YAŞAM DESTEĞİ DERSİ MODÜL ADI TEMEL YAŞAM DESTEĞİ PROTOKOLLERİ 40/32 YABANCI CİSME BAĞLI SOLUNUM YOLU TIKANMALARI

Transkript

1 YAŞAM DESTEĞİ DERSİ MODÜL ADI SÜRESİ GÜVENLİĞİ SAĞLAMA 40/16 HASTA VEYA YARALININ BİRİNCİ DEĞERLENDİRMESİ HASTA VEYA YARALININ İKİNCİ DEĞERLENDİRMESİ 40/16 40/16 TEMEL YAŞAM DESTEĞİ PROTOKOLLERİ 40/32 YABANCI CİSME BAĞLI SOLUNUM YOLU TIKANMALARI 40/16 OKSİJEN UYGULAMA 40/16 ACİL HAVA YOLU KONTROLÜ 1 40/16 ACİL HAVA YOLU KONTROLÜ 2 40/24 EKG (ELEKTROKARDİOGRAFİ) DEFİBRİLASYON VE MONİTÖRİZASYON 40/24 40/16

2 DERS BİLGİ FORMU DERSİN ADI ALAN MESLEK/DAL DERSİN OKUTULACAĞI SINIF/YIL SÜRE DERSİN AMACI DERSİN TANIMI DERSİN ÖNKOŞULLARI DERS İLE KAZANDIRILACAK YETERLİLİKLER DERSİN İÇERİĞİ YAŞAM DESTEĞİ ACİL SAĞLIK HİZMETLERİ ACİL TIP TEKNİSYENLİĞİ 10. SINIF Haftalık 5 Ders Saati Bu derste öğrenciye, güvenliği sağlama, hasta veya yaralıyı değerlendirme, temel yaşam desteği protokollerini uygulama, oksijen verme, hava yolu kontrolünü sağlama, elektrokardiografi çekme, defibrilasyon ve monitörizasyon uygulama ile ilgili yeterlikleri kazandırmak amaçlanmaktadır. Güvenliği sağlama hasta veya yaralının değerlendirilmesi, temel yaşam desteği, oksijen verme, hava yolu kontrolü, elektrokardiografi, defibrilasyon ve monitörizasyon ile ilgili bilgi ve becerilerin verildiği derstir. Dersin ön koşulu yoktur. Öğrenciye, dersin sonunda; 1. Kendi can güvenliğini sağlama, 2. Olay yerinin güvenliğini sağlama, 3. Hasta veya yaralının birinci değerlendirmesini yapma, 4. Hasta veya yaralının ikinci değerlendirmesini yapma, 5. Temel yaşam desteği protokollerini uygulama, 6. Yabancı cisme bağlı solunum yolu tıkanmalarında ilk yardım ve acil bakım uygulama, 7. Hasta veya yaralıya oksijen uygulama, 8. Acil hava yolu kontrolünü sağlama, 9. EKG çekmek ve kalp ritim bozukluklarını ayırt etme, 10. Defibrilasyon ve monitörizasyon uygulamasına yardımcı olmak yeterlikleri kazandırılacaktır. 1. Kendinin ve olay yerinin güvenliğini sağlama, 2. Birinci değerlendirmenin aşamaları, hava yolu açıklığı ve solunumu değerlendirme, 3. Hava yolu açıklığı ve solunumu değerlendirme 4. Dolaşımı değerlendirme, 5. Hasta veya yaralının öyküsünü alma, 6. Hasta veya yaralının baştan aşağı muayenesi, 7. Göğüs ve batın muayenesi, 8. Alt üst ekstremite ve kapiller geri dolum muayenesi, 9. Yetişkinlerde temel yaşam desteği protokolleri, 10. Çocuklarda temel yaşam desteği protokolleri, 11. Bebeklerde temel yaşam desteği protokolleri, 12. Yetişkin ve çocuklarda solunum yolu tıkanmaları, 13. Bebeklerde solunum yolu tıkanmaları, 14. Oksijen tedavisinin önemini ayırt etmek, 15. Oksijen tedavisi İçin oksijen kaynağı ve ekipmanlarını hazırlama, 1

3 YÖNTEM VE TEKNİKLER EĞİTİM-ÖĞRETİM ORTAMI VE DONANIM ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME EĞİTİMCİLER İŞBİRLİĞİ YAPILACAK KURUM VE KURULUŞLAR 16. Oksijen verme yöntemlerini kullanarak oksijen verme, 17. Ventilatör ile oksijen verme, 18. Aspiratör, 19. Aspirasyon, 20. Airway, 21. Laringoskop kullanabilme, 22. Orotrakeal entübasyon uygulayabilme, 23. Laringeal maske uygulaması, 24. EKG cihazı, 25. EKG değerlendirilmesi, 26. Kalp ritim bozuklukları, 27. Defibrilatörü hazırlama, 28. Defibrilasyona yardımcı olma, 29. Monitörizasyona yardımcı olma, 30. Monitörizasyona yardımcı olma konularını içermektedir. Modüler bireysel öğretim teknikleri, araştırma, uygulama, gözlem, tartışma, soru-cevap, gösteri, gezi ve deney, vb. Ortam: Tüm araç gerecin bulunduğu ders laboratuarı ile işletmede beceri eğitimi sağlayan kuruluşlar, Donanım: Yetişkin, çocuk, bebek, mankeni (simülatör), gazlı bez veya maske otomatik eksternal defibrilatör, defibrilatör, larengoskop, balon valf maske, laringeal maske airway, kolorimetrik kapnometre, puls oksimetre, magill pensi, entübasyon mankeni, bleyd, aspiratör ve sondoları saniyeli kol saati, eldiven, ışık kaynağı simülatör, kağıt kalem, vaka kayıt formu Millî Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Sınıf Geçme ve Sınav Yönetmeliği ne uygun olarak modül ve ders sonunda ölçme araçları kullanılarak ölçme ve değerlendirme yapılacaktır. 1. Millî Eğitim Bakanlığına bağlı eğitim kurumlarına öğretmen olarak atanacaklardan atamalarına esas olan alanlar ile mezun oldukları yükseköğretim programları ve aylık karşılığı okutacakları derslere ilişkin çizelgeye uygun olanlar görev almalıdır. 2. Programın uygulanmasında gerektiğinde alanında sektör deneyimi olan usta öğretici, teknisyen ve meslek elemanlarından yararlanılabilir. Sağlık Bakanlığı, il sağlık müdürlükleri, tabipler odası, alan ile ilgili odalar, dernekler, vakıflar, üniversiteler, üniversite hastaneleri, devlet hastaneleri, özel hastaneler, 112 Acil Sağlık Hizmetleri Merkezi ve acil yardım istasyonları, özel ambulans servisleri, kütüphaneler, işletmeler vb. 2

4 MODÜL BİLGİ SAYFASI ALAN MESLEK/DAL DERS MODÜL :ACİL SAĞLIK HİZMETLERİ :ACİL TIP TEKNİSYENLİĞİ :YAŞAM DESTEĞİ :GÜVENLİĞİ SAĞLAMA KODU :720S00016 SÜRE : 40/16 ÖN KOŞUL : AÇIKLAMA : 1. Bu modülün yeterliğe dayalı amaçlarına ulaşılabilmesi için kendi can güvenliğini ve olay yeri güvenliğini sağlamada kullanılacak araç, gereç ve ekipmanlar temin edilmelidir. 2. Bu modül, teknik laboratuvarda, beceri eğitimi sahalarında ve açık alanda uygulanmalıdır. 3. Modülde yer alan yeterliğe dayalı amaçlar 40 saat sonunda ulaşılması öngörülerek hazırlanmıştır. Bu nedenle yüz yüze eğitim süreci için ayrılan 16 saatin dışında kalan bireysel eğitim için ayrılan süre de dikkate alınarak planlama yapılmalıdır. 4. Öğretmen, bu modülün işlenişi sırasında içerik sıralamasına aynen uymalıdır. 5. Bu modülün öğrenme-öğretme sürecinde, örnek vaka senaryoları hazırlanıp UMKE, emniyet güçleri, itfaiye, il afet ve acil durum müdürlükleri ile birlikte tatbikat şeklinde uygulama yapılmalıdır. 6. Bu modülün öğrenme-öğretme sürecinde öğrencilere kişisel koruyucu ekipmanların giyilmesi ve kullanılması ile ilgili uygulama yapılmalıdır. 7. Sağlık Bakanlığı nın yayınladığı 112 Acil Sağlık Hizmetleri Personel Kıyafet Genelgesi incelenmelidir. ÖĞRETİM YÖNTEM VE TEKNİKLERİ : Sesli okuma, yazma (not alma, satır altı çizme, cümlede kullanma), soru- cevap, rol yapma, drama, tartışma, beyin fırtınası, problem çözme, araştırma, uygulama gibi modüler bireysel öğrenme yöntem ve teknikleri. GENEL AMAÇ : Öğrenci, 112 Acil Sağlık Hizmetleri Personel Kıyafet Genelgesi ne uygun giyinerek kendi can güvenliğini sağlayabilecek ve tedbir alarak olay yeri güvenliğini sağlayabilecektir. AMAÇLAR : 1. Kendi can güvenliğini sağlayabilecektir. 2. Olay yeri güvenliğini sağlayabilecektir. İÇERİK : 1. KENDİ CAN GÜVENLİĞİMİZ 1.1. Baş Koruyucular Baret 3

