ORTA ANADOLU İ HRACATÇI Bİ RLİ KLERİ

Transkript

1 ORTA ANADOLU İ HRACATÇI Bİ RLİ KLERİ K A Ğ I T- K A RTO N SEKTÖR RAPORU A Ğ U S T O S Orta Anadolu Ağaç Mamulleri ve Orman Ürünleri İhracatçıları Birliği Adres : Mahatma Gandhi Cad. No: 103 G.O.P ANKARA Tel : (312) (pbx) Faks: (312) e-posta : oaib@ekonomi.gov.tr WEB : /

2 ORTA ANADOLU İ HRACATÇI Bİ RLİ KLERİ İ Ç İ N D E K İ L E R SAYFA NO GİRİŞ 1 KAĞIT ÜRETİM PROSESİ 2 KAĞIT-KARTON SEKTÖRÜ SINIFLANDIRMASI 6 DÜNYADA KAĞIT-KARTON SEKTÖRÜ 7 -Dünya Kağıt-Karton Üretim ve Tüketimi 7 -Dünya Kağıt-Karton İhracatı 8 -Dünya Kağıt-Karton İthalatı 10 TÜRKİYE DE KAĞIT-KARTON SEKTÖRÜ 12 -Türkiye de Kağıt-Karton Üretim ve Tüketimi 12 -Türkiye nin Kağıt-Karton İhracatı 13 -Türkiye nin Kağıt-Karton İthalatı 15 KAĞIT-KARTON SEKTÖRÜ SWOT ANALİZİ 17 KAĞIT-KARTON SEKTÖRÜNÜN SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ 18 SONUÇ 21 KAYNAKLAR 22 TÜRKİYE DEKİ KAĞIT-KARTON ÜRETİCİ VE İHRACATÇILARI LİSTESİ 23 Hazırlayanlar: Sevil SAKARYA/Şeref CANLI AĞUSTOS 2011 Orta Anadolu Ağaç Mamulleri ve Orman Ürünleri İhracatçıları Birliği Adres : Mahatma Gandhi Cad. No: 103 G.O.P ANKARA Tel : (312) (pbx) Faks: (312) e-posta : oaib@ekonomi.gov.tr WEB : /

3 G İ R İ Ş İnsan ömrü boyunca en çok tüketilen sanayi ürünlerinden olan kağıt ve kağıt türevlerine ilişkin veriler, bir ülkenin gelişmişlik düzeyinin önde gelen evrensel ölçütlerini oluşturmaktadır. Kağıt Milattan 105 yıl sonra Çinliler tarafından bulunmuştur. Türkiye'de Osmanlılar döneminde 18.'inci Yüzyılda İzmir ve Beykoz'da kurulan imalathaneler kapitülasyonlar ve yabancılara tanınan çeşitli imtiyazlar nedeniyle yabancı şirketlerle rekabet edemediklerinden kuruluşlarından kısa bir süre sonra kapanmışlardır. Modern dünyanın vazgeçilmez ürünü kağıt, esas olarak tabakalar halinde olup, odun hamurunun selülözik liflerinden oluşmuştur. Önceleri, yazı yazma ortamı olarak kullanılan kağıt, bu kullanımı ile uygarlık ve kültürün gelişmesinde önemli bir rol oynamıştır. Ama yazı kağıtları artık günümüzde kağıt endüstrisi üretiminin küçük bir oranını oluşturmaktadır. Sürekli kağıt üretimini sağlayan uzun elekli kağıt makinesi 1803 yılında bulunmuştur. Bu buluşun yaşama geçirilmesi yıl sürmüş, yılları arasında çeşitli tarihlerde Avrupa'daki gelişmiş sanayi ülkelerinde kurulmaya başlanmıştır. İtalya'da 1846 yılında üretime geçen kağıt makinesi ülkemize İtalya'dan 3 yıl önce yani 1843 yılında gelmiştir. İzmir- Halkapınar'da başlayan üretim maalesef 6 ay sürebilmiştir. O zamanlar, daha çok azınlıkların elinde bulunan ticaretin daha çekici ve ithalatın karlı olması da yerli üretimin engellenmesinde etkili olmuştur. Ulusal Kağıt Sanayimizin Cumhuriyet döneminde bile kurulması çok kolay olmamıştır. Kağıt Sanayimizin öncüsü olan Sayın Mehmet Ali Kağıtçı'nın uğraşları sonucu 1934 yılında İzmit'te temeli atılan ton/yıl kapasiteli ilk tesis, 1936 yılında üretime geçerek ülkemizde ilk kağıdı üretmiştir. Kamu İktisadi Teşekkülü (KİT) olan SEKA üretim kapasitesini 2000 yılında ton'a kadar çıkarmıştır. Bu tarihten sonra SEKA, özelleştirme kapsamına alınarak yatırımları durdurulmuş ve 2006 yılına kadar da büyük bir kısmının özelleştirilmesi nedeniyle de sektörden çıkmıştır. Sermaye yoğun bir sektör olan kağıt sanayinde, özel sektör kağıt sanayine 1960'larda girmiş ve yatırımları 1970'lerde hızlanmıştır ton/yıl civarında bir üretim gücü olan özel sektör kuruluşları bu yıldan sonra modern ve büyük kapasiteli fabrikalarda üretim yapmaya başlamıştır yılı sonunda kağıt-karton üretim kapasitesi, ton/yıl'a ulaşmıştır. Birçoğu çalıştırılamamakta olan özelleştirilmiş SEKA işletmelerini hariç tutarsak, özel sektör fabrikaları hammadde ihtiyacını ithal selüloz ile karşılamaktadırlar. Bunun nedeni, ülkemizde odun fiyatlarının dünya fiyatları ile kıyaslanamayacak mertebelerde yüksek olması ve kamu işletmelerinden kaynaklanan tedarikteki belirsizliklerin özel sektör tarafından riske edilememesidir. Kahverengi kağıt üreten fabrikalar da hammadde olarak ikincil elyaf (geri dönüşen kağıt) kullanmaktadırlar. Türkiye de 1936 yılında kurulan kağıt sektörü, 1980 li yıllara kadar talebi yurtiçi üretimle karşılama amacı doğrultusunda faaliyet göstermiştir dönemi Türk kağıt sektörü için tam bir büyüme ve gelişme dönemi olmuştur. Uzun yıllar dış rekabete kapalı olarak gelişen sektör, Avrupa Birliği (AB) ile Türkiye arasındaki gümrük duvarlarının kaldırılması ile yeni bir döneme girmiştir. Türkiye de kağıt üretimi selüloz ithalatı ve geri dönüşümlü kağıtların değerlendirilmesi ile yapılmaktadır. Hammadde sağlayan tek kuruluş niteliğindeki SEKA-Türkiye Selüloz ve Kağıt Fabrikaları nın özelleştirilmesini takiben sektörün temel hammadde kaynakları; selüloz ithalatı ve atık kağıtların yeniden değerlendirilmesi olmuştur. Orta Anadolu Ağaç Mamulleri ve Orman Ürünleri İhracatçıları Birliği 1

