1.MODER ÜRETĐMDE SAYISAL KO TROLLÜ C C TAKIM TEZGAHLARI

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "1.MODER ÜRETĐMDE SAYISAL KO TROLLÜ C C TAKIM TEZGAHLARI"

Transkript

1 1.MODER ÜRETĐMDE SAYISAL KO TROLLÜ C C TAKIM TEZGAHLARI 1.1.Giriş : Modern üretimin temelini sayısal kontrollü takım tezgahları oluşturmaktadır. Türk metal işleme endüstrisinde günümüzün en yaygın ve gelişmeye en açık teknolojik yeniliği olarak değerlendirilen bilgisayar destekli sayısal kontrol C C (Computure umerical Control ) tezgahlarının kullanımı araştırılmıştır. C C teknolojisini üretim süresince adapte etmiş veya etmekte olan firmalar sektörün genelini temsil etmektedir. Bu adaptasyon öncesinde ve sonrasında işletmelerin nasıl etkilendikleri ortaya konmuştur. C C teknolojisinin imalat sektöründe firma performansı üzerindeki çeşitli etkileri incelenmiştir. Uygulanan yeni teknoloji adaptasyonu firmaya ne gibi avantajlar sağladığını ve karşılaşılan sorunların irdelenmesi özellikle uluslar arası rekabet gücü kazanmaya çalışan Türkiye deki firmaların başarıya ulaşabilmeleri açısından büyük önem taşımaktadır. Bu çalışma C C teknolojisi kullanımıyla karşılaşılan sorunlar, avantajlar ve bunları izleyen beklentilerin belirlenmesi ile ortaya bir portre çıkarmayı amaçlamaktadır. Çıkan bu portrenin değerlendirilmesi ile C C teknolojisi kullanımı ve geçiş süresince Türk sanayisine yapılabilecek katkılar ortaya konmuştur. 1.2.C C Takım Tezgahlarının Teknolojisi: Takım tezgahlarının amacı ham madde halinde bulunan bir malzemeye belirli bir şekil vermektir. Teknikte önemli bir yer tutan talaş kaldırarak şekil veren takım tezgahlarında şekil verme işlemi parça ile takım arasındaki izafi hareketlerle gerçekleştirilir. Bu bakımdan hareketler kesme, ilerleme ve yardımcı olmak üzere üç guruba ayrılabilir. Ana veya kesme hareketi esasen talaş kaldırma hareketidir. Đlerleme hareketi parçanın uzunluk veya genişlik yönünden belirli bir kısımlarının işlenmesini sağlayan harekettir. Yardımcı hareket ise takımın parçaya yaklaşması talaş kaldırmak için gerekli konuma gelmesi talaş kaldırdıktan sonra başlangıç noktasına geri dönmesi gibi çeşitli ayar hareketlerinden meydana gelmektedir. Takım tezgahlarında genel olarak ana kesme hareketi dönme veya doğrusal olabilir. Đlerleme ve yardımcı

2 hareketler ise doğrusal hareketlerdir. Bu hareketlerin parça veya takım tarafından yapılmasına bağlı olarak tornalama, frezeleme, matkap delme, planya, vargelleme ve taşlama gibi çeşitli talaş kaldırma yöntemlerini oluşturmaktadır. C C takım tezgahlarında; ilerleme, kesme hızları ve talaş kaldırmak için takım ve parça hareketleri programda öngörülmektedir. Tüm talaş kaldırma işlemleri operatörün hiç bir müdahalesi olmadan otomatik olarak yapılmaktadır. Hazırlık işlemleri operatör veya otomatik olarak gerçekleştirilir. Ayrıca parça doğruluğunu otomatik olarak kontrol edebilmektedir. C C teknolojisi ve istidamın büyümesi Şekil 1 de verilmiştir. C C Teknolojisi ve Đstihdam Büyümesi Çalışma Đstihdam Büyümesi C C Teknoloji Kullanımı Metal Đşleme Sektörü Takım Tezgahları Toplam Kalite Artırımı Verimlilik Đstihdam Büyümesi Şekil 1: C C teknolojisi ve istihdam büyümesi.

3 Üretimde C C Tezgahlara Geçiş: Konvansiyonel tezgahlarla yapılan talaşlı imalattan C C tezgahları ile yapılan üretime yumuşak bir geçiş sağlamak için işletmede çalışan personelin yaygın olarak hazırlanması ve eğitimi gerekmektedir. Yönetim kademesi zaten C C tezgahlarının alımının düşünüldüğü andan itibaren bu tür bir üretime geçişte karşılaşılabilecek sorunları tartışarak çözüm yollarını bulmaya çalışmalıdır. Bu nedenle işletme içi yöntemlerde yapılması planlanan yaygın değişikliklerden etkilenecek diğer personelin de bu yeni şartlar konusunda sistematik olarak bilgilendirilmesi gerekmektedir. Sayısal kontrollü tezgahların işletmeye alınmasının nitelikli elemanlarının işine son verilmesi anlamına gelmediğini çalışanlarına açık olarak belirtmek gereklidir. Hatta bunun tam tersi geçerlidir. Cihaz n kadar karmaşık olur ise bunu işletecek personelin de teknolojinin sağladığı avantajları tam olarak kullanabilmek için cihazı o kadar yakından tanıması gereklidir. Ancak bu şekilde C C tezgahlarının sunduğu yüksek verimlilik ve kararlılığa ulaşmak mümkün olur. Đşletmedeki elemanların uzun yıllar boyunca konvansiyonel tezgahlarda sağladıkları bilgi birikimleri bu konuda en büyük yardımcı olacaktır. C C tezgahlarının alınması sırasında geçen zaman sürecinde bu tür bir alımı gizli tutmak akıllıca değildir. Endüstriyel üretimde C C nin kullanım avantajları aşağıda maddeler halinde verilmiştir. Đşleme zamanı kısalır. Gereksiz hız aralığı değiştirilmeleri ortadan kalkar. Bir program yazılımı ile karmaşık parçaların işlenme kolaylığı elde edilir. Sürekli güvenilir hassasiyet sağlanır. Hurda miktarı azalır. Üretimde kontrol maliyeti azalır. Teslim süresi kısalır. Kaliteyi etkilemeden birden çok vardiya ile çalışma imkanı doğar. Birden fazla tezgah ile çalışma imkanı olur. Yüksek seviyede esneklik sağlar.

4 Daha disiplinli bir organizasyon oluşur. Sayısal Kontrolün Talaşlı Đmalat Alanında Uygulanması: Bir ürünün üretilmesi sırasında gerçekleşen operasyon kesici takım ile tezgah eksen hareketlerinin bir parça programı içerisinde ve takım tezgahı kontrol biriminin kontrolünde gerçekleştirilmektedir. Sayısal kontrolde C takım tezgahlarına verilen bilgiler boyutsal ve fonksiyonel olmak üzere iki gurupta incelenmektedir. 1. Boyutsal Bilgiler: Boyutsal bilgiler üç tane işlemi belirler. Bunlar: a) Đş parçasının ham geometrisini, b) Son adımdaki operasyonda elde edilecek bitmiş ürün geometrisini, c) Her operasyon sırasında gerçekleşecek olan geometri değişiklilerini belirtir. 2. Fonksiyon Değiştirme Bilgileri: Fonksiyon değiştirme bilgileri ise dört tane işlemi belirler. a) Soğutucu sıvı açma ve kapama. b) Takım değiştirme. c) Takım ileri ve geri hareketi. d) Takımın aşağı ve yukarı hareketi v.b gibi yardımcı fonksiyonlarını kontrol etmektedir. Sayısal kontrollü takım tezgahı ile klasik bir takım tezgahı karşılaştırıldığında: C takım tezgahı, operatörün el ile yaptığı hareketlerin yerini almıştır. Usta bir operatör gerektirmez. Operatör tarafından yapılan tüm düşünme işlemleri, parça program içerisinde bulunmaktadır. C takım tezgahlarında her bir hareket ekseni klasik tezgahlardaki el çarklarının yerine ayrı bir sürücü ile donatılmıştır. Sürücü tipi seçimi temel olarak tezgahın güç gereksinimlerine göre yapılır. C C temel sayısal kontrol fonksiyonlarının bazısını veya tamamını gerçekleştirmek için kullanılan saklanmış program hafızası ve bilgisayarın okuma/yazma (RAM) hafızasında saklı bulunan kontrol programları ile birlikte çalışan sayısal kontrol sistemidir.

5 1.3.C C Tezgahlarının Dış Donanımı: C C tezgahlarının dış donanımı üç ana programdan oluşmaktadır. Bunlar; parça programı, işletim programı ve kontrol programıdır. Đş parçasının son şeklinin geometrik olarak tanımlanması ve iş mili hızı ile paso miktarı gibi kesme parametreleri parça programı içindedir. Đşletim programı özel fonksiyonları, parça programının düzeltilmesi, değiştirilmesi ve kontrol edilmesini sağlamak için çalıştırılır. Kontrol programı,, parça programını verisi olarak alır ve hareket eksenlerini tahrik etmek için sinyaller üretir. C C tezgahının dış donanım diyagramı Şekil 2 de gösterilmiştir. C C Tezgahı Dış Donanımı Parça Đşletim Kontrol Programı Programı Programı Đş parçasının son şeklinin Parça programının Parça programının geometrik işlemi yapılır düzeltilmesi yapılır. giriş verileri alınır Đş maliyeti belirlenir Parça programı Hareket eksenlerini değiştirilebilir çalıştırmak için sinyal Paso miktarı verilir verilir. Parça programının kontrol edilmesi sağlanır Şekil 2: C C tezgahının dış donanım diyagramı.

6 1.4.C C Takım Tezgahlarının Sahip Olduğu Özellikler: 1) Tezgaha program doğrudan klavye ile yüklenebilir. Tezgaha program bir kere verildikten sonra tezgah bu programı saklar ve istenildiğinde geri verir. 2) Mikro bilgisayar siteminde belirli işlemler için bir takım alt programlar yerleştirilebilir. Böylece programcı tarafından hazırlanması gereken program büyük ölçüde basitleşmiş olur. 3) Programlama işlemi; ^Play- back^ denilen yöntem ile parçayı el ile işleyerek veya parça şeklini kontrol ünitesine aktararak mini bilgisayar tarafından gerçekleştirilebilir. 4) C C takım tezgahları belleklerinde bir çok programı saklayabilir. Zamandan tasarruf sağlamak amacı ile tezgahta bir parça işlenir iken bir başka parçanın programı belleğe yüklenebilir. 5) Tezgah tek merkezden kumanda edilen bir tezgah sistemine bağlanabilir. 6) Uygun bir mikro program sistemi ve özel test bandı ile arızalar tespit edilebilir. Böylece tezgahın bakım ve onarım zamanı büyük ölçüde azalır. 7) Mikro bilgisayarların hatırlatma özelliğine bağlı olarak herhangi bir nedenden dolayı ara verildiği durumlarda parçayı kaldığı yerden işlemeye başlar ve zaman kaybını önler. C C teknolojisinin tercih ve kullanımını belirleyen önemli faktörler Şekil 3 de gösterilmiştir.

7 C C Teknolojisinin Tercih ve Kullanımını Belirleyen Faktörler Üretimin artırılması Kalite ve hassasiyetin artırılması Ürün fiyatlarının dengelenmesi Üretimde C C Kullanımı Tercihi Karmaşık parçaların üretilmesi Şekil 3: C C teknolojisi tercihini belirleyen önemli faktörler. 1.5.C C de Programlama: C tezgahlarının devreye alınması ile ortaya çıkan tamamen yeni fonksiyon programlamadır. Mevcut elemanlarda mümkünse bu programlama konusunda iyi yetiştirilmelidir. Programlamada çalışacak personelde aşağıdaki temel nitelikler bulunmalıdır. Tezgahlar ve değişik işleme teknikleri hakkında bilgi sahibi olmalıdır. Matematiği ve bilhassa geometri ve trigonometriyi iyi bilmelidir. Bilgisayar sistemleri ve işlevleri hakkında bilgi sahibi olmalıdır ve işletmede kullanılan bilgisayarları iyi tanımalıdır. Bilgisayar programları ve bilhassa kullanılan bilgisayar dili hakkında detaylı bilgi sahibi olmalıdır. Bunu sağlamak için kurslar açılabilir.

8 Eğitim seminerleri verilerek programlamada çalışan personelin yetiştirilmesi sağlanabilir. 1.6.Endüstriyel Üretimde C C Teknolojisi Kullanımı: C C teknolojisi için ekonomik analiz yapılmalıdır. Bu analiz gelişmiş tasarım, hassas ölçme sistemleri ve özel eğitim ihtiyacı konularında olmalıdır. Endüstriyel üretimde C C teknolojisi kullanımı Şekil 4 de gösterilmiştir. Endüstriyel Üretimde C C Teknolojisi Kullanımı Gelişmiş Tasarım Hassas Ölçme Özel Eğitim Sistemleri Đhtiyacı C C Tezgahı Fiyatını Artırmaktadır Ekonomik Analiz Yapılmalıdır Firma Karı Artar Max. Fayda Sağlar Đş Gücü Seviyesi Yükselir Şekil 4: Endüstriyel üretimde C C teknolojisi kullanımı. 1.7.C C Takım Tezgahları: Modern C C denetleyicilerinde denetim ve hesaplama görevleri bir yada birden fazla mikro entegre işlemcisi tarafından yapılır. Herhangi bir C C tezgahının temel özelliklerinden birisi hassas, yüksek çözünürlüklü ölçme sistemidir. Bu sistem elektronik olarak işlenebilir çıkış sinyalleri üretebilir. Bu

9 sinyaller tezgahın her bir ekseninin hareket motorunu kontrol etmede kullanılır. Bu motorlar el çarklarının ve manivelaların yerini alarak tamamen mekanik çalışmayı sağlamışlardır. Temel olarak makinelerin çoğu dijital olarak kontrol edilebilir. Hepsinin altında yatan çalışma prensibi aynıdır. Ama detaylar bir makine den diğer makineye çok değişir. Bu yüzden birbirine benzer görünen ekipmanlar için standart bir denetleyici geliştirmek mümkün olmamıştır. 1.8.C C nin Tezgah Tasarım Felsefesine Olan Etkileri: C C tek bir yerleştirmede parça üzerinde mümkün olduğu kadar çok işleme operasyonlarının gerçekleştirilmesini sağlayacak şekilde tasarlanması gerekli kılmıştır. Otomatik tabla değiştiricileri, otomatik takım değiştiricileri gibi ek özellikler tezgah otomasyonunu artırmaya yöneliktir. Torna ve freze gibi tezgah merkezlerinin özel yatak tasarımları hemen hemen kusursuz talaş kaldırmayı mümkün kılmıştır. Ana milinin özel yerleştirme biçimlerde termal distorisyondan doğan hassasiyet kaybını önlemektedir. Dinamik ve statik sağlamlık da C C tezgahlarının tasarım sınırlarında çalışmasına dayanacak şekilde artırılmıştır. 1.9.C C Tezgahlarının Hareket Sistemleri: C C tezgahları için işlemde gittikçe daha fazla yük istenildiğinde tüm hareket sistemleri yatakları yeni başlatan tasarlanmış gerekirse kuvvetlendirilmiştir. Dişli mekanizmaları yerlerini değişken hızlı tahrik motorlarına bırakmıştır. Ayrıca günümüzde DC tahrik motorları yerlerini süratle fırçasız ve bakım gerektirmeyen servo sürücülerine bırakmaktadır C C nin Endüstri Organizasyonuna Etkisi: C C tezgahlarının kullanımı daha genel olarak tüm imalat prosesini ilk tasarımdan son montaja kadar etkiler. Eğer düzgün kullanılırsa C C tezgahlarının avantajları artacak ve tüm işlemler için maliyetlerde düşmeye yol açacaktır. C C tezgahları bir işletmede genelde şu üç avantajından dolayı yer alır: 1. bir yada birden fazla konvansiyonel tezgahın yerine bir tek C C tezgah alımı.

10 2. kullanılan C C tezgahlarının yanına ek C C tezgahlarının alımı ve üretiminin sistematik olarak değişik tezgahlara paylaştırılması. 3. mevcut C C tezgahlarının kullanımı ve yeni C C tezgahlarıyla ekipmanlarının alımı ile esnek üretim adalarına yada sistemlerine geçiş uygulamaları Üretimde Sayısal Kontrolün Avantajları: C C den yararlanılarak yapılan üretim çoğu zaman en ekonomik yöntemdir. Aşağıda C C tezgahlarının kullanılmasında ekonomik olarak avantajları şu şekilde sıralanabilir. Đlgili program bir defa yazıldıktan sonra karmaşık parçaların dahi işlenmesi son derece kolaydır. Yüksek üretim hızı sağlanır. Az sayıda operatör gerekliliği. Takım maliyetinin düşürülmesi sağlanır. Sürekli, güvenilir hassasiyet sağlanır. Hurda miktarı çok azalır. Üretim kontrolü maliyeti çok azalır. Đşlem altında olan parçanın sayısı çok azalır. Teslim süresi kısalır. Kaliteyi etkilemeden birden çok vardiya ile çalışma imkanı doğar. Çok tezgah ile çalışma mümkün olur. Yüksek seviyede esneklik sağlanır. Yüksek iş ve yük faktörü elde edilir. Daha disiplinli bir organizasyon mümkün olur. Daha sonra FMS ya da FMI tipi entegrasyona geçilebilir. Bu avantajlar ele alınan C C tezgah tipi ile değişmeyen standart özelliklerdir. Tecrübeli kullanıcıların çoğu, tezgah programlanmasının atölye seviyesinde de yapılabilmesinin daha büyük bir esneklik kazandırabileceği kanaatindedirler. Buna mukabil bu atölyedeki bu personelin kalitesine bağlı bir durumdur. C C teknolojisini ne kadar bildikleri, programlama yeterlilikleri,

11 tezgah kullanabilme yetenekleri, iş aksatabilecek küçük arızaları çözme bilgileri bu konumda önemli faktörlerdir Tezgah Hassasiyeti: C C tezgahlarının alımında karara etki eden önemli faktörlerden biriside tezgahın mutlak ve yeniden konumlanma hassasiyetidir. Yüksek seviyede ve sürekli hassasiyet mümkün olduğundan üretim kontrol maliyetleri hurda oranları ve diğer masraflar düşer. Bu da satın alma kararını olumlu biçimde etkiler. Tezgahın yapısı da dinamik ve işleme yüklerinde hassasiyetini devam ettirecek kadar sağlamdır. Yüksek C C hassasiyetinin sağlanmasında önemli bir etkende tezgahın tüm eksenleri boyunca sağlanan tekrarlanabilir geometrik hassaslığıdır. ümerik kontrollerin dinamik performansı da hassaslık sapmalarına neden olabilir. 9m/s üzerindeki ivme değerleri tezgah ve elemanlarına dinamik deformasyonlar yapabilir. Bunu önlemek için tezgah ve denetleyici çok iyi bir uyuma sahip olmalıdır. Ölçme sistemi, tesis metodu, kullanılan hareket motorlarını kalitesi ve tezgah tasarımının diğer elemanları elde edilen son hassaslık seviyesine etki eder Doğru C C Kontrollerinin Seçimi: Modern tezgahların yeteneklerinin tümünden faydalanılabilmesi modern denetleyicilerin kullanımını gerektirir. Sınırlı sayıda fonksiyonu olan ucuz bir denetleyici tezgahın bazı özel yeteneklerini kullanma imkanının önler. Buna karşılık: eğer tezgah denetleyicisinin imkanlarından yararlanabilecek özelliklere sahip değilse en pahalı özellikte denetleyici almak bile tezgahtan daha fazla verim almak anlamına gelmez. Eğer bir tezgah üreticisi standart bir denetleyici sunuyorsa başka bir denetleyici takılmasını talep eden müşteri çoğunlukla çok fazla para ödemek zorunda kalır. Bu para fakı, ikinci denetleyicinin takılmasındaki ekonomik avantajı da ortadan kaldırır. Genellikle değişik tezgah modülleri yeteneklerinden tam anlamıyla faydalanabilmesi için özel olarak uyarlanan deneticilere ihtiyaç duyar. Eğer kullanıcıları alışık oldukları sistemde kalmak için optimize kontrol sistemlerini kullanmayı reddederse tezgahın azalmış verimliliğini ve deneyici için yüksek fiyatlar ödemeyi kabul etmek zorunda kalır.

12 1.14.C C Tezgahlarında Kontrol Sistemleri Đle Verimlilik Artırılıyor: C C teknolojisi sürekli geliştirilirken aynı zamanda bu gelişim işlemlerin daha rijit olmasına neden oldu. Eğer işlem şartları ilerleme sırasında değişmemiş olsaydı herhangi bir problem olmayacaktı. Ancak bu gerçekte sağlanamamaktadır. Bu problemin çözümü için adapte edilebilir kontrol sistemleri (AC) devreye girdi. AC gerçek zamanda kesme şartlarını algılayan ve duruma göre ilerleme hızını ayarlayan sistemdir. Direkt olarak C C sistemlerine monte edilmektedir. Đşlenen parçadaki yüzey pürüzlülüğü, değişen sertlik derecesi, soğutucunun kapasitesi, takımın keskinliği ve makinedeki rijitlik kesme işlemi sırasında da kesme şartlarının değişmesine neden olan önemli sebeplerdendir. Programlar en kötü kesme şartları düşünülerek hazırlanır ve bunun sonucu olarak da pahalı makinelerde düşük verimlilikte çalışabilirler. Eğer programcı yüksek kesme hızlarını seçerek makinedeki verimliliği artırmak isterse takım ömrünün düşmesi, ölçülerde sapmalar ve riskler alır. Sonuç olarak operatörün değişen kesme şartlarına uygun işlemleri yapması beklenir.

13 2. BÖLÜM 2.C C TEZGAHLARI DA KO TROL PA OSU U KULLA ILMASI 2.1.Giriş: C C tezgahların otomat ve elle denilen iki çeşit çalışma şekli vardır. Otomat direkt programın etkisi altında, elle ise CRT/MDI adını taşıyan kontrol panelinden çalışmadır. Örneğin takımın genelde referans noktası denilen takım değiştirme noktasına gitme konusu ele alınsın (Şekil 5). Bu noktaya gitme kontrol panosunda bulunan bir takım düğme ve anahtarlarla basarak ve döndürerek veya el çarkı denilen çarkı döndürülerek yapılırsa buna elle çalışma ve referans noktasına el referansı denilir. Bu noktaya hareket programın etkisi ile yapılırsa buna otomat çalışma ve referans noktasına otomat referans denilir. Genelde tezgah açıldığında takım, takım değiştirme noktasına otomatik olarak gider. Şekil 5: Elle çalıştırma ilkesi. Kontrol panosundan hem program girilebilir, hem mevcut bir program düzeltilebilir. Bu işlemeleri açıklamadan önce kontrol panosunun tanıtılmasında yarar vardır. Çeşitli C C sistemlerinde CRT/MDI adını da taşıyan kontrol panosunun görüntüsü farklı olabilir. Ancak fonksiyon bakımından büyük bir

14 benzerlik göstermektedir. Bu nedenle burada herhangi bir sisteme ait kontrol panosunu örnek alarak bunun üzerinde bulunan düğme, anahtar vb. gibi nesnelerin fonksiyonları incelenecektir. Genelde herhangi bir kontrol panosu; CRT/MDI ve operatör olmak üzere iki kısımdan meydana gelir. Bazı sistemlerde operatör panosu; esas operatör ve tezgah düğme panosu olmak üzere iki ayrı kısma ayrılabilir. 2.2.CTR/MDI Panosu: Bu pano bir CRT ekranı ve veri girmek için MDI olmak üzere iki kısımdan meydana gelir (Şekil 6). Bazı sistemlerin ekranları sadece veri göstermektedir. Bazıları ise grafik gösterimine sahiptirler yani hem veri, hem de veri gösterirler. MDI kısmı: fonksiyon düğmeleri, veri girme düğmeleri, program düzeltme düğmeleri,hareket düğmeleri,sayfa değiştirme düğmeleri, yumuşak(soft) düğmeleri gibi bölümlerden ve I PUT, START, OUTPUT,RESET,CA gibi düğmelerden oluşur. Bunların tanımları aşağıda verilmiştir. Şekil 6: Kontrol panosu.

15 2.2.1.Fonksiyon Düğmeleri: Güncel konumunu gösteren şu üç fonksiyonu meydana getiren PRGRM düğmelerinden meydana gelir. PRGRM düğmesi; MDI modun da veri girilmesini ve bunların ekranda görüntülenmesini. Düzeltme modun da programın görüntülenmesini ve düzeltilmesini. Otomatik çalışmada işlenen komutları ekranda görüntülenmesini sağlar. Menu Ofset:Telafi değerlerinin ve değişkenlerinin hazırlanmasını ve görüntülenmesinin sağlar. Dgnos Param: Parametre ve teşhis verilerini ayarlar ve gösterir. Opr Alarm:Alarm numarasını görüntüler ve operatör panosunun yazılımını ayarlar ve görüntüler. Aux Graph:Grafikleri gösterir. kullanılır. Reset: C C nin ayarlanması, alarmı iptal etmesi vb. işlemeler için Cursor: Kursor ekranda kelimelerin alt tarafında görünen bir karakter genişliğinde bir yatay çizgidir. Buradaki düğmeler kursoru kısa mesafe ileri ve geri kaydırmasını sağlar. Page: Seçilen konu bir çok dosya sayfasından oluştuğu durumda, sayfaları ileri ve geri çevirmeye yarar. Can: Girilen bir karakteri veya işareti iptal eder.

