Fototerapi Alan Bebeğin Bakımı

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Fototerapi Alan Bebeğin Bakımı"

Hande Nalci
8 yıl önce
İzleme sayısı:

1 Fototerapi Alan Bebeğin Bakımı AMAÇ Fototerapi uygulanan bebeğin bakım ve tedavisinin etkili bir şekilde yapılmasıdır. TEMEL İLKELER Fototerapi: Yenidoğan döneminde bilirübin toksisitesine bağlı olarak gelişebilecek akut ve geri dönüşümlü akut bilirübin ensefalopatisi ve kalıcı kernikterus oluşmasını engellemede kullanılan bir tedavi yöntemidir. Fototerapinin etkisi şu faktörlerden etkilenir: a. Vücut yüzey alanı Bebek çıplak, gözleri ve genital bölgesi kapalı olmalıdır. Bebeğin yatağına beyaz örtü serilmesi ışık almayan bölgelere ışığı yansıtmada yardımcı olur. b. Yenidoğanın ışık kaynağı ile arasındaki mesafe 3 cm olması önerilir. En fazla 5 cm olmalıdır. Kullanılan fototerapi cihazı özellikleri de mutlaka incelenmelidir. Fototerapiye başlama zamanı Hiperbilirubinemi tedavisi ile ilgili American Academy of Pediatrics in (AAP) term bebekler için önerisi şekil 1 ve 2 de belirtilmiştir. Yenidoğanın döndürülme sıklığı Tek yönlü fototerapi uygulanıyorsa en az 6 saatte bir döndürülmelidir. Işığın dalga boyu En ideal dalga boyu nm boyunda mavi-yeşil ışıktır. 266

kullanılan bir tedavi yöntemidir. Fototerapinin etkisi şu faktörlerden etkilenir: a. Vücut yüzey alanı Bebek çıplak, gözleri ve genital bölgesi kapalı olmalıdır.

2 v v v Fototerapi Alan Bebeğin Bakımı Serum Bilirubir (mg/dl) Yüksek risk bölgesi Orta yüksek risk bölgesi Orta düşük risk bölgesi Düşük risk bölgesi % 95 % 95 % μmo/l Prosnatal Saat Şekil 1. Saat Özgül Bilirübin Namogramı Kaynak: Çetinkaya M, Köksal N, Özkan H. (26). Yenidoğan Sarılıklarında Tedavi Yaklaşımı. Güncel Pediatri, (3), s Total Serum Bilirubir (mg/dl) Düşük riskli bebekler ( 38 hafta ve sağlıklı) Orta riskli bebekler ( 38 hafta ve risk vaktöleri var veya /7 hafta ve sağlıklı) Yüksek riskli bebekler ( /7 hafta ve risk faktörleri var) Doğum 24 s 48 s 72 s 96 s 5 gün 6 gün 7 gün Yaş 85 Şekil 2. Hastaneye Yatış Yapılmış 35 Hafta Üzerindeki Bebeklerde Önerilen Fototerapi Protokolü (3) Kaynak: Çetinkaya M, Köksal N, Özkan H. (26). Yenidoğan Sarılıklarında Tedavi Yaklaşımı. Güncel Pediatri, (3), s

3 Hemşirelik Bakım Standartları Dikkat Edilecek Noktalar Fototerapi uygulanacak yenidoğan alt bezi dışında çıplak olmalıdır. Bebeğin gözleri ve genital bölgesi ışıktan korunmalıdır. Göz bandının burun deliklerini tıkamamasına dikkat edilmelidir. Küvöz içindeki yenidoğanların küvöz ısısının 1-2ºC düşürülmesi gerekmektedir. Küvöz kullanılıyorsa aşırı ısınmayı engellemek için fototerapi lambası ve küvöz arasında 5-8 cm boşluk sağlanmalıdır. Fototerapi uygulanan bebeğin günlük sıvı ihtiyacı % 1-2 artacağından beslenme sürdürülmeli ve ilave sıvı/ besin gereksinimi karşılanmalıdır. Gizli sıvı kayıpları da olabileceğinden bebek günlük olarak tartılmalı, dehidratasyon belirtileri izlenmelidir. Fototerapi vücut sıcaklığını arttıracağından, vücut sıcaklığı takip edilmelidir. Yıkılan bilirübin dışkı ile atılır. Sık dışkılama perianal irritasyona neden olabilir. Bu nedenle perianal bölgenin titiz bir şekilde temizlenmesi, derinin temiz ve kuru tutulması gereklidir. Bilirübin düzeyi en az 12 saatte bir takip edilmelidir. Bebeğin bakımında olası yanıkları önlemek için bebe yağı, krem, losyon gibi ürünler kullanılmamalıdır. Fototerapi kesildikten sonraki gün de rebound etki açısından bilirübin düzeyi tekrar ölçülmelidir. Resim 1. Fototerapi Uygulaması 268

Küvöz kullanılıyorsa aşırı ısınmayı engellemek için fototerapi lambası ve küvöz arasında 5-8 cm boşluk sağlanmalıdır.

