T.C. Maliye Bakanlığı Muhasebat Genel Müdürlüğü. Tahakkuk Esaslı Devlet Muhasebesi Çalışma Grubu

Transkript

1 T.C. Maliye Bakanlığı Muhasebat Genel Müdürlüğü Tahakkuk Esaslı Devlet Muhasebesi Çalışma Grubu

2 Tahakkuk Esaslı Devlet Muhasebesi Çalışma Grubu Haydar KULAKSIZ Mesut HASTÜRK Hamdi GÜLŞEN Erkan KARAARSLAN

3 Program -Yapılan Çalışmalar Sektörel Sınıflama 5018 Sayılı Kanununun İlgili Maddeleri Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği Temel Kavramlar Muhasebe Standartları ve Kuralları Bilanço ve Faaliyet Tablosu İlkeleri Çerçeve Hesap Planı Mali Raporlama Muhasebe Yazılımı Kurumunuza Uygun Hesap Planı Taslağı

4 Yapılan Çalışmalar Muhasebat Genel Müdürlüğü bünyesinde oluşturulan Tahakkuk Esaslı Devlet Muhasebesi Çalışma grubu tarafından şu ana kadar; - Devlet Muhasebesi Genel Yönetmeliği, - Genel Bütçeye Dahil Daireler ve Katma Bütçeli İdareler Muhasebe Yönetmeliği hazırlanmış ve yayımlanmıştır. - Yeni sistemin say 2000i üzerinde uygulanmasını sağlayacak yeni bir muhasebe yazılımı say2000i ekibiyle birlikte geliştirilmiştir. - Yeni sistem tarihinden itibaren uygulanmaya başlanmıştır Sayılı Kanun çerçevesinde Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği Taslağı hazırlandı ve Bakanlar Kurulu tarafından yayımlandı.. - Genel Bütçe Muhasebe YönetmeliğiTaslağı hazırlandı. - Yapılan çalışmalar adresinde tüm kullanıcıların ve kamuoyunun bilgisine ve tartışmasına açılmıştır.

5 Ulusal Ekonominin Sektörel Mali Şirketler Sektörü, Sınıflaması Mali Olmayan Şirketler Sektörü, Hane Halkı, Kar Amacı Gütmeyen Hane Halkına Hizmet Veren Birimler Sektörü, Genel Yönetim Sektörü Merkezi Yönetim, Sosyal Güvenlik Kuruluşları Yerel Yönetimler, Kar Amacı Gütmeyen Genel Yönetim Birimleri

6 Genel Yönetim Muhasebesi Genel yönetim muhasebesinde kayıtlar iki farklı yöntem ile tutulabilir; Nakit Esaslı Muhasebe, Tahakkuk Esaslı Muhasebe

7 5018 Kamu Mali Yönetim ve Kontrol Kanunu Muhasebe ve İstatistik Konusunda Yapılan Düzenlemeler

8 5018 Sayılı Kanun Bütçe Sistemi Muhasebe Sistemi Çerçeve Hesap Planı Detaylı Hesap Planları Mali İstatistik Kesinhesap

9 GENEL YÖNETİM MUHASEBE YÖNETMELİĞİ

10 Amaç Kamu İdarelerininn; Nakit Esasında Bütçe Uygulama Sonuçlarını, Tahakkuk Esasında Faaliyet Sonuçlarını, Varlık, Yabancı Kaynak ve Öz Kaynaklarını izlemek, Bilgi İhtiyacına Uygun Mali Rapor Üretmek

11 Kapsam Merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri, sosyal güvenlik kurumları ve mahallî idarelerden oluşan genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerini kapsar. Kanuna tabi olan ve aynı zamanda kurumlar vergisi mükellefi olan kamu idareleri, Yönetmeliğin sadece bütçe işlemlerinin muhasebeleştirilmesi, raporlanması ve hesapların konsolidasyonuna ilişkin hükümlerine tabidir.

12 Tanımlar g) Muhasebe birimi : Kapsama dahil kamu idarelerine ait, gelir ve alacakların tahsili, giderlerin ve borçların hak sahiplerine ödenmesi, para ve parayla ifade edilebilen değerler ile emanetlerin alınması, saklanması, ilgililere verilmesi, gönderilmesi ve diğer tüm mali işlemlerin kayıtlarının yapılması ve raporlanmasına ilişkin muhasebe hizmetlerinin yapıldığı birimi, ğ) Muhasebe yetkilisi : Usulüne göre atanmış, muhasebe biriminin yönetiminden ve yetkili mercilere hesap vermekten sorumlu yöneticisini, h) Muhasebe sistemi: Mali işlemlerin yürütülmesinde, kaydedilmesinde ve raporlamasında kullanılan hesap planları, defterler ve muhasebeleştirme süreçlerinin tamamını,

13 Tanımlar j) Öz kaynak: Yönetmelik kapsamına dahil kamu idarelerinin varlıkları ile yabancı kaynakları arasındaki farkı, k) Gelir: İlk defa hesaplara alınacak varlıklar ile yeniden değerleme farkları dışında, öz kaynakta artışa neden olan her türlü işlemi, l) Gider: İlk defa hesaplara alınacak varlıklar ile yeniden değerleme farkları dışında, öz kaynakta azalışa neden olan her türlü işlemi, m) Ekonomik sınıflandırma: Kapsama dahil kamu idarelerinin gelir ve giderlerinin türleri itibarıyla sınıflandırılmasını, n) Bütçe geliri: Kamu idarelerinin bütçeleri ve diğer mevzuatla gelir olarak tanımlanan her türlü işlemi, o) Bütçe gideri: Kamu idarelerinin bütçeleri ve diğer mevzuatla gider olarak tanımlanan her türlü işlemi,

