Kitap, sorulmuş ve sorulması olası soruların titizlikle incelenmesiyle meydana getirilmiş olup;

Transkript

1 SUNU eğerli aylar; u kitap Kamu Personeli Seçme Sınavı (KPSS) Genel Yetenek Testine önemli bir yer tutan Geometri kapsamınaki 3 veya 4 soruyu etkili bir şekile çözebilmeniz amacıyla hazırlanmıştır. Kitap, sorulmuş ve sorulması olası soruların titizlikle incelenmesiyle meyana getirilmiş olup; GMTRİ - Geometrik Kavramlar ve oğrua çılar, - Çokgenler ve ikörtgenler, - Çember ve aire, - nalitik Geometri ve - Katı isimler bölümlerinen oluşmaktaır. Kitapta; bölümlerin sınav formatına uygun ve soru çözümünü kolaylaştıracak bir şekile ele alınmasına ve bilgilerin açık ve anlaşılır bir ille ifae eilmesine özen gösterilmiştir. Her ünitenin sonuna, - çıkmış sorular - çözümlü testler ve - cevaplı testlere; yer verilmiştir. u kitabın hazırlanmasına yarım, estek ve katkılarını esirgemeyen ikret irer, anan Sarıkaya, a Tuğçe uluş ve tüm meslektaşlarımıza, PGM KMİ yayınevi ve ershanesi çalışanlarına ve öğrencilerine teşekkürü bir borç biliriz. u kitap, uzun bir birikimin ve yoğun bir emeğin ürünüür. Kitapla ilgili görüş ve önerileriniz bu ürünün niteliğini aha a arttıracaktır. eğerli görüş ve önerilerinizi lütfen bizimle pegem@pegem.net aracılığıyla paylaşınız. Kitabın çalışmalarınıza yararlı olması ileğiyle, KPSS e ve meslek hayatınıza başarılar. Kenan smanoğlu Kerem Köker nkara

2 İÇİNKİLR GMTRİ 1. ÖLÜM GMTRİK KVRMLR V ĞRU ÇILR...1 Geometrik Kavramlar...2 Tanımsız Kavramlar...2 çılar...2 çının Ölçüsü...2 çının üzleme yırığı ölgeler...2 çı Ölçü irimleri...2 erecenin lt irimleri...3 çı Çeşitleri...3 ar çı...3 ik çı...3 Geniş çı...3 oğru çı...3 Tam çı...3 Komşu çılar...3 çıortay...3 Tümler çılar...4 ütünler çılar...4 Ters çılar...5 Paralel İki oğrunun ir Kesen ile Yaptığı çılar...5 Paralel İki oğrunun iren Çok Kesen İle Meyana Getiriği çılar...5 Kenarları Paralel çılar...7 Kenarları ik çılar...7 Üçgenler...10 Üçgen Çeşitleri...10 çılarına Göre Üçgenler...10 Kenarlarına Göre Üçgenler...10 Üçgene Temel ve Yarımcı lemanlar...11 Yükseklik...11 çıortay...11 Kenarortay...11 Üçgene çılar ile İlgili Özellikler...12 ik Üçgen...16 Pisagor Teoremi...16 Ökli ağıntıları...17 Kenarlarına Göre Özel ik Üçgenler...18 çılarına Göre Özel ik Üçgenler...19 Üçgene çıortay Teoremleri...21 İç çıortay Teoremi...22 ış çıortay Teoremi...23 Üçgene Kenarortay Teoremleri...25 ğırlık Merkezi...25 Kenarortay ağıntıları...27 İkizkenar Üçgen şkenar Üçgen Üçgene lan Üçgene enzerlik çı çı çı enzerlik Kuralı Tales Teoremi Temel rantı Teoremi Çapraz Tales Teoremi Kenar çı Kenar enzerlik Kuralı Kenar Kenar Kenar enzerlik Kuralı Üçgene çı Kenar ağıntıları Üçgen şitsizliği Çıkmış Sorular evaplı Test evaplı Test evaplı Test evaplı Test evaplı Test evaplı Test evaplı Test evaplı Test evaplı Test evaplı Test evaplı Test evaplı Test evaplı Test ÖLÜM ÇKGNLR V ÖRTGNLR Çokgenler ışbükey ve İçbükey Çokgenler üzgün Çokgen örtgenler örtgenin Özellikleri örtgenlere lan Paralelkenar Paralelkenara lan Paralelkenarın lan Özellikleri Paralelkenara Uzunluk İle İlgili Özellikler şkenar örtgen ikörtgen Kare Yamuk eltoi İkizkenar Yamuk ik Yamuk eltoi vi

