TARIMSAL EKONOMİ ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ

Transkript

1 TARIMSAL EKONOMİ ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ KURU KAYISI DURUM VE TAHMİN : 2006/2007 Dried Apricot Situation and Outlook: 2006/2007 KKDT / 146 / Eylül 2006 Proje Ekibi Mine HASDEMİR Pervin KARAHOCAGİL Tarımsal Ekonomi Araştırma Enstitüsü Mehmet HASDEMİR Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğü

2 Bu raporun basım ve yayım hakları Tarımsal Ekonomi Araştırma Enstitüsü ne aittir. Raporun bütün hakları saklıdır. Kaynak gösterilmek suretiyle alıntı yapılabilir. Raporda yer alan görüşlerin sorumluluğu yanlızca ye aittir. Kayısı durum tahmin raporu kayısı Tartışma Kurulu nda görüşüldükten sonra kesinleştirilmiştir. Kayısı Tartışma Kurulu İnönü Üniversitesi Malatya İl Özel İdare Genel Sekreterliği Malatya Belediyesi Malatya Tarım İl Müdürlüğü Meyvecilik Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Kayısı Araştırma ve Geliştirme Vakfı Malatya Sanayi ve Ticaret Odası Malatya Ticaret Borsası Kayısı Birlik Kayısı Üreticileri Derneği Bu rapor Kayısı Tartışma Kurulu nun tarihli toplantısında görüşülmüştür. Raporda yer alan görüşlerin sorumluluğu yalnızca ye ve Proje Ekibine aittir. İletişim Tel : (90) (312) Fax : (90) (312) web sitesi: Mine HASDEMIR: mhasdemir@aeri.org.tr Pervin KARAHOCAGİL: pervin@aeri.org.tr Mehmet HASDEMİR: mehmet.hasdemir@tarim.gov.tr YAYIN NO:146 ISBN ISSN

3 ÖNSÖZ Durum ve tahmin raporları; bir yandan onları gerçekleştiren Tarımsal Ekonomi Araştırma Enstitüsü () çalışmaları için bilgi ve veri tabanı oluşturulmasını sağlarken, diğer yandan sektörde ilgili kişi, grup ve kuruluşları bu gelişmelerden zamanında ve doğruya yakın olarak haberdar edip bilgilendirmeyi amaçlamaktadır. Bu çalışmalarda, bitkisel üretim gruplarında piyasa yılları itibariyle bir önceki yıla ait üretim, kullanım (tüketim), ihracat, ithalat, fiyatlar ve yıl sonu stoklarında ortaya çıkan gerçekleşmeler Durum,içinde bulunulan yıla ait gerçekleşen fakat tam netleşmeyen gelişmeler Tahmin, bir sonraki yıla ait muhtemel gelişmeler ise Öngörü adı altında sistematik olarak incelenmektedir. Bu incelemeler dünyadaki gelişmeler de dikkate alınarak yapıldığından, ürün grubu ile ilgili olarak dünya ülkelerindeki mevcut durum da takip edilmektedir. Ülkemizin önemli tarımsal ihraç ürünlerinden biri olan ve dünyada lideri olduğumuz Kuru Kayısı için hazırlanan Durum Tahmin Raporu, Türkiye de alanında yapılmış çalışmalar içinde bir ilktir. Kayısı üreticileri, ilgili kurum ve kuruluşlar, birlikler, sanayiciler, tüccarlar, üniversiteler ve konuyla ilgilenen tüm kesimlerin bilgileri dahilinde, ortak ve güvenilir bir bilgi kaynağı olma inancıyla hazırlanmıştır. Temel atmak her çalışmanın en zor aşamasıdır. kuru kayısı Durum Ve Tahmin raporunun enstitümüzdeki temelini atarak çalışmalarımız arasına kattıkları için ve alanında ilk olan bu çalışmada harcadıkları yoğun emekleri ve gayretleri için proje yürütücüsü Mine Hasdemir e hanıma ve ekibine teşekkür ederim. Tartışma Kurulu nda yer alan temsilcilere ve katkı sağlayan sektörün tüm değerli uzmanlarına teşekkür eder, çalışmanın dünya ve ülkemizdeki durum ve gelişmeler hakkında sistematik ve güvenilir bilgi kaynağı olma niteliği sağlayacağını ve böylelikle sektörle ilgili tüm kesimlerin kullanılabileceği bir kaynak olacağını umuyorum. Doç. Dr. İlkay DELLAL Enstitü Müdürü V.

4 İÇİNDEKİLER DÜNYADA DURUM :2004/ Dünya Kayısı Üretimi Arttı... 1 Kayısı Verimi Arttı Toplam Arz ve Kullanım Arttı.. 1 Dünyanın En Büyük Kayısı Üretici Ülkesi Türkiye.. 2 Kayısı İhracatçı Ülkelerin Üretimi Dünya Ortalamasının Üstünde Artıyor.. 2 Önemli Kayısı İhracatçısı İspanya nın Üretimi Düşüyor.. 2 Kayısı Dış Ticareti Arttı... 3 Yaş Kayısı İhracatında Son 5 Yılda En Fazla Artış Gösteren Ülke Türkiye. 3 Yaş Kayısı İhracatında Fransa nın Payı Artıyor. 3 Dünya Yaş Kayısı İthalatının Önemli Bir Kısmı Almanya Tarafından Yapılıyor. 3 Rusya Yaş Kayısı İthalatını Artıyor.. 3 Dünya Kuru Kayısı İhracatının %82,1 Türkiye Tarafından Yapılıyor.. 4 İran ın Kuru Kayısı İhracatı Düştü 4 Dünya Kuru Kayısı İthalatı Artıyor... 4 Dünya Kuru Kayısı İthalatının %23,9 u Rusya Tarafından Yapılıyor. 4 TÜRKİYE DE DURUM: 2005/ Kuru Kayısı Üretimi Arttı.. 5 İklim Şartları Kayısı Üretiminde En Önemli Faktör. 5 Stok/Kullanım Oranı ve Miktarı Arttı 5 Kuru Kayısı İhracat Miktarı Arttı... 6 İhracat Değeri Düştü.. 6 Endüstriyel Kuru Kayısı İhracatı Artmakta 6 Kayısı Üretim Merkezi Malatya. 6 Kuru Kayısı Üretiminde Malatya nın Payı Artmakta 7 Kuru Kayısı Fiyatları Düştü.. 7 TÜRKİYE DE TAHMİN: 2006/ Üretim Miktarında Azalma Öngörülüyor... 8 Kuru Kayısı Kalitesinde Yükselme Bekleniyor. 8 İhracat Miktarında Azalma Bekleniyor.. 8 Birinci Sınıf Kayısı İhracatın da Artış Bekleniyor Kuru Kayısı İhraç Fiyatında Artış Öngörülüyor... 8 Stok Miktarında Azalma Bekleniyor. 8 Durum ve Tahmin i