4 KAĞIT ÜRETİM PROSESİ Üretim Yöntemi: Kağıt-karton üretim teknolojisi genel olarak; odun, yıllık bitki ve atık kağıt gibi hammaddelerden kimyasal, yarı kimyasal ve mekanik yollarla elde edilen hamurların dövme, kesme, saçaklandırma ve temizleme gibi işlemlere tabi tutularak dolgu ve şartlandırma maddeleri ilave edildikten sonra, elek üzerinde safiha oluşturulması, kurutulması ve bunun uygun ebatta kesilmesi işlemlerini kapsamaktadır. Selüloz Üretimi: Kağıdın yapımında kullanılan başlıca hammaddeler ladin, köknar, çam, kayın, kavak, okaliptüs gibi orman ürünleri ile saman, kendir, keten, jüt kamışı gibi yıllık bitkiler olup, atık kağıtlar, keten, kendir eskileri ve pamuklu paçavralarda hammadde olarak kullanılmaktadır. Odunlar, yongalama makineleri, saman, kendir, kamış gibi yıllık bitkiler ise kesme makineleri ile ufak parçalara ayrılırlar. Yongalar daha ziyade kalsiyum bisülfit, sodyum hidroksit, sodyum sülfür karışımı, bitkiler ise sodyum hidroksit, sodyum mono sülfit, sodyum sülfür gibi çeşitli kimyasal madde çözeltileri ile pişirme kazanlarında C de 4-7 atü lük basınç altında pişirilir. Bitkideki selüloz liflerini birbirine bağlayan lignin ve diğer bazı kimyasal maddelerin büyük bir kısmı bu işlem sırasında çözeltiye geçer ve hamur halinde selüloz elde edilmiş olur. Esmer renkli olan selüloz yıkanarak içindeki yabancı maddelerden ve az pişmiş kısımlardan temizlenir. Kağıt-Karton Üretimi: Kağıt-karton üretiminin ana bölümlerinden; Hamur Hazırlama Bölümü sırasıyla; açma, temizleme, dövme, parçalama, öğütme ve katkı maddeleri ilavesi işlemlerini kapsamaktadır. Hazırlanan hamurun Kağıt Makinesi Öncesi İşlemleri bölümü; seyreltme ve temizleme kademelerini, Kağıt Makinesi bölümü ise; süzme, presleme ve kurutma işlemlerini kapsamaktadır. Üretimdeki ana bu bölümler kağıt-karton alt gruplarının üretim teknolojileri kullanılan hammadde çeşidi ve kağıt makinesi özellikleri açısından farklılıklar göstermektedir. Hazırlanan hamur, yatay hamur teknesi, elek ve dağıtma kasasından sonsuz süzgeçe gelir. Burada suyunun bir kısmını bırakarak yaş safiha halini alır. Daha sonra bu yaş safiha yaş preslerde suyunun bir kısmını daha bırakarak safiha halini alır ve buradan da kurutma silindirlerine, ardından da perdah valslerine giderek perdahlanmış olarak tamponlara sarılır. Bundan sonraki aşamada safihalar ya istenilen boyutlarda kesilerek veya bobin haline getirilerek ambalajlanır ve satılır. Kağıdın kalitesi; hammadde, kağıt hamurunun hazırlanma metodu, kağıt hamuruna ilave edilecek çeşitli katkı maddeleri, kağıdın gramajı ve sonuçta elde edilmiş olan kağıt yapraklarına uygulanan kimyasal işlemler gibi çeşitli nedenlere bağlı olurken, kağıdın dayanıklılığı, üretiminde kullanılan liftlerin mukavemeti ve uzunluğu ile imalat metotlarına bağlıdır. Kağıt çeşitlerinden, yazı tabı kağıdı (gazete kağıdı) %100 kısa ve uzun elyaf selülozuna gerekli pigment ve yardımcı madde ilavesi ile elde edilmekte olup, bu hamur içine belirli oranlarda mürekkebi alınmış selüloz katılabilir. Gazete kağıdı SEKA nın Aksu ve Balıkesir İşletmelerinde mekaniksel (Stone Ground Wood veya SGW) ve kimyasal Termo Mekaniksel yöntemle(chemi- Thermo-Mechanical Pulping veya CTMP) üretilmektedir. Orta Anadolu Ağaç Mamulleri ve Orman Ürünleri İhracatçıları Birliği 2

5 Sargılık kağıtlarda cinslerin çok fazla olması nedeniyle hammadde kullanımını çok değişmektedir. Genelde % 100 atık kağıt ile %100 selüloz kullanımına kadar çeşitlenmektedir. Üretimde kullanılan makineler hız, genişlik ve otomasyon farkı hariç teknoloji ve kalite yönünden AB ülkeleri seviyesindedir. Ülkemizde oluklu mukavva kağıtlarından kraft liner ve karft torba kağıdı türlerinin üretiminde hammadde olarak odundan elde edilen %100 selüloz kullanılmaktadır. Fluting ve test liner türlerinin üretiminde hammadde olarak ise yıllık bitkilerden (saman, kamış, çeltik vb.) elde edilen selüloz ve atık kağıt kullanılmaktadır. AB ülkelerinde kraft torba kağıtların üretiminde %100 selüloz hammadde olarak kullanılırken, kraft liner kağıtlarının üretiminde odundan elde edilmiş selüloz yanında atık kağıtlar hammadde olarak kullanılmaktadır. Fluting ve test liner kağıtlarının üretiminde genel olarak atık kağıtlar çeşitli elyaf sınıflandırmaları kademelerinden geçirilerek kullanılmaktadır. Çevre sorunları nedeniyle yıllık bitki selülozu kullanılmamaktadır. Temizlik kağıtları %100 atık kağıt ile %100 selüloza kadar değişen hammadde aralığında elde edilmekte olup, beyazlık talebi nedeniyle maksimum selüloz kullanımına doğru yönlenmektedir. Karton üretimi, çok katlı olması nedeniyle prosesin başlangıcı kağıt üretimine göre değişmektedir. Genel yöntem değişik kalitelerdeki kağıt hamuru ayrı ayrı eleklerden geçerek safiha haline getirilir. Oluşturulan safihalar makine içinde birleştirilerek çok katlı karton haline getirilir. Diğer bölümler ise kağıt üretiminde olduğu gibidir. Sigara ve ince özel kağıtlarda, hammadde olarak %50 sülfat ve okaliptüs selülozu %50 kendir, keten selülozu olmak üzere %100 e varan selüloz kullanılmaktadır yılının ortalarında tamamlanan modernizasyon yatırımları ile sigara kağıdı üreten fabrikalarımızın teknolojisi bu gün için dünyada en iyi sigara kağıdı üreten ilk üç fabrika teknolojilerinin seviyelerine ulaşmıştır. Prosesin temizleme kademelerinde hamurun safiha haline dönüştürülmesinde ve suyunun alınması için uygulanan vakum, basınç ve ısı transferi aşamalarında yeni teknolojik gelişmeler hızla artmakta ve tüm tesislere kolaylıkla uygulanabilmektedir. Son yıllarda otomosyanda, yeni proses dizaynlarında ölçü, test cihaz ve metodlarından proses analiz yöntemleri ile kalite teminat sistemlerinde sağlanan gelişmeler sayesinde, kağıt üretim prosessinde kalitenin yükselmesine sıfır hata ile üretim yapılamasına, üretim hızı ve verimliliğin artırılmasına, maliyetlerin en aza indirilmesine imkan sağlamıştır. Ürün Standartları: Kağıt-karton sektöründe yaygın olarak kullanılan test metotları şu anda TAPPI (Technical Association of Pulp and Paper) standart metodlarıdır. TAPPI haricinde SCAN, DIN ve ISO standartları kullanılmaktadır. Ancak sektörde yoğun olarak kullanılan TAPPI metodları bu güne kadar sürekli geliştirilmiş olmasına rağmen dünya standartlarında yapılması gerekli değişiklikler yapılamamıştır. Zaman içinde diğer ülkelerle rekabet edebilmede kalite unsuru önemli olduğundan kaliteyi ilgilendiren her türlü test metodu, ölçüm sistemi ve analiz yöntemleri gibi unsurlar gelişmiş teknolojilerinki ile aynı olma zorunluluğunu getirmiştir. Bu gelişmeler sonucu kullanılan test metodlarının zamana uyarlanması çalışmalarına sektörde hız verilmiştir. Orta Anadolu Ağaç Mamulleri ve Orman Ürünleri İhracatçıları Birliği 3