14 Temel Kavramlar a) Süreklilik Kamu idarelerinin faaliyetleri, herhangi bir zaman sınırlamasına tabi olmaksızın sürdürülür. b) Dönemsellik Kamu idarelerinin faaliyetleri, belirli dönemlerde raporlanır ve her dönemin faaliyet sonuçları diğer dönemlerden bağımsız olarak saptanır. c) Parayla ölçülme Parayla ölçülebilen ekonomik olay ve işlemlere ilişkin muhasebe kayıtları, ortak ölçü olarak ulusal para birimi ile yapılır. d) Maliyet esası Para mevcudu, alacaklar ve maliyetinin belirlenmesi mümkün veya uygun olmayan kalemler hariç, kamu idareleri tarafından edinilen varlık ve hizmetler, bunların elde edilme maliyet bedelleri ile muhasebeleştirilir. Maliyet bedeli tespit edilemeyen varlık ve kaynakların değerlemesine ilişkin hükümler saklıdır.

15 Temel Kavramlar e) Belgelendirme Muhasebe kayıtları, gerçek durumu yansıtan ve usulüne uygun olarak düzenlenmiş belgelere dayandırılır. f) Tutarlılık Muhasebe uygulamalarının faaliyet ve bütçe uygulama sonuçlarının ve bunlara ilişkin yorumların birbirini izleyen dönemlerde tutarlı bir şekilde karşılaştırılabilirliğinin sağlanması esastır. Uygulanan muhasebe politikalarının değişmesi durumunda, değişikliklerin ve mali etkilerinin mali tablo dipnotlarında açıklanması zorunludur. g) Tam açıklama Mali tablolar, bu tablolardan yararlanacak olanların doğru karar vermelerine yardımcı olacak ölçüde yeterli, açık ve anlaşılır şekilde düzenlenir. h) Önemlilik Bir hesap kalemi veya mali bir olayın nispi ağırlık ve değerinin, mali tablolarda yer verilecek önemde olması esastır. i) İhtiyatlılık Muhasebe uygulamasında muhtemel risklere ve olaylara karşı bu Yönetmelikte belirtilen durumlarda karşılık ayrılır. Faaliyet sonucunu değiştirmeye yönelik olarak gizli yedekler ya da gereğinden fazla karşılık ayrılamaz.

16 Muhasebe Standartları, Kuralları ve Uygulanması Genel yönetim muhasebe standartlarının oluşturulması Muhasebe işlemi İşlemlerin belgeye dayanması ve belge düzeni Muhasebeleştirme Belgesi

17

18

19 Muhasebe Standartları, Kuralları ve Uygulanması Kayıt zamanı, kamu gelir ve giderleri ile bütçe gelir ve giderlerinin yılı Çift taraflı kayıtsistemi Kayıt düzeni ve kayıt düzeltmesi Yabancı para cinsinden yapılan işlemler ve kur değişiklikleri

20 Muhasebe Standartları, Kuralları ve Uygulanması İç imkanlarla üretilen maddi duran varlıklar Yatırımamaçlı varlık edinimleri Mali varlıklar ve sınıflandırılması Mali olmayan varlıklar ve sınıflandırılması

21 Muhasebe Standartları, Kuralları ve Uygulanması Mali olmayan varlıklar ve sınıflandırılması Maddi duran varlıklar için yapılan değer artırıcı harcamalar Maddi olmayan duran varlıklar ve kayıt değerleri Amortisman ve tükenme payı uygulaması

22 Muhasebe Standartları, Kuralları ve Uygulanması Yeniden değerleme uygulaması Amortismana tabi varlıkların kullanım sürelerinin değişmesi Ödenemeyen giderler ve emanet hesapları

23 Muhasebe Standartları, Kuralları ve Uygulanması Mübadele işlemlerinden sağlanan gelirler Borçlanma ve borçlanma maliyetleri Faiz giderleri ve faiz gelirleri Sübvansiyonlar ve transferler

24 Muhasebe Standartları, Kuralları ve Uygulanması Sosyal yardımlar Gayri safilik ilkesi Taahhütler ile garantilerin kaydı ve değerlemesi Şartlı bağış ve yardımlar

25 Muhasebe Standartları, Kuralları ve Uygulanması Diğer idare, kurum ve kuruluşlara verilecek paylar Bütçe ödenek işlemleri Kesin hesap Değer ve miktar değişimleri

26 Muhasebe Standartları, Kuralları ve Uygulanması Yeniden değerleme uygulaması Amortismana tabi varlıkların kullanım sürelerinin değişmesi Ödenemeyen giderler ve emanet hesapları Değer ve miktar değişimleri

27 Çerçeve hesap planının genel yapısı Çerçeve hesap planı; bilanço hesapları, faaliyet hesapları, bütçe hesapları ve nazım hesaplarana bölümlerine ayrılır. Bilanço hesapları bölümü 1 den 5 e kadar olan ana hesap gruplarından; faaliyet hesapları bölümü 6 numaralı ana hesap grubundan; bütçe hesapları bölümü 8 numaralı ana hesap grubundan; nazım hesaplar bölümü ise 9 numaralı ana hesap grubundan oluşur. 7 numaralı ana hesap grubu Yönetmelikte yer alan muhasebe ilke ve standartlarına aykırı olmamak şartıyla, kamu idarelerinin yönetim ve maliyet muhasebesi ihtiyaçları için kullanılır.

