Gaziantep Üniversitesi Tıp Fakültesi, Nöroloji Anabilim Dalı, Gaziantep, Türkiye 4

Transkript

1 Arştırm Mklesi / Reserch Article Arch Neuropsychitr 2015; 52: DOI /np Obstrüktif Uyku Apne Sendromu (OUAS) Oln Hstlrd Plzm Nitrit Düzeylerinin ve Oksidn-Antioksidn Durumlrının Arştırılmsı Investigtion of the Plsm Nitrite Levels nd Oxidnt Antioxidnt Sttus in Obstructive Sleep Apne Syndrome Hkn BOZKURT 1, Abdurrhmn NEYAL 2, Sırm GEYİK 3, Seyithn TAYSI 4, Rüksn ANARAT 5, Mesut BULUT 6, Ayşe Münife NEYAL 3 1 Gzintep Özel Medikl Prk Hstnesi, Nöroloji Bölümü, Gzintep, Türkiye 2 Gzintep Ersin Asln Devlet Hstnesi, Nöroloji Kliniği, Gzintep, Türkiye 3 Gzintep Üniversitesi Tıp Fkültesi, Nöroloji Anbilim Dlı, Gzintep, Türkiye 4 Gzintep Üniversitesi Tıp Fkültesi, Biyokimy Anbilim Dlı, Gzintep, Türkiye 5 Bşkent Üniversitesi Tıp Fkültesi, Biyokimy Anbilim Dlı, Adn, Türkiye 6 Smndğ Devlet Hstnesi, Nöroloji Kliniği, Hty, Türkiye ÖZET Amç: Obstrüktif uyku pne sendromu (OUAS) en sık görülen uyku bozukluklrındn biridir. Endotel disfonksiyonu ile ilişkili olbilecek nitrik oksit in (NO) dolylı bir göstergesi oln plzm nitrit değerleri, totl oksidn durum (TOS), totl ntioksidn durum (TAS) ve oksidtif stres indeksi (OSİ) hst ve kontrol grubund çlışılrk herhngi bir frk olup olmdığı ve OUAS ın şiddeti y d komorbid durumlrl ilişkisinin olup olmdığı rştırıldı. Yöntem: Bu çlışm polisomnogrfi ypılrk OUAS tnısı doğrulnmış 39 hst ve 40 sğlıklı kontrol olgusu ile ypıldı. Hst grubu 10 kdın ve 29 erkekten; kontrol grubu ise 20 kdın ve 20 erkekten oluştu. OUAS lı hstlr polisomnogrfi (PSG) bulgulrın göre hfif, ort ve ğır olrk sınıflndırıldı. Tüm olgulrın venöz knlrındn plzm TOS, TAS ve nitrit düzeyleri ölçüldü. OSİ değerleri TOS değerinin TAS değerine bölünmesiyle elde edildi. Değerler hst gruplrı rsınd ve kontrol grubu ile krşılştırıldı. Bulgulr: PSG ile 2 hstd hfif, 7 hstd ort ve 30 hstd ğır OUAS olduğu görüldü. OUAS grubund vücut kitle indeksi, krdiyovsküler hstlık ve bşk bir komorbid durum için ilç kullnımı isttistik olrk nlmlı dh yüksekti (sırsıyl; p=0,001, p=0,029, p=0,006). OUAS grubund TOS ve OSI kontrol grubundn nlmlı frklılık gösterdi (sırsıyl; p=0,001, p=0,001); nck plzm medyn nitrit seviyesi ve TAS çısındn herhngi bir frklılık tespit edilmedi. Sonuç: Bu sonuçlr göre OUAS lı olgulrd oksidn - ntioksidn dengenin oksidn trf kymış olduğu söylenebilir. Plzm nitrit seviyelerinin kontrollerle benzer olmsı endotel disfonksiyonu ve oksidn - ntioksidn dengenin bozulmsınd NO den frklı moleküllerin rol oynybileceğini düşündürmüştür. Anhtr kelimeler: Tıkyıcı uyku pnesi, nitrik oksit, ntioksidnlr, oksidtif stres ABSTRACT Introduction: Obstructive sleep pne (OSA) is one of the most prevlent sleep disorders. In the present study, we ssessed the nitrite level, which is n indirect indictor of nitric oxide (NO), totl oxidnt sttus (TOS), totl ntioxidnt sttus (TAS) nd oxidtive stress index (OSI), which my be ssocited with endotel dysfunction. We investigted the difference between the groups nd the reltionship mong the severity of comorbid conditions. Methods: This study ws conducted in 39 OSA ptients confirmed by polysomnogrphy nd 40 helthy subjects (controls). The OSA group consisted of 10 women nd 29 men nd the control group consisted of 20 women nd 20 men. Polysomnogrphic reveled mild OSA in two, moderte in 7 nd severe in 30 cses. We mesured plsm TAS, TOS nd nitrite levels from venous blood. The OSI vlue ws obtined by dividing the TOS nd TAS vlues. Vlues were compred with the control group nd between ptient groups. Results: A high body mss index (BMI), crdiovsculer diseses (CVD) nd the use of mediction for co-morbid diseses were more prevlent in the OSA group (p=.001, p=.029 nd p=.006, respectively). The medin plsm TOS level nd OSI in the obstructive sleep pne syndrome (OUA) group were significntly higher thn those in the control group (p=.001 nd p=.001, respectively). The plsm medin nitrite level nd TAS did not show ny significnt difference between the OSA nd the control groups. None of the prmeters reveled significnt difference between severe nd moderte OSA cses. Conclusion: Our findings in the present study reveled tht the oxidnt ntioxidnt blnce shifted towrd the oxidnt side in OSA cses; however, the NO level did not chnge. These findings together my point out tht some molecules other thn NO my hve role in the pthophysiology of endothelil dysfunction nd lso in the disturbed oxidnt ntioxidnt blnce in OSA. Keywords: Obstructive sleep pne, nitric oxide, ntioxidnt, oxidtive stress GİRİŞ Uykud tekrrlyn pnelerle krkterize bir hstlık oln obstrüktif uyku pne sendromu (OUAS) toplumd sık krşılşıln sğlık problemlerinden biridir (1). Krdiyovsküler hstlıklr, hipertnsiyon, dibetes mellitus, obezite gibi ciddi morbidite ve mortlite riski tşıyn hstlıklrl birlikte görülme olsılığı yüksektir. Endotel disfonksiyonu ve bun bğlı olrk d çoğu vsküler ve metbolik oln komorbid durumlrın orty çıkmsını kolylştırn birçok neden olbilir. Anck bu nedenlerin net olrk ydınltılbildiğini söylemek hlen mümkün değildir. Bugüne kdr en çok çlışılmış oln ve en iyi bildiğimiz değişikliklerden biri oksidtif yükün rtışıdır. OUAS hstlrınd Yzışm Adresi/Correspondence Address: Dr. Sırm Geyik, Gzintep Üniversitesi Tıp Fkültesi, Nöroloji Anbilim Dlı, Gzintep, Türkiye E-post: drsirmgeyik@hotmil.com Geliş Trihi/Received: Kbul Trihi/Accepted: Çevrimiçi Yyın Trihi/Avilble Online Dte: Copyright 2015 by Turkish Assocition of Neuropsychitry - Avilble online t Telif Hkkı 2015 Türk Nöropsikiytri Derneği - Mkle metnine web syfsındn ulşılbilir. 221

2 Bozkurt ve rk. OUAS d Plzm Nitrit ve Oksidn Antioksidn Düzey Arch Neuropsychitr 2015; 52: uyku süresince devm eden kn oksijen stursyon değişiklikleri tekrrlyn hipoksik dönemlere bğlı olrk oksidn-ntioksidn dengenin oksidn moleküller lehine bozulmsın yol çbilir. Aslınd OUAS hstlrınd uyku pnesinin ynı sır bu hstlrd sıklıkl birlikte bulunn obezite, DM gibi durumlr d oksidtif stresin rtmsın neden olbilir (2). Dolyısıyl, oksidtif stresin OUAS ve kompliksyonlrının orty çıkmsınd sebep mi sonuç mu olduğu net değildir. Anck şun ki bilgiler ışığınd oksidtif stresin bu klinik durumlrın tümünde önemli bir ortk nokt olduğu söylenebilir. Nitrik oksit (NO) endotel fonksiyonlrınd önemli multipotent bir moleküldür. Birçok frklı fonksiyonunun ynı sır uykunun ve gece gündüz (sirkdyen) ritminin modülsyonund ve serebrovsküler sistemin regülsyonund d görevi vrdır (3). Plzm NO değişiklikleri birçok hstlıkt bildirilmiştir. Özellikle krdiyovsküler ve serebrovsküler olylrd önemli değişlikler olbilir. OUAS d periferik y d sntrl NO değişiklikleri beklenebilir (4,5). Anck kuvvetli bğlntılr olduğunu gösteren knıtlr henüz gösterilememiştir. Bu çlışmd OUAS hstlrınd oksidn stres prmetreleri plzm nitrit değerleriyle birlikte değerlendirilerek hem kontrol olgulrının değerlerine göre hem de hst grubu içinde demogrfik ve klinik bulgulr ve hstlığın şiddetine göre krşılştırılmıştır. YÖNTEM Gzintep Üniversitesi Tıp Fkültesi Nöroloji Anbilim Dlı ve Dr. Ersin Asln Devlet Hstnesi Nöroloji polikliniklerinde OUAS ön tnısı düşünülen, Dr. Ersin Asln Devlet hstnesi uyku ünitesinde polisomnogrfi ypılrk OUAS tnısı doğrulnmış 18 yşının üzerinde, böbrek