16 Input: Veri giriş düğmeleri bölgesinde bulunan bir adres veya nümerik düğmeye basıldığında bu adres veya düğme ekranda görünür. Bunu buffer veya rejister denilen belleklere gönderme için I PUT düğmesine basılır. sağlar. Start: Otomatik çalışmayı veya MDI den girilen komutların çalışmasını Veri Giriş Düğmeleri: Program esas bu düğmelerle girilir. Bunlar adres (,G,X,Y gibi harfler) ve nümerik (0,1,2...) düğmeler şeklindedir. Bazı sistemlerde her adres ve sayı için ayrı ayrı düğmeler vardır. Bu durumda bu düğmelere basılarak istenilen adres ve sayı girilir. Bazı sistemlerde Şekil 6 daki panoda olduğu gibi bir düğme üzerinde bir adres ve sayı ; bazılarında bir kaç adres bulunur. Örneğin; K,J,I veya L,G,P gibi. Bu durumda bazı harf ve sayılar, düğmeye bir defa, bazıları ikinci veya üçüncü defa basıldığında geçerli olurlar Düzeltme Düğmeleri: Bir veri kelimesini değiştirmesi sağlayan ALTER, bir karakter veya kelimenin eklenmesini sağlayan I SERT, bir karakter, kelime veya satırın silinmesini sağlayan DELETE düğmelerinden meydana gelirler. Bu işlemleri yapmak için kursorla karakter, kelime vb. seçilir ve sonra istenilen işleme göre yukarıdaki düğmelerden birine basılır Yumuşak ( soft ) Düğmeler: Ekranın altında bulunan bu düğmelerle uygulamaya bağlı olarak bazı verilerin ekranda hemen görüntülenmesini sağlanır. Örneğin; konum verileri ve değerleri, komut ve program verileri, takım telafisi verileri, teşhis verileri, alarm mesajları, durum verileri gibi. Ekranın alt tarafında bulunan durum ( status ) bölgesinde şu mesajlar görülür. ot Ready: kontrol veya serve siteminin hazır olmadığını belirtir. Alarm : bir alarm olduğunu belirtir. Alarmın çeşidini ALARM düğmesine basılarak görülür.

17 Bat: Pilin güç durumu, belirli bir güçten daha küçük olduğunu belirtir. Pil depolama belleğindeki verilerin saklanmasını sağlar. Bu durumda pillerin değiştirilmesi gerekir. Buff: Buffer rejister adını taşıyan bir bellekten okunan bir komutun icra edilmesini gösterir. Jog: Adım adım ilerleme şeklinin seçildiğini gösterir. Auto: Otomatik çalışmanın geçerli olduğunu gösterir. M.D.I : MDI çalışma modunun geçerli olduğunu belirtir. Edıt: Düzeltme modunun seçildiğini belirtir. Search : Bir kelime veya bir bloğun arama işleminin yapıldığını belirtir. Output : Programın çıkmaya başladığını gösterir. Input : Programın girilmeye başlandığını gösterir. Compare : Programın bellek içeriği ile karşılaştırıldığını gösterir. LSK : Kontrolün başlıkları, blok numaraları vb. okunulmadığını belirtir. 2.3.Operatör Panosu: Bu pano düğme ve anahtarlardan oluşur (Şekil 7 ). Düğmelerle bir işlem başlatılır ve aynı düğmeye basılarak durdurulur. Bu düğmelerin üst tarafında lambalar vardır. Düğmeye basılıp geçerli olduğunda lambalar yanar ve aynı düğmeye basarak işlem iptal edilirse lamba söner. Anahtarla işlem bir kadrandan, anahtarı döndürülerek seçilir. Aşağıda düğmeleri belirtmek için yanlarına parantez içerisinde d; anahtarlar için a harfi yazılmıştır. Cycle Start: Otomatik çalışmayı başlatır.( d ) Feed Hold : Otomatik çalışmada takımı durdurur. ( d ) Mode Select : EDIT, AUTO, MDI, STEP/HA DLE,JOG modlarının seçilmesini sağlar. ( a ) Rapıd Traverse :Takımın çabuk hareketini sağlar. ( d ) Jog & Step Feed :Takımın elle sürekli veya adım adım hareketi seçilir. Seçilen her eksen için X,Y,Z düğmelerine basılarak ayrı ayrı seçilir.

18 Handle : El çarkı ve bu çarkı döndürerek takım seçilen yönde hareket ettirilir. Şekil 7: Operatör panosu. Sıngle Block : O konumuna getirildiğinde otomatik çalışma blok, blok olarak çalışır. Optıonal Block Skıp : O konumunda ( / ) işareti ile gösterilen atlama yapılır. Dry Run : O konumunda programın test edilmesinde kullanılan DRY modunu çalıştırır. Referance Poınt Return : O konumunda takım referans noktasına gider. Son dört anahtar OFF konumuna getirilerek kapatılır. Rapıd Traverse Overrıde : Çabuk hareketin değerini yüzde olarak değiştirir. Steep Feed Amount : Kademeli ilerlemede ilerleme değeri seçilir. Emercency Stop : Basıldığında tüm tezgah durur. Lock Selectıon : DISPLAY ( görüntü ) ve MACHI E (tezgah ) kilitlenmesini sağlar.

19 Manual Absolute : Otomatik çalışmada diğer bir operasyonun girmesini sağlar. Feed Rate Overrıde : Otomatik veya elle çalışmada ilerleme hızının yüzde olarak değiştirilmesini sağlar. Jog Feed Rate : Elle sürekli ilerleme hızının seçilmesini sağlar. Handle Axis Selectıon : El çarkı ile harekette eksenlerin seçimini sağlar. Handle Multıpyıng Selectıon : El çarkı ile harekette kademe ilerleme değerinin seçilmesini sağlar. Düğme ve anahtarların yardımıyla C C tezgahlarının çalışma ilkeleri açıklanacaktır. 2.4.C C Tezgahlarının Çalışma Đlkeleri: Elle Çalışma: Referans ( takım değiştirme ) oktasına Gitme: MODE SELECT anahtarı JOG konumuna getirilir.(şekil 8a ) REFERA CE POI T RETUR anahtarı O konumuna getirilir. (Şekil 8b) Teker teker X,Y,Z (tornada sadece X,Z) düğmeleri takım referans noktasına erişinceye kadar basılı tutulur (Şekil 8c). Her eksen yönünde takım referans noktasına eriştiğinde o eksene ait bir lamba yanar. Takım referans noktasında iken REFERA CE POI T RETUR düğmesi OFF konumuna getirilince takım hiç bir hareket yapmaz. Elle çalışmada iken sadece bir eksen boyunca hareket edebilir. Dolayısıyla X,Y,Z düğmelerinden sadece birisine basılır.

20 Şekil 8: Elle çalıştırma anahtar ve düğmeleri Takım Hareketleri: Elle çalışmada takım hareketleri sürekli ilerleme, kademeli ilerleme ve el çarkı ile ilerleme olabilir (Şekil 9a,b) Sürekli Đlerleme: MODE SELECT anahtarı JOG konumuna getirilir (Şekil 8a) Hareket edilecek eksen seçilir. Seçim X,Y,Z (tornada X,Z) düğmeleri ile yapılır (Şekil 8c ). Elle çalışmada takım sadece bir eksende hareket edebildiği için bir defada tek bir düğmenin seçilmesi gerekir. JOG FEEDRATE anahtarı ile ilerleme hızı ayarlanır (Şekil 9b). Takımın istenilen konuma çabuk hareketle gitmesi istenilirse RAPID TRAVERSE düğmesine basılır (Şekil 9c) Kademeli Đlerleme: MODE SELECT anahtarı STEP/HA DLE konumuna getirilir (Şekil 9d).

21 STEP FEED AMOU T anahtarı ile istenilen hareket uzunluğu seçilir (Şekil 9e). Burada x1 e mm, x10 a 0.01 mm, x100 e 0.1 mm, x1000 e 1 mm uzunluğuna karşılık gelir. Eksen düğmelerinden (Şekil 8c) eksen seçilir. Burada bir düğmeye basıldığında takım o eksende seçilen uzunluk kadar ilerler. Örneğin x100 e basılmış ise 0.1 mm ilerler. Tekrar ilerlemek için tekrar düğmeye basılır. Burada çabuk hareketle geçilir El Çarkı Đle Đlerleme: MODE SELECT anahtarı STEP/HA DLE konumuna getirilir (Şekil 9d). HA DLE AXIS SELECT anahtarı ile bir eksen seçilir (Şekil 9f). HA DLE MULTIPLIER SELECTIO anahtarı ile ilerleme uzunluğu seçilir ( Şekil 9g). Burada el çarkının bir devir dönmesine x1 e mm, x10 a 0.01 mm, x100 e 0.1 mm karşılık gelir. El çarkının döndürerek takım çarkın bir devrine karşılık gelen uzunlukta ilerler (Şekil 9h). Genelde çarkın saat ibrelerine göre dönmesi pozitif ( + ), saat ibrelerine ters dönmesi negatif ( - ) bir ilerleme sağlar. Şekil 9: Takım hareketi düğme ve anahtarları.

22 Mutlak Koordinatın Değiştirilmesi: Bu işlem MA UAL ABSOLUTE anahtarının O veya OFF konumuna ayarlayarak yapılabilir. O koordinatları değiştirir OFF ise değiştirmez. Örneğin tezgaha şu program verildiğini varsayalım; 100 G01 G90 X100 Z100; 110 X200 Y150; 120 X300 Y200; 100 bloğundan sonra takım elle (X20,Y100 değerleri ile ) X120 Y200 noktaya getirilmişse, 110 bloğuna geçildiğinde MA UAL ABSOLUTE anahtarı O da ise takım X200 Y150, OFF ta ise X220, Y250 noktaya gider Otomatik çalışma: Oluşturulan program komutlarına göre çalışmadır (Şekil 10 ). Ancak bunun bellek ve MDI denilen iki çeşit çalışma şekli vardır. Şekil 10: Otomatik çalışma.

23 Bellek çalışması ile ilgili şu hususu hatırlatmakta yarar vardır. C C tezgahlarının kontrol sistemlerinde bir program depolama ve bir de çalışma belleği vardır. Tezgah kapatıldığında veya herhangi bir elektrik akımı kesildiğinde çalışma belleğindeki bilgiler silinir. Genelde programlar tezgaha yüklenen bilgiler depolama belleğinde saklanır. Buradan istenildiğinde çağırılarak çalışma belleğine yerleştirilir ve parça işlenmeye başlanır. Burada yapılacak işlemler şöyle sıralanır Program Seçimi: Program depolama belleğinden program numarasına göre yapılır. yapılacak iş için program seçilir. Seçim Programın Çalıştırılması: MODE SELECTOR anahtarı AUTO konumuna getirilir ve CYCLE START düğmesine basılır (Şekil 11a,b ). Buna göre bu düğmenin lambası yanar ve tezgah otomatik yani programa göre çalışmaya başlar. Bundan sonra panodan hiç bir müdahale olmaz ise parça işlendikten sonra program tamamen durur. (M02,M03 komutları ile) Đstenildiğinde Reset veya Feed Hold düğmelerine basılarak otomatik çalışma sırasında program durdurulabilir. Ayrıca programın içine geçici durma komutları ekleyerek (M00,M01) programın çalışması otomatik olarak durdurulabilir(şekil 11a). Bunun yanı sıra otomatik çalışma sırasında elle müdahalede yapılabilir. Örneğin; el çarkını döndürerek takımın ilerlemesi değiştirilebilir. Otomatik çalışma başladıktan sonra şu işlemler meydana gelmektedir. 1) Programdan bir blok okunur ve kodu deşifre edilir. 2) Blok işleme konulur. 3) Müteakip blok okunur, deşifre edilir ve önceki bloğun işlemi bitmediğinden beklemek için buffer denilen belleğe gönderilir. 4) Önceki bloğun işlemi biter bitmez, blok işleme konulur. Đşlem bu şekilde devem eder.

24 Şekil 11: Programın çalıştırılması ve durdurulması Programın Belirli Bir Bloktan Başlaması: Takım kırıldıktan veya bir aradan sonra program belirli bir bloktan başlanabilir. Bu başlama şekli C C tezgahının özelliklerine bağlıdır. Otomatik çalışmanın durdurulması işlemi program veya kontrol panosundan gerçekleştirilir. Program içinde programın durdurulması M00 ve M01 kodları ile gerçekleştirilir. M00 da tüm modal bilgiler aynı kalır. Programın tekrar çalıştırılması kontrol sisteminin özelliğine bağlıdır. M01 ancak OPTIO AL STOP anahtarı O konumunda olduğu durumda geçerlidir. Hatırlatmak üzere M02 veya M30 kodları ile sona erer. Panodan program, FEED HOLD veya RESET düğmesine basarak durdurulur. FEED HOLD düğmesine basıldığında bunun lambası yanar ve CYCLE START ın lambası söner (Şekil 11d,e).

25 Bu durumda hareket halinde ise takım durur. Geçici durma (G04) icra ediliyorsa iptal edilir. M,S,T kodları ile yapılan operasyonlar bloğun sonuna kadar devam eder MDI Çalışması; a Variantı: Bu çalışma yönteminde bir blok işlemek için kontrol panosundan girilebilir (Şekil 12a). Öreğin X10.5 Y200.5 bloğu ele alınsın. Bunu girmek için; C C TEZGAH MDI Ünitesi Elle program girme ( a ) ( b ) Şekil 12 : MDI ile çalışma. MODE SELECT anahtarı MDI konumuna getirilir (Şekil 12b). PROGRAM düğmesine basılır. PAGE düğmesine basılır ve ekranda üst sol tarafında MDI yazılı bir pencere açılır.

26 X10.5 için sırasıyla X,1,0,..,5 düğmelerine ve sonra I PUT düğmesine basılır. Ekranda X10.5 görünür. Eğer I PUT a basmadan önce yanlış bir sayı girilmiş ise CA a basarak sayı iptal edilir ve doğru sayı girilir. Hata I PUT tan sonra fark edilirse sayı tekrar yazılır. Aynı şekilde Y200.5 girilir ve buda ekranda görünür. CYCLE START düğmesine basılır (Şekil 11b). MDI Çalışması; b Variantı: Bu yöntemde bir program oluşturulabilir ve işleme konulabilir Programın Oluşturulması: MDI penceresi açılır. Burada O0000 program numarası otomatikman eklenir. Daha sonra program oluşturma bölümünde gösterileceği gibi program oluşturulur. Program uzunluğu ekranın bir sayfası kadar olabilir. Oluşturulan program saklanamaz Programın Đşlenmesi: Kursor düğmelerine basarak kursor programın başına getirilir. START ve CYCLE START düğmelerine basılır ve program çalışmaya başlar. Program başka yerden çalıştırılmak istenirse kursor o yere getirilir. Program bittiğinde (M02,M03) program silinir ve işlem biter. M99 ile oluşturulan programın başına dönülür ve tekrar işlem başlar. Program belleğinde saklanan programlar alt programlar olarak çağrılabilir Programın Test Edilmesi: Çalışmaya başlanmadan önce programın test edilmesinde fayda vardır. Test ile esasen oluşturulan programın tezgahta istenildiği biçimde çalışıp çalışmadığı kontrol edilir. Kontrol tezgahta parça olmadan çalıştırılması ve tezgahı kilitleyerek kontrol panosunun ekranından takım konumlarının görüntülenmesi ile yapılabilir. Tezgahın çalıştırılması ile test; dry run(boş çalışma), feedrate override(ilerleme hızının düzeltilmesi), tek blok olmak üzere üç şekilde düzenlenebilir.

27 DRY RU seçeneğinde tezgah üzerinde parça olmadan çalıştırılır ve sadece takım hareketleri takip edilir. (Şekil 13a). Bu durumda dry run anahtarı O a ayarlanır ve programda öngörülen tüm ilerlemeler dikkate alınmaz. Bu ilerlemeler şu şekilde gerçekleştirilir. Çabuk hareket (rapid traverse) düğmesi O a konulursa çabuk hareket aynen, kesme ilerlemesi maksimum JOG ilerlemesi ile yapılır. OFF a konulursa çabuk hareket belirli bir parametreye göre ayarlanan JOG ilerleme hızı, kesme ilerlemesi JOG ilerleme hızı ile yapılır. Şekil 13: Tezgahın boşta test edilmesi. FEED RATE OVERRIDE düğmesi ile programda öngörülen ilerleme hızları düzeltilebilir (Şekil 13b). Yüzde 0 ile 150 arasında bir düzeltme yapılabilir. Programın blok blok kontrollerinde ; SI GLE BLOCK anahtarı O a getirilir ve sonra CYCLE START düğmesine basıldığında takım bir operasyon yapar ve durur, tekrar bu düğmeye basıldığında takıp müteakip hareketi yapar ve tekrar durur (Şekil 14 a,b). Kontrol bu şekilde devam eder. Şekil 14: Programı blok blok çalıştırma.

28 15a) Ekranda Takım Konumlarının Görüntülenmesi: Bu işlem tezgahın ve yardımcı fonksiyonların kilitlenmesi ile yapılır (Şekil Şekil 15 : Tezgahın kilitlenmesi Tezgahın Kilitlenmesi: LOCK SELECTIO anahtarını MACHI E LLOCK ( tezgahı kilitle) konumuna getirilerek gerçekleştirilir (Şekil 15b). Bu durumda takım durur ve sadece konumları ekranda görünür Yardımcı Fonksiyonların Kilitlenmesi: Yardımcı fonksiyonlar anahtarın O a ayarlanması ile yapılır. Bu durumda M,S,T fonksiyonlar kilitlenir ve milin dönmesi, takımın değiştirilmesi gibi işlemler yapılamaz Programların Saklanması ve Düzeltilmesi: Bir program oluşturulduktan sonra kontrol sisteminde program belleğine saklanabilir ve kontrol panosunda düzeltilebilir veya değiştirilebilir (Şekil 16). Kaydetme MDI, delikli band veya disketten olabilir. Bu hususta ilkin tezgaha özgü bazı hazırlık işlemleri yapılır.

29 Şekil 16: Programın kaydedilmesi MDI ile Kaydetme: MOD SELECTOR anahtarı EDIT moduna getirilir. PRGRM düğmesine basılır. O ve program numaralarını taşıyan düğmelere basılır. I SERT düğmesine basılır. Teker teker program adres ve sayılarını taşıyan düğmelere ve sonra I SERT e basarak program kaydedilir C C Bandından Kaydetme: MOD SELECTOR anahtarı EDIT veya AUTO moduna getirilir. C C bandı, band okuma sistemine yerleştirilir. PRGRM düğmesine basılır. Yukarıda gösterildiği gibi program numarası girilir. Program numarası yoksa veya değiştirilecekse bir program numarası girilir. I PUT düğmesine basılır. Aynı şekilde manyetik okuyucu veya dik okuyucu bulunan tezgahlarda manyetik band ve disketten kaydedilir.

30 Diğer Đşlemler: Bir programın silinmesi; MOD SELECTOR anahtarı EDIT moduna getirilir. PRGRM düğmesine basılır, program numarası girilir ve sonra DELET düğmesine basılır. Benzer şekilde tüm programlar silinebilir. Tezgaha bir delik delme tertibatı bağlanırsa tezgah belleğinde bulunan bir program delikli banda aktarılabilir. MOD SELECTOR anahtarı EDIT moduna getirilir ve sonra PRGRM düğmesine basılarak program numarası aranarak ekrana getirilebilir, programdaki kelimeler bulunabilir, silinebilir, değiştirilebilir veya başka kelimeler eklenebilir. Ayrıca bir blok silinebilir. Otomatik olarak kelime veya blok eklenebilir. Programlar kopyalanabilir veya kaydırılabilir. Grafiklerle diyaloga dayanan programlar oluşturulabilir Veri Görüntülenmesi ve Ayarlanması: C C belleğine yerleştirilen veriler panodan görüntülenebilir ve istenildiğinde değiştirilebilir (Şekil 17). Bunlardan en önemlisi aşağıda incelenen takım telafisi verileridir Takım Telafisi Verileri: Daha önce belirtildiği gibi telafi için takımın çapı ve uzunluğu kontrol ünitesinden belleğe kaydedilir. Kaydetme işlemi belirli bir telafi numarasına göre yapılır. Buradan istenildiğinde düzeltmek veya değiştirilmek üzere ekranda görüntülenebilir (Şekil 17b). Telafi değerleri mutlak ve eklemeli olarak yapılabilir.

31 Veri ayarlama CRT/MDI Veri Görüntüleme Veri ( a ) Ayar CRT/MDI Görüntü Takım Telafisi 1 o. Takım Telafisi 2 o. Takım Telafisi 3 o.... C C Belleği ( b ) Şekil 17: Veri görüntülenmesi ve ayarlanması.

32 Mutlak Telafi Değerlerinin Girilmesi: OFSET düğmesine basılır, bu amaçla ekran altında bulunan OFSET fonksiyonu tuşu da kullanılabilir. PAGE düğmesine basarak telafi numarasının bulunduğu sayfaya gidilir ve kursor değiştirilmesi istenilen telafi numarasına getirilir. Veri giriş düğmeleri ile ofset değeri girilir ve I PUT düğmesine basılır Eklemeli Telafi Değerlerinin Girilmesi: Burada telafi değerini büyüten veya küçülten bir değer girilir. Örneğin; Mevcut telafi değeri :5.678 Girilen eklemeli değer :1.5 ise Yeni telafi değeri : =7.178 olur. Đşlem yukarıdaki gibi yürütülür. Yani telafi sayısına eklenerek telafi numarası bulunur. Kursor buraya getirilir ve telafi değeri girilir. Otomatik çalışmada yeni telafi değerleri frezelemede H ve tornalamada T adresi ile telafi numarası bildirildiği durumda geçerli olur Takım Uzunluğunun Ölçülmesi: Referans bir takım seçilir ve tezgahın takım tutturma tertibatına bağlanır. POZ ve PAGE düğmelerine basarak konumun izafi koordinatları görüntülenir. Z ve CA düğmelerine basarak Z ekseninin koordinatı sıfır yapılır. Ölçülecek takım seçilir ve tutturma tertibatına tutturulur. Referans takım ve takım arasındaki uzunluk farkı izafi koordinat değeri olarak görüntülenir (Şekil 18). Aynı zamanda telafi sayfasında da görüntülenir. Kursor telafi numarasına getirilir, Z ve EOB düğmelerine aynı anda basılır. Daha sonra I PUT a basılır. Z ekseninin izafi koordinat değeri girilir ve telafi değeri olarak görüntülenir. Benzer şekilde takım aşınma değerleri de ölçülebilir ve değiştirilebilir.

33 Şekil 18 : Telafi değerlerinin girilmesi Parça Koordinat Sisteminin Ölçülmesi ve Kaydırılması: G50 veya G54 ile ayarlanan parça koordinat sistemi, programlamada kullanılan koordinat sisteminden farklı ise, koordinat sistemi direkt olarak ölçülen uzunlukları kaydederek kaydırılabilir. Kaydırma uzunluklarını ölçmek için şu yöntem kullanılır (Şekil 19a). Standart bir takımla elle parçanın A yüzeyi işlenir. Z ekseninde hareket etmeden takım sadece X yönünde serbest bırakılır ve iş mili durdurulur. Parça sıfır noktası ile A yüzeyi arasındaki b mesafesi ölçülür. PAGE ve gereken adres düğmelerine basarak bu mesafeyi Z değeri olarak parça koordinat sistemi belleğine kaydedilir (Şekil 19a). Aynı şekilde B yüzeyi işlenir. X ekseninde hareket etmeden takım sadece Z yönünde serbest bırakılır ve iş mili durdurulur, a (çap) mesafesi ölçülür. PAGE ve gereken adres düğmelerine basarak bu mesafeyi X değeri olarak parça koordinat sisteminin belleğine kaydedilir. Bu şekilde 0-0 kaydırma miktarı (Şekil 19a), otomatikman parça koordinat sisteminin belleğine kaydedilir ve parça koordinat sistemi

34 programlamada kullanılan koordinat sistemi ile çakışmak üzere hemen kaydırılır Takım Telafi Değerlerinin Direkt Olarak Girilmesi: Daha önce açıklandığı gibi torna kaleminin uzunluğu X ve Z koordinatları ile ifade edilir (Şekil 19c). Kullanılan takımların uzunluk telafi değerlerini tayin etmek için şu yöntem kullanılır. Bunun için parça koordinat sisteminin ayarlandığı varsayılsın (Şekil 19b). Yukarıda gösterildiği gibi telafi değerinin tayin edilmesi istenilen takımla A yüzeyi işlenir ve b mesafesi, B yüzeyi işlenir ve a mesafesi ölçülür. Bu değerler bu defa telafi belleğine bir telafi numarası ile kaydedilir. Şekil 19 : Parça koordinat sisteminin ölçülmesi ve kaydırılması.

