HASILAT STANDARDINDAKİ DEĞİŞİKLİKLER;

Transkript

1 HASILAT STANDARDINDAKİ DEĞİŞİKLİKLER; UFRS 15 Müşterilerle Yapılan Sözleşmelerden Doğan Hasılat-Revenue from Contacts with Customers Standardı nın Getirdikleri 1. GİRİŞ UMS 18 Hasılat standardının değiştirilmesine dönük olarak Amerikan Finansal Muhasebe Standartları Kurulu((Financial Accounting Standards Board FASB) ile, Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu(International Accounting Standards Board IASB)'nun hasılat standartlarının yakınlaştırılmasına ilişkin birlikte yaptığı ve yaklaşık 5 yıldır devam eden çalışmalarda 2014 yılında netice alınmış ve Mayıs 2014 de UFRS 15 Müşterilerle Yapılan Sözleşmelerden Doğan Hasılat Standardı yayımlanmıştır. Bu standardın gelirin finansal raporlamasını iyileştirmesi global olarak finansal tabloların mukayese edilebilirliğini sağlaması beklenmektedir 1. UFRS 15 Müşterilerle Yapılan Sözleşmelerden Doğan Hasılat Standardı, UMS 18 Hasılat ve UMS 11 İnşaat Sözleşmeleri Standardlarını ve ilgili yorumlarını 2 yürürlükten kaldıracak olup, UFRS 15, 1 Ocak 2017 tarihinde ve sonrasında başlayan yıllık raporlama dönemleri için geçerli olmak üzere uygulanmaya başlanacaktır. UFRS 15 Müşterilerle Yapılan Sözleşmelerden Doğan Hasılat Standardı, UMS 18 Hasılat Standardının pek çok unsurunu içermekle birlikte, gelirin tanımını değiştiren, daha önce detaylı olarak değerlendirilmemiş((örneğin hizmet geliri ve sözleşme değişiklikleri) önemli yenilikler getirmektedir. Yeni standardın temel prensibi, şirketlerin geliri mal veya hizmetleri müşterilerine şirketin bu mal veya hizmetleri devretmesi karşılığında hak kazanmayı beklediği bedeli yansıtacak şekilde muhasebeleştirmeleridir. 3 Ayrıca yeni standardın, hasılatın istisnai türdeki uygulamalarının tanımlanmasına ve muhasebeleştirilmesine ve finansal tablo dipnotlarında yatırımcıların gelir hakkında daha iyi bir düzeyde bilgilendirilmesine ilişkin detaylı hükümler içerdiği görülmektedir. 1 UFRS 15 Basın Duyurusu, 2 UFRS 15 aşağıdaki standart ve yorumların yerini alacaktır: o TMS 18 Hasılat, o TMS 11 İnşaat Sözleşmeleri, o TMS Yorum 31 Hasılat-Reklam Hizmetleri İçeren Takas(Barter) İşlemleri o TFRS Yorum 13 Müşteri Sadakat Programları o TFRS Yorum 15 Gayrimenkul İnşaat Anlaşmaları o TFRS Yorum 18 Müşterilerden Varlık Transferleri 3 UFRS 15 Basın Duyurusu(2014) 1

