Evlerimizdeki kiflisel bilgisayarlar n d fl tasar mlar nda, neredeyse. ilk IBM ürünü PC den bu yana hiçbir de ifliklik olmam flt r.

Transkript

1 YEN KASA TASARIMI TEMEL B LG LER YEN KASA TASARIMI Evlerimizdeki kiflisel bilgisayarlar n d fl tasar mlar nda, neredeyse ilk IBM ürünü PC den bu yana hiçbir de ifliklik olmam flt r. Görünümleri ço unlukla soluk renkli bir kasa, klavye ve bir de monitörden oluflan bu cihazlar, geçen zamanla birlikte farkl k ysafetler giymeye bafllad lar. çindeki parçalar hemen hergün yenilenirken ve ifllemci gücünden tutun da veri depolama kapasitesine kadar her özellikleri geliflirken, d fl görünümlerindeki bu dura- anl anlamak pek mümkün de ildir. Ancak son zamanlarda pek çok firma sadece içi de il, ayn zamanda görünümü de oldukça farkl olan bilgisayar tasar mlar ortaya koymaya bafllam flt r. nsanlar n bu tür farkl tasar mlar ilgi göstermelerinin sebebi çok basittir. Ço umuzun evde bir bilgisayara ihtiyac vard r, ama öte yandan evimizin dekoruyla çeliflmeyecek bir yap da olmas da gerekir. Günümüzde yayg n olarak kullan lan kasalar büyük, köfleli hatlara sahip ve renk olarak etraftaki eflyalarla genelde pek uyum sa lamayan tasar mlard r. Ayr ca bilgisayar n etraf nda oluflan kablo karmaflas da pek hofl bir fley de ildir. Baz lar evdeki bilgisayarlar n ço- unlukla yaln zca Internet ba lant s sa lamak için kullan rlar. Bu gibi ifllerde kullan lan sistemlerin çok yüksek bir performansa ihtiyac yoktur. Böyle genel amaçl bilgisayarlar farkl tasar mlarda üretmek mümkündür, bu sayede bilgisayar n göz zevkine de hitap etmesi sa lanm fl olacakt r. Örnek olarak düz LCD monitörlere entegre edilmifl farkl tasar mlar oldukça hofl görünümlü olabilmektedir. Ayr ca bunlar fazla yer de kaplamad klar ndan odan zda çok genifl bir yere de ihtiyac n z olmayacakt r. Bir baflka olas l k ise bilgisayar kasas n n fleklini tamamen de ifltirmektir, ne de olsa bu kasalar n ille de kutu fleklinde olmas gerekti i gibi bir kanun yoktur. Zaman zaman çeflitli firmalar bilgisayar fuarlar nda bu tarz oldukça de iflik ve hatta bazen tuhaf say labilecek bilgisayar tasar mlar na al c - lar n be enisine sunmaktad r. Büyük olas l kla yak n bir gelecekte bilgisayar sat n al rken içindekilerden çok d fl görünüme bakarak al flverifl edilmesi ola an hale gelecektir. I INFO> Özellikle az yer kaplayan LCD monitörlü küçük ve hafif bilgisayar tasar mlar çok kullan fll d r, ancak bunlar n yayg nlaflmas bugün için kolay de ildir. Bunun en önemli sebebi de LCD ve benzeri teknolojiye sahip monitörlerin maliyetlerinin normal katot tüplü olanlardan çok daha yüksek olmas - d r. Ne var ki geliflen teknoloji önümüzdeki y llarda bu sorunu halledecek ve bu tür monitörlerin fiyatlar makul seviyelere inebilecektir. HERKES Ç N B LG SAYAR TEMEL B LG LER 93

2 TEMEL B LG LER YEN KASA TASARIMI! D KKAT> E er s k s k bilgisayar n z n içini kurcal yor ve yeni parçalar ekleyip ç kar yorsan z, o zaman klasik kasalar kullanmaya devam etmenizi öneririz. Çünkü ço u hofl tasar ml bilgisayar n iç kapasitesi pek fazla de ildir ve bunlar tasar m olarak genellikle yeni parçalar n eklenmesine olanak tan mazlar. Klasik Tasar m n Avantajlar Her ne kadar göze pek hofl görünmeseler de, klasik bilgisayar kasas tasar m n n baz avantajlar da mevcuttur. Öncelikle bu kasalar oldukça genifl bir iç kullan m alan sunarlar, böylelikle yeni bir parçan n eklenmesi pek sorun olmaz. Ayr ca ço u kasa aç lmas ve üzerinde çal fl lmas kolay bir yap dad r. Ço u s rad fl kasa tasar m nda ise yeni bir donan m eklemek genellikle pek mümkün de- ildir, çünkü kasan n yap s en baflta belirli bir iç hacime sahip olacak flekilde tasarlanm flt r. Bu da uzun vadede kullan fll l çok düflürmektedir. Ancak gittikçe yay lan USB ba lant standard n kullanarak bu kasalar n s - n rlar n zorlamak mümkün olabilir. USB portu üzerinden ba lanacak flekilde tasarlanm fl pek çok de iflik aksesuar kasan n d fl na yerlefltirilerek kullan labilir. Farkl ve al fl lm fl n d fl nda bir bilgisayar tasar m n n sat fla ç kt nda karfl laflaca birkaç zorluk vard r. Öncelikle bu sistemlerin sadece d fl de il, iç k - s mlar da özel olarak tasarlan rlar. Az yer kaplamas için grafik ve ses ifllemcileri ayr kartlar halinde monte edilmeyip, do rudan anakart üzerine entegre edilirler. Bunun getirece i en büyük sorun, ileride mesela daha güçlü bir ekran kart na ihtiyaç duydu unuzda, klasik kasalarda oldu u gibi eski kart n yerine yenisini takma imkan n n bulunmayacak olmas d r. Ayn flekilde CD-ROM sürücü, sabit disk ve benzeri donan mlar n da kasaya uygun olarak tasarlanmas gerekir. Bu durumda bir parçan n de iflmesi ya da yenilenmesi gerekti inde, herhangi baflka bir donan m n onun yerine tak lmas pek mümkün olmayacakt r. Sadece ayn tip kasa için üretilmifl yedek parçalar n bulunmas bugün için hem kolay, hem de ucuz bir u rafl de ildir. Bunun d fl nda en önemli sorunlardan biri de özellikle LCD ve benzeri teknoloji ile üretilmifl monitörlerin fiyatlar ndan dolay, bu tür özel tasar m kasalar n fiyatlar n n yüksek olmas d r. Ço- u LCD ekran tüm geliflmelere ra men katot tüplüler kadar iyi görüntü sa layamamaktad r. Plasma gibi çok iyi görüntü verebilen ekranlar n maliyetleri ise normal bir kullan c n n al m gücünü çok aflabilmektedir. Tüm parçalar n n özel olarak tasarlanmas gereken ve buna ra men herkesin zevkine hitap etmedi- i için ancak k s tl miktarlarda sat labilecek olan bilgisayarlar üretmek zor ve pahal bir ifltir. Al fl lagelmifl tasar mlar n sa lad avantajlar terk etmeyi ço u firma kolayca göze alamaz. Yine de Apple gibi baz firmalar ürünlerinin çizgilerine al fl lm fl n d fl nda say labilecek bir flekilde de ifltirmifller, üstelik müflterilerinden de oldukça olumlu tepkiler alm fllard r. Bu da radikal hatlara sahip bilgisayarlar n yak nda daha fazla miktarlarda üretilece ini ve böylece tüketicinin göz zevkine de hitap edebilece ini göstermektedir. 94 HERKES Ç N B LG SAYAR TEMEL B LG LER

