GRUP: 3811 METAL EŞYA SANAYİ 1. METALDEN MAMUL EŞYA İMALATHANELERİ:

Transkript

1 GRUP: 3811 METAL EŞYA SANAYİ 1. METALDEN MAMUL EŞYA İMALATHANELERİ: Cetvellerde gösterilen çeşitli metal eşya sanayi imalat kollarının kapasiteleri aşağıdaki açıklamalara göre puanlama yöntemi veya seri imalat yöntemi esasları dahilinde tespit edilir. A-Puanlama Yöntemi 1. İşçi puanı İşyerinde çalışan her işçi için (5) puan verilir. İş yeri sahibi de işçi gibi çalışıyor ise işçi sayısına dahil edilir. İdari personel, odacı, hademe, bekçi ve çıraklar bu adede dahil edilmezler. Usulüne uygun taşeron işçi çalıştıran iş yerlerinde taşeron çalışan işçiler, vardiya usulü çalışan iş yerlerinde ise bir vardiyada çalışan işçi sayısı dikkate alınır. Firmanın Sosyal Sigortalar Kurumu na verdiği prim bordrolarında yer alan mühendis, teknisyen, usta, işçi ve idari personelin ortalama sayısı, yeni kurulan tesislerde ekspertiz tarihindeki sigortalı personel sayısı, ön kapasite raporlarında ise, varsa fizibilite raporundaki işçi sayısı, yoksa eksper heyetince uygun görülecek sayı işçi sayısı olarak esas alınır. İşçi Puanı = İşçi Sayısı x 5 NOT : İş yerinde aynı zamanda başka mamullerin seri imalatı yapılmakta ise, işçi puanı tespitinde seri halde imal edilen mamul için kullanılan tezgahlarda çalışan işçiler dikkate alınmaz. 2. Tezgah puanı Tezgah puanı metal imalat sanayi kollarına ait kapasite puan cetvelinden tespit edilir. Cetvelde adı geçmeyen tezgahlara emsallerine göre puan verilir. Bu tezgahların benzer malzeme işler cinsten olması lazımdır. Sanayi gruplarının birden fazlasına uyan bir bünyeye sahip metal eşya imalathanelerindeki tezgahlar, hammaddesi ağırlıkça en fazla işlenen mamulün dahil olduğu gruba göre puanlanır. NOT : İş yerinde aynı zamanda başka mamullerin seri imalatı yapılmakta ise, tezgah puanı tespitinde seri halde imal edilen mamul için kullanılan tezgahlar puanlamaya dahil edilmezler. 3. Makine ve tesisat puanı Makine ve tesisat puanı 2. maddede açıklanan şekilde tespit edilen tezgah puanının imalat gruplarına göre aşağıdaki tabloda belirtilen katsayılarla çarpılması sonucu bulunur. Makine ve tesisat puanı = (Tezgah Puanı x KS) Katsayı Değerleri (KS) : 1

2 GRUP K.S. a Komple Sanayi Tesisat 1,1 b Çelik Konstrüksiyon 1,5 c Ağır Sanayi Makineleri 1,1 d Dayanıklı Tüketim Malları ve Hafif Sanayi Makineleri 1 e Tekerlekli Araçlar 1 f Madeni Saç Eşya 1,2 g Pres İşleri 1 4. Atölye puanı Atölye puanı, iş yerinde bulunan makina ve tesisat puanı ile işçi puanı toplamından oluşur. Atölye Puanı = Makine ve Tesisat Puanı + İşçi Puanı 5. Hammadde hesabı İş yerinin metal ham madde kapasitesini atölye puanı tayin eder. Her bir atölye puanı bir ton ham ve yarı mamul metal malzemeye tekabül eder. Ancak, alüminyum malzeme için bir puan 0,5 tona tekabül eder. Mamul halde alınan ve puantaja dahil tezgahlarda işlem görmeyen metal malzemeler hammadde hesabına dahil edilmezler. Kullanılan hammadde cinsleri, iş yerinde imal edilen mamuller için işlenen ham ve yarı mamul maddeler dikkate alınarak tespit edilir. Diğer yardımcı ve işletme malzemeleri üretimle uyumlu miktarlarda ayrıca belirlenir. 6. İmalat hesabı İmalat miktarı, yukarıda belirtilen yöntemle bulunan toplam puanın, birim mamulün imalatında kullanılan ortalama brüt malzemeye tekabül eden puana bölünmesi suretiyle hesaplanır. Mamul çeşitliliği itibarıyla birim mamul imalatında kullanılan malzeme miktarının hesaplanamadığı durumlarda imalat miktarı işyerinde brüt metal malzeme karşılığı ağırlık cinsinden belirtilir. İş yerinde imal edilen başlıca mamullerin isimleri rapora kaydedilir. B- Seri İmalat Yöntemi Seri halde yapılan imalat için ana ve yardımcı makina ve tesisat ile yeterli sayıda işçilerden oluşan bant sistemi veya planlanan imalata göre dizilmiş makina grubunun olması gerekir. 2