2 UFRS 15 ayrıca, mevcut UFRS 18 Hasılat standardının yeterli cevap veremediği çoklu unsurlu anlaşmalar, değişken fiyatlama, iade hakları, garantiler ve lisanslama gibi alanlarda da açıklamalar getirdiği görülmektedir. Standardın yürürlüğe girmesiyle birlikte, özellikle gayrimenkul, Telekom ve IT, performansa dayalı veya şarta bağlı ücretlerin yaygın olduğu varlık yönetimi, yasal ve profesyonel hizmetler, perakende gibi sektörleri etkilemesi beklemektedir. 2. MEVCUT UMS 18 HASILAT STANDARDININ EKSİK KALAN YÖNLERİ Hasılat konusunda neden yeni bir standarda ihtiyaç duyulduğuna ilişkin yapılan değerlendirmelerde, iki konu öne çıkmaktadır 4. Bunlardan birincisi, mevcut hasılat standardının gelirin tanımlanması konusunda ve kamuyu aydınlatma açısından dipnotlarda açıklanan bilgiler açısından yetersiz kalmasıdır. UMS 18 Hasılat Standardı gelirin yeterli bir tanımını yapmamakta; örneğin, Çok Unsurlu İşlemlerin muhasebeleştirilmesi, gibi pek çok önemli konuda yeterli açıklama getirmemekte ve karmaşık işlemlerde yetersiz kalmaktadır. Buna mukabil, Amerikan standartları gelirin tanımına ilişkin detaylı ve bazen tereddüt yaratabilecek açıklamalar getirmekte, bu nedenle bazı şirketler gelirin tanımında UMS 18 de yetersiz kalan konularda Amerikan muhasebe standartlarına başvurmaktadırlar. Bu şekildeki uygulama farklılıkları ekonomik olarak benzer olan bir çok işlemde hasılatın farklı esaslara göre muhasebeleştirilmesine yol açmakta ve her yeni tür işlemde öncekinden farklı muhasebeleştirme uygulamalarının ortaya çıkmasına neden olabilmektedir. İkinci bir konu, mevcut UMS 18 Hasılat Standardı nın da kamuyu aydınlatma zorunluluklarının yetersiz kalınmasıdır. Yaygın kanaate göre, finansal tablo dipnotlarında gelir hakkındaki bilgiler yetersiz açıklanmakta olup, bu açıklamalar finansal tablolardaki diğer unsurlarla uyumlu olmayabilmektedir. 3. UFRS 15 STANDARDININ GETİRDİKLERİ UFRS 15 in mevcut hasılat standardındaki eksiklikleri gidererek özellikle aşağıdaki konularda gelirin muhasebeleştirilmesine katkıda bulunması ve dipnotlarda yeterli açıklamanın yapılmasını sağlaması beklenmektedir; Müşterilerle yapılan sözleşmelerden elde edilecek gelirlerin karşılaştırılabilirliğini sağlaması, Gelirin muhasebeleştirilmesi ile ilgili olarak her bir farklı olayda yorum yapılmasını gerektirmeyecek bir şekilde gelirin tanımlanmış olması, ve dipnotlarda yeterli ölçüde kamunun aydınlatılması 4 Project Summary UFRS 15 Revenue from Contracts with Customers, Projects/IASB-Projects/Revenue-Recognition/Documents/UFRS-15/Revenue-from-Contracts-Project-summary- Feedback-Statement-May-2014.pdf, 2

3 UFRS 15 standardında gelirin tanımlanmasına ilişkin daha detaylı tanımlamalar yapılmakta, ayrıca dipnotlarda sözleşmelere ilişkin detaylı bilgiler verilerek yatırımcıların işletmenin gelirleri hakkında detaylı değerlendirmeler yapmasına imkan verilmekte; dipnotlarda şirketlerin yatırımcıların gelirin belirsizliği, zamanlaması ve doğasını anlayabilmelerini teminen, gelirleri ile ilgili yaptıkları sözleşmeler hakkında sayısal ve niteliksel bilgiler içeren detaylı bilgilerin açıklanması ve bu suretle yatırımcıların şirketin gelirlerinin doğasını, zamanlamasını ve olası belirsizlikleri daha iyi anlayabilmeleri mümkün olacaktır. UFRS 15 ayrıca, mevcut UFRS 18 Hasılat standardının yeterli cevap veremediği çoklu unsurlu anlaşmalar(multiple-element arrangements), değişken fiyatlama(variable pricing), iade hakları (rights of return), garantiler ve lisanslama(warranties and licensing) gibi alanlarda da açıklamalar getirdiği görülmektedir Standardın Kapsamı: Standardın kapsamında aşağıdakiler hariç olmak üzere, müşterilerle yapılan tüm sözleşmeler yer almaktadır; IAS 17 Kiralama İşlemleri kapsamında yer alan kiralama sözleşmeleri, UFRS 4 Sigorta Sözleşmeleri kapsamında yer alan sigorta sözleşmeleri, Finansal araçlar ve diğer sözleşmesel hak ve yükümlülükler (UFRS 9,UFRS 10 UFRS 11 IAS 27 VE IAS 28) Aynı faaliyet dalındaki işletmelerin, müşterilerine veya potansiyel müşterilerine yapılan satışları kolaylaştırmak için yaptıkları parasal olmayan takaslar Buna göre Standardın kapsamına aşağıdaki konular girmektedir; Müşterilerle yapılan gelir sözleşmeleri içinde yer alan aşağıdaki konular; -Mal Satışları -İnşaat Sözleşmeleri de dahil olmak üzere hizmet verme -Fikri mülkiyet haklarının tescili Takas edilemeyecekler hariç olmak üzere, parasal olmayan varlıkların takası 3

