Windows 95 in Tarihçesi

Transkript

1 Windows 95 in Tarihçesi Windows95 Piyasaya 1995 yılının Ağustos ayında tüm dünyada aynı anda piyasaya sürülmüş bir işletim sistemidir. Microsoft Firmasının Masa üstü İşletim Sistemi ürünlerinden sonuncusudur. Kullanımı son derece kolay ve anlaşılırdır. Eski ürün işletim sistemlerinin bir takım kısıtlamaları ve eksiklilerinin ortadan kaldırılmış olması Windows95 açısından ayrıca bir avantaj sağlamaktadır. Microsoft firmasının işletim sistemleri tarihçesine baktığımızda ilk olarak MS-DOS (Microsoft Disk İşletim Sistemi) ile başlayan süreçte MS-DOS un gelişmesi ve sonunda Windows 1.0 gibi görsel bir işletim sistemi kabuğunun oluşturulması olduğunu görürüz. Ancak Windows 1.0 dan sonra Windows 3.1 olarak piyasaya sunulan işletim sistemi hala MS-DOS tabanlı bazı kısıtlamaları içerir. Bu açıdan tam bir işletim sistemi değil bir işletim sistemi kabuğu olarak görülür. Yeni Windows bu açıdan tam bir işletim sistemidir çünkü dosya yapısı kendine göredir. Ayrıca DOS işletim sistemine de ihtiyaç duymaksızın da çalışabilir. Yine de tam olarak eski DOS tabanlı programlara destek vermek için DOS tan kalıntı bazı işlevleri desteklemek zorundadır. Microsoft bu yeni işletim sistemi ile IBM uyumlu PC lerin gücü ve yaygınlığı ile Macintosh uyumlu Bilgisayarların kullanım kolaylığını desteklemeyi hedeflemiş bunda büyük oranda da başarılı olmuştur. Ayrıca ilk çıktığı günlerde oldukça geniş ve yoğun bir reklam bombardımanı ile de Pazar payını büyütme amacını da oldukça iyi bir şekilde sürdürmüştür. 21

2 Windows 95 in Temelleri Özellikleri 32 bitlik bir işletim sistemidir. Dolaysı ile daha yüksek bir performans sergilemektedir. Ancak 16 bitlik Yazılımları da 32 bit e göre taklit (Uygulama 32 bitmiş gibi işletilir) ettiği için bu uygulamalarda daha yavaş çalıştığı söylenebilir. Var olan 8+3 isimlendirme sınırını kaldırılmıştır (Bu sınır artık 255 karakterdir). Windows 3.1 için oluşturulmuş bütün uygulamalar ile tam bir uyum içinde çalışabilir ancak performans düşüklüğü gösterir. Masa üstü denilen alan daha kullanışlı ve daha derli toplu bir çalışma sağlar. Ancak istenirse eski Program Yöneticisi usulü ile çalışma yapılabilir. Fare üzerinde çift tıklama, zorlukla karşılaşan insanlar için kaldırılmış durumda (isterseniz kullanmaya devam edebilirsiniz). Alternatif olarak her nesne ve simge için sağ tıklama ile yeni bir menü açma ve bu menü üzerinde o nesneye ilişkin yapılabilecek tüm komutlar izlenebilir ve kullanılabilir. Çok Görevli (Multi Tasking) -Aynı anda birden fazla programı çalıştırıp takip edebileceğiniz- bir işletim sistemidir. Tak & Kullan Özelliği sunan bir işletim sistemidir. Tak ve Kullan kartınızı veya donanımınızı bilgisayarınıza takmanız yeterlidir. Bilgisayarınızı yeniden açtığınızda Windows donanımınızı algılar ve sizin için otomatik olarak ayarlar ve yazılımını yükler. Microsoft Exchange ile Elektronik Posta ve faks hizmetleri Windows içerisinde entegre olarak sunulmaktadır. Ağ bağdaştırıcı veya modeminizin sisteminizde yar almasıyla birlikte isteğinizle orantılı olarak e- mail ve faks hizmetleri otomatik olarak kurulur. Kullanılan Temel İfade ve öğeler Fare (Mouse): Windows95 ekranı üzerinde bazı öğeleri seçmek, işaretlemek, taşımak vb işlemlerde kullanmak üzere bulunan donanımsal bir öğedir. Bu donanımın ekran üzerindeki göstergesi bizim için daha önemli bir unsurdur. Fare derken biz genellikle bu göstergeyi kastedeceğiz. Masa üstü (Desktop): Windows95 in açılışından itibaren ekran üzerinde bizi karşılayan ortamdır. Görev Çubuğu (Task Bar): Widows95 in açılışından itibaren Masa üstünde ekran kenarlarından bir üzerinde bulunan Gri renkli (Farklı olabilir) çubuktur. Simge (Icon): Masa üstünde yer alan (Genel de Sol Hat üzerinde) küçük resimciklerdir. Dosyalamada da her bir dosyayı ifade eder. Pencereler (Windows):Windows adından da anlaşılacağı gibi her uygulamayı bir pencere ortamında yürütür. Bu pencerelerin yönetimi, büyüklük