6 Oluklu mukavva kutular, oluklu mukavva imalinde kullanılan kağıtlarla ilgili olarak TS 609,635,636,1301,1302,3120,3121,3122,3214 standartları mevcuttur. İSO 9000 sistem standardıyla ilgili olarak sektörde çalışmalar sürdürülmekte olup, 46 adet kuruluştan ISO 9000 alan 25 işletme sektörde mevcut iken bazı kuruluşlar ISO 9001 standardı almışlardır. Standartlar Karton Dosyalar TS 2900 Karft Kağıdı(ağır hizmet torbaları için) TS 3026 Yazı-tabı kağıtlarının kullanıldığı defter TS 4544 Zarflar,kartlar ve yazışma kağıtları TS 6488 Yazışma kağıtları (1.hamur kağıt,2. hamur kağıt pelur ) TS 5735 Turnusol kağıdı TS Mumlu TS 3975 Duvar kağıtları TS 5228 Aydınger TS 5734 Fotokobi kağıtları ( tabakalar halinde) TS Karbon kağıtları TS Sargılık kağıt (paketleme için) TS 9680 Baskı kağıdı TS Telex TS Resim kağıtları için TS Atık Kağıtlar TS Kağıt havlular TS 6041 Kağıt peçeteler TS Harita, Kağıt past. TS Faksimile Kağıtları TS 4635 Oyun Kağıtları TS Baskı ve Yazışma Kağıdı TS 5600 Sürekli kağıtlar için TS EN Gıda yardımının taşınması için kağıt torbalar TS EN 770 Atık Kağıt: İcadından buyana kağıdın elde edilmesinde kullanılan odun, pamuk, jüt, saman, kamış, kendir gibi asıl hammadde kaynakları yanında atık kağıt gibi ikincil lif olarak bilinen kaynaklarda kağıt üretiminde önemli yer tutmaktadır. Asıl hammaddelerden elde edilen kağıtların üstün niteliklere sahip olmasına rağmen bu kaynakların özellikle ülkemizde sınırlı olması, orman yetiştirmenin uzun süre alması, tabi kaynakları koruma ihtiyacı, enerji maliyetlerinin artması atık kağıt veya ikincil lif kullanımını cazip hale getirmiştir. Atık kağıt toplanması, kağıt ve karton ürünlerinin kullanıldıktan sonra tekrar geri dönüştürülerek hammadde olarak yararlanılması günümüz kağıt üretim teknolojilerinde mümkün olmaktadır. Böylelikle kullanılmış kağıtların çöpe atılmasının yarattığı çevre kirliliği ve kağıttan kağıt üretilmesi sonucu daha fazla ağaç kesilmesi önlenebilmektedir. Atık kağıt kullanımında her geçen yıl biraz daha artış sağlansa da halen ülkemizde gelişmemiş yöntemlerle toplandığı için sanayiye dönüş oranı düşük kalmaktadır. Ancak sektörün geneli açısından yerli atık kağıt kullanımının dolayısıyla geri kazanım oranının artması önemli bir gelişme olarak kabul edilebilir. Atık kağıt üretimde diğer hammaddelerle karıştırılarak Orta Anadolu Ağaç Mamulleri ve Orman Ürünleri İhracatçıları Birliği 4

7 kullanılabildiği gibi gelişen teknoloji sonucu %100 atık kağıt kullanılarak elde edilen ürün sayısı artmaktadır. Özellikle ambalaj kağıdı ve karton türlerinde atık kağıt kullanımı daha yaygındır. Atık kağıdın birinci elden cinslerine ayrılarak depolanması gerekmektedir. Cinslerine ayrılmadan toplanan karışık atık kağıtlar daha çok katma değeri düşük olan gri karton, imitasyon karft, şrenz fluting, testliner ve kroma karton gibi kağıt türlerinin üretiminde kullanılmaktadır. Oysa cinslerine ayrılarak depolanmış olan atık kağıdın açma, mürekkep giderme, temizleme ve beyazlatma kademelerinden geçilerek katma değeri daha yüksek olan kağıt türlerinin üretiminde kullanılması mümkün olmaktadır. Dolayısıyla atık kağıtların cinslerine göre toplanarak depolanması ve bunları işleyecek sistemlere sahip olunabilmesi çok önemlidir. Atık kağıdın toplama oranı, halkın yoğunluğuna kişi başına düşen kağıt tüketimine ülke kağıt endüstrisinin talebine ve hükümetlerin yasal önlemlerine bağlı olarak değişmektedir. Atık kağıtların geri dönüşümünün artırılması ve geri dönen kağıdın kalitesinin yükseltilmesi sağlanabilmesi için; Atık kağıdın geri dönüşümünün ekonomiye sağlayacağı maddi katkısı ve nasıl toplanacağı konusunda halkın bilinçlendirilmesi gereklidir. Atık kağıdın geri kazanılmasının artırılması için toplama sınıflandırma ve tanımlama gibi verim artırıcı sistemler kurulmalı ve mevcut olanlar geliştirilmelidir. Atık kağıdın yakılması ve çöpe atılmasını önleyici bir takım yasal tedbirlerin alınmasına hız verilmelidir. Atık kağıt fiyatları gerçekçi ve özendirici olmalı ve toplamayı teşvik edici düzeyde tutulmalıdır. Yeni kurulacak olan kağıt-karton üretim tesislerinin atık kağıt kullanan tesisler olmasını sağlamak için ucuz krediler sağlanarak özendirilmelidir. Atık kağıdı geri kazanmanın faydaları; Orman kaynaklarının daha az tüketilmesini sağlamaktadır. Üretim için gerekli enerji ihtiyacı daha az olacak ve enerji tasarrufu sağlanacaktır. Kağıdın bünyesinde bulunan bazı maddeler geri kazanıldığında kimyevi madde tasarrufu sağlanmış olacaktır. Atık kağıdın ülke içinde toplanıp kullanılması halinde selüloz ve atık kağıt ithalatı azalacaktır. Üretimin atık kağıt kullanılarak yapılması halinde üretimde kullanılan kimyasalların daha az tüketilmesi dolayısıyla çevre kirliliği azalacaktır. Orta Anadolu Ağaç Mamulleri ve Orman Ürünleri İhracatçıları Birliği 5

