her şey sizin için kpss 'de tarih yazdık konu anlatımı Hakan Özateş - Hülya Özateş

Transkript

1 her şey sizin için kpss 'de tarih yazdık konu anlatımı Hakan Özateş - Hülya Özateş

2 SUNU Değerli Aday, KPSS ülkemizin önemli sınavlarından biri haline gelmiştir. Bu sınavın önemli bir bölümünü Tarih soruları oluşturmaktadır. Bu yönü ile Tarih dersi KPSS'nin kazanılmasında önemli bir dönüm noktasıdır. Elinizdeki bu Tarih kitabı sınava hazırlanırken güçlü içeriği, kapsamlı soru sayısı ve görsel canlılığı ile size yeterli ve yararlı olacaktır. Pegem Yayınlarının getirdiği bir yenilik olarak bu kitap, diğer KPSS kitaplarından farklı bir formatta hazırlandı. Konu Anlatımlı Tarih kitabının yanına 2250 özgün sorudan oluşan Tarih Soru Bankası konularak öğrencilerin soru gereksinimleri tek elden giderildi. Pegem Yayınevine özgü bu anlayış Türkiye'de ilk defa uygulanmaktadır. Ayrıca Konu Anlatımlı Tarih kitabına her üniteden sonra 2000 yılından günümüze kadar çıkmış soru örnekleri konuldu. Hemen arkasınada 750 orjinal soru yerleştirildi. Öğrencilerin görsel hafızasını canlı tutmak için kitap renkli basıldı. Konularla ilgili resim, grafik ve haritalar kullanıldı. Değerli arkadaşlar, öğrenmenin temel kuralı tekrar etmektir. Beynimiz gördüğü ve okuduğu hiçbir şeyi unutamaz. Ancak iki gün içinde tekrar etmek şartı ile. Öğrendiğimiz bir bilgiyi iki gün içinde, bir hafta içinde ve bir ay içinde birer kez tekrar edersek beynimiz bu bilgiyi asla unutmaz. Sınav süresinde beynimiz, hafızaya aldığı bu bilgiyi bizim isteğimiz üzerine bize hatırlatır. O nedenle ne kadar çok tekrar yaparsak, başarımız o kadar artar. Çünkü tekrar edilmeyen bilgi unutulur. Kitabımızın hazırlanmasında emeği geçen tüm Pegem Akademi çalışanlarına teşekkür ederiz. Memurluğa uzanan bu zorlu yolda, tüm memur adaylarına başarılar dileriz. Hülya Özateş - Hakan Özateş

3 KPSS TARİH İÇİNDEKİLER 1. BÖLÜM ORTA ASYA TÜRK TARİHİ Ünite İle İlgili Tanım, Terim ve Kavramlar... 2 Çıkmış Soru Analizleri... 4 Türklerin Ana Yurdu... 4 Orta Asyadan Göçler... 5 İskitler... 7 Asya Büyük Hun Devleti... 8 Kavimler Göçü ve Sonuçları Avrupa Hun Devleti Köktürkler I. Köktürk Devleti II. Köktürk (Kutluk) Devleti Uygurlar Diğer Türk Devletleri ORTA ASYA TÜRK DEVLETLERİNDE KÜLTÜR VE UYGARLIK A. Devlet ve Ülke Yönetimi B. Toplumsal Yapı C. Sosyal Yaşam D. Ekonomi E. Hukuk F. Din Ve İnanış G. Ordu H. Yazı, Dil Ve Edebiyat K. Bilim Ve Sanat Çıkmış Sorular ve Testler BÖLÜM İLK TÜRK - İSLAM DEVLETLERİ Ünite İle İlgili Tanım, Terim ve Kavramlar Çıkmış Soru Analizleri Türklerin İslamiyeti Kabul Etme Nedenleri Türklerin İslamiyet e Hizmetleri Karahanlılar Gazneliler Tolunoğulları Akşitler Eyyubiler Memlükler Harzemşahlar Oğuzlar Büyük Selçuklu İmparatorluğu Moğol İmparatorluğu ve Diğer Türk Devletleri Timur Devleti Babür İmparatorluğu TÜRK İSLAM DEVLETLERİNDE KÜLTÜR VE MEDENİYET A. Devlet Yönetimi B. Memleket Yönetimi C. Ordu D. Hukuk E. Sosyal Hayat F. Ekonomi G. Toprak Yönetim H. Dil Edebiyat I. Bilim J. Sanat Çıkmış Sorular ve Testler BÖLÜM TÜRKİYE TARİHİ Çıkmış Soru Analizleri ve 14. Yüzyıllar Türkiye Tarihi Anadolu da Kurulan İlk Türk Beylikleri Türkiye Selçuklu Devleti Haçlı Seferleri ve Türkiye Selçuklu Devleti Türkiye Selçuklu Beylikleri Anadolu da Kurulan Diğer Türk Beylik ve Devletleri TÜRKİYE SELÇUKLU DEVLETİ VE BEYLİKLER DÖNEMİNDE KÜLTÜR VE MEDENİYET A. Devlet Yönetimi B. Memleket Yönetim C. Ordu D. Hukuk E. Toprak Yönetimi F. İktisadi Hayat G. Dil Ve Edebiyatı H. Fikir Hayatı I. Bilim Hayatı J. Sanat Çıkmış Sorular ve Testler