3 SES KARTLARI VE ÖZELL KLER TEMEL B LG LER SES KARTLARI VE ÖZELL KLER Ses kart bilgisayar n z n en temel parçalar ndan biridir. Burada kart türleri ve yeni bir kart al rken neler dikkat etmeniz gerekti i üzerinde duraca z. Neden Bir Ses Kart? Ses kartlar bilgisayar n z n ses üretebilmesi için gereken en temel parçad r. Ses kart olmayan bir bilgisayar kullanmak demek, sunulan pek çok özellikten faydalanamamak anlam na gelir. Bunun haricinde modern bir sistemi ses kart olmadan çal flt rmak da baz sorunlara ve hata mesajlar yla karfl laflman za sebep olabilir. Çünkü hemen tüm yaz l mlar ses kartlar için destek sa lamaktad r. Haliyle yeni kurulan bir yaz l m ses kart n bulamay nca çal flmakta çeflitli güçlüklerle karfl laflabilir. E er sisteminize bir ses kart tak l de ilse, bunu kendiniz ayr ca sat n al p kolayl kla yerlefltirebilirsiniz. E er bilgisayar n za parçalar tak p ç karmak al fl k olmad n z bir ifllem ise, o zaman bunu bir bilene yapt rmay tercih edebilirsiniz. Asl nda son derece kolay bir ifllem olmakla beraber, dikkat edilmesi gereken donan msal ve yaz l msal detaylar gözden kaç rmak iyi sonuçlar vermeyebilir. Peki hangi ses kart n tercih etmeniz gerekti ine nas l karar vereceksiniz? Ço u üretici genellikle birçok ak l kar flt r c özellikten bahsederek, kendi ses kartlar n n ne denli üstün oldu unu göstermeye çal fl rlar, bu en eski pazarlama tekniklerinden biridir. Biz burada birkaç basit öneriyle iflinizi kolaylaflt rmaya çal flaca z. Ses Kartlar n Ay ran Temel Özellikler Ses kartlar bugün üç farkl kritere göre s n fland r l rlar. Bunlar s ras yla flöyledir: A) Ses kartlar üretebildikleri sesin kalitesine göre 8 ve 16 bitlik olarak tan mlanabilirler. Bazen 32, 64 ve hatta 128 bitlik kartlardan da bahsedildi ini duyabilirsiniz, ancak bunlar ya yanl fl tan t m, ya da bilerek yap lan abart l reklamlar n sonucunda böyle bilinirler. Ço u zaman verilen 32 ya da 64 de erleri ilgili kart n farkl özelliklerini tan mlamak için kullan l r. Bugün art k piyasada 8 bitlik ses kart bulunmamaktad r, sat lan en temel kartlar 16 bitlik yap ya sahiptir. B) kinci olarak ses kartlar "ses" üretmekte kulland klar yönteme göre ikiye ayr l rlar, bunlar FM ya da Dalga Tablosu (Wave Table) olarak bilinir. Özellikle Sound Blaster 16 gibi eski tasar ml kartlarda, sesler elektronik sentezleme yöntemiyle üretilirler. FM s - n f olarak bilinen bu kartlar n üretti i sesler yeterli ancak do al olmaktan uzakt r. Öte yandan özellikle Creative taraf ndan üretilen AWE serisi ses kartlar nda Dalga Tablosu (Wave Table) yöntemi kullan l r. Bu yöntemde önceden kart haf zas na kaydedilmifl gerçek ses örnekleri temel al narak yeni sesler üretilir ve ses kalitesi çok daha yüksektir. E er ses ve müzik kalitesinin yüksek olma- Ses kartlar göründükleri kadar basit de ildir. * PUCU> Özellikle en son gelifltirilen ses kartlar - n n çok marifetli oldu unu söyleyebiliriz. Bunlar üzerlerinde çoklu hoparlör ba lant - s ve benzeri ayg t fiflleri tafl rlar. Ayr ca Dolby ve Surround ses üretebilme kapasitesine de sahip olanlar vard r. Bunlara en iyi örnek olarak Sound Blaster Live Platinum modeli gösterilebilir. I INFO> Ses kart al rken en çok dikkat etmeniz gereken yaz l msal deste in olmas d r. Baz kartlar hemen hiçbir yaz l m taraf ndan desteklenmezler ve bunlar düzgün çal flt rmak genellikle mümkün olmaz. Bu aç dan en sorunsuz olan kartlar Creative yap m Sound Blaster serileridir. HERKES Ç N B LG SAYAR TEMEL B LG LER 95