fonksiyon bozukluğu, romtolojik hstlık ve ktif enfeksiyon bulgulrı olmyn hstlr çlışm konusund bilgilendirildi. Ktılmyı kbul eden 39 OUAS olgusu çlışmy dhil edildi. Hstlrın polisomnogrfi çekimleri Embl N700/ somnologic softwre (Medcre,Icelnd) cihzı ile gerçekleştirildi. Çekimden önce hstlrın son 15 gün içinde uyku değerlendirme prmetrelerini bozck herhngi bir ilç kullnmdığındn emin olundu. Her hstd stndrt koşullrd gerçekleşen norml uyku süresince çekim ypıldı. Polisomnogrfi çekimi stndrtlrı ve değerlendirilmesi, AASM Uyku ve İlişkili Olylrın Skorlnmsı Kitbı; WESTCHESTER, IL, 2007 ye göre ypıldı (6). Uyku bozukluklrı AASM, Uluslrrsı Uyku Bozukluklrı Sınıflndırmsı II ye göre değerlendirildi (7). Uyku bozukluğu y d nörolojik hstlığı olmyn, dışlm kriterleri bulunmyn ve çlışmy ktılmyı kbul eden 40 olgu kontrol grubunu oluşturdu. Kontrol grubund uyku bozukluğu uyku hstlrını tkipte tecrübeli hekimler trfındn yüz yüze görüşülerek rştırıldı. Anmnezde uykuy dlm süresi, uykuy dlmdn önce zorlu ekstremite hreketleri, uykud horlm vrlığı, uykud geçirilen ortlm süre, gece boyunc uynm syısı, sbh bş ğrılrı, uykululuk ve yorgunluk hissi, gündüz uykululuğunun ve uyuklmlrın olup olmdığı sorgulndı ve her olguy Epworth uyku değerlendirme formu uygulndı. Tüm durumlr sorgulndıktn sonr, uyku ile ilişkili ykınmsı olmyn kişiler rsındn seçildi Çlışm Gzintep Üniversitesi Tıp Fkültesi Yerel Etik Kurul u trfındn onylndı ve çlışmy ktıln tüm olgulrdn yzılı bilgilendirilmiş olur formu lındı. Çlışmy ktıln tüm olgulrın demogrfik özellikleri, özgeçmiş, soygeçmiş bilgileri, fizik ve nörolojik muyene bilgileri, lbortur bulgulrı, vücut kitle indeksleri (VKİ) ve uyku özellikleri önceden hzırlnmış bir form kydedildi. Hst ve kontrol gruplrındki kişilerden plzm nitrit, oksidn ve ntioksidn düzeyleri için brkioseflik venden 10 cc kdr kn lınrk içine protinin eklenmiş oln EDTA lı tüplere konuldu. Tüpler ntikogülsyon için nzikçe birkç kez sllnrk 15 dkik bekletildikten sonr 1600 g/dk hızd 10 dkik sntrifüj edildi. Elde edilen plzm örnekleri çlışılıncy kdr -80 derecede sklndı. TOS ve TAS ölçümleri Erel trfındn geliştirilen tm otomtik yöntemlerle ypıldı (7,8). TOS ölçümünde kolorimetrik ve TAS ölçümünde spektrofotometrik yöntem kullnıldı OSİ değerleri TOS değerinin TAS değerine bölünmesiyle elde edildi (9). Plzm nitrit düzeyleri ticri bir Nitrik Oksit (NO 2 /NO 3 ) Arştırm Kiti (Nitric Oxide (NO 2 / NO 3 ) detection kit, Enzo Life Sciences, Inc., Ctlog No. ADI ) kullnılrk; TECAN A-5082 Austri cihzınd ELISA yöntemi ile çlışıldı. İsttistiksel Anliz Bğımsız ktegorik değişkenlerin krşılştırılmsınd Ki-kre ve Fisher-Freemn-Hlton testi uygulndı, ikili grup krşılştırmlrınd Fisher Exct testi, syısl değişkenlerde ise norml dğılım koşulu sğlnn durumd T-test, norml dğılım koşulu sğlnmyn ikili grup krşılştırmlrınd Mnn- Whitney U test isttistiği kullnıldı. Syısl değişkenler rsındki ilişkinin yönünün ve şiddetinin belirlenmesinde Spermn Rnk korelsyon ktsyısı kullnıldı. Tnımlyıcı isttistikler; ktegorik değişkenler için syı ve yüzde; norml dğılım ship syısl değişkenler için ortlm ± stndrt spm, norml dğılım ship olmyn değişkenler için medyn (minimum-mksimum) şeklinde verildi. İsttistiksel nlmlılık düzeyi p değerinin 0,05 ten küçük olmsı durumu olrk kbul edildi. İsttistiksel nliz için SPSS (Sttisticl Pckge for the Socil Sciences Inc., Chicgo, IL, ABD) 15.0 Windows progrmı kullnıldı. BULGULAR Hst grubund 10 u kdın 39 OUAS hstsının yş ortlmlrı 50,46±11,58 yıl olrk bulundu. Kontrol grubu ise yş ortlmlrı 53,78±10,20 yıl oln 20 si kdın 40 olgudn oluşmuştu. Hst grubund vücut kitle indeksi (VKİ) ortlmsı 32±3,18 (minimum-mksimum 24-48) iken kontrol grubund 28 (minimum-mksimum 22-34) bulundu. OUAS lı hstlrın VKİ kontrol grubundn isttistiksel nlmlı yüksekti (p=0,001). OUAS olgulrınd KAH hstlığı ve ilç kullnım ornı d isttistiksel olrk nlmlı yüksek bulundu (sırsıyl: p=0,029, p=0,006) (Tblo 1). Hst grubunun PSG ile ypıln değerlendirmesinde 2 hstd hfif, 7 hstd ort ve 30 hstd ğır OUAS tespit edildi. Her iki grubun plzm medyn nitrit değerlerinin krşılştırılmsınd rlrınd isttistiksel olrk nlmlı frkın olmdığı izlendi (p=0,926) (Tblo 2). Tblo 1. Hstlrın özgeçmiş ve sosyodemogrfik özellikleri Kontrol grubu Hst grubu (n=40) (n=39) p Cinsiyet (n, %) Kdın 20 (50,0) 10 (25,6) 0,026 Erkek 20 (50,0) 29 (74,4) Yş (Ort.±SS) 53,78±10,20 50,46±11,58 0,181 c VKİ (Ortnc (Min-Mks) 28±3,18 (22-34) 32 (24-48) 0,001 d Özgeçmiş (n, %) HT 6 (15) 10 (25,6) 0,239 b KAH 1 (2,5) 6 (15,4) 0,057 b DM 3 (7,5) 4 (10,3) 0,712 b Akciğer 3 (7,5) 5 (12,8) 0,481 b hstlığı Diğer 10 (25) 9 (23,1) 0,842 İlç kullnımı (n, %) 3 (7,5) 12 (32,4) 0,006 Person Chi-Squre, b Fisher s Exct Testi, c T-testi, d Mnn-Whitney U testi. Ort: ortlm; SS: stndrt spm; VKİ: vücut kitle indeksi; Min: minimum; Mks: mksimum; HT: hipertnsiyon; KAH: koroner rter hstlığı; DM: dibetes mellitus

3 Arch Neuropsychitr 2015; 52: Bozkurt ve rk. OUAS d Plzm Nitrit ve Oksidn Antioksidn Düzey PSG de hfif, ort ve ğır hst gruplrı NO düzeyleri çısındn incelendiğinde de gruplr rsınd nlmlı frk izlenmedi (p=0,485) (Tblo 2). Olgulrın özgeçmiş, soygeçmiş ve lbortur bulgulrın göre plzm NO değerlerinin krşılştırılmsınd; hst grubund NO ile VKİ rsınd isttistiksel nlmlı negtif yönlü ilişki vrdı (p=0,018) (Tblo 3). Diğer prmetreler çısındn herhngi bir frk sptnmdı. Her iki grubun plzm TAS, TOS düzeyleri ve OSİ değerleri krşılştırıldığınd bulunn sonuçlr şu şekilde özetlenebilir; hst ve kontrol grubund TAS değerleri çısındn nlmlı frk sptnmdı (p=0,63) (Tblo 4). Hstlrın TOS ve OSİ değerleri kontrol grubundn isttistiksel nlmlı yüksek bulundu (sırsıyl; p=0,001, p=0,001) (Tblo 4). Polisomnogrfi de ort ve ğır hst gruplrının TAS, TOS değerleri ve OSİ çısındn krşılştırılmsınd isttistiksel nlmlı frk yoktu (sırsıyl: p=0,510, p=0,877, p=0,383) (Tblo 5). Olgulrın özgeçmiş, soygeçmiş ve lbortur bulgulrın TAS, TOS, OSİ değerlerinin krşılştırılmsınd bulunn sonuçlr şu şekilde özetlenebilir; HT oln hstlrın TAS değeri olmynlr göre nlmlı düşüktü (p=0,015). Herhngi bir hstlıktn dolyı kronik ilç kullnımı oln hstlrd TOS düzeyi ve OSİ nlmlı olrk yüksekti (sırsıyl: p=0,001, p=0,003) (Tblo 6). TARTIŞMA Bu çlışmd OUAS lı olgulrd serum TOS düzeyi ve oksidtif stres indeksinin isttistiksel nlmlı yüksek bulunmsı litertürdeki bilgilerle uyumludur. TAS değerlerinin hst grubund kontrol grubun göre dh düşük olduğu görülmüştür m nlmlı frk tespit edilmemiştir. Plzm medyn nitrit düzeyleri de gruplr rsınd nlmlı frk göstermemiştir. OUAS lı olgulrd oksidtif stres vrlığını destekleyen çlışmlr vrdır (4,10,11). Aslınd kn oksijen stursyon değişikliklerinin sürekli yşndığı OUAS d oksidtif stresin rtmış olmsı beklenebilir. OUAS lı hstlrd uyku sırsınd tekrrlnn pnelerle birlikte rk rky gelen hipooksijenizsyon-reoksijenizsyon dönemleri tekrrlyn iskemi/reperfüzyon olylrın benzer şekilde endotel disfonksiyonun ve vsküler değişikliklere neden olbilir (12,13). Endotel fonksiyonunun bozulduğu, oksidtif stresin rttığı OU- AS d sntrl ve/vey periferik nitrik oksit slınımınd bir normllik olmsı beklenen bir durumdur (4). Am slınd endotel disfonksiyonuyl ilgili çok syıd veri olmsın rğmen bugüne kdr NO ile OUAS rsınd güçlü bğlr bildirilmemiştir. Bu çlışmd d OUAS hstlrınd