4 IFRS 15 İN KAPSAMI IFRS 15 İN KAPSAMI NDA DEĞİL IAS 17 Kiralama İşlemleri kapsamında yer alan kiralama sözleşmeleri, IFRS 4 Sigorta Sözleşmeleri kapsamında yer alan sigorta sözleşmeleri, Finansal araçlar ve diğer sözleşmesel hak ve yükümlülükler (IFRS 9,IFRS 10 IFRS 11 IAS 27 VE IAS 28) Aynı faaliyet dalındaki işletmelerin, müşterilerine veya potansiyel müşterilerine yapılan satışları kolaylaştırmak için yaptıkları parasal olmayan takaslar Müşterilerle yapılan gelir sözleşmeleri içinde yeralan aşağıdaki konular; -Mal Satışları -İnşaat Sözleşmeleri de dahil olmak üzere hizmet verme -Fikri mülkiyet haklarının tescili Takas edilemeyecekler hariç olmak üzere parasal olmayan varlıkların takası IFRS 15 İN KAPSAMIN DA 3.2. Gelirin Tanımlanması: Gelirin tanımlanması önemli bir konudur. Geliri ne zaman tanımlanacağına ilişkin soruya verilecek cevap tek bir malı sattığınız zaman basit gibi görülmekle birlikte, uzun vadeli sözleşmelere veya bazı hizmet türlerine girildiği zaman gelirin tanımlanması zorlaşmaktadır. Bu nedenle geliri tanımlamak için bazı kurallara ihtiyaç vardır. UFRS 15, gelirin tanımlanması kurallarını tamamen değiştirmiştir. UFRS 15 ne zaman ve ne kadar gelir tahakkuk ettirilmesi gerektiği konusunda detaylı bir çerçeve çizmektedir. Bu çerçevenin temel prensibi bir şirketin müşteriye mal veya hizmetlerin el değiştirmesinde satıcı şirketin hak kazanmayı beklediği miktarı yansıtan müşteriye taahhüt edilen malların veya hizmetlerin geliri bu tahakkuk ettirilmesi gerektiğidir. Yeni standart, gelirin tanımını diğer unsurların yanında belli bir nokta da mı belirli bir zaman dilimi içinde mi belirlenmesi gerektiği kriterini değiştirmektedir. UFRS 15 e uyum sağlamak için gelirin ne şekilde tahakkuk edileceğinin değerlendirilmesinde beş aşamalı bir süreç izlenmesi gerekmektedir. 4