4 TEMEL B LG LER SES KARTLARI VE ÖZELL KLER I INFO> ki 16 bitlik ses kart ndan ISA ve PCI olanlar n aras nda hemen hiç ses kalitesi fark bulunmaz. Ses kalitesini öncelikle etkileyen unsur, kullan lan ses üretim yöntemidir. Her zaman için FM ses sentezleme yöntemi kullanan kartlar n verdi i sesin kalitesi çok daha düflüktür. s n istiyorsan z, o zaman bu tür yeni tasar m bir kart alman z gerekecektir. C) Son olarak ses kartlar kulland klar veri yoluna göre ISA ya da PCI olarak ikiye ayr l rlar. Günümüzde ISA veriyolunu kullanan pek fazla ses kart kalmam flt r, çünkü PCI veriyolu ses kartlar n n çok daha h zl çal flabilmesine imkan tan makta, bu yüzden tüm üreticiler taraf ndan tercih edilmektedirler. Ayr ca PCI veriyolu sayesinde bir ses kart çal flma s ras nda ana ifllemciye çok daha az yük bindirir. flte ses kartlar bu üç temel özelli e göre s n fland r l rlar, seçim yaparken bunlara bakman z gerekir. Çncelikle e er ses kart n basit oyunlar, ses dosyalar ve CD müzikleri dinlemek için kullanacaksan z, o zaman 16 bitlik bir kart rahatl kla iflinizi görecek ve fazla da pahal ya malolmayacakt r. Bu tür bir kart n üzerinde ben az iki girifl ve iki de ç k fl ba lant s, ayr ca bir de joystick portu bulunur. Bu ç k fllardan "Line-out" iflaretlisi kart n z müzik seti ya da kendinden amfili di er hoparlör setlerine ba laman z sa lar. "Speaker" iflaretli ç k fl ise kendi amfi sistemi bulunmayan hoparlör ve kulakl klara ba lant içindir. "Line-in" girifli kart n za bir d flsal ayg ttan ses girifli yapabilmenizi sa lar, bu müzik seti ya da walkman olabilir. "Mic-in" ise mikrofonun ba lanaca özel ba lant noktas d r. E er oyunlar ya da di er sesle ilgili uygulamalarda yüksek kalite istiyorsan z, o zaman geliflmifl bir ses kart alman z gerekir. Bu kartlarda daha fazla hoparlör için ba lant lar n yan s ra, yüksek kapasiteli özel dijital ç k fllar da bulunur. Ancak tabii ki böyle bir karttan performans alabilmek için hoparlör setinizin de uygun olmas gerekir. Dikkat etmeniz gereken en önemli nokta ise alaca n z ses kart n n yaz l msal deste e sahip olmas d r. Baz az bilinen kartlar bu konuda oldukça sorun ç karabilmektedir. Bugün piyasaya hakim olan Creative yap m Sound Blaster serileri en sorunsuz ve yüksek kapasiteli kartlard r denebilir. Eskiden beri en yayg n kullan lan marka oldu u için, hemen hiçbir yaz l m Sound Blaster kartlar tan mak ve kullanmakta zorluk çekmez. Gameport: Joystick vb. Mic-in: için ba lant noktas Mikrofon Speaker: Hoparlör ba lant s ba lant noktas Line-out: Hi-fi sistemler vb. için ba lant noktas Line-in: D flar dan bilgisayara ses girifli 96 HERKES Ç N B LG SAYAR TEMEL B LG LER

5 BEDAVA YAZILIM NED R? TEMEL B LG LER BEDAVA YAZILIM NED R? Bilgisayardan faydalanmak için ihtiyaç duyaca n z yaz l mlar n fiyatlar bazen bilgisayar n fiyat n geride b rakabilir. Burada tasarruf edebilmeniz için birkaç küçük ipucu verece iz. Bilgisayarla birfleyler yapabilmek için her zaman öncelikle uygun yaz l mlara ihtiyac n z olacakt r. Ne var ki her laz m olan programa para yetifltirmek mümkün de ildir. Neyse ki Freeware ve Shareware denen yaz l m türleri sizi bir hayli masraftan kurtaracakt r. Shareware Nedir? Bir programc herhangi bir amaca yönelik bir uygulama gelifltirdi inde, bunu pazarlayabilmek için genellikle büyük flirketlerin yard m na ihtiyaç duyar. fiirketler program al r, ço alt r, dükkanlar vas tas yla müflterilere sunar. Ne var ki bu zincirin boyu uzad kça programc n n kâr oldukça düflecektir. Özellikle söz konusu olan yaz l m faydal fakat nispeten küçük çapl bir uygulama ise, o zaman ilgilenen bir flirket bulabilmesi bile mümkün olmayabilir. Internet gibi h zl bir iletiflim metodunun yay lmas yla birlikte, ço u programc ve küçük çapl yaz l m flirketi uygun bir pazarlama yöntemi gelifltirdi. Bu yöntemde küçük çapl ama faydal yaz - l mlar k - s tl bir kullan m süresine sahip olacak flekilde ayarlan r ve ücretsiz olarak da t - l r. E er kullan c uygulamadan memnun kal r ve hem devaml kullanmak, hem de sunulan çeflitli ek imkanlardan faydalanmak isterse, o zaman bir bedel ödeyerek program n kay tl kullan c s haline gelir. Genellikle talep edilen ücret pek fazla de ildir ve kay t ifllemi için de Internet ten faydalan l r. Freeware Nedir? "Freeware" tabir edilen yaz l mlar kullan c lara tamamen ücretsiz olarak sunulurlar. Basit bir ses çal c s ndan tutun da tam bir iflletim sistemine dek her türden Freeware yaz - l m bulmak mümkündür. Bu yaz l mlar programlayanlar genellikle kendi ihtiyaçlar için yazd klar uygulamalar n baflkalar - na da faydas olaca n görüp paylaflmaya karar vermifl kiflilerdir. Aralar nda ö rencilerden profesyonel programc lara her çeflit insan bulunur ve genellikle en büyük kazançlar da yapt klar iflin insanlara fayda getirdi ini görmekten duyduklar k vançt r. Bu tür yaz l mlar Internet üzerinde bolca bulabilmek mümkündür. Avantaj Ve Dezavantajlar Shareware ve Freeware yaz l mlar aras nda her zaman iflinize yarayacak kaliteli programlar bulabilirsiniz. Freeware olanlar için hiç ödeme yapman z gerekmezken, Shareware olanlar n da fiyatlar pek yüksek de ildir ve üstelik almadan önce uzun bir süre deneme f rsat n z olacakt r. Ço unlukla Tucows.Com size bulundu unuz yere göre h zl yükleme seçenekleri sunar. * PUCU> Korsan ya da çal nt yaz l m kullanmak sadece kanuna ayk r de il, ayn zamanda tehlikelidir de. Bu tür yaz l mlarda çeflitli program hatalar ya da virüslere s k s k rastlanmas son derece do ald r, ve bunlar n bedeli a r olabilir. HERKES Ç N B LG SAYAR TEMEL B LG LER 97