28 Bilanço İlkeleri Bilanço ilkelerinin amacı, kamu idaresinin tasarrufundaki kaynaklar ile bunlarla elde edilen varlıkların muhasebe kayıtlarının yapılması, mali tablolarının hazırlanması ve raporlanması yoluyla, belli bir tarihte kamu idaresinin mali durumunun ilgililer için saydam ve gerçeğe uygun olarak yansıtılmasıdır. Kapsama dahil kamu idareleri bilançolarını Yönetmelikte belirtilen şekil ve esaslara göre hazırlayıp sunar. Bilançolar hesap tipinde hazırlanır. Hesap tipi bilançonun sol tarafında varlıklar, sağ tarafında ise yabancı kaynaklar ve öz kaynaklar yer alır. Bütün varlıklar, yabancı kaynaklar ve öz kaynaklar bilançoda gayrisafi değerleriyle gösterilir. Bu ilke, bilançonun net değer esasına göre düzenlenmesine bir engel oluşturmaz. Bu doğrultuda net değer bilanço düzenlenmesinin gereği olarak, indirim kalemlerinin ilgili hesapların altında açıkça gösterilmesi esastır.

29 Bilanço Varlıklarına İlişkin İlkeler Varlıklar, likidite durumlarına göre dönen ve duran varlıklar ana hesap gruplarına ayrılır. Dönen varlıklar ana hesap grubu; hazır değerler, menkul kıymet ve varlıklar, faaliyet alacakları, kurum alacakları, diğer alacaklar, stoklar, ön ödemeler, yıllara yaygın inşaat ve onarım maliyetleri, gelecek aylara ait giderler ve gelir tahakkukları ile diğer dönen varlıklar hesap gruplarına, Duran varlıklar ana hesap grubu ise; menkul kıymet ve varlıklar, faaliyet alacakları, kurum alacakları, mali duran varlıklar, maddi duran varlıklar, maddi olmayan duran varlıklar, özel tükenmeye tabi varlıklar, gelecek yıllara ait giderler ve gelir tahakkukları ile diğer duran varlıklar hesap gruplarına ayrılır,

30 Bilanço Varlıklarına İlişkin İlkeler Faaliyet dönemi içinde paraya dönüştürülebilecek veya kullanılarak tüketilecek varlık ve alacaklar bilançoda dönen varlıklar ana hesap grubu içinde gösterilir, Faaliyet dönemi içinde paraya dönüştürülmesi öngörülmeyen ve hizmetlerinden bir faaliyet döneminden daha uzun süre yararlanılacak varlıklar ve vadesi faaliyet dönemini aşan alacaklar bilançoda duran varlıklar ana hesap grubu içinde gösterilir. Dönem sonunda, vadeleri bir yılın altında kalan alacaklar, bu grupta yer alan hesaplardan dönen varlıklar ana hesap grubundaki ilgili hesaplara aktarılır,

31 Bilanço Varlıklarına İlişkin İlkeler Yönetmelikte belirtilen durumlarda varlıkların, bilanço tarihindeki gerçeğe uygun değerleriyle gösterilebilmesi için, varlıklardaki değer düşüklükleri gösterilerek karşılıkları ayrılır. Dönen varlıklar ana hesap grubu içinde yer alan alacaklar, stoklar ve diğer dönen varlıklar içindeki ilgili kalemler için yapılacak değerlendirme sonucunda, gerekli durumlarda uygun karşılıklar ayrılır, Bilançoda duran varlıklar ana hesap grubu içinde yer alan maddi ve maddi olmayan duran varlıklar ile diğer duran varlıkların maliyetlerini, bunlardan yararlanılan dönemlere dağıtmak amacıyla, her dönem ayrılan amortismanların birikmiş tutarları bilançoda ayrıca gösterilir, Duran varlıklar ana hesap grubu içinde yer alan özel tükenmeye tabi varlıkların maliyetini ilgili dönemlere yüklemek amacıyla, her dönem ayrılan tükenme paylarının birikmiş tutarları bilançoda ayrıca gösterilir

32 Bilanço Varlıklarına İlişkin İlkeler Maddi ve maddi olmayan duran varlıklar ile diğer duran varlıkların, raporlama tarihinde gerçek değerleriyle gösterilmesi amacıyla, bu Yönetmeliğin ilgili hükümleri uyarınca yeniden değerlemeye tabi tutulması gerekir. Dönem sonu bilanço gününde varlık hesaplarında kayıtlı olup yabancı para cinsinden takip edilen varlıklar da değerlemeye tabi tutulur Gelecek dönemlere ait olarak önceden ödenen giderler ile cari dönemde tahakkuk eden ancak, gelecek dönemlerde tahsil edilecek olan gelirler muhasebeleştirilir ve bilançoda gösterilir. Varlıklar arasında yer alan alacaklara ilişkin olarak tahakkuk eden ancak, tahsil zamanı gelmeyen faiz alacakları ilgili hesaplarda gösterilir,

