Editörden. Getirilecek vergi kilogram bazında hesaplandığında

Transkript

1

2 Editörden TEKSTİL İŞVEREN ÜRETİCİ VE İSTİHDAM DOSTU Şubat 2011 KARAR DEVREYE GİRİYOR Türkiye Tekstil Sanayii İşverenleri Sendikası Adına İmtiyaz Sahibi HALİT NARİN Sorumlu Yazı İşleri Müdürü AV. BAŞAR AY Yayın Danışma Kurulu SEVİL BURSA TUĞRUL BORNOVALI AV. SAMİM ERGENELİ Basın Müşaviri MİNE ŞENKUL ERGÜVEN Yayın Kurulu LERZAN ÖZTÜRK AV. ÇİĞDEM SUBAŞI AV. ÖMER EMRE KAYNAK BORA KOCAMAN CEREN ERMİŞ MERVE ŞENEREN İdari Merkezi TÜRKİYE TEKSTİL SANAYİİ İŞVERENLERİ SENDİKASI Metrocity A Ofis Blok Büyükdere Cad. No: 171 K Levent-İstanbul Tel: (0212) (pbx) Fax: (0212) İnternet Adresi Ofset Hazırlık DÜNYA YAYINCILIK A.Ş. Tel: (0216) Grafik Tasarım ve Uygulama ALİ BAYRAM Basıldığı Yer DÜNYA YAYINCILIK A.Ş. Globus Dünya Basınevi 100. Yıl Mah Bağcılar-İstanbul Tel: (0212) Basıldığı Tarih: 4 Şubat 2011 Yayın Türü: Yerel Süreli Yayın ISSN: Tekstil İşveren Dergisi, Türkiye Tekstil Sanayii İşverenleri Sendikası tarafından aylık olarak yayınlanır. Kaynak gösterilmek suretiyle alıntı yapılabilir. Dergide bulunan imzalı yazıların sorumluluğu yazarlara aittir. Geçtiğimiz ay Dış Ticaret Müsteşarlığı (DTM) üretici ve istihdam dostu iki önemli tebliğ yayınladı. Tebliğlerden biri AB dışındaki ülkelerden yapılan kumaş ithalatındaki verginin yüzde 30, diğeri ise hazır giyim ithalatından alınan verginin yüzde 40'a varan oranda artırılmasını öngörüyor. Haksız ithalata karşı alınan karar henüz nihai şeklini almadı. 1 aylık itiraz süreci içerisinde hem üretici hem de ithalatçıların görüşü dinlenecek. Ardından Bakanlar Kurulu onaylarsa DTM'nin kararı uygulamaya girecek ve 9 ay boyunca da yürürlükte kalacak. Yerli sanayicilerin başvurusu üzerine başlatılan soruşturma, geçtiğimiz ay tekstil ve hazır giyim sektöründe en çok tartışılan konu oldu. Başlatılan sürece beklendiği gibi yine Uzakdoğu dan ithalat yapan kumaş ve hazır giyim toptancıları ile perakendecileri karşı çıktı. Kamuoyuna da yansıyan tartışmalarda dikkat çeken unsur, tebliğe karşı çıkan isimlerin 'abartılı' demeçleri oldu. Verilen demeçlere ısrarla "ithal ürünlere getirilen yüzde 40 vergi" diye başlandı. Bunun da fiyatlara yüzde 40 zam olarak yansıyacağı dile getirildi. Getirilecek vergi kilogram bazında hesaplandığında da vitrine yansıması yüzde 40'ı bulmuyor. 900 gram gelen lira fiyat aralığındaki bir erkek takım elbisesine gelecek maksimum vergi 27 lira olacak. Görüldüğü gibi "Ek vergi yüzde 40 zam getirir" diyerek bir kaşık suda koparılan fırtınanın getirdiği fiyat artışı sadece yüzde 2-6 aralığında. Koruma önlemleri soruşturması sonucunda, vergi artarsa, ithalatçıların ufak bir kazanç kaybı karşılığında yerli üreticiler yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalmaktan kurtulacak. Nitekim geç alınmasına rağmen karar şimdiden yerli üreticileri motive etti. Çünkü uzun yılların emekleriyle kurulan Türk tekstil sanayii son yıllarda Çin, Endonezya, Vietnam, Suriye, Pakistan ve Mısır gibi ülkelerden yapılan dokuma kumaş ve hazır giyim ithalatı nedeniyle tam anlamıyla istila edildi. Rakamlarla örnek vermek gerekirse daha düne kadar adı bile duyulmayan Vietnam'dan 5 yıl önce sadece 1 milyon dolarlık kumaş gelirken, bu rakam bugün 70 milyon dolara çıkmış. Endonezya'dan getirilen kumaşa ödenen para 2005'te 92 milyon dolarken 2010'da 187 milyon dolara ulaşmış. Çin'den gelen kumaşa bir yılda ödenen para ise 248 milyon dolar. Örnekleri çoğaltmak mümkün. Sadece bu rakamlar bile dikkate alındığında alınan koruma önlemleri soruşturmasının haklılığı su götürmez bir gerçek. Kaldı ki özellikle dünya ihracat pazarlarında iddialı olan Çin, Pakistan, Hindistan, Meksika, Endonezya Tayland, Brezilya, Bangladeş ve ABD gibi tekstil ve hazır giyim üreticisi ve tedarikçisi olan ülkeler, kendi iç pazarlarını Türkiye den kat ve kat yüksek oranlı gümrük vergileri ve tarife dışı engellerle koruyorlar. Örneğin Çin ve Pakistan da koruma oranları yüzde 20 leri, Hindistan, Endonezya ve Tayland da ise yüzde 50 leri buluyor. Bu şartlardan etkilenen yerli üreticilerimiz de yasal haklarını koruma noktasında 2008 yılı sonunda doğal olarak DTM'ye başvurdu ve 2 yıl süren teknik inceleme sonunda yerli üreticiden yana ara karar çıktı. DTM nihai kararını 13 Şubat'a kadar verecek. Şimdi gözler DTM'de. Umarız DTM, tahrip edici rekabete karşı yerli üreticiyi korumaya devam edecek. Zaten Devlet Bakanı Zafer Çağlayan da bunun sinyalini 2 yıl önce vermişti. Çağlayan, haksız ithalata karşı alınacak önlemleri Sanayi Bakanı iken hazırladığı Sanayi Eylem Planı na da yazdırarak, üretici ve ihracatçı dostu bir maddeyi bu plana eklemişti. İthalatta koruma önlemlerinin etkin uygulanmasının sağlanması başlığını taşıyan maddede, ilgili mevzuat çerçevesinde ithalattan zarar gören yerli üreticilerin usulüne uygun şekilde başvurması halinde gerekli önlemin alınacağı yer alıyor. Şayet DTM nihai kararında da yerli üreticinin yanında yer alırsa Sayın Çağlayan, Sanayi Bakanı iken yazdığını bugün Devlet Bakanı olarak hayata geçirerek güzel bir tesadüfe imza atmış olacak. Böylece haksız ithalata karşı hem istihdam hem de üretici korunacak. Kazanan Türk milleti, Türk hazinesi ve Türk işçisi olacak! Sayı: Şubat

3 İçindekiler 10 GÜNCEL Tekstilci riskini dağıtınca ihracatın yapısı değişti 04 KAPAK Kumaş ve hazır giyim ithalatına ek vergi göründü, yerli üreticinin motivasyonu artacak 14 VERGİ DÜNYASI Devletin memura tahsis ettiği lojman ve taşıt sayısı sürekli artıyor 16 GÜNCEL Kanuni nin Muhteşem Yüzyıl ında tekstil 22 GÜNCEL Emek yoğun faaliyetler Doğu'ya, moda ve tasarım İzmir ile İstanbul'a 18 AYIN KONUSU Avrupa'nın kışı Türk tekstil ve hazır giyimine bahar havası getiriyor 26 HAZNEDAR Ekonomi penceresinden, SÖYLEŞİ Yataş, 2011 de yüzde 50 nin üzerinde büyümeyi hedefliyor Sayı: Şubat

4 34 İNOVASYON Ormo İcra Kurulu Başkanı Öcalgiray: RFID projesi verimliliğimizi artırdı 28 PARANIN MERKEZİNDEN Merkez in politika değişimi 38 FİNANS 2011 yılında emtia fiyatları yükselmeye devam edecek mi? 44 TEKNO-TEKSTİL Türk tekstil sektörünün geleceği nanoteknolojide 51 MODA Anadolu'nun desenleri modern çizgilerle buluştu 40 ENERJİ Nükleer enerjide somut adımlar 52 TASARIM DÜNYASI Eğlenceli ve pırıltılı tasarımların modacısı: Zeynep Erdoğan 54 KÜLTÜR SANAT 56 GEZİ 58 MEDYADAN YANSIMALAR 63 İNGİLİZCE ÖZET Sayı: Şubat

