ÜLKEMİZDE ALABALIK YETİŞTİRİCİLİĞİNİN MEVCUT DURUMU VE GELECEĞİNE BİR BAKIŞ

Transkript

1 ÜLKEMİZDE ALABALIK YETİŞTİRİCİLİĞİNİN MEVCUT DURUMU VE GELECEĞİNE BİR BAKIŞ ELAZIĞ ÖZERDEM MALTAŞ 1

2 Su ürünleri sektörü; Halkın hayvansal besin ihtiyacının karşılanmasında ve gıda güvenliğinin temininde, İstihdam oluşturmada, Makro ve mikro düzeyde ülke ekonomisine önemli katkı sağlamaktadır. 2

3 MİSYON - VİZYON Misyonumuz Su ürünlerini ve yaşam alanlarını korumak, Koruma ve kullanma dengesini gözeterek işletmek, Etkin bir denetim sistemi oluşturarak sürdürülebilirliği sağlamaktır. Vizyonumuz Su ürünlerinde arz güvenliğini sağlamak, Balıkçının gelir ve refahını arttırmak, Sorumluluk bilinciyle sektöre yön veren yetkin bir kurum olmak. 3

4 SU ÜRÜNLERİ POTANSİYELİ Kaynak Sayı Alan (ha) Deniz Doğal Göl Baraj Gölü Gölet TOPLAM Kıyı uzunluğu; km 33 nehir km 4

5 SU ÜRÜNLERİ YETİŞTİRİCİLİK TESİSLERİ Tesis Sayısı ve Kurulu Kapasite Su Ürünleri Yetiştiricilik Tesislerinin Kapasitelerine Göre Dağılımı (2015) Tesis Tipi Tesis Sayısı Kapasite (ton/yıl) İçsu Deniz TOPLAM

6 SU ÜRÜNLERİ YETİŞTİRİCİLİK İŞLETMELERİNİN KAPASİTELERİNE GÖRE DAĞILIMLARI (2014) İşletmelerin Üretim Kapasite Aralığı (ton) Deniz İşletmeleri İşletme Sayısı Oranı (%) İşletmelerin Toplam Proje Kapasitesi (ton/yıl) Oranı (%) , , , , , , , , , ,7 1001> 66 15, ,0 TOPLAM , ,0 İçsu İşletmeleri , , , , , , , , , ,2 1001> 3 0, ,0 TOPLAM , ,0 Deniz+İçsu İşletmeleri , , , , , , , , , ,1 1001> 69 2, ,0 TOPLAM , ,0 6

7 TÜRKİYE NİN SU ÜRÜNLERİ ÜRETİMİ ve TÜKETİMİ Yıllar Avcılık (ton) Yetiştiricilik (ton) TOPLAM ÜRETİM Deniz İç su Deniz İçsu (ton) Tüketim (ton) Kişi Başına Tüketim (kg) , , , , , , , , , , , , ,5 7

8 SU ÜRÜNLERİ ÜRETİMİ Toplam Avcılık % yılı; Avcılık : ton Yetiştiricilik: ton Toplam : ton %44 Yetiştiricilik AVCILIK YETİŞTİRİCİLİK Deniz İçsu Toplam Deniz İçsu Toplam TOPLAM

9 ÜRETİM SİSTEMİNE GÖRE İÇ SU ÜRÜNLERİ YETİŞTİRİCİLİĞİ TESİS SAYISI VE KAPASİTESİ (TON/YIL)(29 Mart 2016) Üretim şekli Tesis sayısı Kapasite (ton/yıl) Ağ kafeslerde Beton havuzlarda ,6 Gölet Toprak havuzlarda Toplam ,6 9

10 Tür İÇ SU ÜRÜNLERİ YETİŞTİRİCİLİK TESİSLERİNİN TÜR BAZINDA SAYISI VE KAPASİTELERİ (TON/YIL)( ) İşletme sayısı (adet) Proje Kapasitesi (ton/yıl) Yavru kapasitesi (adet/yıl) Alabalık , Alabalık-Sazan Alabalık-Sazan-Kerevit Alabalık-Mersin balığı Alabalık-Sazan-Yayın Alabalık-Somon Alabalık-Spirulina Mersin balığı Karabalık Karabalık-Tilapya Kurbağa Sazan Sazan-Yayın Su yosunu Tıbbi sülük Tilapya Yayın Toplam 1940 Balıkçılık ,6 ve Su Ürünleri Genel Müdürlüğü

