MARMARA ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ

Transkript

1 MARMARA ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİ MOTORLU ARAÇLARLAR VE GÜVENLİ YOLCULUK/SEYEHAT

2 Karayolları Trafik Kanunu Karayolları Trafik Yönetmeliği Karayolu Taşımacılık Faaliyetleri Mesleki Yeterlilik Eğitimi Yönetmeliği Karayoluyla Tehlikeli Madde Taşıyan Araç Şoförlerine Yönelik Mesleki Yeterlilik Eğitimi Yönergesi vs.

3 Araç: Karayolunda kullanılabilen motorlu, motorsuz ve özel amaçlı taşıtlar ile iş makineleri ve lastik tekerlekli traktörlerin genel adıdır. Taşıt: Karayolunda insan, hayvan ve yük taşımaya yarayan araçlardır. Bunlardan makine gücü ile yürütülenlere "motorlu taşıt" insan ve hayvan gücü ile yürütülenlere "motorsuz taşıt" denir Karayolları Trafik Kanunu 3

4 Trafik: Yayaların, hayvanların ve araçların karayolları üzerindeki hal ve hareketleridir. Karayolu: Trafik için, kamunun yararlanmasına açık olan arazi şeridi, köprüler ve alanlardır. Karayolu yapısı: Karayolunun kendisi ile karayolunun üstünde, yanında, altında veya yukarısındaki; ada, ayırıcı, otokorkuluk, istinat duvarı, köprü, tünel, menfez ve benzeri yapılardır. Mülk: Devlete, kamuya, gerçek ya da tüzelkişilere ait olan taşınmaz mallardır. Karayolu sınır çizgisi: Kamulaştırılmış, kamuya terk veya tahsis edilmiş karayolunda; mülkle olan sınır çizgisi, Diğer karayollarında; yarmaca, şevden sonra hendek varsa hendek dış kenarı, hendek yoksa şev üst kenarı, dolguda şev etek çizgisi, Yaya yolu ayrılmış karayolunda ise yaya yolunun mülkle birleştiği çizgidir. İki yönlü karayolu: Taşıt yolunun her iki yöndeki taşıt trafiği için kullanıldığı karayoludur. Tek yönlü karayolu: Taşıt yolunun yalnız bir yöndeki taşıt trafiği için kullanıldığı karayoludur. Bölünmüş karayolu: Bir yöndeki trafiğe ait taşıt yolunun bir ayırıcı ile belirli şekilde diğer taşıt yolundan ayrılması ile meydana gelen karayoludur Karayolları Trafik Kanunu

5 Erişme kontrollü karayolu (otoyol - ekspresyol): Özellikle transit trafiğe tahsis edilen, belirli yerler ve şartlar dışında giriş ve çıkışın yasaklandığı, yaya, hayvan ve motorsuz araçların giremediği, ancak, izin verilen motorlu araçların yararlandığı ve trafiğin özel kontrole tabi tutulduğu karayoludur. Geçiş yolu: Araçların bir mülke girip çıkması için yapılmış olan yolun, karayolu üzerinde bulunan kısmıdır. Bağlantı yolu: Bir kavşak yakınında karayolu taşıt yollarının birbirine bağlanmasını sağlayan, kavşak alanı dışında kalan ve bir yönlü trafiğe ayrılmış olan karayolu kısmıdır. Anayol: Ana trafiğe açık olan ve bunu kesen karayolundaki trafiğin, bu yolu geçerken veya bu yola girerken, ilk geçiş hakkını vermesi gerektiği işaretlerle belirlenmiş karayoludur. Tali yol: Genel olarak üzerindeki trafik yoğunluğu bakımından, bağlandığı yoldan daha az önemde olan yoldur. Taşıt yolu: Karayolunun genel olarak taşıt trafiğince kullanılan kısmıdır. Yaya yolu (Yaya kaldırımı): Karayolunun, taşıt yolu kenarı ile gerçek veya tüzelkişilere ait mülkler arasında kalan ve yalnız yayaların kullanımına ayrılmış olan kısmıdır Karayolları Trafik Kanunu 5

6 Bisiklet yolu: Karayolunun, sadece bisikletlilerin kullanmalarına ayrılan kısmıdır. Yaya geçidi: Taşıt yolunda, yayaların güvenli geçebilmelerini sağlamak üzere, trafik işaretleri ile belirlenmiş alandır. Kavşak: İki veya daha fazla karayolunun kesişmesi veya birleşmesi ile oluşan ortak alandır. Banket: Yaya yolu ayrılmamış karayolunda, taşıt yolu kenarı ile şev başı veya hendek iç üst kenarı arasında kalan ve olağan olarak yayaların ve hayvanların kullanacağı, zorunlu hallerde de araçların faydalanabileceği kısımdır. Şerit: Taşıtların bir dizi halinde güvenle seyredebilmeleri için taşıt yolunun ayrılmış bir bölümüdür. Alt geçit: Karayolunun diğer bir karayolu veya demiryolunu alttan geçmesini sağlayan yapıdır. Üst geçit: Karayolunun, diğer bir karayolu veya demiryolunu üstten geçmesini sağlayan yapıdır. Demiryolu geçidi (Hemzemin geçit): Karayolu ile demiryolunun aynı seviyede kesiştiği bariyerli veya bariyersiz geçitlerdir, Okul geçidi: Genel olarak okul öncesi, ilköğretim ve orta dereceli okulların çevresinde özellikle öğrencilerin geçmesi için taşıt yolunda ayrılmış ve bir trafik işareti ile belirlenmiş alandır Karayolları Trafik Kanunu 6

