Öğr. Gör. S. M. Fatih APAYDIN

Transkript

1 Öğr. Gör. S. M. Fatih APAYDIN

2 Dersle İlgili Konular Üretim Yönetimi Süreç Yönetimi Tedarik Zinciri Yönetimi Üretim Planlama ve Kontrolü Proje Yönetimi Kurumsal Kaynak Planlaması-ERP Kalite Yönetimi Modern Üretim Sistemleri Fabrika Yönetimi ve Organizasyonu 2/49

3 3/49 Ders İçeriği Genel Bilgiler, Kavramlar Üretim Sistemleri Üretim Yönetiminde Karar Verme Yöntemleri İşletmenin Yatırım Kararı ve Kuruluş Yeri Seçimi Fabrika İçi Düzenleme Talep Tahmini Ürün Yönetimi Kapasite Çeşitleri ve Kapasite Planlama Üretim Planlama * Sipariş Planlama * Seri Üretim Planlama Stok Yönetimi Kalite Yönetimi Verimlilik Yönetimi İş Etüdü İş-Kaynak Planlama Proje Yönetimi ve Değerlemesi(PERT/CPM) Lojistik Yönetimi Teknoloji ve Bakım Yönetimi Üretim Yönetiminde Sayısal Yöntemler

4 Sınavlar ve Sunumlar Vize (%40) + Final (%60) >=60 Tüm ödevler ve devamlılık skoru istenen şartları sağlayanlar için dönem sonunda + kanaat notu olarak etki edecektir. Vize, final, mazeret vb. her sınavda o zamana kadar işlenen tüm konular, verilen ödevler dahildir. Verilen puanlı veya puansız ödevler ile çalışılması istenen konu ödevlerinde geçen konu ve bilgiler sınav konularına dahildir. Sınavlarda hesap makinesi, kalem ve silgi gibi materyaller hazır tutulmalı, alışverişi yasaktır. Bölüm sonlarında verilen örnek sorulara öncelikle çalışılmalıdır. Klasik sınavlarda ½ - 1 saat arası süre ve 2-5 arası soru sorulmaktadır. Dönem sonu sınavlarda tüm işlenen konular sınava dahil olup; özel bir açıklama yapılmamışsa ağırlık vize sonrasındaki konular olabilir. Sayısal sorular, işlenen örneklere benzer çıkabilir. Ödevlerde kişisel gayret, ciddiyet, bol kaynakça ve yazım kurallarına uygunluğa dikkat edilmelidir, elle de yazılabilir. 4/49

5 2. Bölüm 6. Hafta

6 6/49 Planlama Gelecekteki belirli bir dönemdeki faaliyetleri geçmiş verilere dayalı belirleme sanatına planlama denir.

7 7/49 Planlama Planlama yapıldıkları dönemsel büyüklüklere (vade) göre ve uygulandıkları işletme fonksiyonlarına (türlere) göre olmak üzere iki şekilde sınıflandırılabilir.

8 Vadelerine Göre Planlar Kısa Vadeli Planlar: En fazla bir yıl ve altı dönemi kapsayan planlardır Orta Vadeli Planlar: 2-3 yıllık planlardır. Uzun Vadeli Planlar: 4-6 yıllık olanlardır. Çok Uzun Vadeli Planlar: 10 yıla kadar planlardır. Stratejik Planlar: 10 yıl üzeri çok daha uzun vadeli planlardır. 8/49

9 Türlerine Göre Planlar Üretim Planları Finansal Planlar İşgücü Planları Pazarlama Planları Tedarik ve Dağıtım (Lojistik) Planlarıdır 9/49

10 10/49 Stratejik Planlar İşletmelerin uzun vadeli hedeflerini yakalamak için uygulamayı düşündükleri yol, yöntemler ve politikalar bütünüdür.

11 11/49 Stratejik Planlar Stratejiler belirlenirken vizyon, misyon belirlenmeli, iç-dış analizler (SWOT) yapılmalıdır.