5 EK TABLOLAR... 9 TABLOLAR Tablo:1-Dünya Yaş Kayısı Arz Ve Kullanımı.1 Tablo 2-Türkiye Kuru Kayısı Arz Ve Kullanımı... 5 Ek Tablo 1-Seçilmiş Ülkelerin Kayısı Dikim Alanı,Üretim ve Verimi ( Ortalama). 10 Ek Tablo 2 Yaş Kayısı İhracatçı Ülkeler (Ton Ek Tablo 3 Yaş Kayısı İthalatçı Ülkeler (Ton) Ek Tablo 4-Kuru Kayısı İhracatçı Ülkeler (Ton) Ek Tablo 5-Kuru Kayısı İthalatçı Ülkeler (Ton) Ek Tablo 6 - İller Göre 2006 Kayısı Üretim Tahmini.. 12 Ek Tablo 7- Ülkelere Göre Dünya Yaş Kayısı Üretimi (1000 Ton) Ek Tablo 8- Ülkeler Göre Dünya Kayısı İthalatı (1000 Ton) Ek Tablo 9- Ülkeler Göre Dünya Kayısı İthalatı ($) Ek Tablo 10 - Ülkelere Göre Dünya Kayısı İhracatı (1000 Ton) Ek Tablo 11 - Ülkelere Göre Dünya Kayısı İhracatı ($) Ek Tablo 12- Türkiye'de Kayısı Ağaç Sayıları Üretim ve Dikim Alanları (2004).. 18 Ek Tablo 13- Türkiye nin Ülkelere Göre 1. Sınıf Kuru Kayısı İhracatı (Kg).. 19 Ek Tablo 14- Türkiye nin AB Ülkelerine 1. Sınıf Kuru Kayısı İhracatı (Kg) 20 Ek Tablo 15- Türkiye nin Ülkelere Göre 1. Sınıf Kuru Kayısı İhracatı ($).. 21 Ek Tablo 16- Türkiye nin AB Ülkelerine 1. Sınıf Kuru Kayısı İhracatı ($).. 22 Ek Tablo 17 - Türkiye nin Ülkelere Göre Endüstriyel Kayısı İhracatı (Kg) 23 Ek Tablo 18- Türkiye nin Ülkelere Göre Endüstriyel Kayısı İhracatı ($) 24 Ek Tablo 19- Türkiye nin AB Ülkelerine Endüstriyel Kuru Kayısı İhracatı (Kg) 25 Ek Tablo 20- Türkiye nin AB Ülkelerine Endüstriyel Kuru Kayısı İhracatı ($).. 25 Ek Tablo 21 - Türkiye nin Ülkelere Göre 2. Sınıf Kayısı İhracatı (Kg) 26 Ek Tablo 22- Türkiye nin Ülkelere Göre İkinci Sınıf Kayısı İhracatı ($). 27 Ek Tablo 23-Türkiye nin AB Ülkelerine 2. Sınıf Kayısı İhracatı (Kg) 28 Ek Tablo 24-Türkiye nin AB Ülkelerine 2. Sınıf Kayısı İhracatı ($) 28 Ek Tablo 25-Türkiye nin Ülkelere Göre Taze Kayısı İhracatı (Kg).. 29 Ek Tablo 26-Türkiye nin Ülkelere Göre Taze Kayısı İhracatı ($) Ek Tablo 27 -Türkiye nin AB Ülkelerine Taze Kayısı İhracatı (kg) Ek Tablo 28 -Türkiye nin AB Ülkelerine Taze Kayısı İhracatı ($). 31 Ek Tablo 29 -Türkiye nin Ülkelere Göre Ekstra Kuru Kayısı İhracatı (Kg) Ek Tablo 30 -Türkiye nin Ülkelere Göre Ekstra Kuru Kayısı İhracatı ($) 33 Ek Tablo 31-Türkiye nin AB Ülkelerine Ekstra Kuru Kayısı İhracatı (Kg) Ek Tablo 32-Türkiye nin AB Ülkelerine Ekstra Kuru Kayısı İhracatı ($) 34 Ek Tablo 33 -Türkiye nin Aylara Göre 1. Sınıf Kuru Kayısı İhracatı (Kg).. 35 Ek Tablo 34 -Türkiye nin Aylara Göre 1. Sınıf Kuru Kayısı İhracatı ($) Ek Tablo 35-Türkiye nin Aylara Göre 1. Sınıf Kayısı İhracatı Birim Fiyatları ($/Kg) 36 Durum ve Tahmin ii

6 Ek Tablo 36- Türkiye nin Aylara Göre Endüstriyel Kuru Kayısı İhracatı (Kg) Ek Tablo 37 -Türkiye nin Aylara Göre Endüstriyel Kuru Kayısı İhracatı ($).. 37 Ek Tablo 38-Türkiye nin Aylara Göre Endüstriyel Kayısı İhracatı Birim Fiyatları ($/Kg).. 37 Ek Tablo 39-Türkiye nin Aylara Göre 2. Sınıf Kuru Kayısı İhracatı (Kg).. 38 Ek Tablo 40-Türkiye nin Aylara Göre 2. Sınıf Kuru Kayısı İhracatı ($) Ek Tablo 41- Türkiye nin Aylara Göre 2. Sınıf Kuru Kayısı İhracatı ($/Kg).. 39 Ek Tablo 42-Türkiye nin Aylara Göre Ekstra Kuru Kayısı İhracatı (Kg) Ek Tablo 43-Türkiye nin Aylara Göre Ekstra Kuru Kayısı İhracatı ($) Ek Tablo 44- Türkiye nin Aylara Göre Ekstra Kuru Kayısı İhracatı Birim Fiyatı ($/Kg).. 40 Ek Tablo 45 Türkiye nin Aylara Göre Taze Kayısı İhracatı (Kg).. 41 Ek Tablo 46-Türkiye nin Aylara Göre Taze Kayısı İhracatı ($) Ek Tablo 47-Aylara Göre Taze Kayısı İhracatı Birim Fiyatı ($/Kg) Ek Tablo 48-Taze Kayısı Aylık Kentsel Ortalama Tüketici Fiyatları (TL/Kg) 42 Ek Tablo 49-Türkiye nin Kuru Kayısı İhracatı (kg-$) 43 Ek Tablo 50-Kuru Kayısı Aylık Kentsel Ortalama Tüketici Fiyatları (TL/Kg).. 44 Ek Tablo 52-Türkiye de Kayısı Yıllık Ortalama Toptan Fiyatlar (1994=100) Ek Tablo 53- Türkiye de İllere Göre Taze Kayısı Çiftçi Eline Geçen Fiyatlar (TL/Kg).. 46 Ek Tablo 54-Türkiye de İllere Göre Zerdali Çiftçi Eline Geçen Fiyatlar (TL/Kg) Ek Tablo Kuru Kayısı Borsa Fiyatı (YTL) Ek Tablo 56 -Malatya İli 2006 Yılı 1 Dekar Kayısı Bahçesinin Maliyet Çizelgesi (Kuru Kayısı) ŞEKİLLER Şekil 1- Dünya Yaş Kayısı Arzı. 1 Şekil 2- Dünya Yaş Kayısı Kullanımı Şekil 3- Dünya Yaş Kayısı Üretimi (2005)... 2 Şekil 4: Dünya Ülkeleri Yaş Kayısı Üretimi Şekil 5- Dünya Yaş Kayısı İhracatı İle Ülkeler İtibariyle Üretim Miktarları... 3 Şekil 6- Dünya Kuru Kayısı İhracatı (2004). 4 Şekil 7- Dünya Kuru Kayısı İthalatı (2004). 4 Şekil 8- Türkiye Kuru Kayısı Üretim ve Ağaç Sayısı. 5 Şekil 9 - Türkiye Kuru Kayısı Stok/Kullanım Oranı 6 Şekil 10 - Türkiye Kuru Kayısı İhracatı ve İç Tüketim 6 Şekil 11 - Türkiye Kuru Kayısı Üretim ve İhracatı. 6 Şekil 12 - Türkiye Kuru Kayısı İhracat 6 Şekil 13 -Yaş Kayısı Üretim Miktarı ve Ağaç Sayısı (2004). 7 Şekil 14- İllere Göre Kuru Kayısı Üretimi 7 Şekil 15-Malatya Ticaret Borsası Kayısı Ortalama Fiyatları 7 Şekil 16- Türkiye Kuru Kayısı Arz Kullanım ve Bitiş Stokları.. 8 Durum ve Tahmin iii