6 TEMEL B LG LER BEDAVA YAZILIM NED R? önemli olmayaca n sand n z küçük uygulamalar n hayat n z ne denli kolaylaflt rabilece ini görmek flafl rt c olabilir. Fakat burada baz dezavantajlar da vard r. Bunlardan en önemlisi genellikle bu tür yaz - l mlarda çoklu dil deste inin bulunmamas d r. Büyük firmalar yaz l mlar n satacaklar ülkenin diline çevirmek için gereken zaman ve paray harcayabilirler, ama bunu herkes adresinde Windows 95, 98 ve 2000 iflletim sistemleri için pek çok uygulama bulunur. * PUCU> Shareware yaz l mlar almadan önce denemenize imkan tan rlar, istenen ücretler ise genellikle pek semboliktir. Freeware yaz l mlar ise ücretsizdir ve içlerinden baz lar pahal programlardan daha fazla iflinize yarayabilir. I INFO> yapamaz. Bu yüzden bu türden hemen tüm yaz l mlar ngilizce olarak bulunurlar ve bu kimi kullan c lar için büyük bir sorun olabilir. Bir di er sorun da bu türden yaz l mlar n say s - n n hiç de küçümsenmeyecek kadar az olmas d r. Gerçekte belli bir konuyla ilgili yaz l m ararken yüzlerce farkl Shareware bulabilirsiniz, ama gerçekten iflinize yarayacak ve Birkaç önemli kaynak site ad vermek gerekirse: Burada hangi k rada bulundu unuza göre yükleme yapabilirsiniz. Programlar "inek" verilerek de erlendirilmektedir, "inek" ne kadar çoksa yaz l m o denli iyi demektir. Oldukça faydal yaz - l m ve uygulamalar n bulundu u bu site hem düzenli, hem de bilgilendiricidir. Özellikle yan nda "TRY IT!" etiketi olan yaz - l mlar önerilir. Hemen her kategoriden en popüler yaz l mlara yer veren bu sitede iflinize yarayacak pek çok uygulama bulabilirsiniz. kullan m güvenli olan n di- erlerinin aras ndan bulup ç karmak o kadar kolay olmayacakt r. Dikkatli olunmazsa yaz l msal hatalar ya da daha da kötüsü kötü niyetli kiflilerce kurulmufl tuzaklar can - n z çok s kabilir. Nereden Bulmal? Shareware ve Freeware yaz l mlar bulabilece iniz birkaç kaynak vard r. Biri bilgisayar dergileriyle beraber verilen yaz l m CD leri olup, genellikle buaradan gelen yaz l mlar kurmak ve çal flt rmak güvenlidir. Bu yaz l mlar size ulaflana dek de erlendirme ve virüs testlerinden geçirilirler. Ancak tabii ki bir CD üzerindeki yer k s tl oldu undan burada her tür yaz l m bulabilmek mümkün olmaz, bunun için Internet e baflvurman z gerekecektir. Internet üzerinde bu tür verileri depolayan pek çok sunucu mevcuttur. Bu sunucular genellikle belirli kriterlere göre hizmet verirler, mesela bir sunucu da sadece Windows ile ilgili belirli uygulamalar bulunabilir. Baz sitelerde ise yaz l mlar adresinde hemen her tür uygulamay bulmak mümkündür. de il, onlar nerede bulabilece inize yer verilir. En iyi siteler uygulamalar s n fland ran ve yan nda küçük birer aç klamayla kullan c ya sunanlard r, bu yapt klar ifli ciddiye ald klar n gösterir. Tucows sitesi yaz l mlar "y ld z" yerine "inek" kullanarak de erlendirmektedir, befl "inek" en iyisidir. 98 HERKES Ç N B LG SAYAR TEMEL B LG LER

7 GÖREV ÇUBU U NASIL AYARLANIR? WINDOWS GÖREV ÇUBU U NASIL AYARLANIR? Windows görev çubu u yap lan tüm çal flmalar n odak noktas ndad r. Bu çubu u istedi iniz gibi ayarlayabilirsiniz. Konum Windows iflletim sisteminde görev çubu unun bafllang ç yeri ekran n en alt k sm d r. Ancak e er isterseniz ekran n dört taraf ndan herhangi birinde yer almas n sa layabilirsiniz. fare tufluna bas l tutarak imleci ekran n sa taraf na sürükleyin. Sürükleme esnas nda görev çubu unun gölgesinin ekran n sa nda belirdi ini göreceksiniz. Buraya ya da dört taraftan herhangi birine tafl mak için tüm yapman z gereken bu gölge belirdi inde sol fare tuflunu b rakmakt r. Böylece çubu u görüflünüzü en az k s tlayan yere nakledebilirsiniz. Nas l Yapacaks n z? Öncelikle fare imlecini ekranda görev çubu unun üzerinde bofl bir noktaya getirin, sonra da sol I INFO> Bazen baflka bir uygulaman n da kontrol çubu u ekran n belirli bir yan nda yer al - yor olabilir. Bu gibi durumlarda görev çubu uyla bunlar kar flt rmamak için yerini de ifltirmemenizi tavsiye ederiz. Ayr ca görev çubu u dikey konumdayken çal flan programlar n tam isimlerini yer darl nedeniyle görmek mümkün olmayacakt r, bu da kafan z kar flt rabilir. HERKES Ç N B LG SAYAR WINDOWS 53

8 WINDOWS GÖREV ÇUBU U NASIL AYARLANIR? Boyut E er çal flma esnas nda birden fazla aç k pencere ve uygulama mevcutsa, o zaman görev çubu u bunlar n tümünü göstermekte yetersiz kalabilir. Bu durumda pencereler aras nda dolaflmak zorlaflacakt r, ancak e er isterseniz görev çubu unun boyutlar n büyüterek bu sorunu çözebilirsiniz. Nas l Yapacaks n z? Fare imlecini görev çubu unun tam kenar na do ru yaklaflt r n. Çift tarafl bir ok simgesine dönüfltü ünde gereken yerdesiniz demektir. Buradayken sol fare tufluna bas n ve bas l tutarak fareyi yukar ya do ru hareket ettirin. Görev çubu unun boyutu istedi iniz hale geldi inde tuflu b rakman z yeterlidir. Bunun d fl nda görev çubu unun bir parças n oluflturan ve uygulamalar h zl çal flt rman z sa layan "Quick Launch" araç çubu unu da ay rarak farkl bir yere yerlefltirebilirsiniz. Bunu yapabilmek için fare imlecini ekranda "Quick Launch" panelinin en bafl ndaki k sma getirin. mleç çift yönlü ok iflaretine dönüflünce sol tufla bas l tutun ve fareyi sürükleyerek paneli ay r n, art k bunu ekranda herhangi bir yere tafl yabilirsiniz. Ayr ca e er isterseniz görev çubu u üzerindeki panellerden baz lar n kapatabilir ya da açabilirsiniz. Bunu yapabilmek için görev çubu u üzerine sa fare tufluyla t klay n ve aç lan menüden "Araç çubuklar " seçene ine girin. Buradan iflaretleyerek yeni k s mlar açabilir ya da kapatabilirsiniz. * PUCU> Araç çubu unun boyutunu büyütmek birden fazla pencere aç k iken çal flman z kolaylaflt racakt r. Ne var ki e er monitörünüz küçük ise o zaman ekran n önemli bir k sm n görmenize de engel olabilir. 54 HERKES Ç N B LG SAYAR WINDOWS