ve diğer bir takım özellikleri kullanıcı tarafından değiştirilebilir. Menüler: Üzerinde bir takım komutların bulunduğu listelerdir. Windows ortamında bir çok komut klavyeden girilmek yerine muhtelif noktalardaki menülerden seçilerek çalıştırılır. Başlat Menüsü: Masa üstünde ulaşılamayan bir takım programların bulunduğu özel menüdür. Diğer sık kullanılan programların yerleştirildiği menü konumunda olacağı için programları başlatmak için sıkça kullanılacaktır. İletişim Kutusu (Diyalog Box): Bilgisayar ile kullanıcı arasında diyalog oluşturan ve bu diyalog sonucunda kullanıcı isteklerini bilgisayar üzerinde uygulayan pencere benzeri kontrollerdir. Bunların içerisindeki kontrolleri ilerleyen konularda göreceğiz. Uygulamalar (Application): İşlerimizi bilgisayar aracılığı ile yapmamızı sağlayan her bir program (Ticari, çizim, Paket programları gibi) için verilen isimdir. 22

3 Windows a Giriş Şekil 1 Kullanıcı Bilgisinin sorulduğu ekran (Bakınız Şekil 1). Özel Betim Bilgisayar Dershanelerinin uygulama sınıfındaki herhangi bir bilgisayardan giriş yapmak için bilgisayarı açmanız gerekecektir. Derslikteki tüm bilgisayarlar bir ana bilgisayar (Windows NT Server) tarafından kontrol edildiği için sisteme girebilmek için ilk evvela Kullanıcı bilgisi soran ekrandan Kullanıcı Adı ve Parolasını hocanızın belirteceği şekilde giriniz Bu Kullanıcı adı ve parolayı her sisteme giriş isteminde kullanmak zorunda kalacaksınız. Eğer bu sistemi ilk defa kullanıyorsanız Windows 95 terminali Bu bilgisayarda ilk defa oturum başlattığınızı ve masa üstü ayarlarını saklamak isteyip istemediğinizi soracaktır. Evet düğmesini tıklayıp (Bakınız Şekil 2) size ait dosya, klasör ve masa üstü ayarlarının Şekil 2 Size özel Masaüstü ayarları oluşturulacak mı? tutulduğu masa üstüne geçeceksiniz. Bundan sonra ileride notlarımızda anlatılan ve hocanızın anlatacağı konular doğrultusunda uygulama yapabileceksiniz. Bu bilgisayara ilk girişiniz olacağı için verdiğiniz parolanın Windows 95 tarafından saklanmasını sağlamak için bu parolayı onaylamanız gerekecektir. Yani, parolayı bir kere daha yazıp Tamam düğmesine tıklayınız (Bakınız Şekil 3). Şekil 3 Parola Doğrulama iletişim kutusu Şekil 4 Fare Göstergesi Fare kullanımı. Fare Windows ile çalışırken en fazla kullanılan donanımlardan biri olma özelliğindedir. Bu nedenle fareyi iyi kullanırsanız, iyi bir Windows kullanıcısı olursunuz. Fare ile yapabileceğimiz bir takım işlemleri şimdi sıralayacağız. Bu işlemleri bir Windows95 bilgisayarında uygulayarak kullanırsanız daha rahat öğrenebilirsiniz. Farenizin hareketini sağlayabilmek için uygun düz bir zemin kullanmalısınız. Yan taraftaki şekilde bir farenin ekran üzerindeki görüntüsü verilmiştir. Konuşlandırma (Point): Fare göstergesini Masa üstü veya herhangi bir pencere üzerindeki nesnenin ki bunlar menü, komut, kutucuk, simge vb. öğeler olabilir üzerine konuşlandırma anlamındadır. Bu işlem için fareyi düz bir zemin üzerinde gezdirmek ve karşılığını ekran üzerinde takip etmek yeterli olacaktır. Tıklama veya sol tıklama (Click): Fareyi istenilen nesnenin üzerine götürdükten sonra farenin sol tuşuna basılıp bırakılmasıdır. Çift tıklama (Double Click): Fareyi istenilen nesnenin üzerine götürdükten sonra farenin sol tuşuna iki kez seri bir şekilde basılıp bırakılmasıdır. Bu işlem sırasında fareyi yerinden oynatmamaya özen gösteriniz. Bu işlemin yapılma hızı bir bilgisayardan ötekine değişkenlik gösterebilecektir. Bu konu hakkında ileride Denetim Masası bölümünde daha detaylı bilgiler alabilirsiniz. Tutup sürükleme (Drag and Drop): Fareyi sürüklenecek nesnenin üzerine götürünüz. sol tuşa basınız ve bırakmadan nesneyi istediğiniz yere hareket ettiriniz. İstenilen yere gelince sol tuşu bırakınız. Bu işlemi oldukça sık 23

