Türkiye de Çevre Yönetimi için Kurumsal Kapasitenin Geliştirilmesi Projesi

Transkript

1 Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir. Türkiye de Çevre Yönetimi için Kurumsal Kapasitenin Geliştirilmesi Projesi Belediye Atıklarının Yönetimi İstanbul Uygulaması ve Alternatif Yöntemler KADİR SEZER Belediyeler için Çevre Yönetimi Eğitim Programı

2 Belediye Atıklarının Yönetimi İstanbul Uygulaması ve Alternatif Yöntemler Kadir SEZER Çevre Yüksek Mühendisi

3 Atık Üretimi (Milyon Ton/Gün) Global Atık Üretimi ve Atık Artış Projeksiyonu Üretilen Atık Miktarı ve Geleceğe Yönelik Tahminler Hornweg, D. ve ark., What a Waste, World Bank Report,

4 Atık Yönetimi Dünya Geneline Bakış Dünya Bankası verilerine göre (2012), Dünyada yıllık ortalama 1,3 milyar ton katı atık üretilmektedir ile 2025 arasında, üretilen katı atık miktarı 0,68 milyar tondan 2,2 milyar tona yükseleceği öngörülmektedir. Yani yirmi iki yıllık bir süreç için atık hacmi 3 katından fazlasına çıkacağı öngörülmektedir. Finansal terimle, şimdilerde yıllık $205 milyar dolar olan katı atık yönetim maliyeti 2025 yılında $375 milyar dolar olması beklenmektedir. 4

5 Sürdürülebilerlik Eşrefoğlu Camii, Anadolu'daki ahşap direkli camilerin en büyüğü ve orijinalidir. Konya'nın Beyşehir ilçesinin kuzeyinde, İçerişehir Mahallesi'nde yer alır yılları arasında yapılmıştır. 5

6 6

7 Atık Yönetiminde Dünya Geneline Bakış *Grafikte Türkiye için «Diğer» olarak belirtilen sütun; açıkta yakılan, dere veya göle dökülen, vahşi depolanan bertaraf yöntemlerini kapsamaktadır. Kaynak: Dünya verileri (World bank, 2012) Avrupa verileri (Eurostat, 2012) Türkiye verileri (TÜİK, 2012) İstanbul verileri (İSTAÇ) 7

8 Türkiye de Katı Atık Miktarı ve Bertaraf Metotları Toplanan Kentsel Katı Atık Miktarı : ton/yıl Atık Hizmeti Verilen Nüfusun Toplam Nüfusa Oranı : % 83 *TUİK,

9 9

10 ATIK YÖNETİMİNDE NEREDEYİZ? MEVCUT DURUM-2015 BELEDİYE ATIĞI TON/GÜN %100 GERİDÖNÜŞÜM MBT (KOMPOST+BİYOKURUTMA) DÜZENLİ DEPOLAMA KAYNAĞINDA AYRI TOPLAMA VE SOKAK TOPLAYICILARI KOMPOST BİYOKURUTMA ODAYERİ + KÖMÜRCÜODA ton/gün 500 ton/gün ton/gün ton/gün %6 %11 %83

11 2024 KATI ATIK YÖNETİMİ HEDEFİ MEVCUT KAPASİTE PLANLANAN KAPASİTE TOPLAM KAPASİTE GERİDÖNÜŞÜM (1.000 ton/gün) KAYNAĞINDA AYRI TOPLAMA (2.500 ton/gün) ton/gün BELEDİYE ATIĞI TON/GÜN %100 MBT (KOMPOST+BİYOKURUT MA) (2000 ton/gün) YAKMA MBT (BİYOKURUTMA ANAEROBİK ÇÜRÜTME) (4.000 ton/gün) YAKMA (6.000 ton/gün) ton/gün ton/gün [KATEGORİ ADI]; ([YÜZDE]) [KATEGORİ ADI]; ( [YÜZDE]) [KATEGORİ ADI] ([YÜZDE]) ODAYERİ + KÖMÜRCÜODA + SEYMEN ODAYERİ + KÖMÜRCÜODA + SEYMEN ton/gün [KATEGORİ ADI]; ([YÜZDE])