4 KPSS TARİH KİTABI 4. BÖLÜM OSMANLI TARİHİ 5. BÖLÜM TÜRKİYE CUMHURİYETİ TARİHİ Çıkmış Soru Analizleri OSMANLI DEVLETİNİN KURULUŞ DÖNEMİ Osmanlı Beyliği nin Büyüme Nedenleri OSMANLI DEVLETİ NİN YÜKSELME DÖNEMİ OSMANLI KÜLTÜR VE MEDENİYETİ a. Padişah b. Saray Teşkilatı c. Divan-ı Hümayun Ülke Yönetimi Ordu Toprak Yönetimi Maliye Hukuk Eğitim ve Öğretim Toplumsal Yapı Bilim, Edebiyat, Sanat, Mimari Edebiyat Sanat Mimari Çıkmış Sorular ve Testler XVII. YÜZYIL OSMANLI DURAKLAMA DÖNEMİ VE ISLAHATLAR Çıkmış Soru Analizleri Duraklamanın Nedenleri Duraklama Döneminin Önemli Siyasi Olayları Duraklama Döneminde İç İsyanlar XVII. Yüzyıl Duraklama Dönemi Islahatları OSMANLI GERİLEME DÖNEMİ VE ISLAHATLARI Çıkmış Soru Analizleri Gerileme Döneminin Önemli Siyasi Olayları Çıkmış Sorular ve Testler AVRUPA TARİHİ Yeniçağ Avrupa Yakınçağ Avrupa Testler XIX. YÜZYIL DAĞILMA DÖNEMİ VE ISLAHATLARI Çıkmış Soru Analizleri DAĞILMA DÖNEMİ Dağılma Döneminin Önemli Siyasi Olayları Çıkmış Sorular ve Testler Yönetim Şekilleri İzmler Tanım, Terim ve Kavramllar Çıkmış Soru Analizleri Demokrasinin Dünyadaki Tarihi Gelişimi OSMANLI DEVLETİ'NDE DEMOKRATİKLEŞME HAREKETLERİ Sened-i İttifak Tanzimat Fermanı Islahat Fermanı I. Meşrutiyet II. Meşrutiyet Çıkmış Sorular ve Testler XX. YÜZYIL BAŞLARINDA OSMANLI İMPARATORLUĞU.317 Çıkmış Soru Analizleri Trablusgarp Savaşı Balkan Savaşları I. Dünya Savaşı Osmanlı İmparatorluğunu Paylaşma Tasarıları-Gizli Antlaşmalar Wilson İlkeleri Mondros Ateşkes Antlaşması Cemiyetler Paris Barış Konferansı İzmir in İşgali Amiral Bristol Raporu Mustafa Kemal Atatürk ün Yazdığı Kitaplar Çıkmış Sorular ve Testler KURTULUŞ SAVAŞI HAZIRLIK DÖNEMİ Çıkmış Soru Analizleri Mustafa Kemal in İstanbul a Gelişi Samsun a Çıkış Havza Genelgesi Amasya Genelgesi Kongreler Kurtuluş Savaşı na Karşı Damat Ferit Hükümeti nin Tutumu ve İstifa Ettirilme si vi