5 Kapak KUMAŞ VE HAZIR GİYİM İTHALATINA EK VERGİ GÖRÜNDÜ, YERLİ ÜRETİCİNİN MOTİVASYONU ARTACAK Sendikamızın yıllardır dile getirdiği haksız ithalata, DTM'nin ek vergi tebliği ile sonunda dur denildi. Kumaş ve hazır giyim ithalatında vergileri artıran karar, henüz nihai tebliği yayınlanmasa da yerli üreticiler için büyük bir motivasyon oldu yılına siparişlerde yaşanan artışla moralli başlayan tekstil sektörüne bir moral de Dış Ticaret Müsteşarlığı ndan (DTM) geldi. DTM, dokuma kumaş ve hazır giyimde ithalat vergilerinde artış öngören önemli bir tebliğe imza attı. 13 Ocak ta Resmi Gazete de yayınlanan tebliğ geçen ay sektörde en çok konuşulan konu oldu. Türkiye Tekstil Sanayii İşverenleri Sendikası nın hemen her platformda dile getirdiği haksız ithalat a dur diyen DTM, yapılan başvuru sonrasında koruma önlemleri soruşturması açılmasını, bu süreçte AB ve serbest ticaret anlaşması yapılan ülkeler hariç tüm kumaşların ithalatından yüzde 30, hazır giyim ithalatından ise yüzde 40 a varan oranlarda ek vergi getirilmesini öngörüyor. Tebliğ, 13 Şubat'a kadar gelecek itirazlar ve başvuralar da dikkate alınarak Resmi Gazete'de nihai karar yayınlandıktan sonra uygulamaya girecek. Kararın yayım tarihinden itibaren de soruşturmanın süreceği 9 ay boyunca belirlenen oranlarda vergi artışı yürürlükte olacak. Karar ithalatçıları üzerken, Çin ve Pakistan gibi ülkeleri de kızdırdı. Kararı duyan Pakistan Başbakanı nın tekstil danışmanı Dr. Mirza İkhtiar Baig, hükümetle temasa geçti. Baig, getirilen ek verginin kendilerini etkileyeceğini anlatarak, "Türkiye ye yüklenmek üzere olan milyonlarca metrelik kumaş bundan etkilenecek" itirafında bulundu. Baig, Pakistan ın Türkiye ye denim ve ham kumaş ihraç eden başlıca ülkelerden biri olduğunu da belirterek, gümrük vergilerindeki artışın, Türkiye nin ihracatını ciddi bir şekilde etkileyeceğini savundu. Baig in "Türkiye nin ihracatı zarar görür" tezine Türkiye'den bazı hazır giyimciler de destek verdi. Kamuoyuna yapılan bazı açıklamalarda getirilen vergi artışının, ihracat Sayı: Şubat

6 düşüşü yanında aynı zamanda iç piyasada fiyatlara yüzde 20 lere varan oranda zam olarak yansıyacağı uyarıları da yer aldı. DTM'nin kararını 'geç alınmış' olsa da 'motivasyonu artıracağı için' yerinde bulan yerli tekstil üreticileri ise memnuniyetle karşıladı. Söz konusu ithalat vergileri, yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalan yerli üreticilerin üst örgütlerince 1.5 yıl önce yapılan başvurular sonucunda ortaya çıktı. DTM'ye bir süre önce yerli üreticiler tarafından iki ayrı başvuru yapıldı. Kumaşla ilgili şikâyet başvurusunda, "İthal edilen dokuma kumaş yerli üretim maliyetlerinin (ürün tipine bağlı olarak) yaklaşık olarak yüzde 30 ile yüzde 70 oranında altında satılmakta olup mevcut halde ithal fiyatları yerli ürünlerin hiçbir şekilde rekabet edemeyeceği hale gelmiştir" denildi. Hazırgiyim ürünleriyle ilgili şikâyet başvurusunda ise şöyle denildi: Sanayi geneline ilişkin üretim rakamlarıyla başvuru sahibi yerli üreticilerin verilerinde yer alan üretim, yurtiçi satış, stoklar ve istihdam gibi göstergelerde bozulmalar söz konusudur. Buna ek olarak, ithalatın iç piyasa payının artması sonucunda, tüketimin artmasına rağmen yurtiçi üretim ve satışların düşmesi, inceleme konusu dönemde başvuru konusu eşyanın yerli üretiminin ciddi zarara uğradığını göstermektedir. Öte yandan, bu zararın ilerleyen süreçte daha da artacağı yönünde açık göstergeler mevcuttur. Bu nedenle mevcut ithalatın aynı miktarlar ve fiyat düzeyleriyle devam etmesi halinde bu zarar çok daha ileri düzeylere taşınacaktır. Bu başvurular üzerine DTM, şikâyete konu olan ve daha çok Çin, Bangladeş, Hindistan, Endonezya ve Vietnam gibi ülkelerden gelen ürünlerde vergileri artırarak, yerli üreticinin önündeki engeli geç de olsa kaldırmış oldu. DTM nin kararını değerlendiren Türkiye Tekstil Sanayii İşverenleri Sendikası Başkanı Halit Narin, tebliği geç kalınmasına rağmen teşekkür edilecek bir çalışma olarak nitelendirirken, Sendikamızın Ankara oluşumunun çalışmasıydı bu. Dış Ticaret Müsteşarlığı nın ve Sayın Bakanımızın da çok büyük katkıları var. Çok geç kalmış bir karar an- İTHALATIN FATURASI KABARIYOR DTM antidamping vergisi getirmek için soruşturma açtığı Çin Halk Cumhuriyeti, Endonezya, Vietnam, Suriye, Pakistan ve Mısır gibi ülkelerden ithal edilen dokuma kumaş ve hazır giyim, hem miktar hem de dolar bazında sürekli artıyor. Endonezya'dan 2005'te gelen 120 milyon metre kumaşa 92 milyon dolar ödeyen Türkiye, 2010'da 227 milyon metre kumaşa 187 milyon dolar verdi. Çin Halk Cumhuriyeti'nden gelen kumaş 114 milyon metreden 211 milyon metreye çıkarken, ödenen para 137 milyon dolardan 248 milyon dolara yükseldi. Vietnam'dan alınan kumaş 5 yıl öncesine göre 1 milyon metreden 157 milyon metreye, değer olarak da 1 milyon dolardan 70 milyon dolara ulaştı yılının tamamında 903 milyon dolarlık 834 milyon metre kumaş ithal eden Türkiye, 2010 yılına gelindiğinde 1 milyar 126 milyon metre kumaşa 1 milyar 118 milyon dolar ödedi. Hazır giyim ve konfeksiyon ithalatına bakıldığında ise 2005 yılında tüm ithal hazır giyim miktarı 60.7 milyon adet ve ödemeler milyon dolar iken, 2010'da milyon adetlik ithalata karşılık 1 milyar milyon dolar ödendi. YILLAR İTİBARİYLE İTHALAT (Milyon Dolar) İthal edilen ürünün cinsi * Yün, kıl ve bunların iplik ve dokumaları Pamuk, pamuk ipliği ve pamuklu mensucat Dokumaya elverişli bitkisel lifler, kağıt ipeği ve dokumaları Dokumaya elverişli suni ve sentetik lifler Sentetik ve suni devamsız lifler Vatka, keçe, dokunmamış mensucat, özel iplik, sicim ve mamulleri Halılar ve diğer dokumaya elverişli maddeden yer kaplamaları Özel dokunmuş mensucat, dantela, duvar halıları, işlemeler Emdirilmiş, sıvanmış, kaplanmış mensucat, bunlardan teknik eşya Örme eşya Örme giyim eşyası ve aksesuarları Örülmemiş giyim eşyası ve aksesuarları Mensucattan mamul diğer eşya, kullanılmış eşya, paçavralar TOPLAM (*) 2010 ithalat verileri kasım ayı sonu itibariyledir. Kaynak: TÜİK Sayı: Şubat