11 BÖLGELERE GÖRE SU ÜRÜNLERİ YETİŞTİRİCİLİK ÜRETİM MİKTARI VE PAYI (2014) İç Anadolu % Güneydoğu Anadolu % Doğu Anadolu % Karadeniz % Akdeniz % Marmara % Ege % 11

12 SU ÜRÜNLERİ YETİŞTİRİCİLİK ÜRETİMİNİN COĞRAFİK DAĞILIMI (2014)

13 SU ÜRÜNLERİ YETİŞTİRİCİLİĞİ ÜRETİMİ (2014) Grup Balık türü Miktar (ton) Değer (milyon ) Deniz İçsu Alabalık (Gökkuşağı) ,2 Alabalık (Salmo sp.) 798 8,0 Çipura ,3 Levrek ,3 Fangri 106 2,0 Minekop (Kötek) 39 1,2 Grenyüz (Sarıağız) ,0 Sinagrit 113 2,6 Sivri Burun Karagöz 8 0,1 Trança 75 2,6 Orkinos ,6 Deniz Toplam ,9 Alabalık (Gökkuşağı) ,1 Alabalık (Salmo sp.) 450 5,1 Aynalı Sazan 157 1,0 Mersin Balığı 17 0,4 Tilapya 32 0,3 Kurbağa 50 0,3 İçsu Toplam ,2 TOPLAM ,1

14 SU ÜRÜNLERİ YETİŞTİRİCİLİĞİ ÜRETİMİ (2014) Çipura 17,8% Alabalık (deniz) 2,4% Levrek 31,7% Diğer* 2,1% Alabalık (içsu) 45,9% Sazan 0,1% Miktar Tür (ton) Alabalık Levrek Çipura Diğer Toplam

15 İÇSU YETİŞTİRİCİLİK TÜRLERİ Levrek (Sudak-Tatlısu levreği) Sander lucioperca Pike-perch 15

16 İÇSU YETİŞTİRİCİLİK TÜRLERİ 16

17 İÇSU YETİŞTİRİCİLİK TÜRLERİ Kurbağa Rana ridibunda European green frog Spirulina Spirulina spp. Spirulina nei Sülük Tıbbi Hirudo medicinalis European medicinal leech 17

18 TÜRKİYE DE ALABALIK YETİŞTİRİCİLİĞİ ÜRETİM MİKTARLARI (ton) İçsu TOPLAM ÜRETİM Yıllar (ton) İçsu Deniz

19 ELAZIĞ İLİNDE SU ÜRÜNLERİ YETİŞTİRİCİLİĞİ(2014) Yetiştiricilik Kapasitesi Üretim miktarı : ton/yıl : ton/yıl Toplam yetiştiricilik üretiminde Türkiye 3. sü Alabalık yetiştiriciliğinde Türkiye 1. si Türkiye barajlarında kullanılabilir potansiyelin % 26 sı Potansiyel yetiştiricilik miktarı ton/yıl 19

20 Bölgelere Göre İç Sularda Kiralanan Bir Dekar Su Yüzey Alanının Fiyatı (2011) KİRALAMALAR Bölgelere Göre İç Sularda Kiralanan Bir Litre Suyun Fiyatı (2011) 2010 yılı Türkiye Ortalaması : 13, yılı Türkiye Ortalaması : 7,2 Bölgelere Göre Kiralanan Bir Dekar Deniz Yüzey Alanının Fiyatı (2011)

21 YILLARI ARASINDA SU ÜRÜNLERİ YETİŞTİRİCİLİK SEKTÖRÜNE VERİLEN DESTEK Girdi maliyetlerini düşürmek, Sektörün kayıt altına alınması, Pazar rekabet gücünü artırmak, su ürünleri yetiştiriciliği 2003 yılından itibaren destekleme kapsamına alınmış olup, 2014 yılı sonuna kadar su ürünleri yetiştiricilik sektörüne toplamda 1 milyarın üzerinde kaynak aktarılmıştır. 21