12 İşletme Stratejileri Müşteri Odaklı Str. Ürün Odaklı Str. Zaman Odaklı Str. Maliyet Odaklı Str. Kalite Odaklı Str. Teknoloji Odaklı Str. Verimlilik Odaklı Str. Saldırgan Str. Ortaklaşa Rekabet Str. Pazar Odaklı Str. Farklılaşma Odaklı St. Çeşit Esnekliği Str. Miktar Esnekliği Str. Sabit Üretim Hızı Str. Sabit Kapasite Str. Sektörde Liderlik Str. Gölge Rekabet Str. Yenilikçi Str. Rightsizing Str. Downsizing Str. 12/49

13 13/49 İşletmelerde Stratejik Rekabet Avantajı Faktörleri Düşük Maliyet/Fiyat Kalite, Kalite Güvencesi, TKY Teslim Süresi ve Zamanlama Çeşitlilik Esneklik Çeviklik Verimlilik

14 14/49 İşletmelerde Stratejik Rekabet Avantajı Faktörleri Teknoloji ve Yenilikçilik (Özellikle Ar-Ge ve tasarım avantajı) Esnek ve Nitelikli İşgücü Modern Üretim Sistemi ve Gelişmiş Teknolojiler İşletme Dışı Faktörler (Devletin ekonomik ve siyasal gücü, altyapı, vergiler, lojistik sistemlerinin düzeyi, yan sanayi,vb.)

15 15/49 İşletmelerde Stratejik Rekabet Avantajı Faktörleri Sürekli avantaj sağlayan faktörler (Örn. En uygun seçilmiş kuruluş yeri) Entegre olmuş bir tedarik zinciri ve lojistik yönetimine sahip olmak

16 16/49 Düşük Maliyet / Fiyat Ürünlerin yeniden tasarlanması, Ürün ve üretim teknolojilerinin yenilenmesi veya geliştirilmesi, Üretim hacminin artırılması, Fire ve kayıpların azaltılması, Daha ucuz girdi kaynaklarının bulunması, Kalitesizliğin önlenmesi,

17 17/49 Düşük Maliyet / Fiyat Verimlilik, etkinlik ve performans geliştirme, Minimum stokla çalışma, Optimal kuruluş yeri seçimi, Optimal yerleşim düzeninin sağlanması ve minimum taşıma maliyeti ve süresi,

18 18/49 Kalite Ürün ve üretim teknolojilerinin yenilenmesi veya geliştirilmesi, Kalitesizliğin önlenmesi ve proaktif yaklaşımlar, İstatistiksel Kalite Kontrol yöntemlerinin uygulanması, Teknoloji bakımı,

19 19/49 Kalite TKY, ISO 9000, HACCYP vb. belgelerin alınması ve uygulanması, Tedarikten son müşteriye kadar tüm girdi ve süreçlerin denetlenmesi, İşgücü eğitimi ve iş geliştirme, Tedarik girdilerinin denetlenmesi, Kalite odaklı süreç geliştirme / iyileştirme.

20 20/49 Teslim Süresi ve Zamanlama Etkin ve başarılı üretim planlama, Zamana dayalı süreçlerin geliştirilmesi, Tüm üretim süreçlerinde hız ve performansın artırılması, Tedarikçilerle anlaşma ve süre, miktar ve kalite gibi faktörlere dayalı müeyyideler, Teknolojinin yenilenmesi ve otomasyon,

21 21/49 Teslim Süresi ve Zamanlama Yönetim bilgi sistemlerinin geliştirilmesi, Lojistik ağı ve araçlarında hızın artırılması Modern üretim sistemleri (Çevik Üret.,JIT) Teslim tarihlerinin gerçekçi belirlenmesi, İşçi sağlığı ve iş güvenliği önlemlerinin alınması, kaza ve iş hastalıklarının önlenmesi.

22 22/49 Çeşitlilik Pazar araştırmalarının güncellenerek ürün gamının yenilenmesi, Etkin ve başarılı bir ürün yönetimi, Ürün teknolojilerinin takibi ve yenilenmesi, Ar-Ge çalışmaları,

23 23/49 Esneklik Çeşit esnekliğinin sağlanması, Miktar esnekliğinin sağlanması, İşletme içi yerleşim düzeninde esneklik, Teknoloji ve işgücünde esneklik, Kapasitede esneklik,

24 24/49 Esneklik Yönetim bilgi sistemlerinin yenilenmesi ve otomasyon, Modern üretim sistemleri (FMS, JIT,..) Üretimde bilgi ve teknoloji tabanlı iyileşme, Nitelikli ve eğitimli işgücünün artırılması.