9 GÖREV ÇUBU U NASIL AYARLANIR? WINDOWS Aç lan sa tufl menüsünden "Özellikler" seçene ine t klarsan z, araç çubu u ile ilgili baz ayarlar yapabilme imkan bulursunuz. Bu diyalog penceresine ayn zamanda "Bafllat" tuflundaki "Ayarlar" seçene inin alt nda bulunan "Görev Çubu u ve Bafllat Menüsü" fl kk ndan da ulaflabilirsiniz. Otomatik gizle: Bu seçenek iflaretliyken, fare imlecinin üzerinde bulunmad zamanlarda görev çubu u ekran n alt k sm nda geçici olarak gizlenir. Bafllat menüsünde küçük simgeler göster: Bu seçenek Bafllat menüsündeki simgelerin küçültülmesini sa layarak ekran alan ndan tasarruf eder. Her zaman üstte: Görev çubu unun her zaman tüm pencerelerin üzerinde görüntülenmesini sa lar. Saati göster: Görev çubu unun sa taraf nda saatin görünmesini sa lar. Tamam: Tüm de ifliklikleri onaylay p diyalog penceresini kapat r. ptal: Yap lan de iflikliklerin uygulanmamas n sa lar. Uygula: Yap lan de ifliklikleri an nda yürürlü e koyar. HERKES Ç N B LG SAYAR WINDOWS 55

10 WINDOWS GÖREV ÇUBU U NASIL AYARLANIR? Bu seçenek tüm pencereleri ekranda üstüste basamaklayarak gösterir Ekrandaki tüm pencereleri görev çubu u üzerinde simgeler haline dönüfltürür. Bu seçenek tüm pencereleri ekranda yukar dan afla ya s ralayarak gösterir. Ancak resimdeki gibi baz pencerelerin boyutlar de iflmeyebilir. Görev çubu u üzerinde simgeler haline dönüfltürülmüfl tüm pencereleri ekrandaki eski boyutlar na geri döndürür. Bu seçenek ise pencerelerin ekranda soldan sa a do ru s ralanarak gösterilmesini sa lar. 56 HERKES Ç N B LG SAYAR WINDOWS

11 WORD: "GER AL" FONKS YONU PROJELER WORD: "GER AL" FONKS YONU Word ile çal fl rken bazen en son yazd klar n z silmek ya da yapt n z ifllemleri iptal etmek isteyebilirsiniz. Bunun en kolay yolu "Geri Al" fonksiyonundan faydalanmakt r. 1. Ad m Üstteki araç panelinde bulunan sola e ik ok fleklindeki "Geri Al" tuflunun yan ndaki küçük afla ok simgesine t klay n. Geri al nabilecek hareketlerin bir listesi aç lacakt r. 3. Ad m Seçimi yapt ktan sonra tüm yapman z gereken sol fare tufluna t klamakt r. Yanl fl yeri silmekten çekinmeyin, Word bu yapt klar n z da akl nda tutacakt r. 2. Ad m Kayd rma çubu u yard m yla menü içinde iptal etmek istedi iniz ifllemi seçin, birden fazla ad m seçebilirsiniz. Ad m ad m yap lm fl olan eylemlerin listesi. Geri almak istedi iniz eylemlerin toplam say s. Listeyi kayd rman z sa layan çubuk. HERKES Ç N B LG SAYAR PROJELER 49

12 PROJELER WORD: "GER AL" FONKS YONU E er sadece en son ifllemi iptal etmek istiyorsan z o zaman menüyü açman za gerek yoktur. Sadece e ik ok iflaretine t klaman z yeterlidir, son aflama iptal edilir. "Geri Al" tuflunun hemen yan nda bulunan bu tufl, ona benzer bir flekilde çal fl r, ancak geri al - nan ad mlar tekrar uygulamaya yarar. T pk di eri gibi birden fazla ad m seçmenizi sa layan bir alt menüsü bulunur. E er yanl fll kla fazladan baz ad mlar iptal ettiyseniz, o zaman "Yeniden" tuflunu kullanarak bunlar tekrar yapabilirsiniz. "Geri Al" tufluna basmak yerine klavyeden CTRL + Z tufl kombinasyonunu da kullanabilirsiniz. Ayr ca bu tufllar n bir kopyas menü seçenekleri çubu undaki "Düzen" fl kk n n alt nda da yer almaktad r. * PUCU> E er geri almaya ya da yeniden yapmaya uygun herhangi bir ifllem gerçeklefltirmediyseniz, o zaman ilgili tufllar silik olarak görüntülenecektir. "Geri Al" ve "Yeniden" fonksiyonlar Word ile çal flmay çok kolaylaflt r rlar. Ne var ki yap lan hatalar hemen düzeltmeniz gerekir, çünkü bu fonksiyonlar n haf zas k s tl d r ve uzun bir metin boyunca tüm yap lanlar ak lda tutmalar mümkün de ildir. 50 HERKES Ç N B LG SAYAR PROJELER