22 YETİŞTİRİCİLİK DESTEKLEMELERİ ( ) TÜRLER Desteklenen Ürün Miktarı (Kg) Desteklenen Ürün Tutarı (TL) Desteklenen Yavru Miktarı (Adet) Desteklenen Yavru Tutarı (TL) Toplam Destek Tutarı (TL) Alabalık Çipura Levrek Yeni Türler Midye Diğer TOPLAM

23 YILLARI TOPLAM DESTEKLEME MİKTARI İÇERİSİNDEKİ SU ÜRÜNLERİ DESTEKLEME ORANI (1.000) 23

24 YILLARA GÖRE SU ÜRÜNLERİ İHRACAT VE İTHALATI İhracat İthalat Değer (milyon dolar) İhracat İthalat Yılında; İhracat; 115 bin ton, 676 milyon dolar İthalat; 78 bin ton, 198 milyon dolar Başta AB ülkeleri olmak üzere 80 ülkeye su ürünleri ihracatı yapılmaktadır. 24

25 YETİŞTİRİCİLİĞİ YAPILAN ÖNEMLİ BALIK TÜRLERİNİN 2013 VE 2014 YILLARI İHRACAT MİKTARI VE DEĞERLERİ Tür Miktar (ton) * Değişim (%) Değer ($) Miktar (ton) Değer ($) Miktar (ton) Değer ($) Alabalık ,7 6,4 Levrek ,1 39,4 Çipura ,0 47,7 TOPLAM ,3 31,0 25

26 TOPLAM ÜRETİM Üretimindeki Gelişmeler 61 bin ton ARTIŞ 233 bin ton % bin ton ARTIŞ 128 bin ton % bin ton ARTIŞ } bin ton 285% ALABALIK (İçsu+ Deniz) bin ton ARTIŞ } bin ton 235% LEVREK 14 bin ton ARTIŞ 68 bin ton % bin ton ARTIŞ } bin ton 436% ÇİPURA 12 bin ton ARTIŞ 36 bin ton % bin ton ARTIŞ } bin ton 250% 26

27 YILLARINDA SEKTÖRÜN GELİŞİM DURUMU % Balık Çiftlikleri Sayısı (adet) Üretim Kapasiteleri (ton) Üretim (ton) İhracat Miktar (ton) Değer (milyon $) Toplam Destekleme (milyon TL)

28 TÜRKİYE NİN DÜNYA VE AB SU ÜRÜNLERİ ÜRETİMİNDEKİ YERİ Türkiye nin Dünya Su Ürünleri Üretimindeki Yeri Deniz Avcılığında İçsu Avcılığında Yetiştiricilikte Toplam Üretimde sırada 30. sırada 24. sırada 31. sırada sırada 32. sırada 23. sırada 32. sırada Sırada 35. sırada 22. sırada 31. sırada sırada 35. sırada 21. sırada 34. sırada Türkiye nin Avrupa Birliği Ülkeleri (28 Ülke) Su Ürünleri Üretimindeki Yeri Deniz Avcılığında İçsu Avcılığında Yetiştiricilikte Toplam Üretim sırada 1. sırada 4. sırada 5. sırada sırada 1. sırada 3. sırada 4. sırada sırada 1. sırada 2. sırada 3. sırada sırada 1. sırada 1. sırada 5. sırada 28

29 ULUSLARARASI İLİŞKİLER Organizasyonla r Üyelik Tarihi FAO 1948 GFCM 1954 OECD 1960 BSEC 1992 CITES 1996 ICCAT 2003 EUROFISH 2004 CACFish 2011 Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü Karadeniz Ekonomik İşbirliği Avrupa Balıkçılık Teşkilatı Ülkemizin Üyesi Olduğu Uluslararası Organizasyonlar Akdeniz Genel Balıkçılık Komisyonu Nesli Tehlike Altında Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslararası Ticaretine İlişkin Sözleşme İktisadi İşbirliği ve Gelişme Teşkilatı Atlantik Ton Balıklarını Koruma Uluslararası Komisyonu Orta Asya ve Kafkaslar Bölgesel Balıkçılık ve Su 29 Ürünleri Yetiştiriciliği Komisyonu