5 İçindekiler Amasya Görüşmesi Temsil Heyetinin Ankara ya Gelmesi Son Osmanlı Mebusan Meclisi nin Toplanması İstanbul un Resmen İşgali I. TBMM'nin Açılması Anayasası Teşkilat-ı Esasiye Kanunu TBMM ye Karşı Çıkan Ayaklanmalar Milli Mücadelede Türk Basını Sevr Barış Antlaşması Bilecik Görüşmesi Çıkmış Sorular ve Testler KURTULUŞ SAVAŞI NDA CEPHELER Çıkmış Soru Analizleri a. Doğu Cephesi b. Güney Cephesi c. Batı Cephesi Mudanya Ateşkes Antlaşması Saltanatın Kaldırılması Lozan Barış Antlaşması Çıkmış Sorular ve Testler ATATÜRK DÖNEMİ İÇ POLİTİKA VE DEVRİMLER Çıkmış Soru Analizleri II. TBMM'nin Açılması Cumhuriyetin İlanı Halifeliğin Kaldırılması Anayasası Partiler ve Çok Partili Hayata Ge çiş Denemeleri ATATÜRK DEVRİMLERİ Hukuk Alanında Yapılan Devrimler Eğitim ve Kültür Alanında Yapılan Devrimler Toplumsal Alanda Yapılan Devrimler Ekonomik Alandaki Gelişmeler Çıkmış Sorular ve Testler ATATÜRK İLKELERİ Çıkmış Soru Analizleri Cumhuriyetçilik Milliyetçilik (Ulusçuluk) Halkçılık Devletçilik Laiklik İnkılapçılık (Devrimcilik) Atatürkçülüğün Bütünleyici İlke leri Çıkmış Sorular ve Testler ATATÜRK DÖNEMİ DIŞ POLİTİKA Çıkmış Soru Analizleri LOZANDAN GELEN PÜRÜZLER VE ÇÖZÜMLERİ Yabancı Okullar Sorunu Nüfus Değişimi (Mübadele) Irak Sınırı Ve Musul Sorunu Montrö Boğazlar Sözleşmesi Hatay Sorunu TÜRKİYE NİN ALDIĞI GÜVENLİK ÖNLEMLERİ Türkiye nin Milletler Cemiyeti ne Girişi Balkan Antantı Sadabat Paktı Çıkmış Sorular ve Testler BÖLÜM ATATÜRK SONRASI TÜRKİYE'DE İÇ VE DIŞ POLİTİKA Çıkmış Soru Analizleri ATATÜRK SONRASI TÜRKİYE DE İÇ VE DIŞ POLİTİKA 550 İsmet İnönü Dönemi Demokrat Parti Dönemi II. DÜNYA SAVAŞI II. DÜNYA SAVAŞI'NIN NEDENLERİ II. DÜNYA SAVAŞI'NIN SONUÇLARI II. DÜNYA SAVAŞI'NDA TÜRKİYE II. DÜNYA SAVAŞI SIRASINDA YAPILAN KONFERANS- LAR Atlantik Bildirisi Casablanca Konferansı Washington Konferansı Tahran Konferansı Yalta Konferansı San Francisko Konferansı Postdam Konferansı Çıkmış Sorular ve Testler vii

6 BİRİNCİ BÖLÜM ORTA ASYA TÜRK TARİHİ 1. ÜNİTE İLE İLGİLİ TANIM, TERİM VE KAV- RAMLAR 2. TÜRKLERİN ANA YURDU VE GÖÇLER 3. BÜYÜK HUN İMPARATORLUĞU 4. KAVİMLER GÖÇÜ 5. AVRUPA HUN DEVLETİ 6. KÖKTÜRK İMPARATORLUĞU 7. II. KÖKTÜRK (KUTLUK) İMPARATORLUĞU 8. UYGUR DEVLETİ 9. DİĞER TÜRK DEVLETLERİ 10. KÜLTÜR VE UYGARLIK 11. ÜNİTE İLE İLGİLİ ÇIKMIŞ KPSS SORULARI 12. ÜNİTE İLE İLGİLİ ÖRNEK SORULAR