33 Bilanço Varlıklarına İlişkin İlkeler Tutarları net olarak hesaplanamayan alacaklar için herhangi bir tahakkuk kaydı yapılmaz. Bu tür alacaklar bilanço dipnotlarında veya eklerinde gösterilir Mal ve hizmet karşılığı teminat veya depozito olarak verilen tutarlar, varlıklar içinde gösterilir, Stoklarını hesaplarında izlemeye karar veren kamu idarelerince; satmak, üretimde veya tüketimde kullanmak amacıyla edinilen ilk madde, malzeme, yarı mamul veya mamul mal, ticari mal, yan ürün, artık ve hurda gibi stoklar maliyet bedelleriyle dönen varlıklar içindeki ilgili hesaplara kaydedilir ve raporlanır. Bunlardan yapılan satışlar, tüketimler veya kullanımlar stok hesaplarından düşülerek karşılıkları duruma göre ilgili varlık veya gider hesaplarına kaydedilir.

34 Bilanço Yabancı Kaynaklarına İlişkin İlkeler Yabancı kaynaklar vade yapılarına göre kısa vadeli yabancı kaynaklar ve uzun vadeli yabancı kaynaklar ana hesap gruplarına ayrılır. Kısa vadeli yabancı kaynaklar ana hesap grubu; kısa vadeli iç mali borçlar, kısa vadeli dış mali borçlar, faaliyet borçları, emanet yabancı kaynaklar, alınan avanslar, yıllara yaygın inşaat ve onarım hakedişleri, ödenecek diğer yükümlülükler, borç ve gider karşılıkları, gelecek aylara ait gelirler ve gider tahakkukları ve diğer kısa vadeli yabancı kaynaklar hesap gruplarına, Uzun vadeli yabancı kaynaklar ana hesap grubu ise; uzun vadeli iç mali borçlar, uzun vadeli dış mali borçlar, faaliyet borçları, diğer borçlar, alınan avanslar, borç ve gider karşılıkları, gelecek yıllara ait gelirler ve gider tahakkukları ve diğer uzun vadeli yabancı kaynaklar hesap gruplarına ayrılır,

35 Bilanço Yabancı Kaynaklarına İlişkin İlkeler Kamu idarelerinin vadesi faaliyet dönemiyle sınırlı olan yükümlülükleri, bilançoda kısa vadeli yabancı kaynaklar ana hesap grubu içinde gösterilir. Kamu idarelerinin vadesi faaliyet dönemini aşan yükümlülükleri bilançoda uzun vadeli yabancı kaynaklar ana hesap grubu içinde gösterilir. Dönem sonu bilanço gününde bu grupta yer alan yükümlülüklerden vadeleri bir yılın altına inenler, kısa vadeli yabancı kaynaklar ana hesap grubundaki ilgili hesaplara aktarılır.

36 Bilanço Yabancı Kaynaklarına İlişkin İlkeler Gelecek dönemlere ait olarak önceden tahsil edilen gelirler ile cari dönemde tahakkuk eden ancak, gelecek dönemlerde ödenecek olan giderler tahakkuk tarihinde muhasebeleştirilir ve bilançoda gösterilir. Yabancı kaynaklar arasında yer alan borçlara ilişkin olarak tahakkuk eden ancak, ödeme zamanı gelmeyen faiz borçları ilgili hesaplarda gösterilir. Kamu idarelerinin bilinen ve tutarları tahmin ve hesap edilebilen bütün yabancı kaynakları kaydedilir ve bilançoda gösterilir.

37 Bilanço Yabancı Kaynaklarına İlişkin İlkeler Dönem sonu bilanço gününde yabancı kaynak hesaplarında kayıtlı olup, yabancı para cinsinden takip ve ödemesi yapılan tutarlar değerlemeye tabi tutulur ve raporlama tarihindeki değerleriyle mali raporlarda gösterilir. Mal ve hizmet karşılığı teminat veya depozito olarak alınan tutarlar yabancı kaynaklar içinde gösterilir.

38 Bilanço Öz Kaynaklarına İlişkin ilkeler Öz kaynaklar ana hesap grubu; net değer (sermaye), değer hareketleri, yeniden değerleme farkları, yedekler, geçmiş yıllar olumlu faaliyet sonuçları ve geçmiş yıllar olumsuz faaliyet sonuçları ile dönem faaliyet sonuçları hesap gruplarına ayrılır. Yedekler, gelir unsuru olarak faaliyet sonuçları tablosuna aktarılmaz. Genel yönetim kapsamında ticari esaslara göre faaliyet gösteren kamu idarelerinin varlık hesaplarında net değer yerine, kendilerine tahsis edilen sermaye ile bunun ödenmiş miktarı gösterilir.

39 Bilanço Öz Kaynaklarına İlişkin ilkeler İlk açılış bilançosuna dahil edilememiş bulunan varlık ve yabancı kaynakların envanteri yapıldıkça belirlenen değeri ilgili varlık veya yabancı kaynak hesabına ve net değere (sermayeye) ilave edilir. Dönem faaliyet sonucu ile önceki yıl/yıllar faaliyet sonuçları bu grupta yer alır. Öz kaynakların bilançoda net olarak gösterilmesi için öz kaynak kalemlerinden negatif değer taşıyanlar indirim kalemleri olarak yer alır.