3 Çıkmış Sorular evaplı Test evaplı Test evaplı Test evaplı Test evaplı Test ÖLÜM ÇMR V İR Çembere çı Çembere Yarımcı lemanlar Çembere Yay ve çı Özellikleri Merkez çı Çevre çı Teğet Kiriş çı İç çı ış çı Çembere Kiriş Yay Özellikleri Kirişler örtgen Çembere Uzunluk ir Noktanın ir Çembere Göre Kuvveti Kuvvet kseni İki Çemberin irbirine Göre urumları İki Çemberin rtak Teğetleri Üçgen Çemberleri Üçgenin İç Teğet Çemberi Üçgenin ış Teğet Çemberi Teğet örtgeni airee lan airenin lanı ve Çevresi aire iliminin lanı Çember Yayının Uzunluğu aire Kesmesinin lanı aire Halkasının lanı Çembere enzerlik Çıkmış Sorular evaplı Test evaplı Test evaplı Test oğrunun Grafiğinin Çizimi oğrunun enklemleri Özel oğrular İki oğrunun irbirine Göre urumları oğru emeti Simetriler Noktanın Simetriği oğrunun Simetriği şitsizlikler Çıkmış Sorular evaplı Test ÖLÜM KTI İSİMLR Prizma ikörtgenler Prizması Küp Silinir önel Silinir Piramit üzgün Piramit Kesik Piramit Küre Çıkmış Sorular evaplı Testler evaplı Testler ÖLÜM NLİTİK GMTRİ Noktanın nalitik İncelenmesi nalitik üzlem İki Nokta rasınaki Uzaklık oğrusal Noktalar oğrusal lmayan Noktalar oğrunun nalitik İncelenmesi oğrunun ğim çısı ve ğimi vii

4 Geometrik Kavramlar ve oğrua çılar Geometrik Kavramlar oğrua çılar Üçgenler Üçgen Çeşitleri Üçgene Temel ve Yarımcı lemanlar Üçgene çılar ik Üçgenler Üçgene çıortay Teoremleri Üçgene Kenarortay Teoremleri Üçgene lan Üçgene enzerlik Üçgene çı Kenar ağıntıları Çıkmış Sorular evaplı Testler 1-3 Geçmiş Yıllara Çıkmış Soru naliz Tablosu evren her an gözlemlerimize açıktır; ama onun ilini ve bu ilin yazılığı harfleri öğrenmeen ve kavramaan anlaşılamaz. vren matematik iliyle yazılmıştır; harfleri üçgenler, aireler ve iğer geometrik biçimlerir. unlar olmaan tek sözcüğü bile anlaşılamaz; bunlarsız ancak karanlık bir labirente alanılır. Galileo

