Özel sektör tasarrufları Hanehalkı Şirketler kesimi Kamu sektörü tasarrufları

Transkript

1 Türkiye Ülke Ekonomik Raporu

2 Özel sektör tasarrufları Hanehalkı Şirketler kesimi Kamu sektörü tasarrufları

3 1. Tasarruf ve büyüme ilişkisi 2. Tasarruf trendleri 3. Tasarrufun belirleyicileri 4. Mali piyasaların önemi 5. Politika seçenekleri

4 Tasarruflar ve Büyüme

5 Düşük ve Orta Gelir Grubundaki Ülkeler TY Regresyon Katsayısı %95 Güven Aralığı

6 6

7 Kaynak : Kalkınma Bakanlığı Yatırım/GSYH Tasarruf/GSYH Tasarruf-Yatırım Açığı

8 Milyar US$ Sermaye Hareketleri ve Cari Açık Ocak 2007 Mart 2007 Mayıs 2007 Temmuz 2007 Eylül 2007 Kasım 2007 Aralık 2007 Ocak 2008 Mart 2008 Mayıs 2008 Temmuz 2008 Eylül 2008 Kasım 2008 Aralık 2008 Ocak 2009 Mart 2009 Mayıs 2009 Temmuz 2009 Eylül 2009 Kasım 2009 Aralık 2009 Ocak 2010 Mart 2010 Mayıs 2010 Temmuz 2010 Eylül 2010 Kasım 2010 Aralık 2010 Ocak 2011 Mart 2011 Mayıs 2011 Temmuz 2011 Eylül 2011 Kasım 2011 Aralık 2011 Portföy Yatırımları ve Kısa Vadeli Sermaye Girişleri Doğrudan Yatırımlar ve Uzun Vadeli Sermaye Girişleri Cari Açık

9 1. Kırılganlık; sermaye girişinde azalma veya durma riski 2. KOBİ lerin finansman kısıtlarını azaltmada etkili olamama 3. Yüksek dış finansman primi 4. Para biriminin değerlenmesi 9

10 Cari İşlemler Dengesi-GSYH ve Yatırım-GSYH Oranlarına göre, Gelişmekte olan Ülkelerin Ortalama Büyüme Oranları Büyüme Oranı (%) Cari İşlemler Dengesi-GSYH Oranı (%) Ortalama Üstü (>22,6) Ortalama Altı (<22,6) Ortalama Üstü (>-4,8) Ortalama Altı (<-4,8) Yatırım-GSYH Oranı(%) 10

11 Gelişmiş ülkelerle yakınsama AB katılım süreci Yatırım ihtiyacını arttıracaktır Tek başına verimlilik/tasarruf artışları, yüksek ve sürdürülebilir büyümeyi sağlamaya yeterli olmayabilir 11

12 TFV Büyüme Senaryolarına Göre Tasarruf Oranı (%5.5 luk büyümeye ulaşabilmek için) TFV Büyümesi = % 1 TFV Büyümesi = % 2 Başlangıç 24,9 19,5 Orta Vade 28,1 17,7 Uzun Vade 31,1 14,2 12

13 Kısaca, yurtiçi tasarruflar yüksek ve sürdürülebilir büyüme açısından büyük önem taşımaktadır. 13

14 Tasarruf Trendleri

15 Yurtiçi Tasarruf Oranı Özel Tasarruf Oranı Kamu Tasarruf Oranı

16 80-'89 Ortalaması 30% 90-'99 Ortalaması 00-'08 Ortalaması 20% 10% 0% Türkiye Düşük Gelir Düşük Orta Yüksek Orta Yüksek Gelir: Yüksek Gelir: Gelir Gelir OECD OECD Olmayan 16

17 30 25 Türkiye de Hanehalkı Tasarruf Oranları (%) Kaynak: Hane Halkı Bütçe Anketi, TÜİK 17

18 Toplam 1. %20 2. %20 3. %20 4. %20 5. %

19 net kar/özel tasarruflar (%)-sol eksen net kar/gdp (%)-sağ eksen

20 Borsada işlem gören firmaların tasarruf oranları (ağırlıklı ortalama, ) Medyan Ağırlıklı Ortalama 20 İtalya Almanya G. Kore Çin Şili Türkiye Macaristan Brezilya İspanya Polanya Meksika Tayland Arjantin G. Afrika Malezya Hindistan