13 INTERNET EXPLORER: SIK KULLANILANLAR INTERNET INTERNET EXPLORER: SIK KULLANILANLAR Internet üzerinde dolafl rken Internet Explorer uygulamas n n "S k Kullan lanlar" fonksiyonu ile daha önce ziyaret edilen sitelere çabucak ulaflabilirsiniz. Diyelim ki hergün ziyaret etti iniz bir tak m haber ya da e lence siteleri var. Bunlara Internet Explorer ile eriflmek için iki farkl seçenek mevcut. Öncelikle her defas nda arad n z sayfan n olabilir, bunun için yeni bir klasör oluflturarak adresin orada tutulmas n sa layabilirsiniz. Girilen adresler ait olduklar sayfalar n adlar yla görüntülenir, bu da belirli bir adresi bulman z kolaylaflt rmak içindir. tam ve oldukça uzun olabilen adresini yazars n, bu da size bir hayli zaman kaybettirir. Ya da do rudan "S k Kullan lanlar" k sm ndan sayfan n kaydedilmifl adresine t klayarak h zla arad n za ulafl rs n z. Tabii ki ikinci seçenek çok daha h zl olacak, üstelik kazand n z zaman uzun vadede telefon faturan za da yans yacakt r. Seçili klasör Yeni Adresler Eklemek Internet Explorer adres defterine yeni bir Web sitesi adresi eklemek son derece kolayd r. Tüm yapman z gereken öncelikle ekran n üst k sm ndaki araç çubu unda bulunan "S k Kullan lanlar" tufluna basarak ilgili pencerenin sol tarafta aç lmas n sa lamakt r. Buradan "Ekle" tufluna basarak ilgili diyalog penceresini açars n z. Bu penceredeki adres sat r içinde o an bulundu unuz sitenin adresi girilecektir, e er isterseniz kendiniz farkl bir adres girebilirsiniz. Adresin yaz lmas ndan sonra "Tamam" tufluna t klamak adresin kaydedilmesini sa lamaya yetecektir. Farkl türden siteleri de iflik bafll klar alt nda toplamak iyi bir fikir Yeni klasör oluflturur Seçili klasöre girer Pencereyi kapat r Klasörün ad n de ifltirir Seçili klasörü siler Ba lant ismi HERKES Ç N B LG SAYAR INTERNET 97

14 INTERNET INTERNET EXPLORER: SIK KULLANILANLAR * PUCU> Adresleri Düzenlemek Zaman içinde girilen pek çok farkl adres yüzünden listeniz karmafl k bir Web sitelerinin adreslerini "S k Kullan - hal alabilir. Bu durumun önüne geçmek için lanlar" listesine eklerken göreceksiniz ki site adresleri gizlenmekte ve tan m k sm na listenizi düzenleyebilirsiniz. Bunu yine "S k adlar girilmektedir. Ne var ki bu adlar her zaman için yeterince aç klay c olmayabilirler. Bu yüzden adresleri kaydederken ayn Kullan lanlar" k sm ndan yapacaks n z, ancak bu defa "Düzenle" zamanda site adlar n da arad n z kolayca bulman za yard mc olacak bir flekilde seçene i yard m yla ilgili diyalog penceresini de ifltirmeniz önerilir. ekrana getirmelisiniz. Bu diyalog penceresindeki seçenekler farkl klasörler oluflturabilmenize ve olanlar n üzerinde de ifliklik yapabilmenize imkan tan rlar. Bu seçeneklerin açt diyalog pencereleri içinde çal flmak temel prensipler aç s ndan Windows Gezgini ne çok benzer, bu yüzden bir zorluk çekmeyeceksiniz. Adreslere Tekrar Ulaflmak Internet ba lant s yap ld ktan sonra adreslerini kaydetti iniz sitelere eriflebilmek için iki farkl yerden yola ç kabilirsiniz. Öncelikle Internet Explorer yaz l m n çal flt rp, buradaki "S k Kullan - lanlar" penceresinden istedi iniz herhangi bir adrese t klayabilirsiniz. Bu durumda adrese eriflim ifllemi bafllayacak ve e er s rad fl bir durum söz konusu de ilse sayfa içeri i görüntülenecektir. Bunun d fl nda ikinci bir yöntem daha vard r, bu yöntemde Internet Explorer yaz l m n ayr ca çal flt rman za gerek olmayacakt r. "Bafllat" tuflu menüsüne girdi inizde "S k Kullan lanlar" adl bir seçenek bulacaks n z. Bu seçene in içinde önceden kaydetti iniz adreslerin bir kopyas bulunur. Buradan herhangi bir adrese t klad n zda Internet Explorer uygulamas otomatik olarak çal flt r lacak ve do rudan sayfan n yüklenmesine geçilecektir. Bu seçenek sayfay Internet e ba l de ilken de görebilmenizi sa lar Ba lant lar n depoland farkl klasörler Yap lanlar onaylar Yap lanlar iptal eder Yeni klasörün nerede oluflturulaca n belirler Ba lant ad buradan girilir Yeni klasör oluflturur 98 HERKES Ç N B LG SAYAR INTERNET

15 WEB SAYFASI TASARIMI INTERNET WEB SAYFASI TASARIMI Internet üzerindeki tüm bilgiler Web sayfalar fleklinde saklan r ve görüntülenirler. fiimdi bu sayfalar n nas l haz rland na bakaca z. Web sayfalar Internet üzerinde depolanan verilerin bilgisayar n zdaki browser yaz l mlar yla uygun bir biçimde görüntülenebilmesini sa larlar. Bu sayfalar üç farkl yöntemle haz rlanabilir: 1- HTML programlama dilini kullanarak nispeten basit web sayfalar tasarlamak mümkündür. Bu dil daha ziyade metin a rl kl sayfalar n düzenlenmesinde kullan l r ve kendi bafl na yetenekleri nispeten k s tl d r. 2- HTML ile beraber ya da tamamen kendi bafl na kullan labilen baz programlama dillerini kullanarak da sayfa tasarlanabilir. Bu daha karmafl k bir yöntem olup ö renilmesi biraz daha fazla zaman ister, ancak yap labilecekler daha fazlad r. 3- Flash teknolojisi kullan larak multimedya a rl kl Web sayfalar haz rlamak mümkündür. Bu sayfalar görsel aç dan genellikle daha zengindirler ve farkl türden içerikleri bar nd rabilirler. Burada serinin ilk k sm n en basit ve s k kullan lan yönteme ay raca z. Tabii ki sayfa tasar m için farkl programlar kullan labilir, ve bunlardan baz lar oldukça yeteneklidir. Ancak hiçbir yaz - l m tek bafl na her tasar m ihtiyac na cevap veremez ve üstelik ço unu kullanmay ö renebilmek için fazladan zaman ay rman z gereklidir. Notepad üzerinde bir www sayfas çal flmas. Web sayfas haz rlamakta kullan lan basit bir yaz l mla yap lan çal flma. WWW SAYFALARINI TASARLAYARAK PARA KAZANMAK Internet in geliflmesi ve yayg nlaflmas yla birlikte Web sayfalar tasar m da daha ciddi bir konu haline gelmektedir. Ço u zaman bu sayfalar haz rlayacak yeterlilikte personel bulabilmek pek kolay de ildir. Siz uygun yaz l mlarla yüklenmifl bir bilgisayar, Internet ba lant s ve biraz da çal flmayla bu iflten para kazan r hale gelebilirsiniz. Gerek Flash teknolojisi ve gerek uygun programlama dillerini kullanabilen biri zaman içinde yeterli paray kazanarak kendi flirketini kurabilir ve çal flma grubunu geniflletebilir. Özellikle flirketlerin her geçen gün Internet e gösterdikleri ilginin artt düflünülürse bu iflin gelece inin parlak oldu u görülebilir. HERKES Ç N B LG SAYAR INTERNET 99