5 Gelirin Tanımlanması İçin Gereken 5 Aşama Müşteri İle Yapılan Sözleşmenin(Sözleşmelerin) Tanımlanması Sözleşmedeki Ayrı Edim Yükümlülüklerinin Tanımlanması İşlem Fiyatının Belirlenmesi İşlem Fiyatının Ayrı Ayrı Edim Yükümlülüklerine Dağıtılması Her Bir Edim Yükümlülüğü Yerine Getirildiğinde Gelirin Muhasebeleştirilmesi Bir Müşteri İle İmzalanan Sözleşmenin Tanımlanması Satış işleminin dayandığı sözleşmenin analizi satış işleminin uygun bir şekilde muhasebeleştirilmesi açısından gereklidir. Satış sözleşmeleri satış işleminin tamamlanıp tamamlanmadığına dair en önemli kanıtı sağlarlar. UFRS 15, sözleşmeyi iki veya daha fazla taraf arasındaki denetlenebilir hak ve yükümlülükler yaratan bir antlaşma olarak tanımlar ve her sözleşmede bulunması gereken kriterleri belirler. Buna göre, sözleşmeler yazılı, sözlü veya alışılagelmiş pek çok ticari uygulamada görüldüğü gibi zımnen yapılmış olabilir. Bu başlık altında düşünülmesi gereken bir diğer konu, sözleşmelerin birleştirilmesine ve tek bir sözleşme olarak muhasebeleştirmesine izin verilmesi ve sözleşme değişikliklerinin nasıl muhasebeleştireceği konularına da açıklık getirilmesidir: a) Sözleşmelerin Birleştirilmesi; Standart, bir müşteri ile yapılan tek bir sözleşmeye uygulanır. Bununla birlikte bazı durumlarda hasılatın tutarı ve zamanlaması işletmenin sözleşmeleri birleştirip birleştirmediğine ya da ayrıştırıp ayrıştırmadığına bağlı olabilir. Bazı durumlarda da bir satış işlemi ile ilgili olarak birden fazla sözleşme söz konusu olduğu halde, özün önceliği kuralı gereği bu sözleşme tek bir sözleşme imiş gibi ele alınabilir. Bir işletme, yakın veya aynı zamanda yaptığı ve aşağıdaki kriterleri karşılayan iki veya daha fazla sözleşmeyi tek bir sözleşme olarak kabul etmek durumundadır Sözleşmelerin tek bir ticari amaç için bir bütün halinde müzakere edilmesi Bir sözleşmede ödenen fiyatın diğer sözleşmedeki yükümlülüğün yerine getirilmesine veya fiyatına bağlı olması, 5

6 Mal veya hizmetlerin sözleşmelere göre tek bir edim yükümlülüğüne bağlı olarak transfer edilmesi Sözleşme fiyatları karşılıklı olarak birbirine bağlı ise, iki veya daha fazla sözleşme birleştirilir ve tek bir sözleşme olarak dikkate alınır. b) Sözleşme Değişiklikleri; Sözleşme tarafları arasında sözleşmenin fiyatında ya da sözleşme konusunda bir değişiklik üzerinde anlaşmaya varılırsa sözleşme değişikliği yapılır. Sözleşme değişikliğinin muhasebeleştirilmesi değişikliğin ayrı bir sözleşme olarak muhasebeleştirilip muhasebeleştirilmediğine bağlı olarak değişir Sözleşmedeki Edim Yükümlülüklerinin Tanımlanması Gelirin tahakkukunda, birinci aşamadaki müşteri ile yapılan sözleşme tanımlandıktan sonra, ikinci aşamada o sözleşme ile ilgili ayrı edim yükümlülüklerinin(sözleşme gereği karşılanması gereken performans yükümlülükleri) tanımlanması gerekir. İşletmelerin bu aşamada sözleşmelere bakarak ayrı edim yükümlülüklerinin olup olmadığını incelemeleri gerekir. Edim yükümlülüğü UFRS 15 in önemli bir unsurudur. Edim yükümlülüğü (Performance Obligations) müşteri ile yapılan sözleşme gereğince müşteriye ayrı bir mal veya hizmet veya mal veya hizmetler demetini veya ayrı mal ve hizmetler serisini(temelde aynı olan ve belirlenmiş bir kriteri karşılayan) transfer etme vaadidir. Bir işletmenin ayrı edim yükümlülüklerini, bir mal veya hizmetin bağımsız olup olmadığını değerlendirmek suretiyle belirlemesi gerekmektedir. Bir mal veya hizmet bağımsız değilse, işletme, bağımsız bir mal veya hizmet paketini tanımlayana kadar, söz konusu mal veya hizmeti taahhüt edilen diğer mal veya hizmetler ile birleştirir. 6