7 Kapak DTM'NİN EK VERGİ KARARLARI HAZIR GİYİM: DTM'nin hazır giyim ithalatında yüzde 40'a varan oranlarda ek vergi uygulanmasını öngören ve nihai karar Resmi Gazete'de yayınlandıktan sonra uygulanacak olan tebliği şöyle: Yerli üretici tarafından, 61.01, 61.02, 61.03, 61.04, 61.05, 61.06, 61.07, 61.08, 61.09, 61.10, 61.12, 62.01, 62.02, 62.03, 62.04, 62.05, 62.06, 62.07, ve gümrük tarife pozisyonlu hazır giyim eşyasının ithalatında son yıllarda artış olduğu ve yerli üretimin bu ithalattan ciddi zarar gördüğü ve ciddi zarar tehdidine maruz kaldığı belirtilerek, soruşturma açılması ve geçici önlem alınması için gerekli şartların oluştuğu tespit edildi. Kurul, korunma önlemi soruşturması açılmasına, hazır giyim ithalatında geçici önlem uygulanmasına, geçici korunma önleminin gümrük vergisinde artış şeklinde uygulanmasına, gümrük vergisi artışının 'Diğer Ülkeler de (DÜ) belirlenen gümrük vergisi oranlarına ilave yüzde 40 oranında, 'Gelişme Yolundaki Ülkeler de (GYÜ) belirlenen oranlara ilave yüzde 37, 'En Az Gelişmiş Ülkeler de (EAGÜ) belirlenen ve 'Özel Teşvik Düzenlemelerinden Yararlanacak Ülkeler de (ÖTDÜ) belirlenen oranlara ilave yüzde 27 oranında belirlenmesine karar verdi. Kurul ayrıca, ilave gümrük vergisinin 'Diğer Ülkeler' için maksimum 20 dolar/kg, minimum 5.5 dolar/kg, 'Gelişme Yolundaki Ülkeler' için maksimum 18 dolar/kg, minimum 4.5 dolar/kg, EAGÜ ve ÖTDÜ için maksimum 16 dolar/kg, minimum 3.5 dolar/kg şeklinde ve her halükarda 474 No lu Gümrük Giriş Cetveli Hakkında Kanun da başvuru konusu eşya için gösterilen vergi hadlerinin yüzde 50 fazlasını aşmayacak şekilde sınırlandırılmasına ve geçici önlemin istihsali hususunda Bakanlar Kurulu na öneride bulunulmasına karar verdi. İthalat Genel Müdürlüğü tarafından yürütülecek soruşturmalar 9 ay içinde tamamlanacak, gerekli hallerde olursa bu süre 2 ay daha uzatılabilecek. KUMAŞ: DTM'nin kumaş ithalatçılarını ilgilendiren ve yüzde 30'a kadar ek vergi öngören kararı ise şöyle: Yerli üreticiler tarafından 11, 51.12, 52.08, 52.09, 52.10, 52.11, 54.07, 54.08, 55.12, 55.13, 55.14, ve gümrük tarife pozisyonlu dokuma kumaşların ithalatında son yıllarda artış olduğu ve yerli üretimin bu ithalattan ciddi zarar gördüğü ve ciddi zarar tehdidine maruz kaldığı belirtilerek, Dış Ticaret Müsteşarlığı İthalat Genel Müdürlüğü ne başvuruda bulunması sonucu yapılan ön incelemede yıllar itibariyle ithalatın seyri ve yerli sanayinin ekonomik göstergeleri incelenmiş olup soruşturma açılması ve geçici önlem alınması için gerekli şartların oluştuğu belirlendi. Korunma önlemi soruşturması açılmasına, söz konusu ürünlerin ithalatında geçici önlem uygulanmasına, geçici korunma önleminin gümrük vergisinde artış şeklinde uygulanmasına karar verildi. Ayrıca bu kapsamda, gümrük vergisi artışının 'Diğer Ülkeler de (DÜ) gümrük vergisi oranlarına ilave yüzde 30 oranında, Gelişme Yolundaki Ülkeler de (GYÜ) belirlenen oranlara ilave yüzde 28 oranında, 'En Az Gelişmiş Ülkeler' (EAGÜ) ve 'Özel Teşvik Düzenlemelerinden Yararlanacak Ülkeler de (ÖTDÜ) belirlenen oranlara ilave yüzde 21 oranında belirlenmesine, ilave gümrük vergisinin DÜ için maksimum 4.25 dolar/kg, minimum 1.25 dolar/kg, GYÜ için maksimum 4 dolar/kg, minimum 1 dolar/kg, EAGÜ ve ÖTDÜ için maksimum 3.75 dolar/kg, minimum 0.75 dolar/kg şeklinde ve her halükarda 474 No lu Gümrük Giriş Cetveli Hakkında Kanun da başvuru konusu eşya için gösterilen vergi hadlerinin yüzde 50 fazlasını aşmayacak şekilde sınırlandırılmasına ve geçici önlemin istihsali hususunda Bakanlar Kurulu na öneride bulunulmasına karar verdi. cak alınan bu karara herkesin bir teşekkür borcu var. Türkiye nin ve Türk sanayicisinin menfaatine alınmış bir karar. Bu karar, evrak üzerinden para kazananlara set çekecek. Bu kararın tersine konuşmak çok yanlış bir harekettir, diye düşünüyorum. Yayınlanan bu tebliğ üretimin canlanması anlamına geliyor" dedi. İstanbul Tekstil ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği (İTKİB) Başkanı İsmail Gülle de kararı "Geç kalmış olmasına rağmen içerdeki firmalarımıza, fabrikalarımıza ve çalışanlarımıza hayat verecek bir uygulama. Bizim üreticiler olarak bu kararı desteklemememiz mümkün değil. Pek çok insan bu durumdan zarar görebilir ancak ihracat yapan firmalar bu karardan zarar görmez" şeklinde değerlendirdi. Gülle, "İthalatın ülkeye bir faydası yok, gelen vergiler bunun önüne geçecektir. Ben bu işin yapılması yönünde desteği olan birisiyim, çünkü yanımda 900 kişi çalıştırıyorum ve insan çalıştırmanın ne demek olduğunu iyi bilirim. Bu duruma karşı olanları da anlıyorum. Geçmişte de bu korumalar yapıldı. Özellikle iplik sektörü ipten alındı. İthalatla sahte bir cennet yaratıldı. İthalatçı arkadaşlarımızda bir kazanç kaybı olabilir. Fakat yerli üretim teşvik edilmeli" diye konuştu. Uygulanan vergilerin iddia edildiği gibi iç piyasadaki fiyatlarda çok büyük fark yaratmayacağını da söyleyen Gül- Sayı: Şubat

8 le, "Şöyle düşünülmeli: Evet ben bu ülke için 1 dolar az kazanıyorum ama benim bu az kazandığım 1 dolar binlerce insanımızın iş bulmasına vesile olur. Bu, bir memleket meselesidir. Bu verginin, ülkeye bir faydası olacak diye bakmak lazım. Dikilmiş bir ağaç olarak bakmak lazım" dedi. Sarar Giyim Yönetim Kurulu Başkanı Cemalettin Sarar da "Alınan kararı biz destekliyoruz. Çünkü Türk tekstilini öldürdük. İplik ve dokuma makineleri durdu. Bu kararın DTM: NİHAİ KARAR VERİLMEDİ Dış Ticaret Müsteşarlığı (DTM) İthalat Genel Müdürlüğü Genel Müdür Yardımcısı Bekir Aslaner, sanayicilerin yayınlanan tebliği nihai kararmış gibi algılamamaları gerektiğini söyledi. Tebliğin yerli sanayicilerin müsteşarlığa yapmış oldukları başvuruların ön değerlendirme sonucunda yayınlandığını söyleyen Aslaner, şu bilgileri verdi: "Bu tebliğin Resmi Gazete'de yayınlanması, Bakanlar Kurulu'na gitmeden önce herkesin konuyla ilgili haberdar olması anlamına gelmektedir. Bu tebliğ, nihai bir karar değildir. Tebliğ hakkında görüşlerinin belirtilmesi ve gerekli düzenlemelerin yapılması için 13 Şubat'a kadar süre var. Bu süreç içerisinde ilgili tüm kesimlerden görüş alınacak ve değerlendirmeler yapılacak. Daha sonra bir sonuç raporu hazırlanacak. Bu raporun da yine değerlendirme süreci olacak." Sayı: Şubat