16 INTERNET WEB SAYFASI TASARIMI HTML ile çal flmak için NoteTab Pro iyi bir yard mc yaz l md r. Tasar m Yöntemleri HTML dilini kullanarak metin a rl kl sayfalar tasarlamak için Notepad gibi basit bir metin editörü kullanabilirsiniz. Bu ifl için Word uygunde ildir, çünkü burada yaz lan metinler kaydedilirken pek çok ek veri kullan l r, bu da çal flmay imkans z k lar. kinci yöntem HTML dilini kullan rken çal flman za kolayl k sa layacak yap da olan bir yard mc yaz l m kullanmakt r. Bu yaz - l mlar pek çok standart HTML komutunu tek bir tufla basarak yerlefltirmenize imkan tan rlar. Ayr ca siz sayfay haz rlarken ayn anda kaynak kodunu da derlerler. Ne var ki bunlar kullanmaya al flmak bafll bafl na bir problem olabilir, çünkü arabirimleri nispeten karmafl kt r. Son yöntem ise MS FrontPage ya da benzeri bir I INFO> Burada FrontPage ile yap lan bir tasar m çal flmas görülüyor. yaz l mdan faydalanmakt r. Bu tür yaz l mlar hiçbir programlama dili bilmeyenler için idealdir, sizi kodlama ile u raflt rmaz, yapt n z düzenlemeleri otomatik olarak kod haline dönüfltürürler. Kullan mlar kolay olmas na ra men iki dezavantajlar vard r, ilk olarak bu tür bir yaz l m n fiyat oldukça yüksek olabilmektedir. kincisi ise bu tür bir yaz l mla tasarlanan sayfalar farkl bir yöntemle aç p düzenleyemezsiniz, her zaman için ayn yaz l m kullanman z gerekecektir. Nas l Ö renilir? Web sayfalar n nas l tasarlayaca n z ilerleyen bölümlerde detayl olarak görece iz. Ancak bunun yan s ra Internet üzerinde bu konuyla iliflkin siteleri de dolaflabilir ve bilgi toplayabilirsiniz. Tabii ço unlukla buldu unuz bilgiler ngilizce olaca ndan bunun faydas sizin yabanc dilbilginize kalm flt r. Ayr ca Web sayfas tasar m ile ilgili çeflitli kitaplar edinmeyi de deneyebilirsiniz ve bunlar bir miktar yard mc olabilirler. Fakat sorun flu ki bu tür kitaplar genellikle hep zaman n gerisinden gelirler ve konulara fazla derinlemesine inmezler. Burada da ayn çal flman n Internet üzerinde nas l duraca görülüyor. Web sayfalar n içeren dosyalar bilgisayar n zda Explorer damgal simgelerinden tan yabilirsiniz. Bunun haricinde dosya ekleri de kendine hs olacakt r. HTML diliyle yaz lm fl sayfalar htm ya da html ekli olurlar. Farkl dillerde haz rlanm fl olanlar ise cgi ya da asp ekli olabilirler. 100 HERKES Ç N B LG SAYAR INTERNET

17 INTERNET TE fi DÜNYASI INTERNET INTERNET TE fi DÜNYASI Para her yerde parad r, Internet üzerinde de durum de iflmez. flte para üzerine birkaç site. Ekonomiyle yak ndan ilgileniyorsan z adresini gezintinizin bafllang ç adresi yap n. Burada sadece büyük miktarda teorik bilgi bulmakla kalmayacak, ayn zamanda önemli kaynaklara ba lant lar oldu unu da göreceksiniz. Ekonomi deyince ço unun akl na hisse senedi gelir. adresinde hisse senetleriyle ilgili grafiklerden dökümlere herfleyi bulabilirsiniz. Ayr ca ekonomi dünyas ndan önemli haberleri de burada görebilirsiniz, ne de olsa hemen her fley hisse senetlerini etkileyebilir. Hisse senetleriyle ilgili genel bilgilere pek çok siteden ulaflabilirsiniz. Ne var ki adresinde sizi sadece genel bilgiler ve dökümler de il, ayn zamanda genifl yorumlar ve tavsiyelerde beklemektedir. Yat r mlar n z n gelece iyle ilgili flüphelerinizi burada giderebilirsiniz. Sadece hisse senetleri de il de, çok farkl yat r m araçlar üzerine bilgi ve tavsiye ar yorsan z, o zaman size adresini tavsiye ediyoruz. Burada sadece haberler ve tavsiyeler bulmakla da kalmayacak, ayr ca forum köflesinde baflka yat r mc larla da tart flmalar yapma imkan na kavuflacaks n z. E er her zaman için dünya piyasalar nda neler olup bitti ini takip ediyor, haberlerin s cak ve yorumsuz olmas na önem veriyorsan z, o zaman adresine u ramadan geçmeyin. Ekonomi konusunda en s cak ve tarafs z haberler CNN damgas alt nda toplanm fl. Diyelim ki flirketinizin flu anki de erinin ne oldu unu bulmaya çal fl yorsunuz. Ya da gelecek dönem yap lacak harcamalar ve vergileri hesaplamak istiyorsunuz. adresini ziyaret ederek burada ihtiyaç duyaca n z tüm hesap araçlar n bulabilirsiniz. HERKES Ç N B LG SAYAR INTERNET 101