3 Kapasite hesabı eksper tespitleri de göz önüne alınarak seri imalat olarak kabul edilir. Bu tür tesislerin kapasite tespitlerinde kronometraj, ölçme ve değerlendirme yapılır. C- Metal İmalat Sanayi Grupları Aşağıda adı geçen, ancak seri imalat tanımına uyduğu takdir edilen mamullerin kapasite tespitinde seri imalat yöntemi kullanılır. a. Komple Sınai Tesisat : Bir sınai tesisi komple imal eden işletmeler bu grup içerisindedir. Örneğin : Emaye fırınları, tav fırınları, ekmek ve bisküvi fırınları vb. sınai fırınlar, reaktörler, yüksek basınçlı su ve alev borulu buhar kazanları ile kaynar su kazanları, kızgın yağ kazanları, sınai basınçlı sistemler, vinç, kreyn, konveyör vb. taşıma kaldırma sistemleri, yem, gübre, yağ rafineri ve emsali sınai tesisler, soğuk hava depoları, ve benzeri sınai tesisat imalatı. b. Çelik Konstrüksiyon: Muhtelif çelik profillerin ve saçların kesilip delinmesi, kaynak edilmesi, bükülmesi vb. işlemlerini yapan işletmeler bu gruba dahildir. Örneğin : Demir ve çelik kapı, pencere, doğrama, pilon, direk, alçak basınç tank, depo ve kazanlar, kalorifer kazanları, platform, iskele, çatı, konteyner, şantiye binası, hazır çelik konstrüksiyon, soğuk demir işleri, vb. işler. c. Ağır Sanayi Makinaları : Sanayide, tarım ve tarımsal üretimde kullanılan makineleri imal eden işletmeler bu gruba dahildir. Örneğin : Eksantrik, hidrolik, friksiyon vb. metal presleri Döküm ocakları Hafif metal ve plastik enjeksiyon makinaları Melamin, bakalit, kauçuk, kurşun presleri Ekstruderler ve suflaj makineleri Sıcak ve soğuk çekme hadde makineleri Takım tezgahları İnşaat makineleri Tarım makineleri Tekstil ve iplik makineleri 3

4 Gıda sanayi makineleri İçten yanmalı motorlar Hava ve gaz kompresörleri (16 Atü ve daha büyük) 10 Kva dan yukarı güç ve dağıtım transformatörleri Sanayi dişli kutuları Elektrik motorları (50 HP ve daha büyük) Matbaa makineleri Profil imal makinaları Ambalaj makinaları Maden kırma, eleme, sondaj makinaları Mermer işleme makinaları Ahşap işleme makinaları Sanayi yakıt brülörleri Yüksek güçte pompalar ve benzeri ağır sanayi makineleri imalatı d. Hafif Sanayi Makineleri Ve Dayanıklı Tüketim Malları : Hafif sanayide kullanılan makineler ile dayanıklı tüketim malları imal eden işletmeler bu gruba dahildir. Örneğin : Elektrik motoru (50 HP den küçük) Buzdolabı Çamaşır makinesi Bulaşık makinesi Hermetik kompresör, soğutucu ünite Hava ve gaz kompresörleri (16 Atü den küçük) Elektrik süpürgesi Vantilatör, aspiratör, pompalar Asansörler 4

5 Yürüyen merdiven Voltaj regülatörü Salon ve pencere tipi klima cihazı Bisiklet Tarım mücadele pülverizatörü Platformlu taşıt kantarı, baskül, terazi vb tartı aletleri Madeni soğuk ve sıcak iş kalıpları 10 kva dan aşağı transformatörler Primüs ve lüks lambası LPG sobası ve fırını, LPG tüpleri Yakıt brülörleri Gaz, sıvı ve katı yakıt sobaları, termosifon ve şofben Termoblok Mutfak fırını, kuzine vb. sanayi mutfak tesisatı ve sanayi çamaşırhane makineleri Sıhhi tesisat malzemeleri, su ve buhar vanaları, vb. Çeşitli makine yedekleri, aksam ve parçaları Kaynak makinaları Oto yedek parça imalatı Ateşli silah imalatı Muhtelif caraskal Mekanizmalı özel koltuk (dişçi ve berber koltukları vb.) Ve benzeri hafif sanayi makineleri ve dayanıklı tüketim malları imalatı e. Tekerlekli Araçlar : Tekerlekli araç imal eden işyerleri bu guruba dahildir. Örneğin : Traktör Kamyon, kamyonet, çekici 5

