BANKACILIK SEKTÖRÜ YÖNETİCİ KESİMİ BEKLENTİ ANKETİ

Transkript

1

2 BANKACILIK DÜZENLEME VE DENETLEME KURUMU BANKACILIK SEKTÖRÜ YÖNETİCİ KESİMİ BEKLENTİ ANKETİ EKİM Görüş ve Önerileriniz İçin: Bilgi Yönetimi Dairesi E-posta: Tel: (312)

3 Bu anket kamuoyunu bilgilendirme amaçlı olup, içinde yer alan bilgilere dayanarak verilecek yatırım ya da benzeri kararların sonuçlarından BDDK sorumlu tutulamaz. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu Bilgi Yönetimi Dairesi Atatürk Bulvarı No. 191/B Ankara TÜRKİYE Tel. (312) Faks. (312) e-posta: Bu yayın tüm içeriği ile BDDK internet sayfasında ( ) yer almaktadır. BDDK XEROX Doküman Merkezinde 475 adet basılmıştır. Ekim 2005 / ANKARA

4 Bankacılık Sektörü Yönetici Kesimi Beklenti Anketi Ekim 2005 İÇİNDEKİLER Sayfa No Sunuş A-Genel Değerlendirme. 4 B-Makroekonomik Gelişmelere İlişkin Beklentiler 6 1-GSMH Cari Açık Bütçe Açığı TÜFE İç Borçlanma Faiz Oranı ABD Dolar Kuru Reel Sektör Finansman Gereksinimi... 9 C-Faiz Oranlarına İlişkin Beklentiler TL Mevduat Faiz Oranları DTH Faiz Oranları TCMB Bankalar Arası Para Piyasası Faiz Oranları Bankaların Yurtdışı Borçlanma Faiz Farkı (Spread) Konut Kredisi Faiz Oranları Diğer Tüketici Kredileri Faiz Oranları Ticari Kredilerin Faiz Oranları Kredi Kartı Faiz Oranları D-Kredi Hacimlerine İlişkin Beklentiler Toplam Nakdi Kredi Hacmi Toplam Gayri Nakdi Kredi Hacmi Tüketici Kredilerinin Toplam Kredilere Oranı Konut Kredileri Hacmi Taşıt Kredileri Hacmi Kredi Kartları Kredi Hacmi Takipteki Tüketici Kredilerinin Hacmi Ticari Kredi Hacmi KOBİ lere Verilen Kredilerin Hacmi Takipteki Ticari Kredilerin Hacmi Ticari Kredi Hacmindeki Değişmelerde Etkili Olabilecek Faktörler Tüketici Kredileri Hacmindeki Değişmelerde Etkili Olabilecek Faktörler 21 E-Bankacılık Sektörüne İlişkin Beklentiler Bankacılık Sektörü Aktif Büyüklüğü Bankacılık Sektörü Karlılığı Banka Karlılığı Üzerinde Etkili Olabilecek Faktörler Bankacılık sektörünün Artış Göstermesi Beklenen Fon Kaynakları Bankacılık Sektöründe Yabancı Sermaye Payı Bankacılık Sektörünü Etkileyebilecek Faktörler Kamuoyunun Bankacılık Sektörüne Olan Güvenini Etkileyecek Faktörler Bankacılık Sektöründe Gelişme Göstermesi Beklenen Faaliyet Alanları Bankacılık Sektörünün Muhtemel Risk Kaynakları Bankacılık Sektörünün Taşıdığı Riskler. 30 Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu 1

5 Ekim 2005 Bankacılık Sektörü Yönetici Kesimi Beklenti Anketi BANKACILIK SEKTÖRÜ YÖNETİCİ KESİMİ BEKLENTİ ANKETİ SUNUŞ Dünya genelinde olduğu gibi ülkemizde de bankacılık sektörünün ülke ekonomisi ile yoğun bir şekilde etkileşimi söz konusudur. Bankacılık sektörünün aldığı kararlar ve yönelimleri ülke ekonomisini doğrudan veya dolaylı şekilde etkilerken, makroekonomik gelişmeler ve reel sektörle ilgili hususlar da bankacılık sektörünün yönelimlerini etkilemektedir. Ülkemiz bankacılık sektörünün çeşitli konulardaki algılayış ve beklentilerindeki gelişmelerin düzenli olarak izlenmesi ve kamuoyunun bu gelişmeler konusunda bilgilendirilmesi amacıyla, banka üst düzey yöneticilerince Aralık, Mart, Haziran ve Eylül ay sonları itibariyle doldurulmak üzere Bankacılık Sektörü Yönetici Kesimi Beklenti Anketi hazırlanmıştır. Gelişmekte olan bir ülke olmamız ve bankacılık sektörünün ülkemiz finans sektörünün önemli bir kısmını oluşturması nedeniyle sağlam bir bankacılık sektörüne sahip olmak, sağlıklı ve istikrarlı bir ekonomiye sahip olmak açısından çok daha önemli bir hale gelmektedir. Sağlam bir bankacılık sistemine sahip olmanın temel koşulları arasında şeffaflık ve gerçekçi öngörülerde bulunabilmek de yer almaktadır. Yaşamış olduğumuz ekonomik krizler, bankacılık sektöründe şeffaflık konusunun ne kadar önemli olduğunu ve ülke ekonomisini ne derecede etkileyebileceğini, eldeki bilgilere dayalı olarak tespit edilen ekonomik öngörüler paralelinde alınan pozisyonların bundan nasıl etkilendiğini ortaya koymuştur. Bu çalışmada bankacılık sektörü yöneticilerinin bankacılık ve ülke ekonomisi ile ilgili çeşitli konulardaki algılayış ve beklentilerinin izlenmesi ve şeffaflık ilkesi çerçevesinde diğer ekonomik birimler ve kamuoyu ile paylaşılması amaçlanmaktadır. Bankacılık sektörünün beklentilerinin ve algılamalarının toplu halde görülmesinin, hem bankacılık sektörünün hem de diğer ekonomik birimlerin geleceğe yönelik daha sağlıklı kararlar almalarına ve finansal ve ekonomik istikrarın sağlanmasına katkıda bulunacağı düşünülmektedir. Anket sonuçlarının, Kurumumuz tarafından yapılacak değerlendirme ve analizler sonrasında her bir sorunun cevap şıkları için yüzde değer verilerek, Ocak, Nisan, Temmuz ve Ekim aylarında olmak üzere üç ayda bir internet ortamında ve matbu olarak kamuoyuna açıklanması hedeflenmektedir. 2 Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu

6 Bankacılık Sektörü Yönetici Kesimi Beklenti Anketi Ekim 2005 Bankacılık Sektörü Yönetici Kesimi Beklenti Anketi dört bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde çeşitli makroekonomik göstergeler, ikinci bölümde faiz oranları, üçüncü bölümde çeşitli kredilerin hacimleri, dördüncü bölümde ise bankacılık sektöründe karlılık, risklilik, gelişim, güven ve diğer önemli konularla ilgili beklentilere ilişkin sorular yer almaktadır. Ankette iki farklı soru tipi öngörülmüştür. Birinci tip sorularda belirli bir konuya ilişkin beklentiler sorulmuş, ikinci tip sorularda ise belirli bir konuya etkide bulunabilecek faktörlerin önem derecesine göre sıralanması istenmiştir. Birinci tip sorularda artacak/azalacak şıkları trend sınırları içinde kalan artış ve azalışları, önemli ölçüde artacak/önemli ölçüde azalacak şıkları trend üzeri artış ve azalışları ifade etmektedir. Bankacılık Sektörü Yönetici Kesimi Beklenti Anketi için katılımcı olarak, sektörde faaliyet gösteren banka ve özel finans kurumlarından, banka aktif büyüklüğü de dikkate alınarak 1 ila 4 arasında değişen belirli sayıda üst düzey yönetici seçilmiştir. Katılımcılar banka genel müdürü, riskten sorumlu yönetim kurulu üyesi ve genel müdür yardımcılarından oluşmaktadır. Anket doldurulurken yöneticilerden kendi bankalarını değil bankacılık sektörünün tamamını göz önünde bulundurarak kişisel görüşlerini yansıtmaları istenmiştir. Katılımcılardan anket soruları haricinde önemli gördükleri ve bankacılık sektörü üzerinde etkisi olabilecek üç konuyu yazmaları istenmiştir. Anket sonuçları değerlendirilirken, katılımcıların belirttiği hususlar dikkate alınmış ve yapılan yorumlarda bu hususlara değinilmiştir. Çalışmaları bir yıldır sürmekte olan Bankacılık Sektörü Yönetici Kesimi Beklenti Anketi ilk kez yayınlanmaktadır. Anketin önümüzdeki dönemlerde geliştirilerek sunulması amacıyla görüş ve önerilerin beklentianketi@bddk.org.tr elektronik posta adresine gönderilmesi beklenmektedir. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu 3

7 Ekim 2005 Bankacılık Sektörü Yönetici Kesimi Beklenti Anketi ANKET SONUÇLARI A - GENEL DEĞERLENDİRME Riskten sorumlu yönetim kurulu üyesi, genel müdür ve genel müdür yardımcılarından oluşan doksan üç üst düzey yönetici tarafından Eylül ayı sonu itibariyle doldurulan anketin cevaplarına bakıldığında, genel olarak katılımcıların büyük çoğunluğunun ekonomimizde devam eden iyileşmeye paralel yönde iyimser beklentilere sahip olduğu görülmektedir. Katılımcıların ağırlıklı olarak faiz oranlarında düşme, bankacılık sektörü aktif büyüklüğü, karlılık ve kredi hacimlerinde artış beklediği gözlenmektedir. Sektörde sorunlu görülen konular ise vade uyumsuzluğu, rekabet şartları, kredi, faiz ve kur riskine ilişkin hususlar olarak ifade edilmiştir. Bankacılık yasasının getireceği yenilikler, ipotekli konut finansmanı uygulamasının yürürlüğe girecek olması ve Basel II düzenlemelerine bankaların uyumu konusunda karşılaşılacak zorluklar sektörü etkileyecek diğer hususlar olarak belirtilmiştir. Makroekonomik gelişmelere ilişkin cevaplar değerlendirildiğinde GSMH, bütçe açığı, reel sektör finansman gereksinimi ve iç borçlanma faiz oranlarına ilişkin genel olarak beklentilerin olumlu olduğu, ancak cari açıktaki artışın devam edeceği yönünde bir beklentinin de bulunduğu gözlenmektedir. Cari açığa ilişkin beklentinin diğer beklentilere yansımamış olması, katılımcıların cari açık artışının genel ekonomi üzerindeki olumsuz etkisinin sınırlı olacağı düşüncesine sahip oldukları şeklinde değerlendirilmektedir. Kredi faiz oranlarındaki düşüş beklentileri ile kredilerdeki artış beklentilerinin kendi içinde tutarlı olduğu görülmektedir. Kredilerdeki artışların büyük ölçüde iç talepteki artıştan ve faiz oranlarının düşmesinden kaynaklanacağı beklenmektedir. Kredi hacmine ilişkin artış beklentisinde ilk sırayı konut kredileri almaktadır. Paralel şekilde konut kredileri faiz oranlarında da diğer faiz oranlarına nazaran daha fazla oranda bir düşüş beklentisi mevcuttur. Konut kredileri hacmindeki artış ve faiz oranlarındaki düşüş beklentisinin, ipotekli konut finansmanı uygulamasına ilişkin beklentilerle desteklendiği düşünülmektedir. Kredilere ilişkin bir diğer önemli husus ise kredi hacmi artış beklentileri ile birlikte takibe alınması beklenen kredi tutarında artış beklenmesidir. Bu durum; kredilerde meydana gelen artış ile birlikte oransal olarak takipteki kredilerde meydana gelecek artışın yanında, iç borç faiz oranlarının düşmesi ile menkul kıymetlerden 4 Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu

8 Bankacılık Sektörü Yönetici Kesimi Beklenti Anketi Ekim 2005 kredilere yönelen bankaların sektörden pay alma rekabeti içerisinde olmaları nedeniyle daha fazla kredi riski alma yönünde bir eğilimi olması şeklinde değerlendirilmektedir. Bankacılık sektörünün risk kaynaklarına ilişkin soruya verilen cevaplar da bunu destekler şekilde kredi riskinin en önemli risk kaynağı olduğunu göstermektedir. Ayrıca bazı katılımcılar bankacılık sektörünü etkileyen hususlar hakkında görüşlerini yazarken kredilerdeki artışlarla birlikte kredi riskinin ölçülmesi hususunda yeterince gelişme sağlanamamış olmasını, rekabetin bankaları irrasyonel fiyatlama yapmaya ve kredi kararı verirken risk ölçüm kriterlerini yumuşatmaya yöneltmesini önemli sorunlar olarak vurgulamışlardır. Katılımcılar en yüksek düzeyde fon kaynağı artışını sermaye piyasalarından beklerken, ikinci sırada mevduatlar gelmektedir. Fon kaynağı artış beklentilerine uyumlu olarak katılımcıların büyük kısmı fon kaynaklarının faiz oranlarında düşüş öngörmektedir. Bankacılık sektöründeki yabancı payının artmasını bekleyenlerin oranı % 91 dir. Ancak bankacılık sektörünü etkilemesi düşünülen faktörler arasında yabancı sermaye girişinin en önemli faktör olarak görülme oranı %7 de kalmıştır. Bazı katılımcılar, yabancı bankalarla yerli bankaların çalışma şartlarının farklı olduğunu ve bu nedenle yabancı sermaye girişinin rekabet konusunda bir takım dezavantajlar getirebileceğini belirtmişlerdir. Bankacılık sektörünün aktif büyüklüğü ve karlılığına ilişkin cevaplara bakıldığında, karlılığa ilişkin artış beklentisinin aktif büyüklüğüne ilişkin artış beklentisinden daha düşük oranda olduğu görülmektedir. Diğer bir ifade ile, toplam krediler başta olmak üzere toplam aktiflerde önemli artışlar beklenirken, karlılık beklentisi aynı oranda iyimser değildir. Katılımcılar, aracılık maliyetlerinin etkisinin yanı sıra faiz marjlarının düşmesi ve rekabetin bir sonucu olarak kar marjlarının düştüğünü vurgulamışlardır. Kredi hacmi ve aktif büyüklüğünde yüksek oranlarda artış beklentisi söz konusu iken, sektörün taşıdığı risklerin artışına ilişkin beklentiler sınırlı kalmıştır. Benzer şekilde, bankacılık sektörünü ve sektöre olan güveni etkilemesi beklenen faktörlerde bankacılık sektörü dışı genel makroekonomik faktörler birinci sırayı almıştır. Bu itibarla, bankacılık sektörüne olan güveni zedeleyecek önemde sektör kaynaklı bir risk unsuru bulunmadığı ve önümüzdeki dönemde sektördeki risklilik düzeyinin esas olarak makroekonomik etkenler tarafından belirleneceği kanaati hâkimdir. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu 5

9 Ekim 2005 Bankacılık Sektörü Yönetici Kesimi Beklenti Anketi B - MAKROEKONOMİK BEKLENTİLER Aşağıdaki sorular önümüzdeki üç aylık süre göz önüne alınarak cevaplandırılmış ve değerlendirmeler bu çerçevede yapılmıştır. 1. Yıl sonu Gayri Safi Milli Hâsılası bir önceki yıla göre a) Önemli ölçüde artacak 5 5 b) Artacak c) Aynı kalacak 5 5 d) Azalacak e) Önemli ölçüde azalacak Geçen yılın aynı dönemine göre önümüzdeki üç aylık dönemde cari işlemler açığının GSYİH ya oranı a) Önemli ölçüde artacak b) Artacak c) Aynı kalacak 3 3 d) Azalacak Geçen yılın aynı dönemine göre önümüzdeki üç aylık dönemde bütçe açığının GSYİH ya oranı a) Önemli ölçüde artacak 0 - b) Artacak c) Aynı kalacak d) Azalacak e) Önemli ölçüde azalacak Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu

10 Bankacılık Sektörü Yönetici Kesimi Beklenti Anketi Ekim 2005 GSMH, Cari Açık ve Bütçe Açığına İlişkin Beklentiler (1, 2 ve 3 üncü sorular) Yıl sonu Gayri Safi Milli Hâsılası %5 %76 %5 %12 %1 Cari işlemler açığının GSYİH ya oranı %17 %77 %3 %2 Bütçe açığının GSYİH ya oranı %18 %27 %49 %5 %0 %20 %40 %60 %80 %100 a) Önemli ölçüde artacak b) Artacak c) Aynı kalacak d) Azalacak e) Önemli ölçüde azalacak GSMH, Cari Açık ve Bütçe Açığına ilişkin sorulara verilen cevaplarda, bankacılık sektörü yönetici kesiminden katılımcıların %76 sı yıl sonu GSMH nın bir önceki yıla göre artacağını, % 5 i önemli ölçüde artacağını; %77 si cari işlemler açığının artmaya devam edeceğini, %17 si cari açığın önemli ölçüde artacağını; %49 u bütçe açığının azalacağını ve %5 i önemli ölçüde azalacağını beklemektedirler. Katılımcıların %81 i GSMH, %54 ü bütçe açığı ile ilgili olumlu beklentilere sahip olup, cari açığın artacağı yönünde beklentiye sahip olma oranı % 94 tür. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu 7