4 bir şekilde kullanacaksınız. Simge, dosya v.b. öğelerin taşınmasında, bu öğelerin birden fazla olması durumlarında seçilmesinde, bazı nesnelerin büyütülüp küçültülmesinde kullanılacaktır. Sağ tıklama (Right Click): Herhangi bir öğe üzerinde iken fare üzerindeki sağ tuşun tıklanmasıdır. Sağ tıklama ile bu nesne üzerinde bir menü açılacaktır. Bu menü o nesne üzerinde yapılabilecek işlemleri gösteren komutları içeren bir menüdür. Farenin üzerinde Windows95 ve diğer programların çoğu tarafından kullanılabilen bir çift tuş bulunmaktadır. Normal olarak bunlardan soldaki Primary yani birincil sağdaki ise Secondary yani ikincil olarak adlandırılır. Kullandığınız fare 3 tuşlu ise ortadaki tuş sadece bir takım özel programlarda çalıştırılır ve Windows95 ortamında herhangi bir görevi bulunmaz. Fare göstergesi ekran üzerinde farklı şekiller alabilir. Ancak genelde fare göstergesi sol üst tarafa bakan bir ok görünümündedir. (Bakınız Şekil 4). Karşılaşabileceğiniz diğer görünümler aşağıda sıralanmıştır: Kum Saati: Windows un işlemi bitirmesini bekleyiniz. Windows95 şu anda bir işlem ile meşgul ve bu işlemin bitmesini beklemek durumundayız (Şekle Bakınız). Kum Saati ve Sol üste bakan Ok: Windows bir işlem ile meşgul ama siz yinede bir taraftan kendi işinizi yapabilirsiniz. Bu tür bir imkan Windows un Çok Görevlilik (Multi Tasking) özelliğinden kaynaklanır (Şekle Bakınız). Windows95 in Masa üstü (Desktop) kullanımı: Çift başlı ok: Pencere çerçeveleri üzerinde iken fare göstergesi farklı konumlar için dört farklı (yatay, dikey, 45 sola, 45 sağa eğimli) görünümde olabilir (Şekle Bakınız). Windows95 başladığında sizi karşılayan ortama (Eğer Başlangıçta ağ parolası ya da Windows oturumu parolası soran bir diyalog kutusu ile karşılaşılmamışsa) Masa üstü denir. Bu masa üstünde kısayol veya Program Simgeleri, Görev çubuğu ve diğer Araç Çubukları (seçimlik) bulunmaktadır. Bu alanda Fareyi hareket ettirerek ve diğer fare hareketlerini kullanarak (bir önceki bölümde incelenmişti) işlemlerinizi yapabileceksiniz. Tabii ki Şekil 5 Bir Masa üstü görünümü Masa üstü nüz her zaman aynı olmayacağı gibi arkadaşınızın Masa üstü görünümü sizin masa üstünüze uymayacaktır. Çünkü bu masa üstü kullanıcılara özel olup değiştirilmesi tamamen kontrol altında olacaktır. Düz bir zemin üzerinde farenizi hareket ettirdikçe Ekranda karşılığı olan göstergenin de (Fare Göstergesi) hareket ettiğini göreceksiniz. İşte fare sizin için ekran üzerindeki göstergesi ile özdeştir. Görev Çubuğunun (Task Bar) kullanımı 24 Şekil 6 Görev Çubuğu görünümü Üzerinde Başlat düğmesinin bulunduğu çubuk Görev Çubuğudur.

5 Genel olarak ekranın en alt satırını işgal eder. Ancak istenirse üst satır, en sağ kenar veya en sol kenara da alınabilir. Görev çubuğu üzerinde Başlat düğmesi haricinde isteğe bağlı olmakla birlikte kullanılan klavyenin dil özelliği, saat vb. bazı bilgiler yer alır. Ayrıca bazı özel programlar Görev çubuğunun sol tarafına özel işaret veya semboller bırakabilir. Görev çubuğunu ekran üzerinde size göre daha kullanışlı bir konuma almak için fareyi kullanabilirsiniz. Fare ile görev çubuğunu tutup istediğiniz bir yere bırakınız. Ancak görev çubuğu mutlak surette ekranın kenarları üzerinde bir yerde bulunmak zorundadır. Bu nedenle tutup sürükleme sonrasında Görev Çubuğunun istenilen konuma değil de Windows a göre uygun konuma bırakıldığını göreceksiniz. İstenirse görev çubuğu daha geniş veya yerine göre daha yüksek bir hale de getirilebilir. Her yeni çalıştırılan uygulama yani açılan pencerenin bir karşılığı görev çubuğu üzerine konuşlandırılır. Yani görev çubuğuna bakarak hangi uygulamaların çalıştığını takip edebilirsiniz. Buradaki düğmelerin sırası uygulamaların çalıştırılma sırasını da belirler. Dolayısıyla sizin çalışan sonsuz uygulamanız bulunabilir. Ancak bunlardan sadece biri kullanıcı ile yüz yüzedir. Diğerleri arka planda (Background) çalışıyordur. Windows95 in bize sağladığı bu imkana daha önceden de bahsedildiği gibi Multi Tasking yani Çok Görevlilik denir. Arka planda çalışan herhangi bir görevi, görev çubuğu üzerinde tıklayarak ekran üzerine yani göz önüne alabilirsiniz. Çalışan