Rehberlik Servisi ÖFKE KRİZİ

Transkript

1 Rehberlik Servisi ÖFKE KRİZİ

2 Konuş ailesi üç yaşındaki kızları Simge nin akşam yemeğinden önce her kurabiye isteyişinde reddedilmesiyle girdiği öfke krizlerinden endişeleniyordu. Anne- baba "Hayır!" dediği zaman, o "Evet" diye bağırıyordu. Babasının paçalarını çekiştiriyor ve aklı başından gitmiş anne ve baba iyice tükenip teslim olana kadar mutfakta aşağı yukarı sıçrayıp duruyordu. Konuş ailesi hayal kırıklığı içinde nerede hata yaptıklarını düşünüyordu. Simge nin isteklerine hayır demekte korkunç hatalı bir şey mi vardı acaba? Sonunda akıllarına gelen şu oldu: Simge ye Hayır! dediklerinde Öfke Krizleri daha sıklaşıyordu. Aynı zamanda Simge nin akşam yemeğinden önce kontrol edilemez kurabiye isteğine teslim olmanın yalnızca onun kötü davranışına cesaret verdiğini fark ettiler. KRİZ ZAMANI Normal ve sevimli milyonlarca okul öncesi çocuk, onların patron olduğunu dünyaya anlatmak için kızgınlıkla veya hayal kırıklığıyla baş etmenin duygusal, şiddetli bir yolu olan öfke krizleri geçirdiler. Bu krizlerin sıklığı azalabilir ve oyuncuya bir izleyici topluluğu yaratmadan ve onun isteklerine boyun eğmeden bu kriz engellenebilir. Çocuğunuz toplum içinde öfke krizi geçirirken boyun eğmeyi veya sürünerek en uygun kasaya gitmeyi isteseniz bile bu kriz geçene kadar sabırlı olun ve çocuğunuz sakinleştikten sonra kontrolünü kazandığı için onu övün. SORUNUN ÇÖZÜMÜ Ne Yapılmalı? Çocuğunuzun Krizlerini Görmezden Gelin Çocuğunuzun gösterisi sırasında, onunla veya onun için bir şey yapmayın. Ona, öfke krizlerinin sizin dikkatinizi çekmenin ve isteklerini elde etmenin yolu olmadığını öğretin. Fakat oturma odasında esen fırtınayı nasıl görmezlikten gelebilirsiniz? Öfke krizi sırasında ondan uzaklaşın, ona arkanızı dönün, onu odasına koyun veya kendinizi yalıtın. Eğer toplum içinde kendine ya da başkalarına karşı tehlikeli veya yıkıcı oluyorsa onu arabaya veya sınırlandırılmış bir yere koyun. Bu yalıtım sırasında ona

3 hiç bakmayın. Her ne kadar bakmamak çok zor olsa da başka odada bir şey ile meşgul olmaya veya toplum içinde başka bir şey yapmaya çalışın. Tutarlı Davranmaya Çalışın Çocuğunuzun bağırma ve vurma eylemlerine rağmen konu hakkında koyduğunuz kurala bağlı kalarak duruma hâkim olduğunuzdan emin olun. Kendi kendinize çocuğunuzun istediği her şeyi istediği zaman elde edemeyeceğini öğrenmesinin önemli olduğunu söyleyin. Çocuğunuz gerçekçi olmayı öğreniyor; siz de tutarlı olmayı ve çocuğunuza kabul edilebilir ve edilemez davranışların sınırlarını koymayı öğreniyorsunuz. Olabildiğince Sakin Kalın Kendinize Bu büyük bir şey değil, kendi kendini kontrol etmeyi öğrenirken çocuğumu kontrol edebilirim. İstediğini elde edebilmek için beni sinirlendirmeye çalışıyor sadece. deyin. Çocuğunuz sinirliyken onun izleyebileceği en iyi model onu görmezden gelirken sakin kalabilmenizdir. Çocuğunuzu Övün Bir öfke krizi dindikten hemen sonra çocuğunuzu, kontrolünü sağladığı için övün ve ikiniz içinde hayal kırıklığı yaratmayacak çok sevilen bir oyunu oynayın veya etkinliği yapın. Şimdi kendini daha iyi hissettiğin için memnunum. Seni seviyorum ama çığlıklarından ve bağırmalarından hoşlanmıyorum. deyin. Bu, sizin huysuzluk krizlerine yapacağınız tek yükleme olduğundan çocuğunuz sizin görmezden geldiğinizin kendisi deği,l öfke krizlerinden olduğunu anlamasına yardımcı olur. Övgü en güçlü pekiştireçtir. Ara sıra takdir ve övgünüzü biraz farklı bir şekilde sunmak da eğlenceli olacaktır. Kavanozdaki Bilyeler Örneğin, çocuğunuzu şöyle bir aktiviteyle ödüllendirebilirsiniz: Küçük bir cam kavanoz ve birkaç bilye alın. Ne zaman çocuğunuzun iyi davrandığını görseniz davranışını övün ve kavanoza bir bilye atın. Kavanozun içinde yirmi tane (ya da herhangi bir sayıda) bilye olduğu zaman, ona harika davranışını özel bir şekilde ödüllendirin ve ödüllendireceğinizi çocuğunuza anlatın.