8 KAĞIT-KARTON SEKTÖRÜ SINIFLANDIRMASI Armonize sisteme göre, kağıt ve kağıt ürünleri Gümrük Tarife İstatistik Pozisyon Kodları (GTİP) aşağıda verilmektedir: KAĞIT-KARTON SEKTÖRÜ SINIFLANDIRMASI GTİP NO ÜRÜN TANIMI 4801 Gazete kağıdı (rulo veya tabaka) 4802 Sıvanmamış kağıt ve karton (perfore edilmemiş kart ve şeritler) 4803 Tuvalet-temizlik kağıtları (rulo halinde) 4804 Kraft kağıt/kartonlar-sıvanmamış-rulo veya tabaka halinde 4805 Diğer sıvanmamış kağıt/kartonlar (rulo veya tabaka) 4806 Bitkisel parşömen, yağ geçirmez kağıt, aydinger, kristal kağıt 4807 Yapıştırma ile elde edilen kağıt/karton (rulo/tabaka halinde) 4808 Oluklu kağıt/kartonlar; krepe, kırmalı, kabartmalı kağıtlar 4809 Karbon kağıdı; kopya, çıkartma kağıtları, rulo vb Bir/iki yüzü kaolin (çin kili), inorganik madde sıvanmış kağıtlar 4811 Kağıt/karton, selüloz vatka ve selüloz liften tabakalar 4812 Kağıt hamurundan filtre edici blok ve levhalar 4813 Sigara kağıdı 4814 Duvar kağıtları, duvar kaplamaları, cam kağıtları 4816 Karbon kağıdı, kopya kağıdı, çıkartma ve stensil kağıtları 4817 Kağıt ve kartondan zarflar, mektup kartları, kartpostallar vb Tuvalet kağıtları, kağıt havlu, mendil, kumaş, masa örtüsü vb Kağıt/karton vb. esaslı kutu, kılıf, torba vb. Eşya 4820 Defterler, bloknotlar, klasörler, dosyalar vb. kırtasiye eşyası 4821 Kağıt/kartondan her cins etiketler 4822 Kağıt hamuru, kağıt, karton esaslı bobin, masura makara vb Diğer ölçüsüne göre kesilmiş kağıt vb; kağıt esaslı eşyalar Orta Anadolu Ağaç Mamulleri ve Orman Ürünleri İhracatçıları Birliği 6

9 DÜNYADA KAĞIT-KARTON SEKTÖRÜ Dünya Kağıt-Karton Üretim ve Tüketimi: 2009 yılı verilerine göre; dünya kağıt ve karton üretimi 370,7 milyon ton civarındadır. FAO-Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü istatistiklerine göre; dünyada kağıt ve kartonun %41,7 si Asya da, %27,4 si Avrupa da, %22,8 i Kuzey Amerika da üretilmektedir. Dünya kağıt-karton üretiminden ülkelerin aldığı paya bakıldığında ise; 2009 yılında dünyanın en büyük kağıt-karton üreticisinin ÇİN HALK CUMHURİYETİ olduğu görülmektedir. Dünya kağıt ve selüloz üretiminde lider konumda olan ÇHC dünya üretiminin yaklaşık %24 ünü yapmaktadır. İkinci sırada 71,6 milyon ton ile ABD nin yer aldığı görülmektedir. Onu sırasıyla 26,3 milyon ton ile Japonya, 20,9 milyon tonla Almanya, 12,8 milyon tonla Kanada, 10,9 milyon tonla İsveç, 10,6 milyon tonla Finlandiya ve 10,5 milyon tonla G.Kore takip etmektedir. Türkiye ise 2,5 milyon tonluk kağıt-karton üretimi ile dünyanın 25. büyük kağıt-karton üreticisidir. Dünya da milyonlarca insan, çevre bilinciyle, kağıt ürünlerinin dönüşümü için çaba göstermektedir. Kağıt dönüşüm oranı 2009 yılında A.B.D. de %63,4, Avrupa da ise %72,2 olarak gerçekleşmiştir. Kağıt ve karton talebindeki artış Avrupa dan K.Amerika ve başta Çin olmak üzere Asya ya doğru yönlenmektedir. Asya global tüketimin %40 ını oluşturmaktadır. FAO-Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü nün tahminine göre yıllarını kapsayan süreçte dünya kağıt ve karton tüketimi yıllık %3 oranında artacaktır. Türkiye ise 5,4 milyon ton ile dünya sıralamasında 16. kağıt-karton tüketicisi olarak yerini almıştır. Türkiye de kişi başına 68,6 kg kağıt-karton tüketimi yapılmaktadır. Orta Anadolu Ağaç Mamulleri ve Orman Ürünleri İhracatçıları Birliği 7

10 Dünya Kağıt-Karton İhracatı: Dünya kağıt-karton ihracatı 2006 yılında 148,6 milyar $ düzeyinde iken, 2010'da 167,8 milyar $ olarak gerçekleşmiştir. Dünya Kağıt Karton Sektörü İhracatı 180,0 160,0 140,0 148,6 166,7 178,3 152,6 167,8 120,0 Milyar $ 100,0 80,0 60,0 40,0 20,0 0, Kaynak: Trademap, yılında dünya kağıt-karton ihracatından en büyük payı 24,2 milyar $ la Almanya almıştır. Dünya ihracatının %14,5 ini gerçekleştiren Almanya yı, 15,7 milyar $ la ABD takip etmektedir. Dünya ihracatından %9,4 oranında pay alan ABD yi, 10,8 milyar $ la İsveç, 9,8 milyar $ la Finlandiya, 9,7 milyar $ la ise Kanada takip etmiştir. Türkiye 1,2 milyar $ lık kağıt-karton ihracatı ile 216 ülke arasından dünyanın en fazla ihracat yapan 26.ülkesi olarak yerini almıştır. Dünya Kağıt-Karton Sektörü İhracatı (Bin $) SIRA ÜLKELER Değişim (%) 1 Almanya ,0 14,5 2 A.B.D ,3 9,4 3 İsveç ,7 6,5 4 Finlandiya ,1 5,9 5 Kanada ,4 5,8 6 Çin ,4 5,7 7 Fransa ,9 4,7 8 İtalya ,0 4,3 9 Hollanda ,6 3,6 10 Belçika ,3 3,2 11 Avusturya ,4 3,1 12 İspanya ,2 2,6 13 Endonezya ,7 2,5 14 Polonya ,5 2,4 15 İngiltere ,0 2,3 16 Japonya ,0 2,0 17 Güney Kore ,3 1,6 18 Portekiz ,9 1,2 19 İsviçre ,0 1,2 20 Brezilya ,1 1,2 26 Türkiye ,1 0,7 Diğerleri ,0 15,7 Toplam ,9 100,0 Kaynak: Trademap, 2011 Orta Anadolu Ağaç Mamulleri ve Orman Ürünleri İhracatçıları Birliği 8 % Pay