tüm uygulama pencerelerini ekranımız üzerinde görebilsek bile bunlardan sadece bir tanesi doğrudan kullanıcı ile (bizimle) muhataptır. Diğer uygulamaya geçebilmek için görev çubuğunu kullanabileceğimiz gibi ekranımız üzerinde o uygulamanın penceresi üzerinde tıklayarak ta onu ön plana alıp diğerini arka plana atabiliriz. Bu konuyla ilgili olarak Pencerelerin kullanımı konusunda daha detaylı bilgiler verilmiştir. Simgelerin Kullanımı Windows95 ortamında tüm uygulama ve dosyalar simgelerle ifade edilirler. Bizler bu simgelerin şekillerine bakarak dosyamızın veya programımızın ne ile ilgili olduğunu söyleyebiliriz. Ancak her simgenin altındaki isim bizim için yine de önemlidir. Örnek olarak aşağıdaki şekil ve açıklamalarımızı okumanızı tavsiye ederiz. Paylaştırılmış Klasör Sembolü Paylaştırılmamış Klasör Sembolü DOS Uygulaması Programı BAT Komut dosyaları SYSTEM Dosyaları Windows95 tarafından tanınmayan Dosya Bit Eşlem Resim Dosyası Metin Dosyası 25

6 EXCEL Dosyaları WORD Dosyaları Tablo 1 Dosya Simgelerinin Anlamları Pencerelerin kullanımı Windows kelime anlamı olarak pencereler demektir. Windows ta her bir uygulama bir pencere ile ifade edilir. Yani çalıştıracağınız her bir uygulama -program- kendisine özel bir pencere oluşturacak ve bu pencere üzerinde çalışacaktır. O halde Windows ta pencere kullanımını iyi bilmeliyiz. Bu amaçla bir pencereyi ve onun öğelerini daha yakından tanıyacağız. Başlık Çubuğu (Title Bar) (1): Pencerenizin en üst satırındaki üzerinde çalışan uygulamanızın veya pencerenizin adını yazan çubuk. Bu çubuk üzerinde farenizle tutup çekerseniz pencereyi istediğiniz yere taşırsınız. Bu çubuk üzerinde çift tıklama yaparsanız pencereniz ekranı kaplar. Simge Halinde Küçült düğmesi (Minimize Button)(2): Pencerenin sağ üst köşesindeki düğme gurubunda en soldaki düğme (Üzerinde bulunan). Bu düğmeyi kullanarak pencerenizi minimize edersiniz ve Görev Çubuğu üzerine konuşlandırırsınız. Ekranı Kapla düğmesi (Maximize Button)(3): Pencerenin sağ üst köşesindeki düğme gurubunda ortadaki düğme (üzerinde bulunan). Bu düğmeyi kullanarak pencerenizin tüm ekranı kaplamasını sağlarsınız. Eski haline getirme düğmesi (Restore Button): Ekranı kaplamış olan pencerenin sağ üst köşesindeki düğme gurubunda ortadaki düğme (üzerinde bulunan). Bu düğme maksimize işleminden sonra maksimize düğmesi yerine gelmiştir. Bu düğmeyi kullanarak pencerenizi eski haline döndürebilirsiniz. Kapatma Düğmesi (Close Button)(5): Pencerenin sağ üst köşesindeki düğme gurubunda en sağdaki düğme (üzerinde bulunan). Bu düğmeyi kullanarak pencerenizi ve dolayısıyla uygulamanızı kapatabilirsiniz. Çerçeveler (Borders)(6): En büyük hale gelmemiş pencerenin etrafındaki çerçevelerdir. Bu çerçeveler pencerenizin sınırlarını belirler. Bu çerçeveleri kullanarak pencerenizi istediğiniz büyüklüğe ulaştırabilirsiniz. Fareniz ile pencere çerçevesinin alt veya üst çizgisi üzerine gelince fareniz şeklini alacaktır. Tutup aşağı yukarı sürükleyerek büyütüp küçültebilirsiniz. Fareniz ile pencere çerçevesinin sağ veya sol çizgisi üzerine gelince fareniz şeklini alacaktır. Tutup sağa-sola sürükleyerek büyütüp küçültebilirsiniz. Eğer pencerenin köşelerinden tutup çekerseniz hem enlemesine hem de boylamasına büyütüp küçültürsünüz. 26 Şekil 7 Bir Pencere Örneği (Bilgisayarım)

7 Yatay kaydırma çubuğu (Horizontal scroll bars): Pencerenizin alt kenarı boyunca uzanan ve pencerenizin boyunu büyütmeden daha sağında veya daha solunda var olan bilgilerimizi gösterir. Eğer penceremiz yatay düzlem üzerinde daha fazla bilgi içermiyorsa penceremizde bu çubuklar yer almaz. Dikey kaydırma çubuğu (Vertical scroll bars): Pencerenizin sağ kenarı boyunca uzanan ve pencerenizin boyunu büyütmeden daha aşağısında veya daha üstünde var olan bilgilerimizi gösterir. Eğer penceremiz dikey düzlem üzerinde daha fazla bilgi içermiyorsa penceremizde bu çubuklar yer almaz. Durum çubuğu (Status Bar)(7): Pencere içinde o anda seçili