40 Faaliyet Sonuçları Tablosu İlkeleri Kamu idarelerinin faaliyetlerine ilişkin gelir-gider işlemleri, tahakkuk esasına dayalı olarak gelir ve gider hesaplarında izlenir. Gelir ve gider hesapları, bütçe ile ilgili olsun veya olmasın, genel kabul görmüş muhasebe ilkeleri gereği tahakkuk eden her türlü gelir ve giderin kaydına mahsustur. Gerçekleşmemiş gelir veya giderler gerçekleşmiş gibi ya da gerçekleşenler gerçek tutarından farklı gösterilemez. Belli bir dönem ya da dönemlerin gerçeğe uygun faaliyet sonuçlarını göstermek için, dönem ya da dönemlerin başında ve sonunda hesap kesimi işlemleri yapılır.

41 Faaliyet Sonuçları Tablosu İlkeleri Maddi ve maddi olmayan duran varlıklar ile özel tükenmeye tabi varlıklar ve diğer duran varlıklar için amortisman ve tükenme payı ayrılır. Arızi ve olağanüstü niteliğe sahip gelir ve giderler meydana geldikleri dönemde tahakkuk ettirilir. Ancak, normal faaliyet sonuçlarından ayrı olarak gösterilir. Dönem sonuçlarının tespitiyle ilgili olarak uygulanmakta olan değerleme esasları ve maliyet yöntemlerinde bir değişiklik yapıldığı takdirde, bu değişikliğin etkileri açıkça belirtilir.

42 Faaliyet Sonuçları Tablosu İlkeleri İhtiyatlılık ilkesi gereği tahsili şüpheli hale gelen alacaklar için hesaplanan karşılıklar gider olarak muhasebeleştirilir ve raporlanır. Bilanço tarihinde var olan ve sonucu belirsiz bir ya da birkaç olayın gelecekte ortaya çıkıp çıkmamasına bağlı durumları ifade eden, muhtemel olaylar ve yükümlülüklerden kaynaklanan, gerçeğe yakın olarak tahmin ve hesap edilebilen giderler tahakkuk ettirilerek faaliyet sonuçları tablosuna yansıtılır. Şarta bağlı gelirler için ise gerçekleşme ihtimali yüksek olsa da herhangi bir tahakkuk işlemi yapılmaz, dipnotlarda açıklama yapılır.

43 Bütçe Uygulama Sonuçları Tablosu İlkeleri Kamu idarelerinin bütçe gelir ve bütçe gider hesapları, yılı bütçe düzenlemesi ve diğer mevzuatla bütçe geliri ve bütçe gideri olarak tanımlanan ve kesin hesabın çıkarılmasına esas teşkil eden işlemlerinin kaydına mahsustur. Kamu idareleri işlemlerinin, nakit esasında kayıt ve raporlanmasında bütçe geliri ve bütçe gideri hesaplarına kaydedilen tutarların, ilgisine göre faaliyet hesapları veya bilanço hesaplarıyla ilişkilendirilmesinde yansıtma hesapları kullanılır. Ödenek Hesapları

44 Nazım Hesaplara İlişkin İlkeler Kamu idarelerinin varlık, kaynak, gelir ve gider hesaplarının dışında, muhasebenin bilgi verme ve izleme görevi yüklediği işlemleri, muhasebe disiplini altında toplanması istenen işlemleri ile gelecekte doğması muhtemel hak ve yükümlülüklerine ilişkin işlemlerini izlemek üzere nazım hesaplar kullanılır. Nazım hesaplar, yalnızca ilgili olduğu diğer nazım hesaplarla karşılıklı olarak borç ve alacak çalışan hesaplardan oluşur. Bu hesaplar mizanda ve bilançonun dipnotunda gösterilir.

45 Çerçeve Hesap Planı I-VARLIKLAR 1.Dönen Varlıklar 2.Duran Varlıklar Bilanço Hesapları II-KAYNAKLAR 3. Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar 4. Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar 5. Öz Kaynaklar Faaliyet Hesapları III-FAALİYET HESAPLARI 6. Gelirler ve Giderler Bütçe Hesapları Nazım Hesaplar IV-BÜTÇE HESAPLARI 8.Bütçe Gelir ve Giderleri IV-NAZIM HESAPLAR 9. Nazım Hesaplar

46 BÜTÇE 5018 SAYILI KANUNDA BÜTÇE: BELİRLİ BİR DÖNEMDEKİ GELİR VE GİDER TAHMİNLERİ İLE BUNLARIN UYGULANMASINA İLİŞKİN HUSUSLARI GÖSTEREN VE USULÜNE UYGUN OLARAK YÜRÜRLÜĞE KONULAN BELGE,

47 BÜTÇE KODLARININ GENEL GÖRÜNÜMÜ KURUMSAL FONKSİYONEL FİN. EKONOMİK I II III IV I II III IV I I II III IV

48 Analitik Bütçe Kodu - ABS Kurumsal kodlama Fonksiyonel kodlama Finansman tipi kodlaması MALİYE BAKANLIĞI Ekonomik Kodlama SAMSUN BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ Kurum Faaliyetlerinin Türünü Göstermek Üzere Tasarlanmış 1- G.B. 2- Özel Bütçe... Bütçe Gideri ile ÖZDEŞ (Elektrik alımları)