7 DÜNYADA DURUM /TAHMİN:2004/ /2006 Kuru meyvelerde Dünya üretim verilerinin resmi olarak yayımlanmaması nedeniyle, üretim alanı ve miktarı ile verimlilik değerlerinin belirlenmesinde yaş kayısı verileri kullanılmıştır. Tablo 1-Dünya Yaş Kayısı Arz ve Kullanımı (ton) 2001/ / / / /06 Tahmin Alan (ha) Area (ha) Verim 6,47 6,22 6,39 6,53 7,59 Yield Üretim (ton) Production Kayıp Lost ARZ Ton SUPPLY Net Üretim Net Production İthalat Import Toplam Arz Total Supply KULLANIM Ton DISEPPEARANCE Tüketim Consumption İhracat Export Toplam Kullanım Total Disappearance Kaynak: FAO Dünya Kayısı Üretimi Arttı 2005/06 piyasa yılı itibariyle dünya genelinde ha alanda kayısı yetiştiriciliği yapılmaktadır. 2004/05 piyasa yılında ton olan yaş kayısı dünya üretimi, 2005/06 yılında %19,0 oranında artış ile ton a yükseldiği tahmin edilmektedir. Aynı dönemde üretim alanı ise %2,5 oranında artış göstermiştir. Son beş yıl içerisinde kayısı alanları artmaktadır. 2001/02 yılında ha olan kayısı alanı, 2002/03 yılında ha a, 2003/04 yılında ha a yükselmiştir. Kayısı Verimi Arttı Kayısı üretim alanı ve miktarındaki artışla birlikte verimde de artış olmuş, 2002/03 yılında 6,22 ton/ha olan verim, 2003/04 yılında 6,39 ton/ha a; 2004/05 yılında 6,53 ton/ha a; 2005/06 yılında ise 7,59 ton/ha a yükselmiştir (Tablo1). Toplam Arz ve Kullanım Arttı Yıllar itibari ile yaş kayısı toplam arzında ve kullanımında artış görülmektedir. 2001/02 yılında ton olan toplam arz, 2002/03 yılında ton a, 2003/04 yılında ton a 2004/05 yılında ise ton a yükselmiştir. 2004/05 yılında üretim miktarında ton düşüşe rağmen aynı yıl ithalattaki artış nedeniyle toplam arz miktarı aynı düzeyde kalmıştır. 2001/02 yılı ile 2004/05 yılları arasındaki toplam arz ve kullanımdaki artış % 9,89 dur (Tablo 1) / / / / / / / /05 Tüketim İhracat Toplam Kullanım Net üretim İthalat Toplam Arz Şekil 1- Dünya Yaş Kayısı Arzı Figure 1- World Fresh Apricot Supply Şekil 2- Dünya Yaş Kayısı Kullanımı Figure 2- World Fresh Apricot Diseppearance Durum ve Tahmin

8 Dünyanın En Büyük Kayısı Üretici Ülkesi Türkiye Dünya üretiminin %63,7 si sekiz ülke tarafından yapılmaktadır. Bu ülkeler arasında en büyük kayısı üreticisi ülke Türkiye dir yılı itibariyle ton üretimi ile dünya kayısı üretiminin %26,0 sı Türkiye de üretilmektedir. Diğer önemli üretici ülkeler arasında ise İran (%8,6), İtalya (%7,4), Pakistan (%6,5), Fransa (%5,7), İspanya (% 4,0), Suriye (%3,0) ve Fas (%2,6) yer almaktadır (Şekil 3). Fransa; 5,7 Pakistan; 6,5 İspanya; 4,0 Suriye; 3,0 İtalya; 7,4 Fas; 2,6 İran; 8,6 Türkiye; 26,0 Şekil 3- Dünya Yaş Kayısı Üretimi (2005) Figure 3- World Fresh Apricot Production (2005) Kayısı İhracatçı Ülkelerin Üretimi Dünya Ortalamasının Üstünde Artıyor 1998 yılında ha olan dünya kayısı üretim alanı 2005 yılında %15,5 artış ile ha a çıkmıştır. Bununla birlikte aynı dönemde verimliliğin de %14,6 artması nedeniyle üretim miktarı 2.5 milyon ton dan 3.3 ton a çıkarak %32,3 artış göstermiştir. Kayısı ihracatcısı ülkelerin üretim artışı ise genellikle Dünya ortalamasının üstünde gerçekleşmektedir. Bu durum, ilerleyen yıllarda kayısı üretiminde rekabetin artacağını göstermektedir. Ancak, bu artış oranları, ülkeler itibariyle değişkenlik göstermektedir. Üretim alanında en önemli artış %138,1 ile Pakistan da gerçekleşmiştir. Verim farklılıkları nedeniyle ülkelerin üretim alanındaki değişim, üretim miktarına aynı oranda yansımamaktadır. Fransa nın üretim alanı %7,4 azalmasına rağmen, verimin %151,9 artması nedeniyle, üretim miktarı ton dan ton a çıkarak % 133,4 oranında artış sağlamıştır yılları arasında üretim miktarında en önemli artış Fransa dan sonra %80,0 ile İtalya da yaşanmıştır. Türkiye nin üretim miktarında %59,3 veriminde ise %51,8 oranında artış olmuştur. Dünya üretiminde Türkiye den sonra gelen İran ın ekim alanı %15,3; üretimi %17,1; verimi ise %1,6 oranında artış göstermiştir (Ek Tablo 1). Önemli Kayısı İhracatçısı İspanya nın Üretimi Düşüyor yılları arasında Dünya genelinde kayısı yetiştirilen alanlarda ve üretim miktarında artışa rağmen, Dünya kayısı üretiminde altıncı sırada yer alan İspanya nın üretim alanı %23,7 oranında azalmıştır. İspanya nın üretim alanındaki bu azalış verimliliğin %16,1 oranında artmasına rağmen üretim miktarını %11,3 oranında düşürmüştür yılında ton olan İspanya nın üretim miktarı, 2005 yılında ton a gerilemiştir (Ek Tablo 1). İran dışındaki üretici ülkelerin yıllar itibariyle üretim miktarlarında önemli dalgalanma yaşandığı görülmektedir. Türkiye nin üretim eğrisi ise diğer ülkelere göre daha dalgalı bir yapıdadır. Bu dalgalanma özellikle iklim koşullarından kaynaklanmaktadır. Türkiye ile İtalya nın üretim eğrisi ters ilişki içerisindedir. İtalya nın üretiminin arttığı yıllarda Türkiye nin üretimi azalmakta, İtalya nın üretiminin azaldığı yıllarda ise Türkiye nin üretiminde artış olduğu görülmektedir Türkiye İran İtalya Pakistan Fransa Şekil 4: Dünya Ülkeleri Yaş Kayısı Üretimi Figure 4: World Fresh Apricot Production by selected Country Durum ve Tahmin