9 Kapak ihracatçıya dokunan bir tarafı yok. Fabrikalar ve sanayimiz yeniden çalışmaya başlayacak. Zaten ihracat amaçlı getirilen mallara gümrük uygulanmıyor. Bu sebeple ihracatçılarımız da etkilenmezler. Ben içtenlikle tebrik ediyorum. Biz de artık az kâr çok satış yapmaya çalışacağız" diye konuştu. Kahramanmaraş Ticaret ve Sanayi Odası (KMTSO) Başkanı Mehmet Balduk ise kumaş ve konfeksiyon sektörlerinde koruma önlemi alınmasına yönelik yoğun isteğin DTM NİN KARARI İHRACATÇIYI ETKİLEMEZ DTM'nin getirdiği bu mütekabiliyet esasına dayalı korunma tedbirleri uygulaması kapsamında, iddiaların aksine, yerli üreticilerimiz ek vergiye tabi üçüncü ülkelerden ihraç kaydı ile getirecekleri tüm tekstil ürünlerini bu ek vergileri ödemeden AB ve/veya diğer ülkelere ihracatını yapabilecekler ve ihracatımız hiçbir şekilde olumsuz etkilenmeyecek. Özellikle ihracata çalışan üretici/ ihracatçı firmalar üçüncü ülkelerden getirecekleri ithal tekstil hammaddelerini ihraç kaydı ile yasal yollar ile getirmeleri halinde bir ek vergiye tabi olmayacak ve herhangi bir zarar görmeleri de söz konusu olmayacak. Bu üretici/ihracatçı firmalarda yine isterler ise herhangi bir ek gümrük vergisine tabi olmadan yerli üreticilerden de ihraç kayıtlı şartlar ile tüm vergilerden muaf tekstil hammaddelerini alabilecek. Bu konuda Dahilde İşleme Rejimi, İhraç Kayıtlı Geçici İthal, İhraç Kayıtlı Yurtiçi Teslimat kararnameleri, yönetmelikleri ve uygulamalarında açıklık mevcut. Bakanlar Kurulu nda tebliğlerle ilgili imzaların tamamlanmasına müteakip, DTM nihai vergi oranını maksimum 9-11 aylık bir süre içinde belirleyecek. Bu soruşturma süreci kapsamında, haksız ithalat olmadığını ve bu uygulama ile ciddi zarara uğrayacağını iddia eden ithalatçı/ihracatçı şirketler istedikleri takdirde gerekçeleri ve belgeleri ile başvurularını DTM'ye yapabilirler ve bu soruşturmaya da taraf olabilecekler. Bu takdirde de yerli üretici firmaların da yaptığı gibi ithalatçı/ihracatçı şirketler de kayıt ve belgelerini ve resmi mali defterlerini de DTM yetkililerine sunmak ve iddia ettikleri gibi haksız ithalatın yapılmadığını ve yerli üreticilere zarar vermediğinin tespitini kanıtlamakla mükellef olurlar. Sayı: Şubat

10 sonuç bulmasından duydukları memnuniyeti dile getirdi. Hükümetin gelen soruşturma taleplerini dikkate aldığını belirten Balduk, sanayicinin üretmediği zaman dışa bağımlılığın devam edeceğini ve bunun da krizlere neden olacağını savundu. Balduk, Türkiye'nin önemli sektörlerinden biri olan kumaş ve konfeksiyonda başlatılan soruşturma kararının daha çok üretim ve daha çok istihdam yaratmak açısından ciddi bir motivasyon olduğunu vurguladı. Tekstil Sanayicileri ve İşadamları Derneği Başkanı Cüneyt Dizdar ise "DTM'nin açtığı soruşturma süresi içerisinde hem üretici hem de ithalatçıların görüşleri dinlenecek. Biz bu soruşturma neticesinde yerli üreticilerin korunmasına öncelik verileceğine inanıyoruz. Karar her yönüyle her iki sektör içinde büyük yararlar sağlayacak" dedi. Türkiye Giyim Sanayicileri Derneği (TGSD) Başkanı Cem Negrin ise "Bu kararın hem artıları hem de eksileri var. İmalatçılar açısından iyi bir karar. Çünkü Uzakdoğu dan gelen ürünler dolayısıyla Türkiye de doğru düzgün imalatçı kalmadı. İthalata getirilen ek vergiyle imalatçılar açısından bir doluluk yaşanacak. Ancak diğer taraftan ithalatın kesilmesi, perakendede fiyatları artıracak. İnsanlar daha pahalıya mal alacaklar. Türkiye de bulunan yabancı markalar da Bangladeş te, Çin de ürettirdikleri malları kendi ülkeleri üzerinden çevirip vergisiz bir şekilde Türkiye ye sokacaklar. Türkler ise yurtdışından ithal ettikleri ürünler için yüzde 40 daha fazla vergi ödemiş olacaklar. Perakendeci de pahalıya mal satıyor olacak. Bu durum yarın başka mallar için de başımıza gelebilir. Yani gün gelir her şeye antidamping uygular hale geliriz" diye konuştu. İstanbul Hazır Giyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği (İHKİB) Başkanı Hikmet Tanrıverdi ise kumaş ve hazır giyim ithalatına yapılan vergi zammının sektöre büyük zarar vereceğini belirterek, "Hazır İTHALATA EK VERGİ NELER GETİRECEK? Milli ekonomik çıkarlarımız öncelikle gözetilerek, hızla büyüyen tekstil ve hazır giyim iç pazarımız artık AB dışındaki üçüncü ülkeler için tek taraflı açık bir pazar olmayacaktır. Tekstil ve hazır giyim sektörümüzün yurtiçi ve yurtdışı pazarlarında sürdürülebilir rekabeti için son derece önemli olan modern ve entegre üretim altyapısı ve tedarik zinciri (Elyaf, İplik, Kumaş, Konfeksiyon) gözetilmiş olacak. Dahilde İşleme Rejimi kapsamında ihraç kayıtlı yapılacak ithalata herhangi bir vergi söz konusu olmadığından, yanıltıcı iddiaların tam aksine, ihracatımıza da herhangi bir olumsuz etkisi olmayacaktır. Belirli bir kesimin iddia ettiğinin aksine Türkiye mevcut kurulu kapasite ile olası talep artışını rahatlıkla karşılayacak niteliktedir. Alınan önlemlerle tekstilde toplam 1.2 milyar dolarlık, konfeksiyonda ise toplam 2 milyar dolarlık bir ithalata ek vergi getirilmesi söz konusudur. Vergi artışı bu ithalatı tamamen engellemeyecek, kısmen azaltarak, bir kısmının iç piyasada üretilmesine sebep olacak. Resmi istatistiklere göre 2010 yılında takribi yüzde kapasite ile çalışmakta olan tekstil ve konfeksiyon işletmeleri, bu dönemde 21 milyar dolarlık ihracat gerçekleştirmiştir. Herhangi bir makro yatırım gerekmeden sadece iyileştirme, yenileme ve verimlilik artışları ile mevcut işletmelerin 30 Milyar dolarlık ihracat rakamlarına ulaşması rahatlıkla mümkün olacaktır, sektörler üretim taleplerini karşılayabilecek kapasiteye sahiptir, ayrıca kararla ülkemizin en önemli sorunu olan işsizlik, sağlanacak istihdam artışı oranında azalacaktır. Haksız rekabet ve farklı devlet sübvansiyonları ertesinde Türkiye dışına gitmek zorunda kalan Türk tekstil ve konfeksiyon yatırımcılarına yenileri eklenmeyecek, hatta söz konusu bu yatırımların yeniden Türkiye ye dönmesi söz konusu olabilecek. 3 yıl önce DTM nin haksız iplik ithalatına karşı aldığı koruma tedbirleri Türkiye deki mevcut iplik tesislerinin verimli çalışmasını sağladığı gibi, iplik alt sektöründe yeni yatırımlara, üretim ve istihdam artışına da katkı yaptı. Bu tedbirler ile de kumaş ve konfeksiyon üretiminde önemli istihdam ve üretim artışı çok kısa zamanda görülecek. Özellikle Hindistan tarafından önce pamuk ardından da pamuk ipliği ihracatına getirilen yasaklama, iplik için DTM nin aldığı korunma tedbirlerinin ne kadar isabetli olduğunu bir kez daha gösterdi. İthalata getirilecek ek vergi sonrası perakende ürünlerin tüketici satış fiyatlarında da iddia edildiği üzere yüzde 40 bir artış kesinlikle söz konusu olmayacak. Nitekim kumaşta yüzde 30 luk, konfeksiyonda ise yüzde 40 lık bir vergi artışını öngören tebliğ kapsamında, DTM ek gümrük vergilerinde maksimum vergi tutarlarını USD/Kg olarak da belirledi. Bu maksimum vergi kriterlerine göre de; ithalatın nihai konfeksiyon ürünü olarak yapılması durumunda ortalama kalitede bir üründe, ürününe göre yüzde 1 ila yüzde 10 aralığında, ithal dokuma kumaş ile yerli konfeksiyon üretimi yapılması durumunda ise yüzde 0.2 ile yüzde 2.4 aralığında bir fiyat artışı söz konusu olacak. Özellikle perakende tüketici birim satış fiyatlarının ithal birim fiyatların 3 ila 5 katı seviyelerinde belirlendiği de göz önüne alındığında, yanıltıcı beyan ve iddiaların aksine, tüketici fiyatlarında da önemli bir artış olmayacak. giyim olarak bu uygulamaya karşıyız. Sektör bu durumda çok fazla zarar görür. Piyasanın ivme kazandığı bir dönemde önüne engel konulması anlamsız. Uygulama geçmişte yapılmalıydı. Bunu şimdi yapmak sektöre çok kan kaybettirir. Tekstil ve konfeksiyon 8 milyar dolar dış ticaret fazlası veriyor. Bize gelene kadar çok alan var" dedi. Sayı: Şubat