6 Otobüs, minibüs Pikap, binek otomobili, ambulans Treyler, semitreyler, frigorifik treyler, römork Tanker, kasa ve karoseri Özel maksatlı vasıtalar İstif araçları Triportör, motosiklet ve benzeri tekerlekli araçlar imalatı. f. Madeni Saç Eşya: Ana girdisini metal saç, çelik boru ve kutu profillerin oluşturduğu, bunları çeşitli şekillendirme kademelerinden geçirerek imalat yapan işletmeler bu gruba dahildir. Örneğin : Büro ve hastane eşyası Mutfak dolapları, ev eşyası Takım dolabı, soyunma dolabı Karyola, somya Mekanik halı süpürgesi, ütü masası vb madeni mefruşat Kova, leğen, güğüm, vb Elektrik kumanda ve tevzi panoları Soba borusu, soba dirseği Havalandırma kanal, menfez vb imalat ve benzeri madeni sac eşya imalatı. g. Pres İşleri: Makinelerin çoğunluğunu preslerin oluşturduğu, mamul imalatının en önemli safhasını preste şekillendirmenin oluşturduğu işletmeler bu gruba dahildir. Örneğin : Kilit Otomotiv yan sanayi saç parçaları 6

7 Hırdavat eşyası Madeni büro ve yazı araçları Çelik raf, raf ayağı, vb. Çelik profiller (açık) Derin çekme işleri Çatal, bıçak, kaşık Paslanmaz çelik veya alüminyum tencere, tava vb. mutfak eşyası ve benzeri muhtelif pres işleri Çeşitli İmalat Kollarına Ait Kapasite Puan Cetveli (a) (b) (c) (d) (e) (f) (g) Dayanıklı MAKİNALAR Komple Sınai Tesisat Çelik Konstrüksiyon Ağır Sanayi Makinaları Tüketim Malları ve Hafif San. Makinaları Tekerlekli Araçlar Madeni Saç Eşya Pres İşleri TORNALAR -Otomat Tezgahı (1) Revolver Torna Üniversal Torna P.A. 0,80 M' ye kadar -Üniversal Torna P.A. 0, M. arası -Üniversal Torna P.A. 1,51-3,000 M. arası

8 -Üniversal Torna P.A. 3,01-6,000 M. arası -Üniversal Torna P.A. 6,01 M.' den büyük Dik torna Alın Tornası Masa tornası (Saatçi tornası) -Muslukçu tornası (Basit torna) Kopyalı torna FREZELER -Yatay delme ve frezeleme (Borlama Tez.) -Otomatik kopyalı freze -Azdırma freze ve diğer dişli çark, Sonsuz vida ve benzeri diğer imal tezgahları Üniversal freze Basit freze Kalıpçı frezesi veya Pantogfaf -Yarma frezesi (Daire testere gibi) Kanal Açma frezesi

9 Anahtar Dişi açma frezesi Çatal perçin çivi frezesi (otomatik) Testere bileme frezesi (otomatik) Broşlama tezgahı MATKAPLAR: -Radyal matkap Çok başlı matkap (Beher delme başı için) Sütunlu matkap Masa matkabı (Motorlu veya havalı) -Masa matkabı (Motorsuz) -El matkabı (Motorsuz) -Havşa açma tezgahı -Somun dişi açma tezgahı Havalı tornavida Havalı somun sıkma aleti -El matkabı (motorlu) MAKASLAR: 9

10 -Plazma kesme tezgahı Otomatik, kopyalı, alevli radyal kesme Arabalı alevli kesme tezgahı (beher şalomo için) Titreşimli saç makası (Nibling) -Otomatik daire makası, motorlu -Otomatik giyotin makas, kesme boyu 1,50 M'ye kadar -Otomatik giyotin makas, kesme boyu 1,51-2,50 M arası -Otomatik giyotin makas, kesme boyu 2,51-3,50 M arası -Otomatik giyotin makas, kesme boyu, 3,51 M'den büyük -Adi giyotin makas (ayak pedallı) -Adi giyotin makas (el ile müteharrik) Otomatik profil makası Kollu profil veya saç makası -Bant dilme tezgahı, motorlu