9 Kayısı Dış Ticareti Arttı Dünya taze kayısı üretiminin ancak %6,10 u ihracata konu olmaktadır. 2004/05 yılı itibariyle dünya kayısı ihracatı bir önceki yıla göre ton artış göstererek ton a yükselmiştir. Son beş yıllık dönem içerisinde en yüksek ihracat 2002/03 yılında gerçekleşmiştir. 2002/03 yılındaki ihracat miktarı ton olup, aynı dönemde Fransa nın ihracat miktarı da bir önceki yıla oranla %111,45 artış göstermiştir (Ek Tablo 2). Yaş Kayısı İhracatında Fransa nın Payı Artıyor 2004 yılı itibariyle ton yaş kayısı ihracatı ile Fransa, dünya nın en fazla yaş kayısı ihraç eden ülkesidir yılında ton yaş kayısı ihracatı ile Dünya nın en önemli ihracatçı ülkesi olan İspanya ise üretimindeki düşüş nedeniyle 2004 yılı itibariyle ton yaş kayısı ihraç edebilmiştir. Diğer önemli ihracatçı ülkeler ise İtalya (%8,3), Yunanistan (%6,8), Türkiye (%4,8), ABD (%4,2), Suriye (%2,5), Hollanda (%2,3) ve G. Afrika (%2,2) dır yılları arasında önemli ihracatçı ülkelerden olan Suriye nin ihracatı %61,8 oranında, G. Afrika nın ihracatı ise %58,7 oranında azalmıştır (Ek Tablo 2 ). Yıllar itibariyle ihracatçı ülkelerin ihracat ve üretim miktarlarında büyük değişim ve dalgalanma yaşanmakla birlikte dünya ticaretinde büyük ölçüde dalgalanma yaşanmamaktadır. Son beş yıllık dönemde en yüksek ihracat ton ile 2002/03 yılında, en düşük ihracat ise ton ile 2003/04 yılında gerçekleşmiştir. Bu değişimler Fransa ve İtalya nın üretim eğirisi ile paralellik göstermektedir. Dünya ihracatının %17,45 azaldığı yıl olan 2002/03 yılında Fransa nın ve İtalya nın üretimleri bir önceki yıla oranla azalmış, ihracat miktarının arttığı yıl olan 2002/03 yılında ise Fransa nın ve İtalya nın üretim miktarı bir önceki yıla oranla artış göstermiştir. Yaş Kayısı İhracatında Son 5 Yılda En Fazla Artış Gösteren Ülke Türkiye Türkiye 2000 yılında ton ihracat ile dünya yaş kayısı ihracatında sekizinci sırada yer alırken, 2004 yılında %115,0 oranında artış ile ton ihracata ulaşarak dünya yaş kayısı ihracatında beşinci sıraya yükselmiştir (Ek Tablo 2) Miktar Türkiye İtalya Fransa İspanya İhracat Şekil 5- Dünya Yaş Kayısı İhracatı İle Ülkeler İtibariyle Üretim Miktarları. Figure 5- World Fresh Apricot Export and Production by Countries Dünya Yaş Kayısı İthalatının Önemli Bir Kısmı Almanya Tarafından Yapılıyor 2004 yılı itibariyle Dünya yaş kayısı ithalatının % 23,7 si Almanya tarafından yapılmaktadır. Dünya kayısı üretiminde ilk sıralarda yer alan İtalya ve Fransa da aynı zamanda önemli ithalatçı ülkeler olarak görülmektedir. İtalya ton ile dünya ithalatında ikinci sırada, (%13,0) Fransa ise ton ile Dünya ithalatında üçüncü sırada (%4,3) yer almaktadır. Ancak Dünya da önemli ithalatçı ülkeler olan bu ülkelerin yılları itibariye ithalat miktarlarında önemli ölçüde düşüş görülmektedir. Almanya nın ithalatında %5,8, İtalya nın ithalatında %20,7, Fransa da %48,7 oranlarında düşüş yaşanmıştır (Ek Tablo 3). Rusya nın Yaş Kayısı İthalatı Artıyor Dünya yaş kayısı ithalatında Rusya önemli bir piyasa halini almaktadır. Dünya nın önde gelen ithalatçı ülkelerinin yılları arasındaki ithalat miktarlarındaki düşüşe karşın, Rusya ithalatını artırmaktadır yılında ton olan Rusya nın yaş kayısı ithalatı, 2004 yılında %123,9 artışla 2004 yılında ton a çıkmıştır (Ek Tablo 3). Durum ve Tahmin

10 Dünya Kuru Kayısı İhracatının %82,1 Türkiye Tarafından Yapılıyor 2004 yılı itibariyle ton olan Dünya kuru kayısı ihracatının %82,1 i olan ton u Türkiye tarafından gerçekleştirilmiştir. Dünya kuru kayısı ihracatında Türkiye tekel konumundadır. Diğer ihracatçı ülkeler içerisinde Fransa %2,9 ile ikinci sırada yer almaktadır. İran, Özbekistan, ABD, G.Afrika ve Hollanda nın ihracat payları ise %1 ler düzeyindedir (Ek Tablo 4 ve Şekil 6). Dünya Kuru Kayısı İthalatı Artıyor 2004 yılında ton kuru kayısı ithalatı gerçekleştirilmiştir. Bu ithalat miktarı 2000 yılına oranla %12,5 artış göstermektedir. Aynı dönemde yaş kayısı ithalatında düşüş yaşanırken kuru kayısı ithalatı yükselmiştir (Ek Tablo 5). 30,0% Diğer 23,9% Rusya F İran; 1,30% Fransa; 2,90% Özbekistan; 1,30% ABD; 1,20% G Afrika; 1,10% Hollanda; 1% 2,3% Hollanda 4,7% Avustralya 7,8% Fransa 7,0% Almanya 9,9% İngiltere 14,4% ABD Şekil 7- Dünya Kuru Kayısı İthalatı (2004) Figure 7- World Dried Apricot İmport Ratio (2004) Türkiye; 82,10% Şekil 6- Dünya Kuru Kayısı İhracatı (2004) Figure 6- World Dried Apricot Export Ratio (2004) İran ın Kuru Kayısı İhracatı Düştü Türkiye ihracatı yılları arasında %15,7 oranında artırmıştır. Fransa nın kuru kayısı ihracatı ise 2000 yılında ton dan %62,8 artış ile ton a çıkmıştır. Aynı dönemde İran ın ihracatı %65,1; ABD nin %34,7 ve Özbekistan ın ihracatı ise %14,1 oranında düşmüştür (Tablo 4). Dünya Kuru Kayısı İthalatının %23,9 u Rusya Tarafından Yapılıyor Rusya ithalatı 2000 yılında ton iken 2004 yılında %6,9 oranında artış ile ton a çıkmıştır. İkinci önemli ithalatçı ülke ise ton ile ABD dir. Ancak 2000 yılında ton olan ABD ithalatı 2004 yılında %2,1 oranında düşüşle ton a gerilemiştir. Diğer önemli kuru kayısı ithalatçı ülkeler ise İngiltere (%9,9), Almanya (%7,0), Fransa (%7,0) ve Avustralya dır. (% 4,7) Bu ülkelerin ithalatları ise yılları arasında %46,5 ile %12,1 arasında değişen oranlarda artış göstermiştir (Şekil 7). İngiltere ve Fransanın yaş kayısı ithalatının azalıp kuru kayısı ithalatının artmasının nedeni olarak yaş kayısı raf ömrünün az olması ve tüketici tercihlerinin daha dayanıklı olan kuru kayısıya yönelmiş olabileceğinden kaynaklandığı düşünülmektedir. Durum ve Tahmin