25 25/49 Yenilikçilik (İnovasyon) Pazar araştırmaları ve pazarda yeni gelişmelerin takip edilmesi, Teknolojilerin yenilenmesi ve geliştirilmesi (Ar-Ge), İşgücünün ve yönetim sisteminin geliştirilmesi, Yeni fikirlere önem verilmesi,

26 26/49 Yenilikçilik (İnovasyon) İşletmede daha fazla ifade özgürlüğü ve demokratik ortamın sağlanması, Örgüt kültürünün geliştirilmesi (yenilenmesi), İşletme strateji(misyon,vizyon) ve politikalarında yenilik,

27 27/49 Strateji Örnekleri Düşük maliyet Çin de fason imal ettirme Ölçek temelli (Scale-based) stratejiler Sermaye yoğun otomatize bir sistem kullanarak hacmi arttırıp birim maliyetleri azaltma Uzmanlaşma Az sayıda ürün veya hizmet çeşidine odaklanarak yüksek kalite elde etmek Esnek Operasyonlar Hızlı cevap vermeye veya müşteriye özel üretmek Yüksek kalite Rakiplere göre daha kaliteli üretim Servis Müşteri hizmetlerine ve satış sonrası hizmetlere odaklanmak

28 28/49 Operasyon Stratejilerine Örnekler İşletmede daha fazla ifade özgürlüğü ve demokratik ortamın sağlanması, Örgüt kültürünün geliştirilmesi (yenilenmesi), İşletme strateji(misyon,vizyon) ve politikalarında yenilik,

29 29/49 Küresel Strateji Stratejik kararlar, küreselleşme dikkate alınarak verilmelidir. Bir ülke için geçerli olan bir strateji bir diğeri için geçerli olmayabilir. Stratejiler bu farklılıklar dikkate alınarak değiştirilmelidir. Diğer konular Politik, sosyal, kültürel, ve ekonomik farklılıklar

30 30/49 İki Strateji Örneği Wall-Mart bir çok ülkedeki stratejisi düşük fiyat üzerinedir. Wall-Mart Japonya da bu stratejisini yeniden göden geçirmek zorunda kaldı, çünkü Japonya tüketiciler düşük fiyatı direk düşük kaliteyle ilişkilendirirler. Coach firması deri el çantaları ve cüzdanlar üretir. Farklı olaylar için farklı çanta fikrinin reklamını yaparak yeni bir pazar oluşturdu.

31 31/49 Strateji Tespiti Order qualifiers (Sipariş almada Yeterlilik karakteristikleri) Müşterilerin potansiyel satın almanın asgari kabul standartları olarak algıladıkları karakteristikler. Order winners (Sipariş Üstünlük karakteristikleri) Rekabet ettikleri ürünler ve hizmetlerin, kuruluşun ürünlerinin ve hizmetlerinin rekabetten daha iyi olarak algılanmasına neden olan karakteristikler

32 Anahtar Dış Faktörler Ekonomik koşullar (genel durum, enflasyon, faizler v.s.) Politik koşullar Yasal ortam (vergiler, ticaret kanunları..) Teknoloji (ürün innovasyonlar, süreç teknolojisi v.s.) Rekabet Pazarlar (yeri, hacmi, müşteri bağlılığı, giriş kolaylığı, uzun dönem stabilitesi v.b.) 32/49

33 33/49 Anahtar İç Faktörler İnsan kaynakları Tesisler ve ekipmanlar Müşteriler Ürün ve hizmetler Teknoloji Tedarikçiler

34 34/49 Stratejik İşletme Yönetimi (OM: Operations Management) Kararları İnsan kaynakları Tesisler ve ekipmanlar Müşteriler Ürün ve hizmetler Teknoloji Tedarikçiler

35 Üretim Stratejisi Eğer işletmenin farklı departmanları farklı hedefler için çalışıyorlarsa bölümsel anlamda bir israf söz konusudur. Üst yönetim işletmedeki tüm çalışanları ortak hedefler etrafında birleştirme sorumluluğunu taşımaktadır. Şirket stratejisi işletmenin genel hedeflerini ve amaçlarını nasıl başaracağını ortaya koyar. 35/49

36 36/49 Üretim Stratejisi Stratejik planlamaya bağlı olarak yöneticiler işletme için yön çizerler.

37 37/49 Üretim Stratejisi Şirket stratejisinin oluşturulmasıyla eş zamanlı olarak, her fonksiyonel bölüm kendi fonksiyonel stratejilerini oluşturur.