7 Ayrılabilirliğin Tanımı Müşteri mal veya hizmetlerden yararlanmakt adır. Diğer sözleşme yükümlülükler inden ayrılabilir şekilde tanımlanmıştır Ayrılabilir Kaynak:Grant ThorntonSpecialEditionOn Revenue June 2014 Bir mal veya hizmetin ayrı olup olmadığının belirlenmesinde şirketin müşterinin bu mal ve hizmetten müşterinin kullanımına hazır tutulan başka bir kaynaktan yararlanmak suretiyle mi tek başına mı istifade ettiğine bakılmaktadır. Şirket ayrıca, şirketin mal ve hizmetleri diğer tarafa transfer etme vaadinin sözleşmedeki diğer unsurlardan ayrılıp ayrılmadığına da bakmak zorundadır. Örneğin bir inşaat işinde müşteri tuğla ya da briket satışından ve bu satışla ilgili verilecek işçilik hizmetinden ayrı ayrı yararlanabilir. Sözleşmede şirket müşteriye duvar inşa etme işi içinde tuğla satma ve işçilik hizmeti verme işini birlikte vermeye taahhüt etti ise, bu mal ve hizmet satışı ayrı ayrı sayılamayacaktır. Bu durumda şirketin duvar inşaatında tuğla örmek üzere tek bir edim yükümlülüğü olacaktır İşlem Fiyatının Belirlenmesi: İşlem fiyatı, bir sözleşmeye dayanarak işletmenin mal ve hizmetlerin transferi karşılığında işletmenin müşteriden almayı beklediği üçüncü taraflar adına toplanmış olan tutarlar(örneğin satış vergileri) hariç tutulmak üzere belirlenen bedel olarak tanımlanır. İşlem fiyatı belirlenirken aşağıdaki faktörlerin etkileri dikkate alınmalıdır: Değişken bedel Değişken bedel üzerindeki kısıtlamalar Paranın zaman değeri 5 Project Summary UFRS 15 Revenue from Contracts with Customers,s.4 Projects/IASB-Projects/Revenue-Recognition/Documents/UFRS-15/Revenue-from-Contracts-Project-summary- Feedback-Statement-May-2014.pdf, 7

8 Nakit olmayan bedel Müşteriye ödenebilecek bedel Birçok sözleşmede işlem fiyatı sabit bir tutar olarak belirlendiği ve ödemenin de sözleşme gereğince teslimi taahhüt edilen mal veya hizmetlerin transferi sırasında veya transferine yakın bir zamanda yapıldığı için kolaylıkla belirlenebilir. Ancak bazı durumlarda işlem fiyatı ile ilgili olarak yukarıda belirtilen değişken veya nakit dışında bir edimin teslimi gibi unsurları dikkate almak gerekmektedir. Bu tip durumlarda işlem fiyatının her bir raporlama döneminde tahmin edilmesi gerekir İşlem Fiyatının Ayrı Edim Yükümlülüklerine (Sözleşmedeki Performans Yükümlülüklerine) Dağıtılması: UFRS 15 e göre işletme, işlem fiyatını tüm ayrı edim yükümlülüklerine, sözleşmenin başlangıcında, her bir edim yükümlülüğü çerçevesindeki mal veya hizmetin bağımsız satış fiyatı oranında dağıtır. Tek başına satış fiyatı işletmenin söz verdiği mal veya hizmeti müşteriye satacağı fiyat olup, bu konudaki en iyi örnek, varsa işletmenin benzer koşullardaki benzer müşterilerine uyguladığı gözlemlenebilir satış fiyatıdır. Eğer tek başına satış fiyatı gözlemlenebilir değil ise, işletmenin tahmin yapması gerekmektedir. Bağımsız satış fiyatları tahmin edilirken, gözlemlenebilir girdilerin kullanımı maksimize edilir ve tahmin yöntemleri benzer özellikteki mal ve hizmetler ve müşteriler için tutarlı olarak uygulanır. UFRS 15 tarafından zorunlu tutulmamakla birlikte, tek başına satış fiyatının tahmininde uygun tahmin yöntemleri aşağıdakiler olabilecektir; Düzeltilmiş Piyasa Değerlendirmesi Yaklaşımı Beklenen Maliyet Artı Kar Yaklaşımı Artık Değer Yaklaşımı Her Bir Edim Yükümlülüğü Yerine Getirildiğinde Gelirin Muhasebeleştirilmesi UFRS 15 uyarınca, gelir müşteriye taahhüt edilen mal veya hizmet transfer edilerek edim yükümlülüğü yerine getirildiğinde, muhasebeleştirilir. Bir mal veya hizmet, müşteri, söz konusu mal veya hizmetin kontrolünü ele geçirdiği zaman transfer edilmiş olur. Müşterinin temelde söz konusu mal ve hizmetlerle ilgili olarak tüm kalan faydaları elde etme imkanına sahip olduğunda o mal veya hizmetin kontrolünü ele geçirmektedir. Kontrol kavramı içerisinde varlığın sahibi tarafından başkalarının kullanımı ve fayda 8