oksidtif stres rtmış olrk bulunmuş olmsın rğmen plzm medyn nitrit düzeylerinde OUAS ve kontrol gruplrı rsınd nlmlı bir frk görülmemiştir. Anck bu çlışmd tüm olgulr birlikte değerlendirildiğinde plzm nitrit düzeyleri sdece VKİ ile nlmlı ilişki göstermiştir. Bu nedenle OUAS d NO değişikliklerinin rştırıldığı çlışmlrd hst ve kontrol gruplrının VKİ değerlerinin benzer olmsın özen gösterilmesinin sonuçlrın doğru değerlendirilmesinde önemli olduğu söylenebilir. OUAS d krdiovsküler morbidite ve mortlite riski yüksektir. OUAS bğlı olrk orty çıkn rtmış semptik ktivite; oksidtif stres, brorefleks meknizmlrdki değişiklikler ve vsküler fonksiyon değişiklikleri hstlrı krdiyovsküler hstlıklr ytkın hle getirebilir (14). Anck ltt ytn nedenler henüz net olrk ydınltılmmıştır. Aslınd OUAS hipertnsiyon, krdiyovsküler hstlıklr, metbolik sendrom, insülin rezistnsı gibi vsküler rektiviteyi bozn birçok frklı klinik duruml birlikte bulunur. Komorbid sistemik hstlıklrın bulunmsı özellikle oksidn-ntioksidn durumun değerlendirilmesini zorlştırır. Çünkü, dh önceki yyınlrd d bildirildiği şekilde, OUAS l birlikte büyük sıklıkt görülen bu hstlıklrın d ntioksidn kpsiteyi zltmsı ve oksidn yükü rttırmsı mümkündür. Bu çlışmmızd; önceki çoğu yyınd bildirildiği şekilde (13,15,16,17); hst grubunun dh obez, dh fzl koroner rter hstlığı (KAH) öyküsü oln, dh Tblo 2. Hst grubundki plzm totl nitrit medyn değerlerinin kontrol grubun ve PSG sonuçlrın göre tespit edilen hstlık şiddetine göre krşılştırılmsı Plzm totl nitrit düzeyleri Medyn (Min-Mks (µmol/l) Hst (n=39) Ort 5105 ( ) Ağır 4466,5 ( ) Tblo 4. Hst ve kontrol gruplrınd TAS, TOS değerleri ve OSİ'nin krşılştırılmsı Kontrol grubu Hst grubu (n=40) (n=39) medyn (Min-Mks) medyn (Min-Mks) p TAS 1,63 (0,03-4,18) 1,62 (1,06-2,03) 0,459 TOS 3,84 (1,29-9,90) 13,12 (2,26-90,45) <0,001 * OSİ 0,22 (0,06-4,20) 0,92 (0,17-4,39) <0,001 * Mnn-Whitney U testi. *p<0,05. Min: minimum; Mks: mksimum; TAS: totl ntioksidn seviyesi; TOS: totl oksidn seviyesi; OSİ: oksidtif stres indeksi Tblo 5. PSG de ort ve ğır hst gruplrının TAS, TOS değerleri ve OSİ çısındn krşılştırılmsı TAS TOS OSİ Medyn Medyn Medyn (Min-Mks) (Min-Mks) (Min-Mks) PSG Ort 1,72 (1,25-1,84) 10,72 (2,98-90,45) 0,61 (0,17-2,32) Ağır 1,6 (1,06-2,03) 13,94 (2,26-51,46) 1,07 (0,18-4,39) p 0,510 0,877 0,383 Mnn-Whitney U testi. *p<0,05. Min: minimum; Mks: mksimum; TAS: totl ntioksidn seviyesi; TOS: totl oksidn seviyesi; OSİ: oksidtif stres indeksi PSG: polisomnogrfi çok syıd ilç ln kişilerden oluştuğu göz önünde bulundurulurs bulgulrımızın eşlikçi tıbbi durumlr bğlı olrk orty çıkmış olm olsılığı vrdır. Litertür trmmızd komorbid hstlıklrı oln hstlrın çlışm dışınd bırkıldığı bir tne çlışmy rstlnmıştır. Bu çlışmd 32 OUAS hstsınd hstlık şiddetinin TAS üzerine etkisi ve bir gecelik sürekli pozitif hvyolu bsıncı (continuous positive irwy pressure-cpap) uygulmsının TAS ı nsıl değiştirdiği rştırılmıştır (18). Anck OSAS ın doğl sürecinde komorbiditelerin nekdr sık olduğu düşünülürse seçilmiş bir hst grubundki değerlendirmelerin getirebileceği zorluklr ve hstlığı doğl sürecindeki tüm yönleriyle değerlendirmedeki kısıtlılıklrının d göz önünde bulundurulmsının gerektiğini düşünüyoruz. Obstrüktif Uyku Apne Sendromu nun krdiyovsküler kompliksyonlrı içerisinde en sık görüleni hipertnsiyondur (19). Birçok epidemiyolojik ve deneysel çlışm, OUAS ile hipertnsiyon rsınd güçlü bir ilişki olduğunu p p=0,485 Toplm 4626 ( ) p=0,926 Kontrol (n=40) Toplm 4733 ( ) Mnn-Whitney U testi. Min: minimum; Mks: mksimum; PSG: polisomnogrfi Tblo 3. Nitrit ile VKİ rsınd isttistiksel nlmlı negtif yönlü ilişki Nitrit r *p Yş -0,060 0,719 VKİ -0,376 0,018 * Spermn korelsyon ktsyısı. VKİ: vücut kitle indeksi, *p<0,

