''GÖZLÜK ÇERÇEVESİ GÖZETİM'' İTHALATTA GÖZETİM UYGULAMALARINA İLİŞKİN TEBLİĞ 2008/1

Transkript

1 İTHALATTA KORUNMA ÖNLEMLERİNE İLİŞKİN TEBLİĞ (TEBLİĞ NO: 2008/1) Kapsam MADDE 1 - (1) Bu Tebliğ, 11/2/2007 tarihli ve sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan İthalatta Korunma Önlemlerine İlişkin 2007/1 sayılı Tebliğ ile başlatılan ve 10/5/2004 tarihli ve 2004/7305 sayılı Kararnamenin eki İthalatta Korunma Önlemleri Hakkında Karar ve İthalatta Korunma Önlemleri Yönetmeliği çerçevesinde yürütülen korunma önlemi soruşturması sonucunda alınan kararı içermektedir. Soruşturma MADDE 2 -(1) Dış Ticaret Müsteşarlığı İthalat Genel Müdürlüğü tarafından yürütülerek tamamlanan soruşturma sonucunda ulaşılan bilgi ve bulguları içeren sonuç raporu Ek I'de verilmektedir. Karar MADDE 3 -(1) İthalatta Korunma Önlemlerini Değerlendirme Kurulu, ve Gümrük Tarife Pozisyonlu "gözlük çerçeveleri"nin ithalatında 3 (üç) yıl süreyle korunma önlemi uygulanmasına, önlemin 1. yıl için 3 ABD Doları/adet, 2. yıl için 2,85 ABD Doları/adet ve 3. yıl için 2,7 ABD Doları/adet tutarında ek mali yükümlülük olarak belirlenmesi ve Dünya Ticaret Örgütü Korunma Önlemleri Anlaşması'nın 9.1 maddesi gereğince gelişmekte olan ülkelere muafiyet tanınması hususlarında Bakanlar Kurulu'na öneride bulunulmasına karar vermiştir. 1 / 30

2 Yürürlük MADDE 4 - (1) Bu Tebliğ yayımı tarihinde yürürlüğe girer. Yürütme MADDE 5 - (1) Bu Tebliğ hükümlerini Dış Ticaret Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakan yürütür. EK-1 GÖZLÜK ÇERÇEVELERİ İTHALATINDA KORUNMA ÖNLEMİ SORUŞTURMASINA İLİŞKİN SONUÇ RAPORU 1. SORUŞTURMAYA İLİŞKİN GENEL BİLGİLER 2 / 30

3 Kapsam Bu Rapor, İthalatta Korunma Önlemleri Hakkında Karar hükümleri çerçevesinde yürütülen korunma önlem, soruşturması sonucunda elde edilen bilgi ve bulguları içermektedir Soruşturmanın yürütülmesi Gözlük çerçeveleri ithalatına yönelik korunma önlemi soruşturması, yerli üreticileri temsilen Gözlük Sanayicileri Derneği'nin yapmış olduğu başvuruya istinaden, 11/2/2007 tarihli ve sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan İthalatta Korunma Önlemlerine İlişkin 2007/1 sayılı Tebliğ ile başlatılmıştır Yerinde inceleme Ön inceleme ve soruşturma aşamalarında bazı üretici firmaların üretim tesislerinde yerinde inceleme yapılmıştır. Ayrıca, 8-11/3/2007 tarihlerinde İstanbul'da düzenlenen 21. Uluslararası Tüm Optik ve Oftalmolojik Ürünler Fuarı'nda incelemeler ve gözlük sektöründe faaliyet gösteren üretici ve ithalatçı firmalar ile optisyen dernekleri ile görüşmeler yapılmıştır İlgili tarafların bilgilendirilmesi ve dinlenmesi Soruşturma konusu eşyanın yerli üreticileri, ithalatçıları, ihracatçıları, yabancı ülke temsilcilikleri ve diğer ilgili taraflara görüşlerini göndermeleri ve sözlü dinlenme taleplerini iletmeleri için yeterli süre tanınmıştır. İlgili taraf başvuru formları ve bilgi formları Müsteşarlık web sayfasında yayımlanarak duyurulmuştur. Soruşturmayla ilgili taraf olarak iştirak etmek isteyen başvurular kabul edilmiş ve sözkonusu tarafların görüşlerinin dinlenebilmesini teminen, 25/4/2007 tarihinde tarafları dinleme toplantısı yapılmıştır. Gerek bu toplantı öncesinde, gerekse toplantıdan sonra Müsteşarlığımıza yazılı olarak iletilen bilgi formları ve ilgili taraf görüşleri, Müsteşarlık web sayfasında yayımlanarak kamuoyuna duyurulmuştur. 3 / 30