11 Ekim 2005 Bankacılık Sektörü Yönetici Kesimi Beklenti Anketi 4. Önümüzdeki üç aylık dönemde yıllık TÜFE a) Önemli ölçüde artacak 0 - b) Artacak c) Aynı kalacak d) Azalacak e) Önemli ölçüde azalacak Önümüzdeki üç aylık dönemde 1 yıl vadeli (veya 1 yıla en yakın vadeli) iç borçlanma basit faiz oranı a) Önemli ölçüde artacak 0 - b) Artacak 3 3 c) Aynı kalacak d) Azalacak TÜFE ve İç Borçlanma Faiz Oranına İlişkin Beklentiler (4 ve 5 nci sorular) TÜFE %0 %15 %33 %49 %2 İç borçlanma faiz oranı %3 %26 %71 %0 %20 %40 %60 %80 %100 a) Önemli ölçüde artacak b) Artacak c) Aynı kalacak d) Azalacak e) Önemli ölçüde azalacak Anket katılımcılarının % 51 i TÜFE oranında azalma beklerken, % 71 i iç borçlanma faiz oranında azalma beklemektedir. Azalacak ve aynı kalacak yönünde beklentiye sahip olma oranı TÜFE de %84, iç borçlanma faiz oranında %96 dır. TÜFE ve iç borçlanma faiz oranı beklentileri aynı yönde olmakla birlikte farklı seviyelerde ifade edilmelerinin reel faizlerdeki düşüş beklentisinden kaynaklandığı düşünülmektedir. 8 Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu

12 Bankacılık Sektörü Yönetici Kesimi Beklenti Anketi Ekim Mevcut duruma göre önümüzdeki üç aylık dönemde ABD dolar kuru a) Önemli ölçüde artacak 3 3 b) Artacak c) Aynı kalacak d) Azalacak 4 4 ABD Doları Kuru Değişim Beklentileri (6 ncı Soru) %3 %46 %46 %4 % %0 %20 %40 %60 %80 %100 a) Önemli ölçüde artacak b) Artacak c) Aynı kalacak d) Azalacak e) Önemli ölçüde azalacak Katılımcıların % 49 u uluslararası piyasalardaki beklentilere paralel olarak ABD dolar kuruna ilişkin artış beklentisine sahiptir. Katılımcıların %46 sı herhangi bir değişiklik olmaması yönünde beklentiye sahipken, düşme yönünde beklentiye sahip olanların oranı %4 tür. 7. Önümüzdeki üç aylık dönemde reel sektör finansman gereksinimi a) Önemli ölçüde artacak 6 6 b) Artacak c) Aynı kalacak d) Azalacak 4 4 Reel Sektör Finansman Gereksinimi Beklentileri (7 nci soru) %6 % %67 %23 %4 %0 %20 %40 %60 %80 %100 a) Önemli ölçüde artacak b) Artacak c) Aynı kalacak d) Azalacak e) Önemli ölçüde azalacak Reel sektör finansman gereksinimine ilişkin toplam artış beklentisi oranı % 73 düzeyinde iken, azalma beklentisi % 4 düzeyindedir. Artacak ve aynı kalacak beklentisine sahip olanların oranı %96 dır. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu 9

13 Ekim 2005 Bankacılık Sektörü Yönetici Kesimi Beklenti Anketi 9. 3 ay vadeli DTH faiz oranları C-FAİZ ORANLARI Aşağıdaki sorular önümüzdeki üç aylık süre göz önüne alınarak cevaplandırılmış ve değerlendirmeler bu çerçevede yapılmıştır ay vadeli TL mevduat faiz oranları a) Önemli ölçüde artacak 0 - b) Artacak 3 3 c) Aynı kalacak d) Azalacak a) Önemli ölçüde artacak 0 - b) Artacak c) Aynı kalacak d) Azalacak TCMB bankalararası para piyasası kısa vadeli faiz oranları a) Önemli ölçüde artacak 0 - b) Artacak 1 1 c) Aynı kalacak d) Azalacak e) Önemli ölçüde azalacak Bankaların yurtdışı borçlanma faiz farkı (spread) a) Önemli ölçüde artacak 0 - b) Artacak 4 4 c) Aynı kalacak d) Azalacak Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu

14 Bankacılık Sektörü Yönetici Kesimi Beklenti Anketi Ekim 2005 Fon Kaynaklarının Faiz Oranlarına İlişkin Beklentiler (8, 9, 10 ve 11 nci sorular) 3 ay vadeli TL mevduat faiz oranları %3 %41 %56 3 ay vadeli DTH faiz oranları %38 %47 %15 TCMB bankalar arası para piyasası kısa vadeli faiz oranları %1 %25 %74 Bankaların yurtdışı borçlanma faiz farkı (spread) %4 %48 %47 %0 %20 %40 %60 %80 %100 a) Önemli ölçüde artacak b) Artacak c) Aynı kalacak d) Azalacak e) Önemli ölçüde azalacak Bilançonun pasifinde yer alan ve bankalara fon sağlayan çeşitli kaynakların faiz oranlarına ilişkin beklentilerin sorulduğu 8, 9, 10 ve 11 nci sorularda, katılımcıların genel olarak olumlu yönde (azalma veya aynı kalma) bir beklentiye sahip oldukları görülmektedir. Azalma yönünde beklentiye sahip katılımcı oranı 3 ay vadeli TL mevduat faiz oranlarında %56, yurtdışı borçlanma faiz farkında (spread) %47 seviyesindedir. TL mevduat ve DTH faiz oranlarının aynı kalacağını bekleyenlerin oranı ise sırasıyla %41 ve %47 dir. TCMB bankalararası para piyasası kısa vadeli faiz oranlarında azalma bekleyenlerin oranı %74 e ulaşmaktadır. Bu sonuç, bankacılık sektörünün TCMB den faiz indirimi yönünde güçlü bir beklentiye sahip olduğu şeklinde değerlendirilmektedir. Yurtdışı piyasalardaki gelişmeler ve FED in faiz artırımı beklentileri nedeniyle katılımcıların % 38 i 3 ay vadeli DTH faiz oranlarında artış beklerken, yalnızca % 15 inin azalma beklentisine sahip olduğu gözlenmektedir. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu 11

15 Ekim 2005 Bankacılık Sektörü Yönetici Kesimi Beklenti Anketi 12. Konut kredisi faiz oranları a) Önemli ölçüde artacak 0 - b) Artacak 1 1 c) Aynı kalacak d) Azalacak e) Önemli ölçüde azalacak Konut kredisi haricindeki diğer tüketici kredileri faiz oranları a) Önemli ölçüde artacak 0 - b) Artacak 2 2 c) Aynı kalacak d) Azalacak e) Önemli ölçüde azalacak Ticari kredi faiz oranları a) Önemli ölçüde artacak 0 - b) Artacak 1 1 c) Aynı kalacak d) Azalacak Kredi kartı faiz oranları a) Önemli ölçüde artacak 0 - b) Artacak 2 2 c) Aynı kalacak d) Azalacak e) Önemli ölçüde azalacak Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu

16 Bankacılık Sektörü Yönetici Kesimi Beklenti Anketi Ekim 2005 Kredilerin Faiz Oranlarına İlişkin Beklentiler (12, 13, 14 ve 15 nci sorular) Konut kredisi faiz oranları %1 %26 %72 %1 Diğer tüketici kredileri faiz oranları %2 %42 %56 Ticari kredi faiz oranları %1 %45 %54 Kredi kartı faiz oranları %2 %32 %63 %2 %0 %20 %40 %60 %80 %100 a) Önemli ölçüde artacak b) Artacak c) Aynı kalacak d) Azalacak e) Önemli ölçüde azalacak Kredilerin faiz oranlarına ilişkin beklentilerin sorulduğu sorularda, genel olarak azalış yönünde beklentilerin hâkim olduğu görülmektedir. Faiz oranlarının azalması yönünde beklentiye sahip katılımcıların oranı sırasıyla konut kredilerinde %72, kredi kartı faiz oranlarında %63, diğer tüketici kredilerinde %56 ve ticari kredilerde % 54 tür. Faiz oranlarının aynı kalmasını bekleyenlerin oranı % 26 ile % 45 arasında değişmekte olup, artış bekleyenlerin oranı çok düşük düzeylerdedir. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu 13

17 Ekim 2005 Bankacılık Sektörü Yönetici Kesimi Beklenti Anketi D-BANKACILIK SEKTÖRÜ KREDİ HACİMLERİ Aşağıdaki sorular önümüzdeki üç aylık süre göz önüne alınarak cevaplandırılmış ve değerlendirmeler bu çerçevede yapılmıştır. 16.Toplam nakdi kredi hacmi a) Önemli ölçüde artacak 4 4 b) Artacak c) Aynı kalacak 8 7 d) Azalacak 0-17.Toplam gayri nakdi kredi hacmi a) Önemli ölçüde artacak 6 6 b) Artacak c) Aynı kalacak d) Azalacak 0-18.Tüketici kredilerinin toplam kredilere oranı a) Önemli ölçüde artacak 2 2 b) Artacak c) Aynı kalacak 10 9 d) Azalacak 1 1 e) Önemli ölçüde azalacak Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu

18 Bankacılık Sektörü Yönetici Kesimi Beklenti Anketi Ekim 2005 Toplam Kredilere İlişkin Beklentiler ( 16, 17 ve 18 nci sorular) Toplam nakdi kredi hacmi %4 %88 %8 Toplam gayri nakdi kredi hacmi %6 %73 %20 Tüketici kredilerinin toplam kredilere oranı %2 %86 %10 %1 %1 %0 %20 %40 %60 %80 %100 a) Önemli ölçüde artacak b) Artacak c) Aynı kalacak d) Azalacak e) Önemli ölçüde azalacak Toplam kredi hacimlerine ilişkin soruların cevaplarına bakıldığında, katılımcıların %92 si toplam nakdi kredilerde, %79 u gayri nakdi kredilerde artış beklentisine sahipken, % 88 inin toplam krediler içerisindeki bireysel kredilerin oranının artacağını beklediği görülmektedir. Sonuçlar, kredi faiz oranlarına ilişkin beklentilerle birlikte ele alındığında, bankacılık sektöründe bireysel kredilere yönelimin devam edeceği şeklinde değerlendirilebilir. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu 15

19 Ekim 2005 Bankacılık Sektörü Yönetici Kesimi Beklenti Anketi 19. Konut kredileri hacmi a) Önemli ölçüde artacak b) Artacak c) Aynı kalacak 0 - d) Azalacak Taşıt kredileri hacmi a) Önemli ölçüde artacak 2 2 b) Artacak c) Aynı kalacak d) Azalacak Kredi kartları kredi hacmi a) Önemli ölçüde artacak 3 3 b) Artacak c) Aynı kalacak d) Azalacak Takipteki tüketici kredilerinin (brüt) hacmi a) Önemli ölçüde artacak 4 4 b) Artacak c) Aynı kalacak d) Azalacak Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu

20 Bankacılık Sektörü Yönetici Kesimi Beklenti Anketi Ekim 2005 Bireysel Kredilere İlişkin Beklentiler (19, 20, 21 ve 22 nci sorular) Konut kredileri hacmi %30 %70 Taşıt kredileri hacmi %2 %55 %35 %8 Kredi kartları kredi hacmi %3 %66 %27 %4 Takipteki bireysel kredilerin (brüt) hacmi %4 %81 %14 %1 %0 %20 %40 %60 %80 %100 a) Önemli ölçüde artacak b) Artacak c) Aynı kalacak d) Azalacak e) Önemli ölçüde azalacak Bireysel kredi hacimine ilişkin sorularda katılımcıların %100 ü konut kredisi hacmine ilişkin artış yönünde beklentiye sahipken; bunların %30 u önemli ölçüde (trend üzeri) artış beklemektedir. Artış beklentisi oranı kredi kartlarında % 69, taşıt kredilerinde ise % 57 seviyesindedir. Kredi kartları ve taşıt kredileri için de azalma beklentisi çok küçük bir oranda olup, aynı kalacak diyenlerin oranı sırasıyla %27 ve %35 tir. Bireysel kredilerde meydana gelmesi beklenen artış ile birlikte takipteki bireysel kredi tutarları için katılımcıların %85 inin artış yönünde beklentiye sahip olması dikkat çekici bir husustur. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu 17

21 Ekim 2005 Bankacılık Sektörü Yönetici Kesimi Beklenti Anketi 23. Ticari kredi (KOBİ kredileri hariç) hacmi a) Önemli ölçüde artacak 3 3 b) Artacak c) Aynı kalacak 10 9 d) Azalacak KOBİ lere verilen kredilerin hacmi a) Önemli ölçüde artacak b) Artacak c) Aynı kalacak 8 7 d) Azalacak 0 0 e) Önemli ölçüde azalacak Takipteki ticari kredilerin (brüt) hacmi a) Önemli ölçüde artacak 1 1 b) Artacak c) Aynı kalacak d) Azalacak 3 3 e) Önemli ölçüde azalacak Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu

22 Bankacılık Sektörü Yönetici Kesimi Beklenti Anketi Ekim 2005 Ticari Kredilere İlişkin Beklentiler (23, 24 ve 25 nci sorular) Ticari kredi (KOBİ kredileri hariç) hacmi %3 %86 %10 %1 KOBİ lere verilen kredilerin hacmi %13 %80 %8 Takipteki ticari kredilerin (brüt) hacmi %1 %58 %38 %3 %0 %20 %40 %60 %80 %100 a) Önemli ölçüde artacak b) Artacak c) Aynı kalacak d) Azalacak e) Önemli ölçüde azalacak Ticari kredi hacmine ilişkin sorularda toplam ve bireysel kredilerdeki beklentilerle uyumlu şekilde artış yönünde beklentiler olduğu görülmektedir. KOBİ dışındaki ticari kredilerde artış beklentisine sahip toplam katılımcı oranı % 89 seviyesinde iken, KOBİ lere verilen kredilerde %13 ü önemli ölçüde artış beklentisi olmak üzere toplam artış beklentisine sahip katılımcı oranı % 93 seviyesindedir. KOBİ lere verilen kredilerin diğer ticari kredilere göre daha hızlı bir artış göstereceği beklentisinin bulunduğu görülmektedir. Katılımcıların % 59 u takipteki ticari kredi haciminde artış beklemektedir. Bu oranın, bireysel kredilerden takibe alınma beklentisinin oldukça altında bir seviyede olması diğer bir dikkat çekici husus olarak göze çarpmaktadır. Bu durumun, fiyatlama yoluyla gelirlerini arttırma imkânı bulunan ticari kesime kıyasla, sabit ücret geliri elde eden bireylerin gelir arttırma imkânlarının sınırlı olmasının yanı sıra, bilinçsiz kredi kullanımlarından ve bankaların kredi pazarlama politikalarından kaynaklandığı düşünülmektedir. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu 19

23 1 Ekim 2005 Bankacılık Sektörü Yönetici Kesimi Beklenti Anketi 26.Toplam ticari kredi hacmindeki değişmelerde etkili olabilecek 5 faktörü 16, 21 ve 22 nci sorulardaki beklentilerinizi de dikkate alarak önem derecesine göre sıralayınız. (en önemlisi 1 olmak üzere 1 den 5 e kadar) Katılımcı Sayısı Yüzde (%) a) Uluslararası piyasalardaki gelişmeler b) Ticari iç talepteki artma/azalma c) Ticari kredi faiz oranları d) Yasal düzenlemeler ve kamusal yükümlülükler e) Risk beklentilerindeki artış/azalış Yüzde Ticari Kredi Hacmini Etkiliyebilecek Faktörlerin "En Önemli" Görülme Dağılımı ( 26 ncı soru) %70 %60 %50 %40 %30 %62 a) Uluslararası piyasalardaki gelişmeler b) Ticari iç talepteki artma/azalma c) Ticari kredi faiz oranları %20 %15 %13 d) Yasal düzenlemeler ve kamusal yükümlülükler %10 %0 %5 %4 e) Risk beklentilerindeki artış/azalış Ticari kredi hacmini etkileyebilecek faktörlerle ilgili soruda sırasıyla katılımcıların % 62 si ticari iç talepteki artma ve azalmayı, % 15 i ticari kredilerin faiz oranlarını, % 13 ü risk beklentilerindeki değişimi, %5 i uluslararası piyasalardaki gelişmeleri, %4 ü ise yasal düzenlemeler ve kamusal yükümlülükleri ticari kredi hacmini etkileyebilecek en önemli faktör olarak belirtmişlerdir. Sonuçlar kredi hacimlerindeki değişmenin büyük ölçüde ticari iç talepteki değişmelere bağlı olduğu yönündedir. 20 Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu

24 1 Bankacılık Sektörü Yönetici Kesimi Beklenti Anketi Ekim Toplam tüketici kredileri hacmindeki değişmelerde etkili olabilecek 5 faktörü 18, 19 ve 20 nci sorulardaki beklentilerinizi de dikkate alarak önem derecesine göre sıralayınız (en önemlisi 1 olmak üzere 1 den 5 e). Katılımcı Sayısı Yüzde (%) a) Yasal düzenlemeler b) Tüketim talebindeki artma/azalma c) Risk beklentilerindeki artış/azalış d) Bireysel kredi faiz oranları e) Ödeme alışkanlıklarının değişmesi Yüzde %45 %40 Tüketici Kredi Hacmini Etkiliyebilecek Faktörlerin "En Önemli Görülme" Dağılımı (27 nci soru) %39 a) Yasal düzenlemeler %35 %33 %30 b) Tüketim talebindeki artma/azalma %25 %20 c) Risk beklentilerindeki artış/azalış %15 %10 %11 %14 d) Bireysel kredi faiz oranları %5 %0 %3 e) Ödeme alışkanlıklarının değişmesi Tüketici kredileri hacmini etkileyecek faktörlere ilişkin soruda katılımcıların sırasıyla %39 u tüketim talebindeki artma/azalmayı, % 33 ü bireysel kredi faiz oranlarını, %14 ü ödeme alışkanlıklarının değişmesini, %11 i yasal düzenlemeleri, %3 ü ise risk beklentilerindeki değişimleri tüketici kredi hacmini etkileyebilecek en önemli faktör olarak belirtmiştir. Cevaplardan, tüketim talebindeki değişimlerin ve faiz oranlarının düşmesinin, tüketici kredilerinin artışında etkili olmasının beklendiği sonucuna ulaşılmaktadır. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu 21