4 Bozkurt ve rk. OUAS d Plzm Nitrit ve Oksidn Antioksidn Düzey Arch Neuropsychitr 2015; 52: Tblo 6. Olgulrın özgeçmiş bulgulrın TAS, TOS, OSİ değerlerinin krşılştırılmsınd bulunn sonuçlr TAS TOS OSİ Medyn Medyn Medyn (Min-Mks) (Min-Mks) (Min-Mks) HT Yok 1,64 (0,03-4,18) 5,33 (1,29-50,97) 0,36 (0,06-4,28) Vr 1,43 (1,12-1,92) 8,02 (1,87-90,45) 0,60 (0,14-4,39) p 0,015 * 0,428 0,526 İlç Hyır 1,64 (0,03-4,18) 4,82 (1,29-50,97) 0,30 (0,06-4,28) kullnımı Evet 1,60 (1,17-2,03) 13,76(2,48-90,45) 1,08 (0,14-4,39) p 0,611 0,001 * 0,003 * Mnn-Whitney U testi. *p<0,05. Min: minimum; Mks: mksimum; TAS: totl ntioksidn seviyesi; TOS: totl oksidn seviyesi; OSİ: oksidtif stres indeksi HT: hipertnsiyon göstermiştir (19,20,21). OUAS tedvisi üzerine ypıln çok syıdki çlışmd d, OUAS tedvisi ile hipertnsiyonun kontrol ltın lındığı gösterilmiştir (22,23). Anck bu konud ypıln met nlizlerde hesplnn ortlm kn bsıncı düşüşleri isttistiksel çıdn nlmlı düzeyde, nck ynı zmnd beklenenden dh zdır (24,25). Bu sonuç, met nlizlere ktıln çlışmlrdki frklı çlışm modellerine bğlı olbileceği gibi hipertnsiyon gelişme meknizmlrındki henüz tm bilmediğimiz frklılıklr bğlı d orty çıkmış olbilir. Çlışmmızd hst ve kontrol gruplrı hipertnsiyon çısındn benzer bulunmuştur. Çlışmmızd olduğu gibi tek bir kez ölçülen TA ın norml bulunmsı hipertnsiyonu ekrte ettirmez. Dolyısıyl bu sonuç çlışm grubunun syıc z olmsı, hstlrın dh önceden konmuş oln hipertnsiyon tnılrını ve/vey ilçlrını bildirmemiş olmlrı ve/vey hstlrın hipertnsiyon çısındn yrıntılı olrk izlenmemiş olmsın bğlı olbilir. OUAS ın şiddetine bğlı olrk hem kompliksyon gelişme riski, hem ntioksidn durumun şiddeti, hem de tedviye verilen cevp değişebilir (26,27). Wisconsin Uyku Kohort çlışmsınd, pne-hipopne indeksi 15 ve üzeri oln OUAS hstlrınd, diğer fktörlerden bğımsız olrk 3 kt dh fzl hipertnsiyon gelişme riski olduğu gösterilmiştir (28). Çlışmmızd ort ve ğır OUAS hstlrı rsınd hiçbir prmetre çısındn isttistik nlmlı frk bulunmmıştır. Bu durum hst grubumuzun nispeten küçük bir grup olmsı ve bskın olrk ğır OUAS lı hstlrın çlışmy lınmış olmsındn kynklnmış olbilir. Çlışmmızd yeterli syıd hfif ve/vey ort ğırlıkt OUAS hstnın olmmsı hstlığın şiddetine göre ypıln krşılştırmlrı kısıtlmıştır. Bu çlışmd OUAS hstlrı bşvuru sırsın göre çlışmy lınmış ve pne ğırlıklrı sonrki nlizlerde değerlendirilmiştir. Bşk bir deyişle OUAS olgulrı hstlığın şiddetine göre seçilerek gruplr oluşturulmmıştır. Çünkü çlışmnın ypılndırılmsınd temel mç OUAS olgulrınd hstlığın şiddetinin rştırıln prmetreler üzerindeki etkisinin değerlendirilmesi değil; endotel disfonksiyonuyl ilişkili olbileceği düşünülen OUAS d, ynı hst grubund endotel fonksiyonlrıyl ilişkili olbilecek birden fzl prmetrenin birlikte değerlendirilmesi olrk belirlenmiştir. Hstlrın bu bkış çısıyl incelendiği çlışmlr çısındn litertür bilgilerimizin eksik olduğu göz önünde bulundurulurs sonuçlrımız bir ön bulgu olrk kbul edilebilir. Hst grubumuzun nispeten küçük bir grup olmsı, kontrol grubund dh fzl kdın olmsı, bskın olrk ğır OUAS lı hstlrın çlışmy lınmış olmsı ve uzun süreli tkip bilgilerinin bulunmmsı bu çlışmnın kısıtlyıcı ynlrıdır. Bu nedenle dh geniş hst gruplrınd, frklı çlışm protokolleriyle ve endotel fonksiyonlrıyl ilişkili frklı durumlrın rştırıldığı çlışmlr ihtiyç vrdır. Sonuç olrk, ciddi bir toplum sğlığı sorunu oln OUAS hem nörolojik hem de sistemik htlıklr çısındn çok önemli bir durumdur. Ne kendi oluşumu ne de diğer sistemik hstlıklrl birlikte sık görülmesinin meknizmlrı henüz