4 Ya da aşağıdaki gibi İyi Davranış Çizelgesindeki kalpleri çocuğunuzun iyi davranışını gördüğünüzde beraberce boyayın. On beş kalp (ya da daha fazla) boyanıp bittiği zaman özel bir şekilde ödüllendirin. Çocuğunuzun odasında bu çizelgenin bulunması da onun davranışlarını kontrol etmekte itici güç olacaktır. Kural Değişikliklerini Açıklayın Eğer çocuğunuzla büyük bir mağazadaysanız ve daha önce ona yasaklanmış olan bir oyuncak arabayı almanızı istiyorsa belki fikrinizi değiştirebilirsiniz ama mesajınızı da değiştirmelisiniz. Hatırlıyor musun geçen sefer buraya geldiğimizde sen bir öfke krizi geçirmiştin. Eğer şimdi yanımdan uzaklaşmadan uslu davranırsan bu arabayı sana almaya karar verdim. deyin. Bu onun, sizin fikrinizi değiştiren şeyin öfke krizi olmadığını, arabayı başka bir nedenden dolayı aldığınızı anlamasına yardım eder. Eğer isterseniz fikir değiştirmenizin nedenlerini özellikler iyi davranış için övgüleri içeriyorsa ona anlatın.

5 Sorunlarımdan korkmayın. Siz korktukça onlar daha da büyür Sorunlarımı kabul ederseniz, Çözme yolunda Büyük adım atmış olursunuz ÇOCUKLARINIZ. Ne Yapmalı? İkna Etmeyin Veya Açıklamayın Çocuğunuzun öfke krizi sırasında onunla konuşmaya veya ikna etmeye çalışmak boşa nefes harcamaktır. Çünkü onun umurunda bile değildir. O kendisinin yıldız olduğu bir gösterinin ortasındadır ve o sırada yapılacak herhangi bir tartışma ona istediği izleyiciyi vereceği için yalnızca onu cesaretlendirecektir. Siz Kendiniz Bir Krize Girmeyin Kendinize, Neden çılgın gibi davranmaya ihtiyaç duyuyorum? Hayır dediğim zaman bunun bir nedeni olduğunu biliyorum. deyin. Sizin sakinliğinizi kaybetmeniz yalnızca çocuğunuzun daha da kriz geçirmesine yol açacaktır. Çocuğunuzu Küçümsemeyin Çocuğunuzun öfkelenmesi onun kötü bir insan olduğu anlamına gelmez. Kötü çocuk! Kendinden utanmıyor musun? demeyin. Çocuğunuz kendine duyacağı saygıyı kaybedecektir ve istediği şeyi zaten hak etmediğini düşünecektir.

6 Geçmişi Hatırlatmayın O gün daha sonra çocuğunuza öfke krizini hatırlatmayın. Bu durumda o davranışa daha fazla ilgi gösterir ve çocuğunuzun sadece sizin konuşmalarınızın merkezi olması için yeniden öfke krizleri geçirme şansını artırır. Öfke Krizini Çocuğunuza Ödetmeyin Kriz geçtikten sonra çocuğunuzla hiç ilgilenmemek, sizin ilginizi çekebilmek için daha fazla kriz geçirmesine yol açar. Sadece davranışı beğenilmiyor diye ona kendisi istenmiyor ve sevilmiyor gibi bir duygu yaşatmayın. Yaptıklarım ve yapacaklarım Zaman zaman Sizi telaşa düşürebilir. Ama Sorunlarıma Zamanında Çözümler Bulabilirseniz, Birlikte mutlu olabiliriz. Çocuklarınız.. Duygularla Yüzleşmek Yorgunluk, öfke, mutluluk, endişe, korku, kızgınlık gibi birçok duygu gün boyu bizimledir. Her yaştaki çocuğunuzla Duygularla Yüzleşmek oyunu oynayarak onlara duygularını teşhis ve ifade etmekte yardımcı olun. Kâğıt, kalem alarak resim çizmeye hazırlanın. Herkes kendi yüzünü simgeleyen bir daire çizsin. O gün hissettiği bir duyguyu dairenin içine resimlesin.

7 Örnek: Herkes bitirdikten sonra birbirinize resimlerinizi göstererek o duyguyu yaratan olayı paylaşın. Başkalarının duyguları hakkında ne kadar çok şey dinlersek hem kendimizi hem de birlikte yaşadığımız insanları daha iyi tanırız. Oyun Hakkındaki İzlenimlerinizi Okan Eğitim Kurumları Rehberlik Birimi ile Paylaşmanız Dileğiyle. Kaynakça: Yavuzer, Haluk (2001). Ana-Baba ve Çocuk. İstanbul: Remzi Kitabevi. Yavuzer, Haluk (2003). Çocuk Psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.