PSİKİYATRİ, PSİKOLOJİ, PEDAGOJİ. Yazar Mazlum ÇÖPÜR PSİKİYATRİ

Transkript

1 PSİKİYATRİ İnsanlardaki duygu, düşünce ve davranış bozuklukları ile uğraşan bir tıp dalıdır. Kendi içinde ikiye ayrılmaktadır. Yetişkin psikiyatrisi, çocuk ve ergen psikiyatrisi.yetişkin Psikiyatrisi: Tıbbın bir dalıdır. Yetişkin psikiyatrisi uzmanı olmak için tıp fakültesini bitirmek ve ondan sonra 4-5 yıl psikiyatri eğitimi görmek gerekmektedir. Genel olarak psikiyatri, biyolojik, psikolojik veya sosyal ve toplumsal nedenlerle gelişen ve duygu, düşünce ve davranışlarımızda bozulmalara neden olan hastalıklarla uğraşan bir bilim dalıdır. Bu bilim dalı depresyon, duygulanım bozuklukları, panik bozukluk, obsesif kompulsif bozukluk, anksiyete bozuklukları, paranoid bozukluk, şizofreni, kişilik bozuklukları, alkol ve uyuşturucu madde bağımlılığı, cinsel işlev bozuklukları, nörotik bozukluklar, somatizasyon bozuklukları ( çeşitli fiziksel belirtilerle seyreden bozukluklar), uyku bozuklukları, yeme bozuklukları vs. bozuklukların teşhis ve tedavisi ile uğraşır. Yetişkin psikiyatriside kendi içinde alt dallara ayrılmaktadır. Bunlar; biyolojik psikiyatri ( sinir sistemindeki biyolojik nedenlere bağlı ruhsal sorunlarla uğraşır), liyezon psikiyatrisi ( fiziksel hastalığı olanlarda gelişen psikiyatrik sorunlarla uğraşır), acil psikiyatri, adli psikiyatri ( adli olaylarda psikiyatrik hastalıkların rolü ile uğraşır), geriyatrik psikiyatri ( yaşlılardaki psikiyatrik sorunlarla uğraşır), sosyal psikiyatri ( kişiler arası ve kültürel nadenlere bağlı ruhsal sorunlar ile uğraşır). Psikiyatri uzmanı olan bir kimse psikiyatri uzmanı olduktan sonra bu alanların birinde yoğunlaşarak, çeşitli kurslar ve başka eğitimler alarak, psikiyatrinin bir alt alanında yoğunlaşabilir. Psikiyatri uzmanları genellikle yukarıda sayılan bütün ruhsal hastalıkların tanı ve tedavisi ile uğraşırlar.. 1 / 5

2 Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi: Tıbbın bir dalıdır. Çocuk ve ergen psikiyatrisi olmak için tıp fakültesini bitirmek ve ondan sonrada 4-5 yıl çocuk ve ergen psikiyatrisi alanında uzmanlık eğitimi almak gerekir. Çocuk ve ergen psikiyatrisi; yaşına kadar olan çocuk ve ergenlerdeki duygu, düşünce ve davranış bozuklukları ile uğraşan bir bilim dalıdır. Depresyon, duygulanım bozuklukları, şizofreni, zeka gerilikleri, öğrenme bozuklukları, konuşma bozuklukları, fobik bozukluklar, gece ıslatması, kaka kaçırma, okul fobisi, otistik bozukluklar, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu, tik bozuklukları, yeme bozuklukları, davranış bozuklukları, cinsel kimlik bozuklukları, uyku bozuklukları vs. gibi bozuklukların tanı ve tedavisi ile uğraşır. Tedavi iki yolla yapılır. 1- Aile danışmanlığı: Aileye çocuğun sorunları veya hastalığı konusunda ve yapılabilecek tedaviler konusunda, ailenin yapabilecekleri konusunda bilgilendirme yapılır. 2-Aile tedavisi: Sorunları olan aile, bir bütün olarak değerlendirilir.ailenin işlev bozukluğu düzeltilmeye çalışılır.aile bireyleri ve çocuk arasındaki sorunlar ve aile içi çatışmalar, olumsuz etkileşimler ele alınır. 3- Psikoterapi: Bir çok psikoterapi çeşidi vardır.kişinin yaşına ve hastalığına göre farklı bir psikoterapi uygulanır.( davranış terapisi, oyun terapisi, eğitsel terapi, bilişsel terapi, uğraşı tedavisi vb.) 4- İlaçlarla yapılan tedavi: Bazı hastalıklar ilaçla tedavi edilir. ( şizofreni, ağır depresyon, ciddi enksiyete bozuklukları vb.) Bazı hastalıklarda da psikoterapi ve ilaç tedavisi birlikte yapılabilir.( depresyon, anksiyete bozuklukları, fobik bozukluklar vb.) 2 / 5