bir nesneye ilişkin bir takım özet bilgileri veya kullanılan uygulamanın durumuna bağlı olarak bir takım başka özet bilgiler sunabilen son satırdır. Penceremizdeki yatay kaydırma çubuğu varsa bu çubuğun daha altındaki satırdır. Her pencerede olmayabilir. Ancak pencereler üzerindeki menü çubuğu üzerinde Görünüm komutu içerisindeki Durum Çubuğu komutu üzerinde tıklayarak durum çubuğunun getirilmesini sağlayınız. Eğer durum çubuğunuz zaten pencere üzerinde ise Durum Çubuğu komutu önünde bir çentik bulunacaktır. Menu Çubuğu( Menu Bar)(8): Bir çok pencere üzerinde bulunur. Başlık çubuğunun hemen altında yer alan üzerinde birtakım komutların yer aldığı satırdır. Ayrıca başlık çubuğunun sol tarafında uygulamanın simgesini gösterir resim üzerinde tıklarsanız bu pencereye ilişkin bir takım komutların yer aldığı bir popup menüsü açılacaktır. Bu menü üzerindeki her bir komutun karşılığı aslında şu ana gördüğümüz komutlarla aynıdır. Şekil 8 Windows Gezgini Bazı pencereler (Windows Gezgini gibi) iki bölümden oluşur. Bu pencerelerde fazladan bir de orta bölme bulunur. Bu bölmeden de pencerenizi tutup bölüm genişliklerini değiştirebilirsiniz. Bir pencere kaydırma çubuk düzeneği şu alt öğelerden oluşur: Kaydırma kutucuğu (Scroll box): Kaydırma çubuğu üzerinde bulunan bir kutucuk. Tutup sürükleyerek pencerenin içeriğinin hareket etmesini sağlar. Kaydırma oku (Scroll Arrow): Kaydırma çubuğunun üzerinde sağ ve sol (Alt ve üst) tarafında bulunan birer ok şeklinde kutucuklardır. Tıklayarak pencere içeriğinin sağa veya sola (aşağı veya yukarı) hareketini sağlayabilirsiniz. 27

8 Şekil 9 Pencere Kaydırma Düzeneği Menülerin Kullanımı Komut listesi gibi düşünülecek bir Windows öğesidir. Üç değişik şekilde ekranlarımızda menülerle karşılaşırız. Bunlar Pencereler üzerinde bulunan Menü Çubukları, her hangi bir öğe üzerinde sağ tıklanınca ortaya çıkan menüler (Bunlara Popup Menüleri de denilebilir) ve Başlat Menüsü. Bu menülerin her biri üzerinde hareket ederek istenilen komut üzerine gelinir ve rengi değişen (genellikle mavi) komut üzerinde tıklanarak bu komut işletmeye alınır. Menü ezber olayını azaltan daha görsel olan ve gerekirse klavye katkısı ile de hızlandırılan (kısayol tuşları ile) bir özelliğe sahiptir. Menülerimiz üzerindeki bazı komutların bazen Mat -Pasif- olduğunu görürüz. Bunun anlamı o komutu o anda kullanamayacağımız şeklindedir. Bu komutun normal diğer komutlar gibi kullanıma açılabilmesi için bir takım şartların yerine getirilmesi gerekmektedir. Bu şartlardan yeri geldikçe bahsedeceğiz. Bunun yanı sıra menümüz üzerinde şu tür durumlara dikkat ederek kullanımda ön bilgiler edinebiliriz. Menü üzerindeki herhangi bir komutun yanında yer alan... (üç nokta yan yana) sembolü bu komutun kullanımından yani seçilmesinden sonra bir diyalog kutusuyla karşılaşacağımız anlamına gelir. Menü üzerindeki herhangi bir komutun yanında yer alan (üçgen şekil) sembolü Bu komutun üzerine gelmenizle yeni bir alt menü açılacağı anlamına gelir. Menü üzerindeki komutun yanında hiçbir şey olmaması ise komutun kullanımından sonra doğrudan bir programın çalışacağı veya o komutun uygulanacağı anlamına gelir. Windows95 ortamında karşılaşabileceğiniz tüm menüleri yeri geldikçe daha detaylı olarak değişik konu başlıkları altında inceleyeceğiz. Her hangi bir nesne üzerinde (Simge, Masa üstü, Görev çubuğu vb.) sağ tıklama yaparak veya her hangi bir uygulamaya ait menü çubuğu üzerindeki menü komutu üzerinde sol tıklama yaparak bir popup menüsünün açılmasını sağlayabilirsiniz. Bu menü üzerinde fare ile dolaşmanız seçebileceğiniz komutu görmeniz bakımından yeterli olacaktır. Başlat Menüsü Windows95 ortamında programları çalıştırmak için masa üstündeki simgeler kullanılmaktadır. Ancak tüm programlar Bu masa üstündeki simge sayıları ile sınırlı değildir. Çünkü kullanmak zorunda kalabileceğiniz programlar masa üstündekilerden daha fazla olabilecektir. Bu programları nereye yerleştirebilir ve nereden kullanabilirim? Bu sorumuzun cevabı Başlat Menüsüdür. Yani bu tür programlarımızı Başlat Menüsü içerisine yerleştirip kullanmamız mümkün olabilecektir. Kullanımı genel menülerde olduğu gibidir. Tek fark öncelikle bu menüyü çalıştırabilmek için (veya açabilmek için) Görev Çubuğu üzerindeki Başlat düğmesini tıklamanız olacaktır. 28