7 Ada: Yayaların geçme ve durmalarına, taşıtlardan inip binmelerine yarayan, trafik akımını düzenleme ve trafik güvenliğini sağlama amacı ile yapılmış olan, araçların bulunamayacağı, koruyucu tertibatla belirlenmiş bölüm ve alanlardır. Ayırıcı: Taşıt yollarını veya yol bölümlerini birbirinden ayıran bir taraftaki taşıtların diğer tarafa geçmesini engelleyen veya zorlaştıran karayolu yapısı, trafik tertibatı veya gereçtir. Park yeri: Araçların park etmesi için kullanılan açık veya kapalı alandır. Karayolu üzeri park yeri: Taşıt yolundaki veya buna bitişik alanlardaki park yeridir. Karayolu dışı park yeri: Karayolu sınır çizgisi dışında olan ve bir geçiş yolu veya servis yolu ile taşıt yoluna bağlanan park yeridir Karayolları Trafik Kanunu 7

8 Otomobil: (Değişik: 12/7/ /13 md.) Yapısı itibarıyla, sürücüsü dahil en fazla dokuz oturma yeri olan ve insan taşımak için imal edilmiş bulunan motorlu taşıttır. Minibüs: (Mülga: 12/7/ /24 md.) Kamyonet: (Değişik: 12/7/ /13 md.) Azami yüklü ağırlığı kilogramı geçmeyen ve yük taşımak için imal edilmiş motorlu taşıttır. Sürücü ve yanındaki oturma yerleri dışında başka oturma yeri de bulunabilen, sürücü bölümü gövde ile birleşik kamyonetlere panelvan denir. Kamyon: İzin verilebilen azami yüklü ağırlığı kg'dan fazla olan ve yük taşımak için imal edilmiş motorlu taşıttır Karayolları Trafik Kanunu 8

9 Otobüs: (Değişik: 12/7/ /13 md.) Yolcu taşımacılığında kullanılan, sürücüsü dahil dokuzdan fazla oturma yeri olan motorlu taşıttır. Troleybüsler de bu sınıfa dahildir. Sürücüsü dahil oturma yeri on yediyi aşmayan otobüslere minibüs denir. Çekici: Römork ve yarı römorkları çekmek için imal edilmiş olan ve yük taşımayan motorlu taşıttır. Arazi taşıtı: Karayollarında yolcu veya yük taşıyabilecek şekilde imal edilmiş olmakla beraber bütün tekerlekleri motordan güç alan veya alabilen motorlu taşıtlardır Karayolları Trafik Kanunu 9

10 Özel amaçlı taşıt: Özel amaçla insan veya eşya taşımak için imal edilmiş olan ve itfaiye, cankurtaran, cenaze, radyo, sinema, televizyon, kütüphane, araştırma araçları ile bozuk veya hasara uğramış taşıt ve araçları çekmek veya taşımak, kaldırmak gibi özel işlerde kullanılan motorlu araçtır. Kamu hizmeti taşıtı: Kamu hizmeti için yük veya yolcu taşıması yapan bütün taşıtlardır. Personel servis aracı: (Ek: 17/10/ /1 md.) Herhangi bir kamu kurum ve kuruluşu veya özel veya tüzel kişilerin personelini bir akit karşılığı taşıyan şahıs veya şirketlere ait minibüs ve otobüs türündeki ticari araçlardır. Kamu kurum ve kuruluşları ile özel ve tüzel kişilere ait araçların kendi personelini veya yolcusunu taşıma işi bu tanımın kapsamına girmez Karayolları Trafik Kanunu 10

11 Umum servis aracı: (Ek: 17/10/ /1 md.) Okul taşıtları ile personel servis araçlarının birlikte değerlendirilmesidir. Kamp taşıtı: (Ek: 17/10/ /1 md.) Yük taşımasında kullanılmayan; iç dizaynı tatil yapmaya uygun teçhizatlarla donatılmış, hizmet edebileceği kadar yolcu taşıyabilen motorlu taşıttır. Römork: Motorlu araçla çekilen insan veya yük taşımak için imal edilmiş motorsuz taşıttır. Yarı römork: Bir kısmı motorlu taşıt veya araç üzerine oturan, taşıdığı yükün ve kendi ağırlığının bir kısmı motorlu araç tarafından taşınan römorktur. Hafif römork: Azami yüklü ağırlığı 750 Kg'ı geçmeyen römork veya yarı römorktur Karayolları Trafik Kanunu 11

12 Motosiklet: (Değişik: 12/7/ /13 md.) Azami tasarım hızı 45 km/saatten ve/veya silindir kapasitesi 50 santimetreküpten fazla olan sepetli veya sepetsiz iki veya üç tekerlekli motorlu taşıtlar ve net motor gücü 15 kilovatı, net ağırlığı 400 kilogramı, yük taşımacılığında kullanılanlar için ise net ağırlığı 550 kilogramı aşmayan dört tekerlekli motorlu taşıtlardır. Elektrik ile çalışanların net ağırlıklarının hesaplanmasında batarya ağırlıkları dikkate alınmaz. Bunlardan karoseri yük taşıyabilecek şekilde sandıklı veya özel biçimde yapılmış olan ve yolcu taşımalarında kullanılmayan üç tekerlekli motosikletlere yük motosikleti (triportör) denir. Bisiklet: (Değişik: 12/7/ /13 md.) Üzerinde bulunan insanın adale gücü ile pedal veya el ile tekerleği döndürülmek suretiyle hareket eden motorsuz taşıtlardır. Azami sürekli anma gücü 0,25 kw ı geçmeyen, hızlandıkça gücü düşen ve hızı en fazla 25 km/saate ulaştıktan sonra veya pedal çevrilmeye ara verildikten hemen sonra gücü tamamen kesilen elektrikli bisikletler de bu sınıfa girer Karayolları Trafik Kanunu 12