11 TÜRKİYE DE DURUM/ TÜRKİYE DE TAHMİN: 2004/ /2006 Kuru Kayısı Üretimi Arttı Kuru kayısı üretiminde 2005/2006 yılında rekor düzeyde artış yaşanmıştır. 2004/05 yılında ton olan üretim %262,6 oranında artışla 2005/06 yılında ton a ulaşmıştır. Ancak yıllar itibariyleüretimde yaşanan artış süreklilik göstermemektedir. Türkiye kuru kayısı üretiminde yıllar itibariyle dalgalanmalar yaşanmaktadır.bu dalgalanmaların en önemli nedeni kayısı yetiştiriciliği yapılan bölgelerde ilkbahar geç donlarının etkili olmasıdır. 2001/02 yılında ton olan üretim, 2002/03 yılında ton, 2003/4 yılında ton, 2004/05 yılında ise ton olarak gerçekleşmiştir (Tablo 2). Tablo 2- Türkiye Kuru Kayısı Arz ve Kullanımı Table 2- Turkey Dried Apricot Supply and Disappearance 2001/ / / / / /07 Tahmin Öngörü Alan (Ha ) Area (Ha) Verim( Ton /Ha) 5,72 3,86 5,43 3,81 9,45 5,13 Yield(Ton/Ha) Taze Üretim (Ton) Fresh production (Ton) Kayıp Loss Net Taze Üretim (Ton) Net Fresh Production ARZ Ton SUPPLY Başlangıç Stokları Beginning Stocks Üretim Production Toplam Arz Total Supply KULLANIM Ton DISAPPEARANCE İç Tüketim Domestic Consumption İhracat Export Toplam Kullanım Total Disappearance Stok/ Kullanım oranı 64,85 84,67 33,74 4,20 19,49 11,49 Stocks/Use Ratio Bitiş Stokları Ending Stocks İç tüketim; kuru kayısı üretiminin %5 i alınarak hesaplanmıştır. Kayıp ;yaş üretimin %5 i alınarak hesaplanmıştır Kaynak: TÜİK,Malatya Tarım İl Müdürlüğü verileri ile tarafından hesaplanmıştır. İklim Şartları Kayısı Üretiminde En Önemli Faktör Yıllar itibariyle kayısı ağaç sayılarında önemli bir değişim yaşanmamaktadır yılında 15 milyon olan ağaç sayısında %1-1,5 oranında değişim yaşanırken, üretim miktarlarında büyük dalgalanmalar yaşanmıştır. Üretim miktarında yaşanan bu dalgalanma iklim şartlarından kaynaklanmaktadır. Yıllık kayısı rekoltesinde en önemli unsur, üretim bölgelerinde yaşanabilecek ilkbahar geç donlarıdır ( Şekil 8). Miktar Ağaç Sayısı Kuru Üretim Yaş Üretim Şekil 8- Türkiye Kayısı Üretim ve Ağaç Sayısı Figure 8- Production And Trees Apricot Turkey Stok/Kullanım Oranı ve Miktarı Arttı 2004/05 yılında %4,20 olan stok kullanım oranı 2005/06 yılında %19,49 a yükselmiştir. Ancak son beş yıllık dönem itibariyle stok/kullanım oranında düşüş olduğu görülmektedir. 2002/03 yılında %84,67 ye kadar çıkan stok kullanım oranı, 2003/04 yılından itibaren düşmeye başlamıştır. Yıllar itibariyle üretimde yaşanan dalgalanma nedeniyle, depolama imkanı olan kuru kayısıda önemli oranda stok oluşmaktadır. Ancak stok/kullanım oranında da üretime bağlı olarak farklılıklar yaşanmaktadır. 2004/05 yılında ton olan başlangıç stoku o yıl üretimde yaşanan düşüş nedeniyle ton olarak olarak 2005/06 yılına devretmiştir. 2005/06 yılında ise üretimde yaşanan artış nedeniyle bitiş stokları ton olmuştur (Şekil 9). Türkiye kuru kayısı arz ve kullanım tablosundaki veriler 1 Haziran-31 Mayıs piyasa dönemi itibariyle hesaplanmıştır. Durum ve Tahmin

12 % 90,00 80,00 70,00 60,00 50,00 40,00 30,00 20,00 10,00 0, / / / / /2006 Şekil 9 - Türkiye Kuru Kayısı Stok/Kullanım Oranı Figure 9 -Stock to Use Ratio of Dried Apricot in Turkey Kuru Kayısı İhracat Miktarı Arttı Üretimde yaşanan artışa paralel olarak, ihracatta da artış yaşanmaktadır ton ihracat ile 2005/06 yılı, miktar olarak en fazla ihracatın yapıldığı yıl olmuştur. Toplam arzın %92,9 unun ihraç edildiği 2004/05 yılı ise oransal olarak en fazla ihracatın yapıldığı yıldır. Arz miktarına bağlı olarak ihracat miktarı ve oranları değişmektedir. 2000/01 yılında ton olan ihracat miktarı ile toplam kullanımın %57,8 i, 2001/02 yılında ton ihraç miktarı ile toplam kullanımın %51,8 i, 2002/03 yılında ton ihraç miktarı ile toplam kullanımın %71,8 i ihraç edilmiştir (Şekil 10) / / / / /06 Üretim Mik(ton) İhracat Mik(ton) İhracat Değ(1000$) Şekil 11 - Türkiye Kuru Kayısı Üretim ve İhracatı Figure 11 - Dried Apricot Production and Export of Turkey Endüstriyel Kuru Kayısı İhracatı Artmakta 2005/06 yılı itibariyle ihracata konu kuru kayısının %53,42 si birinci sınıf, %30,57 si endüstriyel, %12,71 i ekstra ve %3,30 u da ikinci sınıfdır. İhrac edilen kuru kaysının büyük çoğunluğu birinci sınıf kayısı olmakla birlikte, son yıllarda endüstriyel kuru kayısı ihracatı artmaktadır. 2001/02 yılında birinci sınıf kayısı ihracatının oranı %61,06 iken 2005/06 yılında bu oran %53,42 ye düşmüş aynı yıllarda endüstriyel kayısı ihracatı ise %20,58 den %30,57 ye yükselmiştir. Üretimin arttığı yıllarda kaliteli kayısı ihracatının düştüğü görülmektedir (Şekil 12) / / /06 İç Tüketim İhracat Toplam Kullanım Şekil 10 - Türkiye Kuru Kayısı İhracatı ve İç Tüketim Figure 10- Dried Apricot Export and Domestic Consumption of Turkey İhracat Değeri Düştü 2005/06 yılında kuru kayısı üretim ve ihraç miktarının artmasına rağmen ihracat gelirleri 2004/05 yılına göre %6 oranında azalmıştır. 2005/06 yılında ton ihracata karşılık 183 milyon $, 2004/05 yılında ise ton ihracta karşılık 194 milyon $ ihracat geliri elde edilmiştir. Rekoltenin en az olduğu 2004/05 yılı ihracat gelirinin en yüksek gerçekleştiği dönem olarak görülmektedir. Bu dönemde ortalama kuru kayısı ihraç birim fiyatı 2,62 $/kg olarak gerçekleşmiştir. Son beş yıllık dönemde en düşük ihraç birim fiyatı ise 1,07 $/kg ile 2001/02 yılındadır (Şekil 11) / / / / /2006 Endüstriyel ekstra 2.Sınıf 1.Sınıf Şekil 12 - Türkiye Kuru Kayısı İhracat Figure 12- Dried Apricot Exports Turkey Kayısı Üretim Merkezi Malatya Türkiye de toplam 15,4 milyon olan kayısı ağacının %43,58 ine sahip Malatya İli, 2003/04 yılı itibariyle ton yaş kayısı üretimiyle Türkiye yaş kayısı üretiminin %63,61 ini karşılamaktadır. Malatya dan sonra diğer önemli iller olan Kahramanmaraş ton (%18,42), Mersin ton ( %13,69), Elazığ ton (%7,11) ve Sivas ton (%3,59) üretim gerçekleştirmişlerdir (Şekil 13). Bunun yanı sıra 2004/2005 yılında ise ilkbahar geç donlarınında etkisi ile Malatya kayısı üretimi ton, Kahramanmaraşta ton, Mersin ton, Elazığ ton ve Sivas da ton üretim gerçekleşmiştir. Durum ve Tahmin