9 Başlat Menüsü Başlat Düğmesi Şekil 10 Başlat Düğmesi ve Başlat Menüsü Bu menünün ilk yedi komutu sabittir ve değiştirilemez. Bu nedenle karşılaşacağınız her hangi bir Windows95 ekranının Başlat Menüsünün en azından bu komutları aynı olacaktır. Eğer Başlat menüsünden herhangi bir komut çalıştırmadan kapatmanız gerekirse Masa üstünde simge bulunmayan bir alan üzerinde sol tıklama yapmanız ya da ESC tuşuna basmanız yeterli olacaktır. Başlat menüsü otomatik olarak kapatılacaktır. İletişim Kutusu kullanımı. Şekil 11 Bir İletişim Kutusu Örneği (Çalıştır) Bu kutuları pencereden ayıran en önemli özellik pencerenin büyüyüp küçülebilir olmasına karşın bunların bu özelliği göstermemesidir. Ayrıca bu diyalog kutuları açık ve çalışır iken Görev Çubuğu üzerinde herhangi bir düğme oluşturmazlar. Windows ortamında kullanıcı ile programın tamamen karşı karşıya olduğu, Windows95 in sorduğu ve kullanıcının cevap vermesi, seçme yapması gerektiği pencere benzeri kutulardır. Bu pencere benzeri kutular içerisinde bir takım kontroller yer alır. Bu kontrolleri detaylı olarak göreceğiz ve bunları şekil üzerinde anlatacağız. İletişim kutusu içindeki kontroller ve kullanımları Şekil 12 Onay Kutusu Onay kutusu: Küçük bir karecik ve onun yanında herhangi bir kelimeden veya ifadeden oluşur. Bir grup onay kutusu bulunan bölümde aynı anda birden fazla kutu onaylanabilir. Kutunun içerisinde veya sembolleri varsa bu seçenek onaylanmıştır. Onaylama veya onaylamanın kaldırılması seçenek üzerinde sol tıklama ile olmaktadır. Komut düğmesi: Üzerinde komut yazan dörtgen biçimindeki düğme. Uygulayabilmek için üzerinde sol tıklama yapılması gerekecektir. Şekil 13 Komut Düğmesi 29

10 Liste kutusu: İçerisinde liste şeklinde bir grup öğenin bulunduğu bir kutudur. Bazı durumlarda bu kutunun sağ tarafında şeklinde bir kutucuk bulunur ve bu da listenin açılabilir olmasını sağlar. Liste belirlenmiş alana sığmıyorsa liste kutusunun sağ yanında kaydırma çubukları bulunur. Şekil 14 Liste Kutusu (Combo Box) Şekil 15 Liste Kutusu Seçenek düğmesi: Bir daire ve onun yanındaki bir kelime veya ifadeden oluşur. Bir grup seçenek düğmesi içerisinden sadece bir tanesini seçmeniz mümkündür birini seçince (Farenin sol tıklamasıyla) bu seçenek içine siyah bir nokta bırakılır ve diğer seçenek düğmeleri boşaltılır. Yazı kutusu: İçerisine yazı yazılabilecek boş bir kutudan oluşur. Yazı yazmak için fare ile kutu üzerine geliniz ve tıklayınız. Kutu içerisinde bir İmleç (Cursor) belirecektir. Artık bu kutu içerisine yazı yazabilirsiniz. Bir takım yazı kutularının sağ tarafında işareti bulunabilir. Bu tip yazı kutularının içine sayısal değer girilir ve var olan sayısal değerler sembolü üzerine tıklanarak arttırılabilir veya işareti üze- Şekil 16 Seçenek Düğmesi Şekil 17 Yazı Kutusu rine tıklanarak azaltılabilir. Şekil 18 Sekmeler Sekmeler: Bazı diyalog kutuları içerisinde bir sayfadan fazla sayfaya ihtiyaç duyulabilir. Bu durumda diyalog kutusu içerisinde sekme dediğimiz ve bir bakıma klasör ayraçlarına benzeyen öğeler yerleştirilmiştir. Bu sekmeler üzerinde sol tıklama yaparak diyalog kutusunun diğer bir sayfasına geçebilirsiniz. Windows95 te bir program çalıştırma Masa üstündeki her bir Simge bir programı ifade eder. Bu bağlamda bu programı çalıştırmak için bu simge üzerinde çift tıklama yapın. Örneğin Bilgisayarım üzerinde çift tıklama yapın. Ya da bu nesne üzerinde iken sağ tıklama ile bir menü açılmasını sağlayın. Bu menüden Aç (Bakınız Şekil 20 Sağ Tıklama Menüsü) komutunu seçin. Dikkat edilirse bu komut diğerlerine göre biraz daha kalın veya koyu yazılmıştır. Çünkü bu komut bu nesne üzerinde çift tıklama ile elde edeceğiniz sonucu verir. Şekil 19 Bilgisayarım 30