4 Fototerapi Alan Bebeğin Bakımı İŞLEM BASAMAKLARI Not: İşlem sırasında kullanılacak malzemelere kitap sonu Ek-1 de yer verilmiştir. 1. Eller el yıkama standardına göre yıkanır. 2. Aile ile işbirliği sağlamak için işlem hakkında aileye bilgilendirme yapılır. 3. Gözleri korumak ve retinal hasarı önlemek için, burnu kapatmayan koruyucu bantlarla bebeğin gözleri kapatılır. Göz pedinin bebeğin gözlerini tam olarak kapatacak büyüklükte olması önemlidir. Hemşire 4-6 saat arayla göz kapaklarına aşırı baskı, korneal irritasyon, kızarıklık, çapaklanma, akıntı açısından gözlerin rutin kontrolünü yapar. 4. Vücudun tüm yüzeylerinin eşit düzeyde fototerapi almasını sağlamak için bebeğin bezi hariç çıplak kalması sağlanır. 5. Tek yönlü fototerapi uygulanıyorsa, vücudun tüm yüzeylerinin eşit düzeyde fototerapi almasını sağlamak için bebeğe 6 saatte bir pozisyon verilir ve not edilir. 6. Vücut ısısı izlenmelidir. 7. Aldığı çıkardığı sıvı miktarı kontrol edilir. 8. Beslenme sırasında temas duygusunun devamı için, fototerapi kapatıldıktan sonra bebeğin gözleri açılır. 9. Bebeğin anne sütü ile beslenmesi önemlidir. Bebek sık sık emzirilir. 1. Tedavinin süresinin saptanması için, serum bilirübin seviyesi (en az 12 saatte bir olmak üzere) hekim istemindeki sıklığa göre kontrol edilir. 11. Bebeğin kilosu her gün ölçülür ve kaydedilir. 12. Fototerapi sonucu bağırsak peristaltizmi artacağından ve bilürübin parçalanacağından dolayı dışkı, yumuşak kıvamda yeşilimtrak veya koyu kahverengi olabileceği dikkate alınarak takibi yapılır. 13. Bilirubin düzeyi için kan alınırken ve altı değiştirilirken lamba kapatılır. 14. Anne sütü ve emzirmenin sürdürülmesi konusunda aileye eğitim verilir. 269

Göz pedinin bebeğin gözlerini tam olarak kapatacak büyüklükte olması önemlidir.

5 Hemşirelik Bakım Standartları Kaynaklar 1. Acunaş B. (28). Hipebilirubinemide Tedavi, Güncel Pediatri, 6(özel sayı 1), s Canbulat N, Demirgöz M. (29). Yenidoğan Işık Tedavisi: Fototerapi. Zeynep Kamil Tıp Bülteni, 4 (1), s Çetinkaya M, Köksal N, Özkan H. (26). Yenidoğan Sarılıklarında Tedavi Yaklaşımı. Güncel Pediatri 3, s Demirsoy U. (28). İndirekt Hiperbilirübinemi Nedeniyle Fototerapi Alan Term Yenidoğanlarda İntravenöz Sıvı Desteğinin Bilirubin Seviyesi Üzerine Etkisi. Uzmanlık Tezi, Zeynep Kamil Kadın ve Çocuk Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi, İstanbul, s Wentworth SDP. (25). Neonatal Phototherapy Today s Lights, Lamps and Devices. Infant 1(1), p Wheeler BJ. (211). Health Promotion of the Newborn and Family. (In: Wong s Nursing Care of Infants and Children, Ed: HockenberryMJ and Wilson D). 9.Edition, Elsevier Mosby, Missouri, p (Erişim Tarihi: ) documents/guidelines/final%2phototherapy%2guideline%25%212.pdf. (Erişim Tarihi: ) Tarihi: ). Hazırlayanlar Uzm. Hem. PINAR AKÇAY (BUCH Hizmet İçi Eğitim Hemşiresi) Hem. Nurhayat AYDOĞDU (Bayındır DH Sağlık Bakım Hizmetleri Müdürü) Uzm. Hem. Seçil BEYECE İNCAZLI (Güney Genel Sekreterliği Sağ. Bak. Hiz. Koor.) Danışman Doç. Dr. Hatice YILDIRIM SARI (İKÇÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği A.D.) 27

İndirekt Hiperbilirübinemi Nedeniyle Fototerapi Alan Term Yenidoğanlarda İntravenöz Sıvı Desteğinin Bilirubin Seviyesi Üzerine Etkisi.

Benzer belgeler

Çocuklarda Vücut Ağırlığı Ölçümü

Çocuklarda Vücut Ağırlığı Ölçümü AMAÇ Çocuğun vücut ağırlığının doğru olarak ölçülmesi, sonucun çocuğun yaşına göre değerlendirilmesi ve değişikliklerin izlenmesidir. TEMEL BİLGİLER Sağlıklı çocuklarda