11 Güncel TEKSTİLCİ RİSKİNİ DAĞITINCA İHRACATIN YAPISI DEĞİŞTİ Yeni bin yıl Türk tekstil ve konfeksiyon sektörüne yeni pazarlarla ticareti öğretti. Son 10 yılda iki büyük kriz yaşayan Türkiye de sektör, geleneksel pazar Avrupa ya olan bağımlılığı azaltırken, komşu ülkeler, Ortadoğu ve Afrika gibi yeni pazarlara yelken açtı. Türk tekstil ve hazır giyimciler son 10 yılda yaşanan krizler sayesinde pazarlarda çeşitliliğe giderek ihracatta riski dağıttı. Tekstil ve hazır giyimde artık Türkiye nin geleneksel pazarı Avrupa ülkelerinin yanına, uzak pazarlardan ve komşulardan yenileri eklendi. Yaşanan bu değişimin sonucunda da hazır giyim sektöründe 200 milyon doların üzerinde ihracat yapılan ülke sayısı son 10 yılda iki kat artarak 6 dan 12 ye çıktı. Türkiye son 10 yılda iki büyük kriz yaşadı. Birincisi tarihe Kara Çarşamba olarak geçen ve bu ay 10 yılı geride bırakacak olan 21 Şubat 2001 krizi. Diğeri ise 2008 sonunda başlayan ve etkileri hala devam eden global kriz. Her iki kriz döneminde de zor günler geçiren Türk tekstil ve hazır giyim sektörü, direncini dış pazarlara yönelerek gösterdi. İhracatın önem kazandığı son 10 yılda Türkiye nin toplam ihracatı yüzde artarak 27.7 milyar dolardan milyar dolara ulaştı yılında 1 milyar doların üzerinde ihracat yaptığımız ülke sayısı sadece 5 iken 2010 sonunda bu rakam 26 ülkeye çıktı. Ancak AB ülkeleri ve ABD gibi gelişmiş ekonomilere yaptığımız ihracatın payı azaldı. Tam tersine komşularımız ile yakın ve Ortadoğu ülkelerine ihracatımızın payı arttı. İhracatta- Sayı: Şubat

12 ki 10 yıllık yüzde 309 luk artışa rağmen Almanya ya ihracat artış hızımız yüzde 121 de, İngiltere ye yüzde 242 de, İtalya ya yüzde 266 da, Fransa ya yüzde 270, ABD ye yüzde 20 de kaldı. Almanya değişmez bir şekilde en büyük ihracat pazarımız olarak yerini korudu. Ancak 10 sene önce tüm ihracatımızın yüzde 18.6 sını Almanya ya yaparken bu oran şimdi yüzde 10.1 e geriledi. Tekstil ve hazır giyim sektörlerine baktığımızda da benzer bir tablo ortaya çıktı. 10 yıl önce 2.6 milyar dolar tekstil ve hazır giyim ihracatı yapan Türkiye, bu alandaki ihracatını yüzde artışla 6.5 milyar dolara ulaştırdı. Ancak sektörün genel ihracat içindeki payı yüzde 9.3 ten yüzde 5.7 ye geriledi. Hazır giyimde ise 10 yıl önce 7.5 milyar dolarlık ihracat yapılırken bugün bu rakam yüzde 96.3 artışla 14.7 milyar dolara çıktı. Buna rağmen bu sektörün de genel ihracat içindeki payında büyük gerileme gözlendi. Sektörün 2000 yılında ihracatta yüzde 26.9 olan payı yüzde 12.9 a geriledi. Geçtiğimiz 10 yılda hazır giyim ve konfeksiyon sektörünün AB ülkelerindeki ağırlığını azaltarak riski dağıtma yönüne gittiği görüldü. Riskin dağıtıldığı asıl milat ise 2008 de başlayan global kriz oldu. ABD de başlayan ardından Avrupa ya yayılan kriz Türk tekstil ve hazır giyim sektörüne zor bir dönem yaşattı. Türkiye nin en büyük ihraç pazarı Avrupa ya bağımlılık yavaş yavaş azalırken, AB pazarının kendi içinde de büyük değişim yaşandı yılında hazır giyim ihracatında Almanya nın payı yüzde 35 ler düzeyindeyken bu rakam 2010 sonunda yüzde 24.7 ye düştü. Buna karşılık Avrupa nın moda ve marka merkezlerine yapılan hazır giyim ihracatındaki artış dikkat çekti. Verilere göre hazır giyimde İngiltere nin 2000 yılında yüzde 11.7 olan payı yüzde 2010 yılı sonunda yüzde 14.1 e çıktı. İngiltere 2000 yılında en büyük 3. hazır giyim pazarımız iken 2010 yılında ikinci sıraya yükseldi. Fransa da sektörün ihracatını arttırdığı ülkeler arasında yer aldı. Fransa 2000 yılında hazır giyim ihracatından yüzde 6.7 pay alırken bu pay 2010 SEKTÖR BAZINDA İHRACAT RAKAMLARI (BİN DOLAR) Sıralama SEKTÖR İHRACAT PAY (%) İHRACAT PAY (%) DEĞ (%) 3 1 Otomotiv endüstrisi , Hazır giyim ve konfeksiyon Kimyevi maddeler ve mamulleri Demir çelik ürünleri Elektrik-elektronik Tekstil ve hammaddeleri , ,7 151, Makine ve aksamları Demir ve demir dışı metaller Hububat, bak., yağlı toh. ve mam , Maden ve metaller Çimento ve toprak ürünleri Ağaç mamulleri ve Orm. Ür Yaş meyve ve sebze Fındık ve mamulleri Halı Deri ve deri mamulleri Kuru meyve ve mamulleri Değerli maden Meyve sebze mamulleri Gemi ve yat Canlı hayvan, su ürünleri ve mam Tütün Zeytin ve zeytinyağı Diğer sanayi ürünleri , Kesme çiçek TOPLAM Sayı: Şubat

13 Güncel 1.3 milyar dolarlık ihracat yapılırken 2010 yılına gelindiğinde ihracat 420 milyon dolara kadar düştü. ABD nin hazır giyim ihraç pazarları arasındaki sırası 8 inciliğe kadar gerilerken payı da yüzde 17.2 den yüzde 2.9 a indi. Bu süreçte komşularımız ile yakın ve Ortadoğu ülkelerine ihracatımızın payı arttı. Irak a 2000 yılında genel anlamda hiç ihracatımız yokken 2010 yılında en büyük 5 inci pazarımız oldu. İleride Almanya nın arkasından en büyük ikinci ihracat pazarı haline gelmesi beklenen Irak hazır giyimde de büyük gelişme gösterdi. Hazır giyim ihracatında Irak yüzde 1.4 paya ulaşarak 12 nci sıraya oturdu. Tekstil ve hazır giyimde başta Rusya olmak üzere Libya, Suriye ve Çin gibi ülkeler de ağırlığını artırdı. Rusya ya hazır giyim ihracatının payı 10 yılda yüzde 1.5 ten yüzde 1.9 a çıktı. Tekstil ve hazır giyimde ihraç pazarlarındaki çeşitliliğin önümüzdeki dönemde de devam etmesi bekleniyor. Özellikle dış siyasette son yıllarda yapılan politika değişikliğinin ihracata olumlu yansımasının devam etmesi ve çevre ülkelerin alımlarını hızlandırması beklentiler arasında. Tekstil ve hazır giyim ihracatçıları da yapılan çalışmaların meyvelerinin 2011 de alınacağını belirterek bu beklentiyi doğruluyor. Uludağ Tekstil İhracatçıları Birliği (UTİB) Başkanı İbrahim Burkay, Özellikle yakın çevre ülkelerde, Asya Pasifik bölgelerinde çok olumlu operasyonlar gerçekleştirdik. Bunun sonucunda da AB, her ne kadar Türkiye'nin pazarları arasında öne çıksa da pazar çeşitliliği sektörde gerçek anlamda sağlandı diyor. Burkay şunları söylüyor: Tekstil ve konfeksiyon sektöründe, artık dünyada bildiğiniz gibi bütün dünya markalarının merkezlerinin çoğu Avrupa'da ve bütün ürünlerimiz bizim Avrupa'dan dünyaya dağılıyor. İşte, Made in Hong Kong etiketinden Made in Turkey etiketine bir dönüş var. Bütün bunlar aslında Türkiye'nin bu son yıllarda pazar çeşitliği için, Made in Turkey için, maryılında yüzde 8.1 e çıktı. İtalya ise hazır giyim sektörünün 2000 yılında 7 nci büyük pazarı iken 2010 yılında 5 inci sıraya yükseldi. İtalya nın payı yüzde 2.3 den yüzde 5 e çıktı. Danimarka da 2000 yılında 9 uncu büyük hazır giyim ihraç pazarı iken 2010 yılında 7 nci oldu. Danimarka nın payı da yüzde 1.5 ten yüzde 3 e çıktı yılında yüzde 17.2 ile Türkiye nin hazır giyim ve konfeksiyon ihracatında ikinci en büyük pazarı olan ABD ise geçen 10 yıllık süreçte bekleneni vermedi. Bu ülkeye 2000 yılında Sayı: Şubat