5 Koruyucu Gözlük ve Siperlik 1.2. Solunum Koruyucular (Respiratör) Cerrahi Maske Filtreleme Özelliğine Sahip Maskeler Gaz Maskesi 1.3. Koruyucu Önlük ve Tulum 1.4. Ayak Koruyucular Galoş Bot Acil Sağlık Hizmetleri Personelinin Kıyafeti 2. OLAY YERİ GÜVENLİĞİ 2.1. Olay Yeri Değerlendirmesi 2.2. Olay Yeri Güvenliğinin Amaçları 2.3. Trafik Kazalarında Güvenlik Ambulansın Park Edilmesi Güvenlik Alanının Oluşturulması Aracın Hareketsiz Hale Getirilmesi (Stabilizasyon) Diğer Tedbirler 2.4. Enkaz Alanında Güvenlik 2.5. Yangın Alanında Güvenlik Bina Yangınlarında Güvenlik 2.6. Zehirli Gaz Varlığında Güvenlik Öğrenci, aşağıdaki performans ölçütlerini yerine getirecektir. A. Kendi Can Güvenliği (Kendi Can Güvenliğini Sağlamak) 1. Kişisel koruyucu ekipmanları ve kullanım yerlerini açıklar. 2. Olay yerinin özelliğine göre kullanılacak kişisel koruyucu ekipmanı seçer. 3. Baret kullanır. 4. Koruyucu gözlük ve siperlik kullanır. 5. Solunum koruyucularını kullanır. 6. Koruyucu önlük ve tulum kullanır. 7. Ayak koruyucuları kullanır. 8. Acil sağlık hizmetleri personelinin iş kıyafetini giyer. 9. Kişisel koruyucu ekipmanları amacına uygun kullanmaya dikkat eder. B. Olay Yeri Güvenliği (Olay Yeri Güvenliğini Sağlamak) 1. Olay yerini değerlendirir. 2. Olay yeri değerlendirme kriterlerini açıklar. 3. Olay yeri güvenliğinin amaçlarını gerekçeleriyle açıklar. 4. Olay yeri güvenliğini sağlarken emniyet güçleri ile işbirliği yapar. 5. Ambulansı güvenli yere park yapar. 6. Olay yerinde emniyet şeridini kullanarak güvenlik alanı oluşturur. 7. Olay yerinde ve hasta ya da yaralı üzerindeki adli delilleri korur. 4

6 8. Trafik kazasında üçgen reflektör ya da flâşörlü trafik konisini kuralına uygun yerleştirir. 9. Aracı uygun yöntemleri kullanarak hareketsiz hale getirir. 10. El feneri ya da el projektörünü karanlık ortamda kullanır. 11. Enkaz alanında alınabilecek güvenlik tedbirlerini açıklar. 12. Yangınlarda gelişebilecek tehlikeleri açıklar. 13. Bina yangınlarında alınacak güvenlik tedbirlerini açıklar. 14. Elektrik şalterini ya da elektrik sigortasını kapatır. 15. Doğalgaz vanasını kapatır. 5

7 İŞLEM ANALİZ FORMU MESLEĞİN ADI ACİL TIP TEKNİSYENLİĞİ İŞ İş Organizasyonu Yapmak İŞLEM NO: 1 İŞLEMİN ADI Kendi can güvenliğini sağlamak YETERLİK Güvenliği Sağlamak Teknik laboratuvar, ambulans, acil servis, baret, koruyucu gözlük, siperlik, cerrahi maske, filtreleme özelliğine sahip maske, gaz maskesi, koruyucu önlük ve tulum, galoş, bot, 112 acil ORTAM (Araç gereç, donanım ve koşullar) sağlık hizmetleri personel kıyafeti, bilgisayar, projeksiyon cihazı, DVD. 112 Acil Sağlık Hizmetleri Personel Kıyafet Genelgesi ne uygun giyinerek kendi can STANDART güvenliğini sağlayabilmek İŞLEM BASAMAKLARI BİLGİ BECERİ TAVIR 1. Baret kullanmak 2. Koruyucu gözlük kullanmak 3. Solunum koruyucularını kullanmak. 4. Gaz maskesi kullanmak 5. Koruyucu önlük ve tulum kullanmak 6. Ayak koruyucuları kullanmak. 7. Acil sağlık hizmetleri personelinin iş kıyafetini incelemek. SÜRE: İşlemin Yapılma Süresi: 5 dakika NOT: 1. KENDİ CAN GÜVENLİĞİMİZ 1.1. Baş Koruyucular Baret Koruyucu Gözlük ve Siperlik 1.2. Solunum Koruyucular (Respiratör) Cerrahi Maske Filtreleme Özelliğine Sahip Maskeler Gaz Maskesi 1.3. Koruyucu Önlük ve Tulum 1.4. Ayak Koruyucular Galoş Bot Acil Sağlık Hizmetleri Personelinin Kıyafeti 1. Aseptik kurallara uymak 1. Dikkatli olmak 2. Hızlı olmak 3. Doğru karar vermek 4. Planlı olmak 5. Zamanı iyi kullanmak İşlemi Öğrenme Süresi: 6 ders saati 6

8 İŞLEM ANALİZ FORMU MESLEĞİN ADI ACİL TIP TEKNİSYENLİĞİ İŞ İş Organizasyonu Yapmak İŞLEM NUMARASI 2 İŞLEMİN ADI Olay yeri güvenliğini sağlamak YETERLİK Güvenliği Sağlamak ORTAM (Araç gereç, donanım ve koşullar) STANDART Teknik laboratuvar, ambulans, açık alan, üçgen reflektör, flaşörlü trafik konisi,emniyet şeridi, el feneri, el projektörü, takoz, araba, bilgisayar, projeksiyon cihazı, DVD Tedbir alarak en kısa sürede olay yeri güvenliğini sağlayabilmek. İŞLEM BASAMAKLARI BİLGİ BECERİ TAVIR 1. Olay yerinde çalışan ekipleri ve görevlerini açıklamak. 2. Olay yeri değerlendirme kriterlerini açıklamak. 2. OLAY YERİ GÜVENLİĞİ 2.1. Olay Yeri Değerlendirmesi 2.2. Olay Yeri Güvenliğinin Amaçları 1. Olay yerini gözlemlemek 2. Olay yeri organizasyonunu sağlamak 3. Ekip ile çalışmak 3. Olay yeri güvenliğinin 2.3. Trafik Kazalarında Güvenlik 4. İkna etmek amaçlarını açıklamak Ambulansın Park 4. Emniyet şeridini kullanarak Edilmesi güvenlik alanı oluşturmak Güvenlik Alanının 5. Olay yerinde ambulansın park Oluşturulması yerini göstermek Aracın Hareketsiz Hale Getirilmesi 6. Açık alanda üçgen reflektör (Stabilizasyon) ya da flâşörlü trafik konisi Diğer Tedbirler yerleştirmek Enkaz Alanında Güvenlik 7. Çalışan araçta kontak 2.5. Yangın Alanında Güvenlik anahtarını kapatmak Bina Yangınlarında 8. Aracın el frenini çekmek. Güvenlik 9. Tekerin ön ve arkasına takoz 2.6. Zehirli Gaz Varlığında Güvenlik yerleştirmek. 10. Araçta LPG vanasını kapatmak. 11. El feneri ya da el projektörünü 1. Dikkatli olmak 2. Hızlı olmak 3. Doğru karar vermek 4. Planlı olmak 5. Ekip çalışmasına uymak 6. Zamanı iyi kullanmak 7

9 karanlık ortamda kullanmak. 12. Enkaz alanında alınabilecek güvenlik tedbirlerini açıklamak. 13. Yangınlarda gelişebilecek tehlikeleri açıklamak. 14. Bina yangınlarında alınacak güvenlik tedbirlerini açıklamak. 15. Elektrik panosunu inceleyerek elektrik şalterini ya da elektrik sigortasını kapatmak. 16. Doğalgaz vanasını kapatınız. 17. LPG tüpü dedantörünü inceleyerek kapatmak. SÜRE: İşlemin Yapılma Süresi: 10 dakika NOT: İşlemi Öğrenme Süresi: 10 ders saati 8