49 Yapılan İşlem Hesap Planı : Bütçe Kodu : Hesap Planı + Bütçe Kodu = Yeni Kod Yapısı

50

51 BİLANÇO AKTİF HESAPLAR PASİF HESAPLAR I- Dönen Varlıklar III Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar 10 Hazır Değerler 30 Kısa Vadeli İç Mali Borçlar 11 Menkul Kıymet ve Varlıklar 31 Kısa Vadeli Dış Mali Borçlar 12 Faaliyet Alacakları 32 Faaliyet Borçları 13 Kurum Alacakları 33 Emanet Yabancı Kaynaklar 14 Diğer Alacaklar 34 Alınan Avanslar 15 Stoklar 35 Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Hakedişleri 16 Ön Ödme Hesapları 36 Ödenecek Diğer Yükümlülükler 17 Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Maliyetleri 37 Borç ve Gider Karşılıkları 18 Gelecek Aylara Ait Giderler ve Gelir Tahakkukları 38 Gelecek Aylara Ait Gelirler ve Gider Tahakkukları 19 Diğer Dönen Varlıklar 39 Diğer Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar II- Duran Varlıklar IV- Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar 21 Menkul Kıymet ve Varlıklar 40 Uzun Vadeli İç Mali Borçlar 22 Faaliyet Alacakları 41 Uzun Vadeli Dış Mali Borçlar 23 Kurum Alacakları 42 Faaliyet Borçları 24 Mali Duran Varlıklar 43 Diğer Borçlar 25 Maddi Duran Varlıklar(*) 44 Alınan Avanslar 26 Maddi Olmayan Duran Varlıklar(*) 47 Borç ve Gider Karşılıkları 27 Özel Tükenmeye Tabi Varlıklar 48 Gelecek Yıllara Ait Gelirler ve Gider Tahakkukları 28 Gelecek Yıllara Ait Giderler ve Gelir Tahakkukları 29 Diğer Duran Varlıklar V- Öz Kaynaklar 50 Net Değer 51 Değer Hareketleri 52 Yeniden Değerleme Farkları 54 Yedekler 57 Geçmiş Yıllar Olumlu Faaliyet Sonuçları 58 Geçmiş Yıllar Olumsuz Faaliyet Sonuçları 59 Dönem Faaliyet Sonuçları

52 FAALİYET HESAPLARI GİDER HESAPLARI GELİR HESAPLARI 61 İndirim, İade ve İskontolar 60 Gelirler 610 İndirim, İade ve İskontolar Hesabı 600 Gelirler Hesabı 63 Giderler 630 Giderler Hesabı 69 Faaliyet Sonuçları 690 Dönem Faaliyet Sonuçları Hesabı BÜTÇE HESAPLARI BÜTÇE GİDER HESAPLARI BÜTÇE GELİR HESAPLARI 81 Bütçe Gelirlerinden Ret ve İadeler 80 Bütçe Gelirleri 810 Bütçe Gelirlerinden Ret ve İadeler Hesabı 800 Bütçe Gelirleri Hesabı 83 Bütçe Giderleri 830 Bütçe Giderleri Hesabı 833 Bütçeden Mahsup Edilecek Ödemeler Hesabı 834 Geçen Yıl Bütçe Mahsupları Hesabı Yansıtma Yansıtma 805 Gelir Yansıtma Hesabı 835 Gider Yansıtma Hesabı 89 Bütçe Uygulama Sonuçları 895 Bütçe Uygulama Sonuçları Hesabı

53 NAZIM HESAPLAR AKTİF KAREKTERLİ NAZIM HESAPLAR PASİF KAREKTERLİ NAZIM HESAPLAR 90 Ödenek Hesapları 90 Ödenek Hesapları 91 Nakit Dışı Teminat ve Kişilere Ait Menkul Kıymetler 91 Nakit Dışı Teminat ve Kişilere Ait Menkul Kıymetler 92 Taahhüt Hesapları 92 Taahhüt Hesapları 93 Verilen Garantiler 93 Verilen Garantiler

54 Detaylı Hesap Planı Kurumların hesap planı esas olarak; çerçeve hesap planında tanımlanmış hesaplardan kurumun ihtiyacına uygun olarak seçilen hesaplardan oluşacaktır. Ayrıca çerçeve hesap planında tanımlanmış hesaplar kurum ihtiyacını karşılamadığı takdirde, Bakanlığın uygun görüşü ile kurum ihtiyacı için ihdas edilen defteri kebir hesaplarına yer verilecektir.

55 Ortak Kodlar Kurumlar tarafından detaylı hesap planlarının hazırlanmasında, oluşturulan hesap planları dikkate alınarak konsolidasyona imkan verecek şekilde Bakanlığımızca belirlenmiş yardımcı hesaplara yer verilmesi zorunlu olup, kurumlar kurumsal ihtiyaçlarına uygun olarak yardımcı hesap açılmamış defteri kebir hesaplarının altında yardımcı hesap açabilecekler ve açılması zorunlu yardımcı hesapların altında kurumsal ihtiyaca cevap verecek şekilde detaylandırma yapabileceklerdir.

56 Bütçe Hesapları Bütçe hesapları ile ilgili yardımcı hesaplarda, kurumların analitik bütçe kodlamasına uygun olarak hazırlanmış bütçelerinde yer verilmiş ekonomik kodların kullanılması zorunludur. Ayrıca bütçe hesaplarıyla ilgili bilanço ve nazım hesaplarda (ödenek, gelirlerden alacaklar, avanslar gibi) bütçe hesaplarına paralel yardımcı hesaplar açılacaktır.