5 GMTRİK KVRMLR ÇILR KPSS Geometri Tanımsız Kavramlar Nokta, oğru, üzlem gibi kavramlar tanımsız kavramlarır. Nokta Kalem ucunun kâğıt üzerine bıraktığı işaret veya izir. Noktanın belli bir alanı, hacmi veya boyutu yoktur. Nokta büyük harfle gösterilir. Örneğin; oğru noktası noktası İki ucu sınırsız aynı oğrultulu noktaların kümesiir. oğrular genele küçük harfle temsil eilirler. oğrusu veya iye sembolize eilebilir. oğru Parçası iki nokta ile bu iki nokta arasına kalan noktaların birleşim kümesine oğru parçası enir. oğru parçası [ ] sembolü ile gösterilir. [ ] Işın oğru parçası oğru parçasının uzunluğu olarak gösterilir. ir ucu başlangıç noktası olup iğer ucu sonsuza gien noktaların oluşturuğu kümeye ışın enir. [ ışını iye okunur. Yarı oğru [ ışınınan başlangıç noktası yani noktasının çıkartılması ile ele eilen noktaların kümesine yarı oğrusu enir. ] yarıoğrusu iye okunur. üzlem ir masanın üstü, urgun su yüzeyi gibi tamamen üz ve aynı zamana her yöne sınırsız olan noktaların oluşturuğu kümeye üzlem enir. aşlangıç noktaları aynı olan iki ışının birleşimine çı enir. Yani; ve [ ışınların ın birleşimi ile oluşan açı ya a açısıır. açısı ya a açısı ile gösterilir. çının Ölçüsü [ ve [ ışınları arasına kalan bölgeye nın ölçüsü enir. Her na 0 ile 180 arasına bir tek reel sayı karşılık gelir. u reel sayıya açısının (ya a açısının) ölçüsü enir. Yani açısının ölçüsü ır. ve m() = m() = veya s() = s() =ile gösterilir. ş çılar: Ölçüleri eşit olan açılara eş açılar enir. Yani; m() = m() ileaçıları eş açılarır. çının üzleme yırığı ölgeler Herhangi bir açı üzlemi üç farklı bölgeye ayırır. u bölgeler I. çının kenisi I. II. çının iç bölgesi II. III. çının ış bölgesi III. çı Ölçü irimleri erece, Gra, Rayan açı ölçü birimleriir. Genele o o ölçü birimi olarak erece kullanılır. 20,40,... şekline gösterilir. u üç farklı açı ölçü birimleri arasınaki bağıntıyı şöyle verebiliriz, : erece G: Gra R: Rayan olmak üzere G R = = bağıntısı varır π [ [ = 2

6 NT ir ışının başlangıç noktası etrafına bir tur o önürülmesi ile oluşan açı 360, 400 Gra ve 2π Rayanır.,, noktaları oğrusal, m() = 2, m() = 7 ve m() = erecenin lt irimleri 1 ir erece 1 = 60 1 ir akika 1 = 60 1 ir saniye 1 = 3600 ır. Yukarıaki verilenlere göre kaç ereceir? ) 10 ) 12 ) 15 ) 18 ) 20,, noktaları oğrusal oluğunan oğru açı tanımı gereği 180 lik açı meyana getirirler. ÇI ÇŞİTLRİ ar çı Ölçüsü 0 ile 90 arasına olan açılara ar açı enir. Yani; 0 < <90 ar açıır. ik çı Ölçüsü 90 olan açıya ik açı enir. Yani; = 90 ik açıır. Geniş çı Ölçüsü 90 ile 180 arasına olan açılara geniş açı enir. Yani; 90 < < 180 geniş açıır. oğru çı Ölçüsü 180 olan açıya oğru açı enir. Yani; = 180 oğru açıır. Tam çı Ölçüsü 360 olan açıya tam açı enir. Yani; = 360 tam açıır. = 360 = 180 Yani; = 180 ir. 12 = 180 = 15 bulunur. Komşu çılar Köşeleri ve birer kenarı ortak olan iç bölgelerinin kesişimleri boş küme olan açılara komşu açılar enir. Yani; ile komşu iki açıır. ÇIRTY çıyı iki eşit açıya ayıran ışına açıortay enir. Yani; m() = m() ır. [ ye nın açıortayı enir. [ ile [ ye açıortayın kolları (kenarları) enir.,, noktaları oğrusal [ ile [ açıortay m() = 80 Yukarıaki verilenlere göre m() kaç ereceir? ) 100 ) 110 ) 120 ) 130 ) Geometrik Kavramlar ve Ölçüler