10 MODÜL BİLGİ SAYFASI ALAN MESLEK/ DAL DERS MODÜL :ACİL SAĞLIK HİZMETLERİ : ACİL TIP TEKNİSYENLİĞİ :YAŞAM DESTEĞİ :HASTA VEYA YARALININ BİRİNCİ DEĞERLENDİRMESİ KODU :723H00049 SÜRE : 40/16 ÖN KOŞUL : AÇIKLAMA : 1. Bu modülün yeterliğe dayalı amaçlarına ulaşılabilmesi için kendi can güvenliğini ve olay yeri güvenliğini sağlamada kullanılacak araç, gereç ve ekipmanlar temin edilmelidir. 2. Bu modül, teknik laboratuvarda, beceri eğitimi sahalarında ve açık alanda uygulanmalıdır. 3. Modülde yer alan yeterliğe dayalı amaçlar 40 saat sonunda ulaşılması öngörülerek hazırlanmıştır. Bu nedenle yüz yüze eğitim süreci için ayrılan 16 saatin dışında kalan bireysel eğitim için ayrılan süre de dikkate alınarak planlama yapılmalıdır. 4. Öğretmen, bu modülün işlenişi sırasında içerik sıralamasına aynen uymalıdır. 5. Bu modülün öğrenme-öğretme sürecinde, örnek vaka senaryoları hazırlanıp UMKE, emniyet güçleri, itfaiye, il afet ve acil durum müdürlükleri ile birlikte tatbikat şeklinde uygulama yapılmalıdır. 6. Bu modülün öğrenme-öğretme sürecinde öğrencilere kişisel koruyucu ekipmanların giyilmesi ve kullanılması ile ilgili denemeler yapılmalıdır. 7. Sağlık Bakanlığının yayınladığı 112 Acil Sağlık Hizmetleri Personel Kıyafet Genelgesi incelenmelidir. ÖĞRETİM YÖNTEM VE TEKNİKLERİ : Sesli okuma, yazma (not alma, satır altı çizme, cümlede kullanma), gösterip yapma, soru- cevap, rol yapma, drama, tartışma, beyin fırtınası, problem çözme, araştırma, uygulama gibi modüler bireysel öğrenme yöntem ve teknikleri. GENEL AMAÇ : Öğrenci; ERC (Avrupa Resusitasyon Konseyi) kararları doğrultusunda, en kısa sürede hasta veya yaralının birinci değerlendirmesini yapabilecektir. AMAÇLAR : 1. Hasta veya yaralıda birinci değerlendirmenin aşamalarını ayırt edebilecektir. 2. Havayolu açıklığı ve solunumu değerlendirebilecektir. 3. Dolaşımı değerlendirecektir. 9

11 İÇERİK : 1. BİLİNCİ DEĞERLENDİRME 1.1. Hasta veya Yaralı Değerlendirmenin Amacı 1.2. Birinci Değerlendirmenin Aşamaları 1.3. Bilinç Durumunun Değerlendirilmesi AVPU Skalası 2. HAVA YOLU AÇIKLIĞI VE SOLUNUMU DEĞERLENDİRME 2.1. Hava Yolu Açıklığının Sağlanması Yetişkin ve Çocuklarda Hava Yolu Açıklığının Sağlanması Bebeklerde Hava Yolu Açıklığının Sağlanması 2.2. Solunumun Değerlendirilmesi Bak Dinle Hisset Yöntemi 3. DOLAŞIMI DEĞERLENDİRME 3.1. Yetişkin ve Çocuklarda Dolaşımın Değerlendirilmesi 3.2. Bebeklerde Dolaşım Değerlendirmesi ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME: Öğrenci, aşağıdaki performans ölçütlerini yerine getirecektir. A. Bilinci Değerlendirme (ERC Kararları Doğrultusunda, Hasta Veya Yaralının Bilinç Değerlendirmesini Yapmak) 1. Hasta veya yaralı değerlendirmenin amacını açıklar. 2. Birinci değerlendirmenin aşamalarını sıralar. 3. Çevre güvenliğini sağlar. 4. Bilinç değerlendirmesinin amacını AVPU skalasına göre açıklar ve uygular. B. Hava Yolu Açıklığı ve Solunumu Değerlendirme (ERC Kararları Doğrultusunda, Hasta Veya Yaralının Hava Yolu Açıklığı ve Solunumunu Kontrol Etmek) 1. ABC değerlendirmesinin önemini açıklar. 2. Hava yolu açıklığını sağlar. 3. Yetişkin ve çocuklarda hava yolu açıklığının sağlar 4. Bebeklerde hava yolu açıklığını sağlar. 5. Travmalarda çene itme pozisyonu vererek hava yolu açıklığını sağlar. 6. Solunumu bak dinle hisset yöntemiyle en geç 10 saniye içerisinde değerlendirir. C. Dolaşımı Değerlendirme (ERC Kararları Doğrultusunda, Hasta Veya Yaralının Dolaşım Kontrolü Yapmak) 1. Nabız alınacak arterin yerini tespit eder. 2. Nabız alınacak arter üzerine parmakları yerleştirir. 3. Kalp (nabız) atımlarını hisseder. 4. Alınan nabza göre dolaşımı değerlendirir. 10

12 MESLEĞİN ADI: ACİL TIP TEKNİSYENLİĞİ İŞ İŞLEM ANALİZ FORMU Hasta veya Yaralıyı Değerlendirmek İŞLEM NUMARASI 1 İŞLEMİN ADI Hasta veya yaralıda birinci değerlendirmenin aşamalarını ayırt etmek YETERLİK Hasta veya Yaralının Birinci Değerlendirmesini Yapmak Açık alan, kapalı alan, hastane acil servisleri, ambulanslar, maketi, ORTAM (Araç gereç, donanım ve koşullar) eldiven, saniyeli kol saati, kalem, kağıt, insan vaka kayıt formu, STANDART ERC (Avrupa Resusitasyon Konseyi) kararları doğrultusunda İŞLEM BASAMAKLARI BİLGİ BECERİ TAVIR 1. Kendinin ve hasta veya yaralının can 1. BİLİNCİ DEĞERLENDİRME güvenliğinden emin olmak Hasta veya Yaralı 2. Hasta veya yaralının yanına diz çökmek Değerlendirmenin Amacı 3. Hasta veya yaralıya iyi misiniz diye 1.2. Birinci Değerlendirmenin sormak. Aşamaları 4. Cevap verip vermediğini kontrol etmek 1.3. Bilinç Durumunun 5. Hastanın uyanık olup olmadığını kontrol Değerlendirilmesi AVPU Skalası etmek. 6. Sesli uyaranlara cevap verip vermediğini kontrol etmek. 7. Ağrılı uyaranlara tepki verip vermediğini kontrol etmek 8. Hasta veya yaralıda tespit edilen bulguları kayıt etmek. 9. Hasta veya yaralıya AVPU skalasını uygulamak. 10. Vaka kayıt formunun bilinç durumu bölümünü doldurmak. 1. Bilinç değerlendirmesi 1. Soğukkanlı olmak yapmak 2. Etkili iletişim kurma 2. AVPU skalasını uygulamak. 3. Hızlı karar vermek Vaka kayıt formunun bilinç 4. Dikkatli olmak ile ilgili bölümünü doldurmak. SÜRE: İşlemin Yapılma Süresi: 10 dakika NOT: İşlemi Öğrenme Süresi: 4 ders saati 11

13 İŞLEM ANALİZ FORMU MESLEĞİN ADI ACİL TIP TEKNİSYENLİĞİ İŞ Hasta veya Yaralıyı Değerlendirmek İŞLEM NUMARASI 2 İŞLEMİN ADI Havayolu açıklığı ve solunumu değerlendirmek. YETERLİK Hasta Veya Yaralının Birinci Değerlendirmesini Yapmak ORTAM (Araç Açık gereç, Alan, Kapalı donanım Alan, ve Hastane koşullar) Acil Servisleri, Ambulanslar, insan maketi, eldiven, saniyeli kol saati, kalem, kâğıt, vaka kayıt formu, STANDART ERC (Avrupa Resusitasyon Konseyi) kararları doğrultusunda İŞLEM BASAMAKLARI BİLGİ BECERİ TAVIR 1. Olay yeri ve kendi can güvenliğimizden emin olmak 2. Bilinç kontrolü yapmak. 3. Hasta veya yaralıyı sırt üstü yere yatırmak. 4. Sıkan giysileri gevşetmek. 5. Ağız içi kontrolü yapmak. 6. Yabancı cisim varlığında yetişkin; çocuk ve bebek maketi üzerinde ağız içi temizliği yapmak. 7. Baş çene pozisyonu vermek. 8. Hasta veya yaralının durumuna göre, çene itme manevrasını uygulamak. 9. Bebek maketinde hava yolu açıklığını sağlamak. 10. Bak-dinle-hisset yöntemini uygulamak. 2. HAVA YOLU AÇIKLIĞI VE SOLUNUMU DEĞERLENDİRME 2.1. Hava Yolu Açıklığının Sağlanması Yetişkin ve Çocuklarda Hava Yolu Açıklığının Sağlanması Bebeklerde Hava Yolu Açıklığının Sağlanması 2.2. Solunumun Değerlendirilmesi Bak Dinle Hisset Yöntemi 1. Olay yeri ve kendi can güvenliğimizden emin olmak 2. Bilinç kontrolü yapmak. 3. Hasta veya yaralıya pozisyon vermek. 4. Soluk alıp almadığını kontrol etmek 1. Soğukkanlı olmak 2. Etkili iletişim kurma 3. Hızlı karar vermek 4. Dikkatli olmak 5. Zamanı iyi kullanmak SÜRE: İşlemin Yapılma Süresi: 10 saniye İşlemi Öğrenme Süresi: 8 ders saati NOT: 12