12 ATIKLARIN TOPLANMASI VE TAŞINMASI TRANSFER İSTAYONLARI ~ ton/gün -AVRUPA YAKASI BARUTHANE HALKALI SİLİVRİ YENİBOSNA - ASYA YAKASI AYDINLI ŞİE HEKİMBAŞI KÜÇÜKBAKKALKÖY 39 İLÇE BELEDİYESİ 2000 Araç DÜZENLİ DEPOLAMA TESİSİ PLANLANAN TRANSFER İSTASYONLARI - AVRUPA YAKASI ÇATALCA GAZİOSMANPAŞA HASDAL KIRAÇ BAŞAKŞEHİR -ASYA YAKASI ŞİLE SULTANBEYLİ PENDİK

13 ATIK AZALTIMI VE ÇEVRE BİLİNCİ İstanbul da bulunan 39 ilçenin 27 sinde ambalaj atıkları yönetimi İSTAÇ A.Ş. koordinatörlüğünde yürütülmüştür. İl genelinde öğrencinin bu eğitimi alması sağlanmıştır. 13

14 FAALİYETLERİMİZ-GERİ KAZANIM VE KOMPOST TESİSİ Tesis Kapasite: 1000 ton/gün GERİ KAZANIM VE KOMPOST TESİSİ AKIŞ ŞEMASI ÜRETİLEN KOMPOST MİKTARI (TON/YIL)

15 FAALİYETLERİMİZ-ATIKTAN TÜRETİLMİŞ YAKIT (ATY) TESİSİ Tesisi Kapasitesi: 96 ton/gün Fe % 0,8 Al % 0,4 Ağır Malzeme % 49,9 SON PARÇALAMA ATY % 48 BESLEME % 100 (Max. 20 ton) ÖN PARÇALAMA Ø 250 MM MANYETİK BANT ALÜMİNYUM BALİSTİK Ø 80 MM MANUEL AYIKLAMA SON PARÇALAMA ATY % 0,9 Kompost tesisi geri kazanım bandından çıkan plastik poşetler, tekstil atıkları, çocuk bezleri, kâğıt atıkları, tahta parçaları, plastik vb. atıklar ATY ürününe dönüştürülmekte ve çimento fabrikalarında yakıt olarak kullanılmaktadır.

16 FAALİYETLERİMİZ- MEKANİK BİYOLOJİK ARITMA(MBT) TESİSİ Tesis Kapasite: ton/gün Kuruluş Yılı: 2012

17 FAALİYETLERİMİZ-LFG / ELEKTRİK ÜRETİMİ Odayeri LFG Enerji Üretim Tesisi Kömürcüoda LFG Enerji Üretim Tesisi

18 FAALİYETLERİMİZ- LFG / ELEKTRİK ÜRETİMİ ENERJİ ÜRETİM TESİSLERİNDEN 2030 YILINA KADAR GWh ELEKTRİK ÜRETİLMESİ ÖNGÖRÜLMEKTEDİR TESİS KURULUŞ YILI PLANLANAN KAPASİTE KURULU KAPASİTE EMİSYON AZALTIMI HASDAL MW 4 MW ton eş-co2 KÖMÜRCÜOADA MW 14 MW ODAYERİ MW 32 MW ton eş-co2

19 ATIK ISININ VE KOMPOSTUN SERALARDA KULLANIMI LFG Toplam alan : m 2 Kapasite : Yaklaşık 4 milyon adet /yıl ATIK ISI İstanbul da kullanılan mevsimlik çiçeğin % 8 i bu seradan karşılanmaktadır

20 FAALİYETLERİMİZ DÜZENLİ DEPOLAMA SAHALARI ODAYERİ DÜZENLİ DEPOLAMA TESİSİ Depolanan Atık Miktarı: ton/gün Toplam Alan : 266 Ha Kalan Kapasite: 61,5 Milyon Ton (2030 yılı)