30 SEKTÖRÜN GÜÇLÜ YÖNLERİ VE FIRSATLAR Su ürünleri yetiştiriciliği, kontrolü ve yönetiminde yasal alt yapı Ülkenin tamamında yaygın Bakanlık teşkilatlanması, Balıkçılık araştırma enstitü ve kuruluşlarının var olması, Su ürünleri bilgi sistemleri, Yaygın sivil toplum kuruluşları ve sektörün örgütlü olması, Yetiştiriciliğe uygun deniz ve içsu kaynakları, Yetiştiricilik için gerekli olan eğitim altyapısı ve kalifiye eleman, Teknolojik altyapıya sahip olunması, Bilgi ve deneyim, Girişimcilik, İşleme, nakliye ve depolama altyapısı, Yetiştirilen ürünlerde kalite ve gıda güvenilirliği, Pazar avantajı, 30

31 SEKTÖRÜN ZAYIF YÖNLERİ VE KISITLAR Su kaynaklarına ilişkin sektörel rekabet, İçsu kaynaklarının sınırlı olması, Tüketim azlığı, Yem hammadde kaynaklarındaki sınırlılık, Kirlilik ve iklim değişikliği, Yetiştiricilik işletmelerinin kurulmasındaki engeller, Arz ve fiyat istikrarsızlığı, 31

32 ALABALIK Alabalık İLE Yetiştiriciliğinde İLGİLİ GENEL DEĞERLENDİRME Yaşanan Sorunlar Küresel ısınma ve yetersiz su kaynaklarının olması, Karada beton havuzlarda faaliyet gösteren bazı alabalık tesislerinin küçük aile işletmeleri şeklinde olması nedeniyle pazarlama imkanlarının yetersiz olması ve rekabet şansımızın azalması, Baraj göllerinde alabalık hasadının ısınma nedeniyle zorunlu olarak belirli aylarda sıkışması nedeniyle piyasada fiyatların düşmesi, İşlenmiş alabalık ürünlerinin iç pazarda tüketilmemesi, İhracat yapılan ülkelerin çoğunlukla AB ülkeleri olması, Sadece balık hastalıkları ile ilgili olarak merkezi bir araştırma enstitüsünün bulunmaması. 32

33 HEDEFLERİMİZ Yeni Su Ürünleri Kanunu tasarısının yasalaşması, Sürdürülebilir üretim arzının sağlanması, Yetiştiricilikte yeni türlerin üretime kazandırılması ve üretimlerinin artırılması, Yetiştiricilikte kapalı devre sistemlerinin yaygınlaştırılması, Su ürünleri yetiştiricilik üretiminde 2023 yılına kadar yıllık 500 bin ton üretim miktarına ulaşılması, Üreticilerin gelir ve refahının arttırılması. 33

34 SONUÇ Su ürünleri yetiştiriciliği yeni ve dinamik bir sektör olmasına rağmen çok önemli gelişmeler kaydedilmiştir: yılları arasında miktar olarak % 284 artmıştır. Aynı dönemde alabalık üretiminde artış oranı % 229 olmuştur. Son yıllarda Türkiye de en hızlı büyüyen sektörler arasında su ürünleri yetiştiriciliği yer almaktadır. Türkiye Dünya nın su ürünleri yetiştiriciliği en hızlı büyüyen ülkeleri arasındadır. Türkiye, Avrupa da alabalık yetiştiriciliğinde birinci sıraya yükselmiştir. Su ürünleri yetiştiricilik sektörü yaklaşık kişiye istihdam sağlamaktadır. Tüm bu olumlu gelişmeler sayesinde; Ülkemiz, gerek Avrupa ve gerek Akdeniz ülkeleri arasında önemli bir güç haline gelmiş, bilgi ve teknoloji transfer eden ülke konumuna yükselmiştir.

35 KARADA ALABALIK İŞLETMESİ

36 BARAJ GÖLÜNDE ALABALIK KAFES İŞLETMESİ

37 İŞLEME

38 TEŞEKKÜR EDERİZ 38