13 (Değişik: 12/7/ /13 md.) Motorlu bisiklet (Moped): Azami hızı saatte 45 kilometreyi, içten yanmalı motorlu ise silindir hacmi 50 santimetreküpü, elektrik motorlu ise azami sürekli nominal güç çıkışı 4 kilovatı geçmeyen iki veya üç tekerlekli taşıtlar ile aynı özelliklere sahip net ağırlığı 350 kilogramı aşmayan dört tekerlekli motorlu taşıtlardır. Elektrik ile çalışanların net ağırlıklarının hesaplanmasında batarya ağırlıkları dikkate alınmaz. Lastik tekerlekli traktör: Belirli şartlarda römork ve yarı römork çekebilen, ancak ticari amaçla taşımada kullanılmayan tarım araçlarıdır. Tramvay: Genellikle yerleşim birimleri içinde insan taşımasında kullanılan, karayolunda tekerlekleri raylar üzerinde hareket eden ve hareket gücünü dışarıdan sağlayan taşıttır. Okul taşıtı: Genel olarak okul öncesi, ilköğretim ve orta dereceli okulların öğrencileri ile sadece gözetici ve hizmetlilerin taşınmalarında kullanılan taşıttır Karayolları Trafik Kanunu 13

14 Okul taşıtı: Genel olarak okul öncesi, ilköğretim ve orta dereceli okulların öğrencileri ile sadece gözetici ve hizmetlilerin taşınmalarında kullanılan taşıttır. Taşıt katarı: Karayolunda bir birim olarak seyretmek üzere birbirine bağlanmış taşıtlardır. Sürücü: (Değişik 17/10/ /1 md.) Karayolunda, motorlu veya motorsuz bir aracı veya taşıtı sevk ve idare eden kişidir. Şoför: (Ek: 17/10/ /1 md.) Karayolunda, ticari olarak tescil edilmiş bir motorlu taşıtı süren kişidir. Araç sahibi: Araç için adına yetkili idarece tescil belgesi verilmiş veya sahiplik veya satış belgesi düzenlenmiş kişidir. İşleten: Araç sahibi olan veya mülkiyeti muhafaza kaydıyla satışta alıcı sıfatıyla sicilde kayıtlı görülen veya aracın uzun süreli kiralama, ariyet veya rehni gibi hallerde kiracı, ariyet veya rehin alan kişidir. Ancak ilgili tarafından başka bir kişinin aracı kendi hesabına ve tehlikesi kendisine ait olmak üzere işlettiği ve araç üzerinde fiili tasarrufu bulunduğu ispat edilirse, bu kimse işleten sayılır. Yolcu: Aracı kullanan sürücü ile hizmetliler dışında araçta bulunan kişilerdir. Hizmetli: Araçlarda, sürücü hariç, araç veya taşıma hizmetlerinde süreli veya süresiz çalışan kişiler ile iş makinelerinde sürücüden gayri kişilerdir. Durak: Kamu hizmeti yapan yolcu taşıtlarının yolcu veya hizmetlileri bindirmek, indirmek için durakladıkları işaretlerle belirlenmiş yerdir Karayolları Trafik Kanunu 14

15 İş makineleri: (Değişik: 17/10/ /1 md.) Yol-inşaat makineleri ile benzeri tarım, sanayi, bayındırlık, milli savunma ile çeşitli kuruluşların iş ve hizmetlerinde kullanılan; iş amacına göre üzerine çeşitli ekipmanlar monte edilmiş; karayolunda insan, hayvan, yük taşımasında kullanılamayan motorlu araçlardır Karayolları Trafik Kanunu 15

16 Garaj: Araçların, genellikle uzun süre durmaları için kullanılan bakım veya servisinin de yapılabileceği kapalı veya açık olan yerlerdir. Terminal: İnsan veya eşya taşımalarında, araçların indirme, bindirme, yükleme, boşaltma, aktarma yaptıkları ve ayrıca bilet satışı ile bekleme, haberleşme, şehir ulaşımı ve benzeri hizmetlerin de sağlandığı yerdir. Servis istasyonu: Araçların bakım, onarım ve servislerinin yapıldığı açık veya kapalı yerdir. Akaryakıt istasyonu: Araçların esas itibariyle akaryakıt, yağ ve basınçlı hava gibi ihtiyaçlarının sağlandığı yerdir. Muayene istasyonu: Araçların niteliklerini tespit ve kontrol edebilecek cihaz ve personeli bulunan ve teknik kontrolü yapılan yerdir. Trafik kazası: Karayolu üzerinde hareket halinde olan bir veya birden fazla aracın karıştığı ölüm, yaralanma ve zararla sonuçlanmış olan olaydır. Durma: Her türlü trafik zorunlulukları nedeni ile aracın durdurulmasıdır. Duraklama: Trafik zorunlulukları dışında araçların, insan indirmek ve bindirmek, eşya yüklemek, boşaltmak veya beklemek amacı ile kısa bir süre için durdurulmasıdır. Park etme: Araçların, durma ve duraklaması gereken haller dışında bırakılmasıdır Karayolları Trafik Kanunu 16