35 Parametrelerin Ayarlanması ve Görüntülenmesi: C C sistemleri örneğin; ayna görüntüsü (Şekil 20a), her eksen için çabuk hareket hızı, boyut sisteminin mm veya inç olması gibi bir çok faktörler ayarlanabilir ve görüntülenebilir (Şekil 20b). Ayrıca programı, telafi değerlerini, ayarlama parametrelerini vb. istenilmeyen kişiler tarafından görülmesini ve değiştirilmesine karşı koruma anahtarları vardır (Şekil 21a). Bu anahtarların ayarlanması tezgah konstrüksiyonuna bağlıdır. Ayar CRT/MDI Görüntü Ayarlanan Veriler Aynalama (Mirror) O /OFF Ayarları... C C Belleği Program Otomatik Çalışma Tezgahın (20 a ) Çalışması

36 CRT/MDI Görüntü Parametre Çabuk Hareket Konum Kontrolü C C Belleği Program Otomatik Çalışma Tezgah Çalışması (20 b ) Şekil 20 : Parametrelerin ayarlanması Görüntüleme Đşlemleri: Programın Görüntülenmesi: Ekranda aktif işlenen programın o anda işlenen blok ve programların numaraları görüntülenebilir. O programın ekranda genelde üst sağ köşesinde numarası ve işlenen blok numarası bulunur (Şekil 21a-b).

37 CRT/MDI Data ayarı Koruma anahtarı Kaydetme Ayarlama Program Telafi değerleri Parametreler Sinyal Operatör Panosu Veri Koruma Anahtarı C C Belleği ( a ) Aktif program nosu Aktif blok nosu G92 X300.0 Y G00... G G Program Kursor işlenen bloğu gösterir ( b ) Şekil 21 : Koruma anahtarı ve program görüntülenmesi.

38 Güncel Takım Konumu: Konumu; parça koordinat sisteminde, eklemeli sistemde veya hepsini birden olarak görüntüleyebilir. Bunun için; POS ve sonra PAGE düğmelerine basılır. Şekil 22: Takım konumunun görüntülenmesi. Parça koordinat sistemi için; ABS yumuşak fonksiyon düğmesine basılır ve konum ekranda gözükür (Şekil 22a); Eklemeli koordinat sistemi için; REL yumuşak koordinat düğmesine basılır (Şekil 22b). Hepsi için; ALL yumuşak fonksiyon düğmesine basılır. Bu durumda mutlak ve eklemeli koordinat sistemine göre takım konumu tezgah koordinat sistemine göre takım konumu ve gidilecek uzaklık görüntülenir. Đstenildiğinde konum penceresinin alt tarafında işlenen parça sayısını ifade eden PART COU T, otomatik çalışmada toplam çalışma zamanını ifade eden TIME, durma zamanları hariç çalışma zamanını ifade eden CYCLE TIME gibi parametreler görüntülenebilir (Şekil 22a). Bunlar ayrı olarak da görülebilir. Burada PART TOTAL işlenen toplam parça sayısı, PART REQUIRED toplam parça sayısı. 0 okunursa parça sayısı sonsuz olur.

39 Grafik Görüntülenmesi: Bir çok C C sistemleri XY,YZ,XZ veya üç boyutlu grafik görüntülenebilir (Şekil 23). Bu sistemlerde programlanan takım yolunu görüntülemek ve bu şekilde bunu kontrol etmek mümkündür (Şekil 24). Şekil 23 : Grafik görüntüleme. Şekil24: Üç Boyutlu Grafik Alarm Görüntülenmesi: Bir arıza meydana geldiğinde ekranda hata kodu ile birlikte bir alarm mesajı görünür (Şekil 25a).

40 Veri Çıkışları: Program, telafi değerleri, parametreler vb. kontrol ünitesinin belleğinde delikli bantta, teyp, manyetik banta veya disket gibi veri saklama ortamlarına aktarılabilir (Şekil 25b,c). Şekil 25: Alarm Sistemi (a) ve bilgi saklama ortamları arasındaki iletişim.

41 3. BÖLÜM 3.MAKRO PROGRAMLAMA DĐLĐ 3.1.Açıklamalar: Makrolar alt programlar gibi belirli bir operasyon sıralamasıdır. Ancak alt programlardan farklı olarak makroların programlanması değişkenlere dayanılır. Bu değişkenlere göre bir operasyon sıralaması programlanır ve daha sonra bu değişkenlere değer verilerek bunlar çeşitli programlarda kullanılabilirler. Bu bakımdan makrolar programlama dillerine benzeyen çok kuvvetli bir araçtır. Makrolar kullanıcı veya takım tezgahları imalatçıları tarafından yapılabilirler. Takım tezgah imalatçısı tarafından yapıldığı durumda önceden kontrol ünitesinin belleğe yerleştirilir ve kullanıcı sadece bunları çağırarak uygular. Esasen G70...G89 ile ifade edilen tekrarlanan işlem kodları birer makrodur. Ayrıca diyalog programlama yöntemi de tezgah imalatçısı tarafından yazılan makro sistemine dayanmaktadır. Makrolar la ilgili esasen iki problem vardır; makroların oluşturulması ve kullanılması yani program içerisinde çağrılmasıdır. Makroların oluşturulması değişkenlere dayanmaktadır ve bu değişkenlerin ifade şekline göre çeşitli yöntemler vardır. Burada ağırlıklı Fanuc anlatılmıştır. Fakat sinümerik yönteme de yer verilmiştir. Fanuc kontrol sistemi (0) serisinden başka programınıza yorum eklemenize müsaade vermektedir.yorum eklemek için açık ve kapalı parantezler kullanılır.bu kitapta yorum eklemelerinde kıvrımlı ve köşeli parantezler kullanılmıştır. Örneğin; {FEED TO START POĐ T } Program içinde görebileceğinizi sanabilirsiniz.bu kitapta sadece yorum vardır Değişken: Bu # işaretini numaralar takip eder.örneğin; Değişken #1, 1 i temsil etmektedir.

42 3.1.2.Yerel Değişkenler: Bir değişkeni yalnız tek bir programda kullanabiliriz. Yerel değişkenler #1 den #33 e kadardır. Alfabedeki harfler yerel değişkenleri programlar arasında taşımak için kullanılır. Değişkenlerin her biri kendine ait yerlerde bulunmaları gerekmektedir Ortak Değişkenler: Bütün programların hepsinde bulunan değişkenlerdir. 6/10/11 sistemindeki ortak değişkenler #100 - #149 enerji kesildiğinde açık kalırlar. Sistem 15 de parametre 7000 CLV ( 6 bit ), yeniden başladığımızda #100 - #149 un açık olmasına izin verir. Enerji kesildiği zaman değişkenler #500 - #549 açık olmazlar. Sistem de #500 - #519 değişken hazırlamada isimlendirilirler While-Do: Program parçalarını birbirine bağlamak için kullanılan komuttur. Örnek; WHILE [ #33 LT 6 ] DO1; PROGRAM STATEME TS; (Program ifadeleri ) E D1; While-Do 3 şekilde ifade edilirken yalnız 1,2,3 sayıları kullanılır If-Goto: Önceki değişken mevcut değerlere ulaşabilmek için, IF-GOTO yla önceki bölümleri ifade etmede kullanılır.örneğin; IF [ #33 LT 5 ] GOTO 100 Değişken #33, 5 den az olduğu zaman yukarıdaki satır 100 satırına atlayacaktır If-Then: Sistem de THE olduğu zaman GOTO eski yerinde bulunur. Örneğin; IF [ #33 EQ #0 ] THE #3006=1 (STOP)

43 Mesaj Görüntüleri: Sistem de CRT ekranında mesajlar gösterilir. #3006=1 (16 karakterlik mesaj ) bu mesaj görüldükten sonra programın çalışması durur Program Alarmları: Program alarmları görüntülenebilir. Örneğin; #3000=1 (program alarmı ) CRT ekranında MC001 CUSTOM ALARM gösterilir. 3.2.PARAMETRĐK PROGRAMLAMA Makro Programlama Dili Đle eler Yapılabilir? Fanuc C C kontrollerinde makro programın bilinen isteğe bağlı özellikleri veya makro kullanıcı OA yı hariç tutabilir. Sabit sayılar yerine değişkenleri kullanarak yazılan güçlü bir programlama dilidir. Bu program dilinde koşullu ve şartsız program bölümlerini tekrarlayan çevrim ile matematiksel işlemler kullanılarak çalışan bir programdır. Bu programlama dili PC için FORTRA ve BASIC ile daha rahat yapılır. Makro programlamada G kodları kullanılarak programın kullanılabilirliği artırılabilir. Makro programlama ile daha uzun takım yolu programı yazıp sabitleştirebiliriz. Bitiş noktasını hesaplamak için matematiksel ve trigonometrik fonksiyonları kullanabilirsiniz. Karmaşık şekillerin programlanmasını makro program ile yapabiliriz. Örneğin; programda parabolik şekillere ihtiyaç duydunuz. Makro program ile bu şekilli belirtebilirsiniz. Her bir eksen için yeni bitiş noktasını hesaplayan çevrim yapabilirsiniz ve program bundan sonrasını kendisi yapar. Eğer programı yazmak için Bilgisayar Destekli Đmalatı (CAM) kullandıysanız istediğiniz her şeyi yapabilirsiniz. PC her birinin son noktasını hesaplayarak yazar. Đşlem hassasiyetini kullandıysanız (0.001 inç ) program küçük bir şekil için binlerce satır oluşturur. Makine dan istenilen parabolün her bir boyutu için yeni bir programa ihtiyaç duyarsınız. Makro program ile makine çalıştığı zamanda değişkenin yerini değiştirebilirsiniz.

44 Fakat makro programda takım yolunun üretimi sınırlı değildir. Makro programın gerçek gücüne izin verirseniz makine ile program birbirini etkiler.örneğin; Siz otomatik olarak koordinat sistemini güncelleştiren bir programı yazabilirsiniz veya program çalışırken RS232C kablosuyla çıkış yapabilirsiniz. Eğer otomatik başlamayı eklemeyi veya denetim ve araştırma yapmak istediğimizde makro programa ihtiyaç duyarız. Makine da işlemeye mahsus kalıpları basitleştirmek için bu yapıları kullandığımız program örnekleriyle çalışır. Fakat makro program az çeşitte makine takımını Fanuc kontrollerinde kullanabilir. Bu programların kodlarının girişi sırasında hatayı azaltır çoklu hesaplamalar yaparak C C nin fazla enerji harcamasını önler. Makro programlama dili her amaca uygun bir programlama dilidir. Makro programlar alt programlardan çok farklıdır.alt program yapılacağı zaman aynı tanıtma mutlaka tekrar edilmeli ve programın kısımları alt programlarda isimlendirilmelidir. Makro programlama dili ile komutlar değişkenler kullanılarak yazılır ve bu değişkenler her programlamada değiştirilirler ve adlandırılırlar. Örneğin; Delik delme çevrimi önceden bellekte depolanırsa o program herhangi bir boyut veya cıvata dairesi delik delme programında uygun değişiklikler yapılarak kullanılabilir. Alt programlar adlandırıldığı zaman farklı değişkenlerin adlandırılarak tanımlanması gerekir. Bu nedenle ; bir program delik çevrimini gerekli olmadığı zamanda kullanıldığında ve bellekte olabilir. Bu aynı zamanda parça programlarının her bir parça için alt programların depolanması bu problemi ortadan kaldırır. Makronun adlandırıldığı biçim basit alt programlardan farklıdır. Makro dili G (G65) kodlarından daha çok M98 ile adlandırılır. Eğer makro program çok esaslı programlarda kullanılırsa makroyu aramak için G kodunu tanımlayabilirsiniz. Bu G65 P yazmaktan daha kolaydır ve delik döngüsünde daha etkilidir. Standart G kodları ile programlama kodlandığında hayal gücünüzün sınırlarını makro programla aşabilirsiniz.

45 3.3 MAKRO PROGRAMLAMA: Değişkenlerin Kullanılması: Değişkenler: ormal C C alt programlamada kullanılan değişkenlerden farklıdır. Değişkenler ilk önce C C programcılarını şaşırtan ilk sorundur. Đlk C C programını yazana kadar G ve M kodlarıyla program yazanın kafasını belki biraz karıştırabilir. Az bir sabır ve pratikle makro programlama dilini sizin normal C C programlarınızla doğal olarak gözükebilir. Değişken sizi programınızda yer tutucudur.programınızda değer verilene kadar boşluğu işgal eder. Bu her kullanıldığında çalışmak için programınıza izin verir. Örneğin; bir programda değişkenler kullanılarak cıvata deliği delme çevrimi yazılabilir. Farklı cıvata delik boyutlarında delik sayısı için sadece parametreler istediğimiz değerlerde değiştirilerek delik sayısı ve başlangıç açısı değiştirilir. Fanuc 3 farklı değişken çeşidi kullanmaktadır.yerel ( Local ) değişken, ortak (Common ) değişken ve sistem (System) değişkeni. Bu 3 tip değişken # sembolüyle, isim ve sayıyla kullanılır. Örneğin; #1 değişken sayıyı temsil etmek için 1 kullanılmıştır. Fanuc sisteminde değişkenler # işaretinden sonra bir sayı ile ifade edilir. Yukarıdaki örneğe ek olarak; #125; 125 değişkeni anlamına gelir. Değişkenler olduğu gibi veya bir adresten sonra örneğin A#5 şeklinde yazılabilir. Daha sonra ana programda A30 yazılırsa #5 değişkenine 30 değeri verilmiş olur. Değer verilmeyen bir değişkene boş anlamına gelen <vacant> denilir. #0 her zaman boş bir değişkendir. Buna göre makrolar şu şekilde yazılabilirler. #3=24---#3 değişkenin değeri 24 tür. #16=5---#26 değişkenin değeri 5 tir. #6=#2---#2 değişkenine bir değer verilmedikçe #6 değişkeni boştur. #22=4 #10=# #10 değişkeninin değeri 12 olur. 20 #20=50;

46 30 G01 X10 F#20;----ilerleme hızı 50 mm/dak olur Yerel Değişken: Yerel değişkenler #1 den #33 e kadardır. Makro programlama dilinde 4 seviyede kullanılır. Bu değişkenler başlangıçta serbesttir ve daha sonra onlara argüman (değer) transfer edilir. Ana program ve her biri 4 makro seviye olan kendisine ait yerel değişkenlerdir. Makro G65 ile çağrıldığı zaman yerel değişkenler geçerli kısımda depolanır ve #1 den #33 e kadar olan yeni seviyeye hazırlanır. M99 kodu okunulduğunda yerel değişken her bir seviye için otomatik olarak açık hale getirilir. Yerel değişken M30 tarafından aynı zamanda açık hale getirilir ve yeniden yerleştirilir. Bu yeniden başlatma yüzün herhangi bir tarafında yapıldığında genel değişken yararlı yerlerde parantez içine alınır. Çünkü her birini çağırdığımız zaman program otomatik olarak onları temizler. Şekil 26 e bakınız. Ana Program Makro Seviye1 Makro Seviye2 Makro Seviye3 Makro Seviye4 (Makro 1) (Makro 2) (Makro3) (Makro 4) G65 (Makro 1) G65 (Makro 2) G65 (Makro 3) G65 (Makro 4) M99 M99 M99 M99 M99 Yerel Değişken (Seviye 0) (Seviye 1) (Seviye 2) (Seviye 3) (Seviye 4) #1 #1 #1 #1 #1 #33 #33 #33 #33 #33 Şekil 26:Değişken seviyeleri.

47 Yerel değişken kullanıldığında alfabedeki harfleri bir programın diğer bir programa taşınılması gerektiğinde kullanırız. Bu harfleri kullanmamız bize delik çevriminde makro programlama dilinde çevrim görünüşlerine izin verir. Örneğin; G81 ile delik delme çevriminde Z, R ve F harfleri delme operasyonlarında G81 Z--- R---- F---- gibi tarif etmede kullanılır. Makro programlamada aynı işleri yapabilirsiniz. Örneğin; G65 P1 Z1.0 R.05 F15.0 programın bölümlenmesinde O0001, #26 1 olur.# olur.#19 da 15 olarak değişkenler ayarlanır. Doğal olarak daha çok karışık programlardan G81 delik çevrimini makro da kullanabiliriz. Alfabedeki bütün harflerin hepsini kullanamayız. Bu harfler G,L,O, ve P yerel değişken olarak kullanılmaz.bundan dolayı değişken sayısı alfabedeki harflerin sayısı ile tam bir uyum göstermez.tablo 1 de alfabedeki harfler ile değişken sayılarını göstermektedir. ADRES DEĞĐŞKE ADRES DEĞĐŞKE ADRES DEGĐŞKE BOŞ #0 Q #17 /A #14 A #1 R #18 /A #15 B #2 S #19 /A #16 C #3 T #20 /A #27 D #7 U #21 /A #28 E #8 V #22 /A #29 F #9 W #23 /A #30 H #11 X #24 /A #31 I #4 Y #25 /A #32 J #5 Z #26 /A #33 K #6 /A #10 M #13 /A #12 Tablo 1:Değişken Adreslerinin Listesi

48 #10, #12, #14, #15, #16 ve #27-#33 değişkenleri yerel değişken olarak kullanılabilir. Her ne kadar onları harfler ile birlikte kullanamasak da programda kullanabiliriz. Onlar otomatik olarak yeniden başlatılabilirler. Yerel değişkenleri hiç kullanmadığımızda G65 ile mevcut bulunanları çağırabiliriz. Örneğin; eğer G65 P1 F10.0; Kullandığımız da, #9 değişkeni makro programda yalnız transfer yapacağımız zaman kullanırız. Bu yüzden #1 değişkeninden #33 değişkenine kadar #9 değişkeninin başlamasını bekleriz ve makro program kullanılmaya hazırdır. #0 değişkeni daima boştur. Bunun anlamı #0 ın hiç bir değeri yoktur.her zaman değeri 0 dır. Bu niçin önemlidir? Makro program ile bölümleme yapacağımız zaman boş yere #0 değişkenini kullanmayız. Eğer bu değişken taşınıldıysa size belirlemek için izin verir Ortak Değişkenler: Đkinci çeşit değişken türü ortak değişkenlerdir. Bütün makro programlara mahsusturlar ve G65 kullanıldığında yeniden değiştirilip kullanılamazlar. Değişkenler sizin programınızı tanıyarak her türlü değeri sizin ihtiyaçlarınıza uygun biçimde MDI biçiminde ayarlar sayfasından doğrudan ayarlayabilirsiniz. Standart olarak değişkenler #100 den #149 a ve #500 den #549 a kadardır. #100...#109 değişkenleri sistem kapatıldıktan sonra bellekten silinirler fakat #500...#509 değişkenleri bellekte kalırlar. Sistem kontrollerinde #100- #199 ve #5002 den #749 a kadar mevcuttur. Örneğin;#100 ün yeri 1 olduğunda kullanıldığı program satırı #100=1 dir. Ortak değişkenler #100 den #149 a kadar açıktır, enerji kesildiği zaman #500 den #549 a kadar kapalı olur. Ortak değişkenler #500 den #519 a kadar SETV komutundaki ayarlar sayfası kullanılarak değişkenlere isim verilebilir. Bu isim güç kapatıldığında açık hale getirilemez. Bu ismi takip eden komutu Manual Data Input (MDI) modu ile belirlenerek ismi yazılarak giriş yapılır. SETV 500 [ AME, AME1, AME2,..., AME19 ]; Đlk isim değişken #500 e belirlenmiştir ve ame19 ise değişken #519 a belirlenmiştir. Đlk başta hemen 20 ismin hepsi girilemez.eğer SETV 501 verilmiş ise ilk isim değişken #501 le başlar.đsim yalnızca 8 karakter

49 uzunluğundadır. 8 den fazla olursa program ILLEGAL FORMAT (Geçersiz Biçim) hatasını verir Değişken Örnekleri: Makro programı uygulayacağımız zaman değişkenlerin isimlerini ve numaralarını yerlerine koymalıyız. G65 kullandığımız zaman ortak değişkenleri ortak değişkenler sayfasına taşıdığımız zaman yerel değişkenlerde taşınmış olur. Sistem kontrollerinde değişkenler sayfasından doğrudan ayarlar moduna giriş yapılabilir. Sistemdeki (0) OFFSET tuşuna basılarak değişkenler sayfasına giriş yapılabilir. Ortak değişkenleri hazırlamak için SETTĐ G tuşuna basılır. Sonra iki kez CHAPTER tuşuna basılır. MDI çalışması için mod seçici seti ile ortak değişken kullanılabilir. Örneğin; eğer işlem için #102 yi yeni değişkeni #103 elde etmek için; #103=[#100 + #101] / #102; parantez kullanılmadığına dikkat ediniz. Köşeli parantez kullanılmıştır. Parantezler programlara yorumları eklemek için kullanılır. Parantez içindeki yorumlara kontroller önem vermemektedir. Değişkende geri dönülen sayı değişken adresi olarak tekrar tanımlanabilir. Eğer değer değişken #100 de 2403 ise ve #143=#[#100] olduğu zaman değişken #143 değeri #2403 değerine eşit olur. Bu sistemde mevcut değişkenlerin okunmasında kullanılır.örneğin; X#100 If#100=1 olduğu zaman X1.0 dır. G#101 If#101=2.0 olduğu zaman G2 dir. P#33 If#33=200 olduğu zaman P200 dür. Değişkenler C C adresinde kullanıldığı zaman sonuç uygun değerlerde okunur. Eğer değişken #1 e ise ve X#1 okunuyorsa değeri X olur Makroyu Çağırma Komutları: Makro programlar birkaç yolla çağrılabilirler. Đlki basit çağırmadır. Diğeri ise modal çağırmadır. Bu alt programların çağrılmasına benzer. Çünkü program sayısı ile komutlarını ve o programın bölümlerini verir. Basit

50 çağırma;g65 P (Program sayısı) L (Satırın tekrarlanma zamanı) (Değişkenlerin hazırlanması ile bu çağrılır) Örneğin; eğer sizin program numaranız O9000 ve değişken #9 un 6 kere tekrarlanmasını istiyorsanız program çağırma satırı; G65 P9000 F6.0 böyle olurdu. Çünkü, G65 komutu için F bağımsız değişkendir ve F değişken #9 a uymaktadır. Örnek program sizin bunu anlamanızı sağlayabilir. Mesela; G81 delik çevrimini değişken kullanarak yaparsak; O0001;Program sayısı yok. G81 Z#26 R#18 F#9; M99; Bu programı istediğiniz zaman çağırabilirsiniz ve çağırdığınızda aşağıdaki satıra benzer; G65 P1 Z-1.0 R.1 F5.0; Bu satırın kontrolleri aşağıdakine çevrilebilir; G81 Z-1.0 R.1 F5.0; Makroların çağırma formatı makroların sabit veya serbest oluşturma şekline bağlıdır. G65 ile oluşturulan sabit makrolar alt programlara benzer adresle çağrılmaktadır. Bu makrolar M98 P... formatı ile çağrılır. Burada P makro numarasını bildiren adrestir. Örneğin O9010 nolu makronun çağırma programı aşağıdaki gibidir. %0010 G65 H01 P#500 Q100;(X=100 mm) G65 H01 P#501 Q-200;(Y=-200 mm) G65 H01 P#502 Q100;(r=100 mm) G65 H01 P#503 Q20;(a=20 ) G65 H01 P#04 Q12;(saat ibrelerine karşı n=12) G92 X0 Y0 Z0; M98 P9010;(makronun çağrılması) X0 Y0; M02;

51 Serbest makroların çağırma formatı şu şekildedir. Burada değerler için 1. ve 2. kabul değerler adresleri olarak adlandırılan iki adres gurubu vardır. 1. kabul değeri formatı: G65 P... L... A... B... C... X... Y... Z...; Đkinci kabul değerlerin formatı; G65 P... L... A... B... C... I... J... K... I... J... K...; şeklindedir. Burada P- makro numarası,l-makronun tekrarlanma sayısı,a dan Z ye kadar (G,L,O,,P hariç), değişkenler değer verme adresleridir. Đkinci kabul değerlerinde on grup I,J,K adresleri vardır. Tablo 1 de gösterilmiştir. Buna göre birinci değer kabul adreslerine göre bir çağrı formatı örneği; 10 G65 P9040 L2 A40. C15. J20. W4.; Şeklinde yazılır. Bu iki defa tekrarlanacak olan 9040 nolu makronun çağrıldığı ve burada #1 değişkenine 40, #3 değişkenine 15,#5 değişkenine 20 ve #23 değişkenine 4 değeri verilmiştir anlamına gelir. Đkinci değer kabul adreslerine göre format örneği; 40 G65 P9045 B5. I3. K6 I12 K2 K7 J9; şeklinde olur. Burada #2 değişkenine 5,#4 değişkenine 3, #6 değişkenine 6, #7 değişkenine 12,#9 değişkenine 2,#12 değişkenine 7 ve #5 değişkenine 9 değeri verilmiştir. Blok formatı G65 P9088 C23 J3 J8 Z3; olarak bir ve ikinci kabul değerlerinden oluşan karma şeklinde olabilir. Örneğin; Şekil 27 de gösterilen delikler için serbest sistemde şu makrolar yazılmıştır. O9070; 10 G91; 20 G99 G82 X#24 Y#25 Z#26 R#18 P#20 L#1; 30 G00 X-[3*#24] Y#24; 40 M99; Daha sonra bu makroyu çağırmak için program şöyledir; 10 X0 Y0; 20 G00 Z20; 10 G65 P9070 L3 X50 Y0 Z-10 R-15 T1000 F100 A3; Yani burada P ile gösterilen O9070 makro L ile verilen değere göre 3 defa tekrarlanacak,x değeri 50(#24 değişkeni),y değeri 0(#25 değişkeni),z değeri - 10(#26 değişkeni),başlangıç noktasından parçaya giriş noktasına kadar R değeri

52 -15 (#18 değişkeni), geçici durma T değeri 1000 milisaniye(#20 değişkeni), ilerleme hızı F değeri 100(#9 değişkeni) ve tekrarlana işlemin A tekrarlanma sayısının değeri 3( #1 değişkeni) olarak verilmiştir. Şekil 27:Makro uygulaması Modal Çağırma (G66,G67) : Modal makrolar ana programda hareket yer alan her bloktan sonra çağrılan makrolardır. Şekil 28 de görülmektedir. Bu amaçla şu kodlar kullanılır. G66=modal makroların çağrılması. G67=modal makroların iptali. Burada adresler G65 deki gibidir. Buna göre blok formatı aşağıdaki gibidir. 10 G66 P9045 L2 X10 Y14 Z-10 F100; G67; Yani L nin 2 değerine göre makro iki defa tekrarlanacak,x2 nin 10 değeri #24 değişkenine transfer edilecek,y nin 14 değeri 25 değişkenine transfer edilecek,z nin -10 değeri #26 değişkenine transfer edilecek, F nin 100 değeri #9 değişkenine transfer edilecektir.