11 çok ağızlı (rulodan) (2) -Bant dilme tezgahı, motorlu tek ağızlı (rulodan) (3) -Makaralı saç dilme makası (el ile) (4) -Üniversal saç kesme ve zımbalama makinası (Punch Pres) PRESLER: (5), (6) -Eksantrik pres, akrenajlı pres y= a x 0,6 -Eksantrik pres çift kollu y= a x 0,6 a=6 a=4 a=6 a=4 a=6 a=4 a=6 a=12 a=8 a=12 a=8 a=12 a=8 a=12 -Hidrolik pres y= a x 0,6 a=6 a=4 a=6 a=4 a=6 a=4 a=6 -Hidrolik pres veya eksantrik pres çift veya çok tesirli y= a x 0,6 -Hidrolik doğrultma presi y= a x 0,6 a=8 a=6 a=8 a=6 a=8 a=6 a=8 a=4 a=2 a=4 a=2 a=4 a=2 a=4 -Friksiyon presi y= a x 0,6 a=6 a=4 a=6 a=4 a=6 a=4 a=6 -El presi vidalı y= a x 0,6 a=1 a=1 a=1 a=1 a=1 a=1 a=1 -Abkant pres y= a x 0,6 a=6 a=4 a=6 a=4 a=6 a=4 a=6 SİLİNDİRLER: -Saç yuvarlama silindiri, motorlu, dört toplu, genişliği 1,50 M' ye kadar -Saç yuvarlama silindiri, motorlu, dört toplu, genişliği 1,51-2,50 M. arası Saç yuvarlama silindiri, motorlu, dört toplu, genişliği

12 2,51 M'den büyük -Saç yuvarlama silindiri, motorlu, üç toplu, genişliği 1,50 M'ye kadar -Saç yuvarlama silindiri, motorlu, üç toplu, genişliği 1,51-2,50 M. arası -Saç yuvarlama silindiri, motorlu, üç toplu, genişliği 2,51'den büyük -Saç yuvarlama silindiri el ile -Rulo açma, düzeltme ve kesme makinesi, vinçli -Oluklu şaç silindiri, motorlu -Korniş muhafazası desen silindiri, motorlu Çizgi silindiri Saç ve alüminyum inceltme (ezme) silindiri Tel ezme silindiri Kanallı sıcak demir silidiri (0,50 m'den büyük motorlu veya transmisyondan) (7) TESTERELER -Demir testeresi (motorlu, hidrolik veya transmisyondan) -Dairevi demir testeresi, (motorlu, hidrolik veya Transmisyon)

13 -Şerit testere veya dekupaj tezgahı, motorlu KAYNAK MAKİNELERİ: -Kolonlu toz altı kaynak makinesi -Seyyar toz altı kaynak makinası -Koruyucu gazlı kaynak makinesi -Askılı punta kaynak makinesi (beher trança için) Kaynak pozisyoneri Elektrik kaynak makinesi (motor-jeneratör) -Elektrik kaynak transformatörü -Elektrojen gruplu kaynak makinesi Punta kaynak makinesi Dikiş kaynak makinesi Profil köşe kaynak makinesi Alın kaynak makinesi Oksijen kaynak takımı KENET MAKİNELERİ VEYA CAKALAR -Kenet, motorlu, kıvırma boyu 1,50 M'ye kadar -Kenet, motorlu, kıvırma boyu 1, M arası

14 -Kenet, motorlu, kıvırma boyu 2,51 M'den büyük -Kenet, el ile, kıvırma boyu 1,50 m'ye kadar -Kenet, el ile, kıvırma boyu 1,51 m'den büyük PLANYA TEZGAHLARI -Planya, kursu 500 mm.'ye kadar -Planya kursu 501 mm.'den büyük VARGEL TEZGAHLARI: -Vargel, kursu 200 cm.'e kadar (her kafa için) -Vargel, kursu cm arası (her kafa için) -Vargel, kursu cm arası (her kafa için) -Vargel, kursu 601 cm.'den büyük (her kafa için) TAŞLAMA TEZGAHLARI: -Otomatik taşlama tezgahı Honlama tezgahı Satıh taşlama tezgahı (basit) -Mil, delik vesair taşlama tezgahı -Zımpara taşı veya bant zımpara, motorlu -Spiral ve seyyar zımpara

15 taşları (motorlu) MUTFAK EŞYASI POLİSAJ MAKİNALARI: (KAPLAMA İŞLEMİ GÖRMEYEN EŞYALAR İÇİN) -Otomatik alın polisaj makinası -Otomatik çevre polisajı makinası -Mutfak eşyası polisaj makinesi (her kafa için) -Mutfak eşyası polisaj motoru (tekli) -Mutfak eşyası polisaj motoru (çiftli) KORDON VE FLANŞLAMA MAKİNELERİ: -Bombe flanşlama makinesi Tam otomatik kordon makinesi, motorlu Kordon makinesi, motorlu Kordon makinesi el ile BORU İMAL VE ŞEKİLLENDİRME MAKİNELERİ: -Dikişli boru imal makinesi Dikişsiz boru imal makinesi (makaralı) (8) -Açık ve kapalı profil imal makinesi (makaralı) (9) -Boru bükme makinesi, motorlu Boru bükme tezgahı, el ile Boru haddeleme veya