13 % Malatya K.Maraş Mersin Elazığ Sivas Ağaç sayısı Üretim Miktarı Kuru Kayısı Fiyatları Düştü Malatya Ticaret Borsası nın 2000 yılında TL/kg olan ekstra kuru kayısı fiyatı 2004 yılında TL/kg a kadar çıkmıştır. Ancak 2005 yılında ekstra kuru kayısı ortalama fiyatı TL/kg dan işlem görmüştür. Bunun en önemli nedeni 2005 yılında piyasadaki ürün arzının artmasıdır. Bunun dışındaki diğer kalite çeşitlerinde de aynı oranda bir düşüşle 1.sınıf kuru kayısı TL den TL ye, 2.sınıf kuru kayısı ise TL den TL ye düşmüştür. (Şekil 15). Şekil 13 -Yaş Kayısı Üretim Miktarı Ve Ağaç Sayısı (2004) Figure 13- Fresh Apricot Production and the number of Apricot Trees (2004) Kuru Kayısı Üretiminde Malatya nın Payı Artmakta Türkiye yaş kayısı üretiminin %63,6 ı Malatya da üretilmekte iken bu oran kuru kayısıda, 2004/05 yılı itibariyle %92,81 e ulaşmıştır. Yıllar itibariyle de Türkiye kuru kayısı üretimi içerisinde Malatya nın payı giderek artmaktadır. 2001/02 yılında toplam ton olan Türkiye kuru kayısı üretiminin ton u (%80,65), 2005/06 yılında ise ton olan Türkiye üretiminin ton u (%90,45) Malatya İlinde üretilmiştir (Şekil 14). Türkiye kuru kayısı üretiminde Malatya İlinden sonra önemli diğer iller Kahramanmaraş, Mersin, Elazığ, ve Sivas illeridir. Bu illerin üretim miktarları da yıllar itibariyle artış göstermektedir. Coğrafi olarak Malatya iline sınır olan bu illere ait kuru kayısı üretimlerinin pazarlama yeri de Malatya Kayısı Borsası dır. Bu durumda Malatya ili kendi üretimi ile birlikte Türkiye kayısı arz merkezi halini almıştır. YTL 4,00 3,50 3,00 2,50 2,00 1,50 1,00 0,50 0, Ekstra Kuru Kayısı 2. Sınıf Kuru Kayısı 1. Sınıf Kuru Kayısı Şekil 15-Malatya Ticaret Borsası Kayısı Ortalama Fiyatları Figure 15-Malatya Yearly Apricot Average Prices of Malatya Commodity Exchange Markets Kurutmalık kayısıların kükürtlenmesi aşamasında standartlara uygun kükürtleme odalarının ve kaplarının kullanılmaması ve olması gereken değerin üstünde kükürt kullanılması sonucunda ihracatta önemli problemler yaşanmaktadır / / / / /2006 DİĞER İLLER MALATYA Şekil 14- İllere Göre Kuru Kayısı Üretimi Figure 14 -Dried Apricot Production by Province Durum ve Tahmin

14 TÜRKİYE DE ÖNGÖRÜ : 2006/2007 Kayısı üretim alanı ve ağaç sayısında değişim olmamakla birlikte iklim şartlarının etkisiyle üretim miktarında düşme beklenmektedir. 2005/06 dönemi kuru kayısı üretimde rekor düzeyde artışın yaşandığı ekstrem bir yıl olmuştur. 2005/06 yılında Türkiye kayısı üretim merkezi olan Malatya da ilkbahar geç donlarının yaşanmaması nedeniyle üretim geçmiş yılların ortalamasının çok üzerinde gerçekleşmiştir. Ancak 2006/07 yılında Malatyanın bir kısmında ve çevre illerden Sivas ve Kahramanmaraş ta yaşanan ilkbahar geç donları nedeniyle üretim miktarında bir önceki yıla oranla azalma beklenmektedir. Üretim Miktarında Azalma Öngörülüyor 2006/07 yılında bir önceki yıla oranla %45,07 oranında bir azalış ile ton üretim beklenmektedir. 2005/06 yılı bitiş stokları ile birlikte 2006/07 yılı toplam arz miktarının ise ton olarak gerçekleşmesi öngörülmektedir (Şekil 16). Kuru Kayısı Kalitesinde Yükselme Bekleniyor Üretim miktarındaki azalmaya rağmen kayısı kalitesinde artış beklenmektedir. Bu durum yaş kayısının kurutma randımanını artıracaktır. Ayrıca pazara arz edilecek kayısı içerisinde birinci sınıf kayısı oranında da artış öngürülmektedir. Kükürtleme sorunu karşısında artan üretici bilinci ve eğitimleri sonucunda kükürtleme sorunun azalacağı tahmin edilmektedir. İhracat Miktarında Azalma Bekleniyor Üretim miktarındaki azalmaya paralel olarak ihracat miktarında da azalma beklenmektedir. 2005/06 yılında ton olarak gerçekleşmesi beklenen ihracatın 2006/07 yılında ton olarak gerçekleşeceği öngörülmektedir. Birinci Sınıf Kayısı İhracatınında Artış Bekleniyor Üretim miktarının azalmasına rağmen kayısı kalitesinin artması nedeniyle ihracata konu kayısı içerisinde birinci sınıf kuru kayısının artacağı beklenmektedir. Kuru Kayısı İhraç Fiyatında Artış Öngörülüyor Kayısı arz miktarında azalma, ayrıca kayısı kalitesindeki yükselmeye paralel olarak kayısı ihraç fiyatınında yükseleceği öngörülmektedir. Ortalama kayısı ihraç fiyatı 2300 $/ton olması öngörülmektedir. Stok Miktarında Azalma Bekleniyor Kayısı üretim miktarında önceki yıla oranla azalma beklenirken ihracat miktarında bu oranda azalma olmayacağı öngörüsüyle kapanış stoklarında düşme beklenmektedir. 2006/07 yılı kapanış stoklarının bir önceki yıla oranla %55,83 oranında azalışla ton olarak gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. Bu doğrultuda stok kullanım oranında da bir düşüş ortaya çıkacaktır (Şekil 18).. Ton / / / / / /07 Toplam Arz-Kullanım Bitiş Stokları Şekil 16- Türkiye Kuru Kayısı Arz Kullanım ve Bitiş Stokları. Figure 16- Turkey Dried Apricot Supply-Disappearance and Ending Stock Durum ve Tahmin

15 EK TABLOLAR APPENDIX TABLE Durum ve Tahmin

16 Ek Tablo 1-Seçilmiş Ülkelerin Kayısı Dikim Alanı,Üretim ve Verimi ( Ortalama) Appendix Table 1- Apricot Harvested Area, Production and Yield by Selected Country ( Average) Dikim Alanında Değişim Oranı (%) Üretim Miktarında Değişim Oranı (%) Verim Miktarında Değişim Oranı (%) Türkiye 4,9 59,3 51,8 İran 15,3 17,1 1,6 İtalya 28,8 80,0 39,7 Pakistan 138,1 12,7-52,7 Fransa -7,4 133,4 151,9 İspanya -23,7-11,3 16,1 Suriye 1,5 50,3 48,0 Fas -8,2-27,2-20,8 Dünya 15,5 32,3 14,6 Kaynak: FAO Source: FAO Ek Tablo 2- Yaş Kayısı İhracatçı Ülkeler (Ton) Appendix Table 2- Fresh Apricot Exporters (Ton) Dünya İhracatındaki Payı (%) Değişim (%) Türkiye ,8 115,0 İspanya ,9-59,3 Fransa ,3 30,0 İtalya ,3-10,4 A.B.D ,2 10,0 Suriye ,5-61,8 Hollanda ,3-18,5 Yunanistan ,8-9,0 G. Afrika ,2-58,7 Kırgızistan ,5-56,5 Diğer Dünya ,0-11,9 Kaynak: FAO Source: FAO Ek Tablo 3- Yaş Kayısı İthalatçı Ülkeler (Ton) Appendix Table 3- Fresh Apricot Importers (Ton) Dünya İthalatındaki Payı (%) Değişim (%) Almanya ,7-5,8 İtalya ,0-20,7 Fransa ,3-48,7 Avusturya ,2 13,5 İsviçre ,7-32,0 Rusya ,5 123,9 İngiltere ,4-30,9 Hollanda ,6 29,1 Kanada ,7 7,7 Meksika ,5 16,6 Diğer Dünya ,0-2,9 Kaynak: FAO Source: FAO Durum ve Tahmin