21 FAALİYETLERİMİZ DÜZENLİ DEPOLAMA SAHALARI ODAYERİ DÜZENLİ DEPOLAMA TESİSİ

22 FAALİYETLERİMİZ DÜZENLİ DEPOLAMA SAHALARI KÖMÜRCÜODA DÜZENLİ DEPOLAMA TESİSİ Depolanan Atık Miktarı: ton/gün Toplam Alan : 233 Ha Kalan Kapasite: 44 Milyon Ton (2030 yılı) SEYMEN DÜZENLİ DEPOLAMA TESİSİ Toplam Alan : 227 Ha 1.Etap:7,5 Ha. Saha yapımı devam etmektedir.

23 FAALİYETLERİMİZ SIZINTI SUYU ARITMA TESİSİ HCI Köpük Kesici Metanol Konsantre Depolama Alanı Konsantre Dengeleme Havuzu Nitrifikasyon Denitrifikasyon Ultrafiltrasyon Nano filtrasyon Deşarj Biyolojik Çamur Çamur Susuzlaştırma Odayeri Sızıntı Suyu Arıtma Tesisi m 3 /gün Kömürcüoda Sızıntı Suyu Arıtma Tesisi m 3 /gün 23

24 FAALİYETLERİMİZ ENDÜSTRİYEL ATIK YÖNETİMİ ATIK MİKTARI (TON/YIL) Ara Depolama Düzenli Depolama

25 FAALİYETLERİMİZ TIBBİ ATIK BERTARAF (STERİLİZASYON-YAKMA) Tıbbi Atık Sterilizasyon Tesisi Tesis Kapasitesi: 108 ton/gün Tesis Kapasitesi: Tıbbi Atık Yakma Tesisi 24 ton/gün 1200 C 145 C-3,2 bar İstanbul daki 20 yatak ve üzeri 264 sağlık kuruluşundan yılda yaklaşık ton tıbbi atık toplamakta ve bertaraf edilmektedir.

26 FAALİYETLERİMİZ- DENİZ ATIKLARI YÖNETİMİ Gemi Atıklarının Toplanması adet gemiden yaklaşık 1 milyon m 3 atık toplanmıştır. LİSANSLI 13 ADET ATIK ALIM GEMİSİ İLE TOPLANAN ATIKLAR MARPOL EK I MARPOL EK IV MARPOL EK V SİNTİNE-SLAÇ-SLOP- ATIK YAĞ- KİRLİBALAST ATIK SU ÇÖP 26

27 FAALİYETLERİMİZ- DENİZ ATIKLARI YÖNETİMİ Haydarpaşa Gemi Atıkları Kabul Tesisi Yılda ortalama m 3 atık işleme kapasitesine tesiste petrol ve petrol türevli atıklar fiziksel ve kimyasal işlemlerden geçerek arıtılmaktadır.. Yılda m3 atık yağ ekonomiye geri kazandırılmaktadır. 27

28 FAALİYETLERİMİZ- DENİZ ATIKLARI YÖNETİMİ Kıyı, Plaj, Deniz Yüzeyi ve Sualtı Temizliği KIYI TEMİZLİK 30 adet mobil ekip ile kirliliğe anında müdahale edilmektedir. 515 km lik SAHİL ŞERİDİNİN İSKELELERİN VE DENİZ YÜZEYİNİN TEMİZLİĞİ YAPILMAKTADIR PLAJ TEMİZLİĞİ DENİZ YÜZEYİ DİP TEMZİLİĞİ 12 ekip (180 personel) plaj alanı temizlenmektedir. 9 adet deniz yüzeyi temizleme teknesi ile atıklar toplanmaktadır. (5 milyon metrekare) m3 dip çamuru özel teçhizatlı araçlar ile çıkarılmakta ve bertaraf edilmektedir. 28