14 ka ve imaj için yaptığı çalışmaların olumlu yansımaları.'' Antalya Tekstil ve Hammaddeleri İhracatçı Birliği (ATHİB) Yönetim Kurulu Başkanı Azize Kalkavan ise tekstilde Uzakdoğu, Çin, Latin Amerika, İran, Irak ve Türk Cumhuriyetleri'nin yeni hedef pazarlar olarak belirlendiğini belirtiyor. Kalkavan, 2011 yılında ulaşacakları pazarları anlatırken şunları söylüyor: Irak, Türkiye'nin genel ihracatında 5. pazar oldu. Kapısı hiç açılmamış İran pazarı var. Türk tekstil ihracatçılarının gideceği bir pazar da Rusya pazarıdır. Bu ülkelerin lüks caddelerinde Türk mağazaları sayısı artıyor. Türk markalarının ürünleri satılıyor. Hırvatistan, Sırbistan gibi ülkelerde Türk dizileri beğeniyle izleniyor. Kültür ihracı yapılıyor. Sadece kültür ihracı değil, Türk modası ve tekstil sektörünün de reklamı yapılıyor. Uzakdoğu, Çin, Latin Amerika, İran, Irak ve Türk Cumhuriyetleri yeni hedef pazarlarımız olacak. Önümüzdeki süreçte Kolombiya'da Tekstil Fuarı yapılacak. Bu fuar, Latin Amerika ülkelerinin buluştuğu bir tekstil fuarı. Türk tekstil firmaları Kolombiya'ya çıkarma yapacak. Çin rakibimiz ama aynı zamanda da pazarımız. Türkiye, Türk Cumhuriyetleri, Ortadoğu ve komşularının bulunduğu alanda yükselen bir yıldız olacak ve mallarını satacaktır. Önümüzdeki dönemde Türk Cumhuriyetleri nde, İran ve Irak'ta Türk markalarının ışıldadığını göreceğiz. Kalkavan yeni pazarları sıralarken geleneksel pazar Avrupa ile ilgili umudunu da yitirmiyor. Gelecek yıllarda talep yönündeki beklentilerinin daha da yüksek olduğunu anlatan Kalkavan, dünya ekonomisine yön veren Amerika'nın gün geçtikçe global krizden çıktığını, Avrupa pazarında özellikle bazı ülkelerin ekonomik durumlarıyla ilgili kaygıların sürmesine rağmen, Türkiye'nin en büyük ihracat pazarı olan Almanya'nın ekonomik datalarının da hızla iyileştiğini belirtiyor. HAZIR GİYİM SEKTÖRÜ İHRACATI ÜLKE DAĞILIMI (BİN DOLAR) SIRA ÜLKE İHRACAT PAY (%) SIRA ÜLKE İHRACAT PAY (%) 1 ALMANYA ALMANYA ABD İNGİLTERE İNGİLTERE FRANSA FRANSA İSPANYA HOLLANDA İTALYA BELÇİKA HOLLANDA İTALYA DANİMARKA RUSYA ABD DANİMARKA ,5 9 BELÇİKA İSVEÇ RUSYA İSPANYA İSVEÇ AVUSTURYA IRAK ISRAİL ROMANYA İSVİÇRE AVUSTURYA CEZAYİR ISRAIL LİBYA YUNANİSTAN AHL SERBEST BÖLGE ,6 17 İSVİÇRE NORVEÇ KAZAKİSTAN S. ARABISTAN ÇEK CUMH ,8 20 MISIR ,6 20 POLONYA TOPLAM TOPLAM Sayı: Şubat

15 Vergi Dünyası DEVLETİN MEMURA TAHSİS ETTİĞİ LOJMAN VE TAŞIT SAYISI SÜREKLİ ARTIYOR Belki kızacaksınız ama maalesef durum böyle Türkiye, kamu kurumlarının lojman, sosyal tesis ve taşıt sayısı bakımından, ayrı bir dünya rekoruna sahip. Lojmanlar 6 bin arttı 2010 yılında, lojman sayısı 2009 yılına göre adet arttı. Lojman sayısı bakımından sıralamada; Emniyet Genel Müdürlüğü (46.085), Milli Eğitim Bakanlığı (43.733), Milli Savunma Bakanlığı (43.155), Jandarma Genel Komutanlığı (18.448) ve Sağlık Bakanlığı (20.355) ilk 5 i oluşturuyor. Bu arada Cumhurbaşkanlığı nın 367 KAMU KURUMLARININ LOJMAN VE SOSYAL TESİS SAYISI KURUM Lojman Sosyal Tesis Lojman Sosyal Tesis Lojman Sosyal Tesis Genel Bütçe Özel Bütçe Yüksek Öğr. K Düz. ve Dent. Kurumlar TOPLAM Kaynak : Maliye Bakanlığı 2009, 2010 ve 2011 yılları Bütçe Gerekçeleri Sayı: Şubat

16 Prof. Dr. Şükrü KIZILOT lojmanı, Başbakanlığın 643 lojmanı, 1 sosyal tesisi, TBMM nin 466 lojmanı ve 8 sosyal tesisi bulunuyor. Büyük üniversitelerde ise Atatürk Üniversitesi nin lojmanı, 4 sosyal tesisi, ODTÜ nün 477 lojmanı ve 6 sosyal tesisi, İTÜ nün 286 lojmanı ve 3 sosyal tesisi, Boğaziçi Üniversitesi nin 179 lojmanı ve 3 sosyal tesisi, Gazi Üniversitesi nin 65 lojmanı ve 7 sosyal tesisi var. Hacettepe Üniversitesi nin ise lojmanı ve sosyal tesisi yok. Düzenleyici ve Denetleyici Kurumlardan, SPK (142 lojman, 2 sosyal tesis) ve Rekabet Kurumu nun (252 lojman) dışında; RTÜK, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu, BDDK, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu, Kamu İhale Kurumu ve Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu na ait lojman ve sosyal tesis yok. Ancak üst kurulların büyük kısmı çalışanlarına ve yöneticilere, ciddi tutarda kira yardımı ödüyor. Mevcut uygulamada, lojman olayı, devlette kayırmacılığı ve adaletsizliği beraberinde getiriyor. Herkese lojman sağlanamadığı için kamu görevlileri arasında eşitsizlik yaratılmış oluyor. Taşıt sayısı 8-10 kat Kamuya ait taşıt sayısı; Japonya da 10, İngiltere de 12, Almanya da 11, Fransa da ise 9 bin adet. Türkiye ye gelince, kamuya ait tam taşıt var. Bu ise yukarıda belirtilen ülkelerdeki taşıt sayısının 8-10 katı civarında! Zaman zaman kamuda taşıt saltanatına son verdik (ya da) vereceğiz denilmesine rağmen, taşıt sayısında ciddi bir azalma göze çarpmıyor. Hatta kiralanan araçlar da göz önüne alındığında, sürekli artıyor. Olayın, bakım-onarım, yakıt maliyeti boyutunun yanı sıra özel işlerde kullanılma boyutu da var. Kamudaki savurganlık ve israfın göstergelerinden biri olan lojman ve makam aracı olayına, çok özellikli durumlar ve kurumlar dışında son verilmesinde yarar var. KAMU KURUMLARININ TAŞIT SAYISI KURUM Genel Bütçe Özel Bütçe Yüksek Öğr. K Düz. ve Dent. Kurumlar TOPLAM Kaynak : Maliye Bakanlığı 2009, 2010 ve 2011 yılları Bütçe Gerekçeleri Sayı: Şubat