17 Ek Tablo 4- Kuru Kayısı İhracatçı Ülkeler (Ton) Appendix Table 4- Dried Apricot Exporter Countries (Ton) Dünya İhracatındaki Payı (%) Değişim (%) Türkiye ,1 15,7 Fransa ,9 62,8 İran ,3-65,1 Özbekistan ,3-14,1 ABD ,2-34,7 G Afrika ,1 21,5 Hollanda ,0 25,8 Diğer Dünya ,0 7,2 Kaynak: FAO Source: FAO Ek Tablo 5- Kuru Kayısı İthalatçı Ülkeler (Ton) Appendix Table 5- Dried Apricot Importers Countries (Ton) Dünya İhracatındaki Payı (%) Değişim (%) Rusya F ,9 6,9 ABD ,4-2,1 İngiltere ,9 45,5 Almanya ,0 12,1 Fransa ,8 46,0 Avustralya ,7 16,2 Hollanda ,3 8,8 Diğer Dünya ,0 12,5 Kaynak: FAO Source: FAO Durum ve Tahmin

18 Ek Tablo 6 - İller Göre 2006 Kayısı Üretim Tahmini Appendix Table 6- Apricot Production Estimate in 2006 By Province MALATYA İLİ 2006 YILI TAHMİNİ KAYISI REKOLTESİ Toplam Meyve Veren Ağaç Sayısı (Adet) Ağaç Başına Ortalama Verim (Kg) Toplam Yaş Kayısı Üretimi (Ton) Yaş Olarak Tüketilen Kayısı Miktarı (Ton) Kurutmalığa Ayrılan Kayısı Miktarı (Ton) Elde Edilecek Kuru Kayısı Miktarı (Ton) MERKEZ AKÇADAĞ ARAPGİR ARGUVAN BATTALGAZİ DARENDE DOĞANŞEHİR DOĞANYOL HEKİMHAN KALE KULUNCAK PÜTÜRGE YAZIHAN YEŞİLYURT İL TOPLAMI İL ADI YAŞ ÜRT (Ton) KURUTMALIĞA KURU KAYISI AYRILAN (Ton) MİKTARI(Ton) ELAZIĞ (BASKİL ) KAHRAMANMARAŞ ( ELBİSTAN ) SİVAS (GÜRÜN) TOPLAM Kaynak : Tarım İl Müdürlükleri,2006 Durum ve Tahmin

19 Ek Tablo 7- Ülkelere Göre Dünya Yaş Kayısı Üretimi (1000Ton) Appendix Table 7- World Fresh Apricot Production (1000Ton) Arnavutluk ,58 1,7 1,7 1,7 1.7 Albania Cezayir ,11 74,14 56,354 67,7 73, , , ,000 Algeria Arjantin 18,5 27,23 28, ,275 24, ,000 25,000 25,000 Argentina Arnavutluk 18,7 14,1 22,1 15,382 36,72 10,8 5 4,500 5,400 6,000 Armenia Avusturalya 21,64 25,92 19,881 21,483 19,875 20,6 12,355 19,742 10,658 10,658 Australia Avusturya 13,42 12,396 8,728 22,634 13,866 11,2 6,301 17,408 15,746 13,090 Austria Azerbaycan 7,1 14,96 13,49 11,198 13,014 13,3 12,83 12,912 6,820 10,000 Azerbaijan Bosna , Bosnia & Her Bulgaristan 23,79 11,857 9,055 10,87 12,71 8,44 4,159 18,527 18,458 17,400 Bulgaria Kamerun Cameroon Kanada 1,12 1, ,67 1, ,220 1,250 1,210 Canada Şili ,5 20, ,000 23,000 24,000 Chile Çin 105,5 109,09 67,049 75,376 88, ,218 81,874 86,509 90,000 China Hırvatistan 1, ,047 1,399 1, Croatia Çek Cum. 15,94 7,86 5,515 10,153 7,445 3,74 4,281 14,334 19,188 7,000 Czech Rep. Ekvator Ecuador Mısır 50,61 40,652 45,11 43,042 62,613 71,2 70,765 70,424 72,523 73,000 Egypt Fransa 175,9 158,1 80, ,88 138, ,42 123, , ,400 France Gürcistan 6 3 1,956 2,344 1,744 1, , Georgia Almanya 2,349 3,6 5,5 5,5 5,6 5 8,3 6,500 7,000 7,000 Germany Yunanistan 53,49 47,162 38, , ,759 95,998 58,000 Greece Macaristan 44,97 24,805 17,181 38,025 21,408 15,6 6,958 30,790 35,000 40,000 Hungary İran 214,6 225,02 243,33 240,72 262, , , ,000 Iran İsrail 9,8 9,1 11,026 7,91 10,9 9,9 13,9 8,100 8,000 8,000 Israel İtalya ,94 135,61 212,17 201, ,11 108, , ,048 Italy Lübnan 65,52 53,833 41,7 42, ,6 39,3 30,800 32,000 32,000 Lebanon Libya 14, , ,5 16, ,000 17,500 17,500 Libya Makedonya 4,296 1,305 2,348 4,426 4,2 2,8 2,55 1,436 4,476 4,500 Macedonia Fas 88,1 103,6 116,8 106,4 119, ,2 97,950 85,000 85,000 Morocco Pakistan 188,1 188,97 190,85 120,5 125, ,7 210, , ,000 Pakistan Filistin ,854 1,55 2,959 1,190 1,491 1,500 Palestine Peru Peru Portekiz 4,693 4,968 3,86 4,333 5,545 2,64 4,539 4,585 4,600 4,600 Portugal Romanya 43,8 27,623 36,956 31,5 28,4 28,3 18,3 42,600 20,648 5,728 Romania Rusya ,74 75,230 80,400 82,000 Russian Sırbistan 28,74 8,206 6,408 27,496 13, ,777 27,603 40,800 40,000 Serbia Slovakya 7,346 5,999 6,828 4,704 3,747 2,36 2,246 2,677 1,585 1,585 Slovakia Slovenya 1, Slovenia Güney Afrika 67, ,217 68, ,5 56,509 67,749 82,282 82,282 South Africa İspanya 197,8 141,92 149,8 148,92 142, ,55 143, , ,800 Spain İsviçre 5,25 1,922 4,2 3,045 6,925 1,26 4,615 2,410 7,067 6,000 Switzerland Suriye 83,35 34,658 67,192 62,914 78, ,9 100, , ,000 Syrian Tacikistan 24,1 21,5 18,6 14,6 10, ,100 24,500 30,000 Tajikistan Tunus , ,000 27,000 35,000 Tunisia Türkiye , , ,000 Turkey Türkmenistan 4,2 10,6 13,9 14, ,000 21,000 21,000 Turkmenistan Ukrayna 123,7 101,4 59,6 57,2 102,1 43,7 68,5 110,500 99, ,000 Ukraine A.B.D. 71,94 126,1 107,5 82,1 79,65 74,8 81,68 88,542 91,740 81,790 USA Özbekistan , , ,000 42,000 40,000 Uzbekistan Yemen 6,488 6,549 6,559 6,591 6,648 6,42 6,671 6,700 6,700 6,700 Yemen Zimbabve Zimbabwe Kaynak:FAO Source.:FAO Durum ve Tahmin