38 38/49 Üretim Stratejisi İşletmedeki her bir bölümün fonksiyonel stratejileri bulunmaktadır. Fonksiyonel stratejiler her bir bölümün şirketin genel stratejisinin ve amaçlarının başarılabilmesi için kendilerine ait stratejileri detaylandırır.

39 39/49 Üretim Stratejisi Operasyonel strateji ise şirket stratejilerinin başarılabilmesi için üretim fonksiyonunun konumunu ortaya koyar. Üretim fonksiyonu malların üretiminden sorumludur. Buna bağlı olarak işletme stratejilerinin başarılmasında önemli bir role sahiptir.

40 40/49 Üretim Stratejisi Üretim fonksiyonunun işletmenin ürünleri ile ilgili şu başlıklar üzerinde önemli bir rolü bulunmaktadır. MALİYET KALİTE KULLANILIRLIK

41 41/49 Üretim Stratejisinin Geliştirilmesi Hangi tesislerde hangi ürünler ve ne kadar üretilebilir? Hangi ürünler işletme içerisinde üretilecek hangileri dışarıdan satın alınacak? Kaç tesise ihtiyaç var?

42 42/49 Üretim Stratejisinin Geliştirilmesi Tesisler nerede bulunmalı ve kapasitesi ne olmalı? Ürünler üretilirken hangi süreçler gerçekleştirilecek? Her bir ürün ve süreç için nasıl bir esneklik gerekmektedir?

43 43/49 Üretim Stratejisinin Geliştirilmesi Hangi seviyede bir teknoloji (otomasyon v.b.) kullanılacak? Kaynaklara sahip miyiz yoksa alınacak mı? Son müşteriye ürünler nasıl ulaştırılacak?

44 44/49 Üretim Stratejisinin Geliştirilmesi Hangi tedarikçilerden ne kadar hammadde sağlanacak? Ne çeşit insan yeteneğine ihtiyaç var? vb.

45 45/49 Üretim Stratejisinin Geliştirilmesi Üretim kararları bu konularda şirket stratejisi ile tutarlı olmalıdır. Bu kararlar üretim müdürleri tarafından bu aşamada detaylı bir şekilde verilmelidir.

46 46/49 2. BÖLÜM SORULARI Plan nedir? Kaça ayrılır? Stratejik planlama nedir? Aşamaları nelerdir? Üretim işletmelerine ait stratejiler sıralayınız. Ana ve alt stratejiler denince ne anlıyorsunuz? İşletmeler için bildiğiniz stratejileri bu şekilde gruplandırınız.

47 2. BÖLÜM SORULARI KOBİ lere tavsiye edilebilen stratejiler nelerdir? İşletmelerde stratejik rekabet avantajı oluşturan faktörler nelerdir? Esneklik bir işletmede nasıl gerçekleşir? İşletmelerde yenilikçilik uygulamaları hakkında bilgi veriniz. Yenilikçilik ve esneklik bir işletme için ne tür avantajlar oluşturur? 47/49

48 48/49 Kaynakça Doç. Dr. Ali ELEREN, Üretim Ve İşlemler Yönetimi, Ders Notları (2012). Dr. Kadir ERTOĞRAL, Süreç Seçimi ve Tesis Yerleşimi, Ders Notları (2008). Prof. Dr. Bülent KOBU, Üretim Yönetimi, Beta Yayınları (2008). Prof. Dr. Sevinç ÜRETEN, Üretim/İşlemler Yönetimi-Stratejik Kararlar ve Karar Modelleri, Gazi Kitabevi (2002). Doç. Dr. Feray Odman ÇELİKÇAPA, Üretim Yönetimi ve Teknikleri, Alfa Yayınevi (2000). Roger SCHROEDER, Operations Management, (1981). Doç. Dr. Hilmi YÜKSEL, Üretim/İşlemler Yönetimi-Temel Kavramlar, Nobel Yayınevi (2010). Doç. Dr. Şevkinaz GÜMÜŞOĞLU, Üretim/İşlemler Yönetimi, Beta Yayınları (1994). Prof. Dr. Hulusi DEMİR, Üretim/İşlemler Yönetimi, Beta Yayınları (1994). Doç. Dr. Sami FETHİ, Üretim Yönetiminin Temel Kavramları, Ders Notları (2012).

49 49/49 Teşekkürler Bu haftaki dersimiz sona ermiştir. Konu tekrarı yapmayı unutmayın. Katılımız için teşekkürler. Sonraki derste görüşmek üzere