17 Güncel KANUNİ NİN MUHTEŞEM YÜZYIL INDA TEKSTİL Televizyonda gösterime girdiği andan itibaren büyük tartışmalara neden olan Muhteşem Yüzyıl dizisi, Osmanlı İmparatorluğu dönemindeki giyim kültürünün ihtişamını günümüze taşıyor. Peki ya Kanuni Sultan Süleyman döneminde Türk tekstilinin durumu neydi? Bu yazımızda Akdeniz in Türk gölü haline geldiği dönemde, Türk tekstilinin yapısını sizler için araştırdık. Osmanlı'nın 10. Padişahı Kanuni Sultan Süleyman, tartışma konusu olan "Muhteşem Yüzyıl" dizisinde Has Odabaşı Pargalı İsmail'le birlikte tedbili kıyafet çıktığı çarşı-pazar turunda bir ipek satıcısının önünde durur. Henüz yeni tahta çıkmış olan Kanuni Sultan Süleyman, eliyle işaret ettiği kumaşın cinsini sorar. Satıcıdan "Bursa ipeği" yanıtını alınca, bu kez onun yanındakini sorar. "Venedik malı" der satıcı. Kanuni'nin "Peki kim alıyor bunları?" sorusu üzerine de satıcı "Genelde Saray'dan alıyorlar Ağam" der. Kanuni bunun üzerine tercihini Bursa ipeğinden yana kullanır ve "Kes şundan 10 metre" diyerek alır gider. Avrupalılar'ın 'Muhteşem Süleyman' lakabını verdiği Kanuni Sultan Süleyman'ın bir diğer icraatı ise tahta çıkar çıkmaz babası Yavuz Sultan Selim'in 1518'de Bu sahne Kanuni'nin daha tahta yeni oturduğu yıllardır. 1520'de oturduğu tahta 1566'ya kadar hükümdar kalır. "Akdeniz'i Türk gölü yapacağım" diyen Kanuni'nin ilk attığı adım da ticaret üzerine olur. Akdeniz'de ticareti elinde tutan koloni devleti Venedik tacirlerinin Osmanlı topraklarında sattıkları mallarda vergileri artırır. Venedik o tarihlerde, Osmanlı'nın bir parçası gibiydi. Padişahlar, sadrazamlar, paşalar kendine layık kaliteli kumaşları, elbise ve eşyaları Venedik te bulabiliyorlardı. O günlerde Venedik mağazacılığın da merkeziydi. Osmanlılar da Venedik teki kaliteli malları kullanıyorlardı. Özellikle de padişah eşlerinin siparişleri oluyordu. O dönemde İngilizler bugün Çin'in yaptığı gibi Venedik in tanınmış markalarını taklit etmiş, ama Venedik kadar piyasaya hâkim olamamıştı. Venedik'in bu tekelini kırmak için Kanuni'nin son döneminden itibaren Osmanlı, Fatih döneminde ticari imtiyaz alan Venedik'e karşı Floransalı tüccarları teşvik eder. İstanbul limanında Venedik tüccarlarının gümrük ödemeyerek sağladığı dış ticaretteki ayrıcalığı bitince de Osmanlı tebası olan Yahudiler, Venedikliler'in yerini alır. Ticarette Venedik ve Cenevizliler'in ağırlığı azalır. Sayı: Şubat

18 İran'dan ipek ithalatına getirdiği yasağı kaldırması oldu. İran'a getirilen ambargo ipek tcareti ve sanayi üzerindeki etkisinin yanında ekonomik sonuçları yalnız İranlılar için değil Osmanlılar ve İtalyanlar için de kötü olmuştu. Ambargo nedeniyle Bursa ipek sanayiinde yaygın işsizlik ve iflaslar başgöstermiş, Bursa'daki ipek dokuma tezahlarının dörte üçü durmuştu. Yavuz Sultan Selim'in ambargosu İtalyan ipekli dokuma sanayiini de hammadde kaynağından yoksun bırakmıştı. Yavuz Sultan Selim 1520'de tahta çıktığında İran'la ham ipek ticaretini eski düzenine kavuşturmakla kalmadı, hapisteki İranlı tüccarları de serbest bıraktı. Ancak Kanuni Sultan Süleyman bundan sonra ise ipek üretim bölgelerini doğrudan denetim altına alma yoluna gitti. Tebriz ve Azerbaycan seferleri de bu dönemde yapıldı. Kanuni Tebriz-Bursa ve Tebriz-Halep ipek yolu üzerinde tam bir kontrol sağlamak amacıyla Tebriz, Gürcistan ve Hazar Denizi'nde hakimiyet kurdu. Karadeniz'den Portekizliler'i geri atarak Hint okyanusu ticaretini imparatorluk lehine çevirdi. Böylece Osmanlı dünya ticareti için önemli bir koridor haline geldi. Peki bunun Osmanlı'ya ne getirisi oldu? Özellikle gümrük gelirlerinin etkisiyle Kanuni döneminde bütçe her yıl fazla verdi. Bütçedeki nakit fazlası 'de 127 milyon akçe ile rekor seviyeye çıktı. Kanuni Sultan Süleyman'ın bütçesi sadece tahttaki son yılında ( ) 6 bin akçe açık verdi. Kanuni, Osmanlı'nın sadece siyasi anlamda değil ekonomik bakımdan da kıtalar arası ticarette bir geçit olmasına çalışıyordu. Bu amaçla Hıristiyan birliğinin oluşmasına engel olmak ve coğrafi keşiflerin ardından Akdeniz ticaretini geliştirmek isteyen Kanuni, Fransızlar'a ayrıcalıklı haklar olan kapitülasyonları verdi. Bu ülkeden o dönemde ağırlıklı olarak ince yünlü kumaş geldi. Ancak sanıldığı gibi Avrupalılar'a ilk kapitülasyonları veren padişah Kanuni değil Fatih Sultan Mehmet'ti. İlk kapitülasyonlar ticaretin gelişmesi için Fatih Sultan Mehmet'in Kapalıçarşı'yı inşa ettirmesinden sonra Venedikliler'e verildi. Hem Fatih döneminde hem de Kanuni döneminde verilen kapitülasyonlar serbest ticaret antlaşmaları gibi çift taraflıydı. Bu durumdan hem Osmanlı'nın hem de diğer ülkelerin büyük kazançları oldu. Kapitülasyonların sonradan tek taraflı hale dönüştürülmesi diğer padişahlar zamanında savaşlardan alınan mağlubiyetler sonucunda geldi. Kanuni'nin, Fransa ya tanıdığı imtiyaz sırasında Fransız tüccarları getirdikleri mallardan çok daha fazlasını götürdüklerinden devlet kârlı idi. Ancak daha sonraki yüzyıllarda denge aleyhimize bozuldu. Kanuni'nin bir diğer özelliği de kanun yapıcılığıydı. Osmanlı döneminde giyim kuşamla ilgili ilk yasal düzenleme Kanuni Sultan Süleyman zamanında yapıldı. Başta kavuk, sarık, külah, börk; ayakta mest, çizme; üstte mintan, gömlek; belde kuşak; altta don, şalvar, potur; en üste ise entari giyilmesi kurala bağlandı. XIX. yüzyıl başında Kanuni nin koymuş olduğu giyim yasaları rafa kalkar. Türklerin fes ile tanışması da Kanuni döneminde oldu. Fes, Faslıların (fes ismi Fas taki Fez kentinden gelir) ve Cezayirli berberi arapların yöresel başlığıydı. Berberi Arapların yerel başlığı fesi Cezayir in fethinden sonra Kanuni'nin Kaptanı-Derya'lığa getirdiği Barbaros Hayrettin Paşa Osmanlı'ya getirir. Bu günden sonra kentsel yörelerdeki erkekler fes veya tarbuş (serpuş) takmaya başlar. Kanuni tüm Osmanlı sultanları gibi giyim-kuşama önem verir, lüks kumaşlardan dikilmiş kaftanlar giyerdi. Saray kıyafetleri ve mefruşat için kullanılan kumaşlar saray bünyesindeki atölyelerde hassa nakkaşları tarafından hazırlanan desenlere göre dokunurdu. Bu atölyeler yeterli olmadığı zamansa İstanbul ve Bursa'daki diğer atölyelere sipariş verilirdi. İpekliler devlet tarafından kontrol altında tutulur, çözgü tellerinin sayısından boyasına dek her detayın esaslarına uygunluğuna bakılırdı. Kanuni'nin Topkapı Sarayı Müzesi'nde halen saklanan ve günümüze kadar ulaşan 77 adet kaftanı da bu anlamda kumaş ve kadifelerin çeşitliliği açısından önemli bir zenginliği ifade ediyor. Sayı: Şubat