25 1 1 Ekim 2005 Bankacılık Sektörü Yönetici Kesimi Beklenti Anketi E-BANKACILIK SEKTÖRÜNE İLİŞKİN BEKLENTİLER Aşağıdaki sorular önümüzdeki üç aylık süre göz önüne alınarak cevaplandırılmış ve değerlendirmeler bu çerçevede yapılmıştır. 28. Bankacılık sektörü aktif büyüklüğü a) Önemli ölçüde artacak 6 6 b) Artacak c) Aynı kalacak 4 4 d) Azalacak 0 - Bankacılık Sektörü Aktif Büyüklüğü Gelişimine İlişkin Beklentiler (28 inci Soru) %6 %89 %4 %0 %0 %20 %40 %60 %80 %100 a) Önemli ölçüde artacak b) Artacak c) Aynı kalacak d) Azalacak e) Önemli ölçüde azalacak Bankacılık sektörünün aktif büyüklüğü konusunda, kredi hacimleri beklentileri ile uyumlu olarak katılımcıların %95 i artış yönünde beklentiye sahipken, %6 sı bu artışın önemli ölçüde olacağı yönünde görüş bildirmiştir. 29. Bankacılık sektörü karlılığı a) Önemli ölçüde artacak 0 - b) Artacak c) Aynı kalacak d) Azalacak Bankacılık Sektörü Karlılığına İlişkin Beklentiler ( 29 uncu soru) %37 %46 %17 %0 %20 %40 %60 %80 %100 a) Önemli ölçüde artacak b) Artacak c) Aynı kalacak d) Azalacak e) Önemli ölçüde azalacak Katılımcıların % 37 si bankacılık sektörü karlılığında artış beklerken, % 17 si azalma, %46 sı ise aynı kalması yönünde beklentiye sahiptir. 22 Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu

26 1 Bankacılık Sektörü Yönetici Kesimi Beklenti Anketi Ekim Banka karlılığı üzerinde etkili olabilecek 5 faktörü önem derecesine göre (en önemlisi 1 olmak üzere 1 den 5 e) sıralayınız. Katılımcı Sayısı Yüzde (%) a) Faiz marjındaki değişimler b) Yasal düzenlemeler ve kamusal yükümlülükler c) Sektördeki rekabet seviyesi d) Aktif kalitesi e) Kur hareketleri Yüzde Banka Karlılığını Etkileyebilecek Faktörlerin "En Önemli Görülme" Dağılımı (30 uncu soru) %70 %60 %61 a) Faiz marjındaki değişimler %50 %40 b) Yasal düzenlemeler ve kamusal yükümlülükler c) Sektördeki rekabet seviyesi %30 %20 %10 %3 %4 %12 %19 d) Aktif kalitesi e) Kur hareketleri %0 Bankacılık sektörünün karlılığı üzerinde etkili olabilecek faktörlerin sorulduğu soruda katılımcıların % 61 i faiz marjlarındaki değişimlerin, %19 u kur hareketlerinin, % 12 si aktif kalitesinin, % 4 ü sektördeki rekabetin, % 3 ü ise yasal düzenlemeler ve kamusal yükümlülüklerin karlılığı etkileyebilecek en önemli faktörler olarak gördüğünü belirtmiştir. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu 23

27 1 Ekim 2005 Bankacılık Sektörü Yönetici Kesimi Beklenti Anketi 31. Bankaların artış göstermesini beklediğiniz fon kaynaklarını artış oranına göre (beklediğiniz en yüksek artış 1 olmak üzere 1 den 5 e) sıralayınız. Katılımcı Sayısı Yüzde (%) a) Mevduatlar b) Özkaynaklar c) Sermaye piyasaları d) Para piyasaları e) Yurtdışı kaynaklı krediler Yüzde %60 En Fazla Artış Göstermesi Beklenen Fon Kaynaklarının Yüzde Dağılımı ( 31 nci soru) %50 %51 a) Mevduatlar %40 %30 %34 b) Özkaynaklar c) Sermaye piyasaları %20 d) Para piyasaları %10 %3 %5 %6 e) Yurtdışı kaynaklı krediler %0 Fon kaynaklarına ilişkin soruda katılımcıların %51 i sermaye piyasası kaynaklı fonları, %34 ü mevduatları, %6 sı yurtdışı kaynaklı kredileri, %5 i para piyasalarını ve %3 ü özkaynakları önümüzdeki 3 aylık dönemde en fazla artış göstermesi beklenen fon kaynağı olarak belirtmiştir. 24 Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu

28 1 0 Bankacılık Sektörü Yönetici Kesimi Beklenti Anketi Ekim Bankacılık sektöründeki yabancı sermaye payı a) Önemli ölçüde artacak b) Artacak c) Aynı kalacak 5 5 d) Azalacak 0 - Bankacılık Sektöründeki Yabancı Sermaye Payına İlişkin Beklentiler (32 nci soru) %12 %83 %5 % %0 %20 %40 %60 %80 %100 a) Önemli ölçüde artacak b) Artacak c) Aynı kalacak d) Azalacak e) Önemli ölçüde azalacak Araştırmaya katılanların % 95 i bankacılık sektöründeki yabancı sermaye payının artmasını beklerken, % 12 si bu artışın önemli ölçüde olacağı beklentisine sahiptir. Katılımcıların % 5 i yabancı sermaye payında bir değişme beklemezken, azalma yönünde beklentisi olan katılımcı bulunmamaktadır. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu 25

29 1 Ekim 2005 Bankacılık Sektörü Yönetici Kesimi Beklenti Anketi 33. Bankacılık sektörünü etkileyebilecek 5 faktörü önem derecesine göre (en önemlisi 1 olmak üzere 1 den 5 e) sıralayınız. Katılımcı Sayısı Yüzde (%) a) Yasal düzenlemeler ve kamusal yükümlülükler b) Siyasi gelişmeler c) Kamu bankalarının özelleştirilmesi d) Makroekonomik gelişmeler e) Yabancı sermaye girişi Bankacılık Sektörünü "En Fazla" Etkilemesi Beklenen Faktörlerin Yüzde Dağılımı (33 üncü soru) Yüzde %50 %45 %40 %35 %30 %25 %20 %15 %10 %5 %0 %28 %17 %2 %45 %8 a) Yasal düzenlemeler ve kamusal yükümlülükler b) Siyasi gelişmeler c) Kamu bankalarının özelleştirilmesi d) Makroekonomik gelişmeler e) Yabancı sermaye girişi Bankacılık sektörünü etkilemesi beklenen faktörlerin önem derecesine göre sıralanması istenen soruda sırasıyla katılımcıların % 45 i makroekonomik gelişmeleri, % 28 i yasal düzenlemeler ve kamusal yükümlülükleri, %17 si siyasi gelişmeleri, % 8 i yabancı sermaye girişini en önemli faktör olarak görürken, kamu bankalarının özelleştirilmesini en önemli faktör olarak görenlerin oranı %2 de kalmıştır. 26 Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu

30 1 Bankacılık Sektörü Yönetici Kesimi Beklenti Anketi Ekim Kamuoyunun bankacılık sektörüne olan güvenini etkileyecek 5 faktörü önem derecesine göre (en önemlisi 1 olmak üzere 1 den 5 e) sıralayınız. Katılımcı Sayısı Yüzde (%) a) Yabancı sermaye girişi b) Uluslararası ekonomik ve siyasi gelişmeler c) Siyasi gelişmeler d) Makroekonomik gelişmeler e) Yasal düzenlemeler Bankacılık Sektörüne Güveni "En Fazla" Etkilemesi Beklenen Yüzde Faktörlerin Yüzde Dağılımı (34 ncü soru) %50 %45 %43 a) Yabancı sermaye girişi %40 %35 %30 b) Uluslararası ekonomik ve siyasi gelişmeler %25 c) Siyasi gelişmeler %20 %15 %10 %5 %10 %12 %17 %18 d) Makroekonomik gelişmeler e) Yasal düzenlemeler %0 Bankacılık sektörüne olan güven ile ilgili soruda sırasıyla katılımcıların % 43 ü makroekonomik gelişmeleri, %18 i yasal düzenlemeleri, %17 si siyasi gelişmeleri, % 12 si uluslararası gelişmeleri, %10 u ise yabancı sermaye girişini sektöre olan güveni etkileyecek en önemli faktör olarak gördüğünü belirtmiştir. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu 27

31 1 Ekim 2005 Bankacılık Sektörü Yönetici Kesimi Beklenti Anketi 35. Önümüzdeki 1 yıl içerisinde bankacılık sektöründe gelişme göstermesini beklediğiniz faaliyet alanlarını önem derecesine göre (en önemlisi 1 olmak üzere 1 den 5 e) sıralayınız. Katılımcı Sayısı Yüzde (%) a) Bireysel bankacılık b) Menkul kıymet işlemleri c) Kurumsal bankacılık d) Türev işlemler e) Alternatif dağıtım kanalları (İnternet ve telefon bankacılığı, ATM vs.) Bankacılık Sektöründe "En Fazla" Gelişme Göstermesi Beklenen Faaliyet Alanlarının Yüzde Dağılımı Yüzde (35 nci soru) %90 %80 %70 %60 %50 %40 %30 %78 a) Bireysel bankacılık b) Menkul kıymet işlemleri c) Kurumsal bankacılık d) Türev işlemler %20 %10 %0 %0 %11 %8 %3 e) Alternatif dağıtım kanalları ( İnternet ve telefon bankacılığı, ATM vs.) Bankacılık sektöründe gelişme göstermesi beklenen faaliyet alanları ile ilgili soruda katılımcıların % 78 i bireysel bankacılık, % 11 i kurumsal bankacılık, % 8 i türev işlemleri, % 3 ü alternatif dağıtım kanallarını en fazla gelişecek faaliyet alanları olarak gördüklerini belirtmiştir. 28 Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu

32 1 Bankacılık Sektörü Yönetici Kesimi Beklenti Anketi Ekim Bankacılık sektörünün önümüzdeki 3 aylık dönemdeki muhtemel risk kaynaklarını önem derecesine göre (en önemlisi 1 olmak üzere 1 den 6 ya) sıralayınız. Katılımcı Sayısı Yüzde (%) a) Kredi riski b) Kur riski c) Faiz riski d) Likidite riski e) Düzenleme riski f) Operasyonel riskler %60 %50 Bankacılık Sektörünün "En Önemli" Görülen Risk Kaynaklarının Yüzde Dağılımı (36 ncı soru) Yüzde %54 a) Kredi riski b) Kur riski %40 %30 %20 %28 c) Faiz riski d) Likidite riski e) Düzenleme riski %10 %0 %6 %6 %1 %4 f) Operasyonel riskler En önemli görülen risk kaynaklarına ilişkin soruya verilen cevaplarda kredi hacimlerine ve bankacılık sektörünün gelişme göstermesi beklenen faaliyet alanlarına ilişkin sorulara verilen cevaplarla uyumlu olarak en önemli risk kaynağı olarak anket katılımcılarının çoğunluğu (%54 ü) kredi riskini görmektedirler. Sonra sırasıyla katılımcıların %28 si faiz riskini, %6 sı kur riskini, %6 sı likidite riskini, %4 ü operasyonel riskleri %1 i ise düzenleme riskini en önemli risk kaynağı olarak görmektedir. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu 29

33 1 Ekim 2005 Bankacılık Sektörü Yönetici Kesimi Beklenti Anketi 37. Önümüzdeki üç aylık dönemde bankacılık sektörünün taşıdığı riskler. a) Önemli ölçüde artacak 1 1 b) Artacak c) Aynı kalacak d) Azalacak Bankacılık Sektörünün Taşıdığı Risklere İlişkin Beklentiler (37 nci soru) %1 %42 %45 %12 %0 %20 %40 %60 %80 %100 a) Önemli ölçüde artacak b) Artacak c) Aynı kalacak d) Azalacak e) Önemli ölçüde azalacak Bankacılık sektörünün taşıdığı risklere ilişkin soruda katılımcıların, %1 i risklerin önemli ölçüde artacağı, %42 si artacağı, %45 i aynı kalacağı % 12 si ise azalacağı yönünde beklentiye sahiptirler. Bankacılık sektörünün riskliliğine ilişkin olumlu beklenti (azalma, aynı kalma) oranı % 57 iken olumsuz beklenti oranı %43 seviyesindedir. 30 Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu

34