29 FAALİYETLERİMİZ-İNŞAAT VE YIKINTI ATIKLARI GERİ KAZANIM TESİSİ TESİS KAPASİTESİ: 200 TON/SAAT 29

30 FAALİYETLERİMİZ-HAFRİYAT TOPRAĞI YÖNETİMİ İstanbul da yaklaşık 5 milyon ton hafriyat atığı oluşmaktadır. Oluşan bu atıklar vasfını yitirmiş ve kullanılmayan maden alanlarının doğal topografyaya uygun şekilde doldurulması ve sonrasında ağaçlandırılması ile doğal yaşama geri kazandırılmaktadır yılında yaklaşık; 67,1 milyon ton hafriyat toprağı alınarak bertaraf edilmiştir. 30

31 FAALİYETLERİMİZ-ÇEVRE LABORATUVARI Katı Atık Kontrol Yönetmeliği, Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik, İSKİ Atıksuların Kanalizasyona Deşarj Yönetmeliği, Su Kirliliği Kontrolü, Toprak Kirliliği Kontrol Yönetmeliği kapsamında analizler yapılmaktadır. Çevre Laboratuvarında, TÜRKAK tarafından akredite edilmiş 219 parametrede çalışma yapılmaktadır. 31

32 MÜŞAVİRLİK HİZMETLERİ

33 Avrupa da Katı Atık Miktarı ve Bertaraf Metotları kg.kişi 33

34 Atık Yönetim Büyük Resmi * Eğitim Bilinçlendirme Termal İşlemler Nakliye Biyolojik Yöntemler Toplama Mekanik İşlemler Düzenli Depolama Toplama Altyapısı Ambalaj Atıkları Geri Kazanımı RDF Üretimi Depo Gazı Enerji Dönüşümü 34

35 GÜÇLENDİRİLMESİ GEREKEN YÖNLER 35

36 İyileştirilmesi Gereken Yönler 1 * KURUMSAL ENTEGRASYON, ATIĞIN SAHİBİ SORUNU ve YETKİ DEVRİ Devlet&Devlet Ajansları Politika Yapıcı Mevzuat Kamusal& Bağımsız Ajanslar Atık Sektörü Profesyonel Birlikler Servis Kullanıcı Birlikler Sivil Toplum Grupları Bağımsız Organizasyonlar Medya Servis Kullanıcı Organizasyonlar Evler Kurumlar Endüstriler Servis Kulanıcıları İşletmeci Kamu Şirketleri Belediye Şirketleri Özel Firmalar Finansal Ajanslar ISWA,

37 Güçlendirilmesi Gereken Yönler 2 * FİNANSAL MODEL OLUŞTURULMASI AEROBİK ARITMA İlk Yatırım Maliyeti ( /ton) Açık Kompost Biostabilizasyon Biyokurutma Kapalı Kompostlaştırma İşletme Maliyeti ANAEROBİK ARITMA İlk Yatırım Maliyeti ( /ton) Elektrik Üretimi Elektrik ve Isı Üretimi Biyogaz Zenginleştirme İşletme Maliyeti Arcadis, Assessment of the Optıons to Improve The Management of Bıo-Waste in The European Union, European Commission Directorate General Environment YAKMA İlk Yatırım Maliyeti ( /ton) Elektrik Üretimi Elektrik ve Isı Üretimi Isı Üretimi İşletme Maliyeti ( /ton)

38 Atık Toplama ve Yöntem Bazlı İşletme Maliyetleri ISWA,

39 İyileştirilmesi Gereken Yönler 3 * ATIK İŞLEME YÖNTEMİNE GÖRE TOPLAMA ve LOJİSTİK MODELLERİN OLUŞTURULMASI 39

40 Yerele Özgü Yöntemlerin Belirlenmesi 4 * Toplama Karışık Belediye Atığı Kaynağında Ayırma Islak Organik Atık Kuru Ambalaj Düzenli Depolama Ayırma Ayırma Biyolojik Arıtma Biyolojik Arıtma Ayırma Depo Gazı Enerji Üretimi İleri Termal Yöntemler Biyolojik Arıtma Ayırma Proses Artığı Ambalaj Kompost Benzeri Ürün Ambalaj RDF Kompost Toprak İyileştirici Ambalaj 40