7 KPSS TARİH KİTABI ÜNİTE Kut Anlayışı: İLE İLGİLİ Kut un TANIM, Gök Tanrı tarafından bir aileye verildiği, bunun da babadan TERİM oğula VE geçtiğine KAVRAMLAR inanılan yönetme gücü. Bu nedenle hanedanın tüm erkeklerinin Balık: devlet Şehir. yönetiminde hakkı vardı. Ordu: Töre: Hükümdarın Yazılı olmayan oturduğu hukuk başkent. kuralları. Oguş: Toygun: Aile Kurultay üyesi. Uruk: Aygucı-Üge: Soy(Aşiret) Vezir, Aynı soydan başbakan gelen aileler Ayukı: Hükümet topluluğu. Tudun: Vergi ve ülke denetim işlerinden Bod: sorumlu Boy. Ailelerin kişi. ve soyların bir araya gel mesiyle Tarkan: oluşan, Aynı zamanda iç dayanışmayı komutan ve adaleti olan düzenleyen vali. bir beyin başkanlığındaki siyasi birlik. Buyruk: Kağanın yanında bulunan büyük memur, bakan. Budun: Boylar birliği(millet). Aynı soydan Tamgacı: Dışişleri bakanı. gelen, Ağılık: aynı Hazine dili konuşan sorumlusu, boyların maliye oluşturduğu bakanı. teşkilat. Bitigçi: Yazıcı, katip. İl, El: Apa: Devlet. Sivil En saray üst görevlisi. seviyedeki devlet teşkilatlanmasıdır. Örgin: Taht Tüm budunları, gök tanrının verdiği Uçmağ: kut sayesinde Cennet yönettiğine inanılan bir Tamu: Cehennem hükümdar başkanlığındaki siyasi teşkilatlanma. Uluğsığış: Kıyamet günü Odsuzluk: Bağımsızlık Kün: Kalıng: Halk. Evlenirken oğlan evinden alınan Yurt: ve Ülke. mülkiyeti Aynı zamanda kadında olan çadır mal anlamında mülk. da kullanılır. Iduk: Kutsal. Uluş: Çevgen: Vatan, ülke Atlı top oyunu. Polo benzeri bir oyun. Oba: Konar-Göçer kültürde belirli bir süre yerleşilen, Yarmak: çadırların Madeni kurulduğu para alana verilen ad. Sığıtçı: Cenaze törenlerindeki ağlayıcı Otağ: Tuğ: Birbirine At kılından geçişli saçak birçok şeklinde odadan yapılıp oluşan, hükümdar uzun bir ya sırığa da komutan takılan hükümdarlık için kurulan büyük çadır. alameti. Tuğların sayısı hükümdarların ve beylerin nüfuzuna göre değişirdi. Türk Atlı Göçebe Kültür: Konar-Göçer Kültür hükümdarlarının dokuz tuğu bulunurdu. de denir. Sü: Asker. Temel geçim kaynağı hayvancılık olduğu Ongun: için sürülerin Totem. Kutsal ihtiyaçlarını sayılan karşılamak hayvan. amacı Tuğra ile doğa (Tuğrak): şartlarına İmzalı göre damga, yer değiştiren mühür. hareketli Kengeşçi yaşam ve tarzı. Tayanç: Danışman. Eski Asena: Türklerde Efsaneye danışmaya, göre Türklerin istişare so etmeye yundan kengeşmek de nirdi. Kengeşçi ve Tayanç geldiklerine inandıkları kurt. da danışılan kişi. Böri: Muyanlık: Kurt. Orta Asya Türklerinde doyurma ve En donatma yüksek hükümdarlık geleneği. unvanı. Kağan: Yabgu: Yargucı Hükümdarın - Yargan kardeşinin - Bilge Törüçi: kul landığı Hakim, unvan. yargıç. Şad: Yargu: Kağanın Yüksek ailesinden devlet boyların mahkemesi başına Kurultay-Toy-Kengeş Meclisi: Hükümdar, hanedan üyeleri, devlet görevlileri ve yönetici olarak görevlendirilmiş erkeklere verilen boy unvan. beylerinin katılmasıyla oluşturulan Tigin: meclis. Şehzade. Katun: Hükümdar eşlerine verilen unvan. Kut: İyi şans, talih, devlet yönetme hakkı. Kut Anlayışı: Kut un Gök Tanrı tarafından bir aileye verildiği, bunun da babadan oğula geçtiğine inanılan yönetme gücü. Bu nedenle hanedanın tüm erkeklerinin devlet yönetiminde hakkı vardı. Töre: Yazılı olmayan hukuk kuralları. Toygun: Kurultay üyesi. Aygucı-Üge: Vezir, başbakan Ayukı: Hükümet Tudun: Vergi ve ülke denetim işlerinden sorumlu kişi. Tarkan: Aynı zamanda komutan olan vali. Buyruk: Kağanın yanında bulunan büyük memur, bakan. Tamgacı: Dışişleri bakanı. Ağılık: Hazine sorumlusu, maliye bakanı. Bitigçi: Yazıcı, katip. Apa: Sivil saray görevlisi. Örgin: Taht Uçmağ: Cennet Tamu: Cehennem Uluğ Sığış: Kıyamet günü Odsuzluk: Bağımsızlık Kalıng: Evlenirken oğlan evinden alınan ve mülkiyeti kadında olan mal mülk. Iduk: Kutsal. Çevgen: Atlı top oyunu. Polo benzeri bir oyun. Sığıtçı: Cenaze törenlerindeki ağlayıcı Yarmak: Madeni para Tuğ: At kılından saçak şeklinde yapılıp uzun bir sırığa takılan hükümdarlık alameti. Tuğların sayısı hükümdarların ve beylerin nüfuzuna göre değişirdi. Türk hükümdarlarının dokuz tuğu bulunurdu. Sü: Asker. Ongun: Totem. Kutsal sayılan hayvan. Tuğra (Tuğrak): İmzalı damga, mühür. Kengeşçi ve Tayanç: Danışman. Eski Türklerde danışmaya, istişare etmeye kengeşmek de nirdi. Kengeşçi ve Tayanç da danışılan kişi. Muyanlık: Orta Asya Türklerinde doyurma ve donatma geleneği. 2