17 Geçiş hakkı: Yayaların ve araç kullananların diğer yaya ve araç kullananlara göre, yolu kullanmak sırasındaki öncelik hakkıdır. Geçiş üstünlüğü: Görev sırasında, belirli araç sürücülerinin can ve mal güvenliğini tehlikeye sokmamak şartı ile trafik kısıtlama veya yasaklarına bağlı olmamalarıdır. Taşıma sınırı (Kapasite): Bir aracın güvenle taşıyabileceği en çok yük ağırlığı veya yolcu sayısıdır. Gabari: Araçların, yüklü veya yüksüz olarak karayolunda güvenli seyirlerini temin amacı ile uzunluk, genişlik ve yüksekliklerini belirleyen ölçülerdir. Azami ağırlık: Taşıtın güvenle taşıyabileceği azami yükle birlikte ağırlığıdır. Yüksüz ağırlık: Üzerinde insan veya eşya (yük) bulunmayan ve akaryakıt deposu dolu olan bir aracın taşınması zorunlu alet, edevat ve donatımı ile birlikte toplam ağırlığıdır. Yüklü ağırlık: Bir taşıtın yüksüz ağırlığı ile taşımakta olduğu sürücü, hizmetli, yolcu ve eşyanın toplam ağırlığıdır. Dingil ağırlığı: Araçlarda aynı dingile bağlı tekerleklerden karayolu yapısına aktarılan ağırlıktır. Azami dingil ağırlığı: Araçların karayolu yapılarından güvenle ve yapıya zarar vermeden geçebilmeleri için saptanan dingil ağırlığıdır. Azami toplam ağırlık: Araçların karayolu yapılarından güvenle ve yapıya zarar vermeden geçebilmeleri için saptanan toplam ağırlıktır. 17

18 Trafik işaretleri: Trafiği düzenleme amacı ile kullanılan işaret levhaları, ışıklı ve sesli işaretler, yer işaretlemeleri ile trafik zabıtası veya diğer yetkililerin trafiği yönetmek için yaptıkları hareketlerdir Karayolları Trafik Kanunu 18

19 İşaret levhası: Sabit veya taşınabilir bir mesnet üzerine yerleştirilmiş ve üzerindeki sembol, renk ve yazı ile özel bir talimatın aktarılmasını sağlayan trafik tertibatıdır. Işıklı ve sesli işaretler: Trafiği düzenlemede kullanılan ışıklı ve sesli, sabit veya taşınabilir, elle kumanda edilebilen veya otomatik çalışan, üzerinde çeşitli renk, şekil, sembol, yazı bulunan ve belirli yanma süresi olan, ışık veya sesle özel bir talimatın aktarılmasını sağlayan trafik tertibatıdır. İşaretleme: Taşıt yolu ile bordür, ada, ayırıcı, otokorkuluk gibi karayolu elemanları üzerindeki çeşitli renkte çizgi, şekil, sembol, yazı ve yansıtıcı ve benzerleri ile özel bir talimatın aktarılmasını sağlayan tertibattır Karayolları Trafik Kanunu 19

20 Trafikten men: Trafik zabıtasınca, 2918 sayılı Kanunda belirtilen hallerde araçla ilgili belgelerin alınması ve aracın belirli bir yere çekilerek trafikten alıkonulmasıdır. Motorlu taşıt sürücüsü sertifikası: (Ek: 12/7/ /13 md.) Teorik ve uygulamalı sınavlarda başarı gösteren sürücü adaylarına verilen belgedir. Sürücü belgesi: (Ek: 12/7/ /13 md.) 2918 sayılı Kanunda belirtilen motorlu araçların sürülmesine yetki veren belgedir. Uluslararası sürücü belgesi: (Ek: 12/7/ /13 md.) İki veya çok taraflı anlaşmalar uyarınca sınıflarına göre araç kullananlara belli süre ile verilen belgedir. Bu Kanunun uygulaması ile ilgili diğer tanım ve terimler yönetmelikte gösterilir. (Ek cümle: 12/7/ /13 md.) Bu maddedeki tanım ve terimlerle ilgili olarak vergi kanunları hükümleri saklıdır Karayolları Trafik Kanunu 20

21 Hız Sınırlayıcı: Belirtilen değere göre araç hızını sınırlamak için, öncelikli işlevi motora yakıt beslemelerini kumanda etmek olan bir cihazdır. Zırhlı Taşıt: (Değişik:RG-21/3/ ) Taşınan yolcuların ve/veya yüklerin korunması için tasarlanmış ve kurşungeçirmez zırh kaplama gereklerine uygun SB kodlu motorlu araçtır. Ambulans: (Değişik:RG-21/3/ ) Hasta veya yaralı insan taşınması için tasarlanmış ve bu amaç için özel ekipmanlara sahip M sınıfı SC kodlu motorlu araçtır. Cenaze Arabası: (Değişik:RG-21/3/ ) Cenaze taşınması için tasarlanmış ve bu amaç için özel ekipmanlara sahip SD kodlu motorlu araçtır. SF Seyyar vinçler: (Ek:RG-21/3/ ) Kaldırma momenti 400 knm ye eşit veya daha fazla olan bir vinci bulunan ve araç üzerinde eşya taşımak amacına uygun olmayan N 3 kategorisi özel amaçlı araçlar. T Sınıfı Tarım ve Ormancılık Traktörleri Tarım ve ormancılık traktörü; ana işlevi çekme gücü sağlamak olan ve tarım veya ormancılık alanlarında kullanılan aletleri çekmek, itmek, taşımak veya tahrik etmek için özel olarak tasarlanmış, en az iki dingilli, tekerlekli veya paletli motorlu araçlardır. Bu tür araçlar yük taşımak için donatılabileceği gibi, yolcu oturma yerleri ile de donatılabilir. Kaynak: Karayolları Trafik Yönetmeliği, Resmi Gazete Tarihi: Resmi Gazete Sayısı: Mükerrer 21