4 1.5. Sonuçların değerlendirilmesi Soruşturma sonucunda elde edilen bilgiler ve değerlendirmeleri içeren soruşturma raporu İthalatta Korunma Önlemlerini Değerlendirme Kurulu'na sunulmuştur Soruşturma konusu eşya Soruşturma konusu madde, gözlüklere veya benzeri eşyaya ait çerçevelerdir. Sözkonusu çerçevelerin ana yapısını, menteşe kaynaklı, boya ve polisajı yapılmış, sap ucu takılmış ve köprü monte edilmiş gözlük sapları oluşturmaktadır. Soruşturma konusu eşyanın yürürlükte bulunan gümrük tarife cetveline göre gümrük tarife pozisyon numaraları ve 'dur. Yukarıdaki paragrafta yer alan tanıma uyan maddeler, başka bir GTİP altında işlem görseler dahi soruşturma konusu maddelerden kabul edilmelidir. Metinde bundan sonra "gözlük çerçeveleri" olarak yer alacaktır. Gözlük çerçeveleri, optik camının da ilavesi ile göz kusurlarının düzeltilmesi, göz bozukluklarının tedavisi amacıyla kullanılan optik gözlükleri oluşturan ana unsurdur Benzer veya doğrudan rakip ürün Soruşturma kapsamında yerli üretilen eşya ile ithal edilen eşyanın benzer veya doğrudan rakip ürün olup olmadığı aşağıdaki açılardan incelenmiştir. 4 / 30

5 Üretim tekniği ve süreci: Gözlük çerçeveleri optik kalitedeki metal veya plastik türevi hammaddelerden emek yoğun bir üretim tekniği kullanılarak yapılmaktadır. Üretim tekniği, gerek yerli üreticilerin üretiminde gerekse ithal ürünlerin üretiminde, ölçek farkları hariç olmak üzere, benzer nitelik göstermektedir. Satış ve dağıtım kanalları: Söz konusu ürünlerin Türkiye piyasasındaki dağıtım kanallarında genellikle aynı toptancı firmalar rol oynamaktadır. Perakende piyasasında da sözkonusu ithal ürünler ile yerli üretilen ürünler aynı perakendeciler tarafından piyasaya sürülmektedir. Tüketici ve talep yapısı: Yerli üreticilerin üretmekte olduğu gözlük çerçeveleri ile ithal edilen gözlük çerçevelerinin talep yapısı ve tüketici kitlesi arasında fiyat dışında farklılık gösteren önemli bir unsur bulunmamaktadır. Bu açılardan soruşturma konusu eşyanın yerli üretilenleri ile ithal edilenlerinin doğrudan rakip ürün olarak değerlendirilebileceği anlaşılmıştır. 2. SORUŞTURMA KONUSU EŞYANIN İTHALATI İLE İLGİLİ BİLGİLER 2.1. İthalatın seyri Yıllar Miktar (adet) Değer ($) 5 / 30

6 / 30

7 (1-9) (1-9) Soruşturma konusu eşyanın genel ithalatı soruşturma konusu dönem boyunca 2003 yılı hariç sürekli artış göstermiştir yılında adet olan toplam ithalat, / 30

8 yılında bir önceki yıla göre %56,7 oranında düşmüştür yılında bir önceki yıla göre % 124,8 artarak adete yükselmiştir yıllarında ise bir önceki yıla göre sırasıyla %78,8 ve %42,2 oranlarında artarak 2006 yılında adete ulaşmıştır. Özellikle son iki yılda ithalatta görülen artış, önemli, ani ve hızlı bir artıştır İthalatın piyasa payı /7 Piyasa Payı (%) 81,0 8 / 30

9 59,4 66,7 75,8 83,2 73,4 Türkiye'de gözlük çerçeveleri piyasası inceleme konusu dönem boyunca büyümüştür. Genel ithalatın piyasa payı 2002 yılında %81 iken 2006 yılı sonunda %83,2 olarak gerçekleşmiştir İthalatın yerli üretime oranı Birim / 30

