1895 YILINDA SELANİK BAKİ SARISAKAL

Transkript

1 1895 YILINDA SELANİK BAKİ SARISAKAL

2 1895 YILINDA SELANİK Selanik bundan yirmi sene evvel sur dahilinde ve üç kilometre vasatinde bir arazide sıkışıp kalmış küçük bir kasaba iken 1286 tarihinde deniz cihetinde suru kaldırılıp mükemmel rıhtımlar inşa edilerek şehir sahil boyunca tevsii ile muntazam yapılara havi yeni mahalleler ve rıhtım boyunca büyük ticarethane ve mağazalar, otel ve gazino, ve kahvehaneler inşa edilmiş ve bu suretle münakalat ve ticaret bahriyesi tevsi ede ede bugün mevcut rıhtımın kifayetsizliğinden şikayet edilmeye başlanmıştır. Selanik Surları Selanik te asarı atikadan olarak Hortacı Sultan, Ayasofya, Kasımiye, Eski Cuma Cami-i Şerifleriyle Kalameriya Kapısında bulunan Tak-ı Zafer vardı. Denizden Selanik Görünümü

3 Selanik Zafer Takı Sayei terakkiye vaye-i cenabı hilafetpenaide Selanik şehri kabiliyet mevkiyesi ve ahalisinin sui ve gayretinin inzimamıyla bir sürat fevkaladede tevsii ve tezyin etmekte olup bu gün doğu ve batı taraflarındaki hisarın bir kısmı kaldırılmış muntazam bir mahalle inşa edilmiştir. Şehir evvela batı yönünden gelişmeye başlamışsa da bazı dereler buranın havasını ihlal ettiğinden ahalinin rağbeti doğu tarafına intikal etti ve bu yönde hemen malumat ticariyeye terk ve tahsisi edilerek Şimendifer istasyonları ve fabrikalar hep bu yönde tesis edilmiştir. Doğu yönünde az bir zaman zarfında küçük fakat fevkalade muntazam bir şehir meydana gelmiştir. Selanik

4 Selanik in ashabı serveti birbirleriyle yarışırcasına para sarfıyla usul cedide üzere gayet ihtişamlı şatolar ve sayfiyeler inşa ederek oranın mamuriyet ve letafetini yansıtmışlardır senesinde Selanik in doğu yönündeki surun bir kısmı daha kaldırılarak orda Hamidiye Caddesi namıyla büyük bir cadde küşad ve bir mahalle bina edilerek bu suretle yeni şehir evvela Yalılar yönü Selanik ile hemen bütünleşmiş velhasıl onbeş yirmi sene zarfında senelik üç dört misli büyümüş ve azim bir şehir haline gelmiştir. Selanik Hamidiye Caddesi Selanik, İzmir den sonra Memalik-i Osmaniye nin birinci ve en büyük bir bender ticareti olmuştur. Selanik

5 Selanik in havası mütedil olup fasıl şitada mizan el harare nadiren seferden bir iki derece aşağı ayaz ve yağan kar çok durmaz, yazın ise nadiren 38 dereceye çıkarmasa da havası sıcak olup Vardar yönündeki bataklıkta sıtmayı arttırmaktadır. Kışın Selanik te biraz rutubet olursa da Vardar denilen Kuzey Doğu rüzgârı daima kuru ve sert estiğinden bu rutubeti mahv ve izale etmektedir. Selanik Hükümet Konağı Selanik Ziraat ve Sanayi Mektebi