11 Ürün Grupları Bazında Dünya Kağıt-Karton Sektörü İhracatı (Bin $) G.T.İ.P. Ürün Tanımı Kaolin veya diğer inorganik 4810 maddeler ile kaplanmış kağıtkarton Sıvanmamış kağıt ve 4802 karton(yazma, basma ve diğer grafik işlerinde kullanılan) 4818 Tuvalet kağıtları, ev işleri veya sağlık amacıyla kullanılan kağıtlar Kağıt, karton, selüloz vatka ve selüloz liften tabakalar(sıvanmış, emdirilmiş, kaplanmış) Kağıttan, kartondan, selüloz 4819 vatkadan veya selüloz lif tabakalardan kutular, muhafazalar 4804 Birincil elyaf kağıt ve kartonları Diğer kağıt ve kartonlar Gazete kağıdı (rulo veya tabaka halinde) Diğer kağıt, karton, selüloz vatka ve selüloz lif tabakaları Kağıt veya kartondan her cins etiketler Kağıt veya kartondan kayıt 4820 defterleri, hesap defterleri, sipariş defterleri vb Tuvalet ve yüz temizliği için ince kağıt, havlu ve kağıt peçete Duvar kağıtları ve benzeri duvar kaplamaları, cam kağıtları Bitkisel parşömen, yağ geçirmez kağıtlar, çizim kağıtlarıve kristal kağıt 4808 Oluklu kağıt ve kartonla, rulo veya tabakalar halinde Sigara kağıdı(kesilmiş, şekil verilmiş olsun olmasın) Karbon kağıdı, kendinden kopya eden kağıt ve diğer kopya veya transfer kağıtları Mektup zarfları, kartları, resimsiz 4817 kartpostallar ve haberleşme kartları 4807 Yapıştırma suretiyle elde edilen kağıt ve kartonrulo veya tabaka halinde 4816 Karbon kağıdı, kendinden kopya eden kağıt ve diğer kopya veya transfer kağıtları ( pozizyonundakiler hariç) 4822 Kağıt hamurundan, kağıttan veya kartondan bobinler, masuralar, makaralar vb Kağıt hamurundan filtre edici blok ve levhalar Kağıt veya kartondan yer 4815 kaplamaları (kesilmiş olsun olmasın) TOPLAM Kaynak: Trademap, yılında dünyada en fazla ihracatı yapılan kağıt-karton çeşitleri sırasıyla; kaolin ve inorganik maddeler ile kaplanmış kağıt-karton, sıvanmış kağıt-karton ile tuvalet kağıtları, ev işleri ve sağlık amacıyla kullanılan kağıtlardır. Orta Anadolu Ağaç Mamulleri ve Orman Ürünleri İhracatçıları Birliği 9

12 Dünya Kağıt-Karton İthalatı: Dünya kağıt-karton ithalatı 2006 yılında 150,8 milyar $ değerinde iken, 2010 yılında 171,4 milyar $ a çıkmıştır. Dünya Kağıt-Karton Sektörü İthalatı 200,0 180,0 160,0 140,0 150,8 170,3 183,0 155,1 171,4 Milyar $ 120,0 100,0 80,0 60,0 40,0 20,0 0, Kaynak: Trademap, yılında dünyanın en büyük kağıt-karton ithalatçısı 16,5 milyar $ la ABD olmuştur. Dünya kağıt-karton ithalatının %9,6 sını yapan ABD yi sırasıyla Almanya (%9,1), Fransa (%5,8), İngiltere (%5,6) ve İtalya (%3,6) takip etmiştir. Türkiye ise 230 ülke arasından dünyanın en fazla kağıt-karton ithalatı yapan 15.ülkesi olmuştur. Dünya Kağıt-Karton Sektörü İthalatı (Bin $) SIRA ÜLKELER Değişim (%) 1 A.B.D ,3 9,6 2 Almanya ,7 9,1 3 Fransa ,3 5,8 4 İngiltere ,8 5,6 5 İtalya ,9 3,6 6 Hollanda ,8 3,6 7 Kanada ,2 3,4 8 Belçika ,1 3,2 9 Meksika ,3 2,8 10 Çin ,9 2,7 11 İspanya ,1 2,6 12 Polonya ,9 2,4 13 Rusya Fed ,0 2,2 14 Japonya ,1 2,0 15 Türkiye ,5 1,6 16 İsviçre ,8 1,5 17 Avustralya ,8 1,5 18 Avusturya ,4 1,5 19 Hong Kong ,6 1,3 20 Çek Cum ,9 1,3 Diğerleri ,3 32,7 Toplam ,5 100,0 Kaynak: Trademap, 2011 % Pay Orta Anadolu Ağaç Mamulleri ve Orman Ürünleri İhracatçıları Birliği 10

13 2010 yılında dünyada en fazla ithal edilen kağıt-karton türlerine bakıldığında ilk üç ürünün ihracatla aynı sırada olduğu dikkat çekmektedir. En fazla ithal edilen kağıt-karton türü kaolin veya diğer inorganik maddeler ile kaplanmış kağıt-kartondur. Onu sırasıyla sıvanmış kağıtkarton ile tuvalet kağıtları, ev işleri ve sağlık amaçlı kullanılan kağıtlar izlemiştir. Ürün Grupları Bazında Dünya Kağıt-Karton Sektörü İthalatı (Bin $) G.T.İ.P. Ürün Tanımı Kaolin veya diğer inorganik 4810 maddeler ile kaplanmış kağıtkarton Sıvanmamış kağıt ve 4802 karton(yazma, basma ve diğer grafik işlerinde kullanılan) 4818 Tuvalet kağıtları, ev işleri veya sağlık amacıyla kullanılan kağıtlar Kağıt, karton, selüloz vatka ve selüloz liften tabakalar(sıvanmış, emdirilmiş, kaplanmış) Kağıttan, kartondan, selüloz 4819 vatkadan veya selüloz lif tabakalardan kutular, muhafazalar 4804 Birincil elyaf kağıt ve kartonları Diğer kağıt ve kartonlar Gazete kağıdı (rulo veya tabaka halinde) Diğer kağıt, karton, selüloz vatka ve selüloz lif tabakaları Kağıt veya kartondan her cins etiketler Kağıt veya kartondan kayıt 4820 defterleri, hesap defterleri, sipariş defterleri vb Tuvalet ve yüz temizliği için ince kağıt, havlu ve kağıt peçete Sigara kağıdı(kesilmiş, şekil verilmiş olsun olmasın) Bitkisel parşömen, yağ geçirmez kağıtlar, çizim kağıtlarıve kristal kağıt 4814 Duvar kağıtları ve benzeri duvar kaplamaları, cam kağıtları Oluklu kağıt ve kartonla, rulo veya tabakalar halinde Mektup zarfları, kartları, resimsiz 4817 kartpostallar ve haberleşme kartları 4809 Karbon kağıdı, kendinden kopya eden kağıt ve diğer kopya veya transfer kağıtları 4807 Yapıştırma suretiyle elde edilen kağıt ve kartonrulo veya tabaka halinde 4816 Karbon kağıdı, kendinden kopya eden kağıt ve diğer kopya veya transfer kağıtları ( pozizyonundakiler hariç) 4822 Kağıt hamurundan, kağıttan veya kartondan bobinler, masuralar, makaralar vb Kağıt hamurundan filtre edici blok ve levhalar Kağıt veya kartondan yer 4815 kaplamaları (kesilmiş olsun olmasın) TOPLAM Kaynak: Trademap, 2011 Orta Anadolu Ağaç Mamulleri ve Orman Ürünleri İhracatçıları Birliği 11