22 İş makinesi kullanma yetki belgesi (Operatörlük Belgesi): Kursta verilen eğitim sonunda yapılan sınavda başarılı olanlara verilen Millî Eğitim Müdürlüğünce onaylı belgeyi ifade eder. İş Makinesi: Paletli veya madeni tekerlekli traktör, biçerdöver ve yol inşa makineleri ile benzeri tarım, sanayi, bayındırlık, milli savunma ile çeşitli kuruluşların iş ve hizmetlerinde kullanılan; iş amacına göre üzerine çeşitli ekipmanlar monte edilmiş; karayolunda insan, hayvan, yük taşımasında kullanılamayan motorlu aracı ifade eder. Kaynak: İŞ MAKİNELERİ SÜRÜCÜ EĞİTİM KURSLARI İLE İLGİLİ YÖNERGE TASLAĞI 22

23 SÜRÜCÜ BELGESİ SINIFLARI VE KULLANILABİLECEK ARAÇ CİNSLERİ "A1" Sınıfı Sürücü Belgesi, Motorlu bisiklet kullanacaklara, "A2" Sınıfı Sürücü Belgesi, Motosiklet kullanacaklara, "B" Sınıfı Sürücü Belgesi, Otomobil, minibüs veya kamyonet kullanacaklara, "C" Sınıfı Sürücü Belgesi, Kamyon kullanacaklara, "D" Sınıfı Sürücü Belgesi, Çekici kullanacaklara, "E" Sınıfı Sürücü Belgesi, Otobüs kullanacaklara, "F" Sınıfı Sürücü Belgesi, Lastik tekerlekli traktör kullanacaklara, "G" Sınıfı Sürücü Belgesi, İş makinesi türünden motorlu araçları kullanacaklara, "H" Sınıfı Sürücü Belgesi, Özel tertibatlı olarak, imal, tadil veya teçhiz edilmiş motosiklet veya otomobil türünden araçları kullanacak hasta veya sakatlara, "K" Sınıfı Sürücü Aday Belgesi, Yönetmelikte belirtilen şartlar ve esaslara göre, sürmeyi öğrenmek isteyen sürücü adaylarına verilen sürücü belgeleridir. Uluslararası Sürücü Belgesi, İki veya çok taraflı anlaşmalar uyarınca, sınıflarına göre araç kullananlara belli süre ile verilen belgedir.

24 Sürücü (SRC): Karayolunda motorlu bir aracı veya taşıtı sevk ve idare eden kişiyi ifade eder. SRC türü Mesleki Yeterlilik Belgesi 1) SRC1 uluslararası yolcu taşımacılığı 2) SRC2 yurtiçi yolcu taşımacılığı 3) SRC3 uluslararası eşya-kargo taşımacılığı 4) SRC4 yurtiçi eşya-kargo taşımacılığı 5) SRC5 tehlikeli madde taşımacılığı olarak düzenlenir ve verilir. KARAYOLU TAŞIMACILIK FAALİYETLERİ MESLEKİ YETERLİLİK EĞİTİMİ YÖNETMELİĞİ ADR: Tehlikeli Malların Karayoluyla Uluslararası Taşınmasına İlişkin Avrupa Anlaşması nı ifade eder. SRC 5 Belgesi: Tehlikeli mal taşıyan ve SRC 3 veya SRC 4 belgelerinden birine sahip olan şoförlerin alması gereken ve bir örneği bu Yönerge Ekinde (EK-1) yer alan Tehlikeli Mal Taşımacılığı Sürücü Eğitim Sertifikası nı ifade eder. KARAYOLUYLA TEHLİKELİ MADDE TAŞIYAN ARAÇ ŞOFÖRLERİNE YÖNELİK MESLEKİ YETERLİLİK EĞİTİMİ YÖNERGESİ

25 AİTM - Sınıflandırma 1.1- L Kategorisi Araçlar: 4 ten az tekerleği bulunan motorlu araçlardır L 1 kategorisi araçlar: Silindir hacmi 50 cm 3 den az veya eşit ve yapısı bakımından azami hızı 45 km/h ı geçmeyen 2 tekerlekli motorlu araçtır L 2 kategorisi araçlar: Silindir hacmi 50 cm 3 den az veya eşit ve yapısı bakımından azami hızı 45 km/h ı geçmeyen 3 tekerlekli motorlu araçtır L 3 kategorisi araçlar: Silindir hacmi 50 cm 3 den büyük ve yapısı bakımından azami hızı 45 km/h ı geçen 2 tekerlekli motorlu araçtır L 4 kategorisi araçlar: Silindir hacmi 50 cm 3 den büyük, yapısı bakımından azami hızı 45 km/h den fazla ve (ABOD) eksenine göre asimetrik olarak yerleştirilmiş 3 tekerlekli motorlu araçtır L 5 kategorisi araçlar: Silindir hacmi 50 cm 3 den büyük, yapısı bakımından azami hızı 45 km/h dan fazla, azami yüklü ağırlığı Kg dan az veya eşit ve (ABOD) eksenine göre simetrik olarak yerleştirilmiş 3 tekerlekli motorlu araçtır Elektrikli araçlarda akü hariç, yüksüz ağırlığı 350 kg dan, azami tasarım hızı 45 km/h den, kıvılcım ateşlemeli motorlarda silindir kapasitesi 50cm 3 den ve azami net gücü 4kw dan fazla olmayan hafif dört tekerlekli araçtır. Bu araçlar moped kapsamında değerlendirilir Bu Ekin madde sı dışında kalan elektrikli araçlarda akü hariç, yüksüz ağırlığı 400 kg dan (eşya taşıma amaçlı olanlar 550 kg) ve azami net motor gücü 15 kw dan fazla olmayan dört tekerlekli motosiklettir. Bu araçlar üç tekerlekli motosikletler kapsamında değerlendirilir. Kaynak: AİTM Araç boyuna orta düzlemi (ABOD)