3 PSİKOLOJİ Psyche Yunanca zihin, loji bilim demektir.psikoloji zihin bilimi demektir. Davranış ve zihinsel işleyişleri inceleyen bir bilim dalıdır. Kişilerin ve grupların kişisel ve kişiler arası zihinsel, duygusal, davranışsal işlevlerini inceler. Davranış, bir insanın diğer bir insanda gözlemlediği tüm davranışları içermektedir. Bir insanın zihinsel işleyişi sonucu oluşan, düşünce, duygu, ve güdüleri diğer insanlarca doğrudan gözlenemez. Ancak; bu zihinsel işlevleri çeşitli yollarla araştırıp icelemek mümkündür. Psikoloji bilimi insanların gözlemlenebilen davranışlarını inceleyerek, onun zihinsel işleyişini anlamaya, ve bu yolla hangi durumlarda nasıl bir zihinsel işleyiş sonucunda nasıl davranacağını veya bir davranışın altında yatan zihinsel işleyişi anlamaya çalışır. İnsan davranışlarının zihinsel nedenleri ve çeşitli davranışlar arasındaki ilişkiyi anlamaya çalışır. Modern psikoloji daha çok insanın gözlenebilen davranışları ve içinde bulunduğu duruma göre yaptığı davranışları anlamaya çalışır; insan davranışlarını önceden kestirmeye çalışır. Psikolojinin, klinik psikoloji, sosyal psikoloji, gelişim psikolojisi, endüstri psikolojisi, deneysel psikoloji, fizyolojik psikoloji, eğitim psikolojisi ve başka bir çok alt dalları vardır. Bir çok kimse klinik psikoloji ile psikiyatri ve pedagojiyi karıştırmaktadır. Psikolojinin bir alt dalı olan klinik psikoloji hastalık boyutunda olmayan davranışlar ve kişiler arasındaki ilişki sorunları ile ilgilenen bu sorunların nedenlerini ve çözüm yollarını araştıran bir alandır. Bu alanda çalışan psikologlarada klinik psikolog denmektedir. Üniversitelerin edebiyat fakültelerine bağlı olan psikoloji bölümünü bitirenler psikolog olarak mezun olmaktadırlar. Klinik psikolog olabilmek için bir klinikte bir süre eğitim görüp bu eğitimi başarı ile bitirmek gerekmektedir. Diğer psikoloji alanları içinde aynı şey geçerlidir. Yani tıp fakültesini bitirenlerin bir alanda uzman olmak için uzmanlık eğitimi görmeleri gibi. Bu eğitimi görmüş ve klinik psikolog ünvanı almış psikologlar, davranış sorunları ve bunların yol açtığı sorunlar konusunda yardımcı olabilirler ( bazı okul sorunları, iş ortamında yaşanan sorunlar, bazı aile sorunları vb.) Kişinin sorunu hastalık olarak tanımlanabilecek bir sorun ise ( depresyon, panik bozukluk, otizm, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu, obsesif kompulsif bozukluk, şizofreni gibi) tıbbın psikiyatri alanına girmektedir. Klinik psikologlar psikoterapi 3 / 5

4 eğitimi almış ve bu alanda kendilerine yetki verilmişse, psikiyatri uzmanı tarafında tanısı konmuş ve psikoterapiden fayda görecek hastalara psikoterapi yapabilirler. Ülkemizde uzman psikolog ve psikoterapist ünvanı almış olanların sayısı çok çok azdır; ancak bu alanlarda eğitim almamış, hatta hiçbir klinikte çalışmamış bir çok psikolog psikoterapi yaptıklarını söylemektedirler. Bazı psikologlar bir psikiyatristin tanı koyması ve tedavi etmesi gereken hastalara, bu konuda hiçbir eğitimleri olmadığı halde tanı koyduklarını ve tedavi edebileceklerini söyleyerek hastalara zaman kaybettirmektedirler. PEDAGOJİ Pedagoji, Çocuklarda "eğitim bilim ve teorisi" anlamına gelmektedir. Kelimenin aslı, Yunanca "Paidagogeo"'dur. (Paid=çocuk, ago=yönetmek), dolayısıyla "çocuk yönetmek" anlamına gelir. Pedagojinin ilgi sahası, yeni doğan ile yetişkin arasındaki insanların eğitimidir.çocuk eğitimi faaliyetlerinin bütününü içine alır. Hattâ bunun için, eğitime yön verici kuralların bütünü olarak da târif edilmektedir Bunun için çocuğun zihinsel etkinlikleri, beceri ve yetenekleri, ruhsal ve bedensel gelişimi, sosyalleşme sürecinde kişilik kazanma çabası ve nitelikleri üzerine gözlem, tanı ve saptamalar yapılır; bunlara uygun eğitim metotları geliştirilir. Bütün bu tanımlara göre pedagog, kişinin hangi metotlar uygulanırsa daha iyi öğreneceği, yada hangi nedenlerden dolayı öğrenemediği, yanlış öğrendiği araştırır ve doğru şeyleri nasıl daha hızlı ve çok öğreneceği konusunda önerilerde bulunur. Burada sözkonusu olan sadece okul eğitimi değil hayatın her alanındaki eğitimdir. Bu nedenle pedagojininde bir çok alt bölümü vardır. Eğitim pedagojisi: Eğitimde doğru stratejilerin uygulanası ile ilgilenir. 4 / 5

5 Orthopedagoji: Problemli çocuklar ve onların davranışları ile ilgilenir. Transkültürelpedagoji: Kültürel etkenlerin çocuk davranışları üzerindeki etkilerini inceler. Antropedagoji: Tarihteki örnek şahsiyetlerin durumlarını inceler ve günümüz ile karşılaştırmalı veri alışverişi yapar. Üniversitelerin pedagoji bölümleri 1980 lerde kaldırılmış; bunun yerine edebiyat fakültelerinde psikolojik danışmanlık ve rehberlik bölümü kurulmuştur. Bu bölümü bitirenlere alışılmış olarak pedagog denmektedir. 5 / 5