TÜTÜN KONTROLÜ ve HEKİMİN ROLÜ. Doç. Dr. Metin ÖZKAN GATA Göğüs Hastalıkları AD

Transkript

1 TÜTÜN KONTROLÜ ve HEKİMİN ROLÜ Doç. Dr. Metin ÖZKAN GATA Göğüs Hastalıkları AD

2 Tütün üretiyoruz Tütünü tüketiyoruz İthal ediyoruz İhraç ediyoruz Sigara içiyoruz (1/2-1/2) Sigaraya başlama yaşı düştü

3 ESELLEŞME & SİGARA

4 ütüne Bağlı Kümülatif Ölüm Oranları

5 NYADA Kİ SİGARA İÇENLERİN ÜÇTE İKİSİ AĞIDAKİ 10 ÜLKEDEDİR

6

7

8

9 Türkiye de sigara içme prevalansı Erişkin (15+ yaş)** *** : 34 43% ( erkek: %57 62, kadın: %13 25) Çocuklar (7 13 yaş)** *** : 13% Lise*** : 20% Gebeler* : 15% Emziren anneler* : 20%

10

11

12

13

14

15 Gelişmekte olan ülkelerde tüketim artacak Nüfus artışı Gelir artışı Kadınların sosyal tabularının kalkması Sağlık etkileri konusunda bilgisizlik Kontrol önlemlerinin yetersizliği Sigara firmalarının saldırgan pazarlama taktikleri

16 Etkin Tütün Kontrolü Fiyat : Sigara yasak ve kısıtlaması: Tütün kontrolüne kaynak : Reklam yasağı: Sigara bırakma: Uyarı yazıları: 30 puan 22 puan 15 puan 13 puan 10 puan 10 puan kaynak: ENSP 2004

17 Fiyat Artışı Dünya Bankasına! göre fiyat artış en etkin ve en maliyet etkin yöntemdir.

18

19

20

21 RA VERGİLER LERİ VE TÜKETT KETİM

22 ye, 2006 timdeki azalmanın vergi gelirine etkisi ne olur? Çıkarsa Azalır Çıkarsa Azalır

23 Sigara kullanımının ekonomik boy Sigara satın almak için harcanan para (hastalık tanı-tedavi harcamaları eklenmeli) Kişisel 5 YTL/gün... Çiçek, kitap, yiyecek (et, süt...) 10 yılda otomobil, 25 yılda ev Toplumsal Günde 50 milyon dolar (17 m kişi x 3 USD) Yılda 25 milyar YTL (18 milyar dolar)

24 TC yılı bütçesi Sağlık Bakanlığı 6.5 milyar YTL Milli Savunma Bakanlığı 13 milyar YTL Çalışma ve Sosyal Güvenlik B. 16 milyar YTL Milli Eğitim Bakanlığı 21 milyar YTL Çevre Bakanlığı 1 milyar YTL

25 Etkin Tütün Kontrolü Fiyat : Sigara yasak ve kısıtlaması: Tütün kontrolüne kaynak : Reklam yasağı: Sigara bırakma: Uyarı yazıları: 30 puan 22 puan 15 puan 13 puan 10 puan 10 puan

26 Tütün Salgını dünyanın en önemli salgın ve durum giderekte kötüleşmekte Dünya genelinde sadece 3 önemli ölüm neden artmaktadır: HIV Obesite Sigara kullanımı Sigara kullanımı yetişkinlerin % 12 sinin ölümüne neden olmakta ve 2020 yılında 10 milyon kişinin ölümüne neden olacaktır

27 Sigara hastalıkların önemli bir risk faktörüdür 1 (1.)* luğu/yutak rusu loid leukaemia Kardiyovasküler 1 İskemik kalp hastalığı (2.)* Kalp Krizi Çevresel damar hastalıkları Abdominal aort anevrizması Aktif Sigara Kullanımı Diğer 1 Kötü cerrahi sonuçlar/başarısız yara iyileşmesi Kalça kırıkları Düşük kemik yoğunluğu Katarakt Peptik ülser hastalığı Metabolik sendrome 2 Solunum 1 KOAH (3.)* Toplumsal edinilmiş pnö Zayıf astım kontolü Üreme 1 Erektil disfonksiyon Doğurganlıkta düşüş Hamilelik komplikasyon Düşük doğum ağırlığı Ani bebek ölümü sendr