16 kalibre tezgahı (zincirli veya hidrolik soğuk çekme) -Boru konikleme makinesi Profil bükme makinesi, motorlu -Soba borusu akordiyon dirsek imal makinesi -Otomatik boru spiralleme makinesi -Otomatik boru bükme makinesi çok işlemli -Petek kanadı dizme makinesi, otomatik TEL VE YAY MAKİNELERİ: -Tel kesme makinesi Tel düzeltme ve kesme makinesi -Yay sarma makinesi, motorlu Yay açma makinesi Yay kesme makinesi ÇEŞİTLİ MAKİNELER (OTOMATİK): -Sıvama tezgahı Sıvama tezgahı (çeşitli işler yapan atölyelerde bulunduğu taktirde) Şahmerdan (10) Hava çekici (beher kg

17 için) (11) -Perçin makinesi (motorlu) Perçin tabancası Cıvata dişi açma makinesi (motorlu) -Bobin sarma makinesi, motorlu -Toka kıvırma makinesi, motorlu -Kutu kapatma makinesi, motorlu Kalay veya asit banyosu Demirci ocağı Zımba makinesi (motorlu) Zımba makinesi (motorsuz) Elektroerezyon tezgahı VİNÇLER: -Gezici, çift hareketli, elektrikli Gezici, çift hareketli, el ile Monoray, elektrikli Monoray el ile Sabit döner, elektrikli Sabit döner, el ile Lastik tekerlekli veya paletli vinç, 10 ton' a kadar -Lastik tekerlekli veya

18 paletli vinç, 10 ton dan büyük -Tekerlekli vinç, el ile ASANSÖR VE İSTİF ARABALARI: -Yük asansörü (beher ton için) Kamyonlu istif makinesi Motorlu istif makinesi (forklift) -Hidrolik istif makinesi (forklift veya transpalet) Sehbalı caraskallar Seyyar kriko El arabası (dört tekerlekli) El arabası (iki tekerlekli) Konveyör, mamül ve malzeme taşıyan (beher metresi için) (1) Gerektiğinde kronometraj ile de tespit yapılabilir. (2), (3), (4) Ambalaj çemberi, sanayi çemberi ve band dilme tesislerinde kronometraj yapılır. (5) Beslemeli ve progresif kalıplı preslerde gerektiğinde kronometraj yapılabilir. (6) Münhasıran sıcak dövmede ve derin çekmede kullanılan presler için kronometraj yapılır. y = puan, x = pres tonajı Pres tonajı : a- Eksantriklerde volan ağırlığına göre tayin edilir. b- Hidroliklerde hidrolik tazyiki ve piston sathına göre tayin edilir. c- Friksiyon preslerde ana milin diş dibi miktarına göre tayin edilir. d- El preslerinde ana milin diş dibi miktarına göre tayin edilir. 18

19 (7) Esas istihsal makinası olmayıp, yardımcı makine olarak çalıştığı taktirde. (8) Münhasıran dikişsiz boru imal edenlerde kronometraj yapılır. (9) Münhasıran dikişsiz boru imal edenlerde kronometraj yapılır. (10), (11) Sıcak dövme tesislerinde kronometraj yapılır. Preslere Ait Puan Cetveli Y = a X 0,6 Y = Puan ; X = Pres tonajı x a=1 a=2 a=4 a=6 a= , ,

20 , Preslerde Tonaj Tayini: 1) Eksantrik Preslerde Tonajın Tayini: Volanın kg. ağırlığının 0,11 ile çarpımına eşittir. Ankrenajlı eksantrik preslerde hızla dönen volanın kg. ağırlığı redüksiyon nispetinin (hızlı dönen volanın devir sayısının yavaş dönen volanın devir sayısına nispeti) karekökü ile çarpılarak elde edilen rakam, yavaş dönen dişli volanın kg. ağırlığına ilave edilmek suretiyle pres volanın ağırlığı bulunmuş olur. Bu ağırlığın 0,11 ile çarpımı pres tonajını verir. 2) El Preslerinde Tonajın Tayini: Ana mil diş dibi kutru ölçülerek kesit alan hesaplanır ve kesit alanın santimetre karesi 0,3 ile çarpılmak suretiyle tonaj bulunur. 3) Friksiyon Preslerde Tonajın Tayini: Ana mil diş dibi kutru ölçülerek kesit alan hesaplanır ve kesit alanın santimetre karesi ana mil diş dibi kutruna göre: 20