11 İkinci bir yöntem olarak bir program çalıştırmak için Başlat düğmesinden yola çıkınız. Başlat düğmesine basınız menüden Programlar seçeneğini oradan da Donatılar seçeneğini ve oradan da Hesap Makinesi seçeneğini seçerek (Bakınız Şekil 22 Başlat Menüsünden herhangi bir programın -Hesap Makinesi- Çalıştırılması) Windows 95 donatılarından (aksesuarlarından) hesap makinesini çalıştırınız. Şekil 20 Sağ Tıklama Menüsü Üçüncü bir yöntem olarak bir program çalıştırmak için Windows Gezgini ni veya (C:) dolap bilgisi dosya adı ile birlikte kullanacağız. Başlat düğmesine basınız menüden Programlar seçeneğini oradan da Windows Gezgini seçeneğini seçerek Windows gezginini çalıştırınız. Bu yöntemde, çalıştıracağınız programın bulunduğu yeri çok iyi bilmeniz gerekiyor. Artık fare ile diskiniz üzerinde gezebilirsiniz. Bulabileceğiniz yerde programı bulun üzerine gidip çift tıklama yaparak bu programı çalıştırınız. Şekil 21 Hesap Makinası Bu şekillerden herhangi biri ile çalıştıracağınız programların her biri bir pencere üzerinde karşımıza çıkacaktır. Bunların her birinin görev çubuğu üzerinde birer düğme karşılıklarının olduğuna dikkat edin aynı anda tüm programları çalıştırma yeteneğini ve bu imkanı takip edin. Windows Gezgini bir bütün olarak Windows 95 işletim sistemi üzerinde bulunan tüm öğeleriniz üzerinde dolaşım sağlar. Bu öğeler; C sürücüsü, A sürücüsü, Geri Dönüşüm Kutusu, Masa üstü, Denetim Masası, Yazıcılar, Evrak Çantası öğeleridir. Bunlardan C sürücüsü, A sürücüsü, Denetim Masası, Yazıcılar ve bilgisayarınızın diğer sürücülerini takip etmek isterseniz Bilgisayarım Programını kullanabilirsiniz. Bilgisayarınız üzerindeki A sürücüsü üzerinde dolaşmak istiyorsanız 3 ½ Disket (A:) seçeneğini seçebilirsiniz. Diğer sürücüler için ilgili ismi seçmeniz yeterli olacaktır. Eğer birtakım genel tanım ve ayarları değiştirecekseniz Denetim Masası programını çalıştırabilirsiniz. Yazıcı tanımlaması veya tanımlanmış Şekil 22 Başlat Menüsünden herhangi bir programın -Hesap Makinesi- Çalıştırılması yazıcınızın ayarlarını değiştirebilmek için Yazıcılar program öğesini Bilgisayarım Program öğesi içinden seçiniz ve çalıştırınız. Çalıştırılan bir programın sonlandırılması Windows95 te her program bir pencere içerisinde çalışmakta idi. O halde açık bulunan bir pencere çalışan bir programı belirtmektedir. Bu şekildeki programlarımızı da Görev Çubuğu üzerinde takip edebiliriz. Eğer bir programı kapatmak istiyorsak penceresi üzerindeki kapat düğmesini kullanabiliriz. 31

12 İleri Düzey Windows 95 Bir Windows95 kullanıcısı olarak yukarıdaki işlemleri kullanma konusunda problemlerimiz yok ise ve bilgiler konusunda bir eksiğimiz kalmamışsa bir takım Windows püflerini öğrenebiliriz. Artık özel anlamda hangi komut ne işe yarar sorularına cevap verebilecek düzeyde özel bilgiler öğreneceğiz. Başlat Menüsündeki komutların tanıtımı Oturumu Kapat (Shut Down): Windows95 ortamından çıkmak ve bilgisayarı kapatmak isterseniz eski MS- DOS kurallarından hariç olarak Başlat düğmesi içerisindeki Oturumu Kapat komutunu seçmeniz gerekecektir. Öncellikle yazılımınızı kapatalım. Peşinden Şimdi Bilgisayarınızı kapatabilirsiniz mesajını görünce bilgisayarınızı kapatabilirsiniz. (Diyalog Kutusu için Bakınız Şekil 32) Çalıştır (Run): Masa üstü veya Başlat menüsü içerisinde bulunmayan diğer programların çalıştırılmasını sağlayan komuttur. Gezginden Program Çalıştırmaktansa kullanılabilecek bir başka yöntem olup oldukça benzemektedir. (Bakınız, Şekil 30) Yardım (Help): Windows95 hakkında yardım sunan komuttur. İçindekiler, Dizin ve Bul sekmelerinden oluşmuştur. Hemen Hemen Aradığınız tüm başlıklar hakkında yardım konusu bulabileceksiniz. Daha geniş bilgi için Yardım Komutunun Kullanılması (Help) konulu başlığa bakınız. Ayarlar (Settings ): Bilgisayarınıza ilişkin genel tanımları yapabileceğiniz alt komutların bulunduğu bir