9 sağlamasının engellenebilir olması söz konusudur. Varlığın faydaları varlıktan pek çok şekilde doğrudan veya dolaylı olarak elde edilebilecek olan potansiyel nakit akışlarıdır. Müşterinin, mal veya hizmetin kullanımını yönetme ve söz konusu mal veya hizmetten fayda sağlama imkânına sahip olması, yasal mülkiyete sahip olması, mal üzerindeki zilyetliğe sahip olması ve mal veya hizmetin tasarımı veya işlevinin müşteriye özel olması söz konusu mal veya hizmetin kontrolünü müşterinin ele geçirdiğine dair göstergelerdendir. Modelde önemli nokta bazı edim yükümlülüklerinde kontrolün zaman içinde devredilirken, bazılarında edim yükümlülüğünün zaman içinde bir noktada yerine getirilmesidir. Zaman içinde edim yükümlülüğünün yerine getirilebilmesi için şirketin ne kadar gelirin tahakkuk ettirilmesi gerektiğine ilişkin edim yükümlülüğünün yerine getirilmesini ölçen uygun bir ilerleme ölçüsü belirlemelidir. İşletmenin bir sözleşme başlangıcı belirlemesi ve her bir edim yükümlülüğünün zaman içinde mi belli bir anda mı yerine getirilmesi suretiyle karşılandığını belirlemesi gereklidir. Kontrolün zaman içinde transfer edildiğine dair aşağıdaki üç koşuldan biri mevcutsa karar verilir. Bunlar; Müşteri malı yaratıldığı gibi veya niteliğinin artırıldığı gibi kontrol etmekte midir? Müşteri varlık kullanılırken fayda elde etmekte ve tüketmekte midir? Varlığın işletmeye alternatif bir kullanım imkanı var mıdır? 9

10 Transfer Zamanının Belirlenmesi Müşteri mali yaratıldığı gibi veya niteliğinin artırıldığı gibi kontrol etmekte midir? H Müşteri varlık kullanılırken fayda elde etmekte ve tüketmekte midir? E E Kontrol Zaman İçinde Transfer Edilir H Varlığın işletmeye alternatif bir kullanım imkanı varmıdır? H H E Varlığın Kullanılacağı Güne Kadar Ödeme Almak için Denetlenebilir Hakları Varmıdır? H Kontrol zaman içinde bir noktada transfer edilir. Kaynak:Grant ThorntonSpecial EditionOn RevenueJune 2014 UFRS 15 edim yükümlülüğünün tamamlanmasına doğru bir varlığın ilerlemesinin ölçülmesinde iki yöntem kullanmaktadır. Bunlar, Çıktı yöntemleri: Gelir doğrudan doğruya o güne kadar müşteriye transfer edilmiş mal veya hizmetlerin transfer edilecek toplam mal veya hizmetlere oranı bazında muhasebeleştirilir. Girdi yöntemleri: Gelir o güne kadar harcanan kaynakların (örneğin, tüketilen kaynakların, harcanan işçilik saatinin ve kullanılan makine saatinin maliyetinin) harcanması beklenen toplam kaynaklara oranı bazında muhasebeleştirilir. 4. YENİ STANDART EN FAZLA HANGİ SEKTÖRLERİ ETKİLEMEKTEDİR? UFRS 15 standardında gelirin kaydedilmesi ile ilgili olarak yukarıda bahsedilen beş aşama aynen takip edilecektir. Bunun dışında yeni standarddan en fazla etkilenmesi beklenen inşaat, perakende, bilişim ve yazılım sektörleri açısından önem arz eden hususlar aşağıda özetlenmektedir. 4.1.İnşaat Sektörü ile İlgili Beklentiler: UFRS 15 in inşaat sektöründe aşağıdaki konularda rehberlik etmesi beklenmektedir: Gelir zaman içinde mi tahakkuk ettirilebilir, yoksa işin tamamlanmasına mı bağlıdır? Paket hizmetler ne zaman ayrı bir performans yükümlülüğü sağlayacaktır? Sözleşme değişiklikleri mevcut veya gelecekteki sözleşmeler üzerinde nasıl bir etki yaratacaktır? 10