6 Selanik te miri emlaktan olarak geçen sene resmi küşadı icra edilen büyük ve mükemmel bir Hükümet Konağı, üç daire-i askeriye, iki kışla, iki kale, bir Tophane, bir hastane, bir belediye dairesi, bir idadi, mülki, Ziraat ve Sanayi Mektepleri, Askeri ve Mülki iki Rüşdiye ve İnas a mahsus diğer bir Rüşdiye 31 gayrı resmi mektep, 56 Cami-i Şerif, 23 Tekke, 7 Medrese ve 1 Kütüphane, 5 Matbaa, 16 Kilise, 21 Havra, 3 Hastahane, 1 Metropolithane, 1 Bedesten, 15 Otel, 27 Fabrika ile 2 Tiyatro mevcuttur. Selanik Beyaz Kule ve Selanik Surları Hükümeti seniyemizin teşvikatının semeresi olarak bu son beş-altı sene zarfında Selanik te bir çok medeniyet müessese ve nafıa husülpezir olmuştur ki en mühimleri Selanik Manastır hattıyla, Dersaadet İltisak Hattıdır. Selanik dört- beş seneden beri havagazıyla tenvir edilmekte olduğu gibi, bir su kumpanyası da şehrin bir saat mesafesinde açtırmış olduğu ondört artezyen kuyularından tedarik ettiği suyu demir borular vasıtasıyla şehrin her tarafına isale etmektedir ki bu sayede Selanik su yönünden olan ihtiyacı da son bulmuştur. Yine bir-iki seneden beri 12 kilometre uzunluğunda bir tramvay hattı şehrin Yalılar- Hamidiye- İstasyon arasında çalışmaktadır. Selanik şehrine belediye nokta-i nazarından bakıldığı halde dahi yine İzmir vesair meşhur şehirler arasına bakmak gerekir. Şehrin esvakının cümlesinde kaldırım olduğu gibi pek çok caddelerine de granit taşlarıyla kaldırım yapılmıştır. Yeniden caddeler küşad edildiği gibi eskileri de tevsii edilmiş ve 306 senesi yangınında şehrin hemen kamilen muhterik olan kuzey-güney yönünde de geniş caddeler küşad olunup etrafına ağaçlar arzıyla burada da muhteşem bir mahalle inşa edilmiştir. Şehir mektepler yönünden Beyrut kadar değilse de, ondan pek de aşağı kalmamaktadır. Selanik ahalisi maarifin derece-i ehemmiyetini bundan daha yirmi sene evvel hakkıyla takdir edip Hükümeti seniyenin teşviki ile mektebin ıslahına ve usul cedide üzerine tedrisata başlamış ve Mektebi Sultani, derecesinde birde Mektebi Terakki tesis edilmişse de tahsisatın azlığı ve kurucularının eski şevk ve gayreti kalmaması hasebiyle bu gün Rüşdiye derecesinde bir mektep halinde faaliyetini sürdürmektedir. Mamafiye Selanik te yinede muntazam birkaç hususi İslam mektebi olduğu gibi gayrı Müslime nin birçok mektepleri bulunmaktadır. Mükemmel bir suretle inşa ve küşad edilmiş olan İdadi-i Mülkiye Mektebi de vardır.

7 Matbuat henüz terakki edemeyip matluba muvaffık muntazam matbaalar küşad edilmemiştir. Selanik te resmi gazeteden maada gazete neşrolunmazken Selanik in terakkiperver gençlerinden Fazlı Necip Beyefendi tarafından Asır namıyla siyasi ve edebi bir gazetenin imtiyazı istihsal edilip haftada iki defa muntazaman neşredilmektedir. Bundan başka Yahudice ve Rumca gazetelerde neşredildiği gibi yakında Jurnal de Selanik ismiyle Fransızca bir gazetenin dahi mevkii intişara konulacağı işitilmiştir. Selanik şehri ticaret noktai nazarından İzmir den sonra memaliki şahane içinde birinci olup ticaret Beyrut a faiktir. Selanik in her sınıf ahalisi umumiyetle ticarete meyilli ise de mamulatı ticariye ekseriya İslam ve Yahudiler elindedir. Selanik Mustafa İbrahim Mağazası Selanik-Üsküp Hattı sayesinde Avrupa ve Arnavutluğun Kuzey yönü ile Manastır hattı sayesinde Güneybatı Rumeli Vilayeti ile münasebet ticariyesi tevsii ettiği gibi hali hazırda Drama ya kadar işletilmekte olan ve bir-iki aya kadar tamamıyla hitama erecek olan ve resmi küşadının icrası gerçekleşecek olan İstanbul iltisak hattı sayesinde muamelat ticariye-i mahalliyenin bir kat daha artacaktır. Selanik Rumeli nin büyük bir antreposu olduğu gibi umum Avrupa nın da Adalar Denizi nde ve İskenderiye ile İzmir karşısında büyük ve gayet mühim bir iskelesidir. Rumeli ve hususiyle Arnavutluk ticaretinin büyük bir kısmı bu şehir vasıtasıyla icra edildiği gibi Sırbistan a da transit yoluyla eşya nakil ve Sırbistan dan ihraç eder. Selanik te vaktiyle gayet güzel havlu, bez, halı vesair bazı mamulât yapılır idiyse de bu günkü gün bu sanatlar hemen kamilen mahvolmuştur. İki büyük iplik fabrikası ve mutat tuğla ve kiremit, un, cam ve şişe, sabun, kağıt ve birde bira fabrikası tesis edilmiştir. 1 1 Servet-i Funün 21 Aralık 1895