10 /7 İthalatın yerli üretime oranı % 413,4 134,5 178,3 263,6 463,0 10 / 30

11 359,4 İthalatın yerli üretime oranı, ithalat miktarı ve yerli üreticilerin yurtiçi satış miktarı esas alınarak hesaplanmış ve bu oranın yıllar içerisinde artarak 2003 yılındaki %134,5 düzeyinden 2007 yılı Temmuz ayı itibariyle % 359,4 oranına yükseldiği tespit edilmiştir. 3. ÖNGÖRÜLMEYEN GELİŞME Gözlük çerçeveleri ithalatı özellikle 2005 yılından itibaren büyük bir artış göstermektedir. Yerli üreticilerin üretmekte oldukları gözlük çerçevelerinin doğrudan rakibi olan ithal gözlük çerçevelerinin satışı doğrudan tüketiciye değil, optisyenlik müesseseleri adlandırılan gözlük mağazaları yoluyla yapılmaktadır. Bedeli kamu sosyal güvenlik kuruluşlarınca karşılanan satışlarda mağazanın fiyat tercihi önemli rol oynamaktadır. Dolayısıyla piyasadaki gözlük çerçevesi talebinde fiyat, satış ve pazarlama koşulları ile talebin miktarını belirleyen ana unsur doğrudan tüketici tercihleri değil, gözlük mağazalarının alım davranışıdır. Türkiye'de yaklaşık ruhsatlı adet optisyenlik müessesesi mevcuttur. Bu mağazaların 2.191'i Optisyenlik Hakkında Kanun'un 2004 yılında yürürlüğe girmesinden sonra ruhsat alarak açılmıştır yılında Optisyenlik Hakkında Kanun ile yeterlilik belgesi alan 847 optisyenin yanısıra 2006 yılında bir defaya mahsus olmak üzere düzenlenen kurslarda belge alarak mağaza açan müessese bulunduğu Sağlık Bakanlığı verilerinden anlaşılmıştır. Bu rakamın içerisinde Kanunun yürürlüğe girmesinden önce ruhsatsız olarak faaliyette bulunan veya mesul müdürlük konumu altında faaliyet gösteren mağazaların da bulunduğu, öte yandan yeni ruhsatname alanların birden fazla mağaza açabildiği dikkate alındığında, 2005 yılından itibaren piyasaya yeni mağaza açarak giren optisyen sayısının dolayında olduğu anlaşılmaktadır. Yapılan incelemelerde, yeni açılan bir işletmenin raflarında çeşitli model ve marka taleplerine yanıt verebilmek için ilk planda asgari adetlik bir stok bulundurma ihtiyacı olduğu tespit edilmiştir. Bu gereklilik, yeni açılan müesseselerde toplam adetlik ilave bir talebe karşılık gelmektedir. Bu rakam yıllık gözlük çerçevesi tüketiminde yaklaşık dörtte birlik bir oranı oluşturmaktadır. Yeni açılan müesseseler büyük miktarda gözlük çerçevesi talebinde bulunmuşlardır. Yeni açılan optisyenlik müesseseleri ilk yatırım maliyetlerini düşürmek amacıyla öncelikle stoklarında ve satışlarında fiyatı düşük ürünleri bulundurmayı tercih etmiş ve tedarikçilerden ödeme kolaylıkları talep etmişlerdir. Bu şartları kısa sürede ancak ithalatçılar yerine getirebilmiştir. 11 / 30

12 Öte yandan Sağlık Bakanlığınca yayımlanan 29/03/2004 tarihli ve 5011 (2004/43) sayılı Genelge ile Yeşil Kart sahiplerinin de gözlük çerçevesi ihtiyaçlarının karşılanması uygulamasına başlanmış ve 2006 yılında yaklaşık adet gözlük çerçevesi yeşil kart kapsamında tüketiciye ulaştırılmıştır. Bu rakamlar alt alta konulduğunda 2005 yılından itibaren artan ithalatın, optisyenlik mağazalarındaki %100'ü aşan artışa ve yeşil kart sahipleriyle artan talebe bağlı olarak ortaya çıktığı tespit edilmiştir. Bu şekilde piyasaya giren yeni alıcıların, istenen miktar ve hızda mal temini, ilk siparişlerde istenen ucuz ürün temini ve ödemede uzun vadeler ve iskontolar gibi kolaylıklar talep ettiği görülmüştür. Bu koşulların ancak ithalatçılar tarafından karşılanabilmesi ve bu aşamada ithal ürünlere bağlı olarak yapılan anlaşmaların uzun vadeli ödemeler nedeniyle "uzun süreli" ticari kontratlara dönüşmesinin yerli üreticileri piyasadan dışlama etkisi yaptığı ve bu gelişmenin öngörülemeyen bir gelişme olduğu anlaşılmıştır YERLİ ÜRETİCİLER ÜZERİNDE CİDDİ ZARAR TESPİTİ İLE İLGİLİ BİLGİLER Yerli üreticiler üzerinde ciddi zarar tespiti ile ilgili bilgiler, yerli üretim dalının çoğunluğunu temsil eden yerli üretici firmaların ekonomik ve mali göstergeleri esas alınarak elde edilmiştir Kapasite ve üretim Birim / 30