21 Özel Sektör Tasarruflarının Belirleyicileri

22 Loayza ve diğ. (2000) tarafından oluşturulan tasarruf modeli, özel tasarruflardaki düşüşü şöyle açıklıyor: 1998 sonrası özel tasarrufun başlıca dinamikleri Enflasyondaki düşüş (belirsizlik) ( - ) Reel el faiz oranlarındaki düşüş ( - ) Genç bağımlılık oranındaki düşüş ( + ) Gelir artışı ( + ) Önemli bir başka nokta da, kamu tasarruflarındaki artışın özel tasarruflar üzerinde önemli bir etki yaratmamış olmasıdır. 22

23 Eğitimin rolü önemlidir. Kadınların işgücüne katılımı tasarrufları artırmaktadır. Türkiye de hanehalkları tasarruflarını planlamamaktadır. İhtiyati tasarruf eğilimi güçlüdür. Tasarrufların nihai hedefi bir ev almaktır. Bankacılık sistemi ile ilgili algılar (yüksek ücretler/düşük net getiriler) tasarruf davranışlarını etkilemekte. Sistemin dışında tasarruf yapmak çok yaygındır. Düşük mali tasarruflar Yastık altı tasarruflar; altın, döviz vb. gibi 23

24 Yatırım fonları %6 Hisseler %6 Tahviller %3 Dolaşımdaki para birimi %9 Bireysel Emeklilik %2 Diğer %1 Mevduat %73 24

25 Net kar Firmanın büyüklüğü Finansmana erişim Finansal piyasaların derinliği Makroekonomik faktörler 25

26 Finansal Piyasaların Rolü

27 GSYH ya oran olarak Mali Piyasalar (2009) 460% 447% 341% 296% 260% 164% Malezya G. Afrika G. Kore Brezilya Tayland Türkiye Kaynak: Merkez bankaları ve DB hesaplamaları 27

28 Yerli finansal yatırımcı tabanı, ekonominin büyüklüğü göz önüne alındığında çok küçüktür. Geçmişteki makroekonomik istikrarsızlıklar ve bankacılık sisteminin baskın olması, banka dışı finansal sektörün büyümesini sınırlandırmıştır. Kurumsal yapı, uzun vadeli yatırımlar için elverişli değildir. Küçük bireysel hesapların işletim masrafı uluslararası karşılaştırma yapıldığında yüksek kalmaktadır. Hayat sigortası planları yaygın değildir 28

29 14,000 Türkiye'de Bireysel Emeklilik Sisteminin Büyüklüğü (Milyon TL) 12,000 10,000 8,000 6,000 4,000 2, Toplam Katkı Toplam Birikim Kaynak: Bireysel Emeklilik Raporu,

30 GSYH ya oran olarak emeklilik fonları Hollanda İzlanda Avustralya Finlandiya İngiltere ABD Ağırlıklı Ortalama Şili Kanada İrlanda Danimarka Basit Ortalama Japonya Polonya Potekiz Macaristan Yeni Zellanda İspanya Meksika Norveç Almanya Avusturya Çek C. İtalya Türkiye Lüksemburg Kore

31 Politika Seçenekleri

32 Politika Önerileri Tasarrufların Düzenli İzlenmesi Ulusal hesaplar kapsamında kamu ve özel tasarruf ayrımına ek olarak özel tasarrufların şirketler ve hanehalkı tasarrufları şeklinde izlenmesi Hanehalkı anketi: tasarruf davranışı ve tüketici finansmanı modülü 32

33 Makro Gelir Artırıcı Spesifik Hanehalkı Tasarrufları Şirket Tasarrufları Kamu Tasarrufları

34 Kayıtdışılıkla Mücadele, Vergi Reformu Finansmana Erişim Makro Politikalar Yatırım Ortamının İyileştirilmesi Rekabet Gücü, Verimlilik

35 Tasarruf Araçları; Bireysel Emeklilik, Yeni Tasarruf Planları Finansal Okuryazarlık Makro Politikalar Finansal Piyasalar Eğitim, Kadınların İşgücüne Katılımı

36