net olrk ydınltılmmıştır. Hstlık sürecinde oksidn-ntioksidn dengenin bozulmuş olmsı orty çıkış ve kompliksyonlrının oluşmsınd rol ln meknizmlrd önemli bir yere ship olbilir. Elimizdeki litertür bilgileri dikkte lındığınd; OUAS hstlrınd oksidtif stresin rtmış, ntioksidn kpsitenin zlmış olrk bulunmsının sebep mi sonuç mu olduğu trtışmlı bir konudur. Çünkü OUAS hem oksidtif stresi rtırn hem de slınd kendileri oksidtif stresin orty çıkmsın neden oln metbolik sendrom, hipertnsiyon vb birçok klinik duruml birlikte bulunur. CPAP tedvisi tnsiyon yüksekliği de dhil OUAS l birlikte bulunn bzı durumlrı düzeltebilir (29). Diğer yndn d örneğin kilo verilmesi OUAS ın şiddetini zltır. Dolyısıyl OUAS ve birlikte bulunduğu diğer klinik durumlr ile vücuttki oksidn-ntioksidn denge rsınd henüz hepsi ydınltılmmış, bir dizi krmşık etkileşim olduğu söylenebilir. Anck bunun dışınd, bu çlışmd d yptığımız şekilde endotel fonksiyonlrı üzerinde doğrudn yâd dolylı olrk etkili oln diğer fktörlerin de rştırmlr ktılmsı bkış çımızı genişletecektir. Ypılck tüm çlışmlrın OUAS ın oluş meknizmsının ydınltılmsın yrdımcı olcğını; hem tedvi edici hem de koruyucu hekimlik çısındn önemli bilgiler sğlycğını ve çok sık görülse bile çoğu kez gözden kçn bu sğlık sorununun frk edilebilmesini kolylştırcğını düşünüyoruz. Çıkr Çtışmsı: Yzrlr çıkr çtışmsı bildirmemişlerdir. Finnsl Destek: Yzrlr bu çlışm için finnsl destek lmdıklrını beyn etmişlerdir. Conflict of Interest: No conflict of interest ws declred by the uthors. Finncil Disclosure: The uthors declred tht this study hs received no finncil support. KAYNAKLAR 1. Lwrnce KS. ASDA- Dignostic Clsifiction Steering Committee. The Interntionl Clssifiction of Sleep Disorder. Dignostic nd Coding Mnuel, 2nd ed.chicgo: Allen Press Inc;1997. s Wysock E, Coft S, Cymerys M, Gozdzik J, Torlinski L, Btur-Gbryel H. The impct of the sleep pne syndrome on oxidnt-ntioxidnt blnce in the blood of overweight nd obese ptients. J Physiol Phrmcol 2008; 59: Feng J, Zhng D, Chen B. Endothelil mechnisms of endothelil dysfunction in ptients with obstructive sleep pne. Sleep Breth. 2012; 16: [CrossRef] 4. Brcelo A, Brbe F, de l Pen M, Vil M, Perez G, Pierol J, Durn J, Agusti AG. Antioxidnt sttus in ptients with sleep pnoe nd impct of continuous positive irwy pressure tretment. Eur Respir J 2006; 27: [CrossRef] 5. Weiss JW, Liu Y, Li X, Ji ES. Nitric oxide nd obstructive sleep pne. Respir Physiol Neurobiol 2012; 184: [CrossRef] 6. Iber C, Ancoli-Isrel S, Chesson A, Qun SF. The AASM Mnul for the Scoring of Sleep nd ssocited Events. Rules Terminology nd Technicl Specifictions. 1st Ed. Westchester, Illinois: Americn Acdemy of Sleep Medicine, Interntionl Clssifiction of Sleep Disorders, Version 2: Dignostic nd Coding Mnul. AASM, Rochester, MN, Erel O. A new utomted colorimetric method for mesuring totl oxidnt sttus. Clin Biochem 2005; 38: [CrossRef] 9. Erel O. A novel utomted method to mesure totl ntioxidnt response ginst potent free rdicl rections. Clin Biochem 2004; 37: [CrossRef] 10. Minoguchi K, Yokoe T, Tnek A, Oht S, Hirno T, Yoshino G. Assocition between lipid peroxidtion nd inflmmtion in obstructive sleep pnoe. Eur Respir J 2006; 28: [CrossRef] 11. Lvie L. Oxidtive stres nd endothelil dysfunction in obstructive sleep pne. Front Biosci (Elite Ed) 2012; 1: [CrossRef] 12. Somers VK, Dyken ME, Clry MP, Abboud FM. Sympthetic neurl mechnisms in obstructive sleep pne. J Clin Invest 1995; 96: [CrossRef] 13. Ip MS, Tse HF, Lm B, Tsng KW, Lm WK. Endothelil function in obstructive sleep pne nd response to tretment. Am J Respir Crit Cre Med 2004; 169: [CrossRef] 14. McNichols WT, Bonsigore MR. Mngement Committee of EU COST ction B26. Sleep pne s n independent risk fctor for crdiovsculr dis-