28 Küresel erçeve eve SözleS Cevap Kontrolü Çer zleşmesi TKÇS" tarihinde Dünya D Sağlık Örgütü ü nün a Sağlık k Asamblesi nde kabul edildi

29

30 Tütün kontrolü Toplumun; tütün ürünleri tüketimini azaltarak tütün dumanına maruz kalmasını önleyerek sağlık düzeylerini yükseltmeyi amaçlayan, arz, talep ve zararı azaltma stratejilerinden oluşur TÜTÜN MAMULLERİNİN ZARARLARININ ÖNLENMESİNE DAİR KANUNDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASI HAKKINDA KANUN Kanun No. 5727Kabul Tarihi: 3/1/2008 MADDE 1-7/11/1996 tarihli ve 4207 sayılı Tütün Mamullerinin Zararlarının Önlenmesine Dair Kanunun adı "Tütün Ürünlerinin Zararlarının Önlenmesi ve

31 ULUSAL TÜTÜN KONTROL PROGRA (UTKP) AL TÜTÜN KONTROL PROGRAMI yıllarını kapsıyor EF yılına kadar ülkemizde: aş üzerinde sigara içmeyenlerin oranını %80'in üzerine çıkarmak aş altında ise bu oranın %100'e yakın olmasını sağlamak

32 sal Tütün Kontrol Programı ULUSAL TÜTÜN KONTROL PROGRAMI HEDEF PROJEKSİYONLARI* s (18 yaş ve üzeri) a içen (18 yaş ve +) (% 33.4) , a içen (18 yaş ve +) (% 20,0) adan kurtulan kişi sayısı et (kişi x 3$ x 365) sigaraya ödenen para , nç ($) sadece sigaraya ödenen paradan kişi sayısı lacak kişi sayısı 35

33 HEDEF 2010 yılına kadar toplumda sigara bırakma oranını % 40 ın üzerine çıkarmak 2008 yılı sonuna kadar sağlık çalışanında bırakma oranlarını %50 nin üzerine çıkarma Sigara bırakma yaklaşımında bulunmak iyi hekimlik uygulamalarının

34 Etkin Tütün Kontrolü Fiyat : Sigara yasak ve kısıtlaması: Tütün kontrolüne kaynak : Reklam yasağı: Sigara bırakma: Uyarı yazıları: 30 puan 22 puan 15 puan 13 puan 10 puan 10 puan

35 Kaynak Sağlık Bakanlığı Türk Toraks Derneği TAPDK? TTB.

36 Etkin Tütün Kontrolü Fiyat : Sigara yasak ve kısıtlaması: Tütün kontrolüne kaynak : Reklam yasağı: Sigara bırakma: Uyarı yazıları: 30 puan 22 puan 15 puan 13 puan 10 puan 10 puan

37 Tütün Mamullerinin Zararlarının Önlenmesine Dair Kanun (1996) ocuklara sigara satışı yasağı 18 yaşından küçüklere uyum??? eklam yasağı Basın, TV, bilboard, sponsorluk,... İhlaller çok: OYUNCAK BENZERİ TÜTÜN ÜRÜNLERİ Giysilerde sigara markası Sigara firması araçları ve personeli Promosyonlar vs Formula 1 yayınları

38

39

40

41 Etkin Tütün Kontrolü Fiyat : Sigara yasak ve kısıtlaması: Tütün kontrolüne kaynak : Reklam yasağı: Sigara bırakma: Uyarı yazıları: 30 puan 22 puan 15 puan 13 puan 10 puan 10 puan

42 SİGARA BIRAKMA HAYAT KURTAR Sigara bırakma tütün mücadelesinde en hızl muhtemelen en büyük yarar sağlayan yöntemlerden biridir 50 yaşından önce bırakanlar sonraki 15 yılda sigaraya bağlı hastalıklardan ölme risklerini % azaltmış olurlar. California Department of Health Services. October Pierce JP, et al. JAMA 1998;280(10):893 9.