21 20 mm. ye kadar olanlarda 0, mm. arasında olanlarda 0, mm. arasında olanlarda 0, mm. arasında olanlarda 0, mm. arasında olanlarda 1,2 120 mm. den büyük olanlarda 1,5 ile çarpılmak suretiyle tonaj bulunur. 2. MEKANİK, NÜMERİK(NC), BİLGİSAYARLI NÜMERİK(CNC) KONTROLLÜ TEZGAHLAR : Otomatik talaşlı imalat tezgahları ve işleme merkezlerinin puanları aşağıdaki esaslar dahilinde belirlenir. 1. Otomatik talaşlı imalat (Tornalama, Frezeleme, Delme, Planyalama, Diş açma, Taşlama, Raybalama, Honlama vb.) tezgahları ile işleme merkezleri, kumanda-kontrol sistemlerine göre sınıflandırılır. a. Mekanik kontrollü (işlem komutları; pim, kam, kopyalama tertibatı ile sağlanan) otomatik tezgahlar ve işleme merkezleri. b. Nümerik kontrollü (NC), (hazırlanmış bir programı okuyup işlem komutlarına çevirebilir bir elektronik kontrol ünitesine sahip) otomatik tezgahlar ve işleme merkezleri. c. Bilgisayarlı nümerik kontrollü (CNC), (işlem komut programını bünyesindeki bilgisayarla hazırlayabilen, hafızasında saklayabilen ve programlarda değişiklik yapabilen elektronik kontrol ünitesine sahip) otomatik tezgahlar ve işleme merkezleri. 2. Yukarıda (1a), (1b) ve (1c) de belirtilen otomatik tezgahlar ve işleme merkezleri bir bağlamada bir tek talaşlı imalat operasyonunu otomatik olarak tamamlıyorsa aynı işlemi manuel kontrolle yapabilen tezgah cinsi ve puanı, tezgah kapasite puan cetvelinin söz konusu iş kolu sütunundan bulunur ve; Mekanik kontrollü otomatik tezgah veya işleme merkezlerinin puanı cetvelde bulunan puanın 1,4 katı, Nümerik kontrollü otomatik tezgah veya işleme merkezlerinin puanı cetvelde bulunan puanın 1,8 katı, 21

22 Bilgisayarlı nümerik kontrollü (CNC) otomatik tezgah veya işleme merkezlerinin puanı cetvelde bulunan puanın 2 katı alınarak hesaplanır. (Hesap neticesi çıkan küsuratlı rakamlar yuvarlatılır ve puan tam sayı olarak belirtilir.) 3. Tek bağlamada, muhtelif talaşlı imalat işlemlerinin (rovelver başlıklı, tanbur başlıklı veya magazinli takım taşıyıcılarla) birbirini takiben otomatik olarak yapan imalat tezgahları veya işleme merkezlerinin puanı tablo 1 den tespit edilir. 4. Tek bağlamada muhtelif talaşlı imalat işlemlerini (döner tablalı çok istasyonlu tertibatla veya herbiri ayrı tahrik motorlu çok kafalı, çok milli donanımla) aynı anda (senkronize) olarak (ve bazı işlemleri birbirini takiben) yapan talaşlı imalat tezgahları ve işleme merkezlerinin puanı tablo II den tespit edilir. 5. Motor tahrik gücü 2 Kw ın altında olan otomatik talaşlı imalat tezgahları ve işleme merkezleri, tek bağlamada birden fazla talaşlı imalat operasyonu yapsalar dahi tezgah puanları tablo I ve II den tespit edilmez. Bu tezgah ve işleme merkezlerinin en önemli talaş kaldırma operasyonu dikkate alınarak madde (2) deki esaslar dahilinde tezgah puanı hesaplanır. 6. Madde (2), (3), (4) ve (5) e göre belirlenen otomatik tezgah veya işleme merkezi puanları atölye puanına dahil edilir. Bu tezgah ve işleme merkezlerinin özelliği makina ve tesisat tablosunda detaylı olarak belirtilmeli ve puan hesabındaki kriter açıklanmalıdır. TABLO I (a) (b) (c) (d) (e) (f) (g) Talaşlı İmalat İşlemlerini Otomatik Olarak; birbirini takiben yapan Makinalar Komple Sınai Tesisat Çelik Konstrüksiyon Ağır Sanayi Makinaları Dayanıklı Tüketim Malları ve Hafif San. Makinaları Tekerlekli Araçlar Madeni Saç Eşya Pres İşleri Mekanik otomatik tezgahlar ve işleme merkezleri Motor gücü 2 ila 8 KW Motor gücü 8 KW' den büyük