14 İŞLEM ANALİZ FORMU MESLEĞİN ADI ACİL TIP TEKNİSYENLİĞİ İŞ Hasta Veya Yaralıyı Değerlendirmek İŞLEM NUMARASI 3 İŞLEMİN ADI Dolaşımı değerlendirmek. YETERLİK Hasta Veya Yaralının Birinci Değerlendirmesini Yapmak Açık alan, kapalı alan, hastane acil servisleri, ambulanslar, insan ORTAM (Araç gereç, donanım ve koşullar) maketi, eldiven, saniyeli kol saati, kalem, kağıt, formlar STANDART ERC (Avrupa Resusitasyon Konseyi) kararları doğrultusunda İŞLEM BASAMAKLARI BİLGİ BECERİ TAVIR 1. Hasta veya yaralının baş kısmına diz çökmek. 2. Nabız alınacak arterin yerini tespit etmek. 3. Nabız alınacak arter üzerine parmakları yerleştirmek. 4. Kalp (nabız) atımlarını hissetmek. 5. Alınan nabza göre dolaşımı değerlendirmek 6. Bulguları ve yapılan uygulamaları kayıt etmek 3. DOLAŞIMI DEĞERLENDİRME 3.1. Yetişkin ve Çocuklarda Dolaşımın Değerlendirilmesi 3.2. Bebeklerde Dolaşım Değerlendirmesi 1. Nabız noktalarını belirlemek 2. Dolaşım kontrolü yapmak. 3. Nabzı hissetmek 1. Dikkatli olmak. 2. Zamanı iyi kıllanmak 3. Planlı olmak. 4. Soğukkanlı olmak. 5. Ekip Çalışmasına uymak SÜRE: İşlemin Yapılma Süresi: 10 saniye NOT: İşlemi Öğrenme Süresi: 4 ders saati 13

15 MODÜL BİLGİ SAYFASI ALAN MESLEK/ DAL DERS MODÜL :ACİL SAĞLIK HİZMETLERİ :ACİL TIP TEKNİSYENLİĞİ :YAŞAM DESTEĞİ :HASTA VEYA YARALININ İKİNCİ DEĞERLENDİRMESİ KODU :723H00050 SÜRE : 40/16 ÖN KOŞUL : AÇIKLAMA : 1. Bu modülün yeterliğe dayalı amaçlarına ulaşılabilmesi için ikinci değerlendirmede kullanılacak araç, gereç ve ekipmanlar sağlanmalıdır. 2. Bu modül teknik laboratuvarda uygulanmalıdır. 3. Modülde yer alan yeterliğe dayalı amaçlar 40 saat sonunda ulaşılması öngörülerek hazırlanmıştır. Bu nedenle yüz yüze eğitim süreci için ayrılan 16 saatin dışında kalan bireysel eğitim için ayrılan süre de dikkate alınarak planlama yapılmalıdır. 4. Öğretmen, bu modülün işlenişi sırasında içerik sıralamasına aynen uymalıdır. 5. Bu modülün öğrenme-öğretme sürecinde, Sağlık Bakanlığının onayladığı ERC kararları doğrultusunda vaka çalışmaları yapılarak örneklendirilmelidir. 6. Hasta veya yaralının ikinci değerlendirilmesi ile ilgili örnek resimler gösterilmelidir. ÖĞRETİM YÖNTEM VE TEKNİKLERİ : Sesli okuma, yazma (not alma, satır altı çizme, cümlede kullanma), gösterip yapma, soru- cevap, rol yapma, drama, tartışma, beyin fırtınası, problem çözme, araştırma, uygulama gibi modüler bireysel öğrenme yöntem ve teknikleri. GENEL AMAÇ : Öğrenci; zamanı iyi kullanarak tekniğine uygun hasta veya yaralının ikinci değerlendirmesini yapabilecektir. AMAÇLAR : 1. Hasta veya yaralının öyküsünü alabilecektir. 2. Hasta veya yaralının baştan aşağı muayenesini yapabilecektir. 3. Göğüs ve batın muayenesini yapabilecektir. 4. Alt, üst ekstremite ve kapiller geri dolum muayenesi yapabilecektir. İÇERİK : 1. HASTA VEYA YARALININ ÖYKÜSÜNÜ ALMA 1.1. İkinci Değerlendirmenin Aşamaları 1.2. Hasta veya Yaralı Öyküsü Alma Hasta veya Yaralı ile Görüşerek Bilgi Edinme Çevredekiler ile Görüşerek Bilgi Edinme 1.3. Glasgow Koma Skalası (GKS) 14

16 2. HASTA VEYA YARALININ BAŞ, YÜZ VE BOYUN MUAYENESİ 2.1. Baştan Aşağı Muayenede Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar 2.2. Baş Muayenesi 2.3. Yüz Muayenesi Göz, Burun, Ağız ve Kulak Kontrolleri 2.4. Boyun Muayenesi 3. GÖĞÜS VE BATIN MUAYENESİ 3.1. Göğüs Muayenesi Göğüs Seslerinin Stetoskop ile Dinlenmesi 3.2. Batın Muayenesi 4. ÜST, ALT EKSTREMİTE VE KAPİLLER GERİ DOLUM MUAYENESİ 4.1. Üst Ekstremite Muayenesi 4.2. Alt Ekstremite Muayenesi Alt Ekstremite Muayenesinde Bakılacak Olan Bulgular 4.3. Kapiller Geri Dolum Muayenesi ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME: Öğrenci, aşağıdaki performans ölçütlerini yerine getirecektir. A. Hasta Veya Yaralının Öyküsünü Alma (Hasta Veya Yaralının Kısa Sürede Doğru Ve Güvenilir Olarak Öyküsünü Almak ) 1. Hasta veya yaralı değerlendirmenin aşamalarını sıralar. 2. Hasta veya yaralı öyküsünü SAMPLE ve PORST a göre alır. 3. Bilinç değerlendirmesini GKS na göre yapar. B. Hasta Veya Yaralının Baş, Yüz Ve Boyun Muayenesi (Hasta Veya Yaralının Baş, Boyun Ve Yüz Muayenesini Yapmak) 1. Hasta veya yaralının baştan aşağı muayenesinde dikkat edilmesi gereken noktaları sıralar. 2. Baş muayenesi yapar. 3. Yüz muayenesi yapar. 4. Göz, burun, ağız ve kulak kontrollerini yapar. 5. Boyun muayenesi yapar. C. Göğüs Ve Batın Muayenesi (Hasta Veya Yaralının Göğüs Ve Batın Muayenesini Yapmak) 1. Göğüs muayenesi yapar. 2. Göğüs seslerini stetoskopla dinler. 3. Batın muayenesi yapar. D. Üst, Alt Ekstremite Ve Kapiller Geri Dolum Muayenesi (Hasta Veya Yaralının Üst, Alt Ekstremitelerini Ve Kapiller Geri Dolum Muayenesini Yapmak) 4. Üst ekstremitelerin muayenesini yapar. 5. Alt ekstremitelerin muayenesini yapar. 6. Kapiller geri dolum muayenesi yapar. 7. Yapılan tüm tıbbi müdahale ve elde edilen bulguları vaka kayıt formuna yazar. 15

17 İŞLEM ANALİZ FORMU MESLEĞİN ADI ACİL TIP TEKNİSYENLİĞİ İŞ Hasta veya Yaralıyı Değerlendirmek İŞLEM NUMARASI 1 İŞLEMİN ADI Hasta veya yaralının öyküsünü almak YETERLİK Hasta veya Yaralının İkinci Değerlendirmesini Yapmak Açık alan, kapalı alan, ambulans, hastane acil servisleri insan maketi, saniyeli kol saati, ORTAM (Araç gereç, donanım ve koşullar) vaka kayıt formu, kalem. STANDART Doğru ve güvenilir olarak hasta veya yaralı öyküsünü almak İŞLEM BASAMAKLARI BİLGİ BECERİ TAVIR 1. Hasta veya yaralının yakınına oturmak. 2. Kendimizi hasta veya yaralıya tanıtmak. 3. Hasta veya yaralının adını ve soyadını öğrenmek. 4. Hasta veya yaralının yaşını sormak. 5. Olayın nasıl oluştuğunu öğrenmek. 6. Belirti ve bulguları almak. 7. Hasta veya yaralının herhangi bir ilaca veya maddeye karşı alerjisini sormak. 8. Hasta veya yaralının kullanmakta olduğu ilaçları öğrenmek. 9. Hasta veya yaralının tıbbi geçmişini öğrenmek. 10. Hasta veya yaralının son yediği yemeği ve saatini öğrenmek. 11. Olayın nasıl geliştiğini öğrenmek. 12. Hasta veya yaralının, göz refleksini kontrol etmek. 13. Hasta veya yaralının, sözlü uyarılara tepkisini kontrol etmek. 14., Hasta veya yaralının, motor hareketlerini kontrol etmek. 1. HASTA VEYA YARALININ ÖYKÜSÜNÜ ALMA 1.1. İkinci Değerlendirmenin Aşamaları 1.2. Hasta veya Yaralı Öyküsü Alma Hasta veya Yaralı ile Görüşerek Bilgi Edinme Çevredekiler ile Görüşerek Bilgi Edinme 1.3. Glasgow Koma Skalası (GKS) 1. Hasta veya yaralının yakınına oturmak. 2. Kendimizi hasta veya yaralıya tanıtmak. 3. Hasta veya yaralının adını öğrenmek. 4. Hasta veya yaralının yaşını sormak. 5. Olayın nasıl oluştuğunu öğrenmek. 6. Belirti ve bulguları almak. 7. Herhangi bir ilaca veya maddeye karşı alerjisini sormak. 8. Tüm bilgileri vaka kayıt formuna yazmak. 1. Dikkatli olmak 2. Zamanı iyi kullanmak 3. Soğukkanlı olmak 4. Ekip çalışmasına uymak 16