5 Arch Neuropsychitr 2015; 52: Bozkurt ve rk. OUAS d Plzm Nitrit ve Oksidn Antioksidn Düzey ese:current evidence, bsic mechnisms nd reserch priorities. Eur Respir J 2007; 29: [CrossRef] 15. Vgontzs AN, Ppnicolou DA, Bixler EO, Hopper K, Lotsiks A, Lin HM, Kles A, Chorousos GP. Sleep pne nd dytime sleepiness nd ftigue: reltion to viscerl obesity, insulin resistnce, nd hypercytokinemi. J Clin Endocrinol Metb 2000; 85: [CrossRef] 16. Alm I, Lewis K, Stephens JW, Bxter JN. Obesity, metbolic syndrome nd sleep pnoe: llproinflmmtory sttes. Obes Rev 2006; 8: [CrossRef] 17. Grunstein RR, Stenlof K, Hedner JA, Peltonen M, Krson K, SjostromL. Two yer reduction in sleep pne symptoms nd ssocited dibetes incidence fter weight loss in severe obesity. Sleep 2007; 30: Ktsoulis K, Kontkiotis T, Spnoginnis D, Vlchoginnis E, Kougioulis M, Gerou S, Dsklopolouo E. Totl ntioxidnt sttus in ptients with obstructive sleep pne without comorbidities: the role of the severity of the disese. Sleep Breth. 2011; 15: [CrossRef] 19. Phillips B. Sleep-disordered brething nd crdiovsculr disese. Sleep Med Rev 2005; 9: [CrossRef] 20. Nieto FJ, Young TB, Lind BK, Shhr E, Smet JM, Redline S, D Agtino RB, Newmn AB, Lebowitz WB, Pickering TB. Assocition of sleep-disordered brething, sleep pne, nd hypertension in lrge community-bsed study. Sleep Hert Helth Study. JAMA 2000; 283: [CrossRef] 21. Byrm NA, Çiftçi B, Güven SF, Byrm H, Diker E. Reltionship between the severity of obstructive sleep pne nd hypertension. Antol J Crdiol 2007; 7: Pepperell JC, Rmdssingh-Dow S, Crosthwite N, Mullins R, Jenkinson C, Strdling JR, Dvies RJ. Ambultory blood pressure fter therpeutic nd subtherpeutic nsl continuous positive irwy pressure for obstructive sleep pnoe: A rndomised prllel tril. Lncet 2002; 359: [CrossRef] 23. Bzzno LA, Khn Z, Reynolds K, He J. Effect of nocturnl nsl continuous positive irwy pressure on blood pressure in obstructive sleep pne. Hypertension 2007; 50: [CrossRef] 24. Aljmi M, Mulgrew AT, Fox J, Dvidson W, Schulzer M, Mk E, Ryn CF, Fleethm J, Choi P, Ays NT. Impct of continuous positive irwy pressure therpy on blood pressure in ptients with obstructive sleep pne hypopne: A met-nlysis of rndomized controlled trils. Lung 2007; 185: [CrossRef] 25. Hentjens P, Vn Meerheghe A, Moscriello A, De Weerdt S, Poppe K, Dupont A, Velkeniers V. The impct of continuous positive irwy pressure on blood pressure in ptients with obstructive sleep pne syndrome: Evidence from met-nlysis of plcebo-controlled rndomized trils. Arch Intern Med 2007; 167: [CrossRef] 26. Christou K, Kostiks K, Pstk C, Tnou K, Antonidou I, Gourgoulinis KI. Nsl continuous positive irwy pressure tretment reduces systemic oxidtive stress in ptients with severe obstructive sleep pne syndrome. Sleep Med 2009; 10: [CrossRef] 27. Ktsoulis K, Kontkiotis T, Spnoginnis D, Vlchoginnis E, Kougioulis M, Gerou S, Dsklopoulou E. Totl ntioxidnt sttus in ptients with obstructive sleep pne without comorbidities: the role of the severity of the disese. Sleep Breth. 2011; 15: [CrossRef] 28. Pepprd P, Young T, Plt M, Skdrud J. Prospective study of the ssocition between sleep disordered brething nd hypertension. N Engl J Med 2000; 342: [CrossRef] 29. Büchner NJ, Quck I, Woznowski M, Stähle C, Wenzel U, Rump LC. Microvsculr endothelil dysfunction in obstructive sleep pne is cused by oxidtive stress nd improved by continuous positive irwy pressure therpy. Respirtion. 2011; 82: [CrossRef] 225