7 TÜMLR ÇILR KPSS Geometri,, noktaları oğrusal oluğunan meyana gelen açıların ölçüleri toplamı 180 ir. m() m() 80 = =, m() = m() = ersek = = 100 += 50 m() =++ 80 m() =130 bulunur. Ölçüleri toplamı 90 olan iki açıya tümler iki açı enir. Yani ile bulunukları açıların ölçüleri olmak üzere += 90 ile tümler iki açıır. nın tümleri 90 nın tümleri 90 ır. Komşu iki açının açıortayları arasına kalan açı 54 ir. una göre bu iki açının ölçüleri toplamı kaç ereceir? ) 100 ) 104 ) 106 ) 108 ) 110 ile komşu iki açıır. [ ile [ açıortayır. m() = 54 verilmiş m() = m() =, m() = m() = ersek m() =+= 54 ir. uraan m() + m() = ( + ) = 108 bulunur. 54 ÜTÜNLR ÇILR Ölçüleri toplamı 180 olan iki açıya bütünler açılar enir. Yani; ile bulunukları açıların ölçüleri olmak üzere += 180 ile bütünler iki açıır. nın bütünleri 180 nın bütünleri 180 ır. ir açının 4 katının 5 fazlası aynı açının tümlerine eşit oluğuna göre açının bütünleri kaç ereceir? ) 157 ) 159 ) 161 ) 163 ) 165 çı Tümleri 90 ır. NT çıortay üzerine alınan herhangi bir noktanın, açının kollarına olan ik uzunlukları birbirine eşittir. [ açıortay, [ ile [ açıortayın kolları olmak üzere [ K] [, [ L] [, L [ [ ve [ ] [ çizilirse K K =, L = ve K =, L = ur. enklem kurulursa; 4+ 5 = 90 ır. 5= 85 = 17 bulunur. hale açının bütünleri 180 = = 163 bulunur. ütünler iki açıan biri iğerine bölünüğüne bölüm 4, kalan 10 ir. una göre küçük açı kaç ereceir? ) 32 ) 34 ) 36 ) 38 ) 40 4

8 ütünler iki açı ile olsun hale += 180 ir. Verilen enklem yazılacak olursa 10 uraan = enklemi += 180 enklemine yerine yazılacak olursa = 180 5= 170 = 34 = 146 ır. hale küçük açı = 34 bulunur. TRS ÇILR Kesişen iki oğrunun oluşturuğu açılaran birbirine komşu olmayan açılara ters açılar enir. Yani; Kesişen ve oğrularına a ile c, b ile açıları ters açılarır. Ters açıların ölçüleri birbirine eşittir. a = c ve b= ir. PRLL İKİ ĞRUNUN İR KSNL YPTIĞI ÇILR //, 1 2 a, b, c,, x, y, z, t bulunukları açıların ölçüleriir. (i) Yöneş açılar // 2 ise 4 = ir. a ile x, b ile y, ile t, c ile z yöneş açılarır. Yöneş açıların ölçüleri birbirine eşittir. Yani; a = x, b = y, c = z, = t ir. y z c b c x t b a a (ii) İç ters açılar // 2 ise c ile x ve ile y iç ters açılarır. İç ters açıların ölçüleri birbirine eşittir. Yani; c = x ve = y ir. (iii) ış ters açılar // 2 ise a ile z ve b ile t ış ters açılarır. ış ters açıların ölçüleri birbirine eşittir. Yani; a= z ve b = t ir. (iv) Karşı urumlu açılar // 2 ise c ile y ve ile x karşı urumlu iki açıır. Karşı urumlu açıların ölçüleri toplamı 180 ir. Yani; c+ y = 180 ve + x = 180 ir. Karşı urumlu açıların açıortayları birbirine iktir. Yani; // 2 [ ile [ açıortay [ [ ir. PRLL İKİ ĞRUNUN İRN ÇK KSN İL MYN GTİRİĞİ ÇILR (i) 1 2 //; = { } 3 4, δ, bulunukları açıların ölçüleri olmak üzere +δ= ır. (ii) //; 1 2,, δ bulunukları açıların ölçüleri olmak üzere ++δ= 360 ir. NT NT Paralel oğrular n oğruyla kesilirse meyana gelen aynı yönlü açıların ölçüleri toplamı n 180 ir. δ 3 δ 3 4 5Geometrik Kavramlar ve Ölçüler