13 projeksiyon Kapasite Adet/yıl / 30

14 Üretim Adet/yıl KKO % 14 / 30

15 7,2 9,1 14,8 17,8 14,2 15,8 Gözlük çerçevelerinin yerli üretim kapasitesi son beş yılda yıllık yaklaşık 10 milyon adetten 11,5 milyon adete çıkmıştır yılında kapanan bazı firmalarla birlikte kapasitede bir azalma da göze çarpmaktadır. Gözlük çerçeveleri üretimi, 2004 yılında uygulanan kotanın da etkisiyle, 2005 yılına kadar artış göstermekte idiyse de, bu yıldan itibaren azalarak kapanmaların da etkisiyle 2006 yılında en düşük düzeyine gerilemiş bulunmaktadır. Üretim kapasitesindeki azalmayla kapasite kullanım oranları da 2005 yılındaki en yüksek % 17,8'lik düzeyinden 2006 yılında % 14,2'ye gerilemiştir Satışlar 15 / 30

16 Birim /7 Yurtiçi satışlar (üretimden) Adet / 30

17 Yurtdışı satışlar (üretimden) Adet / 30

18 Yerli üreticilerin yurtiçi satışları 2005 yılına kadar piyasanın genişlemesiyle bir artış göstermiş, ancak bu yıldan itibaren gerileyerek 2007 yılında son dört yılın en düşük düzeyinde gerçekleşmiştir Stoklar Birim /7 Stoklar 18 / 30

19 Adet * * Başlangıç stoku Yerli üreticilerin dönem sonu stokları her dönemde artarak 2002 yılındaki 39 bin adetlik stoktan 2006 yılında 628 bin adetlik stoka yükselmiştir yıl sonu stoklarının 2006 dönem sonu stoklarını aşacağı öngörülmektedir Karlılık 19 / 30

20 Birim /7 Karlılık oranı % 11,5-0,9 20 / 30

21 5,3-6,6-2,8-0,5 Yerli üreticilerin ortalama karlılık oranları ciro büyüklükleri ile ağırlıklandırılarak toplanmış ve yerli üreticilerin ortalama karlılık oranları elde edilmiştir. Elde edilen sonuçlara bakıldığında, yerli üreticilerin ortalama karlılığının yıllar içerisinde azaldığı ve 2007 yılı dahil olmak üzere son üç yılda zarar edildiği anlaşılmıştır İstihdam Birim / 30

22 /7 Toplam çalışan sayısı Kişi / 30

23 Yerli üreticiler tarafından istihdam edilen işçi sayısı 2003 yılından bu yana sürekli azalma göstermektedir yılında 551 kişi olan ortalama istihdam, 2007 yılı Temmuz ayı itibariyle 453 kişidir Verimlilik Birim /7 Verimlilik 23 / 30

24 Üretim miktarı/kişi Yerli üreticiler tarafından istihdam edilen işçi başına üretim miktarı, verimlilik göstergesi olarak kabul edilerek tüm yerli üretici firmaların toplam üretimleri, doğrudan istihdam edilen işçi sayısına bölünmüştür. Buna göre verimliliğin 2003 yılından sonra artış gösterdiği ve özellikle 2005 yılından sonra yüksek düzeyde seyrettiği anlaşılmaktadır Yerli üretimde katma değer analizi Gözlük çerçevelerinin yerli üretiminin genel olarak, köprü, sap, plaket ve kancaların kaynağının yapılması, sap ucunun takılması, boya ve polisajının yapılması ve paketleme işlemlerinden oluştuğu ve ölçekteki değişimlere bağlı olarak maliyetlerin değişmesi de dikkate alınarak, bu işlemlerin birim başına yaklaşık %80 oranında yerli katma değeri oluşturduğu 24 / 30

25 anlaşılmıştır. Sözkonusu işlemlerin bir ya da ikisinin eksilmesi ya da bunlara bir ya da iki eklenmesi ile birlikte, yerli üretimde bir işçinin günde 15 ila 25 dolayında gözlük çerçevesi ürettiği tespit edilmiştir Tüketim ve yerli üreticilerin pazar payı Birim / 30