18 15. Tüm bilgileri vaka kayıt formuna yazmak. SÜRE: İşlemin Yapılma Süresi: 10 dakika NOT: İşlemi Öğrenme Süresi: 4 ders saati 17

19 İŞLEM ANALİZ FORMU MESLEĞİN ADI: ACİL TIP TEKNİSYENLİĞİ İŞ Hasta veya Yaralıyı Değerlendirmek İŞLEM NUMARASI 2 İŞLEMİN ADI Hasta veya yaralının baştan aşağı muayenesini yapmak YETERLİK Hasta veya Yaralının İkinci Değerlendirmesini Yapmak Ders laboratuvarları, ambulanslar, hastane acil servisleri, insan maketi tansiyon aleti, ORTAM (Araç gereç, donanım ve koşullar) saniyeli kol saati, makas, kalem, vaka kayıt formu, eldiven,maketi, ışıklı kalem, stetoskop, STANDART Baş, boyun ve yüz bölgesi bütünlüğünün süresinde kontrolünü yapmak İŞLEM BASAMAKLARI BİLGİ BECERİ TAVIR 1. Kişisel koruyucu önlemlerimizi almak 2. Araç gereçlerimizi yanımızda hazır bulundurmak. 3. Hasta veya yaralıya ne yapacağımızı anlatmak. 4. Hasta veya yaralının iznini almak 5. Saçlı deriyi gözle kontrol etmek. 6. Saçlı deriyi elle muayene etmek. 7. Yüzü göz ile kontrol etmek 8. Yüz kemiklerini elle muayene etmek. 9. Cildin nemi, ısısı ve rengini kontrol etmek. 10. Gözün ışıklı kalem ve elle kontrolünü yapmak. 11. Kulağın ışıklı kalem ve elle kontrolünü yapmak. 12. Burnun ışıklı kalem ve elle 2. HASTA VEYA YARALININ BAŞ, YÜZ VE BOYUN MUAYENESİ 2.1. Baştan Aşağı Muayenede Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar 2.2. Baş Muayenesi 2.3. Yüz Muayenesi Göz, Burun, Ağız ve Kulak Kontrolleri 2.4. Boyun Muayenesi 1. Kişisel koruyucu önlemlerimizi almak 2. Araç gereçlerimizi yanımızda hazır bulundurmak. 3. Hasta veya yaralıya ne yapacağımızı anlatmak. 4. Hasta veya yaralının iznini almak. 5. Saçlı deriyi elle muayene etmek. 6. Yüz kemiklerini elle muayene etmek. 7. Cildin nemi, ısısı ve rengini kontrol etmek. 8. Göz, Burun, Kulak ve Ağız içini ışıklı kalem ile kontrol etmek. 9. Yapılan uygulamaları ve 1. Dikkatli olmak 2. Etkin dinlemek 3. Soğukkanlı olmak 4. Zamanı iyi kullanmak 5. Hasta haklarına saygılı olmak 6. Hasta mahremiyetine saygılı olmak 18

20 kontrolünü yapmak. 13. Ağız içini ışıklı kalem ile kontrolünü yapmak 14. Boynu göz ve elle muayene etmek 15. Yapılan uygulamaları ve elde edilen bulguları vaka kayıt formuna kayıt etmek. SÜRE: İşlemin Yapılma Süresi: 10 dakika NOT: elde edilen bulguları vaka kayıt formuna kayıt etmek. İşlemi Öğrenme Süresi: 4 ders saati 19

21 İŞLEM ANALİZ FORMU MESLEĞİN ADI ACİL TIP TEKNİSYENLİĞİ İŞ Hasta veya Yaralıyı Değerlendirmek İŞLEM NUMARASI 3 İŞLEMİN ADI Göğüs ve batın muayenesini yapmak YETERLİK Hasta veya Yaralının İkinci Değerlendirmesini Yapmak Ders laboratuvarları, ambulanslar, hastane acil servisleri insan maketi, stetoskop, ORTAM (Araç gereç, donanım ve koşullar) saniyeli kol saati, makas, kalem, vaka kayıt formu, eldiven STANDART Zamanı iyi kullanarak hasta veya yaralının göğüs ve batın muayenesini yapmak İŞLEM BASAMAKLARI BİLGİ BECERİ TAVIR 1. Hasta veya yaralının kıyafetlerini çıkarmak. 2. Göğse saplanmış yabancı cisim olup olmadığını kontrol etmek. 3. Göğüs hareketlerini takip etmek. 4. Kaburga kemiklerini palpe etmek. 5. Sternumu palpe etmek. 6. Göğüste hematom ve deformasyon varlığını, kontrol etmek. 7. Göğüste yaralanma olup olmadığını kontrol etmek. 8. Solunumu saymak 9. Solunumun ritmi ve derinliğini değerlendirmek. 10. Göğüs kafesinin genişlemesinin normal olup olmadığını kontrol etmek. 11. Batına saplanmış yabancı cisim varlığını kontrol etmek. 12. Batında yaralanma olup olmadığını 3. GÖĞÜS VE BATIN MUAYENESİ 3.1. Göğüs Muayenesi Göğüs Seslerinin Stetoskop ile Dinlenmesi 3.2. Batın Muayenesi 1. Hasta veya yaralının kıyafetlerini çıkarmak. 2. Göğse saplanmış yabancı cisim olup olmadığını kontrol etmek. 3. Göğüs hareketlerini takip etmek. 4. Kaburga kemiklerini palpe etmek. 5. Solunumu sayıp, ritmi ve derinliğini değerlendirmek. 6. Batında ağrı, hassasiyet ve sertlik olup olmadığını palpasyonla kontrol etmek. 7. Batında hematom ve deformasyon olup olmadığını kontrol etmek. 8. Pelvis ve krista iliaka kemiklerini kontrol etmek. 9. Yapılan uygulamaları ve 10. Dikkatli olmak 11. Etkin dinlemek 12. Soğukkanlı olmak 13. Zamanı iyi kullanmak 14. Hasta haklarına saygılı olmak 15. Hasta mahremiyetine saygılı olmak 20

22 kontrol etmek. 13. Batında ağrı, hassasiyet ve sertlik olup olmadığını palpasyonla kontrol etmek. 14. Batında hematom ve deformasyon olup olmadığını kontrol etmek. 15. Pelvis kemiğini iki yandan kontrol etmek. 16. Krista iliakayı el ile muayene etmek. 17. Yapılan uygulamaları ve elde edilen bulguları vaka kayıt formuna kayıt etmek. SÜRE: İşlemin Yapılma Süresi: 10 dakika NOT: elde edilen bulguları vaka kayıt formuna kayıt etmek. İşlemi Öğrenme Süresi: 4 ders saati 21

23 İŞLEM ANALİZ FORMU MESLEĞİN ADI ACİL TIP TEKNİSYENLİĞİ İŞ Hasta Veya Yaralıyı Değerlendirmek İŞLEM NUMARASI 4 İŞLEMİN ADI Alt,üst ekstremite ve kapiller dolum muayenesi yapmak YETERLİK ORTAM Ders (Araç laboratuvarları, gereç, donanım ambulanslar, ve koşullar) STANDART Hasta Veya Yaralının İkinci Değerlendirmesini Yapmak Hastane acil servisleri, insan maketi, ışıklı kalem, stetoskop, tansiyon aleti, saniyeli kol saati, makas, kalem, vaka kayıt formu, eldiven. Zamanı iyi kullanarak hasta veya yaralının alt, üst, ekstremite ve kapiller geri dolum muayenesi yapmak İŞLEM BASAMAKLARI BİLGİ BECERİ TAVIR 1. Ayakların duruş şeklini gözlemlemek. 2. Hasta veya yaralının kıyafetlerini çıkartmak 3. Yabancı cisim batması ve yaralanma olup olmadığını kontrol etmek. 4. Kola yabancı cisim batması ve yaralanma olup olmadığını kontrol etmek 5. Kolu palpe etmek 6. İşaret kolye ve bilezik varlığını kontrol etmek 7. Palpasyon sırasında hastaya ağrısının olup olmadığını sormak 8. Radial arterden nabız kontrolü yapmak 9. Kan basıncını ölçmek 10. Parmaklarını oynatması ve elini yumruk yapıp açmasını söylemek 4. ÜST, ALT EKSTREMİTE VE KAPİLLER GERİ DOLUM MUAYENESİ 4.1. Üst Ekstremite Muayenesi 4.2. Alt Ekstremite Muayenesi Alt Ekstremite Muayenesinde Bakılacak Olan Bulgular 4.3. Kapiller Geri Dolum Muayenesi 1. Ayakların duruş şeklini gözlemlemek. 2. Hasta veya yaralının kıyafetlerini çıkartmak 3. Yabancı cisim batması ve yaralanma olup olmadığını kontrol etmek. 4. Bacak ve ayak kemiklerini palpe etmek. 5. Bacak ve ayakta deformite, kırık ve kanama varlığını kontrol etmek. 6. Bacağın ön kısmına baş parmak ile bastırmak. 7. Dorsalis pedis ve Posterior tibialisden nabız kontrolü yapmak. 8. Kolları palpe etmek. 9. İşaret kolye ve bilezik varlığını kontrol etmek. 1. Dikkatli olmak 2. Etkin dinlemek 3. Soğukkanlı olmak 4. Zamanı iyi kullanmak 5. Hasta haklarına saygılı olmak 6. Hasta mahremiyetine saygılı olmak 22