53 Ana Program 110 G65...; 120 G01...; 130 M07...; 140 G02...; 140 G01...; 170 G04...; 180 G57...; Makro 1 Makro 1 Makro 1 ( a ) X hareket Yardımcı Fonk. Y hareket Parça akışı Durma ( b ) Durma Şekil 28:Makroların modal çağrılması. Doğal olarak siz bu basit programı yapamazsınız.çünkü herhangi bir yazıyı korumaz. Fakat herhangi bir makro programı büyük miktarda sağlamak ve birleştirmek için tipik kullanılan parçaların ailesinden olur. Şekil 29 de gösterilen Widget i imal ettiğimizi varsayarsak parçanın hepsi genel bir şekle sahip olduğundan on farklı boyutta yapılabilir. Yazmak ve kaydetmek 10 farklı program parçaları imal etmek için en iyi yol olmaz. Kaydetmek için makro programdaki son değişkeni yazabilirsiniz. Yeni bir işlem için bu değişken değiştirilebilir.

54 Aşağıdaki program Widget i imal etmek için yazılmıştır ve satırların açıklamaları yapılmıştır; O0001;program numarası 1 T1;takım seçme 2 M6;takım değiştirme 3 M3 S1000;milin dönme hızı 4 G0 G54 G43 H1 X0 Y-1.0 Z0.0;parçanın orjin noktası 5 G1 X#500 F5.0;birinci yüzeyin işlenmesi 6 G1 X#501 Y#502;ikinci yüzeyin işlenmesi 7 G1 X#503;üçüncü yüzeyin işlenmesi 8 G2 X#504 Y#505 R#506;radyus un etrafının işlenmesi 9 G1 Y0;parçanın son kısmının işlenmesine başlama 10 G1 X-0.5;parçanın işlenmesinin bitiş noktası 11 G00 G28 Z0.0;takımın geri çekilmesi 12 M30; program sonu Şekil 29: Widget. Yukarıdaki programı yazılan parça. Parça makine de son noktanın koordinatlarını işlemek için değişken #500 den değişken #506 ya kadar depolanır.makine farklı boyutlardaki parçaları ortak değişken sayfasındaki değişkenini ayırır ve sadece 0 değişkenini değiştiririz.hiç bir program değişikliği istenmez.

55 Makro Programı Çağırmada Kullanılan G Kodları: Makro programlar G kodlarıyla çağrılır. G kodları 0 ile 250 sayıları arasındaki sayılardan olabilir. Eğer programlar sık olarak kullanılacak ise bu en iyi çağırma yöntemidir. Örneğin; G65 P9010 (değişkenler) çağırmada G65 yerine programı çağırır iken G100 ifadesini kullanabiliriz. Bu nasıl mümkündür?gerçekten çok basittir. Fanuc da makro çağrı G kodunu çağırmak için 10 parametresi bulunur hale getirilir. G kodları uygun parametrelerde kodlandığında sadece kullanılmasını istediğimiz sayıyı koyarız. G kodunu programda yazdığımız da gerçek ve doğru programlar dallanır. Programınızın program sayısı G kodunuzun depolandığı yer parametrelere uymalı. Tablo 2 de bunlar ifade edilmiştir. PARAMETRE SĐSTE10-15 PROGRAM UMARASI 7050 G Kodu ile Makro Program Çağrılır G Kodu ile Makro Program Çağrılır G Kodu ile Makro Program Çağrılır G Kodu ile Makro Program Çağrılır G Kodu ile Makro Program Çağrılır G Kodu ile Makro Program Çağrılır G Kodu ile Makro Program Çağrılır G Kodu ile Makro Program Çağrılır G Kodu ile Makro Program Çağrılır G Kodu ile Makro Program Çağrılır 9019 SĐSTEM6B 0323 G Kodu ile Makro Program Çağrılır G Kodu ile Makro Program Çağrılır G Kodu ile Makro Program Çağrılır G Kodu ile Makro Program Çağrılır G Kodu ile Makro Program Çağrılır 9014

56 0328 G Kodu ile Makro Program Çağrılır G Kodu ile Makro Program Çağrılır G Kodu ile Makro Program Çağrılır G Kodu ile Makro Program Çağrılır G Kodu ile Makro Program Çağrılır 9019 Tablo 2:G kodlarına uygun parametre numaraları. Örneğin; eğer parametre 7050 yi 100 e koyarsanız komut G100 (değişken) programı O9010 olarak adlandıracaktır. Herhangi bir diğer program sayılarını kullanamazsınız. Aradığı program ve parametre sayısı arasında bir uygunluk vardır Sistem de Makro Programları Çağırmada Kullanılan M Kodları: Makro programınıza ekleme yapmak istediğinizde M kodlarını kullanabilirsiniz. M kodunuzun sayısını depolamak için parametreler 7080 den başlar. Program çağrılırken 9020 parametresiyle çağrılır. Siz G kod ile makro programı çağırmak için 10 adet M kodu tanımlayabilirsiniz. Program sayılarının sıraları 9020 den 9029 a ve parametre numaraları ise 7080 den 7089 a kadardır. umaralar M kodları için 1 den 97 ye kadar sıralıdır. Makinenizin makro programı çağırmasından önce bu kodları kullanmayı istemezsiniz. Örneğin; Kodu aradığımızda G01 ve M01 i kullanamayız M98 ile G65 Arasındaki Farklılıklar: M98 ile G65 basit alt programların çağrıları ve davranış biçimleri arasında çeşitli farklar vardır. Ancak G65 ile yazılan program M98 ile çağrılabilir. Yerel değişken yeniden yerleştirilemez bu yüzden dikkat olunmalıdır. Aşağıdaki listede ikisi arasındaki farklar belirtilmiştir. 1)M98 bloğunu taşıdığınız eksene kattığınız zaman, tek satır yaptıktan sonra işlem durabilir. G65 de böyle bir şey yoktur.

57 2)G65 kendi satırını kendi oluşturur. M98 bunu yapamaz. 3)G65 satırı sadece dallanır, fakat M98 merkezi kendine taşıdıktan sonra dallanma yapabilir. 4)G65 çağrıldığında dört kısma yerleştirilebilir Sistemdeki Özel Program Parametreleri: Makro programlama dilinde geçerli program sayısı depolanabilir. Fakat, eğer O8000 O8999 arasında depolanır ve O9000 O9899 parametreleri rastlantı sonucu düzeltme ve silmeden korunmak içindir. Bu parametre ayarlarıyla tamamlanabilir. Program için parametre O8000 O8999 sayıları 0011 dır.bu hızlı ve doğrudur.o9000 O9899 parametreleri için numara 2201 dır. Birinci uç kurulduğunda bu program sırası düzeltilmez veya silinemez.ancak o kontrolde RS232C kablosuyla yüklenebilir. Eğer ikincide doğruysa oradaki her parametre uygulama olduğu zaman makro programın hazırlanmasında görüntü olmayabilir. Sadece hesapladığı değerleri gösterecektir. Bu program olduktan sonra makro anlatımlar uygundur ve gösterilmeye ihtiyaç duyulmaz. Makro programın çalışmasında dört parametre etki etmektedir. Bunlar çok kolay kullanımlı yeni programlardır. ormal olarak makro anlatımlar sürekli tek blok modunda anlatılır. Bunun manası bu grupta makro anlatımlardan sonra C C ifadelerinin hepsi çevrimlerde uygulanmaktadır. C C ifadeleri karşılaştığı zaman kontrol durur. Doğru parametreler hazırlandığı zaman, butona basarak çevrimi başlattığımızda yalnızca bir makro ifade uygulanır. Aşağıdaki listede parametreler ve onların fonksiyonları belirtilmiştir. 1)2201 miktarı 2.(üçüncü doğrudur). Eğer O9000 dan O9999 a kadar program numaralarının içindeyse makro ifadelerin hepsi tek satırlar halinde yapılır. 2)0010 miktarı 3.(dördüncü). Eğer O7000 den O7999 a kadar program numaraları içindeyse makro ifadelerin hepsi tek satır halinde yapılır. 3)0010 miktarı 4.(beşinci). Eğer O8000 den O8999 a kadar program numaraları içindeyse makro ifadelerin hepsi tek satır halinde yapılır. 4)0010 miktarı 5.(altıncı). Eğer makro ifadelerin hepsi hazırsa satırlar tek tek yapılır.

58 Fonksiyonlar: #1, #2 ve değişken #3 herhangi bir değişken veya sabit değerdir.dikkat edersek değişkenlerin ve sabit değerlerin etrafında köşeli parantezler kullanılmıştır. ormal oval parantezler kullanıldığı zaman program bunların içindeki hiçbir şeye önem vermez. Çalışmada trigonometrik fonksiyonlar kullanılır. Eğer #100=SI [30] yazarsanız, #100 ün değeri 0.5 olur. Logaritma, üs alma, kara kök ve benzer fonksiyonel işlemleri kullanarak hesap makinesi ile gerekli işlemler yapılarak tam değer bulunur. Fakat diğer fonksiyonların daha fazla açıklamaya ihtiyaçları vardır. Tablo 3 de makro programda kullanılan fonksiyonlar gösterilmiştir. #1=SI [#2] #1=COS[#2] Sinüs fonksiyonu derece türünden Cosinüs fonksiyonu derece türünden #1=TA [#2] Tanjant fonksiyonu derece türünden i #1=ACOS[#2] Arc kosinüs fonksiyonu derece türünden #1=ATA [#2]/[#3] Ark tanjant fonksiyonu derece türünden #1=SORT[#2] #1=ABS[#2] #1=L [#2] #1=EXP[#2] #1=ADP[#2] Karekök Gerçek Değer Logaritma Üs Alma Ondalık noktanın sonuna sayı ekleme #1=ROU D[#2] 0.5 den sonraki büyük sayıları tamamlamak #1=FUP[#2] #1=FIX[#2] #1=BI [#2] #1=BCD[#2] Ondalık sayıların hepsini tamamlamak Küçük parçaları atmak.örn. 5.5 in değeri 5.0 olur. BCD den kili sisteme dönüştürmek. Đkili sistemden BCD ye dönüştürmek. Tablo 3:Makro programdaki matematiksel fonksiyonlar Round:

59 Round fonksiyonunu işi standart matematiksel fonksiyonu gibi standart hesaplamalarda kullanılır. Eğer #100=ROU D[#101 / #102] gibi bir sonuca sahip isen 0.5 den daha az kesirli değerler ve 0.5 den büyük kesirli değerler için yuvarlaklaştırır, yani tam sayı yapar. Fakat, eğer adres (X,Y,Z) ile round u kullanırsanız sonuç makinanın en az artışına çevrilir. Örneğin; eğer G1X[ROU D[#1]] ve sistemin artışı standart inç değeri (.0001) değişken #1 de dört değere kadar yuvarlaklaşır. Eğer #1 in değeri olsa komut G1X olur. #1 C C adresi yerine aritmetik hesaplamada kullanılsaydı değer 2.0 olurdu ADP: Yerel değişkenlerin programlarının transferlerinde komutlara ondalık sayı eklemede kullanılır. ormal olarak yerel değişken makinanın en az artış sisteminde taşınır. Örneğin; G65 P0001A1; #1 de değeri standart inç sisteminde makinada işlenir. Bu uygunsuz değerler için daima cıvata delikleri için tamsayılar kullanılır. ADP ile kumanda etme değeri 1.0 e ayarlanır. Eğer program çok fazla kullanılırsa bu çok daha uygundur. Ancak Fanuc da ADP komutunun kullanılması önerilmez. ADP fonksiyonu için 7000 e kadar parametrenin CVA sı gerekir. Bundan dolayı makro program bütün kontrollerde çalışmaz. Uygunluk için ADP komutu yerine esas programda adres ile ondalık nokta kullanılır BCD. Bu komut onluk sayıların ikili kodlara #1132 sistem değişkenin kullanılarak alınmasını sağlar. Binary ondalık kodlar onluk sayıyı dört parçada temsil eder. Her biri dört parça grubu 0-9 dahil olmak üzere rakamları temsil edebilir. Dörtten itibaren 15 üzerindeki ondalık sayıyı belirtir. Örneğin; değişken #1132 çıkışta BCD 15 olsun, bunun kullanımı #1132=BCD[15] olur.değişken #1132, yerine 1111 kullanılır. Đkili kodlar çıkış numaraları, düğme ve diğer harici numaralar kullanılabilir. Eğer BCD yi iyi bilmiyorsan dijital, elektronik el kitaplarından yardım alabilirsin.

60 BI Bu komut sistem değişkeni olan #1032 girişten okunmasında ve BCD yi biçimlendirmede kullanılır. Đkili kodları onluk sisteme çevirir. Örneğin; eğer değişken #1032 de (21 binary) ve #101=BI [#1032], değişken #101 de 21 yerine 15 olur.hatırlarsak, BCD sayısı dört parça bir guruptur.parça 0-3 ilk sayıyı temsil eder ve 4-7 ise ikinci sayıyı temsil eder. Üsteki örnek 1 ve 5 e iki dış anahtarı temsil etmiştir.aşağıdaki program BCD nin örneğini sağlayacak ve BI fonksiyonu yerine getirir. Bu sistem daha fazla giriş/çıkış için şifreyi çözer ve yazmak içinde program çalışır. Bu program önce BCD 15 i #1132 ye adresler. Bu #1132 yi e kurar. Programın ondalık çıktısı 16 için #1132. Bu ayarlarda #1132 değişkeni de En sonunda değişken #101 BI [#1132] komutu tarafından 10 a kurulur. Hatırlarsak, bu BCD nin dört parçasıdır. O0001; #1132=BCD[15];{ } M0;{VIEW#1132} #1132=16;{DEC. 16 OUT} #101=BI [#1132]; #1132=0;{RESET #1132} M30; FIX: Bu komut sayıları tamsayı olarak çevirir. Bu bir sayının kesirli parçasını ortadan kaldırır. Örneğin; eğer anlatım #100=FIX[3/2] yi kullandıysanız #100 ü 1.0 kurar. Zorluk olmadan açıkça #100 ün değeri 1.5 olur. Bu kaba alışılagelmiş yazıldığında çok yaralı komuttur. Örneğin; kaba kesirlerin sayısını alacağınız kaba adım derinliği yoluyla yapmak için cebin derinliğine böleriz. Ancak sayı muhtemelen tamsayı olmayacaktır. Sonuç olarak düzeltme yapmak için FIX komutunu kullanırız.

61 Örneğin ; mesela 5 inç derinliğinde bir cep boşaltma yapılacak, referans noktanız Z0.05 ve kaba derinliği olur. Bu sayı kaba kesmede kesme sayısı olarak; Kesme sayısı=( ) / 0.075=7.33 olur. Kesme sayısını 7.0 ye ayarlamak için FIX komutu kullanılır. Bu kesmedeki kaba çevrimi önleyecektir FUP: FUP komutu benzer FIX beklenen sayıları sonraki yüksek tamsayı değerlerine yuvarlamada kullanılır. Örneğin; eğer anlatım #100=FUP[3/2] yi kullandıysanız değişken #100 değeri 2.0 ye kurulur. FUP olmadan #100 ün değeri 1.5 olur. Eğer bu iki komut ile rahat olamazsanız aşağıdaki programa bakınız ve değişken değişikliğini görünüz. O0001; #100=0 WHILE[#100LT2.1]DO1; #101=FIX[#100]; #102=FUP[#100]; #100=# ; E D1; M30; Aritmetik Fonksiyonlar: Dört aritmetik fonksiyon toplama, çıkarma,çarpma ve bölme. Sabit ve değişken karmaşık eşitlikler yaparak birleştirilebilirler. Fonksiyonları yaparken bunlar arasında uygulama öncelikleri vardır. Çarpma- bölme, toplama-çıkarma matematiksel işlemelerin önceliğini değiştirmek için parantezler kullanılabilir. Sabit değerler köşeli parantezler içinde onun dışında ondalık sayılar bulunur. Tablo 4 de mevcut aritmetik fonksiyonlar listelenmiştir.

62 #1=#2 + #3 Đki sayının toplanması #1=#2 - #3 Đki sayı arasındaki fark #1=#2 * #3 Đki sayının çarpımı #1=#2 / #3 Đki sayının bölümü #1=#2 A D #3 Đki sayının mantıksal olarak çarpılmasını #1=#2 OR #3 Đki sayının mantıksal olarak toplanması #1=#2 XOR #3 Đki sayının dışlamalı veya öğesi olması #1=#2 Đki sayının bir birlerine eşit olması Tablo 4:Makro programda kullanılan aritmetik fonksiyonlar A D ile Mantıksal Đşlem: A D fonksiyonu için örneği bakınız. A D fonksiyonunda mantıksal işlem(ürün) 1x1 çarpma işlemidir.toplama işlemi yapılmaz.tablo 5 de örnekte verilmiştir. ĐKĐ CĐ DEĞĐŞKE BĐRĐ CĐ DEĞĐŞKE SO UÇ 0 0 YA LIŞ(0) 0 1 YA LIŞ(0) 1 0 YA LIŞ(0) 1 1 DOĞRU(1) Tablo 5:A D fonksiyonu için bazı örnekler. A D fonksiyonu IF-THE ifadeleriyle birlikte kullanılabilir. IF[#1A D EQ 0]THE #2=-#2.Bu ifade A D değişken #1 ile sabit 1 değeri. Sonuç sıfır olduğu zaman #2 değişkeni -#2 değişkenine dönüşür. e zaman sonuç sıfır olur. A D fonksiyonunu her bir değer için karşılaştırma yapar. Sabit 1 değeri daima 0 ve 1 olur. Değişken #1 güncel değerine bağlı olarak değişir. Fakat, ilk değer bir ile sıfır arasında olur. Her zaman #1 arttığında ilk değeri değiştiğinde

63 değeri 1 veya 0 olur. Çünkü sayılar ikili sisteme göredir, yalnızca bir ve sıfır vardır Ondalık Sayıyı Đkilik Sisteme e Çevirme: Üç parçalık sayı için ikilik çevirme 0 7(hepsi 8 değer). Tablo 6 da bu sayıların karşılıkları gösterilmiştir.tabloya bakarsak, ilk parça 0 ve 1 birlikte her zaman büyük değerler almaktadır. 1 sayısından sabit ikili değerlere değiştirilemez. IF ifadesi bir önceki örnekte doğru ve yanlış ifadeleri alıyordu. Mantıksal fonksiyonlar OR ve XOR aynı usul ile çalışırlar. O LUK DEĞERLERĐ ĐKĐLĐ SĐSTEM DEĞERLERĐ Tablo 6:Ondalık değerlerin ikilik değerlere eşitlikleri OR ile Mantıksal Đşlem: Tablo 7 de OR fonksiyonunun gerçek değerlerinin görebiliriz. OR fonksiyonunda mantıksal işlem iki sayının (1+1) toplanmasına dayanır. Tabloda gerekli örnekler verilmiştir.

64 ĐKĐ CĐ DEĞĐŞKE BĐRĐ CĐ DEĞĐŞKE SO UÇ 0 0 YA LIŞ(0) 0 1 DOĞRU(1) 1 0 DOĞRU(1) 1 1 DOĞRU(1) Tablo7:OR fonksiyonunun gerçek değerleri XOR Đle Mantıksal Đşlem: XOR fonksiyonu OR fonksiyonuyla aynıdır.tablo 8 de örnekleri verilmiştir. Tabloda da OR fonksiyonuyla ilgili benzerlikler görülmektedir. ĐKĐ CĐ DEĞĐŞKE BĐRĐ CĐ DEĞĐŞKE SO UÇ 0 0 YA LIŞ(0) 0 1 DOĞRU(1) 1 0 DOĞRU(1) 1 1 DOĞRU(1) Tablo 8:XOR fonksiyonu hakkında örnekler Program Bölümleri: Program bölümleri koşullu ve şartsız olmak üzere iki tip mevcuttur. Şartsız kısım sadece GOTO satır sayısı anlatımıdır. Program okunduğu zaman bu komut sade bir şekilde belirli sayıdaki satıra gider. Atlamada şartı yoktur. Bu komut kodun satırın etrafında atlamada kullanılır. GOTO 200 yazdığımızda programın herhangi bir satırında olsa bile 200 satırına atlar. Koşullu bölümler diğer taraftan eğer koşul gerçek olsa iki değer ve kısım birbirini karıştırır. Komut şekli; IF[KOŞUL]GOTO satır numarasıdır. Satır sayısı C C programcılığında kullanılan standart sayısıdır. Tablo 9 da koşulların kullanımı belirtilmiştir.

65 #1 EQ #2 Birinci değer eşittir ikinci değere. #1 E #2 Birinci değer ikinci değere eşit değildir #1 GT #2 Birinci değer ikinci değerden büyüktür. #1 LT #2 Birinci değer ikinci değerden küçüktür. #1 GE #2 Birinci değer ikinci değerden büyüktür veya ikinci değere eşittir. #1 LE #2 Birinci değer ikinci değerden küçüktür veya ikinci değere eşittir. Tablo 9:Koşulların kullanımı Sistem Değişkenleri: Sistem değişkenleri makine pozisyonunu tam bir değerde belli bir kurala göre belirlemenize ve çalışma koordinatınızın ayarlanmasında kullanılırlar. Bu özelliklere ekleme yaparsak; takım uzunluğunu ayarlamada, şimdiki ve önceki M,G,S, H kodları ve makine ile ilgili diğer bilgiler yazılabilir veya okunabilir. Değişken Sayıları Değişken Sayıları # #1035 DI (C C ye verilerin # #5055 çalışma koordinatları kullanıcı tarafından girişi # #1135 DO (C C den # #5075 atlama sinyal pozisyonu programlanabilir çıktı) # #2999 (takım merkezleme # #5095 takım uzunluğunu işlemleri) ayarlama değeri #3000 Makro alarm.(durum alarmında # #5115 servo mekanizma sapma durdurma kontrolü) #3006 Makro mesaj (operasyonu # #5215 çalışma merkezleme durdurma alarmı) yeri(g54-g59 ile yapılabilir) #3001 Sistem saati (enerji açık # #5235 G54 koordinat sistemi olduğunca daima çalışır.) için çalışma merkezi değeri #3002 STL (çevrim başlangıcı) saat # #5255 G55 koordinat sistemi (enerji açık olmadığında) için çalışma merkezi değeri #3003 Tek satır/ yardımcı kontrol # #5275 G56 koordinat sistemi fonksiyonlarıyla için çalışma merkezi değeri #3004 ilerleme hızı ve dönme hızı # #5295 G57 koordinat sistemi için çalışma merkezi değeri #3007 görüntü durumunu yansıtma # #5215 G58 koordinat sistemi için çalışma merkezi değeri

66 # #4120 bilgi alma # #5235 G59 koordinat sistemi için çalışma merkezi değeri # #5015 satırın son pozisyonu # #7955 G54.1P1 den G54.1P48 e kadar (48 koordinat sistemi eklemek) çalışma merkezi değeri eklemek # #5035 makine koordinatları Tablo 10: Sistem de kullanılan mevcut değişken sistemi. Programlanabilir giriş ve çıkışlar kullanılan sistem değişkenlerine eklenebilir. Eğer tutucularınız otomatik olarak aktif durumdaysa, programlanabilir çıktıda bu çok faydalı olur. Programlanabilir girdiler tutucuların harekete geçirildiğini doğrulamak için kullanılabilir. Eğer uç kesici kullanıyorsanız, kullandığın parçalar sabit olduğu doğrulamış olur. Tablo 10 da sistem de kullanılan mevcut değişken sistemi gösterilmiştir. Sistem 0B/C ve 6M birbirlerine benzerdir. En büyük farklılık mesaj değişkeni #3006 dır.đkisi de bu kontrollere sahip değildir. Makro programınızın dallandığı zaman makine de işleme programında model kodlarının güncel durumda depolanmasını isteyebilirsiniz Program Kod Değişkenleri - Önceki Satır: Sistem değişkenleri elde edilebilmesi için kodlar C C programlarında kullanılmalıdır. Ek olarak orda bulunan sistem değişkenleri için sıra sayısı, güncel program sayısı ve ilaveten koordinat sisteminin sayısı vardır(g54.1p*). G gurup kodları Fanuc ta listelenebilir. G kod gruplarının kısmi listesi Tablo 11 de gösterilmiştir.