41 Evler, Ofisler, Fabrikalar Atık İşleme Tesisi Evsel Atık Getirtme Merkezi Düzenli Depolama Yakma Külü Atıktan Enerji Üretimi (Isı&Elektrik) Atık İşlenmiş Malzeme Endüstriyel Isıtma Değerli Metaller Geri Kazanılır Malzemeler Şehir Isıtma Hacimli Atıklar Şehir Isıtma Mekanik Biyolojik Ayırma Entegre Atık Yönetim Diyagramı Genel Olarak Ele Alınmış Olup Tesisler Arazı Atık Entegrasyonu Detaylandırılabilir. Biyogaz Tesisi Biyogaz Biyogaz Pil ve Elektrk&Ele ktrnk Atıklar Gıda Atığı Bahçe Atığı Toplama Konteynerleri Kompost Kaynağında Ayrılmış Ambalaj Kentsel Atık Karışık Atık Karışık Ambalaj Geri Kazanım Tesisi Kompost Benzeri Malzeme Kapalı Kompostlaştırma Açık Yığın Kompostlaştırma Geri Kazanılmış Ambalaj Açık Yığın Kompostlaştırma İşlenmiş Hammadde Ayrılmış Atık Tekrar İşleme Biyo-Gübre&Kompost 41

42 Biyobozunur Atık Azaltımı Uyumu İSTANBUL ATIK PROJEKSİYONU % 25 %50 % BİYOBOZUNUR ATIK AZALTIM HEDEFLERİ Düzenli Depolamaya İzin Verilen Atık Miktarı İşlenmesi Gereken Biyobozunur Atık Mevcut Kompost ve Biyokurutma Tesisi Ambalaj ve diğ. Biyobozunur Atık Mevcut Tesislerin Biyobozunur İşleme Kapasitesi İşlenmesi Gereken Biyobozunur Atık Miktarı 42

43 Katı Atık Bertaraf Sistemlerinin Değerlendirilmesi 43

44 Kentsel Atık Teknolojileri Kentsel Atık Yönetimi 1) Mekanik Biyolojik Arıtma ve Biyolojik Arıtma(MBT-Stabilizasyon) 2) Kompostlaştırma 3) Düzenli Depolama (Flare ile Gaz Yakma) Enerji Geri Kazanılan Atık Teknolojileri 1) Mekanik Biyolojik Arıtma (MBT) - RDF ve SRF Üretimi 2) Anaerobik Çürütme (Biyogaz Üretimi) 3) Yakma 4) Gazifikasyon Termal Yöntemler 5) Piroliz 6) Düzenli Depolama - Depo Gazı Enerji Geri Kazanımı

45 Katı Atık Bertaraf Sistemlerinin Karşılaştırılması Düzenli Depolama Termal Sistemler Biyolojik Sistemler Maliyet Düşük Yüksek Orta Hacimsel Azalma Düşük Yüksek Yüksek Çevresel Riskler Yüksek Orta Düşük İşletme Hassasiyeti Kolay Zor Zor 45

46 BİYOLOJİK PROSESLER 46

47 Belediye Atığı Yönetiminde Kullanılan Biyolojik Yöntemler Biyo-stabilizasyon Biyokurutma Kompostlaştırma Anaerobik Çürütme Diğer(BiyoHidrojen, Asit, Alkol) 47

48 Biyokütle Kaynağı Bazlı Proses Seçimi * Kompostlaştırma Anaerobik Çürütme Yeşil Atıklar Orman Biyokütlesi Tarımsal Biyokütle Kentsel Biyokütle Mutfak Atıkları Gıda Atıkları Resturant Atıkları Kesimhane Atıkları Kanalizasyon Çamuru Nem Muhtevası Malzeme Yapısı Ergänzt nach: KERN, MAYER; WIEMER (1996) 48

49 1 BİYO-STABİLİZASYON 49