24 11. Hasta veya yaralıya parmaklarınızı tutmasını söylemek 12. Bacak ve ayakta deformite, kırık ve kanama varlığını kontrol etmek. 13. Palpasyon ile muayenede ağrısının olup olmadığını sormak. 14. Bacağın ön kısmına baş parmak ile bastırmak. 15. Dorsalis pedisden nabız kontrolü yapmak. 16. Posterior tibialisden nabız kontrolü yapmak. 17. Hasta veya yaralıya ayağını elimize doğru bastırmasını söylemek. 18. Ayak deri rengini gözlemlemek. 19. Tüm işlemleri diğer bacağa uygulamak. 20. Parmaklarınız ile hasta veya yaralının tırnak üzerine bastırıp bırakmak 21. Bu işlemi diğer el ayal parmaklarına da uygulamak 22. Yapılan tüm tıbbi müdahale ve elde edilen bulguları vaka kayıt formuna yazmak SÜRE: İşlemin Yapılma Süresi: 10 dakika 10. Radial arterden nabız kontrolü yapmak. 11. Kan basıncını ölçmek 12. Vertebraları ağrı, hassasiyet ve deformite yönünden incelemek. 13. Parmaklarımız ile hasta veya yaralının tırnak üzerine bastırıp bırakmak. 14. Yapılan tüm tıbbi müdahale ve elde edilen bulguları vaka kayıt formuna yazmak. İşlemi Öğrenme Süresi: 4 ders saati NOT 23

25 MODÜL BİLGİ SAYFASI ALAN MESLEK/ DAL DERS MODÜL :ACİL SAĞLIK HİZMETLERİ :ACİL TIP TEKNİSYENLİĞİ :YAŞAM DESTEĞİ :TEMEL YAŞAM DESTEĞİ PROTOKOLLERİ KODU :723H00052 SÜRE :40/32 ÖN KOŞUL : AÇIKLAMA : 1. Bu modülün yeterliğe dayalı amaçlarına ulaşılabilmesi için Temel Yaşam Desteği Protokolleri modülünde kullanılacak göstergeli (doğru ve yanlış yapıldığında gösteren) insan anatomisine uygun çocuk, bebek, yetişkin temel yaşam desteği mankeni mutlaka olmalıdır. 2. Ders laboratuarında manken üzerinde her öğrenci için en az 10 defa öğretmen gözetiminde uygulama yaptırılmalıdır (öğretmen ve öğrenci için uygulama sırasında uygulamaya engel teşkil etmeyecek kılık kıyafetin giyilmesi gerekmektedir.). 3. Modülde yer alan yeterliğe dayalı amaçlar 40 saat sonunda ulaşılması öngörülerek hazırlanmıştır. Bu nedenle yüz yüze eğitim süreci için ayrılan 32 saatin dışında kalan bireysel eğitim için ayrılan süre de dikkate alınarak planlama yapılmalıdır. 4. Bu modülün öğrenme-öğretme sürecinde, Sağlık Bakanlığı nın onayladığı ERC kararları doğrultusunda vaka çalışmaları yapılarak örneklendirilmelidir. 5. Hastane ortamında arrest olmuş gerçek kişiler üzerinde de gözlem ve uygulama imkânı sağlanmalıdır. ÖĞRETİM YÖNTEM VE TEKNİKLERİ : Sesli okuma, yazma (not alma, satır altı çizme, cümlede kullanma), gösterip yapma, soru- cevap, rol yapma, drama, tartışma, beyin fırtınası, problem çözme, araştırma, uygulama gibi modüler bireysel öğrenme yöntem ve teknikleri. GENEL AMAÇ : Öğrenci, sahada ve acil serviste ERC standartlarına göre zamanında temel yaşam desteği protokollerini uygulayabilecektir. AMAÇLAR : 1. Yetişkinlerde temel yaşam desteği uygulayabilecektir. 2. Çocuklarda temel yaşam desteği uygulayabilecektir. 3. Bebeklerde temel yaşam desteği uygulayabilecektir. İÇERİK 1. YETİŞKİNLERDE TEMEL YAŞAM DESTEĞİ PROTOKOLLERİ 1.1. Solunum Arresti (Solunum Durması) Solunum Arrestinin Nedenleri Solunum Arrestinin Belirtileri 1.2. Kardiyak Arrest (Kalp Durması) Kardiyak Arrest Nedenleri 24

26 Kardiyak Arrest Belirtileri 1.3. Temel Yaşam Desteği 1.4. Yetişkinlerde Temel Yaşam Desteği Uygulama Tekniği Yetişkinlerde Hava Yolu Açıklığının Sağlanması ve Solunumun değerlendirilmesi Yetişkinlerde Dolaşımın Değerlendirilmesi Yetişkinlerde Solunumun Sağlanması 1.5. Otomatik Eksternal Defibrilatör (OED, AED) OED Kullanımı 1.6. Temel Yaşam Desteği Sonlandırma Ölçütleri Temel Yaşam Desteği ve Etik 1.7. Temel Yaşam Desteğinin Komplikasyonları 2. ÇOCUKLARDA TEMEL YAŞAM DESTEĞİ 2.1. Yetişkinlere Göre Çocuk ve Bebeklerde Anatomik Farklılıklar 2.2. Çocuklarda Temel Yaşam Desteği Uygulama Tekniği Çocuklarda Hava Yolu Açıklığının Sağlanması Çocuklarda Solunumun Sağlanması Çocuklarda Dolaşımın Sağlanması 3. BEBEKLERDE TEMEL YAŞAM DESTEĞİ PROTOKOLLERİ 3.1. Bebeklerde Temel Yaşam Desteği Uygulama Tekniği Bebeklerde Hava Yolu Açıklığının Sağlanması Bebeklerde Solunumun Sağlanması Bebeklerde Dolaşımın Sağlanması ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME: Öğrenci, aşağıdaki performans ölçütlerini yerine getirecektir. A. Yetişkinlerde Temel Yaşam Desteği Protokolleri (Yetişkinlerde Temel Yaşam Desteği Protokollerini Uygulamak) 1. Yetişkin hastada solunum durmasını tespit eder 2. Solunum durmasının nedenlerini açıklar. 3. Solunum durmasının belirtilerini sıralar. 4. Kalp durmasının nedenlerini sıralar. 5. Kardiyak arresti tespit eder. 6. Kardiyak arrestin belirtilerini sıralar. 7. Yetişkinlerde temel yaşam desteğinin önemini bilir. 8. Hava yolu açıklığını sağlar. 9. Solunumu değerlendirir. 10. Dolaşımı değerlendirir. 11. Uygun teknikle (ağızdan ağza, ağızdan buruna, ağızdan stomaya) solunumu sağlar. 12. OED (Otomatik Eksternal Defibrilatör) cihazını kullanır. 13. Temel yaşam desteği sonlandırma ölçütlerini sıralar. 14. Temel yaşam desteği sağlarken etik kuralları bilir. 15. Temel yaşam desteğinin komplikasyonlarını bilir 25

27 B. Çocuklarda Temel Yaşam Desteği (Çocuklarda Temel Yaşam Desteği Protokollerini Uygulamak) 1. Yetişkin, çocuk ve bebeklerin anatomik farklılıklarını ayırt eder. 2. Çocuklarda temel yaşam desteği uygulama tekniğini tespit eder. 3. Hava yolu açıklığını sağlar. 4. Tekniğe uygun suni solunum uygular. 5. Tekniğe uygun dolaşımı sağlar. C.Bebeklerde Temel Yaşam Desteği Protokolleri (Bebeklerde Temel Yaşam Desteği Protokollerini Uygulamak) 1. Bebeklerde temel yaşam desteği uygulama tekniğini tespit eder. 2. Hava yolu açıklığını sağlar. 3. Uygun teknikle (ağızdan; ağız ve buruna) suni solunum uygular. 4. Tekniğe uygun dolaşımı sağlar. 26