43 Sigara bırakma akciğer hastalıklarında ana tedavidir : sigara bırakma > rehabilitasyon > inhale steroid > kodilatator hi sonrası küçük hücreli olmayan akciğer kanseri: sig ma > radyoterapi > kemoterapi Kaynak: ENSP European Network for Smoking Prevention

44 Sigara bırakma akciğer kanserinde ana tedavidir Küçük hücreli olmayan akciğer kanserinde, sağkalımı arttıran faktörler: + % 50 sigara bırakma + % 7 kemoterapi + % 0 radyoterapi Küçük hücreli akciğer kanserinde sigara bırakm 2. yılda sağkalım x2 5. yılda sağkalım x5 Kaynak: EN

45 Etkin Tütün Kontrolü Fiyat : Sigara yasak ve kısıtlaması: Tütün kontrolüne kaynak : Reklam yasağı: Sigara bırakma: Uyarı yazıları: 30 puan 22 puan 15 puan 13 puan 10 puan 10 puan

46

47

48 Sigara Bırakmada Hekimi Rolü

49 DOKTORLAR stalık konusunda ayrıntılı tıbbi bilgiye sahiptirler ğlıklı bir yaşamdan taraf olan, sigara konusunda ekonomik çıkar klemeyen kişilerdir mu veya özel kuruluşlara (basın, medya, vs) danışmanlık yapabil lka kolaylıkla ulaşabilirler plumda güvenilir ve saygın bir konumları vardır.

50 Sigara ile mücadelede başarılı olacağımızı bildiğimiz stratejiler Sigarayı şu şekilde azaltabiliriz: 1. Topluma iyi bilinmeyen sigaranın zararlı etkileri bilgisini yaymak 2. Fiyatları artırmak 3. Sigara içimine dair düzenlemeler (yasak ve kısıtlamalar) 4. Doktorları sigarayı bırakma sürecine dahil etmek 1. to 4: see Levy et al (2005) Addiction, 100, Lancaster & Stead (2004) Cochrane Database Syst Rev

51 TORUN SORUMLULUĞU isel İmaj (Rol Model) sigara içmeyen davranış, görünüm doktorlar da içiyor fesyonel rol bütün hastalara sigara alışkanlığı sor Sigaranın zararları konusunda eğitim Bırakmak isteyene yardım et itik Rol Lobi Faaliyeti (Yasal düzenleme) Sigara Mücadelesi Etkinlikleri İl Tütün Kontrol Kurulu Faaliyetleri

52 upa daki doktorların günlük sigara içme prevala Georgia omania cedonia Turkey France Italy zech Rp Poland Estonia enmark Switz'ld Norway Slovenia Israel Finland Sweden lreland uxembg Iceland UK Ma Fem

53 valansı Hekimler : 45 54% (E: %40 66, K: %20 41) Hemşireler : 51% Diş Hek. : 52% (E: %52, K: %33) Tıp Öğr. : 38% (E: %48, K: %23) çiz, B., Yıldız, N., 1999, Erbaycu A.E.,Toraks Dergisi 5:1;2004, Cooper R. Et all., Turkish Jo

54 SİGARAYI BIRAKMADA DOKTORUN ROLÜ

55 DOKTOR ÖNERİSİ (5 N İN : Muayeneye gelen her bireyin sigara içme durumunu öğrenin : Sigara içen her hastaya bırakma önerisinde bulunun : Hastanın nikotin bağımlılık düzeyini ölçün RLİK EDİN TLEYİN : Bırakma girişimindeki hastaya davranışsal ve/veya farmakolojik tedavi metotları ile yardım edin : Bir sonraki görüşmeyi planlayın

56 Hekimler olarak ce biz içmemeliyiz tanelerimizi rasızlaştırmalıyız Fakültelerini rasızlaştırmalıyız grelerimizi rasızlaştırmalıyız kmak isteyen talarımıza destek olmalıyız ün kontrol çalışmalarına tek olmalıyız