26 AİTM - Sınıflandırma 1.2- M Kategorisi Araçlar: En az dört tekerlekli, motorlu yolcu taşıma amaçlı araçlardır M 1 kategorisi araçlar: Sürücü dışında en fazla sekiz kişilik oturma yeri olan, yolcu taşımaya yönelik motorlu araçlardır M 2 kategorisi araçlar: Sürücü dışında sekizden fazla oturma yeri olan, yolcu taşımaya yönelik ve azami kütlesi 5 tonu aşmayan, motorlu araçlardır M 3 kategorisi araçlar: Sürücü dışında sekizden fazla oturma yeri olan, yolcu taşımaya yönelik ve azami kütlesi 5 tonu aşan, motorlu araçlardır. Kaynak: AİTM

27 AİTM - Sınıflandırma 1.3- N Kategorisi Araçlar: En az dört tekerlekli, motorlu yük taşıma araçlarıdır N 1 kategorisi araçlar: Azami kütlesi 3,5 tonu aşmayan, motorlu yük taşıma araçlarıdır N 2 kategorisi araçlar: Azami kütlesi 3,5 tonu aşan, 12 tonu aşmayan, motorlu yük taşıma araçlarıdır N 3 kategorisi araçlar: Azami kütlesi 12 tonu aşan, motorlu yük taşıma araçlarıdır Bir yarı römorku veya merkezi dingilli römorku çekmek için tasarlanmış bir çekici araçta, aracın sınıflandırılmasında kullanılacak kütle; işler durumda çekicinin kütlesine, yarı römork veya merkezi dingilli römork tarafından çekici araca uygulanan azami statik düşey yüke tekabül eden kütle ve (uygulanabilirliği varsa) çekici araca yüklenebilecek azami kütlenin eklenmesiyle hesaplanır Yolcu taşımak için belirlenmemiş özel araçların donatımları N Sınıfı araçlardaki gibi yük olarak kabul edilir. Kaynak: AİTM

28 AİTM - Sınıflandırma Kaynak: Taşıt Konstrüksiyonu / Göktan /

29 AİTM - Sınıflandırma 1.4- O Kategorisi Araçlar: Römorklar (yarı römorklar dahil) O 1 kategorisi araçlar: Azami kütlesi 0,75 tonu aşmayan römorklardır O 2 kategorisi araçlar: Azami kütlesi 0,75 tonu aşan, 3.5 tonu aşmayan römorklardır O 3 kategorisi araçlar: Azami kütlesi 3,5 tonu aşan 10 tonu aşmayan römorklardır O 4 Kategorisi Araçlar: Azami kütlesi 10 tonu aşan römorklardır Bir yarı römork veya merkezi dingilli römorkta, aracın sınıflandırılmasında kullanılacak azami kütle, çekici araca bağlı ve azami yükte iken, yarı römork veya merkezi dingilli römorkun dingili/dingilleri tarafından yere uygulanan statik düşey yüke tekabül eder. Kaynak: AİTM

30 1.5- Arazi tipi araçlar (G sembollü) N 1 kategorisi araçlardan azami kütlesi 2 ton u aşmayanlar ve M 1 kategorisi motorlu araçlar, aşağıdaki koşullara uygun iseler, arazi tipi araç olarak kabul edilir: - En az bir ön dingili ve en az bir arka dingili eşzamanlı tahrikli olarak tasarlanmış, bir dingilinin tahriki ayrılabilen araçlar dahil, - En az bir diferansiyel kilit mekanizması veya buna benzer işleve de en az bir mekanizması varsa ve tek araç için hesaplanan %30 luk bir eğimi tırmanabiliyorsa. Ek olarak, aşağıdaki 6 koşuldan en az beşini de yerine getirmesi gerekir: -Yaklaşma açısı en az 25 derece olmalıdır. -Uzaklaşma açısı en az 20 derece olmalıdır. -Rampa açısı en az 20 derece olmalıdır. -Ön dingil altında, alt açıklık en az 180 mm olmalıdır. -Arka dingil altında, alt açıklık en az 180 mm olmalıdır. -Dingiller arasında, alt açıklık en az 200 mm olmalıdır N 1 kategorisi araçlardan azami kütlesi iki tonu aşanlar ile N 2, M 2 veya M 3 kategorisi araçlardan azami kütlesi 12 ton u aşmayanların arazi tipi araç sayılabilmesi için, bir dingilinin tahriki ayrılabilen araçlar dâhil olmak üzere, bütün tekerleklerinin eşzamanlı tahrikli olması veya aşağıdaki 3 koşulu yerine getirmesi gerekir: - Bir dingilinin tahriki ayrılabilen araçlar dâhil, en az bir ön dingili ve en az bir arka dingili eşzamanlı tahrikli olarak tasarlanmış, -En az bir diferansiyel kilit mekanizması veya buna benzer işlevde en az bir mekanizması olan, -Tek araç için hesaplanan %25 lik bir eğimi tırmanabilen. Kaynak: AİTM AİTM - Sınıflandırma