28 İŞLEM ANALİZ FORMU MESLEĞİN ADI ACİL TIP TEKNİSYENLİĞİ İŞ Yaşam Desteği Sağlamak İŞLEM NUMARASI 1 İŞLEMİN ADI Yetişkinlerde temel yaşam desteği uygulamak YETERLİK Temel Yaşam Desteği Protokoleri Uygulamak ORTAM (Araç-gereç, Ekipman ve Koşullar) Açık alan, acil servis, ambulans, ders laboratuarı, yetişkin mankeni (simülatör), gazlı bez veya maske, otomatik eksternal defibrilatör STANDART ERC (Avrupa Resüsitasyon konseyi) standartlarına uygun olarak yapmak İŞLEM BASAMAKLARI BİLGİ BECERİ TAVIR 1. Kendinizin ve olay yerinin 1. YETİŞKİNLERDE TEMEL YAŞAM 1. Solunumu dinlemek. güvenliğini sağlayınız. DESTEĞİ PROTOKOLLERİ 2. Hava yolu açıklığını 2. Hasta veya yaralının yanına diz 1.1. Solunum Arresti (Solunum Durması) sağlamak. çökünüz Solunum Arrestinin 3. Suni solunuma karar 3. Bilinç kontrolü yapınız. 4. Hasta veya yaralıya pozisyon veriniz. 5. Hasta veya yaralının kıyafetlerini gevşetiniz. 6. Ağız içi kontrolü yapınız. 7. Baş çene pozisyonu veya çene itme pozisyonu veriniz. 8. Solunumu bak-dinle-hisset yöntemi ile kontrol ediniz. Dış kalp masajı uygulanacaksa; 1. Karotis arterden dolaşım kontrolü yapınız. 2. Göğsün merkezini belirleyiniz. 3. Elin topuk kısmını göğsün merkezine yerleştiriniz. 4. Diğer eli bu elin üzerine yerleştiriniz. 5. Her iki elin parmaklarını birbirine geçiriniz. 6. Dirseklerinizi bükmeden Nedenleri Solunum Arrestinin Belirtileri 1.2. Kardiyak Arrest (Kalp Durması) Kardiyak Arrest Nedenleri Kardiyak Arrest Belirtileri 1.3. Temel Yaşam Desteği 1.4. Yetişkinlerde Temel Yaşam Desteği Uygulama Tekniği Yetişkinlerde Hava Yolu Açıklığının Sağlanması ve Solunumun değerlendirilmesi Yetişkinlerde Dolaşımın Değerlendirilmesi Yetişkinlerde Solunumun Sağlanması 1.5. Otomatik Eksternal Defibrilatör (OED, AED) OED Kullanımı 1.6. Temel Yaşam Desteği Sonlandırma Ölçütleri Temel Yaşam Desteği ve vermek. 4. Solunum değerlendirmek. 5. Suni solunum uygulamak 6. Dolaşım kontrolü yapmak 7. Kalp masajı uygulanacak bölgeyi belirlemek 8. Kalp basısı uygulamak 9. OED cihazını kullanmak 10. OED uygulamak 11. Temel yaşam desteğini sonlandırmak. 1. Dikkatli olmak 2. Hızlı olmak 3. Gözlemci olmak 4. Araştırmacı olmak 5. Soğukkanlı olmak 6. Pratik olmak 7. Güvenilir olmak 8. Zamanı iyi kullanmak 27

29 kollarınızı hasta veya yaralının üzerinde dik olacak şekilde tutunuz. 7. Sternum üzerine 4 5 cm kadar baskı uygulayınız. 8. Sternum üzerine uygulanan basıyı kaldırınız. Ağızdan ağıza suni solunum uygulanacaksa; 1. Ağız üzerine steril gazlı bez yerleştiriniz. 2. Normal bir nefes alınız. 3. Hasta veya yaralının burnunu kapatınız. 4. Ağzınızı, hasta veya yaralının ağzını içine alacak şekilde kapatınız. 5. Hasta veya yaralıya nefes veriniz. 6. Hasta veya yaralının burnunu açınız. 7. Nefesin geri çıkıp çıkmadığını kontrol ediniz. 8. Ardından ikinci nefesi veriniz. Ağızdan buruna suni solunum uygulanacaksa 1. Hasta veya yaralının ağzını kapatınız. 2. Hasta veya yaralının burnundan nefes veriniz. 3. Nefesin çıkışını kontrol ediniz. Ağızdan maskeye suni solunum uygulanacaksa; Etik 1.7. Temel Yaşam Desteğinin Komplikasyonları 28

30 1. Maskenin tepe kısmını burnun üzerine yerleştiriniz. 2. Maskenin alt kısmını dudak ile çene çıkıntısı arasındaki çene çukuruna yerleştiriniz. 3. Hasta veya yaralının, ağız ve burnunu tamamen kapatınız. 4. Maskenin üstündeki delikten nefes veriniz. Ağızdan stomaya suni solunum uygulanacaksa 1. Stomanın içini ve çevresini temizleyiniz. 2. Hasta veya yaralının ağız ve burnunu kapatınız. 3. Stoma üzerine steril gazlı bez yerleştiriniz. 4. Stoma içine nefes veriniz. 5. Kalp basısı ile suni solunum işlemini koordineli olarak yapınız. 6. Nabız kontrolü yapınız. 7. Gerekirse koma pozisyonu veriniz. SÜRE: İşlemin Yapılma Süresi: 1 dakika NOT: İşlemi Öğrenme Süresi: 12 ders saati 29

31 İŞLEM ANALİZİ MESLEĞİN ADI ACİL TIP TEKNİSYENLİĞİ İŞ Yaşam Desteği Sağlamak İŞLEM NUMARASI 2 İŞLEMİN ADI Çocuklarda temel yaşam desteği uygulamak YETERLİK Temel Yaşam Desteği Protoklerini Uygulamak ORTAM (Araç-gereç, Ekipman ve Koşullar) Açık alan, acil servis, ambulans, ders laboratuarı, çocuk mankeni (simülatör), gazlı bez veya maske STANDART ERC (Avrupa Resüsitasyon konseyi) standartlarına uygun olarak yapmak İŞLEM BASAMAKLARI BİLGİ BECERİ TAVIR 1. Kendinizin ve olay yerinin güvenliğini sağlayınız. 2. Çocuğun yanına diz çökünüz. 3. Bilinç kontrolü yapınız. 4. Çocuğu, düz ve sert bir zemine sırtüstü yatırınız. 5. Çocuğun sıkan kıyafetlerini gevşetiniz. 6. Ağız içi kontrolü yapınız. 7. Baş çene pozisyonu veya çene itme pozisyonu veriniz. 8. Solunumu bak- dinle- hisset yöntemi ile kontrol ediniz. 9. Çocuğun ağzına steril gaz bezi vb. malzeme yerleştiriniz kurtarıcı soluk veriniz. 11. Karotis arterden nabız kontrolü yapınız. 12. Çocuğun göğüs bölgesini açınız. 13. Göğsün merkezini 2. ÇOCUKLARDA TEMEL YAŞAM DESTEĞİ 2.1. Yetişkinlere Göre Çocuk ve Bebeklerde Anatomik Farklılıklar 2.2. Çocuklarda Temel Yaşam Desteği Uygulama Tekniği Çocuklarda Hava Yolu Açıklığının Sağlanması Çocuklarda Solunumun Sağlanması Çocuklarda Dolaşımın Sağlanması 1. Solunumu dinlemek. 2. Hava yolu açıklığını sağlamak. 3. Suni solunuma karar vermek. 4. Solunum değerlendirmek. 5. Suni solunum uygulamak 6. Dolaşım kontrolü yapmak 7. Kalp masajı uygulanacak bölgeyi belirlemek 8. Kalp basısı uygulamak Temel yaşam desteğini sonlandırmak 1. Dikkatli olmak 2. Hızlı olmak 3. Gözlemci olmak 4. Araştırmacı olmak 5. Soğukkanlı olmak 6. Pratik olmak 7. Güvenilir olmak Zamanı iyi kullanmak 30

32 belirleyiniz. 14. Elin topuk kısmını göğsün merkezine yerleştiriniz. 15. Dirsek ve omuz düz, çocuğun vücuduna dik olacak şekilde pozisyon alınız. 16. Sternum üzerine yerleştirdiğiniz elinizin parmaklarını, yukarı doğru kaldırınız. 17. Sternuma, 2,5-5 cm içe çökecek şekilde bası uygulayınız. 18. Sternuma uygulanan basıyı kaldırınız. 19. Uygulamaya 30 göğüs basısı, 2 suni solunum şeklinde devam ediniz siklustan sonra nabız kontrolü yapınız. 21. Gerekirse koma pozisyonu veriniz. SÜRE: İşlemin Yapılma Süresi: 1 dakika NOT: İşlemi Öğrenme Süresi: 10 ders saati 31