26 2007/7 Toplam iç tüketim Adet Yerli üreticilerin pazar payı % 26 / 30

27 19,0 40,6 33,3 24,2 16,8 26,6 İthalatın pazar payı % 81,0 59,4 66,7 75,8 27 / 30

28 83,2 73,4 Tüketimde yıllar içerisinde önemli bir artış görülmektedir. Bu artışın nedenleri arasında, sosyal güvenlik ödemelerindeki iyileşme, sosyal güvenceye sahip bireylerin sayısındaki artış, sosyoekonomik gelişmeye dayalı sektördeki büyüme gösterilmektedir. Pazardaki büyümeye karşın yerli üreticilerin pazardan aldıkları pay giderek azalmıştır yılında %40,6 düzeyinde olan yerli üreticilerin pazar payı sürekli gerileyerek 2006 yılında %16,8 olarak gerçekleşmiştir. Buna karşılık, ithalatın pazar payı giderek artmış ve 2003 yılında %60'a yakın olan bu oran, 2006 yılında %83,2 olarak gerçekleşmiştir Fiyat kırılması Ortalama birim fiyatlar Birim 2007 İthal satış fiyatı ABD Doları/Adet 28 / 30

29 4,76 Yerli yurtiçi satış fiyatı 7,79 Fiyat kırılması ABD Doları/Adet -3,03 Gözlük çerçevelerinin yerli üretimi üzerinde ithal birim fiyatlarından kaynaklanan fiyat baskısı araştırmasında, ithalatın izlenmesine yönelik gözetim uygulamasından elde edilen ithalat ve yurtiçi satışlara ilişkin veriler esas alınmış ve gerek yerli üretici firmaların, gerekse ithalatçıların aracılar olan optisyenlik müesseselerine satışları karşılaştırılmıştır. Soruşturma kapsamında elde edilen bilgi ve belgelerden, ithal ürünlerin yerli üreticilerin yurtiçi satış fiyatlarını birim fiyatlarının ortalama 3 ABD Doları/Adet düzeyinde kırdığı anlaşılmaktadır. 5. NEDENSELLİK İLİŞKİSİNİN İNCELENMESİ Gözlük çerçeveleri ithalatının özellikle 2005 yılından bu yana ani ve keskin bir artış içerisinde olduğu ve bu ithalat artışının yerli üreticilerin piyasa paylarını doğrudan doğruya azalttığını ve 29 / 30

30 diğer bazı ekonomik göstergelerinde bozulmalara neden olduğu anlaşılmıştır. Artan ithalat, öncelikle fiyat avantajı nedeniyle gözlük mağazalarında yerini almış ve daha sonra ithalatçılar tarafından uygulanan iskonto ve vade sistemi sayesinde uzun vadeli alım siparişler verilmiştir. Bu talep şoku nedeniyle uzun vadeli ödemelere dayalı kontratlar oluşmuştur. Yerli üretici firmaların önde gelenlerinin, üretimde maliyetleri azaltmak, fiyat rekabetine uyum sağlamak ve yönetimlerini rasyonelleştirmek amacıyla gereken tedbirleri zamanında aldığı, bu tedbirleri zamanında alamayan yerli üretici firmaların ise ithal ürünlerin rekabetinden daha fazla etkilendiği anlaşılmaktadır. Korunma önlemi soruşturması çerçevesinde yapılan incelemelerde, tüketimdeki gelişmeler, ihracattaki gelişmeler, yerli üreticiler arasındaki rekabet, yerli üreticilerin maliyetini artıran amortisman ve finansman giderlerinin artışı, alternatif ürün geliştirilip geliştirilmediği hususları incelenmiş olup, yerli üreticiler üzerinde ciddi zarara neden olan ithalat artışı dışında başka bir faktör tespit edilmemiştir. 6. SONUÇ Sonuç olarak, gözlük çerçeveleri ithalatının özellikle son 3 yılda ani ve önemli oranda arttığı; bu artışın yerli üreticilerin ekonomik göstergelerinde bozulmalara neden olduğu, diğer faktörlerin sözkonusu bozulma üzerinde etkisi olmadığı, ithalat artışı ve gerçekleşme koşulları ile yerli üreticilerin ciddi zarar ile karşı karşıya kalması arasında nedensellik ilişkisi olduğu anlaşılmıştır. 30 / 30