31 AİTM - Sınıflandırma 1.5- Arazi tipi araçlar (G sembollü) [Devam] M 3 kategorisi araçlardan azami kütlesi 12 ton u aşanlar ile N 3 kategorisi araçların arazi tipi araç sayılabilmesi için bir dingilinin tahriki ayrılabilen araçlar dâhil olmak üzere ya tekerleklerinin eşzamanlı tahrikli olması veya aşağıdaki koşulları yerine getirmesi gerekir: -Tekerleklerin en az yarısı tahrikli olan, -En az bir diferansiyel kilit mekanizması veya buna benzer işlevde en az bir mekanizması olan, -Tek araç için hesaplanan %25 lik eğimi tırmanabilen, -Aşağıdaki altı koşuldan en az dördünü yerine getiren; -Yaklaşma açısı en az 25 derece olmalıdır. -Uzaklaşma açısı en az 25 derece olmalıdır. -Rampa açısı en az 25 derece olmalıdır. -Ön dingil altında, alt açıklık en az 250 mm olmalıdır. -Arka dingil altında alt açıklık en az 250 mm olmalıdır. -Dingiller arasında alt açıklık en az 300 mm olmalıdır. Tekerlek orta düzlemi (TOD) Araç boyuna orta düzlemi (ABOD) 1- MOP Moped 2- MOS Skuter 3- MOT Motosiklet 4- LTT lastik tekerlekli traktör 5- ABOD araç boyuna orta düzlemi 6- TOD tekerlek orta düzlemi Kaynak: AİTM

32

33 TRAFİĞİN UNSURLARI İNSAN (Sürücü, yaya ve yolcu) ARAÇ ÇEVRE (Yol ve meteorolojik faktörler)

34 TRAFİK GÜVENLİĞİNİN SAĞLANMASINDA ETKEN FAKTÖRLER Karayollarında trafik güvenliğinin sağlanması, dört ana hizmet faaliyetinin birbirleri ile ahenkli bir şekilde sürdürülmesi ile mümkündür. Uluslararası trafik literatüründe 4-E faktörleri veya trafik güvenliği enstrümanları olarak da adlandırılan bu faktörler; ALT YAPI VE MÜHENDİSLİK HİZMETLERİ (ENGINEERING) 1 EĞİTİM (EDUCATION) 4 2 İLK VE ACİL YARDIM HİZMETLERİ (EMERGENCY) 3 DENETLEME (ENFORCEMENT) 34

35 TRAFFIC AND AUTOMOBILE SAFETY Engineering: vehicle crash worthiness, seat belts, airbags, locking seat belts for child seats. Education: promote seat belt use, discourage impaired driving, promote child safety seats. Enforcement and enactment: passage and enforcement of primary seat belt laws, speed limits, impaired driving enforcement. Enactment: Kanunlaştırma Yollları daha güvenli kılmak adına: the 4E s of safety define the broad stakeholder communities who care about safety and are responsible for making the roads safe for all users. Engineering (e.g., highway design, traffic, maintenance, operations, planning); Enforcement (state and local law enforcement agencies); Education (e.g., driver education, citizen advocacy groups, educators, prevention specialists); and Emergency response (e.g., first responders, paramedics, fire, and rescue). Çocukların emniyetine yönelik: The 4 E s: Engineering, Enforcement, Education and Encouragement 5 E s model (Engineering Education Encouragement Enforcement and Evaluation) *** 6E: Education, Engineering, Enforcement, Energy, Emission, Eficiency Eğitim, Mühendislik, Denetim, Enerji, Emisyon, Verimlilik

36 TRAFİK VE İNSAN Kendi kendine yetemeyen/zorlanan birey: - Çocuklar - Engelliler - Yaşlılar Kendi kendine yetebilen birey: - Taşıt sürücüleri - Bisikletliler - Motosikletliler - Yayalar - Yolcular

37 GÜVENLİ KULLANIM Güvenli bir yolculuktaki en önemli rol, araç sürücüsüne aittir. Sürücü: Trafik kurallarına uymak Trafikteki tehlikeleri ayırt ederek güvenli sürüş davranışlarında bulunmak Kendine yetemeyen bireylerin güvenliğini sağlamak (çocuklar, engelliler gibi) Acil durumlar için hazırlıklı olmak zorundadır

38 GÜVENLİ KULLANIM GÜVENLİ SÜRÜCÜ MÜ? BECERİKLİ SÜRÜCÜ MÜ? Beceri ve yetenekleri bakımından sürücülüğe çok uygun oldukları halde bir çok kişinin bu açıdan daha zayıf kişilere kıyasla daha tehlikeli sürücüler olduğuna ilişkin pek çok bulgu vardır. Bu kişilerin yetenek ve becerilerine güvenerek daha fazla riskli durumlara girdikleri ve bu risklerden bir kısmının da gerçekleştiği tahmin edilmektedir. Bunun açıklaması ne olursa olsun, asıl önemli olan şudur ki, yetenek ve beceriler açısından iyi durumda olmak, güvende olmak anlamına gelmemektedir. Oysa araştırmalar, güvenli sürücülük alışkanlığının pek çok eksikliği telafi edebildiğini göstermektedir.

39 NEYİ KONTROL EDEBİLİRİZ? Ben : Güvenlikteki kilit etken Kendi davranışlarımı ve yaptığım hareketleri Aracımın güvenlik açısından özelliklerini, bakımını Yolcuları, kendi kontrolleri altındaki faktörleri yönetmeleri konusunda etkileyebilirim

40 Güvenli bir trafik ortamına katkı için YAPILMASI GEREKENLER Kurallara uyma bilinci Kuralların eksiksiz uygulanması Trafikte konsantrasyon Risk almadan hareket edecek şekilde karar vermek Trafik ortamı kamuya aittir, yani hepimizindir Trafik ortamının önemli araç gereçleri olan trafik işaretleri, aydınlatma araçları ve trafik ışıklarına zarar verilmemelidir Trafik ortamına sahip çıkmak ve bunlara ait aksaklıkları ilgililere bildirmek, trafiğe katılan bireylerin sorumlulukları arasındadır