14 TÜRKİYE DE KAĞIT-KARTON SEKTÖRÜ 1.Türkiye de Kağıt-Karton Üretim ve Tüketimi: Türkiye de kağıt-karton sektöründe faaliyet gösteren 46 üretici bulunmaktadır. Sektördeki firmaların çoğu orta büyüklüktedir yılında İstanbul Sanayi Odası nca belirlenen Türkiye nin İlk 500 Sanayi Kuruluşu arasında kağıt sektöründe faaliyet gösteren 10 firma yer almıştır. Bu firmalar; Dentaş, Hayat Kimya, İpek Kağıt, Kartonsan, Meteksan, Modern Karton, Mondi Tire Kutsan, Olmuksa, Ontex ve Umur Basım dır. Türkiye nin kağıt ve kağıt ürünleri üretimi 2009 yılında 5,4 milyon ton civarında gerçekleşmiştir. Yıllar itibariyle Türkiye kağıt ve kağıt ürünleri üretimi aşağıdaki gibidir: Yıllar İtibariyle Türkiye Kağıt ve Kağıt Ürünleri Üretimi (Bin Ton) TOPLAM 5.090, , , , ,42 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu, Batılı ülkeler ambalaj normları ve standartları geliştirerek atıkları azaltma yoluna giderken, diğer taraftan da ambalaj atıklarını toplayıp yeniden sanayiye kazandırma konusunda yoğun emek ve para harcamaktadırlar. Bu konuda ilk düzenleme "Alman Ambalaj Yönetmeliği" kapsamındaki Yeşil Nokta ; 1 Ocak 1993 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bu tarihten itibaren Almanya daki tüm ambalajların geri alınması ve işlenmesi zorunluluğu söz konusu olmuştur. Yeşil Nokta, ürün ambalajının ekolojik yönden uygunluğunu gösteren bir işarettir. Satış ambalajının üzerindeki Yeşil Nokta tüketiciye o ambalajın yeniden kullanılabileceğini veya geri dönüşümünün yapılabileceğini göstermektedir. Almanya ya ambalajlı mal satan her ihracatçı, malın ambalajının geri alınmasını garanti etmek zorundadır. Eğer bunu sağlayamıyorsa ambalajların geri toplanması için kurulmuş olan şirketlerle anlaşıp Yeşil Nokta lisansı almak zorundadır. Almanya nın öncülüğünü yaptığı bu sistem Belçika, Fransa, Benelux ülkelerini takiben tüm AB ülkelerinin ayrı ayrı benimsediği bir yapıya kavuşmuştur. Bu nedenle, AB nin ilgili organları biraraya gelerek tüm ülkelerin ortak kullanımına dönük Ambalaj ve Ambalaj Atıkları Direktifi (94/62/EEC) ni Aralık-1994 de kabul etmiştir. Bu direktif tüm AB üyesi ülke devletlerini, hükümetlerini ve firmalarını kapsamaktadır. Söz konusu direktif ülkemizde de 2007 yılında yürürlüğe girmiştir. Bu yönetmeliğe göre Türkiye nin kağıt ambalaj atıklarının geri kazanım oranı hedefleri aşağıda yer almaktadır; Türkiye nin Kağıt Ambalaj Atıklarının Geri Kazanım Oranı Hedefleri Yıllar Hedeflenen Oran (%) Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu Orta Anadolu Ağaç Mamulleri ve Orman Ürünleri İhracatçıları Birliği 12

15 Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından açıklanan 2008 yılı Ambalaj ve Ambalaj Atıkları İstatistiklerine göre %35 olan kağıt/karton geri kazanım oranı hedefi, %288 olarak gerçekleşmiştir yılında ton atık kağıt geri kazanılırken, 2010 yılında ton atık kağıt geri kazanılmıştır. Atık kağıt geri kazanma oranı 2010 yılında %41,8 oranında gerçekleştirilmiştir. Kağıt tüketimi bir ülkenin sosyal, kültürel ve endüstriyel gelişmesi ile yakından ilgili olup, kağıt karton tüketimi bir uygarlık ölçüsü olarak kabul edilebilmektedir. Ülkemizdeki kağıt tüketimi üretim ve ithalattaki artışa paralel olarak artmaktadır. Türkiye, dünya sıralamalarına bakıldığında; kağıt-karton tüketiminde 16. sırada ve üretiminde ise 25. sıradadır. Bu durum, Türkiye nin net kağıt-karton ithal eden bir ülke olduğunu açıkça ortaya koymaktadır. Türkiye nin sektördeki ithalatı ihracatının 2 katından fazladır. Dolayısıyla, Türkiye nin kağıt-karton sanayinde büyümeye açık bir ülke olduğu rakamlardan açıkça görülmektedir. 2. Türkiye nin Kağıt-Karton İhracatı: Son on yıllık gelişimine bakıldığında; Türkiye nin kağıt-karton ihracatı, 2009 yılındaki ekonomik kriz nedeniyle yaşanan küçük düşüş dışında, sürekli artış göstermiştir. Türkiye, 2000 yılında 174 milyon $ değerinde kağıt-karton ihraç ederken, 2010 yılına gelindiğinde söz konusu sektörden ihracatını 1,2 milyar $ a kadar yükseltmeyi başarmıştır. Türkiye de 2010 yılında yaklaşık 6615 firma kağıt-karton sektöründe ihracat gerçekleştirmiştir. Değer Bazında Türkiye'nin Kağıt-Karton Sektörü İhracatı Milyon $ Kaynak: TÜİK verileri Ülkelere Göre Türkiye'nin Kağıt-Karton Sektörü İhracatı ($) Sıra Ülke Miktar (kg) Değer ($) Miktar (kg) Değer ($) Değişim (%) 1 Irak ,1 14,4 2 İsrail ,0 5,5 3 Yunanistan ,8 5,2 4 İngiltere ,3 4,6 5 Azerbaycan ,2 4,4 6 İran ,9 4,2 7 Bulgaristan ,7 3,8 8 Rusya Fed ,0 3,7 9 Romanya ,7 3,3 10 Ukrayna ,6 3,2 Diğerleri ,4 47,9 TOPLAM ,1 100,0 Kaynak: TÜİK verileri Orta Anadolu Ağaç Mamulleri ve Orman Ürünleri İhracatçıları Birliği 13 Pay (%)