23 Numerik Kontrollü (NC) Tezgahlar ve İşleme Merkezleri Motor gücü 2 ila 8 KW Motor gücü 8 KW' den büyük Bilgisayar Nümerik Kontrollü (CNC) Tezgahlar ve İşleme Merkezleri Motor gücü 2 ila 8 KW Motor gücü 8 KW' den büyük NOT: Motor gücü; otomatik tezgah veya işleme merkezi üzerindeki tüm tahrik motorlarının gücü toplanarak tespit edilir. Motor gücü, 2 kw ın altında olan otomatik talaşlı imalat tezgahları ve işleme merkezlerinin puanı 5. maddedeki açıklamaya göre hesaplanır. TABLO II (a) (b) (c) (d) (e) (f) (g) Talaşlı İmalat İşlemlerini Aynı Anda ve Bazı İşlemleri Birbirini Takiben Yapan Makinalar Komple Sınai Tesisat Çelik Konstrüksiyon Ağır Sanayi Makinaları Dayanıklı Tüketim Malları ve Hafif San. Makinaları Tekerlekli Araçlar Madeni Saç Eşya Pres İşleri Mekanik otomatik tezgahlar ve işleme merkezleri Motor gücü 2 ila 8 KW Motor gücü 8 KW' den büyük Numerik Kontrollü (NC) Tezgahlar ve İşleme Merkezleri Motor gücü 2 ila 8 KW

24 Motor gücü 8 KW' den büyük Bilgisayar Nümerik Kontrollü (CNC) tezgahlar ve işleme merkezleri Motor gücü 2 ila 8 KW Motor gücü 8 KW' den büyük NOT: Motor gücü; otomatik tezgah veya işleme merkezi üzerindeki tüm tahrik motorlarının gücü toplanarak tespit edilir. Toplam Motor gücü, 2 kw ın altında olan otomatik talaşlı imalat tezgahları ve işleme merkezlerinin puanı 5. maddedeki açıklamaya göre hesaplanır. 3. RULO SAÇIN AÇILMASI, DÜZELTİLMESİ VE BOY KESME İŞLEMİ: a. Saç kesme bantlarında, rulo halindeki saçlar açılıp düzeltildikten sonra istenilen boylarda kesilmek suretiyle levha haline getirilmektedir. b. Tavlı saç bantlarında, rulo halindeki saçlar ateş hücresi muayyen uzunluktaki kapalı tav fırınlarında tavlanarak soğutulup düzeltildikten sonra istenilen boylarda kesilmekte, bu suretle menevişlendirilmiş tavlı saç üretilmektedir. Bu tarzda çalıştırılan hatlarda değişim yapılmadan bir yarı mamul yine bir yarı mamul haline getirilmekte olduğundan, aşağıda açıklanan tezgah ve makinelerin tümünü ihtiva eden rulo saç açma, düzeltme ve boy kesme hatlarının kapasiteleri seri imalata dayanan usule göre kronometraj usulünde hesap edilir. Bu tür tesislerin fason çalıştığı kabul edilerek kronometraj ile hesap edilen kapasitenin % 25'i oranında ham madde ihtiyaç olarak verilir. Tesisin mükemmeliyetine göre eksper heyetince % 70-% 90 çalışma verimi uygulanır. 1. Kapasite Hesabı: Tesisin kapasitesi aşağıda belirtilen formül uyarınca hesaplanır; K= N x a x b x L x 60 x 8 x 300 x 7,85 (ton/m 3 ) x R = Ton/yıl (I) K: Kapasite, ton/yıl N: Dakikada kesilen levha sayısı (tam sayı) (Adet/dak) a: Kesilebilen azami levha kalınlığı (mt) x 2/3 b: Levha genişliği (mt) L: Levha boyu (mt) R: Randıman ( 0,70-0,90 ) 24

25 1. Hammadde Hesabı Tesisin hammadde ihtiyacı aşağıdaki formül uyarınca hesaplanır. H= K x 0,25 (II) H: Hammadde, rulo saç, ton/yıl K: Yukarıdaki (I) nolu formül ile hesaplanan kapasite Tesislerde bulunması gerekli tezgah ve makineler: a. En az 10 ton luk boşaltma tezgahı, b. Rulo açma tesisatı, c. Düzeltme tezgahı, d. Boy kesme tezgahı, e. En az 10 ton luk gezer vinç veya mobil vinç. 4. AÇIK VEYA KAPALI SAÇ PROFİL YAPIM TESİSLERİ KRİTERİ: Giriş (Besleme) ve Çıkış tertibatıyla donatılmış, motorlu olan makaralı profil makinalarının üretim kapasiteleri kronometraj usulünde hesap edilir. Bu tespit sırasında: a. Faydalı genişliği 0,80 m den az olan (0,80 hariç) tezgahların imalat aralığına giren mamul tiplerinden çeşit itibariyle en fazla talep edilen üç tip üzerinden üretim hızı kronometraj yöntemi ile ayrı ayrı saptanarak elde olunacak ortalama üretim hızına göre kapasite hesap edilir ve % 75-% 85 çalışma verimi uygulanır. Üretim için lüzumlu hammadde hesabında ortalama bant genişliği 300 mm. ve bant kalınlığı 1,5 mm. olarak kabul edilir. Emsal tesislerdeki uygulamaya kıyasen fason çalışıldığı da göz önüne alınarak hesap sonucunda elde olunacak hammaddenin % 50 si hammadde kapasitesi olarak kabul edilir. b. Faydalı genişliği 0,80 m. ve daha fazla olan, prefabrik yapı elemanları için ısı izolasyonlu pano, duvar, tavan ve çatı kaplaması ile otobüs tavanı, vb. madeni kaplama elemanlarının üretiminde kullanılan tezgahın imalat aralığına giren mamul tiplerinden çeşit itibariyle en fazla talep edilen üç tip üzerinden üretim hızı kronometraj yöntemi ile ayrı ayrı saptanarak elde olunacak ortalama üretim hızına göre, kapasite hesap edilerek % 75- % 85 çalışma verimi uygulanır. Üretim için lüzumlu hammadde hesabında kronometraj sırasında makinadan geçen ortalama bant genişliği esas olarak alınır ve bant kalınlığı 0,60 mm. olarak kabul edilir. Emsal tesislerdeki uygulamayı kıyasen, fason çalışıldığı da göz önüne alınarak hesap sonucunda elde olunacak hammaddenin % 50 si hammadde kapasitesi olarak kabul edilir. 25