9 KPSS Geometri (iii) // 2 ise şekileki açılar arışık zıt yönlü açılarır. ynı yöneki x arışık açıların ölçüleri toplamı ile bu açılara göre y ters yöne olan arışık aynı δ yönlü açıların ölçülerinin 2 toplamları birbirine eşittir. Yani; δ,,, x, y bulunukları açıların ölçüleri oluğuna göre ++δ= x+ y ir. // [ ] [ ] 1 2, m() = m() = 3, m() = 5, m() = 3 ve m() = 80 Yukarıaki verilenlere göre + kaç ereceir? ) 5 ) 10 ) 15 ) 20 ) 25 [ //[, [ ] [ m() = 140, Yukarıaki verilenlere göre m() = kaç ereceir? ) 30 ) 40 ) 50 ) 60 ) Paralel oğrular arasına oluşan aynı yöne bakan açıların ölçüleri toplamı, zıt yönlü açıların ölçüleri toplamına eşit oluğunan 3+ 3= 90 6= 90 = = 8= 80 = 10 ir. hale += = 25 bulunur. Şekile [ //[ oluğuna göre sağ tarafa bakan açıların ölçüleri toplamı sol tarafa bakan açıların ölçüleri toplamına eşit olacağınan + 90 = 140 = 50 bulunur. [ //[, a, b, c,, e bulunukları açıların ölçüleriir. Yukarıaki verilenlere göre a+ b+ c + + e kaç ereceir? b c a e ) 360 ) 450 ) 540 ) 630 ) 720 [ //[ ir. Paralel oğrular [ ], [ ], [ G ], [ G ] ile kesiliğine göre oğru parçası sayısı 4 ür. hale a + b + c + + e = = 720 bulunur. G [ //[ m() = 65, m() = 55 Yukarıaki verilenlere göre m() = kaç ereceir? ) 100 ) 110 ) 120 ) 130 ) 140 noktasınan K //[ // [ olacak biçime K çizilirse m(k) = m() = 65 (iç ters açıların eşitliği) ve m(k) = m() = 120 ir. (iç ters açıların eşitliği) hale = 120 bulunur. 65 K = 120 6

10 KNRLRI PRLL ÇILR (i) Kenarları aynı yöne paralel açılar: [ //[ ve [ [ // ise yöneş açıların eşitliğinen m() = m() = ır. [ //[ ve [ ] [ ] K // oluğunan K ile kenarlarınan biri aynı iğer kenarı ters yöne paralel açılarır. hale m(k) = m() = 35 ir. H üçgenine iç açıların ölçüleri toplamı yazılırsa = 180 = 55 bulunur. (ii) Kenarları ters yönen paralel açılar: [ // [ ve [ //[ ise yöneş ve iç ters açıların eşitliklerinen olayı; m() = m() = ır. (iii) Kenarlarınan biri aynı iğeri ters yöne paralel açılar: [ //[ ve [ [ // ise yöneş ve karşı urumlu açı tanımlarınan m() + m() =+ = 180 ir. KNRLRI İK ÇILR (i) [ [ ve [ K [ ise m(k) =, m() = olmak üzere =ır. (ii) [ [ ve [ [ ise m() =, m() = olmak üzere += 180 ir. [ K ]//[ ], [ [ [ H] [ K] //, ve m() = 35 Yukarıaki verilenlere göre m(h) = kaç ereceir? ) 25 ) 35 ) 45 ) 55 ) 65 K H L 35 K L K [ //[, [ K] [ [ K [, ve m(k) = 50 Yukarıaki verilenlere göre m() = kaç ereceir? ) 50 ) 55 ) 60 ) 65 ) 70 ile K kenarları ik iki açıır. hale m() + m(k) = 180 ir. m() + 50 = 180 m() = 130 bulunur. ile karşı urumlu iki açı oluğunan m() + m() = = 180 = 50 bulunur. ütünleri tümlerinin 2 katınan 50 fazla olan açı kaç ereceir? ) 40 ) 50 ) 60 ) 70 ) 80 çı Tümleri ütünleri ütünleri tümlerinin 2 katınan 50 fazla ise (180 ) = 2(90 ) = = 50 = 50 bulunur. 50 K 7Geometrik Kavramlar ve Ölçüler