67 Sistem Değişkenleri Önceki Blok #4001 Grup 1 için G kodu #4002 Grup 2 için G kodu #4021 Grup 21 için G kodu #4102 B kodu #4107 D kodu #4108 E kodu #4109 F kodu #4111 H kodu #4113 M kodu #4114 Sıra numarası #4115 Program sayısı #4119 S Kodu #4120 T Kodu #4130 Eklenen koordinat sistemi Tablo 11:G kod guruplarının kısmi listesi Program Kod Değişkenleri Güncel Satır: Tablo 12 de G kodları için güncel satırların kısmi listesi gösterilmiştir. Sistem Değişkenleri Güncel Blok #4201 Grup 1 için G kodu #4202 Grup 2 için G kodu #4221 Grup 21 için G kodu #4302 B kodu #4307 D kodu #4308 E kodu #4309 F kodu #4311 H kodu #4313 M kodu #4314 Sıra numarası #4315 Program sayısı #4319 S Kodu #4320 T Kodu #4330 Eklenen koordinat sistemi Tablo 12:Güncel satırlar için G kodlarının kısmi listesi G Kodları ve Onların Gurupları: Tablo 13, 14 ve 15 de G kodlarını ve guruplarını gösterilmiştir.

68 G Kodu Grup G Kodu Gurup G00 01 G19 02 G01 01 G20 06 G02 01 G21 06 G03 01 G22 04 G04 00 G23 04 G09 00 G25 24 G10 00 G26 24 G15 17 G27 00 G16 17 G28 00 G17 02 G29 00 G18 02 G30 00 Tablo 13:G00 G30 a kadar guruplar. G Kodu Grup G Kodu Grup G33 01 G55 14 G37 00 G56 14 G40 07 G57 14 G41 07 G58 14 G42 07 G59 14 G43 08 G60 00 G44 08 G61 15 G52 00 G65 00 G53 00 G66 12 G54 14 G67 12 G54,1 14 G68 16 Tablo 14:G33 G68 e kadar guruplar. G Kodu Grup G Kodu Grup G69 16 G87 09 G73 09 G88 09 G73 09 G89 09 G76 09 G90 03 G80 09 G91 03 G81 09 G92 00 G82 09 G94 05 G83 09 G95 05 G84 09 G97 13 G85 09 G98 10 G86 09 G99 10 Tablo 15:G69 G99 a kadar guruplar.

69 Sabit Merkezleme için Sistem Değişkenleri: Sistem değişkenleri için merkez yerleri Tablo 16 da verilmiştir. Bu değişkenler okunabilir ve bilginin hareket mesafesinin hesaplanması veya yeni koordinat sistemi kurmak için değer atanabilir. Monte edilen mil araştırmaları parçanın merkezini ayarlayabilir veya takım uzunluk dengelemesini yapabilir. Eğer palet değiştirme kullanılıyorsanız, değişken programın başlangıcında depolanır. Her palet geçildiğinde uygun değerler iş koordinat sistemine yazılabilir. Sadece makine da kurduğundan her palette işlem yapılır. Tablo 16 da iş koordinat sistemleri G54 G59 için değişken sistemi listelenmiştir. Yeni parça merkezlenmesini nasıl kurulmasını gerektiren örnek program aşağıda verilmiştir. Örnek program: O0001(program numarası); G90G80G40G49G17G20; 1G0G54G43H1X0Y0Z3.3; #103=#5003;(Z noktasının güncel depolanması) #33=1;(başlangıç durumu için 1 de döngü hazırlama) #130=20;(koordinat başlangıç durumunda 20) #3006=1;(mesaj gösterme) #104=#5003;(Z noktasına el ile taşıma) #5221=#5021;(yeni X koordinatı hazırlama) #5222=#5022;(yeni Y koordinatını hazırlama) G0Z#103;(önceki noktaya dönüş) WHILE[#33 LT 6]DO1;(6 sabit için döngü hazırlama) G0G[54 + #33]X0Y0;(sonraki 0 sabiti için pozisyon) G0Z[# ];(hızlı çıkma) G1Z#104F10.0;(ilerleme) #3006=1;(el ile sabit yeri belirleme) #[ #130]=#5021;(X koordinatını belirleme) #[ #130]=#5022;(Y koordinatını yeniden başlatma) GOZ#103;(ilk noktaya hızlı gidiş) #130=# ;(sonraki koordinat sistemini artışlı işleme) #33=#33 + 1;(artışlı işlem)

70 E D1;(çevrim sonu) #3006=1;(mesaj gösterme) GOG91G28Z2.0M9; M30; Sabit Merkezlere Ekleme Yapmak için Sistem Değişkenleri: Mevcut merkezlere 48 tane merkez ekleme yapılabilir.bunlar sistem tarafından değişken # #7955 erişilirler. Sistem kontrollerinde koordinat sistemi eklenmesi yapılmaz. Eğer kontrolleri seçmek yok ise ve değişkenleri okuma OUT OF RA GE gelir. ve yazmayı denersen hata mesajı olarak VARIABLE Eğer koordinat sistemini eklemeye ihtiyacın var ise makinanızı yapan kuruluşla irtibata geçmeniz gerekmektedir. Eğer 6 dan fazla parça ile çalışmaya ihtiyaç duyarsan ve koordinat sistemi ekleyemiyorsanız G51 bölümüne bakınız. Tablo 16 da önceki bloğun tam pozisyonunu ve güncel bloğun makine pozisyonu için değişkenleri listeler. Ek olarak güncel pozisyonun tam değeri için değişkeni sinyali verir. Sistem değişkenleri #5001 # #5015 #5021 # #5035 #5041 # #5055 #5061 # #5075 okumak mümkündür ve başka bir konuya geçme Đçindekiler Taşıma süresinde okuma 1. eksenin mutlak pozisyonu satır sonu YES 2. eksenin mutlak pozisyonu satır sonu YES YES 3. eksenin mutlak pozisyonu satır sonu YES 1. eksen pozisyonunu makine verir. 2. eksen pozisyonunu makine verir. 15. eksen pozisyonunu makine verir. 1. eksenin mutlak pozisyonunu verir 2. eksenin mutlak pozisyonunu verir 15. eksenin mutlak pozisyonunu verir 1. eksenin pozisyonu atlama sinyalidir. 2. eksenin pozisyonu atlama sinyalidir. 15. eksenin pozisyonu atlama sinyalidir. O O O O O O O O YES YES YES YES Tablo 16:Makine pozisyonu için değişken listesi.

71 Önceki bloğun tam pozisyon koordinatlarının son noktası sistem değişkenleri #5001 den #5015 e kadar okunabilir. #5001 ilk eksendir ve değişken #5015 on beşinci eksendir. Bu program eksenin hareket edeceği programın pozisyonudur. Eksen taşındığı sürece bu değişkenler okunabilir. Güncel makine pozisyon koordinatı (ABSMT) #5021 den değişken #5035 e kadar kullanmada okunabilir. Bu güncel makine pozisyonu ekseni için gerçek değerdir. Eksen taşındığı sürede bu değişiklikler okunamaz. Güncel gerçek koordinatlar (ABSOT) #5041 den değişken #5055 e kadar sistem değişkenleri okunabilir. Tekrar eksen taşındığı sürece bu güncel pozisyon eksenleri okunamaz. G31 atlama pozisyonu kullanıldığı sistem değişkenleri #5061 den değişken #5075 e kadar okunabilir. Sistem 6M/10M yalnızca dört eksene, sistem 10M/11M beş eksene ve sistem 12M on beş eksene sahiptir. Sistem değişkenleri için yalnızca pozisyonların okunması lazımdır, fakat aritmetik eşitliklerin sol yanda kullanılmaz Sabit Yerleri Program Örnekleriyle Gösterme: Bu örneklerde sistem koordinatları yenilemeler, eklemeler veya düzeltmeler G54 ve G59 sabit yerlerin içinde yeni sabitler gösterilmiştir. Bu programda 6 sabit parçanın otomatik olarak koordinat sistemlerine yerleştirmek, yeni yerlerini hazırlamak için yapılmıştır. Sonraki pozisyonda eski sıfır noktası üzerine sizin istediğiniz uygun koordinat sistemini gerçekleştirir. Bunu sistem değişkenleriyle yapmak kolaydır. Aşağıda örnek programa bakınız. O0001(program numarası); G90G80G40G49G17G20; 1G0G54G43H1X0Y0Z3.3; #103=#5003;(Z noktasının güncel depolanması) #33=1;(başlangıç durumu için 1 de döngü hazırlama) #130=20;(koordinat başlangıç durumunda 20) #3006=1;(mesaj gösterme) #104=#5003;(Z noktasına el ile taşıma)

72 #5221=#5021;(yeni X koordinatı hazırlama) #5222=#5022;(yeni Y koordinatını hazırlama) G0Z#103;(önceki noktaya dönüş) WHILE[#33 LT 6]DO1;(6 sabit için döngü hazırlama) G0G[54 + #33]X0Y0;(sonraki 0 sabiti için pozisyon) G0Z[# ];(hızlı çıkma) G1Z#104F10.0;(ilerleme) #3006=1;(el ile sabit yeri belirleme) #[ #130]=#5021;(X koordinatını belirleme) #[ #130]=#5022;(Y koordinatını yeniden başlatma) GOZ#103;(ilk noktaya hızlı gidiş) #130=# ;(sonraki koordinat sistemini artışlı işleme) #33=#33 + 1;(artışlı işlem) E D1;(çevrim sonu) #3006=1;(mesaj gösterme) GOG91G28Z2.0M9; M30; Bu programı uyguladığımız zaman makine hızlı bir şekilde X0, Y0 noktalarına ve Z eksenini 1 satırına göre hazırlar. #3006=1(I DICATE) olduğunda program durur ve CRT ekranı üzerinde I DICATE(gösterme)yazısını resmen gösterir.güncel ekranda ne gösterildiği önemli değildir. Ekran OPERATOR MESSAGE ekranına değişecektir. Bunlar makro mesajlar bölümünde detaylı bir şekilde anlatılmıştır. Şekil 30:Örnek gösterim.

73 Eğer siz sistem 6 ve 0 programlarını kullanırsanız #3006 da M00 a değiştirmeyi unutmayın. Bu kontrollerde takımı hazırlamak için mesaj göremezsiniz. Göstergelerinizi el ile kontrol ederek kendiniz yapınız ve yeni işi el ile girersiniz. Z eksen pozisyonu diyalogda Z0 olur. X ve Y ekseni az bir miktarda hareket ettirilebilir. O zaman yeni bir yer elde etmek için elle uygun koordinat sistemlerine girersiniz ve hafızaya kaydedersiniz. Güncel makine pozisyonu sonraki işin başlangıç noktası ve hareketlerine uygun koordinatlar için hızlı bir başlangıç yapar. Hızlı bir şekilde başlamak için ilk iş olarak elle belirtilen noktadan 0.3 inç yukarı çıkarılır. Đş bittikten sonra #3006=1(remove indicator) değişken sebebiyle ekranda operatör mesajı gelerek parçayı değiştirmemizi isteyen bir yazı ekran görünür. Đlk zamanlar bu programı kullandığınızda korkabilirsiniz fakat zamanla bu programa alışıp öğrenmiş olursunuz. Bu program da gösterge yerine kenarda bulunanları kullanma kolayca değiştirilebilir. Sistem değişkenlerinin çalışma yerlerini programda yazabilirsiniz. Bu kolayca programlanabilir ve çoklu düzenlenmeli parçalar ile değiştirilebilir. Gösterme programı iş merkezlenmesi yerine değişken içine makine pozisyonunu yükleyerek değiştirebiliriz. Siz sadece iş koordinatlarının ifadelerindeki değişkenler istediğinizde değiştirebilirsiniz. Örneğin; eğer değişken #500 le başlamayı istediğinizde ifadeyi A örnek programından B örnek programına çeviririz.aşağıdaki A ve B örnek programlarına bakınız. A örnek programı: #[ #130]=#5021;(X koordinatının yenilenmesi) #[ #130]=#5022;(Y koordinatının yenilenmesi) B örnek programı: #[500 + #130]=#5021; #[501 + #130]=#5022; bu parça gösterilebilir ve değişken #500 den #517 ye kadar makine pozisyonu içine yüklenebilir. Bu programın avantajı; iş yapıldığında düzeltme yani değişiklik yapılmaz. Eğer çalışma yerlerinde değişkenlerin değerleri

74 değiştirildiğinde işlemden işleme bir farklılık olur. Fakat programda değişiklik olmaz.aşağıdaki program örneğine bakınız. % O0038 (//// TOOL STUB DRILL////) #3006=1(PALLET-#2); #5221=#500(G54X); #5222=#501(G54Y); #5223=#503(G54Z); #5241=#504(G55X); #5242=#505(G55Y); #5243=#506(G55Z); #5261=#507(G56X); #5262=#508(G56Y); #5263=#509(G56Z); G90M42G80G17G20G49G54; M3S1500; G0G54G43H7X-2.254Y2.254Z2.0M8; #33=#518; #3002=0; WHILE[#33LT3]DO1; G0G[54+#33]X-2.254Y2.254Z2.0; G100C83Z-1.5R.05F15.0Q.4H4.0A30.0; #33=#33+1; E D1; G0G91G28Z0Y0M9; M30; Hatırlarsak sistem0/6 kullanılmadığında #3006 değişken mesajı olurdu. Siz #3006 dan M00 yerleştireceksiniz.

75 Takım Ayarlaması için Sistem Değişkenleri: Takım yerinin değerleri için sistem değişkenleri #2000 den #2800 e kadar kullanılmalı. Her bir eksen için yazılabilmeli veya okunabilmelidir. Fakat kontrollerin 1 den 200 e kadar olması gerekir. Eğer kontroller 200 den fazla ise kullanılan değişkenler den değişken #10999 a kadardır. Tablo 17 ve 18 de sistem değişkenlerini görebilirsiniz. Şekil 3 de ise örnek program için otomatik olarak takım ayarlarının hazırlanması gösterilmektedir. Merkezlenme Uzunluk Çap sayısı Geometri aşınması Geometri aşınması 1 #2001 #2201 #2401 # #2002 #2202 #2402 # #2003 #2203 #2403 # #2199 #2399 #2599 # #2200 #2400 #2600 #2800 Tablo 17:Kontrolleri arasında olan sistem değişkenleri. Merkezlenme Uzunluk Çap sayısı Geometri aşınması Geometri aşınması 1 #10001 #11001 #12001 # #10002 #11002 #12002 # #10003 #11003 #12003 # #10999 #11999 #12999 #13999 Tablo 18:Kontrolleri 200 den fazla olan sistem değişkenleri. Alışıldığı gibi yazılımın farklı kısımları vardır.eğer kontrolleriniz yazılım yeriniz A kısmında ise değişkenler yalnız #2001 den değişken 2200 e kadar sıralanır. Eğer yazılım yeriniz B kısmında ise değişkenler 2001 den değişken #2400 e kadar sıralanır. Eğer C kısmında ise tablodakilerin hepsini kapsar.

76 Program Örnekleriyle Takım Uzunluğunun Ayarlanması: Bu program takım uzunluğunun ayarlanmasında da kullanılır. Mesela; parça ile takımın uç noktaları arsındaki mesafe 1 inç olsun. Şekil 31 de görüldüğü gibi. Bu # ifade 6 satırına gelmektedir. Eğer farklı ölçülerde blok veya blok kullanamazsanız bu satırı değiştirirsiniz. Eğer takımın uç noktasını veya parçanın üst kısmını Z0 a kurarsınız ve pozisyonu tam olarak ayarlanması için # den # a değiştirirsiniz. Şekil 32 ve 33 e bakınız. Programı hazırlamada kullanılan yollar aşağıda belirtilmiştir. 1)Takımların hepsini almak için iş parçasını bağlayınız ve takımları mile takarak hazırlayınız. 2)Đlk takımın sayısı #100 olarak numaralandırınız. Örneğin; #100=1 3)Programı başlatınız. Görüntü geldiği zaman el ile iş parçasının üzerine gidiniz ve takımı iş parçasının üzerine koyunuz. 4)Belleğe geri dönülerek başlama tuşuna basarız. Yeni takımın uzunluğu gerçek uygun yerini yükleriz. Đlk başta hızlı olarak bekleme noktasına götürürüz ve ikinci takımla değiştiririz. 5)Sonra son takım kontrolleri yeniden yapılır ve makine hazırlanır. Şekil 31: Takım uzunluğunun makine de ayarlanması ( 1 ).

77 Bu programın çok iyi çalışması ile bir makinenin hazırlanması veya LED (light emitting diode) takım ayarları marketidir. Onları 90 dolara satın alabilirsiniz. Bu programın kullanılması ile takım ayarları otomatik olarak yapılabilir. Bu program aşağıda yazıldığı gibidir. O0001 1#100=1;(birinci takımın değeri #100 dür.) 2DO1;(çevrim başlangıcı), 3T[#100];(takım seçme) 4M6;(takım değiştirme), 5#3006=1; 6#[ #100]=#[5023]-1.0;, 7G0G91G28Z0.0;(Z ekseninde hızlı ilerleme) 8#100=#100+1;(sonraki takımı alma), 9E D1;(çevrim sonu) 10G90;(gerçek koordinatlara dönüş) M30; Şekil 32: Takım uzunluğunun makine de ayarlanması(2).

78 Şekil 33: Takım uzunluğunun makine de ayarlanması ( 3 ). Eğer kontrol OB/C veya 6M kullanırsanız komut satırında 5 de M00 değiştirilir. M00 program durduktan sonra takımın değiştirilmesi için mesaj gösterir. Sıfır serisi kontrollerde #3006 değişken görüntüsü yoktur Programlanabilir Giriş ve Çıkışlar için Sistem Değişkenleri: Programlanabilir giriş ve çıkışlar makro diline daha fazla etkili özellik verir. Ancak onları uygulamak kolay değildir. Giriş ve çıkış özelliklerini kullanmak biraz karışıktır. Makine takımı imal ederken giriş ve çıkışlar için sistem değişkenlerinin şifresini çözmek gerekir. Bunun manası kontroller yalnızca okunan bellek ana board üzerindeki bağlantı ile makro dilindeki adreslerin bağlantısına sahip değildir. Makine takımını oluşturmada ne çeşit ara yüz kullanacaksanız ve diyagramların bağlantısı için bu ara yüzü bilmelisiniz. Rom da depolanan programlar bazen aygıt yazılımı olarak çağrılırlar. Çünkü donanım ve yazılım değildir. Fanuc, Connecting Manuals olarak adlandırdığı kılavuzları satmaktadır. Eğer makro dilinde giriş ve çıkışları kullanmak istiyorsanız kontroller için bu el kitabına sahip olmalısınız. Beklediğiniz süre için iletişim kılavuzu makine takımını oluşturmada bağlantı ve hangi çeşit ara yüzü kullanmanız gerektiğini

79 belirtir. Bu liste sistemde değişken girdi ve çıktı listelerinin sinyal adreslerini size verir ve sonra bunları listeler. Adres listesi için Tablo 19 ve 20 a bakınız. Bu eğitsel amaçlar içindir, arabirim listesinin tamamı değildir. Bu örnekte temel basamaklı programlar değiştirilemez. Daha fazla arabirimi ele alarak makineniz ile kesin olarak üretime uyarlamak ve yazılımın kısımları kesindir. Başka arabirim tipleri de vardır. G ve F değerleri arabirim boyunca iç sinyallerdir. Basamak programlar değiştirileceğinde her girdi için iki satır daha eklenir. Đlk satırda bağlayıcı pimde X değerinde okur. Đkinci satırda G değerini arabirim içine yazarız. Diğer çıkışlarda F değerini de arabirimde ve Y değerine de bağlayıcı yazarız. X,Y,F ve G değerleri tanı sayfası kullanılarak görülebilirler. PC/ C tuşlarına basarak ekranı değiştirdiğimizde ve soft tuşu göründüğünde PCDG soft anahtarına basınız. Bu G değerlerini ekrana getirir. SEARCH tuşuna basılarak diğer adresler görüntülenir ve adreslere girilir. Örneğin; X5.5 görürüz ve X5.5 i klavyeden girip basarız ve aranır. Bağlantı kullanım kılavuzu ara birim sinyallerini tamamlar. Bit add G48 UI031 UI030 UI029 UI028 UI027 UI026 UI025 UI024 G49 UI023 UI022 UI021 UI020 UI019 UI018 UI017 UI016 G50 UI015 UI014 UI013 UI012 UI011 UI010 UI009 UI008 G51 UI007 UI006 UI005 UI004 UI003 UI002 UI001 UI000 Tablo 19:Makine arabirimine giriş sinyalleri. Bit add F48 UO031 UO030 UO029 UO028 UO027 UO026 UO025 UO024 F49 UO023 UO022 UIO021 UO020 UO019 UO018 UO017 UO016 F50 UO015 UO014 UO013 UO012 UO011 UO010 UO009 UO008 F51 UO007 UO006 UO005 UO004 UO003 UO002 UO001 UO000 Tablo 20:Makine arabiriminden çıkış sinyalleri.

80 Elektriksel Diyagramlar: Elektrik şekillerine ihtiyaç duyduğumuz zaman makine bize bunu sağlayabilir. Kullanılan elektrik kılavuzları board üzerindeki arabirim yerlerinde iğne büyüklüğü kadardır. e kadar giriş ve çıkışa ihtiyaç duyarsanız sizin makine takımınızda o kadar pin bulunmalıdır. Eğer makineye özel giriş ve çıkış isterseniz bu beş den çok çeşide sahiptir. Elektriksel diyagramlar Şekil 34 e benzemektedir. Bu şekilde gösterilen bağlantı ve çıkış sinyalleridir. Bu özel örnek makine ile BMI basamak birimi ve A3 arabirim boardudur. Adresler Y den PC/ C diyalog sayfası üzerindeki CRT dir. M19 bağlayıcı sayısı ve parantez içindeki sayılar pin sayısıdır. Şekil 34: Elektrik diyagramı.

81 Pinlere bakarsanız burada bağlantısı yoktur. Örneğin; şekil içinde Y005.0 açık. Bu çıktı bağlayıcı M19 da pin kullanılır. Bu çıktıya 24 volt role ekleyebilirsiniz. Kullanılmış pin ler ve adresleri yerleştirdikten sonra makine takımı oluşturmaya ihtiyaç duyduğunuzda ROM un içine basamak programı yeniden yazarsınız. Bu içerdiklerini ROM dan silersek oluşturmayı yaparız ve onların tekrar yazıldığı sürede bekleriz. Bu yapılış süresince makine çalıştırılmaz. Bunlar olduktan sonra giriş ve çıkışları kullanmak gerçekten oldukça kolaydır. Giriş ve çıkış değişkenleri diğer sistem değişkenlerine birazcık benzer. Tablo 21 de sistem değişkenleri ve giriş/ çıkış adresleri belirtilmiştir. Sistem Đkili Onluk Arabirim Giriş Sinyal Đsimleri Değişkenleri Değerler Değerler # UI000 # UI001 # UI002 # UI003 # UI004 # UI005 # UI006 # UI007 # UI008 # UI009 # UI010 # UI011 # UI012 # UI013 # UI014 # UI015 Tablo 21:Sistem değişkenleri ve giriş/çıkış adresleri. Değişken #1000-#1015 arasındaki değerler için Programlanabilir Girişler: Tablo 22 de Tablo 21 gibi aynı derecede karışık değildir. Örneğin; eğer sinyal UI000 bağlantı girişine sahipsen ve giriş aktif ise değer #1000

82 değişkeninin değeri 1 olur. Eğer hidrolik tutuculara gereksinim duyarsan aşağıdaki program satırını kullanmalısın. IF[#1000 E 1]THE #3006=1(PARTS OT CLAMPED); Eğer tutucuları harekete geçirdiysen program satırına önem vermeyiniz. Eğer bazı nedenler için hidrolik sistem başarısız olursa PARTS OT CLAMPED(parçalar tutulmadı) mesajı gelir ve makine durur. Hatırlarsak sistem 0 ve 6 da #3006 değişkeni mesajı yoktur. Onun yerine M00 kullanmalısınız. Bütün girişlerde #1032 değişkeninin okunması statüsünü belirleyebilirsiniz. Bu onluk değerlerin nasıl kullanılacağı Tablo 22 de belirtilmiştir. #1032 nin değeri yüksek olan sinyallerin her birinin toplamıdır. Örneğin;#1032 değerini okur ve 3 değer girişte UI000 ve UI001 aktif olur. Hatırlarsak giriş UI eşittir ve giriş UI001 de 2 1 eşittir.bunları toplarsak (2 0 =1) + (2 1 =2)=3 olur.32 girdi ile #1032 nin değeri çok geniş olur. Sistem Đkili Onluk Arabirim Giriş Sinyal Đsimleri Değişkenleri Değerler Değerler # UI016 # UI017 # UI018 # UI019 # UI020 # UI021 # UI022 # UI023 # UI024 # UI025 # UI026 # UI027 # UI028 # UI029 # UI030 # UI031 Tablo 22:Sistem değişkenleri ile giriş adresleri. # #1031 arasındaki değişkenleri için.