8 KPSS TARİH KİTABI ÇIKMIŞ SORU ANALİZLERİ Orta Asya Türk Tarihi TÜRKLERİN ANA YURDU Ana Yurt: Türklerin Orta Asya da yaşadıkları bölgeye verilen addır. Türklerin ana yurdu Orta Asya dır. Türklerin tam olarak tarih sahnesine çıktıkları yer Altay Dağları ve çevresidir. Orta Asya nın sınırları; Sibirya Ovaları Hazar Denizi ORTA ASYA Kingan Dağları Hindikuş ve Karanlık Dağları Türk Adının Kökeni Türk kelimesi Türk soyundan olan ve Türkçe konuşan toplulukların genel adı olarak bugünkü şekli ile ilk defa VII. yüzyılda Köktürklere ait Orhun Yazıtları nda kullanılmıştır. Yazıtta "Türük" ve "Türk" olarak iki farklı biçimde kullanılmıştır. Türk sözcüğüne Çin (Tukyu), Arap, Pers, Bizans, Rus (Tork), Macar (Török) ve Hint (Turukha) kaynaklarında da rastlanması, Türklerin bu topluluklarla etkileşim içinde olduğunun ve geniş bir coğrafyaya yayıldığının göstergesidir. Türk adıyla kurulan devletler; Köktürk Devleti Türkiye Cumhuriyeti KKTC Türkmenistan'dır 4

9 Orta Asya Türk Tarihi ORTA ASYADAN GÖÇLER Orta Asya dan Göçlerin Nedenleri Göç Yolları Orta Asya'da yaşayan Türkler M. Ö lerden başlayarak M. S lere kadar aralıklarla göç etmişlerdir. Türkler Orta Asya dan güneye, kuzeye, doğuya ve çoğunlukla batıya göç etmişlerdir. AVRUPA Hunlar Avarlar Bulgarlar Macarlar Kıpçaklar Peçenekler Uzlar ORTA DOĞU VE ANADOLU (Oğuzlar) Büyük Selçuklu Devleti Türkiye Selçuklu Devleti Anadolu Türk Beylikleri Osmanlı Devleti Akkoyunlu Devleti Karakoyunlu Devleti Safevi Devleti Türkiye Cumhuriyeti SİBİRYA (Yakutlar) ORTA ASYA HİNDİSTAN Gazneliler Babür Devleti ÇİN (Sincan Uygur Bölgesi) Ekonomik nedenler Nüfus artışına bağlı olarak otlakların yetersiz kalması Kuraklık ve ani iklim değişiklikleri nedeniyle hayvancılığın yapılamaz hale gelmesi Salgın hayvan hastalıklarının üretimi azaltması 5