57 Raporlama Birimi Kendi adına ekonomik varlık edinebilen, yükümlülük üstlenebilen, diğer kamu idareleri veya üçüncü şahıslarla ekonomik ilişkilere girebilen kapsama dahil her kamu idaresi bir kurumsal birimdir. Kapsama dahil her kurumsal birim bir raporlama birimidir. Genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri Yönetmeliğin uygulanmasında tek bir raporlama birimi sayılır.

58 Mali Raporlama a) Bilanço b) Faaliyet Sonuçları Tablosu c) Bütçe Uygulama Sonuçları Tablosu d) Nakit Akım Tablosu e) Mali Varlık ve Yükümlülükler Değişim Tablosu f) İç Borç Değişim Tablosu g) Dış Borç Değişim Tablosu h) Şarta Bağlı Varlık ve Yükümlülükler Tablosu

59 Mali Raporlama i) Gelirlerin Ekonomik Sınıflandırılması Tablosu j) Giderlerin Kurumsal Sınıflandırılması Tablosu k) Giderlerin Fonksiyonel Sınıflandırılması Tablosu l) Giderlerin Ekonomik Sınıflandırılması Tablosu m) Bütçe Gelirlerinin Ekonomik Sınıflandırılması Tablosu n) Bütçe Giderlerinin Kurumsal Sınıflandırılması Tablosu o) Bütçe Giderlerinin Fonksiyonel Sınıflandırılması Tablosu p) Bütçe Giderlerinin Finansal Sınıflandırılması Tablosu r) Bütçe Giderlerinin Ekonomik Sınıflandırılması Tablosu s) Bütçe Giderleri ve Ödenekler Tablosu

60 Mali tabloların konsolide edilmesi Kapsama dahil kamu idarelerinin hazırladıkları mali tablolar Bakanlıkça konsolide edilir ve Yönetmelikte belirtilen süreler içinde kamuoyuna sunulur. Konsolidasyon işlemi önce merkezi yönetim, yerel yönetimler ve sosyal güvenlik kurumları alt grupları bazında, daha sonra da genel yönetim düzeyinde yapılır. Konsolidasyon sonucunda ortaya çıkan mali tablolar, kapsama dahil kamu idareleri arasındaki işlemlerden kaynaklanan karşılıklı borç ve alacak doğuran işlemler arındırıldıktan sonra ilgili alt grupların veya genel yönetimin mali durumunu gösterir.

61 Yevmiye Sistemi Çift Taraflı Kayıt Sistemi, Bir Hesaba Borç Yazılan Tutar, Diğer Hesap veya Hesaplara Alacak Kaydedilir. İşlemler, Yevmiye Tarih ve Numara Sırasına Göre ve Maddeler Halinde Yevmiye Defterine Kaydedilir; Buradan Usulüne Göre Büyük Defter Hesaplarına ve Yardımcı Defterlere Sistemli Bir Şekilde Dağıtılır. Gerçekleşen İşlemler Muhasebeleştirme Belgeleriyle Kaydedilir. Bütçeden Nakden veya Mahsuben Yapılan Harcamalar Ödeme Emri, Diğer İşlemler ise Muhasebe İşlem Fişi ile Muhasebeleştirilir.

62 Kullanılacak Defterler a) Yevmiye Defteri, b) Büyük Defter, c) Kasa Defteri, d) Yardımcı Hesaplar Defteri

63 Muhasebe Sistemi YEVMİYE DEFTERİ (İşlem 1) 100 YEVMİYE DEFTERİ (İşlem 1) DEFTERİ KEBİR (BÜYÜK DEFTER) BİLANÇO

64 Açılış Kayıtları Mali Yılın Başında Bir Önceki Hesap Döneminden Devreden Hesaplar İçin Açılış Mizanı Düzenlenir. Açılış Mizanına Dayanılarak, Açılış Yevmiyesinin Kayıtlarını Sağlamak Üzere Mizandaki Tutarlar Düzenlenecek 1 Yevmiye Numaralı Muhasebe İşlem Fişiyle İlgili Hesaplara Borç ve Alacak Kaydedilir. Açılış Kaydına İlişkin Muhasebe İşlem Fişine, Açılış Mizanının Bir Nüshası Eklenir. Açılış Kaydına Esas Tutarlar, İlgili Hesap İçin Açılacak Büyük Defter ve Yardımcı Defterlere Aktarıldıktan Sonra İşlemlerin Kaydına Başlanır.

65 Ana Hesap Gruplarının İşleyiş Kuralları

66 Varlık Hesaplarının İşleyiş Kuralları Hesaplara İlk Kayıt Hesabın Borcuna Yapılır Varlık Artışı Hesaba Borç Kaydı ile Olur Varlık Azalışı Hesaba Alacak Kaydı ile Olur Varlık Hesaplarında Artış; Başka Varlık Kalemlerinde Azalış Suretiyle, Yükümlülük Hesaplarında Artış Suretiyle, Öz Kaynak Hesaplarında Artış Suretiyle, 600-Gelirler Hesabında Artış Suretiyle, Varlık Hesaplarında Azalış; Başka Varlık Kalemlerinde Artış Suretiyle, Yükümlülük Hesaplarında Azalış Suretiyle, Öz Kaynak Hesaplarında Azalış Suretiyle, 630-Giderler Hesabında Artış Suretiyle Olur. Hesaplar Yıl Sonunda Borç Bakiye Verir veya Bakiye Vermez.