83 Programlanabilir Çıkışlar: Çıkış değişkenlerinin çalışmasıyla aynıdır. Örneğin; eğer tutucu bir önceki örnekteki gibi UO000 bağlantılıysa program satırı #1100=1; olursa tutucular aktif olur. Sistem değişkenleri için giriş/çıkış reset tuşuna basılarak temizlenmez. Bunun manası bu parçalar reset tuşuna basılsa bile tutucular parçayı bırakmaz. Siz program satırını aşağıdaki gibi kullanırsanız; #1100=0; böyle olursa tutucular parçayı serbest bırakır. Programı yarıda kestiğinizde ve parçayı serbest bırakmak istediğinizde bu engelleme olabilir. Fakat, giriş ve çıkış değişkenlerini açmak için her zaman reset tuşuna bastığımızdan bu daha güvenli olmaz.hatırlarsak bu değişkenler ; #1000-#1031 ve #1100-#1131 yalnızca parçayı kaydeder. Bunun manası değerleri yalnızca 1 ve 0 olur. Sistem değişkenleri #1032 ve # kısımdır ve geniş değerlere sahiptir. Tablo 23 ve 24 de sistem değişkenlerinin çıkış adresleri belirtilmiştir. Sistem Đkili Onluk Arabirim Çıkış Sinyal Đsimleri Değişkenleri Değerler Değerler # UO000 # UO001 # UO002 # UO003 # UO004 # UO005 # UO006 # UO007 # UO008 # UO009 # UO010 # UO011 # UO012 # UO013 # UO014 # UO015 Tablo 23 #1100 ile #1115 arasındaki değişkenlerin çıkış adresleri gösterilmiştir.

84 Sistem Đkili Ondalık Arabirim Giriş Sinyal Đsimleri Değişkenleri Değerler Değerler # UO016 # UO017 # UO018 # UO019 # UO020 # UO021 # UO022 # UO023 # UO024 # UO025 # UO026 # UO027 # UO028 # UO029 # UO030 # UO031 Tablo 24:#1115 ile #1131 arasındaki değişkenlerin çıkış adresleri gösterilmiştir Tek Satırı Gizli Tutmak ve Yardımcı Fonksiyonlarda Son Sinyal(#3003); Bu değişken tek bir satırı gizli tutar ve S,T,M ve B kodlarında yardımcı son sinyale önem vermez. Çevrimdeki kusurları giderdikten sonra tek bir satırın gizli tutulması kullanılır. Fakat, çevrimdeki hataları düzeltmeden önce bu değişkenlerin kullanılması tehlikelidir. Tek satırın olmasını beklersek ve kontrollerle hareket ettirirsek otomatik bir usulde olur. Durum #3003 ü temizlemek için RESETE basarız fakat çevrimin sonucu #3003=0 ifadesini dahil etmeliyiz. Yardımcı son sinyal #3003 kurarak aynı zamanda ihmal edilebilir. Bunu gerekli koşullarda kullanmak yararlıdır, fakat çok tehlikeli bir yoldur. Eğer tamamen konuyu anlamamış iseniz bunu kullanmayınız. Kullandığınızda yanlışlık yaparsanız size DO T USE IT (kullanamazsınız) mesajı gelir. Tablo 25 de #3003 ün ayarları gösterilmiştir. Aşağıdaki örnek programa bakınız.

85 #3003 örneği; O0001; G90G80G40G49G17G20; G0G54G43H1X0Y0Z3.3; #3003=1; G0Z#18; G1Z#26F#9; G0Z#18; #3003=0; G0G91G28Z0; M30; #3003 ün Değeri Tek Satır Durduğunda Yardımcı Fonksiyon Sonu Sinyal 0 Bastırmak olmaz Bekler 1 Bastırmak var Bekler 2 Bastırmak olmaz Beklemez 3 Bastırmak var Beklemez Tablo 25:#3003 ün ayarları Đlerleme Fonksiyonları için Sistem Değişkeni(#3004): Sistem değişkeni #3004 kontrollerinize ilerleme hızı ve kesin duruş ekler. Reset ile diğer #3004=0 veya reset e basana kadar ayarlar aktif kalırlar. Makro da istediğinizde diğer fonksiyonları kullanmak istemezsiniz, sonra #3004 den sıfır reset olur. Đlerleme tutuşunu kullanmazsanız bu tehlikeli olur. Gizleme aktif olduğu zaman Feed Hold a basmak. 1)Feed Hold tuşuna bastığınız zaman, ilk satır dışındakiler sırayla gizlenir. 2)Feed Hold a basıldığında ve silindiğinde sondaki ilk satır dışındakiler sırayla gizlenir.

86 Tablo 26 da #3004 değişkeni için gerekli ayarlar verilmiştir. #3004 de değer Feed Hold Đlerleme Hızı Kesin Duruş X X 0 3 X X X 5 X 0 X 6 0 X X 7 X X X Tablo 26:#3004 değişkeni için ayarlar. #3004 için örnek program: O0001; G90G80G40G49G17G20; G0G54G43H1X0Y0Z3.3; #3004=2; G0Z#18; G1Z#26F#9; G0Z#18; #3004=0; G0G91G28Z0; M30; Yansıma Görüntüsü Đçin Sistem Değişkeni(#3007): Bu yalnızca özel eksenlerin oluşturulmasında kullanılır. Bu sekiz parçalı ikili kayıttır. Her eksen için yansıma görüntüsü kapalı olduğunda 0, açık olduğunda 1 değerini alır. Yansıma görüntüsü örneği; Eğer değer #3007 olursa birinci eksen için 1 yansıma görüntüsü. Eğer değer #3007 olursa ikinci eksen için 2 yansıma görüntüsü. Eğer değer #3007 olursa birinci ve ikinci eksen için 3 yansıma görüntüsü.

87 Bu değişkenler yansıma görüntüsü açık veya kapalı olduğunda dönmez,yansıma görüntüsüne bilgi iletir. Tablo 27 de #3007 değişkeni için değerler verilmiştir. #3007 Bit 7 Bit 6 Bit 5 Bit 4 Bit 3 Bit 2 Bit 1 Bit 0 8. eksen 7. eksen 6. eksen 5. eksen 4. eksen 3. eksen 2. eksen 1. eksen Tablo 27: #3007 değişkeni için gerekli değerler Tarih ve Zaman için Sistem Değişkenleri(#3011-#3012): Sistem 15 ve 0C sistem değişkenleri için güncel tarih ve saate sahiptir. Bu değişkenleri program hakkında bilgi çıktısında DPR T komutu kullandığınızda özellikle yararlıdır. Kullanılan değişkenler; basitçe ortak değişkenlerle eşitlediğimizde #3011 için tarih ve #3012 için zaman değerleri olur. Örneğin; #100=#3011; güncel tarih depolanmasındaki değişken #100 #101=#3012; güncel zaman depolanmasındaki değişken # Freze Yarıçapının Okunması: Kesicinin çapı kullanılan sistem değişkenleri ile belirlemeliyiz. Eğer dairesel enterpolasyon programı gerekliyse ve G41,G42 çevrimlerini kullanmak istemiyorsanız bunu kullanabilirsiniz. Aşağıdaki programda değerlerin okunarak depolanması gösterilmiştir. Örnek program; 1T1;(takım seçme) 2M6;(takım değiştirme) 3S1000M3;(kesme hızı) 4G0G43H1D2X0Y0Z;(takım uzunluğunu hazırlama ve çapı belirtme) 5#100=#[# ];(#100 kesicinin yarıçapına eşitleniyor.) #100 ün yerini doldurma ihtiyacı duyarsak adres ekleriz. Örneğin; G1X[1.0 + #100]. Kesicinin çapının yeri 2 olacağı zaman çakı çapı X1.0 olur. egatif değerlerde kesicinin yeri X1.0 kesici çapı taşınır.

88 Makro Programda Kanal Açma: Parça kanal ailesi ile sonraki şeklin gösterimi makro program kullanılmasıyla yeri daha iyi olur. Kanal sayıları cep veya genişlik makro programla kolayca değiştirilebilir. Eğer off-line program sistemi kullanılmıyorsa bazı problemler ortaya çıkar. Đlk olarak program çok büyük olur. Çünkü offline sistemi her bir kanal için kod yazmaktadır. Eğer kanal sayısı az ise bu problem olmaz. Bunun parçada kullanılması için örneğin üzerinde 144 kanal ve 2 farklı cep olmalıdır. Off-line sistemi bu kodları kolayca yazar fakat program iki parça halinde olur. Siz operatör olarak bunu düşünürseniz bu olaydan mutlu olmazsınız. Şekil 35 da örnek bir işlem gösterilmiştir. Şekil 35: Makro program ile açılmış olan kanallar. Düzenlemede başka bir problem daha vardır. Off-line sistemini yazarken C C programlarını asıl X ve Y değerlerini kullanır. Đlk parçadan sonra bitirme pasosuna ayrılacak miktar veya diğer kesme parametrelerinin ihtiyaç olduğu değişmeler olur. Program off-line da daha fazla yenilenebilir. Bunun manası ; makine takımı durduğunda belki programda yaptığımız değişmeleri kaybedebiliriz. Bu problemleri makro programdan çıkarabiliriz. Şekil 36 deki örnekle bunu daha iyi anlayabiliriz. Đlk olarak biz bazı durumları gerçek sanacağız.

89 1)Kanalların iki deliğinin işlenmesi yapılır. Bu işlemler makro programın delik çevrimi ile yapılabilir. 2)Kanal kaba olarak işlenir. 3)Son işlemede kanalın genişliği işlenir. Buradaki ilk durumların kararlılığı ile program başlayabilir. Eğer kanallar X ve Y merkezleri üzerinde ise kodlar kolayca şekillenebilir. Gerçekten yeri merkezde uç frezesi yoluyla radyuslar işlenir ve radyuslardan sonra kanallar işlenir. Eğer bitirme toleranslıysa tarif yapmak gereklidir. Bu yöntem kararlı bir şekilde kanalların yapılması için X ve Y eksenlerinde olmaması gerekir, bundan sonra kolayca yapılabilir. Şekil 36:Açılı kanalların işlenmesi için gerekli değerler. Dört benzer üçgen daire radyumlarını oluşturarak ve dik kanallar yaparak oluşturulmuştur. Buradaki üçgenler benzer üçgenlerin radyumla dairelerini yazmak arasında neden olur ve X eksenindeki dik çizgiler X

90 eksenidir. Biz bildiğimizden beri X ekseni ve radyus arasındaki açı 360 ve hipotenüs uzunluğuyla üçgeni yapabiliriz. Dört benzer üçgen aynı açıya sahiptir. Onların hipotenüsleri kanalların yarı genişliğinden eksi radyusun son işlenmesinde. Geçen örnekte radyusların işlendiğini görmüştük. Bu yüzden bu değerleri almadan problem olmaz. Üçgenler 90 dönebilirler. X ekseni bölümü COS(90-A)=(SI A) hesaplamada kullanılır ve X ekseni değeri de SI (90-A)=COS(A) olur. Problemin sol tarafında yalnızca açı ifadesi bulunur. Bu gerçekten çok kolaydır. Đhtiyaç duyduğumuz kanal sayısını biliriz. Bizim verdiğimiz kanallarla kanalların açıları 360 ye böleriz. Verdiğimiz kanalların açılarını bu değer ile çarparak X eksenindeki bu kanallar için eğer istersek başlangıcın güçlü olmasını kanalların bazı açıları sıfırdan başkadır. Şimdi biz makro değişkenlerle program yazmaya hazırız. Aşağıdaki programda değişkenlere bir programda verilmesi gerekilen değerler yazılmıştır. #1=ilk kanalı işlemede ihtiyaç duyulan açı değeri #2=iç teğet çemberin çapı #3=dış teğet çemberin çapı #21=bitirme toleransı(u) #23=kanal genişliği(w) #27=#23/2 kanal genişliğinin yarısı #28=#27-#144-#21 #29=#27-#144 #100=çevrim yönü #101=iki kanal arasındaki açı #102=SI [#100*#101]+#1] (X mesafesi) #103=COS[#100*#101]+#1]( Y mesafesi) #104=#2*#103 dış teğet çemberin X değeri #105=#2*#102 dış teğet çemberin Y değeri #106=#3*#103 iç teğet çemberin X değeri #107=#3*#102 iç teğet çemberin Y değeri #108=#28*#102 küçük üçgenin X değeri

91 #109=#28*#103 küçük üçgenin Y değeri #110=#104-#108 birinci yarıçapın X noktasındaki başlangıç değeri #111=#105+#109 birinci yarıçapın Y noktasındaki başlangıç değeri #112=#106-#108 ikinci yarıçapın X noktasındaki başlangıç değeri #113=#107+#109 ikinci yarıçapın Y noktasındaki başlangıç değeri #114=#106+#108 ikinci yarıçapın X eksenindeki deliğin bitiş noktasının değeri #115=#107-#109 ikinci yarıçapın Y eksenindeki deliğin bitiş noktasının değeri #116=#104+#108 birinci yarıçapın X eksenindeki deliğin bitiş noktasının değeri #117=#105-#109 birinci yarıçapın Y eksenindeki deliğin bitiş noktasının değeri #144=#[#4107+#2000] uç frezesi yarıçapı Örneğe baktığımızda bir çok benzer değişkenlerle basitçe bazı kanallar işlenebilir. Fakat sen herhangi bir kanal sayısına herhangi bir açıyla işlemeyi düşünürsen bu olamaz, bu yüzden kötüdür. Eğer kuşkulanıyorsan, 72 kanalın kaba ve finişini standart C C kodları ile yazarsın.aşağıda örnek program bulunmaktadır. % O9001; IF[#2EQ#0]THE #3000=1(dış yarıçap) IF[#3EQ#0]THE #3000=2 (iç yarıçap) IF[#11EQ#0]THE #3000=3 (kanal sayısı) IF[#9EQ#0]THE #3000=4 (kesme hızı) IF[#18EQ#0]THE #3000=5 (referans noktası) IF[#23EQ#0]THE #3000=6 (verilen genişlik) (Z ekseninde kesme hızı) IF[#5EQ#0]THE #3000=7 (freze çakısının devir sayısı) IF[#8EQ#0]THE #3000=8 (Z ekseninde kesme hızı) IF[#26EQ#0]THE #3000=9(Z derinliği) #140#5003;(Z noktasının ilk değerinin depolanması) #100=0; (sıfır noktasını hazırlamak) #27=#23/2.0; (çapı ikiye böl) #144=#[# ]; (freze çakısının yarıçapına 2000 eklenir.) #28=#27-#144-#21; (genişlik,yarıçap ve bitirme toleransı)

92 #29=#27-#144; (genişlik ve yarıçap) #101=360/#11; (kanallar arasındaki açı) WHILE[#100LTABS[#11]]DO1; (çevrim başlangıcı) #102=SI [#100*#101]+#1]; (X mesafesi) #102=COS[#100*#101]+#1]; (Y mesafesi) #104=#2*#103; (dış teğet çemberin X değeri) #105=#2*#102; (dış teğet çemberin Y değeri) #106=#3*#103; (iç teğet çemberin X değeri) #107=#3*#102; (iç teğet çemberin Y değeri) #108=#28*#102; (küçük üçgenin X değeri) #109=#28*#103; (küçük üçgenin Y değeri) #110=#104-#108; (birinci yarıçapın X eksenindeki başlama noktası) #111=#105+#109; (birinci yarıçapın Y eksenindeki başlama noktası) #112=#106-#108; (ikinci yarıçapın X eksenindeki deliğin başlangıç noktasının değeri) #113=#107+#109; (ikinci yarıçapın Y eksenindeki deliğin başlangıç noktasının değeri) #114=#106+#108; (ikinci yarıçapın X eksenindeki deliğin bitiş noktasının değeri) #115=#107-#109; (ikinci yarıçapın Y eksenindeki deliğin bitiş noktasının değeri) #116=#104+#108; (birinci yarıçapın X eksenindeki deliğin bitiş noktasının değeri) #117=#105-#109; (birinci yarıçapın Y eksenindeki deliğin bitiş noktasının değeri) G0X#104Y#105;(giriş noktası pozisyonu) G0Z#18; (referans noktasına hızlı ilerleme) G1Z#26F#8; (Z değerinde ilerleme) G1X#110Y#111F#5; (başlangıç noktasına ilerleme) G1X#112Y#113F#9; (yarıçap işlemeye başlarken kullanılacak ilerleme) G3X#114Y#115R#28F#5; (yay işleme) G1X#116Y#117F#9; (yarıçap işlemeye başlarken kullanılacak ilerleme) G3X#110Y#111R#28F#5; (yay işleme) G1X#104Y#105; (giriş noktasına ilerleme) IF[#21EQ#0]GOTO2; (finish pasosu için) (*******) (Bitirme işlemine başlama);

93 (*******); #108=#29*#102; #109=#29*#103; #110=#104-#108; #111=#105+#109; #112=#106-#108; #113=#107+#109; #114=#106+#108; #115=#107-#109; #116=#104+#108; #117=#105-#109; G0X#104Y#105; G1X#110Y#111; G1X#112Y#113F#9; G3X#114Y#115R#29F#5; G1X#116Y#117F#9; G3X#110Y#111R#29F#5; G1X#104Y#105; 2G0Z#18; G0Z#140; #100=#100+1; E D1; M99; (A=ĐLK KA ALI BAŞLA GIÇ AÇISI) (B=DIŞ YARIÇAPI MERKEZ OKTASI) (C=ĐÇ YARIÇAPI MERKEZ OKTASI) (E=Z EKSE Đ DEKĐ KESME HIZI) (H=KA AL SAYISI) (J=YARIÇAP ETRAFI DA ĐLERLEME HIZI) (U=BĐTĐRME TOLERA SI-YARIÇAP DEĞERĐ) (W=KA AL GE ĐŞLĐĞĐ) (Z=Z EKSE Đ DEKĐ DERĐ LĐK) M30%

94 Bu programda birçok bilgi silinmiş olabilir. Bu programda aynı zamanda bazı alarmlar programı başlatabilir. Bu örnekte ilk ortaya çıkan sanırız zor olmasıdır, fakat hepsine baktığında ihtiyaç duyduğun problemleri görebilirsiniz ve o zaman adım adım onları yapabilirsiniz. Bu örnek WHILE-DO kullanılışını gösterir, IF-THE alarm ifadelerinin sistem değişkenleri ve trigonometrik hesaplamalar görülür. Orada başka bir program kullanamazsınız G52 nin Kullanılması: Makinede birçok parçada WHILE-DO nun kullanılması çok elverişlidir. Gerekli lojistik problemlerin hepsini yapmadığında alt programların izini bulunduramazsın. Çünkü; onlar yalnızca tek bir programdır.fakat eğer sen koordinat sistemlerinden daha fazla parçaya sahipsen çevrim yapılması bu yüzden elverişli değildir. Bir sonraki örnek bu probleme bir çözüm sağlar. Standart G52 koordinat sistemi X,Y,Z koordinatları olarak ortak değişkenler ile kullanılır. Eğer set up ınızda çoklu bağlama kullanıyorsanız bu çeşit programlarla çalışmak iyidir. Đlk zamanlar parçaların yapımında ortak değişkenleri ilerleme içinde tanımlamıştır. Çünkü sadece mengene çeneleriyle yapabilirsiniz. Sonraki zamanlarda parçaların hareketinde makroyu belirterek kolayca kullanabilirsiniz ve yerel değişkenleri güncelleştirirsin. Aşağıdaki örnek programa bakınız. O0001; (PARÇA I Z0 OKTASI HAZIRLA IR); 1; G0G91G28Z0; T1M6; S4000M3; G90G43H1G54X-1.0Y-1.0Z0.1;(ilk deliğin pozisyonu) M98P0002; (ilk alt programı çağırma) G52X#100Y#101Z#102; (yardımcı sistem çağırma) M98P0002; (alt program çağırma) G52X#103Y#104Z#105; (yardımcı sistem çağırma)

95 M98P0002; G52X0Y0Z0;(G52 yi sıfırda yeniden başlatma) G0G91G28Z0; M1 Bu çeşit sizin makinenizin birçok parçasının yerel değişken olmasına izin verir.eğer bu çeşit program tipini kullanırsanız operatöre yardım etmek için yorum çizgisini eklemelisiniz ve programı yapan kişi makinenin hangi parçasının hangi değişken olacağını bilmektedir. Bu dönüşüm zamanına eklenmez ve gelecek sefer parçalar herhangi bir karışıklık olmadan çalışırlar. Eğer koordinat sistemi dışında çalışıyorsanız daha fazla yerel değişken eklemelisiniz. Sistem 10/11/ e yakın yerel değişkene sahiptir. Sistem ye kadar yerel değişkene sahip olabilir. Hatırlarsak eğer değişken eklerseniz belleğe eklemelisiniz. Fanuc her bir kontrol için seçeneklerin listesini yayınlarında belirtmiştir Makro Dili Mesajları: Sistem 0 ve 6 için sanılan, mesaj ve alarmlar için adresler yan yana hazırlanmalıdır.mesajlar CRT ekranındaki 26 karaktere kadar program çalışması ve gösterilmelerini durdurur.genel gösterim operatör mesajı ekranını değiştirecek ve mesaj ekranın sol üst köşesinde gösterilecektir. Kullanım şekli #3006=1( 26 karakter mesaj).sayı 1 mesaj ile gösterilmez ve 1 ile 999 arasında herhangi bir sayı ile değiştirilebilir.bu değişken adresleri benzer programların çalışmasında durdurmada M00 kullanılır.fakat soğutma sıvısı veya fener milini durduramaz. Herhangi bir amaç için bu mesaj kullanılır.eğer derinliği az olan delikler büyütülmek istenirse kılavuz kullanılmadan önce operatör için mesaj getirilir.eğer yalnızca belirli bir parça sayısı ihtiyacı var ise önce üstündeki değişiklik yapılır.tezgah hazırlanır ve parçaların doğru sayısı bitirildiğinde mesaj görünür.