16 2010 yılında Türkiye nin kağıt-karton sektöründen en fazla ihracat yaptığı ülke Irak olmuştur. Sektörde Türkiye nin toplam ihracatının %14,4 ü Irak a yapılmış olup, bu ülkeye 174 milyon $ değerinde ihracat gerçekleştirilmiştir. Sektör ihracatında ikinci sırayı İsrail almış ve 66,5 milyon $ la söz konusu ülke Türkiye nin kağıt-karton ihracatından %5,5 oranında pay almıştır. Bu ülkeleri sırasıyla Yunanistan (%5,2), İngiltere (%4,6) ve Azerbaycan (%4,4) takip etmiştir. Ürün Grupları Bazında Türkiye'nin Kağıt-Karton Sektörü İhracatı (Bin $) G.T.İ.P. Ürün Tanımı Miktar (Ton) Değer Miktar (Ton) Değer Miktar (Ton) Değer Tuvalet kağıtları, ev işleri veya 4818 sağlık amacıyla kullanılan kağıtlar Kağıttan, kartondan, selüloz 4819 vatkadan veya selüloz lif tabakalardan kutular, muhafazalar Tuvalet ve yüz temizliği için ince 4803 kağıt, havlu ve kağıt peçete Kağıt, karton, selüloz vatka ve 4811 selüloz liften tabakalar(sıvanmış, emdirilmiş, kaplanmış) Kaolin veya diğer inorganik 4810 maddeler ile kaplanmış kağıtkarton Diğer kağıt ve kartonlar Kağıt veya kartondan her cins 4821 etiketler Diğer kağıt, karton, selüloz 4823 vatka ve selüloz lif tabakaları Kağıt veya kartondan kayıt 4820 defterleri, hesap defterleri, sipariş defterleri vb Birincil elyaf kağıt ve kartonları Sıvanmamış kağıt ve 4802 karton(yazma, basma ve diğer grafik işlerinde kullanılan) Duvar kağıtları ve benzeri duvar 4814 kaplamaları, cam kağıtları Mektup zarfları, kartları, 4817 resimsiz kartpostallar ve haberleşme kartları Kağıt hamurundan, kağıttan 4822 veya kartondan bobinler, masuralar, makaralar vb. Sigara kağıdı(kesilmiş, şekil 4813 verilmiş olsun olmasın) Oluklu kağıt ve kartonla, rulo 4808 veya tabakalar halinde Yapıştırma suretiyle elde edilen 4807 kağıt ve kartonrulo veya tabaka halinde 4806 Bitkisel parşömen, yağ geçirmez kağıtlar, çizim kağıtlarıve kristal kağıt 4809 Karbon kağıdı, kendinden kopya eden kağıt ve diğer kopya veya transfer kağıtları Gazete kağıdı (rulo veya tabaka 4801 halinde) Karbon kağıdı, kendinden kopya 4816 eden kağıt ve diğer kopya veya transfer kağıtları ( pozizyonundakiler hariç) Kağıt hamurundan filtre edici 4812 blok ve levhalar TOPLAM Kaynak: TÜİK verileri Orta Anadolu Ağaç Mamulleri ve Orman Ürünleri İhracatçıları Birliği 14

17 2010 yılında kağıt-karton sektöründen Türkiye nin en fazla ihracat yaptığı kalem 570 milyon $ la tuvalet kağıtları, ev işleri veya sağlık amacıyla kullanılan kağıtlar olmuştur. Onu 250 milyon $ la kağıttan, kartondan, selüloz vatkadan veya selüloz lif tabakalardan kutular izlemiştir. 3.Türkiye nin Kağıt-Karton İthalatı: Türkiye kağıt-karton ithalatı 2000 yılında 939 milyon $ iken, 2010 yılında 2,8 milyar $ değerinde gerçekleşmiştir. Değer Bazında Türkiye'nin Kağıt-Karton Sektörü İthalatı Milyon $ Kaynak: TÜİK verileri 2010 yılında Türkiye nin en fazla kağıt-karton ithal ettiği ülke 484 milyon $ la Almanya olmuştur. Türkiye nin toplam ithalatının %17,2 si Almanya dan yapılmış olup, onu %10,8 le ABD, %9,4 le Finlandiya, %7,5 la İsveç ve %6,3 le Çin takip etmiştir. Ülkelere Göre Türkiye'nin Kağıt-Karton Sektörü İthalatı ($) Sıra Ülke Miktar (kg) Değer ($) Miktar (kg) Değer ($) Değişim (%) 1 Almanya ,0 17,2 2 A.B.D ,4 10,8 3 Finlandiya ,2 9,4 4 İsveç ,7 7,5 5 Çin ,0 6,3 6 İtalya ,8 6,2 7 Rusya Fed ,4 5,4 8 Fransa ,9 3,6 9 Avusturya ,0 3,5 10 Kanada ,3 3,1 Diğerleri ,8 27,2 TOPLAM ,4 100,0 Kaynak: TÜİK verileri 2010 yılında kağıt-karton sektöründe Türkiye nin en fazla ithalat yaptığı kalem 600,8 milyon $ la kaolin veya diğer inorganik maddeler ile kaplanmış kağıt-karton olmuştur. İkinci mal grubu ise 478,9 milyon $ la sıvanmamış kağıt ve kartondur (yazma, basma ve diğer grafik işlerinde kullanılan). Türkiye nin en fazla ithal ettiği üçüncü kalem 353,5 milyon $ la birincil elyaf kağıt ve kartonlardır. Pay (%) Orta Anadolu Ağaç Mamulleri ve Orman Ürünleri İhracatçıları Birliği 15