komuttur. Denetim Masası, Yazıcılar, Görev Çubuğu komutlarından oluşur. Görev Çubuğu komutu Görev çubuğu tanımlarının veya Başlat menüsü programlarının değiştirilmesini sağlar. Windows95 in ayarlarının nasıl değiştirileceğini ilerdeki konularda göreceğiz. Daha geniş bilgi için Ayarlar Komutunun Kullanılması (Settings) konulu başlığa bakınız. Belgeler (Documents ): Son olarak çalışılan belgelerden 15 tanesini görebileceğiniz bir komuttur. Buradaki belgelerden bir tanesini seçerek ilgili uygulamayla birlikte açılmasını sağlayabilirsiniz. Buraya her yeni çalıştığınız belge ilave edilecektir. Eğer ilave edilen belge on altıncısı ise en evvelden çalışılan belgelerden bir listeden silinecektir. Ancak bu belgenin disk üzerinden silinmesi anlamına gelmez. Belge asıl olarak disk üzerinde siz silinceye kadar yer alacaktır. Buradaki referans ya da başvurunun silinmiş olması bir şey ifade etmeyecektir. Bu listenin tamamen boş olması mümkündür. Bu listenin tamamen boşaltılabilmesini sağlamak için takip edilecek adımları öğrenmek için Belgeler Menüsünün Temizlenmesi konulu başlığa bakınız. Programlar (Programs ): Diğer Windows95 programlarına ulaşmanızı sağlayan bir komuttur. Başlat komutu içerisinde bulunan ve buraya kadar gördüğümüz komutların yerini ve sırasını değiştirme şansınız yok. Doğrudan, Başlat menüsü içine yerleştirilecek programları bu Programlar komutunun daha üstüne yerleştiririz veya Programlar Komutunun içerisindeki alt menüye yerleştirilir. Ayarlar Komutunun Kullanılması (Settings) Bilgisayarınızın bazı ayarlarını değiştirebileceğiniz bir komuttur. Bu ayarlar Şunlardan İbarettir: Görev Çubuğu Özellikleri (Bakınız Belgeler Menüsünün Temizlenmesi ve Görev Çubuğu -Task Bar- Üzerinde Yapılabilecek İşlemler.) Denetim Masasından Bilgisayar ve diğer yan birimlerin Ayarları. (Bakınız Bilgisayarda bazı ayarların değiştirilmesi, bu amaçla Denetim Masasının kullanılması.) Yazıcı Ayarları, Tanımları Ve değişik Belirlemeler. (Bakınız Yazıcılar (Printers)) Bu başlıklar altında Windows95 e ait bazı ayarlamalar bu komut ile yapılmaktadır. Bu konunun detaylarının ilerleyen konu başlıklarında bulabiliriz. Bul Komutunun Kullanılması (Find) Tüm bilgisayar sisteminde bir dosya, klasör veya bir bilgisayar arayan komuttur. Eğer bilgisayarımız tek başına çalışan bir makine ise bu komut içerisinde sadece dosya ve klasörler yer alacaktır. Eğer bir ağ sistemde çalışan bir bilgisayar ise ayrıca sistem üzerinde bilgisayar aramanızı da sağlayacaktır. 32

13 Dosya Ve Klasörler Bilgisayarınız üzerinde yar aldığını düşündüğünüz her hangi bir dosyanın herhangi bir kritere göre aranması ve varsa bulunmasını sağlayan bir komuttur. Erişebilmeniz için Başlat-Bul-Dosya ve Klasörler komut zincirini takip etmeniz gerekecektir. Üç sayfadan oluşur. Ad ve Konum (Name & Location): Dosyanın biliniyorsa adını ilk yazı kutucuğuna veriniz. Arama işlemine başlanılacak olan kılavuz adını ikinci yazı kutucuğuna veriniz. Aramanın diğer alt kılavuzlarda yapılmasını istiyorsanız Alt Kılavuzlar dahil onay kutucuğunu onaylayınız. Bu sayfayı kullanırken aranan dosyanın adı (veya bir kısmı) belli ise bu sayfayı kullanarak dosyalar bulunabilir. Şekil 23 Bul İletişim Kutusu ilk Sayfası Tarih (Date Modified): Eğer dosyanın adı veya bulunabileceği yer tam olarak bilinemiyorsa ancak oluşturulduğu tarih hakkında bilgimiz varsa bu sekme kullanılabilir. Tüm Doyalar seçeneğinde tarih bilgisi verilemez. Bu sayfada dosyanın değiştirilme tarihi bir aralık olarak belirtilebilir veya daha önceki XX ay veya XX gün boyunca oluşturulan dosyaları bulabiliriz. Şekil 24 Bul İletişim Kutusu ikinci Sayfası Gelişmiş (Advanced): Eğer dosyanın ne adı ne de oluşturulduğu tarih hakkında bilgimiz yoksa ancak içinde geçen herhangi bir kelime veya ifadeyi biliyorsak veya dosyanın türü belli ise ya da (imkansız bir durum gibi ama...) dosyanın takribi uzunluğu biliniyorsa, bu sekmeden faydalanarak dosyanın aranıp bulunmasını sağlayabiliriz. 33