41 TRAFİK, Sadece otomobillere ait bir ortam değildir Trafikte yayaların, araçlara göre önceliği vardır. Yaşlı, çocuk ve kendine yetemeyen bireylerin de trafikte olmaya hakkı olduğu bilinci ile korunup kollanmaları gerekir. Trafik ortamını güvenli hale getirecek ve davranışlarımızı olumlu yönde geliştirecek toplumsal değerlere uyulmalıdır. Bu değerler; Kurallara uyma Sabır Sorumluluk Saygı Hoşgörü Nezaket Yardımlaşma Duyarlılıktır

42 TRAFİK GÜVENLİĞİNİ İNSANLAR SAĞLAR Trafik güvenliğini sağlamada sonuçlara en fazla insan davranışları etki eder 10 kazadan 9 unun, sürücülerin trafik kurallarına uymamasından ve aracını yanlış biçimde kullanmasından kaynaklandığı belirlenmiştir

43 AHLAKİ GELİŞİM SÜRECİ Hukuk (Kanuni Standartlar) Etik/Ahlak (Sosyal Standartlar) Özgür İrade (Kişisel Standartlar) Yüksek Dış Kontrol Düzeyi Düşük Toplu ulaşım araçlarında uyulması gereken toplumsal kurallar, tüm toplu yaşama alanlarında olduğu gibi başkalarının hakkına saygı gösterme, kurallara uyma, hoşgörü ve nezaket değerleri üzerine kurulmuştur. Bu kuralların kimilerine uyum hukuki bir zorunlulukken, kimilerine uymak sosyal gelişim sonucu ulaşılan kişisel kontrol düzeyinin artması (içselleştirme) ile sağlanabilir İçselleştirmenin sağlanmasında ahlaki gelişim sürecinde bireyin aldığı geribildirimler de önemli yer tutar.

44 DUYARLILIK KAZANDIRILMASI GEREKEN KAVRAMLAR Dünya Sağlık Örgütü, düşük ve orta sosyoekonomik düzeye sahip ülkelerde trafik kazalarına bağlı ölümlerle baş etmek için aşağıdaki faktörlere odaklanılmasını önermektedir: - Hız - Alkol - Emniyet Kemeri ve Çocuk Güvenlik Koltukları - Kask - Görünürlük - Kolay Zarar Görebilen/Kendi Kendine Yetemeyen Kişiler

45 EMNİYET KEMERİ VE ÖNLEDİĞİ RİSKLER Emniyet kemeri takmadığınızda kaza ve çarpışma anında vücut araçla aynı hızda hareket eder Vücudun ileriye hareketini emniyet kemeri sınırlandırır Emniyet kemeri takılmamışsa kişi aracın tavanı, direksiyon simidi ya da camına çarpar, araçtan dışarı da fırlayabilir Bunun sonucu ölüm ya da yaralanmadır Doğru takılmış bir emniyet kemeri insan bedenini çarpma etkisiyle vücutta meydana gelen sarsıntıdan korur Kemer, kaza anında meydana gelen çarpma etkisini vücut yapısındaki en güçlü noktalara yönelterek, çarpma etkisinin vücutta tek noktada toplanmayıp dağılmasını sağlar Çarpma ve çarpışma anında koltuktan fırlamayı engeller Hassas ve en önemli organların yer aldığı kafa ve omuriliğin herhangi bir yere çarpmasını önleyerek korur

46 ÇOCUK GÜVENLİK KOLTUĞU Trafik kazasına bağlı ölümlerde 0-9 yaş arasındaki çocukların yüzde 46 sı uygun koltuk ve bağlama sistemleri kullanılmaması sebebiyle yaşamını yitirmektedir. Dünya Sağlık Örgütü nün verilerine göre, doğumdan itibaren çocuk oto güvenlik koltuğu kullanımının zorunlu olduğu gelişmiş ülkelerde trafik kazalarında çocuk ölüm oranı yüzde 3 lere gerilemektedir. ÖNEMLİ NOT: Boyu 150 santimetrenin, ağırlığı da 36 kilogramın altındaki çocukların güvenlik koltuğunda seyahat etmeleri zorunludur Kendine yetemeyen bireylerin trafikte güvenliğinin sağlanmasından HEPİMİZ SORUMLUYUZ

47 GÜVENLİ SÜRÜŞ İÇİN ŞARTLAR Tüm zihinsel süreçlerin yola ve araca yönlendirilmesi gerekir. Bu odaklanma, tehlikeleri erken fark etmek ve en kısa sürede, doğru tepkileri vermek için gereklidir. İki el koordinasyonu, direksiyon ve manevra hakimiyeti için gereklidir. Her zaman direksiyon iki elle tutulmalıdır. Diğer elle başka bir şeyi tutmaya çalışmamak gerekir. Cep telefonu ile görüşme ve mesajlaşma, güvenli sürüş için gerekli şartları tamamen bozar.

48 SÜRÜCÜLERİ OLUMSUZ ETKİLEYEN BAĞIMLILIKLAR Eylem bağımlılıkları: Cep telefonu görüşmeleri Cep telefonu ile mesaj yazma Sigara Yemek Bağımlılığın geliştiği bir davranış uyarıldığında, kişi bu davranışı göstermek zorundadır. Davranışı göstermese de bireyin dikkati artık bu yöne kaymıştır: Örnek: SMS uyarı sesi. Sürücü bu sesi duyduğunda, bağımlılık söz konusu ise mesaja cevap vermekten daha öncelikli bir şey yoktur. Dikkati kesinlikle bu yöne kaymıştır.