26 5. PEŞEL BORU YAPIM TESİSLERİ: Motorlu, 5-6 makaralı peşel boru yapım makinelerini ihtiva eden TS 7/1 de zikredilen boyutlardan (14, 18, 26) çap No. lu boyutlarda olmak üzere en az 3 değişik türde ve normal olarak 3 m. boyunda peşel boru üretim tesislerinin kapasiteleri kronometraj usulünde hesap edilir. Tesiste mevcut peşel boru makinelerinin üretim hızları kronometrajla ayrı ayrı saptanarak elde olunacak hız ortamı mevcut makine adedine bölünmek suretiyle bulunacak ortalama üretim hızına ve en çok kullanılan 14 lük borunun 0,220 kg./m. gelen birim ağırlığına göre tesisin ham madde kapasitesi tespit edilir. Peşel boru yapım makinelerinin hızlarının yüksek ve üretimin basit oluşu ve ayrıca bir makine ile makara değiştirmek suretiyle muhtelif boyutlarda peşel boru yapımı da mümkün olacağı ve dolayısıyla bu uğurda kaybedilecek zaman da göz önüne alınarak, bir makine ile çalışan iş yerinde % 25, iki makine ile çalışan iş yerlerinde % 40, üç ve daha fazla makine ile çalışan iş yerlerinde % 55 randıman faktörü uygulanır. 6. AMBALAJ ÇEMBERİ, SANAYİ ÇEMBERİ YAPIMI VE BANT DİLME TESİSLERİ: a) Rulo halindeki saçtan ambalaj çemberi ve sanayi için rulo halinde çember veya bant üretilen, boşaltma, düzeltme, sarma tezgahları ve yeterli kaldırma ve taşıma makineleriyle donatılmış motorlu dilme hatlarında kapasite hattın faydalı genişliği (eni), saç kalınlığı ve dilme hızına göre kronometraj usulünde hesap edilir. Normal olarak mm. genişliğindeki ruloların mükerrer dilinmesi, sarma ve boşaltma tertibatının sökülmesi işlemleri için geçecek zaman ile fason işler de yapıldığı güz önüne alınarak günde ortalama % 25 oranında çalışmanın yeterli olacağı kabul edilir ve ayrıca tesisin mükemmeliyetine göre % 70-% 80 arasında çalışma verimi uygulanır. b) Banttan belirli türlerde mamul üretilen fabrikalarda bant dilme işlerinin yapıldığı makineler birer hazırlama tesisi olarak kabul edildiğinden bu tesisler için ayrıca hammadde kapasitesi verilmez. Ancak, bu gibi işyerlerinde ambalaj çemberi ve sanayi için rulo halindeki çember veyabant da üretiliyorsa, mevcut bant dilme makinelerinin kapasiteleri hattın faydalı genişliği, saç kalınlığı ve dilme hızına ve günde 8 saat çalışma esasına göre % 70-% 80 arasında çalışma verimi kabul edilerek hesap edilir. Bu tarzda hesap edilen kapasiteden, işyerinde yapılan üretim için bant miktarı çıkarıldıktan sonra bakiye kapasitesinin % 25 i ambalaj çemberi ve sanayi için rulo halinde çember veya bant imalâtı olarak kabul edilerek bu miktar için ilâve saç verilir. Tesiste bulunması gereken tezgâh ve makineler: a. En az 10 ton luk boşaltma tezgahı, b. Rulo açma tesisatı, 26