10 KPSS TARİH KİTABI Siyasi nedenler Çin ve Moğol baskıları Türk boyları arasındaki siyasi anlaşmazlıklar. Milattan önceki dönemlerdeki göçlerin temel nedenleri daha çok ekonomik, Milattan sonraki göçlerin nedenleri daha çok siyasidir. Orta Asya dan Göçlerin Sonuçları 1. Asya, Avrupa, Kuzey Afrika da Selçuklu İmparatorluğu, Osmanlı İmparatorluğu, Avrupa Hun Devleti, Türkiye Cumhuriyeti gibi yeni Türk devletleri kurmuşlardır. 2. En olumlu yanı Oğuzlar ın Anadolu yu ikinci Türk yurdu yapmalarıdır. 3. Olumsuz sonuç olarak Hun, Avar, Macar, Bulgar gibi Avrupa ya giden Türk boyları, diğer uluslar arasında erimiş millî benlikle rini kaybetmişlerdir. 4. Maden işleme, at, eyer, özengi, pantolon kullanma ve orduda onluk sistem gibi uygarlık özelliklerini gittikleri yerlere götürmüşler ve diğer uluslara öğretmişlerdir yılında bugünkü Avrupa nın siyasi ve etnik yapısının temelini oluşturan Kavimler Göçü'ne neden olmuşlardır ve 1453 te iki kez çağ açıp çağ kapatmışlardır. 7. Zerdüşlük dini haricinde tanıdıkları tüm dinlere inanmışlardır. 8. Kiril, Latin, Arap alfabesi gibi birçok alfabeyi kullanmışlardır. 9. Göç etmeyerek Orta Asya'da kalanlar Asya Hun, Köktürk, Uygur adıyla büyük devletler kurmuşlardır. İLK TÜRK DEVLETLERİ ASYA'DA KURULANLAR Asya Hun Devleti Köktürkler Uygurlar Kırgızlar Sibirler Akhunlar Türgişler Karluklar Hazarlar AVRUPA'DA KURULANLAR (Asya'dan Avrupa'ya göç eden Türk devletleri) İskitler Avrupa Hun Devleti Kıpçaklar Bulgarlar Avarlar Macarlar Uzlar Peçenekler Hem Orta Asya'da hem de Avrupa'da kurulan Türk devletleri; - Hunlar - Avarlar'dır. 6

11 Orta Asya Türk Tarihi İSKİTLER (Sakalar) (MÖ 7-2. Yüzyıl) Tarihte bilinen ilk Türk Devleti'dir. Anadoluya giren ilk Türk devletidir. İç Anadolu ve Güney Doğu Anadolu'ya kadar akınlarda bulunmuşlardır. Yerleşme amacı yoktur. Sınırları Doğu Avrupa'ya kadar uzandığı için Avrupa da var olan ilk Türk devletidir. Yunanlar İskit, Persler Saka diye adlandırmışlardır. Herodot, tarihinde İskitlerden söz etmektedir. Perslerle yaptıkları savaşlar ünlü Alper Tunga Destanı nın konusunu oluşturmuştur. Alper Tunga'nın, Pers hükümdarı 2. Kiros ile mücadelesi destana konu olmuştur. İranlı şair Firdevsi'nin Şehname adlı eserinde bu konu, İran-Turan mücadelesi şeklinde işlenmiştir. Alper Tunga bu eserde Efrasiyap adıyla anılmaktadır. Yusuf Has Hacip ve Kaşgarlı Mahmut, eserlerinde Efresyap ı Alper Tunga olarak adlandırmışlardır. Orta Asya Türk toplumlarında kadının toplumsal statüsü yüksektir ve kadın hükümdarları vardır. Dinsel inanışları (Gök Tanrı inancı), gelenekleri, sanat motifleri (Hayvan Üslubu), ölü gömme törenleri (Yuğ) Orta Asya Türkleri ile benzerlik taşımaktadır. Hayvan Üslubunun yaratıcısı olan İskitler eşyalarını geyik, kuş, pars gibi hayvan resim ve kabartmalarıyla süslemişlerdir. 7