33 İŞLEM ANALİZ FORMU MESLEĞİN ADI ACİL TIP TEKNİSYENLİĞİ İŞ Temel Yaşam Desteği Sağlamak İŞLEM NO 3 İŞLEMİN ADI Bebeklerde temel yaşam desteği uygulamak YETERLİK Temel Yaşam Desteği Sağlamak ORTAM (Araç-gereç, Ekipman ve Koşullar) STANDART Açık alan, acil servis, ambulans, ders laboratuarı, bebek mankeni (simülatör), gazlı bez veya maske ERC (Avrupa Resüsitasyon Konseyi) standartlarına uygun olarak yapmak İŞLEM BASAMAKLARI BİLGİ BECERİ TAVIR 1. Kendinizin ve olay yerinin güvenliğini sağlayınız. 2. Bilinç kontrolü yapınız. 3. Bebeği düz ve sert bir zemin üzerine sırtüstü yatırınız. 4. Sıkan giysilerini gevşetiniz. 5. Ağız içi kontrolü yapınız. 6. Bebeğin omuzları altına katlanmış bir havlu koyarak hava yolu açıklığını sağlayınız. 7. Bebeğin solunumunu bak- dinlehisset yöntemi ile 5 10 sn. içinde kontrol ediniz. 8. Bebeğin ağzına steril gaz bezi vb. malzeme yerleştiriniz. 9. Normal bir nefes alınız ve ağzınızı, bebeğin ağız ve burnunu kapatacak şekilde yerleştiriniz. 10. Bebeğin ağız ve burnundan 1 sn.nin üzerinde sabit hızla göğüs kafesini yukarı kaldıracak şekilde nefes veriniz. 11. Bebeğin ağzı ve burnunu açarak 3. BEBEKLERDE TEMEL YAŞAM DESTEĞİ PROTOKOLLERİ 3.1. Bebeklerde Temel Yaşam Desteği Uygulama Tekniği Bebeklerde Hava Yolu Açıklığının Sağlanması Bebeklerde Solunumun Sağlanması Bebeklerde Dolaşımın Sağlanması 1. Solunumu dinlemek. 2. Hava yolu açıklığını sağlamak. 3. Suni solunuma karar vermek. 4. Solunum değerlendirmek. 5. Suni solunum uygulamak 6. Dolaşım kontrolü yapmak 7. Kalp masajı uygulanacak bölgeyi belirlemek 8. Kalp basısı uygulamak 9. Temel yaşam desteğini sonlandırmak 1. Dikkatli olmak 2. Gözlemci olmak 3. Araştırmacı olmak 4. Soğukkanlı olmak 5. Pratik olmak 6. Güvenilir olmak 7. Zamanı iyi kullanmak 8. Hassas davranmak 32

34 ekspirasyonuna izin veriniz. 12. Bebeğe, aynı şekilde 2 kurtarıcı solunum veriniz. 13. Brachial veya femoral arterden 5-10 sn. içinde dolaşım kontrolü yapınız. İki parmak tekniği ile dış kalp masajı uygulaması yapılacaksa (tek kişi ile). 1. Bebeğin göğüs bölgesini açınız. 2. Sternum üzerinde, iki memeyi birleştirdiği düşünülen hayali çizginin bir parmak altını belirleyiniz. 3. Tespit edilen noktaya orta parmak ve yüzük parmağınızı yerleştiriniz. 4. Yerleştirilen iki parmağı sternuma dik pozisyonda tutunuz. 5. Sternuma, 1-1,5 cm ya da göğüs ön arka çapının 1/3 ü çökecek şekilde bası uygulayınız. 6. Sternuma uygulanan basıyı kaldırınız. 7. Uygulamaya 30 kalp basısı 2 suni solunum şeklinde koordineli olarak devam ediniz. Başparmak tekniği ile dış kalp masajı uygulaması yapılacaksa (iki kişi ile). 1. Kalp masajı için belirlenen noktaya her iki başparmağınızı yan yana gelecek şekilde yerleştiriniz. 2. Diğer parmaklarınızı bebeğin göğüs kafesini saracak şekilde arkada 33

35 orta hatta yakın olarak yerleştiriniz. 3. Sternuma, göğüs ön arka çapının 1/3 ü çökecek kadar başparmaklarınızla bası uygulayınız. 4. Sternuma uygulanan basıyı kaldırınız. 5. Uygulamaya 15 kalp basısı 2 suni solunum şeklinde koordineli olarak devam ediniz. SÜRE: İşlemin Yapılma Süresi: 1 dakika Not: İşlemi Öğrenme Süresi: 10 ders saati 34

36 MODÜL BİLGİ SAYFASI ALAN MESLEK/DAL DERS MODÜL KODU : ACİL SAĞLIK HİZMETLERİ : ACİL TIP TEKNİSYENLİĞİ : YAŞAM DESTEĞİ : YABANCI CİSME BAĞLI SOLUNUM YOLU TIKANMALARI : 723H00051 SÜRE : 40/16 ÖN KOŞUL : AÇIKLAMA : 1. Bu modülün yeterliğe dayalı amaçlarına ulaşılabilmesi için bilgi iletişim teknolojilerinin gerektirdiği araç, gereç ve ekipmanlar sağlanmalıdır. 2. Bu modül, teknik laboratuvarda/atölye ve beceri eğitimi sahalarında uygulanmalıdır. 3. Modülde yer alan yeterliğe dayalı amaçlar 40 saat sonunda ulaşılması öngörülerek hazırlanmıştır. Bu nedenle yüz yüze eğitim süreci için ayrılan 16 saatin dışında kalan bireysel eğitim için ayrılan süre de dikkate alınarak planlama yapılmalıdır. 4. Öğretmen, bu modülün işlenişi sırasında içerik sıralamasına aynen uymalıdır. 5. Bu modülün öğrenme-öğretme sürecinde, Sağlık Bakanlığı nın onayladığı ERC kararları doğrultusunda vaka çalışmaları yapılarak örneklendirilmelidir. 6. Modül içeriğine uygun poster afiş sunu çalışmaları yapılmalıdır. GENEL AMAÇ : Öğrenci; ERC (Avrupa Resusitasyon Konseyi) kararları doğrultusunda hasta veya yaralının yabancı cisme bağlı solunum yolu tıkanmalarında ilk yardım ve acil bakım uygulayabilecektir. ÖĞRETİM YÖNTEM VE TEKNİKLERİ : Sesli okuma, yazma (not alma, satır altı çizme, cümlede kullanma), soru- cevap, rol yapma, drama, tartışma, beyin fırtınası, problem çözme, araştırma, uygulama gibi modüler bireysel öğrenme yöntem ve teknikleri. AMAÇLAR : 1. Yetişkin ve çocuklarda yabancı cisme bağlı solunum yolu tıkanmalarında ilk yardım ve acil bakım uygulayabilecektir. 2. Bebeklerde yabancı cisme bağlı solunum yolu tıkanmalarında ilk yardım ve acil bakım uygulayabilecektir. İÇERİK : 1. YETİŞKİN VE ÇOCUKLARDA YABANCI CİSME BAĞLI SOLUNUM YOLU TIKANMALARI 1.1. Solunum Yolu Tıkanma Nedenleri 1.2. Solunum Yolu Tıkanma Çeşitleri 1.3. Yabancı Cisme Bağlı Tıkanmalarda İlk Yardım ve Acil Bakım Kısmi Tıkanmalarda İlk Yardım ve Acil Bakım Tam Tıkanmalarda İlk Yardım ve Acil Bakım 1.4. Solunum Yolu Tıkanmalarını Gidermede Dikkat Edilecek Noktalar 35

37 2. BEBEKLERDE YABANCI CİSME BAĞLI SOLUNUM YOLU TIKANMALARI 2.1. Bebeklerde Solunum Yolu Tıkanma Nedenleri 2.2. Bebeklerde Solunum Yolu Tıkanma Belirtileri 2.3. Bebeklerde Yabancı Cisme Bağlı Tıkanmalarda İlk Yardım ve Acil Bakım Bebeklerde Kısmi Tıkanmalarda İlk Yardım ve Acil Bakım Bebeklerde Tam Tıkanmalarda İlk Yardım ve Acil Bakım ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Öğrenci, aşağıdaki performans ölçütlerini yerine getirecektir. A.Yetişkin Ve Çocuklarda Yabancı Cisme Bağlı Solunum Yolu Tıkanmaları (Yetişkin ve Çocuklarda Yabancı Cisme Bağlı Solunum Yolu Tıkanmalarında İlk Yardım ve Acil Bakım Uygulamak) 1. Solunum yolu tıkanma nedenlerini ve çeşitlerini sıralar. 2. Tıkanma belirti ve bulgularını değerlendirir. 3. Tıkanma çeşidine göre ilk yardım ve acil bakımı planlar. 4. Kısmi tıkanma durumunda ilk yardım uygular. 5. Yabancı cismin çıkıp çıkmadığını kontrol eder. 6. Tekniğine uygun olarak yetişkinlerde yabancı cisme bağlı tam tıkanmada yabancı cismi çıkarır. 7. Çocuklarda yabancı cisme bağlı kısmi tıkanmada çocuğa ilk yardım ve acil bakım uygular. 8. Çocuklarda yabancı cisme bağlı tam tıkanmada ilk yardım ve acil bakım uygular. 9. Çocuklarda yabancı cisme bağlı tam tıkanmada uygun teknikle yabancı cismi çıkarır. B.Bebeklerde Yabancı Cisme Bağlı Solunum Yolu Tıkanmaları (Bebeklerde Yabancı Cisme Bağlı Solunum Yolu Tıkanmalarında İlk Yardım ve Acil Bakım Uygulamak) 1. Bebeklerde yabancı cisme bağlı solunum yolu tıkanmalarının nedenlerini açıklar. 2. Bebeklerde yabancı cisme bağlı solunum yolu tıkanmalarının belirtilerini sayar. 3. Bebeklerde yabancı cisme bağlı kısmi tıkanmalarda ilk yardım uygular. 4. Bebeklerde yabancı cisme bağlı tam tıkanmada uygun teknikle yabancı cismi çıkarır. 36