11 Aynı müşteri ile ikinci bir sözleşmeye girildiğinde orijinal sözleşme üzerindeki gelir etkisi ne olacaktır? Gerçekleşen Maliyet Modeli (cost to cost method) kullanarak performans tahmin edileceği zaman hangi maliyetler dahil edilmelidir? Teşvik ödemeleri nasıl hesaplanmalıdır? Sözleşmelerle ilgili elde etme maliyetleri aktifleştirilmeli midir, gider olarak mı kaydedilmelidir? 4.2.Perakende Sektörü İle İlgili Beklentiler: Perakende sektörü açısından bakıldığında UFRS 15 gelirin tanımlanmasına ilişkin aşağıdaki konulara cevap vermesi beklenmektedir: Müşteri devamlılık programlarının mevcut satışlar ve hasılat üzerindeki etkisi ne olacaktır? Hediye kart satışlarından elde edilen gelirin erken ödeme etkisi nasıl olacaktır? Üstlenilen kurulum hizmetleri yükümlülükleri ayrı bir edim yükümlülüğü getirir mi ya da bu hizmetler ürün satışı ile birlikte mi değerlendirilmelidir? Standart ve uzatılmış garantiler nasıl uygulanmalıdır? Müşteri kazanç ve iade hakları geliri nasıl etkileyecektir? İade edilemez ön ödeme ücretleri alındığında hasılat olarak kaydedilebilir mi? 4.3.Yazılım Sektörü İle İlgili Beklentiler Yazılım sektörü açısından bakıldığında UFRS 15 gelirin tanımlanmasına ilişkin aşağıdaki konulara cevap vermesi beklenmektedir: Var olan yazılımın yüklenmesi ve satış sonrası destek hizmetleri ilgili yazılımın satışından ayrı olarak düşünülebilir mi? Zamana dayanan lisans (time-based license) geliri belirli bir zaman içinde mi yoksa zamana dayanarak mı gelir kaydedilmelidir? Aynı müşteri ile ikinci bir sözleşme yapıldığı zaman orjinal sözleşme üzerindeki geliri ne zaman etkileyecektir? Yazılım ve hizmetlerden oluşan bir pakette toplam fiyat bireysel edim yükümlülüklerine nasıl dağıtılacaktır? Lisans başlamadan önce gelir tanımlanabilir mi? Servis sağlayıcıların kaynak sunucu üzerinde kurulan yazılım(saas) sevkiyat modellerinde lisans ve altyapı kullanım hizmeti ayrılabilir mi? Kullanım hakkına dayalı fiyatlama içeren yazılım satışları nasıl gelir kaydedilmelidir? 5. DEĞERLENDİRME 11

12 Bir işletme için hasılatın doğru gösterimi işletmenin performansının doğru olarak anlaşılması açısından en önemli konulardan biridir. Halihazırda geçerli olan UFRS 18 Hasılat standardı, UFRS 15 Müşterilerle Yapılan Sözleşmelerden Doğan Hasılat Standardının aksine, gelirin tahakkukuna ilişkin detaylı hükümler içermemekte ve farklı olaylarda yorum gerektiren hususlar nedeniyle benzer işlemlerde farklı muhasebeleştirme uygulamalarına yol açmaktadır. UFRS 15 Müşterilerle Yapılan Sözleşmelerden Doğan Hasılat Standardının IASB nin düzenlemesi ile Amerikan finansal raporlama standartları arasında uzun yıllardır devam eden farklı uygulamaları çözmesi beklenmektedir. UFRS 15 mevcut hasılat standardına göre gelirini tanımlanmasına ve açıklanmasına ilişkin daha detaylı hükümler içermektedir. Bu standardın yürürlüğe girmesi ile birlikte örneğin basit perakende işlemlerde standardın pek bir etkisinin olması beklenmemekle birlikte, uzun dönemli hizmet sözleşmeleri ile, çok unsurlu anlaşmalarda şirketin gelirin tanımlanması ve zamanlaması konularını muhasebeleştirilmesinde önceki uygulamalara göre farklılıklarla karşılaşacağı tahmin edilmektedir. 12