18 Ürün Grupları Bazında Türkiye'nin Kağıt-Karton Sektörü İthalatı (Bin $) G.T.İ.P. Ürün Tanımı Miktar (Ton) Değer Miktar (Ton) Değer Miktar (Ton) Değer Kaolin veya diğer inorganik 4810 maddeler ile kaplanmış kağıtkarton Sıvanmamış kağıt ve 4802 karton(yazma, basma ve diğer grafik işlerinde kullanılan) Birincil elyaf kağıt ve 4804 kartonları Kağıt, karton, selüloz vatka 4811 ve selüloz liften tabakalar(sıvanmış, emdirilmiş, kaplanmış) Gazete kağıdı (rulo veya 4801 tabaka halinde) Diğer kağıt ve kartonlar Kağıttan, kartondan, selüloz 4819 vatkadan veya selüloz lif tabakalardan kutular, muhafazalar Tuvalet kağıtları, ev işleri 4818 veya sağlık amacıyla kullanılan kağıtlar Kağıt veya kartondan kayıt 4820 defterleri, hesap defterleri, sipariş defterleri vb. Sigara kağıdı(kesilmiş, şekil 4813 verilmiş olsun olmasın) Karbon kağıdı, kendinden 4809 kopya eden kağıt ve diğer kopya veya transfer kağıtları Diğer kağıt, karton, selüloz 4823 vatka ve selüloz lif tabakaları Kağıt veya kartondan her cins 4821 etiketler Duvar kağıtları ve benzeri 4814 duvar kaplamaları, cam kağıtları Bitkisel parşömen, yağ 4806 geçirmez kağıtlar, çizim kağıtlarıve kristal kağıt 4803 Tuvalet ve yüz temizliği için ince kağıt, havlu ve kağıt peçete Karbon kağıdı, kendinden 4816 kopya eden kağıt ve diğer kopya veya transfer kağıtları (4809 pozizyonundakiler hariç) Yapıştırma suretiyle elde 4807 edilen kağıt ve kartonrulo veya tabaka halinde Kağıt hamurundan, kağıttan 4822 veya kartondan bobinler, masuralar, makaralar vb Oluklu kağıt ve kartonla, rulo veya tabakalar halinde Kağıt hamurundan filtre edici 4812 blok ve levhalar Mektup zarfları, kartları, 4817 resimsiz kartpostallar ve haberleşme kartları TOPLAM Kaynak: TÜİK verileri Orta Anadolu Ağaç Mamulleri ve Orman Ürünleri İhracatçıları Birliği 16

19 KAĞIT-KARTON SEKTÖRÜ SWOT ANALİZİ Güçlü Yönler Ülke ekonomilerinin gelişmişlik düzeyi ile doğrudan bağlantılı olduğu net olan kağıt sektörü potansiyeli yüksek bir sektördür Teknoloji yoğun bir sektör olması Sektörün ihracatı düzenli olarak artmaktadır Zayıf Yönler Ar-Ge Etkinliklerinin Yetersizliği Sektöre Yönelik Laboratuarların Bulunmayışı Yasaların Uygulanması ve AB ye Uyumdaki Eksiklik Sektör Envanterinin Olmayışı Fırsatlar Kağıt modern dünyanın vazgeçilmez ürünüdür, bu sektör için doğal bir fırsat yaratmaktadır Kağıt insan ömrü boyunca en çok tüketilen sanayi ürünlerinden biridir Sektördeki firmalar teknoloji yoğun ve genellikle orta hatta büyük ölçekli firmalardır Tehditler İç Piyasadan Hammadde Teminindeki Sorunlar İthal Hammadde Tedariği Bölgelere Göre Standart Olmayan Uygulamalar Olması Yasaların Uygulanması ve AB ye Uyumdaki Eksiklik Atık Kağıt Sorunu Çevre Kirliliği Orta Anadolu Ağaç Mamulleri ve Orman Ürünleri İhracatçıları Birliği 17

20 KAĞIT-KARTON SEKTÖRÜNÜN SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ İç Piyasadan Hammadde Teminindeki Sorunlar: Hammadde fiyatları uluslararası piyasalara göre çok yüksek düzeydedir. Türkiye de kağıt yapımına elverişli odun fiyatları $/ton arasında değişirken, bu fiyatlar dünyada $/ton seviyelerindedir. Orman Genel Müdürlüğü tarafından tespit edilen hammadde fiyatları, sektörün dünya ile rekabetini sağlayacak seviyelere getirilmelidir. Bunun için aşağıdaki tedbirler alınmalıdır. İlave vergi yükleri mevcuttur. Türkiye de hammadde fiyatlarının bu şekilde yüksek olmasının nedenlerinden biri, Orman İşletmeleri tarafından ihale yolu ile yapılan satışlarda, Ağaçlandırma Fonu (%3), Dellaliye (%1,5), Karar Pulu ( 4,5) gibi toplamı %5 e ulaşan vergiler bulunmasıdır. Ayrıca DİİB kapsamı dışındaki alımlardan da %3 oranında Bakanlık Fonu alınmaktadır. Böylece iç piyasa ihtiyaçları için hammadde temininde ilave vergi maliyeti %8 e ulaşmaktadır. Hammadde maliyeti üzerindeki bu ilave vergiler kaldırılmalıdır. İhale yoluyla yapılan satışlarda bedelin %40 ı peşin alınmakta %60 ı için ise 9 aylık bir dönem için %9 oranında vade farkı uygulanmaktadır. Vade farkı uygulaması kaldırılmalıdır. Orman İşletme Müdürlüklerince, imalatçı-ihracatçılara DİİB kapsamında, Orman Kooperatiflerine sağlanan koşullarla hammadde tahsisatı yapılmalıdır. Hammadde fiyatlarının Dünya ile rekabetçi fiyata getirilmesini engelleyen konularda yasal düzenleme yapılması ve Endüstriyel Orman Plantasyonuna geçiş teşvik edilmelidir. Bununla beraber, kağıt sektörüne girdi sağlayan ham ve yardımcı maddelerin kalitelerinin düşük, maliyetlerin yüksek oluşu sektörde sıkıntı yaratmaktadır. Kağıt sektöründe ikinci en önemli girdi olan kaolin, kalsiyum karbonat gibi dolgu maddelerinin maliyetlerinin yüksek olması sektör için önemli bir sorundur. İthal Hammadde Tedariği İle İlgili Sorunlar: Lif yonga odunu dışında kabuklu odun ithalatına izin verilmemesi sektör için sorun yaratmaktadır. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Koruma Kontrol Genel Müdürlüğü nce hazırlanan ve ithal edilen endüstriyel odunun, gemi ambarında veya konteynırlarda fümigasyon işleminden geçirilerek ülkemize girişine izin verilmesi ne imkan sağlayan yeni Zirai Karantina Yönetmeliği ile sadece Lif Yonga odunu için sorun çözülebilmiş, diğer kabuklu odunlarda ise sorun devam etmektedir. Çözüm Önerisi: Başta kağıtlık olmak üzere lif ve yonga odunu dışında kalan odunların da fümige işleminden geçirilerek ithaline izin verilmelidir. Enerji Giderleri Sorunu: Enerji fiyatlarının yüksekliği sektör için önemli bir sorundur. Ülkemizde rakip ülkelere göre elektrik fiyatlarının %60-70 oranında yüksek oluşu sektörün enerji kullanımının yoğun olması dolayısıyla, kağıt sektörü için büyük bir sorun olarak ortaya çıkmaktadır. Kağıt üretiminde enerji giderlerinin toplam maliyetler içindeki payı %28-30 civarındadır. Bu durum sektörü piyasada oluşan fiyatlar karşısında hassas bir pozisyonda tutmaktadır. Çözüm Önerisi: Sektörün rekabet edebilirliğinin artırılması için enerji yoğun kağıt makinelerine kaliteli ve ucuz enerji sağlanmalıdır. Enerji fiyatlarının düşürülmesi sektörün önünü açacaktır. Orta Anadolu Ağaç Mamulleri ve Orman Ürünleri İhracatçıları Birliği 18