67 Yükümlülük Hesaplarının İşleyiş Kuralları Hesaplara İlk Kayıt Hesabın Alacağına Yapılır Yükümlülük Artışı Hesaba Alacak Kaydı ile Olur Yükümlülük Azalışı Hesaba Borç Kaydı ile Olur Yükümlülük Hesaplarında Artış; Başka Yükümlülük Kalemlerinde Azalış Suretiyle, Varlık Hesaplarında Artış Suretiyle, Öz Kaynak Hesaplarında Azalış Suretiyle, 630-Giderler Hesabında Artış Suretiyle, Yükümlülük Hesaplarında Azalış; Başka Yükümlülük Kalemlerinde Artış Suretiyle, Varlık Hesaplarında Azalış Suretiyle, Öz Kaynak Hesaplarında Artış Suretiyle, 600-Gelirler Hesabında Artış Suretiyle Olur. Hesaplar Yıl Sonunda Alacak Bakiye Verir veya Bakiye Vermez.

68 Özkaynak Hesaplarının İşleyiş Kuralları Hesaplara İlk Kayıt Hesabın Alacağına veya Borcuna Yapılır Özkaynak Artışı Hesaba Alacak Kaydı ile Olur Özkaynak Azalışı Hesaba Borç Kaydı ile Olur Özkaynak Hesaplarında Artış; Başka Özaynak Kalemlerinde Azalış Suretiyle, Varlık Hesaplarında Artış Suretiyle, Yükümlülük Hesaplarında Azalış Suretiyle, 600-Gelirler Hesabında Artış Suretiyle, Özkaynak Hesaplarında Azalış; Başka Özkaynak Kalemlerinde Artış Suretiyle, Varlık Hesaplarında Azalış Suretiyle, Yükümlülük Hesaplarında Artış Suretiyle, 630-Giderler Hesabında Artış Suretiyle Olur. Hesaplar Yıl Sonunda Alacak-Borç Bakiye Verir veya Bakiye Vermez.

69 600-Gelirler Hesabının İşleyiş Kuralları 600-Gelirler Hesabına İlk Kayıt Hesabın Alacağına Yapılır 600-Gelirler Hesabı Artışı Hesaba Alacak Kaydı ile Olur 600-Gelirler Hesabı Azalışı Hesaba Borç Kaydı ile Olur 600-Gelirler Hesabında Artış; Varlık Hesaplarında Artış Suretiyle, 600-Gelirler Hesabında Azalış; Varlık Hesaplarında Azalış Suretiyle, Olur. Hesap Yıl Sonunda Faaliyet Sonuçlarına Aktarılır.

70 800- Bütçe Gelirleri Hesabının İşleyiş Kuralları 800-Bütçe Gelirleri Hesabına İlk Kayıt Hesabın Alacağına Yapılır 800-Bütçe Gelirleri Hesabı Artışı Hesaba Alacak Kaydı ile Olur 800-Bütçe Gelirleri Hesabı Azalışı Hesaba Borç Kaydı ile Olur 800-Bütçe Gelirleri Hesabında Artış; Varlık Hesaplarını ve 600-Gelirler Hesabını Birlikte Artırır (Tahakkuksuz Tahsilat), Varlık Hesaplarını ve 600-Gelirler Hesabını Artırmaz (Tahakkuklu Tahsilat), 800-Bütçe Gelirleri Hesabına Alacak Kaydedilen Tutarlar; 600-Gelirler Hesabına Yansıtılır, Varlık Hesaplarına Yansıtılır. Hesap Yıl Sonunda Bütçe Uygulama Sonuçlarına Aktarılır.

71 630-Giderler Hesabının İşleyiş Kuralları 630-Giderler Hesabına İlk Kayıt Hesabın Borcuna Yapılır 630-Giderler Hesabı Artışı Hesaba Borç Kaydı ile Olur 630-Giderler Hesabı Azalışı Hesaba Alacak Kaydı ile Olur 630-Giderler Hesabında Artış; Varlık Hesaplarında Azalış Suretiyle, Yükümlülük Hesaplarında Artış Suretiyle, 630-Giderler Hesabında Azalış; Varlık Hesaplarında Artış Suretiyle, Yükümlülük Hesaplarında Azalış Suretiyle, Olur. Hesap Yıl Sonunda Faaliyet Sonuçlarına Aktarılır.

72 830- Bütçe Giderleri Hesabının İşleyiş Kuralları 830-Bütçe Giderleri Hesabına İlk Kayıt Hesabın Borcuna Yapılır 830-Bütçe Giderleri Hesabı Artışı Hesaba Borç Kaydı ile Olur 830-Bütçe Giderleri Hesabı Azalışı Hesaba Alacak Kaydı ile Olur 830-Bütçe Giderleri Hesabında Artış; Varlık Hesaplarını Azaltır ve 630-Giderler Hesabını Artırır, Varlık Hesaplarını ve 630-Giderler Hesabını Değiştirmez, Yükümlülük Hesaplarını ve 630-Giderler Hesabını Birlikte Artırır Varlık Hesaplarını ve Yükümlülük Hesaplarını Birlikte Artırır, 630- Giderler Hesabını Değiştirmez. 830-Bütçe Giderleri Hesabına Borç Kaydedilen Tutarlar; 630-Giderler Hesabına Yansıtılır, Varlık Hesaplarına Yansıtılır. Hesap Yıl Sonunda Bütçe Uygulama Sonuçlarına Aktarılır.