96 Makro Dili Alarmları: Eğer bir hatanın meydana gelmesinden şüphelenirseniz hata ayarlarını yapabilirsiniz.makro da daire çevrimini kullandığınız zaman çap için D harfini kullanmalısınız.bu program çağrıldığı zaman çap ile ilgili bir problem olmaz.eğer program durduğunda ve çap değeri yok (THERE IS O DIAMETER) bu düzeltici bir neden olur.bunu yapmak kolaydır.fanuc alarmlar için adresleri bir tarafa hazırlamıştır.999 farklı alarma kadar kullanılabilir.alarm adresi #3000 dır.bizim #3000=n (alarm mesajı) n alarm sayınızın olduğu yer ve sizin açıklamanızdır.bu örnekte IF ifadesini kullanırsanız IF#7 yi boş görürsünüz.eğer #3000=1 ifadesi THE den sonra yazılırsa alarma neden olur.bu mesaj 26 karakter uzunluğunda olabilir.aşağıdaki örnek programa bakınız. O9010; 1F[#7 EQ #0]THE #3000=1( O DIAMETER GIVE );(çap verilmemiş) (program) (program) (program) 50M99; Eğer değişkenler D mevcut değil ise ekran temizlenerek MC001 O DIAMETER GIVE görünür.eğer #3000=2 kullanırsanız alarm MC002 O DIAMETER GIVE olabilir.alarmlar buna izin verir ve doküman için tek sayılar olur DPR T Çıkış Đfadesi 0 ve 10-15: DPR T ifadesi program çalıştığı sırada program bilgi çıktısı almaya izin verir.eğer kontrol arabirimi off-line bilgisayarı bilgileri kontrollerden yükleyebilir.program çıktısı sırasında örneğin monte edilen milin tarafından toplanılan yükleme istatiksel işlem kontrol verisi olur. Yazıcı monte edilebilen panel kontrolün ana kartında yedeğe bağlanabilir.program çalışırken operatör çıktı dengelemesi veya herhangi bir diğer bir bilgiyi sizin almanıza izin verir.sistem 15 ve sistem 0C tarih ve

97 zaman için sistem değişkenlerine sahiptir.çıkış tarih ve zamanın herhangi bir çevrim bittikten sonrada olur.eğer takım hareket yönetimini kullanırsan operatör mesaj gönderebilir.son takımla iletişim kurup kullanıldığı zaman operatör yerine haber verir. Dezavantajlı dönüşüm zamanındaki çıktıyı göndermedeki artışlardır.eğer off-line bilgisayar C C kontrol takip etmede kullanılırsa makine çalıştığı sırada bilgisayar on-line olmalıdır.eğer yazıcı monte edilen paneli kurmasını isterseniz ve ana kartta seri bağlamayı kullanmalısınız.seri bağlamada Honda 20 pin ihtiyaç duyarsın.fanuc veya GE Fanuc her ikisi de bu bağlamayı satar ve kabloyu o zaman yapmalısınız. Yalnızca pinler sinyal göndermede gereklidirler.eğer çıkış için ayarların ikinci sayfasındaki aygıtın ön planını hazırlarsan ve girişte ön planı bırakırsan arka plan giriş çıkış aygıtında 1 değeri,çıkışı yazıcıyla yapabilirsin ve ön planı kontrollerle okuyabilirsin.siz Background Edit bilgisayarınız off-line için etki programıyla kullanabilirsiniz.bunların ayarları SETTI G sayfasındadır. Programın işletimi sırasında veriyi göndermek için aşağıdaki yolları izleyiniz. 1)Veriyi göndermeden önce POPE ifadesinin yerini belirtiniz. 2)DPR T kullanırsanız [mesaj #1[44]] mesajını gönderin. 3)Portu kapatmak için PCLOS ifadesini kullanın. Aşağıdaki örnek programın çıkış değerleri X#103,Z#510 ve #100 dür. O1000(DPR T KOMUTU A ÖR EK); POPE ; G90G43H1X0Y0Z1.0G54; #3002=0; G81Z-1.0R0.05F10.0; DPR T[X#103[24]Z-#510[24]]; #100=#100+#3002; DPR T[ÇEVRĐM ZAMA I #100[44]]; PCLOS; G0G91G28Z0; M30;

98 X#103[24] ondalık noktadan iki yer önce ve dört yer sonra #103 ün değerini X iletir. #100[44] ondalık noktadan sonra ve önceden 4 yer ile #100 ün değerini gönderir.örneğin; eğer #103 ün değeri 10.5 eşit ise ve #510 nun değeri eşitse DPR T ifadesi okunursa, çıkış X10.5 Z olur. Eğer DPR T ifadesini kullanırsan göndermeden sonra portu kapamayı unutmayınız.pope ve PCLOS ifadeleri yalnızca bir ihtiyaçtır.dpr T her bir bilgi satırı için kullanır.boşluklarda yıldız işareti kullanılarak çıktı alınır.örneğin; DPR T[**** test] 5 adet boşlukta çıktı kelimeleri yıldız olarak alınmıştır.dpr T [ ] ifadesinde kısa çizgiler çıkışta kullanılır.siz kendi düşündüğünüz dizaynları kendi çıktınızda kullanabilirsiniz. Çıkış programında belirtilen zaman, tarih ve parça numarası çıkışın X,Y merkezleri ve Z değeri sistemin çalışma yerini seçmede daha kullanışlıdır.g54.1 sonraki kontrollerde mevcut olan işyerini seçme seçeneğidir.bu seçenek toplam 54 çalışma yerini verir.6000 değişken sayı ana programın kontrollerindedir.bu kontroller programı yazana tabi ki operatörün girişine izin verdiği zaman makro program bu değişkenleri verir.sonraki bölüm menü programlanmasını ele almaktadır.aşağıda örnek bir program bulunmaktadır. O9425(YAZICI I ÇALIŞMA YERĐ); POPE ; DPR T[ ]; DPR T[DATE*IS*#3011[80]]; DPR T[TIME* UMBER*IS*#6003[80]]; DPR T[ ]; #100=[#6001-1]*20; #101=0; #33=#6001; WH[#32LT#6002]DO1; DPR T[G54.1*P#33[20]]; DPR T[X*CE TER*#[7001+#100+#101][24]]; DPR T[Y*CE TER*#[7002+#100+#101][24]]; DPR T[Z*VALUE*IS#[7003+#100+#101][24]];

99 DPR T[ ]; #101=#101+20; #32=#32+1; #33=#33+1; E D1; PCLOS; M30; Bu programın çıkışı aşağıdaki gibidir DATE IS TIME IS PART UMBER IS G54.1 P 1 X CE TER Y CE TER Z VALUE G54.1 P 2 X CE TER Y CE TER Z VALUE G54.1 P 3 X CE TER Y CE TER Z VALUE

100 Menü Programlama: Sistem kontrolleri kullanılan program menülerini yazmak için tercih hakkına sahiptirler. Bu seçenek işlem zamanında girdi için operatörü harekete geçiren programları yazmaya izin verir. Bunun örneği inceleme araştırması olabilir. Menü programı parça sayısını araştırmak için sorar ve programı incelemek için gerekli bilgileri sorar veya takım ayarlarını çabuk bir şekilde hazırlamak için makro programın takım ayarlar menüsünü kullanabilirsiniz. Menülerde en büyük zorluk istenilen bellektir. Her hangi bir kod yazmadan önce hafıza bazı ölçü seçeneklerini istemektedir. Eğer bu seçenekleri açarsan hafızanda 80 den az ölçüye ihtiyacın olur. Aşağıda gösterilen ekran basit bir menünün örneğidir. Bu örnekte programın araştırılması için operatörün program değişkenleri girmesine izin vermektedir. Değişkenler açıklamadan sonra istenilebilir. Bu özel program parçalarının araştırılmasında (0) derecenin yanında sabittir. Sonraki iki programın araştırılma parçası sırasıyla 90 ve 270 dir. Dördüncü program takımın makro ayarları ve bitiş programının açılması, seri port ve güncel çalışma koordinatları içindir. Aşağıda basit bir CRT ekranı örneği bulunmaktadır.

101 ME U PROGRAM PROGRAM 01 01; 01:PROBE 0 DEG 02; 02:90 DEGREE ME U 03; 03:180 DEGREE ME U 04; 04:TOOL SET ME U 05; 05:WORK OFFSET PR T 06; 06: 07; 07: 08; 08: EDIT***STOP**** *** *** *** I SERT DELETE SRC-PRG BLK-DAT Yukarıda gösterilen ekran menüsü için aşağıdaki program yapılmıştır. O9419;(program numarası) G10L60P01(PROBE ME U 0 DEG);(menü sayfasında görünen ilk madde) G10L61P01Q01(Y POS. OF 0 SET);( alt menüde görünen görüntü) G10L61P01Q02(DIA. TO PROBE);( alt menüde görünen görüntü) G10L61P01Q03(Z VALUE TO PROBE);( alt menüde görünen görüntü) G10L61P01Q04(R VALUE FOR ID);( alt menüde görünen görüntü) G10L61P01Q05( UM. OF PARTS);( alt menüde görünen görüntü) (***); G10L60P02( 90 DEGREE ME U);(menü sayfasında görünen ikinci madde) G10L61P02Q01(Y POS. OF 0 SET);( alt menüde görünen görüntü) G10L61P02Q02(DIA. TO PROBE);( alt menüde görünen görüntü)

102 G10L61P02Q03(Z VALUE TO PROBE);( alt menüde görünen görüntü) G10L61P02Q04(R VALUE FOR ID);( alt menüde görünen görüntü) G10L61P02Q05( UM. OF PARTS);( alt menüde görünen görüntü) (***); G10L60P03(270 DEGREE ME U);(menü sayfasında görünen üçüncü madde) G10L61P03Q01(Y POS. OF 0 SET);( alt menüde görünen görüntü) G10L61P03Q02(DIA. TO PROBE);( alt menüde görünen görüntü) G10L61P03Q03(Z VALUE TO PROBE);( alt menüde görünen görüntü) G10L61P03Q04(R VALUE FOR ID);( alt menüde görünen görüntü) G10L61P03Q05( UM. OF PARTS);( alt menüde görünen görüntü) (***); G10L60P04(TOOL SET ME U);(menü sayfasında görünen dördüncü madde) G10L61P04Q01(START TOOL MUMBER);( alt menüde görünen görüntü) G10L61P04Q02( UMBER OF TOOLS);( alt menüde görünen görüntü) G10L61P04Q03(PART UMBER);( alt menüde görünen görüntü) (***); G10L60P05(WORK OFFSET PR T);(menü sayfasında görünen beşinci madde) G10L61P05Q01(1ST OFFSET O);( alt menüde görünen görüntü) G10L61P05Q02( UMBER TO PRI T);( alt menüde görünen görüntü) G10L61P05Q03(PART UMBER);( alt menüde görünen görüntü) M30; % Bu programın,g10l60p01, G10L60P02,G10L60P03,G10L60P04,G10L60P05 satırları program çalıştığı zaman maddeler halinde görünür.bu başlıklar en fazla 16 karakter olurlar.bu örnekte menü aşağıdaki satırlara benzer. 01:PROBE ME U 0 DEG(0 derece araştırılması) 02:90 DEGREE ME U (90 derece menü) 03:270 DEGREE ME U (270 derece menü)

103 04:TOOL SET ME U (takım hazırlama menüsü) 05:WORK OFFSET PR T (çıkış birimlerinin çalışma merkezi) Menü seçimi seçtiğiniz zaman BLK-DAT a basarsanız, alt menüler görünür. Alt menü için şekil G10L61P01Q01,G10L61P01Q02...,G10L61P01Qn.Alt programlarda L60 yerine L61 kullanılır. Her menü maddesi alt menüye sahiptir. Her bir alt maddesi G10L61 i kullanır ve aynı P menü maddesi olarak değerlendirilir. L değeri başlangıçta tek bir değerdir ve her bir menü için artışlıdır. En fazla 16 alt menü maddesi bulunabilir. Örneğin; eğer ilk menü maddesi 2 alt menü seçerse, menü aşağıdaki satırlar gibi olur. G10L60P01(ITEM 1 ME U TITLE);(menü sayfasında 1 madde görünür) G10L61P01Q01(SUB ME U 1 TITLE);(alt menüde görüntülenir) G10L61P01Q02(SUB ME U 2 TITLE);(alt menüde görüntülenir) Eğer 2 menü maddesi, ikinci alt menü satırında da olabilir. G10L60P02(ITEM 2 ME U TITLE);(menü sayfasında 2 madde görüntülenir) G10L60P02Q01(SUB ME U 1 TITLE);(alt menüde görüntülenir) G10L60P02Q02(SUB ME U 2 TITLE);(alt menüde görüntülenir) P parametreleri iki kez değişebilir, fakat Q parametreleri başlangıçta tek değerdir ve her alt menü için artışlıdır.

104 Makro Programda Kullanılan Karakterler: Tablo 28 de makro programda kullanılan karakterler ve özellikleri gösterilmiştir. # Kare işaretidir.değişken isimlendirmede kullanılır.örneğin; #1 değişken sayısıdır. [ Açık köşeli parantez.matematiksel işlemlerin sıralarının değiştirilmesinde kullanılır.beş kısımda sıralanır.çözümler en içteki parantezden başlanarak çözümlenir.bu parantezler çift olarak kullanılabilirler. ] Kapalı köşeli parantez.eşitliklerin öncelik alınmasında kullanılır. ( ) Parantezler.Program satırı hakkında yorum eklemek için kullanılır.parantez içindeki ifadeler kontroller tarafından önemsenmez.fanuc açık parantezleri kontrol dışında, kapalı parantezleri kontrol içinde çağırır. + Toplama işaretidir.đki değişkenin,iki sabitin ve bir değişkenle bir sabitin birbirlerine eklenmesinde kullanılır. - Çıkarma işaretidir.đki değişkenin,iki sabitin ve bir değişkenle bir sabitin birbirinden eksilmesinde kullanılır. * Çarpma işaretidir.đki değişkenin,iki sabitin ve bir değişkenle bir sabitin birbirlerine çarpılmasında kullanılır. / Bölme işaretidir.đki değişkenin,iki sabitin ve bir değişkenle bir sabitin birbirlerine bölünmesinde kullanılır. DO m Limitsiz bir çevrimi yapmada kullanılır. GOTO m Koşulsuz dallanma ve atlamada kullanılır. IF IF ifadesi başlangıçta koşullu dallanma için kullanılır.değişkenlerin ayarları veya değişkenlerin bulunması için kullanılır. THE IF ifadesi ile birlikte koşullu kararların yapılmasında kullanılır. WHILE WHILE[koşul]DO ifadesinin yapılmasında kullanılır. Tablo 28:Makro programda kullanılan karakterler.

105 Sistem 6B Ekleme: Sistem 6B kontrolleri iki çeşit makro programlamaya sahiptir. Bunların isimleri A ve B dir. Makro dilinde B makro dilinin yüzeylerinin hepsine sahiptir. A ise bu yüzeylere eklenir. WHILE[<DOGRU KOŞUL>]DO m (m 1,2 veya 3 olabilir) E D m Sistem değişkenlerinin kullanılması. Bölme ve çarpmanın kullanılması. Fonksiyonları izleme.tablo 29 da gösterilmiştir. #1=SI [#2] #1=COS[#2] #1=TA [#2] #1=ACOS[#2] Sinüs fonksiyonu derece türünden Kosinüs fonksiyonu derece türünden Tanjant fonksiyonu derece türünden Arc kosinüs fonksiyonu derece türünden #1=ATA [#2]/[#3] Arc ] tanjant fonksiyonu derece türünden #1=SORT[#2] #1=ABS[#2] #1=L [#2] #1=EXP[#2] #1=ADP[#2] #1=ROU D[#2] #1=FUP[#2] #1=FIX[#2] #1=BI [#2] #1=BCD[#2] Karekök Gerçek Değer Logaritma Üs Alma Ondalık noktanın sonuna sayı ekleme 0.5 den sonraki büyük sayıları tamamlamak Ondalık sayıların hepsini tamamlamak Küçük parçaları atmak.örn. 5.5 in değeri 5.0 olur. BCD den kili sisteme dönüştürmek. Đkili sistemden BCD ye dönüştürmek. Tablo 29:Fonksiyonların kullanılması. Sistem 6B, #3006= (MESAJ) ve IF[<KOŞUL>]THE bu değişkenlere sahip değildir. Bunlar sistem de bulunmaktadır. Örnekler davranış biçimini belirtmek için makro sistem10/11 dayanılır. Sistem 6B kullanıcısı bu iki

106 yüzeyi kullanamaz. Alarmlar kullanılmadan çalıştırılan programların değiştirilme ihtiyacı olabilir: IF[#1EQ#0]GOTO n,gerçek değişken #1 dir ve C C satır sayısı da n dir. ÖR EK: IF[#3EQ#0]THE #3000=3( O DRILL CYCLE) bu ifade değiştirilerek IF[#3EQ#0]GOTO200; M99 dan sonra satır 200 de olur ve yazım şekli #3000=3( O DRILL CYCLE) Sistem 6B içindeki makro programın biçimini korumak için; O8000 TO O8999 SET PARAMETER 0319 BIT 7 TO 1 O9000 TO O9899 SET PARAMETER 0318 BIT 7 TO 1 Makro program durduğunda görüntülenmesi için; O8000 TO O8999 SET PARAMETER 0319 BIT 5 TO 1 O9000 TO O9899 SET PARAMETER 0318 BIT 5 TO 1 Makro ifadeyi tek satırda uygulamak için hazırlanmasında; O1 to O7999 and O9900 to O9999 set parametre O319 bit 0 to 1 O8000 TO O8999 SET PARAMETER 0319 BIT 6 TO 1 O9000 TO O9089 SET PARAMETER 0318 BIT 6 TO 1 Değişkenler Đçindekiler Sistem #2500 Birinci eksenin sabit merkezi G54 #2600 Đkinci eksenin sabit merkezi G54 #2700 Üçüncü eksenin sabit merkezi G54 #2501 Birinci eksenin sabit merkezi G55 #2601 Đkinci eksenin sabit merkezi G55 #2701 Üçüncü eksenin sabit merkezi G55 #2502 Birinci eksenin sabit merkezi G56 #2602 Đkinci eksenin sabit merkezi G56 #2702 Üçüncü eksenin sabit merkezi G56 #2503 Birinci eksenin sabit merkezi G57 #2603 Đkinci eksenin sabit merkezi G57 #2703 Üçüncü eksenin sabit merkezi G57 #2504 Birinci eksenin sabit merkezi G58 #2604 Đkinci eksenin sabit merkezi G58 #2704 Üçüncü eksenin sabit merkezi G58 #2505 Birinci eksenin sabit merkezi G59 #2605 Đkinci eksenin sabit merkezi G59 #2705 Üçüncü eksenin sabit merkezi G59 Tablo 30: Sistem değişkenleri için eksenler

107 Örnek programın sabit merkezlerde kullanılmasının temeli Sistem 10/11 dir. Bu programları kullanmada Sistem 6M de X ve Y için (#5221, #5222 den #2500,#2600) #130=20 den 130=1 e değiştirilir ve #130=# de #130=#130+1 e değişir Program Uygulamaları: Makro Program Çevrimleri: Cıvata Dairesi Çevrimi: Cıvata dairesi çevrim komutu çabuk ve kolay programlanabilir benzer modellerdir. Standart G kodları daire çevriminde cıvata dairesi komutu ile birlikte kullanılabilir. Parça üzerinde herhangi bir yerde merkez olabilir ve ilk delik için açı kullanılmalıdır. Bu komut için gerekli bilgiler Tablo 31 de verilmiştir. X X eksen merkezi Y Y eksen merkezi Z Delik derinliği R Referans noktasının parçadan yüksekliği D Đşlenecek dairenin çapı C Kullanılacak G kodu H Delik sayısı A Başlama açısı F Đlerleme hızı T G82 çevrimi kullanılırsa, **** Q G73 ve G83 kullanılırsa, **** Tablo 31:Daire çevrimi için kullanılan adresler. Cıvata dairesi işlemi eğer tezgah merkezinde ise yani X0, Y0 ise X ve Y adreslerine değer verilmesi gerekmez. T için A değeri ve Q ise G81 delik çevrimi kullanıldığında değer verilmesi gerekli değildir. Diğer bütün adreslere delik çevrimi için değer verilmesi gereklidir. Delikler normal bir şekilde takımın saat yönünde dönmesi ile işlenmektedir. Fakat, bu dönme yönü saat yönünün terside olabilir bu duruma örnek verirsek; 4 adet delik delinecektir

108 adresi H4.0 olur. Saat yönü tersi olduğu için adres negatif değer alacaktır. Bu durumda adres H-4.0 olmaktadır. Ondalık noktalar T adresi dahil olmak üzere hepsinde kullanılmalıdır. Eğer ondalık noktalar kullanılmaz ise yazılan değerler en az artmalı olarak adreslenir. Örneğin;eğer A15 kullanırsanız kontrol için hesaplanınca esas değeri derecedir. Đnç sisteminde en az artma olur Alarm Oluşturma: Komut yürürlüğe girdiğinde meydana gelecek alarm gerekli adresi vermez. Alarmların listesinin tamamı için alarm listesine bakınız Daire Çevrimi Komutunun Kullanılması: Şekil 37 de bu çevrime göre işlenecek delikler gösterilmiştir. Takım ilk deliğe hızlı olarak yaklaşır. C ile gerekli çevrimi seçerek işlem uygulanmaya başlanabilir. Takım referans noktasına döndüğünde eğer G99 kullanılmış ise verilen R değerine gider, fakat G98 kullanılmış ise ilk noktaya gider. Sonraki deliğe hızlı olarak yaklaşır. Bu deliklerin işlenmesi bitene kadar bu işlemler aynı sıra ile tekrarlanır. Yarıçapı 1.0 inç, dairenin merkez koordinatları X0 ve Y0, takımın referans noktası parçadan 0.1 inç yukarıda, 4 adet delik 45 derece açı ile işlenecek ise işlem satırı aşağıdaki gibi olur. G100 X0.0 Y0.0 Z-1.0 D2.0 R.1 C81 A45.0 H4.0 F10.0; olur. Aşağıdaki program makine de daire çevriminin nasıl kullanıldığını gösteren programdır. O0001; 1 T1; 2 M6; 3 M3 S1000; 4 G0 G43 G98 H1 X.707 Y.707 Z1; 5 G100 X0 Y0 Z-1 R.1 C81 D2. A45. H4. F10; 6 G0 G80 G28 Z1.0; 7 M30;

109 Şekil 37: Daire çevrimi ile işlenen delikler. ot: G98 G43 ün pozisyon satırına çağırılmıştır. G98 terine G99 da kullanılırdı ve fark eden hiç bir değişiklik olmazdı. Pozisyon satırında 4 ün yazılması gerekli değildir. Eğer takım bir önceki cıvata dairesinden farklı bir yerde delme işlemi yapacak ise G100 kullanılması gereklidir. Program ilk deliğin taşınmasını ve pozisyon doğruluklarını hesaplayabilir. Eğer ikinci cıvata dairesi ile tamamen farklı karakterde ve makine ile takım aynı ise 5 satırından sonra yeni parametre satırları eklenebilir. Örneğin; ikinci dairenin çapı 3.0 inç, başlama açısı derece, delik sayısı 10 ise gerekli parça programı aşağıdaki gibidir. O0001;program sayısı 1 T1; 2 M6; 3 M3 S1000; 4 G0 G43 G98 H1 X.707 Y.707 Z1.0; 5 G100 X0 Y0 Z-1 R.1 C81 D2. A45. H4. F10; 6 G100 X0 Y0 Z-1. R.1 C81 D3. A300. H10. F10.; 7 G0 G80 G28 Z1.0; 8 M30;

110 Cıvata Dairelerinde Atlama Çevrimi G101 Program O9011: Cıvata dairesi atlama çevrimi çabuk ve kolay programlanabilir ve dairesel modeller ile delik sayısı kesinlikle bilinen işlemlerde uygulanmalıdır. Standart G kodları programlarda kullanılır. Đşleme başlamak için ilk deliğin işleme açısı bilinmelidir. Bu komut için gerekli bilgiler Tablo 32 de verilmiştir. X X eksen merkezi Y Y eksen merkezi Z Delik derinliği R Referans noktasının parçadan yüksekliği D Đşlenecek dairenin çapı C Kullanılacak G kodu H A Başlama açısı F Đlerleme hızı T G82 çevrimi kullanılırsa, **** Q G73 ve G83 kullanılırsa, **** B *** U *** Tablo 32: G101 çevrimi için kullanılan adresler. Cıvata dairesi işlemi eğer tezgah merkezinde ise yani X0, Y0 ise X ve Y adreslerine değer verilmesi gerekmez. T için A değeri ve Q ise G81 delik çevrimi kullanıldığında değer verilmesi gerekli değildir. Diğer bütün adreslere delik çevrimi için değer verilmesi gereklidir. Delikler normal bir şekilde takımın saat yönünde dönmesi ile işlenmektedir. Fakat, bu dönme yönü saat yönünün terside olabilir bu duruma örnek verirsek; 4 adet delik delinecektir adresi H4.0 olur. Saat yönü tersi olduğu için adres negatif değer alacaktır. Bu durumda adres H-4.0 olmaktadır. Ondalık noktalar T adresi dahil olmak üzere hepsinde kullanılmalıdır. Eğer ondalık noktalar kullanılmaz ise yazılan değerler en az artmalı olarak adreslenir. Örneğin;eğer A15 kullanırsanız kontrol için hesaplanınca esas değeri derecedir. Đnç sisteminde en az artma olur.

111 Alarm Oluşturma: Komut yürürlüğe girdiğinde meydana gelecek alarm gerekli adresi vermez. Alarmların listesinin tamamı için alarm listesine bakınız G101 Komutunun Kullanılması: Şekil 13 de bu çevrime göre işlenecek delikler gösterilmiştir. Takım ilk deliğe hızlı olarak yaklaşır. C ile gerekli çevrimi seçerek işlem uygulanmaya başlanabilir. Takım referans noktasına döndüğünde eğer G99 kullanılmış ise verilen R değerine gider, fakat G98 kullanılmış ise ilk noktaya gider. Sonraki deliğe hızlı olarak yaklaşır. Bu deliklerin işlenmesi bitene kadar bu işlemler aynı sıra ile tekrarlanır. Takım verilen U değerine göre delik sayılarına atlama yapar ve işlem bitene kadar tekrarlanır. Şekil 38 de deliklerin çapı 2.5 inç, merkez koordinatları X0 ve Y0 dır, delik derinlikleri 1.0 inç, takımın referans noktası parçadan 0.1 inç yukarıda, 12 delik yerinde 8 delik işlenecektir, işleme açısı 0.0 derece ise işlem satırı aşağıdaki gibi olmaktadır. G101 Z-1.0 D2.5 R.1 C81 A45. H12.0 B2.0 U1.0 F10.0; olur. Aşağıdaki program makine de G101 çevriminin nasıl kullanıldığını gösteren programdır. O0001; 1 T1; 2 M6; 3 M3 S1000; 4 G0 G43 G98 H1 X.866 Y.5 Z1; 5 G101 X0 Y0 Z-1 R.1 C81 D2. A45. H12. B2. U1. F10; 6 G0 G80 G28 Z1.0; 7 M30; ot: G98 G43 ün pozisyon satırına çağırılmıştır. G98 terine G99 da kullanılırdı ve fark eden hiç bir değişiklik olmazdı. Pozisyon satırında 4 ün yazılması gerekli değildir. Eğer takım bir önceki cıvata dairesinden farklı bir

112 yerde delme işlemi yapacak ise G101 kullanılması gereklidir. Program ilk deliğin taşınmasını ve pozisyon doğruluklarını hesaplayabilir. Eğer ikinci cıvata dairesi ile tamamen farklı karakterde ve makine ile takım aynı ise 5 satırından sonra yeni parametre satırları eklenebilir. Örneğin; ikinci dairenin çapı 3.0 inç, başlama açısı 0.0 derece ise gerekli parça programı aşağıdaki gibidir O0001;program sayısı 1 T1; 2 M6; 3 M3 S1000; 4 G0 G43 G98 H1 X.866 Y.5 Z1.0; 5 G101 X0 Y0 Z-1 R.1 C81 D2. A45. H4. F10; 6 G101 X0 Y0 Z-1. R.1 C81 D3. A0. H12. B2. U1. F10.; 7 G0 G80 G28 Z1.0; 8 M30; Şekil 38:G101 komutu ile işlenen delikli bir parça Dairesel Cep Boşaltma Çevrimi G102 Program O9012: C C freze tezgahlarında cep açma oldukça sık kullanılan bir işlemdir. Bir çok cepler adalar tarafından kesilen çok karmaşık çevrelere sahip olurlar; bu

113 durumda bunların konvansyonel yöntemlerle programlanması oldukça zorlaşır. Makro programlama ile bu çeşit ceplerin programlanması kolaylaşmıştır. Dairesel cep boşaltma komutu cep boşaltma işleminin makine ile programlanabilir satırlar la yapılmasına izin vermektedir. Đşlenecek cebin merkezi iş parçasının herhangi bir yerinde olabilir ve bitirme pasosunun payı tabanda veya kenarda olabilir. Kesici takımın çapına göre komut takım tanımlaması yapar. Son işlemlerde takımın uzunluğu ile her dairesel işlemden sonraki yana kayması depolanır. Komutun kullanılması için gerekli bilgiler Tablo 33 de verilmiştir. X Y Z A R F C D I J K W Daire merkezinin X eksenindeki koordinatı. Daire merkezinin Y eksenindeki koordinatı Cep derinliği. Referans noktasının iş parçasından yüksekliği. Cebin yarıçapı. Kesme ilerleme miktarı. Z ekseninde iş parçasına dalmada kullanılan ilerleme miktarı. Kesme yönü.d2 CW. D3 CCW. Bitirme pasosu için bırakılacak pay. Cep tabanında bırakılan finish miktarı. Eğer derinlik fazla ise gagalama aralığı. Kesme kalınlığı.bu kesici takımın çapının %10 u kadar verilir. Tablo 33:G102 komutunda kullanılan simgeler. Eğer merkezinde önceden delinen delik yok ise dalma ilerlemesi kesme ilerlemesinden daha aşağıda olabilir. C için verilen değer dalma ilerlemesidir. Kesme yönü D adresi ile genel olarak tırmanma kesmesinden değiştirilebilir. A değeri 3 de(d3) tırmanma kesmesi ve 2 de ise klasiktir. Eğer son paso payı aşağıda bırakılıyorsa takım çapı kaba çıkışlardan sonra merkeze geri dönebilir. Takımın aşağıdan tekrar kesmesi ve son derinlikten sonra ilerler. Bu makine zamanının arttırır. Ondalık noktaları bütün adreslerde kullanılır. Eğer ondalık noktalar kullanılmaz ise yazılan değerler en az artmalı olarak adreslenir.(1.=1 mm, 1=1 mikron). Örneğin;eğer A15 kullanırsanız kontrol için hesaplanınca esas değeri derecedir. Đnç sisteminde en az artma olur.