20 Ek Tablo 8- Ülkeler Göre Dünya Kayısı İthalatı (1000 Ton) Appendix Table 8- World Fresh Apricot Import by Countries (1000 Ton) Arnavutluk Albania Arjantin Argentina Avusturalya 1, ,09 1, , ,100 Australia Avusturya 13,108 9,039 3,604 10,768 10,718 11,281 10,023 12,631 12,169 Austria Bahreyn , , Bahrain Beyaz Rusya ,190 Belarus Belçika ,564 5,436 6,391 4,284 6,249 Belgium Beçika Lux 5,783 6,949 6,6 7, Belgium-Lux Bosna Hersek Bosnia & Her Botsvana Botswana Brezilya Brazil Bulgaristan Bulgaria Kanada 2,771 4,647 4,087 4,819 4,245 4,442 4,612 4,643 4,570 Canada Çin China Hırvatistan 2,602 1, ,05 1,57 1,312 1,532 1,729 2,092 Croatia Polonya 3,438 1, ,728 1,161 1,06 4,429 2,810 2,054 Czech Republic Danimarka , ,61 1,003 1,090 Denmark Estonya Estonia Finlandiya Finland Fransa 16,031 9,521 22,22 14,068 14,371 15,996 12,097 11,531 7,374 France Almanya 44,263 41,747 31,797 51,124 42,782 33,852 40,237 33,588 40,289 Germany Yunanistan Greece Guatemala Guatemala Endonezya Indonesia İrlanda Ireland İtalya 31,8 31,713 24,011 28,529 27,782 26,372 24,027 24,699 22,034 Italy Letonya Latvia Litvanya Lithuania Lüksemburg Luxembourg Meksika 372 2,124 2,635 3,436 2,235 4,303 3,58 3,680 2,605 Mexico Hollanda 4,636 5,294 4,499 7,301 4,671 2,832 4,893 4,089 6,032 Netherlands Norveç Norway Umman ,027 Oman Pakistan 478 1,829 2,657 2,996 4,146 3,105 2,667 4,785 4,481 Pakistan Filistin Palestine, Polonya , ,85 1,057 1,639 Poland Portekiz 2, , ,024 1,251 1,516 2, Portugal Katar Qatar Rusya 5,087 13,063 11,492 9,541 10,215 12,065 13,789 11,957 22,869 Russian Suudi A. 11,384 4,295 7, ,924 8,862 15,587 8,912 3,130 Saudi Arabia Slovakya Slovakia Slovenya 1,737 1,271 6,038 1, Slovenia Güney Afrika South Africa İspanya Spain Svaziland Swaziland İsveç , Sweden İsviçre 12,007 12,413 8,866 12,196 9,322 9,661 9,456 8,179 6,341 Switzerland Tayland Thailand İngiltere 5,497 6,524 7,108 6,722 8,425 5,866 8,804 5,503 5,825 United Kingdom A.B.D. 1, ,265 1,016 1,599 1,834 2,633 1,940 1,757 USA Kaynak:FAO Source:FAO Durum ve Tahmin

21 Ek Tablo 9- Ülkeler Göre Dünya Kayısı İthalatı ($) Appendix Table 9- World Fresh Apricot Import by Countries ($) Arnavutluk Albania Arjantin Argentina Avusturalya 2,522 2, ,332 2,615 1,591 2,624 1,474 2,295 Australia Avusturya 13,402 9,384 4,435 8,182 10, ,506 19,262 20,117 Austria Bahreyn Bahrain Beyaz Rusya Belarus Belçika ,495 7,279 6,795 7,445 10,288 Belgium Beçika lük 7,777 9,991 9,621 7, Belgium-Lux Bosna Hersek Bosnia Botsvana Botswana Brezilya Brazil Bulgaristan Bulgaria Kanada 3,766 4,648 4,565 5,131 4,9 5,106 5,751 5,635 6,255 Canada Çin China Hırvatistan 1,711 1, , ,429 1,299 Croatia Çek Cum. 2, , ,589 2,915 3,376 Czech Republic Danimarka ,347 1,603 1,378 Denmark Estonya Estonia Finlandiya Finland Fransa 16,447 9,748 21,112 12,22 12,737 14,435 11,842 14,592 12,546 France Almanya 52,98 50,467 43,503 49,738 42,219 38,782 40,816 49,368 61,910 Germany Yunanistan , Greece Guatemala Guatemala Macaristan Hungary İrlanda Ireland İtalya 28,664 28,752 30,008 25,225 24,957 26,858 22,511 35,926 27,576 Italy Lübnan Lebanon Litvanya Lithuania Lüksemburg ,015 Luxembourg Meksika 684 2,114 3,062 4,821 3,198 5,597 4,904 4,576 3,275 Mexico Hollanda 6,257 5,131 5,112 5,956 3,924 2,72 4,582 5,704 8,381 Netherlands Norveç Norway Umman ,218 Oman Pakistan Pakistan Filistin Paletsine Polonya , ,2 1,332 2,087 Poland Portekiz 2, ,817 1, ,197 1,207 1,795 1,424 Portugal Katar Qatar Rusya 8,396 15,27 13,893 6,88 9,79 12,078 6,789 7,436 16,030 Russian Suudi Ara. 9,703 6,678 5, ,784 6,777 10,224 6,592 2,141 Saudi Arabia Slovakya Slovakia Slovenya 1,661 1,288 5, ,086 Slovenia Güney Afrika South Africa İspanya ,092 Spain İsveç , Sweden İsviçre 15,57 16,274 15,074 14,709 11,637 14,4 12,83 16,359 12,568 Switzerland Tayland Thailand İngiltere 9,26 10,746 10,405 9,184 9,055 8,492 11,019 11,084 13,727 U.Kingdom ABD 3,406 2,28 2,643 2,895 4,858 5,051 4,834 5,255 5,116 USA Kaynak:FAO Source:FAO Durum ve Tahmin

22 Ek Tablo 10 - Ülkelere Göre Dünya Kayısı İhracatı (1000 Ton) Appedix Table 10: - World Fresh Apricot Export by Countries (1000 Ton) Arjantin Argentina Arnavutluk ,006 1, Armenia Avusturalya Australia Avusturya ,879 2,778 2,453 3,667 3,805 Austria Beyaz Rusya Belarus Belçika ,056 1,516 2,33 1,326 2,373 Belgium Belçika -Lüks. 1,267 2,165 2,278 2, Belgium-Lux Bulgaristan ,323 Bulgaria Şili 2,784 1,705 3,698 2,66 3,668 3,676 3,155 3,843 2,763 Chile Çin China Çin China Çek.Cum Czech Rep. Mısır Egypt Fransa 45,64 55,546 23,436 51,97 38,46 26,353 55,72 34,254 49,989 France Almanya 609 1, ,507 1, ,103 1,125 1,319 Germany Fransa 5,472 3,377 4,438 11,33 12,32 9,244 5,533 5,129 11,207 Greece Guatemala Guatemala Macaristan 5,059 1,233 1,287 3,921 1,246 3, ,606 3,741 Hungary Hindistan India Endonezya Indonesia İran ,293 1,375 1,29 1, Iran İtalya 17,1 23,002 12,984 26,65 15,31 13,218 17,76 9,897 13,711 Italy Ürdün Jordan Kazkistan ,715 1,155 1,85 1,18 3,710 Kazakhstan Kırgızistan 0 0 2,953 1,826 5,735 10,317 5,381 1,696 2,497 Kyrgyzstan Lübnan 4,3 1,349 2,814 2,719 2,165 1,913 2,192 1, Lebanon Moldovya 1, ,561 Moldova Fas , Morocco Hollanda 2,58 3,32 3,922 6,278 4,676 2,642 3,884 4,306 3,811 Netherlands Yeni Zellanda 1,383 1, ,052 1,785 1,151 1,972 1,054 1,113 New Zealand Pakistan Pakistan Polonya ,115 Poland Portekiz Portugal Romanya , , Romania Suudi Arabistan Saudi Arabia Sırbistan ,907 Serbia Singapur Singapore Slovakya 3, , Slovakia Slovenya Slovenia Güney Arika 749 4,188 4,939 6,026 8,987 5,288 5,556 4,911 3,709 South Africa İspanya 66,51 41,95 62,979 41,85 52,21 54,485 38,57 41,551 21,252 Spain İsviçre Switzerland Suriye 9 4,5 6,655 7,254 10,98 5,024 9, ,192 Syria Tacikistan Tajikistan Tunus Tunisia Türkiye , ,689 5,74 4,6 6,075 7,931 Turkey Ukrayna 1, Ukraine İngitere U.Kingdom A.B.D. 3,503 7,45 6,778 9,307 6,313 8,038 8,087 8,949 6,945 USA Özbekistan 1,991 4,039 3,637 3,236 1,288 8,2 8,5 4,395 4,464 Uzbekistan Venezuella Venezuela Kaynak:FAO Source:FAO Durum ve Tahmin