19 Ayın Konusu AVRUPA'NIN KIŞI TÜRK TEKSTİL VE HAZIR GİYİMİNE BAHAR HAVASI GETİRİYOR 2010'da Avrupa pazarını koruma pahasına kârsız satış yapan tekstil ve konfeksiyon sektörü, gösterdiği özverinin meyvelerini alıyor. Borç krizi nedeniyle deyim yerindeyse 'karakış' yaşayan Avrupa, Çin'i bırakıp yakınlığı ve esnekliğiyle öne çıkan Türkiye'ye sipariş yağdırıyor. Borç krizi nedeniyle deyim yerindeyse 'karakış' yaşayan Avrupa, Türk tekstil ve hazır giyim sektörüne bugünlerde bahar havası estiriyor. Avrupa ülkeleri artık eskisi gibi ucuz fiyat veremeyen Çin'i bırakıp yakınlığı ve esnekliğiyle öne çıkan Türkiye'ye sipariş yağdırıyor. Çin de maliyetlerin artmasının yanında Avrupa da tekstil ve hazır giyim üretiminin azalması ve mevcut mağazaların stoklarının azalmasının da sipariş artışında etkili olduğu belirtiliyor da Türkiye yüzde 10 a yaklaşan artışla hazır giyim ve konfeksiyon ihracatını 14.6 milyar dolara çıkarırken tekstil ihracatı ise 7 milyar dolara dayanmıştı yılı rakamları yakalanmasa da 2010'u, ihracattaki artış trendi nedeniyle moralli kapatan tekstil ve hazır giyimciler, yeni yıla da Avrupa'dan gelen siparişlerle güzel bir başlangıç yaptı. Çin de iç pazar tüketiminin artmasıyla maliyetlerin yüzde 30 civarında yükselmesi, pamuk fiyatlarındaki dalgalanmalar ve lojistik sıkıntısı bir araya gelince dünyanın en büyük alım grupları siparişlerini yeniden Türkiye ye kaydırdı. Adidas, Nike gibi firmalar bu yıl Türkiye den yüzde daha fazla alım yapmaya hazırlanırken, 600 milyon doları bulan üretimini Çin e yaptıran GAP ise yeniden Türkiye deki şirketlere iş vermeye başladı. Sektör temsilcilerine göre bazı şirketler şimdiden 6 aylık sipariş kotasını doldurdu. İstanbul Tekstil ve Hammaddeleri İhracatçıları Birliği (İTHİB) Başkanı İsmail Gülle, sektör açısından bu yıl işlerin iyi gideceğini belirterek ciddi siparişler geldiğini söylüyor. Gülle, "Ertelenen talep, hammadde fiyatlarındaki artış, Uzakdoğu'nun ucuz olmaktan çıkması Türkiye'yi altın ülke haline getirdi. 5-6 aylık siparişlerini alan firmalar bile var. 2011'in iyi geçeceği alınan yoğun siparişlerden belli. 2012'de ise komşu ülkelerle geliştirilen ilişkiler sayesinde ciddi bir ihracat patlaması yaşanır. Sa- Sayı: Şubat

20 Tekstilde Bahar Havası... dece bu yıl istihdamda yüzde 10 artış öngörüyoruz" diyor. Gülle, şunları söylüyor: "Dev alım grupları Çin de ciddi problemler yaşadılar. Çin fiyatlar arttı diye ürettiği malları vermedi, bitmiş mallara fiyat farkı istedi. Alım grupları bundan çok rahatsız oldu. Bir de pamuktaki fiyat dalgalanmalarının kalıcı olacağını anladılar. Dolayısıyla 2011 alımlarını ağırlıklı olarak Türkiye den yapacaklar. Zaten Türk şirketlerini arayıp Siparişleri artıracağız, hazırlıklı olun bilgisini veriyorlar. Adidas, Nike gibi devler alımlarını artıracağını bildirdi. GAP yeniden Türkiye ye döndü. Türk kumaşçılarla ciddi bağlantılar yaptı. Dolayısıyla ibre yeniden Türkiye ye döndü." Şu anda sektördeki en büyük sıkıntının mal diktirecek atölye bulamamak olduğuna da değinen İsmail Gülle, siparişlerin yeniden Türkiye ye kaymasının ihracatta yüzde 30 a yakın artış sağlayacağını kaydederek, "2010 tekstil ihracatımız 6.6 milyar dolar civarında gerçekleşti. Bu yıl 2.2 milyar dolar civarında bir artış olacak ve 8.8 milyar dolar seviyelerini yakalayacağız" öngörüsünde bulunuyor. İstanbul Hazırgiyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği (İHKİB) Başkanı Hikmet Tanrıverdi ise özellikle fiyat dalgalanmaları yüzünden dev şirketlerin Çin de sipariş iptallerine gittiğini belirtiyor. Bunun sonucunda da birçok perakende devinin Türkiye ye yöneldiğini anlatan Tanrıverdi, "Özellikle İtalyan ve Fransız perakende grupları siparişlerini Türkiye ye veriyor. Şu anda sipariş almakta değil, siparişleri yapacak atölye bulmakta sıkıntı yaşanıyor krizinde sektörde 6 bin işyeri kapandı ve bunların çoğu küçük atölyelerdi. İstihdamda geri dönüş oldu ama açılan yeni işyeri sayısı sadece bin civarında" derken, işlerin böyle gitmesi halinde yeniden atölyelerin açılacağını belirtiyor. Sektörün yıllardır kârsız çalıştığını söyleyen Türkiye Giyim Sanayicileri Derneği (TGSD) Başkanı Cem Negrin ise "Avrupa özellikle KOBİ olan firmalarla çalışmayı kesince firmalar Türkiye'ye kaydı. Siparişler yüz güldürmeye başladı. Yıllardır kârsız çalışan sektör biraz fiyatları artırıp geçmiş sıkıntılarını aşmaya çalışacak. Sektör uzun zamandır ilk kez kârlı iş yapmaya başlayacak gibi görünüyor diyor. HEIMTEXTIL DEN SİPARİŞLERLE DÖNDÜK Sipariş artışlarına ilk sinyal Ocak'ta Almanya'da düzenlenen Heimtextil Fuarı'na katılan firmalardan geldi. Fuara, Türkiye'den 153 firma katılırken üç ilden rekor katılım oldu. Bunların başında 49 firmayla İstanbul gelirken, 47 firmayla Bursa ve 38 firmayla Denizli onu takip etti. 60 ülkeden 2 bin 601 firmanın stant açtığı Heimtextil Fuarı'na katılan Denizli Ticaret Odası (DTO) Yönetim Kurulu Başkanı Necdet Özer, önceki yıllara göre geleceğe daha çok umutla baktıklarını ifade etti. Fuara katılan Türk firmalarının moralinin önceki yıllara göre çok yüksek olduğunu ve geleceğe umutla baktıklarını vurgulayan Necdet Özer, "Yoğun bir ziyaretçi akışı vardı. Firmaların stantlarına yaptığımız ziyarette, herkesi umutla mevcut ya da potansiyel bir alıcıyla görüşme yapar bulduk. Denizli ürünlerine de ilginin büyük olduğunu gördük. Bu ziyaretçilerin, gezici değil de potansiyel alıcılardan oluştuğunu gözlemledik" dedi. Özer, fuardaki bağlantılar nedeniyle Denizli ihracatı içinde 1.5 milyar dolar civarında olan tekstilin payının yüzde 35 artacağını söyledi. Özer, Denizli, kalitesiyle, iplik fiyatından kaynaklanan maliyet artışını ve buna bağlı olarak oluşan yüksek satış fiyatını Avrupalı müşterilerine kabul ettirmiş durumdadır dedi. Fuara katılan Türkiye Ev Tekstili Sanayicileri ve İşadamları Derneği (TETSİAD) Başkan Yardımcısı Ali Aydın ise Türkiye'nin artık ucuz işgücü kullanımı yerine kaliteli üretim yapan, markalaşan ve ileri teknoloji kullanan bir ülke konumuna geldiğini belirterek, Türkiye'nin geçen yıllara göre fuara çok daha kaliteli ürünler ile katılım yapmasının avantaj olduğunu dile getiriyor. Boşluğu doldurma şansımız var Sipariş artışına neden olan bir başka gelişme olarak da Avrupa tekstilinin şu an içinde bulunduğu durum gösteriliyor. Anadolu Girişimci İşadamları Derneği (AGİD) Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Coşkun, Son dönemlerde herkesin söylediği şu; Avrupa'da tekstil bitti. Fransa, Almanya, İtalya üretemiyor, yani meydan boş kaldı. Bu çok büyük bir şans. Biz, bu boşluğu iyi değerlendirmeliyiz uyarısında bulunuyor. Bittik, tükendik gibi sözlerin Türk tekstiline yapılabilecek en büyük kötülük olduğunu belirten Ahmet Coşkun, Tekstilde artık tekrar olumlu bir hava esmeye başladı. Tekstilimizin ikinci baharını yaşadığını söyleyebiliriz. Sadece konfeksiyonda değil, iplik sektöründe de işler yo- Sayı: Şubat