18 INTERNET INTERNET TE fi DÜNYASI En renkli borsa analiz siteleri aras nda yer alan içerik olarak da bir o kadar zengin. "IMKB de Bugün" ve "Teknik Analiz" ana bafll klar alt nda s ras ile günün yorumu, seans istatisti i, kapan fl fiyatlar, IMKB100 senetlerin analizleri, al m sat m sistemi, teknik analiz yöntemleri, Elliot dalga teorisi, özel formüller bölümleri yer al yor. Sitenin haberler bölümünden ise Dünya bas n nda Türkiye ile ç kan haberlere, flirket haberlerine, 2000 y l nda yap lan veya yap lmas kararlaflt r lan sermaye art r m bilgilerine ulaflabiliyorsunuz. Grafiklerin ve yorumlar n Platodataya ait Euroline program kullan larak haz rland sitesinde istenirse bu program bilgisayar n za indirmek de mümkün oluyor. Arac kurumlar n raporlar, seans içi fiyat bilgileri, bültenler, borsa bültenleri, en güncel haberler, IMKB bültenleri ve daha birçok bilginin bulundu u sitede ayr ca borsan n alt n kurallar, finansal formüller, hisse al m sat m k lavuzu, finansal sözlük, piyasa etkileflimlerinin anlat ld ve borsa kitaplar n n tan t ld bir bölüm de yer al yor. stanbul Alt n borsan n internet sitesine ulaflmak için ise adresini yazman z yeterli olacakt r. Bu sitede yer alan çeflitli bafll klar alt nda bulunan piyasalar, K ymetli Madenler Piyasas na üyelik, özellikler, ifllem yöntemleri, takas, k ymetli madenin borsaya ulaflmas, k ymetli madenler ödünç piyasas hakk nda ö renmek istedikleriniz ile kurulufl amac, vadeli ifllem nedir?, üyelik flartlar, pozisyonlar, limitler, sözleflme özellikleri, ifllemlerin gerçeklefltirilmesi, takas üyeli i ve teslimat gibi bilgileri size sunacakt r. E er hisse senetleri üzerine seçim yaparken hep problem yafl yorsan z paran n doktoru size adresi üzerinden yard mc olacakt r. Her gün düzenli olarak yenilenen sitede hisse senedi önerilerinin yan s ra haftal k piyasa beklentisi üzerine de yaz lar bulunuyor. Ana sayfada sitenin geçen haftaki portföyünün getirisi de yüzde cinsinden belirtiliyor. Borsa haberlerini daha güncel ve daha farkl bir yoldan ulaflmak istiyorsan z adresini deneyebilirsiniz. Bu site içinde yer alan ücretsiz da- t lan özel bir program ile web sayfalar n kullanmadan do rudan borsaya ba lan p en güncel de erleri alman z da mümkün olacakt r. Ayr ca sitede haberler Türkçe nin yan s ra ngilizce olarak da yer al yor. Yat r m araflt rmalar flirketinin web sayfas olan görünüm olarak sade olmas na ra men kullan c - n n her istedi ini verebiliyor. Temel ve teknik analizler bafll klar alt ndan mali tablolar, dikey, yatay, trend analizleri, grafikler ve fiyat bilgilerine ulafl labiliyor. Bunun yan nda sitede bir endeks tahmin yar flmas da yap l yor. 102 HERKES Ç N B LG SAYAR INTERNET

19 WINDOWS MEDIA PLAYER NED R? MULTIMEDIA VE E LENCE WINDOWS MEDIA PLAYER NED R? Günümüzde bilgisayar ve multimedya kelimeleri hemen her yerde yanyana kullan l yor. Windows size ne gibi multimedya imkanlar sunuyor, birlikte görece iz. "Multimedya" kelimesinin önünüze ç kmayaca bir tek saha bile kalmad. Art k monitörlerden Internet e her alanda ilk an lan kelime neredeyse budur. Peki nedir multimedya? Basitçe söylemek gerekirse, bu ses ve video demektir. Önceden bilgisayarda bir ses kayd n çalmak ya da video görüntüleri izlemek sadece özel donan m olan profesyonellerin kalk flaca bir fleydi. Kaynaklar n k s tl olmas bir yana, piyasadaki hemen her firman n bu ifl için tasarlad farkl bir uygulama mevcuttu. E er belirli bir firman n video görüntülerini izlemek isterseniz, o zaman onlar n gelifltirdi i uygulamay bulup çal flt rman z gerekiyordu. Üstelik her program farkl bir biçimde çal flt ndan, bunlar ayr ayr kullanmay da ö renmeniz flartt. Günümüzde bu durum bir hayli de iflmifltir. Internet in yay lmas ve bilgisayarlar n daha yetenekli bir hal almas, çok farkl yaz l mlar n yavafl yavafl belirli bir çat alt nda toplanmas n mecbur k lm flt r. Windows iflletim sistemi içinde bulunan Media Player uygulamas bu türden bir yaz l md r, piyasada kullan lan belli bafll tüm ses ve video formatlar n okuyabilme kapasitesine sahiptir. ster Internet üzerinden kaydedilmifl, ister CD üzerine bas lm fl olsun, Media Player ile çal flt r lamayacak pek az dosya türü vard r, bunlar da genelde pek yayg n de ildir. I INFO> Media Player taraf ndan okunabilen osya türleri: Audio: -wav, snd, au, aiff Midi: -mid, rmi Mp3: -mp3, m3u Stream: -asf, asx Movie: -mpg, mpe, mp2, mp1 Quicktime movie: -mov, qt Real Player sound: -ra, rm, ram, rmm Video: -avi HERKES Ç N B LG SAYAR MULT MEDYA VE E LENCE 33

20 MULTIMEDIA VE E LENCE WINDOWS MEDIA PLAYER NED R? Media Player le Dosya Açmak lk ad mda Media Player uygulamas n çal flt - r n, bunu genellikle Bafllat menüsü içindeki Programlar seçene inin Donat lar fl kk nda bulabilirsiniz. 2- Windows Gezgini benzeri bir pencere aç lacakt r, burada farkl sürücü ve klasörler aras nda dolaflarak arad n z dosyay bulun. Sol tuflla üzerine t klay p seçtikten sonra afla dan Aç (Open) tufluna bas n. 1- Program n çal flma penceresi ekrana geldi inde Dosya (File) seçene inden Aç (Open) fl kk n seçin. Klavyeden CTRL + O k sayolunu da kullanabilirsiniz. 4- Son olarak tamam (OK) tufluna basarak tüm seçimleri onaylay n, film otomatik olarak açl flt - r lacakt r. 3- Aç lan diyalog penceresinden uygun dosyay seçip Aç tufluna t klay n. Video dosyas n n ad Araç paleti Video görüntüsü Durdurma tuflu Oynatma ve dondurma tuflu Video süresi Ses kontrolü 34 HERKES Ç N B LG SAYAR MULT MEDYA VE E LENCE