114 Esaslar: Genelde cebin çevresi doğrusal (G1) ve dairesel (G2/G3) konvansiyonel fonksiyonları ile programlanmaktadır. Standart bir geliştirme olarak kontrol sistemi dikdörtgensel (G87) ve dairesel (G89) ceplerin işlenmesi için işleme devre (cycle) fonksiyonlarını içermektedir (Şekil 39). Yeni geliştirilen ve üniversal cep frezeleme çevresi denilen sistem bu esasların bir genişletilmesidir. Sistemin üniversal olması; adaları da içeren doğrusal ve dairesel çevre parçalarından oluşan her çeşit ceplerin işleyebilmesinden ileri gelmektedir. Şekil 39:Standart cepler. Kontrol sistemi; işleme eksenlerine paralel olmak yerine, programlanan çevreye paralel olan takım yolunu oluşturmaktadır. Bu son yöntem çok daha ekonomiktir. Gerçek işleme cep içinden dışarıya doğru yapılmaktadır. Takım pasolarının üst üste gelme miktarı programlanabilmektedir. Bu nedenle takım talaş kaldırmada bu da işleme verimliğini önemli şekilde artırmaktadır. Takım yollarını hesapladıktan sonra, kontrol takım cepten çıkarılmadan erişilmeyen noktaları tayin etmektedir. Bu noktalarda frezeleme işlemi yeniden

115 başlamaktadır (Şekil 40). Yeniden başlama noktalarının sayısı, cebin şekline ve adaların konumuna bağlıdır. Başlama noktalarının önceden delinmesi gerekmektedir. Yöntemde şu makrolar kullanılmaktadır. Başlama noktalarının delinmesi ve bunların konumu ile makro; başlama noktalarının konumu, delme devresinin harekete geçiren bir fonksiyon ile verilmektedir. Cebin frezelenmesi için tüm hareket komutlarını içeren bir cep frezeleme makrosu; frezeleme sırasında başka hiç bir hesaba ihtiyacı yoktur. Cebin ve adaların nihai işlenmesi için bir makro; burada çevreye girmek ve çıkmak için özel hareketler geliştirilmiştir. Bu makro programlama, nihai işlem istendiği noktada konulur; yani nihai işlem için işleme takımı sağlandıktan sonra.tüm bu makrolar kontrol tarafından oluşturulur. Ortalama karmaşık bir cep için bu makrolar la programlama zamanı yaklaşık 10 saniyedir. Şekil 40: Cep işleme örneği.a)başlama noktası. b)çevreye paralel frezeleme c) Ada frezesine paralel takım yolları. d) Adalar Alarm Üretme: Komut yürürlüğe girdiğinde meydana gelecek alarm gerekli adresi vermez. Alarmların listesinin tamamı için alarm listesine bakınız.

116 G102 Komutunun Çalışması: Şekil 41 de tipik bir cep işleme şekli gösterilmiştir. Takım işlenecek cebin merkezinden ayarlanmalıdır. Komut çağrıldığı zaman takım Z derinliğine dalma ilerlemesi (C) ile ilerleyecektir. Eğer toplam Z derinliği bir kaç defada inilecek ise dalma ilerlemesi K derinliğine kadar ilerleyecektir. Şekil 41: Cep işleme şekli. Örneğin ; 1inç çapında bir takım seçildiyse ve W 0.8 inç ise takım 0.8 inç ilerleyecektir. Dairelerden A seriler bitirme payı uzatıldığı kadar kesme olacaktır. Eğer gagalama çevrimi kullanıldı ise takım merkezden dönecek ve önce dalacak ^K^ kadar.bir kaba kesmesi olacak ve sonra takım bitirme değerinde ilerleyecek ve bir kesme ile tamamlayacaktır. Takım çıkıştan sonra dairesel hareketle kesecektir.cebin merkezinden son olarak ve bir düzlemde hızlanacaktır. Aşağıda verilen komut satırı makinanın cebin özelliklerini tanıması için ihtiyacı vardır. Çapı 2.0 inç, cep derinliği 0.5 inç ve merkezi X0 Y0 da, ilk talaş kaldırma payı için değer 0.02 inç, dalma ilerlemesi 5.0 IPM ve kesme ilerlemesi 20.0 IPM dir. Son olarak takımın yana kayma miktarı %80 dir.bu verilere göre işleme satırı aşağıdaki gibi olur. G102 Z-.5 R1.0A.05I.02J.02W.8F20.C5.0D3. Aşağıdaki program dairesel cep boşaltmaya örnek bir programdır. O0001; 1 T1; 2 M6; 3 M3 S1000; 4 G0 G43 H1 D11 X0 Y0 Z.1; 5 G102 Z-.5 R1. A.05 I.02 W.8 F20. C5. D3; 6 G0 G28 Z.1; 7 M30;

117 I, J ve K kullanılırken alfabetik sırada olmalıdırlar. Takım uzunluğu merkez 1 de saklanır ve takım yarıçapı ise merkez 11 de saklanır. Takım uzatıldıysa hafızadaki takım merkezlenmesi (Fanuc ayarları) program değişikliği için açıklama yolu hazır görülür Programı Basitleştiren Yeni Fonksiyonlar: Yönteme ilave edilen G200 den G208 e kadar yeni fonksiyonlar programlamayı önemli şekilde basitleştirmektedir. Bu G fonksiyonları şunlardır. G200=Cep frezeleme için gereken hesapları başlatır ve istenilen bir çok makroyu çalıştırır. G201-G202=Beraber ada içeren cepleri açıklar. G201 cep derinliği, yaklaşma ve geri çekme mesafeleri, takım yarıçapı, frezeleme yönü, bindirme,pasoya ait talaş kalınlığı gibi teknolojik verileri de içerir. Program işleme konulduğu zaman frezeleme G201 ile gerçekleşir. G205-G206=Her adanın çevresini açıklarlar;g205 ada çevresinin birinci noktasını içerir, çevrenin kendisi cep çevresi gibi programlanır. G203-G204=Beraber cep çevresini açıklar; özellikle G203 cep çevresinin birinci noktasını içerir. Çevrenin diğer elemanları doğrusal ve dairesel konvansiyonel fonksiyonları ile programlanır. G207=Bir ada çevresini başka bir yere taşımak için kullanılır. G208=Şekil 42 da gösterilen cepleri açıklamak için kullanılır Şekil 42: Karmaşık cep çevreleri.

118 Yukarıda gösterilen yönteme dayanarak üç ada içeren ve Şekil 17 de gösterilen cep için bir programlama yapılmıştır. Tablo 34 de gösterilmiştir.her blokta G fonksiyonunun yanında ek parametreler içermektedir. Burada ; 100 satırı;g200 fonksiyonunu çağırmaktadır. 200 satırı;g201 fonksiyonunu çağırmaktadır ; başlama noktasının makrosunu belirlemektedir ;nihai işlem makrosunu belirlemektedir satırları;cep çevresini açıklamayan çeşitli fonksiyonları içermektedir. 209 satırı;cep çevresinin açıklamasını bitirmektedir satırları;kare adaların çevrelerinin açıklamasıdır. 215 satırı;dairesel adanın çevresini açıklamaktadır. Diğer satırlar açıklanan delme ve frezeleme işlemleri için matkap ve freze takımlarını yüklerler.esas frezeleme işlemi 200 satırı ile gerçekleşir Şekil 43: Aşağıdaki program için örnek şekil. Satır G Fonksiyonu Parametre G S500 T2 M6 181 G81 Y2 Z-20 F G S400 T3 M6

HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ HACETTEPE ASO 1.OSB MESLEK YÜKSEKOKULU HMK 211 CNC TORNA TEKNOLOJİSİ. Öğr. Gör. RECEP KÖKÇAN. Tel: +90 312 267 30 20

HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ HACETTEPE ASO 1.OSB MESLEK YÜKSEKOKULU HMK 211 CNC TORNA TEKNOLOJİSİ. Öğr. Gör. RECEP KÖKÇAN. Tel: +90 312 267 30 20 HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ HACETTEPE ASO 1.OSB MESLEK YÜKSEKOKULU HMK 211 CNC TORNA TEKNOLOJİSİ Tel: +90 312 267 30 20 E-mail_2: rkokcan@gmail.com KONTROL ÜNİTESİ ELEMANLARI EDIT MODU: Program yazmak, düzenlemek

Detaylı

Swansoft Fanuc OiT Kullanımı

Swansoft Fanuc OiT Kullanımı CNC Torna ve Frezede gerçek simülasyon yapılabilir. 50 den fazla farklı Kontrol Sistemi, 150 nin üzerinde ünite. Alt Programlama ve Delik çevrimleri dahil Manuel programlama Değişken parametrelerle Macro

Detaylı

Adres bilgileri ve diğer bilgilerin bazıları

Adres bilgileri ve diğer bilgilerin bazıları Adres bilgileri ve diğer bilgilerin bazıları G şifreleri (kodları) CNC programlarının yazımında kullanılan talaş kaldırma işlemlerini doğrudan ilgilendiren kodlardır. G kod numaraları G00 - G99 arasındadır.

Detaylı

HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ HACETTEPE ASO 1.OSB MESLEK YÜKSEKOKULU HMK 211 CNC TORNA TEKNOLOJİSİ

HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ HACETTEPE ASO 1.OSB MESLEK YÜKSEKOKULU HMK 211 CNC TORNA TEKNOLOJİSİ HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ HACETTEPE ASO 1.OSB MESLEK YÜKSEKOKULU HMK 211 CNC TORNA TEKNOLOJİSİ Öğr. Gör. RECEP KÖKÇAN Tel: +90 312 267 30 20 http://yunus.hacettepe.edu.tr/~rkokcan/ E-mail_1: rkokcan@hacettepe.edu.tr

Detaylı

DERS BİLGİ FORMU Bilgisayarlı Sayısal Denetim Tezgâh İşlemleri (CNC) Makine Teknolojisi Frezecilik, Taşlama ve Alet Bilemeciliği

DERS BİLGİ FORMU Bilgisayarlı Sayısal Denetim Tezgâh İşlemleri (CNC) Makine Teknolojisi Frezecilik, Taşlama ve Alet Bilemeciliği Dersin Adı Alan Meslek / Dal Dersin Okutulacağı Sınıf / Dönem Süre Dersin Amacı Dersin Tanımı Dersin Ön Koşulları Ders İle Kazandırılacak Yeterlikler Dersin İçeriği Yöntem ve Teknikler Eğitim Öğretim Ortamı

Detaylı

DENEY NO : 3. DENEY ADI : CNC Torna ve Freze Tezgâhı

DENEY NO : 3. DENEY ADI : CNC Torna ve Freze Tezgâhı DENEY NO : 3 DENEY ADI : CNC Torna ve Freze Tezgâhı AMAÇ : NC tezgahların temel sistematiği, NC tezgahların çalışma ilkeleri ve özellikleri, programlama işlemi hakkında bilgilendirme yaptıktan sonra, BOXFORD

Detaylı

CNC TORNA TEZGAHLARININ PROGRAMLANMASI

CNC TORNA TEZGAHLARININ PROGRAMLANMASI CNC TORNA TEZGAHLARININ PROGRAMLANMASI Yardımcı fonksiyonu (soğ. sıvısı, mili on/off) İlerleme miktarı Kesme hızı Blok(Satır) numarası Dairesel interpolasyonda yay başlangıcının yay merkezine X,Y veya

Detaylı

Swansoft Fanuc OiM Kullanımı

Swansoft Fanuc OiM Kullanımı SWANSOFT Sol ve üst taraftaki araç çubukları aktif değildir. Acil stop butonuna basıldığında aktif olur. Görünüm çek menüsünden tezgaha bakış yönü değiştirilebilir. Göster menüsü, tezgahta görünmesi istenilen

Detaylı

CNC TEZGÂH PROGRAMLAMA & UYGULAMALAR

CNC TEZGÂH PROGRAMLAMA & UYGULAMALAR CNC TORNA TEZGÂHININ AÇILMASI 1) Tezgâhın arkasında bulunan ana şalter (I) ON konumuna getirilir. 2) EMERGENCY STOP (ACİL STOP) butonu sağ tarafa çevrilerek açılır. 3) Ekran Açma (I) tuşuna basılır (yeşil

Detaylı

CNC (COMPUTER NUMERİCAL CONTROL)

CNC (COMPUTER NUMERİCAL CONTROL) CNC (COMPUTER NUMERİCAL CONTROL) Bilgisayarlı Sayısal Kontrol(CNC- Computer Numerical Control), takım tezgahlarının sayısal komutlarla bilgisayar yardımıyla kontrol edilmesidir. CNC Tezgahlarda, NC tezgahlardan

Detaylı

BOZOK ÜNİVERSİTESİ TEKNİK BİLİMLER MESLEK YÜKSEKOKULU

BOZOK ÜNİVERSİTESİ TEKNİK BİLİMLER MESLEK YÜKSEKOKULU BOZOK ÜNİVERSİTESİ TEKNİK BİLİMLER MESLEK YÜKSEKOKULU CNC TEKNOLOJİSİ TEZGAH KULLANIMI - 1 - - 2 - - 3 - - 4 - - 5 - - 6 - - 7 - - 8 - - 9 - Örnek blok yazılımı - 10 - KOORDİNAT SİSTEMLERİ Mutlak (ABSOLUTE)

Detaylı

CNC Freze Tezgâhı Programlama

CNC Freze Tezgâhı Programlama CNC Freze Tezgâhı Programlama 1. Amaç CNC tezgâhının gelişimi ve çalışma prensibi hakkında bilgi sahibi olmak. Başarılı bir CNC programlama için gerekli kısmî programlamanın temellerini anlamak. Hazırlayıcı

Detaylı

Klasik torna tezgahının temel elemanları

Klasik torna tezgahının temel elemanları Klasik torna tezgahının temel elemanları Devir ayar kolları Dişli Kutusu Ayna Soğutma sıvısı Siper Ana Mil Karşılık puntası Çalıştırma kolu ilerleme mili (talaş mili) Araba Acil Stop Kayıt Öğr. Gör.Ahmet

Detaylı

REVİZYON DURUMU. Revizyon Tarihi Açıklama Revizyon No

REVİZYON DURUMU. Revizyon Tarihi Açıklama Revizyon No REVİZYON DURUMU Revizyon Tarihi Açıklama Revizyon No Hazırlayan: Onaylayan: Onaylayan: Mustafa Arnavut Adem Aköl Kalite Konseyi Başkanı Sinan Özyavaş Kalite Koordinatörü 1/6 1. AMAÇ Bu talimatın amacı

Detaylı

T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MEKATRONİK LABORATUVARI II. CNC Programlama ve Tornalama Uygulamaları

T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MEKATRONİK LABORATUVARI II. CNC Programlama ve Tornalama Uygulamaları T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MEKATRONİK LABORATUVARI II CNC Programlama ve Tornalama Uygulamaları DENEY SORUMLUSU Arş. Gör. Şaban ULUS Ocak 2013 KAYSERİ

Detaylı

T.C M.E.B ÖZEL ATILIM BİLKEY BİLİŞİM KURSU Bilgisayar Sayısal Kontrollü ( CNC Dik işleme tezgahı kullanma ve programlama ) Sınav Soruları

T.C M.E.B ÖZEL ATILIM BİLKEY BİLİŞİM KURSU Bilgisayar Sayısal Kontrollü ( CNC Dik işleme tezgahı kullanma ve programlama ) Sınav Soruları 1.) CNC freze yazdığımız programı neden simülasyon ile test edilmelidir? A) Seri imalata başlamadan önce tezgâh test programına ayarlı olduğu için. B) Program yazımından veya bilgi transferinde oluşabilecek

Detaylı

İMALAT ve KONTRÜKSİYON LABORATUVARI

İMALAT ve KONTRÜKSİYON LABORATUVARI İMALAT ve KONTRÜKSİYON LABORATUVARI CNC FREZE TEZGAHI (DİK İŞLEM MERKEZİ) ÇALIŞMA FÖYÜ Laboratuvar Çalışmasının Amacı: Şanlıurfa Meslek Yüksekokulu Makine Programı Atölyesinde bulunan Klasik ve CNC tezgahları

Detaylı

olan X eksenidir. Bu iki eksenin kesiştiği nokta ise orijin noktasıdır. Referans olarak bu nokta kullanılır. Bu nokta, genellikle iş parçası sıfır nok

olan X eksenidir. Bu iki eksenin kesiştiği nokta ise orijin noktasıdır. Referans olarak bu nokta kullanılır. Bu nokta, genellikle iş parçası sıfır nok Koordinat Sistemi CNC tezgah ve sistemlerde takım yolları bir koordinat sistemi referans alınarak matematiksel bağıntılarla ifade edilir. bu nedenle gerek programlamada gerekse tezgahların çalışmasında

Detaylı

MCV-640 Dikey İşlem CNC. Hazırlayan: Arş.Gör. Kazım ZENGİN

MCV-640 Dikey İşlem CNC. Hazırlayan: Arş.Gör. Kazım ZENGİN MCV-640 Dikey İşlem CNC Hazırlayan: Arş.Gör. Kazım ZENGİN CNC TEKNİK ÖZELLİKLER CNC STANDART DONANIMLARI Kumanda Paneli Kumanda Paneli Mode Seçimleri: AUTO/Manuel Otomatik Modlar: EDİT : Hafızadaki bir

Detaylı

Gidilen sayfadan bir önceki sayfaya geçilir. Şekil Git İşlemi diyalog kutusu

Gidilen sayfadan bir önceki sayfaya geçilir. Şekil Git İşlemi diyalog kutusu BÖLÜM 6 6. BELGELER ÜZERİNDE YAPILABİLECEK İŞLEMLER 6.1. Git işlemi Yazılan belgeler rapor, ödev, kitap tez gibi sayfalarca uzunlukta olabilir. Sayfalarca uzunluktaki belgede herhangi bir sayfaya gitmek

Detaylı

up-gear Teknolojisi Büyük konik dişli üretiminde en iyi çözüm

up-gear Teknolojisi Büyük konik dişli üretiminde en iyi çözüm up-gear Teknolojisi Büyük konik dişli üretiminde en iyi çözüm Geliştirilmiş işleme çözümlerinin yanında yeni stratejik üretim ortaklığı İster inşaat makineleri isterse deniz motor sistemleri ya da trenler

Detaylı

Tablo 1 - Tornalamada Kullanılan G Kodları Listesi

Tablo 1 - Tornalamada Kullanılan G Kodları Listesi 1 Tablo 1 - Tornalamada Kullanılan G Kodları Listesi Kod Açıklama Uygulama Alanı tandart / Opsiyonu G00 Talaşsız hızlı hareket ozisyonlama G01 Talaşlı doğrusal ilerleme F adresi altında G02 aatin dönüş

Detaylı

EKOM WEB DESIGNER PROGRMI KULLANMA KILAVUZ. 1 - Web Sayfası Tasarımı Oluşturma / Var Olan Tasarımı Açma:

EKOM WEB DESIGNER PROGRMI KULLANMA KILAVUZ. 1 - Web Sayfası Tasarımı Oluşturma / Var Olan Tasarımı Açma: EKOM WEB DESIGNER PROGRMI KULLANMA KILAVUZ 1 Web Sayfası Tasarımı Oluşturma / Var Olan Tasarımı Açma 2 Web Sayfasına Yeni Element Ekleme Ve Özelliklerini Belirleme Değişiklik Yapma 3 Web Sayfası Tasarımını

Detaylı

Koordinat Sistemi CNC tezgah ve sistemlerde takım yolları bir koordinat sistemi referans alınarak matematiksel bağıntılarla ifade edilir.

Koordinat Sistemi CNC tezgah ve sistemlerde takım yolları bir koordinat sistemi referans alınarak matematiksel bağıntılarla ifade edilir. Koordinat Sistemi CNC tezgah ve sistemlerde takım yolları bir koordinat sistemi referans alınarak matematiksel bağıntılarla ifade edilir. bu nedenle gerek programlamada gerekse tezgahların çalışmasında

Detaylı

T.C. BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MÜHENDİSLİKTE DENEYSEL METODLAR II DERSİ

T.C. BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MÜHENDİSLİKTE DENEYSEL METODLAR II DERSİ T.C. BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MÜHENDİSLİKTE DENEYSEL METODLAR II DERSİ CNC TORNA UYGULAMASI Deneyin Amacı: Deney Sorumlusu: Arş. Gör.

Detaylı

AÇILIŞ EKRANI. Açılış ekranı temelde üç pencereye ayrılır:

AÇILIŞ EKRANI. Açılış ekranı temelde üç pencereye ayrılır: AÇILIŞ EKRANI Açılış ekranı temelde üç pencereye ayrılır: Tam ortada çizim alanı (drawing area), en altta komut satırı (command line) ve en üstte ve sol tarafta araç çubukları (toolbar). AutoCAD te dört

Detaylı

1. MİCROSOFT EXCEL 2010 A GİRİŞ

1. MİCROSOFT EXCEL 2010 A GİRİŞ 1. MİCROSOFT EXCEL 2010 A GİRİŞ 1.1. Microsoft Excel Penceresi ve Temel Kavramlar Excel, Microsoft firması tarafından yazılmış elektronik hesaplama, tablolama ve grafik programıdır. Excel de çalışılan

Detaylı

BÖLÜM 04. Çalışma Unsurları

BÖLÜM 04. Çalışma Unsurları BÖLÜM 04 Çalışma Unsurları Autodesk Inventor 2008 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu SAYISAL GRAFİK Çalışma Unsurları Parça ya da montaj tasarımı sırasında, örneğin bir eskiz düzlemi tanımlarken, parçanın düzlemlerinden

Detaylı

MAKİNE MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ Ders 8

MAKİNE MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ Ders 8 İmalat Yöntemleri MAKİNE MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ Ders 8 Doç. Dr. Yüksel HACIOĞLU Talaşsız İmalat Talaşlı İmalat Fiziksel-Kimyasal Hammaddeye talaş kaldırmadan bir şekil verilir Döküm Dövme Presleme Haddeleme

Detaylı

CNC FREZE TEZGAHLARININ PROGRAMLANMASI

CNC FREZE TEZGAHLARININ PROGRAMLANMASI CNC FREZE TEZGAHLARININ PROGRAMLANMASI Frezelemenin Tanımı Çevresinde çok sayıda kesici ağzı bulunan takımın dönme hareketine karşılık, iş parçasının öteleme hareketi yapmasıyla gerçekleştirilen talaş

Detaylı

DTB B Serisi Sıcaklık Kontrol Cihazı

DTB B Serisi Sıcaklık Kontrol Cihazı DTB B Serisi Sıcaklık Kontrol Cihazı 1-) GİRİŞ SENSÖR TİPİ SEÇİMİ: DTB de giriş sensör tipi akım, gerilim, PT100 veya Termokupl olabilir. : Çalışma ekranından tuşu ile ulaşılır. B,S,R tipi termokupllar

Detaylı

4.1. Grafik Sihirbazını kullanarak grafik oluşturma

4.1. Grafik Sihirbazını kullanarak grafik oluşturma BÖLÜM14 4. EXCEL DE GRAFİK Excel programının en üstün özelliklerinden bir diğeri de grafik çizim özelliğinin mükemmel olmasıdır. Excel grafik işlemleri için kullanıcıya çok geniş seçenekler sunar. Excel

Detaylı

Kalibrasyon için iki yöntem vardır, 1. Hesaplama yöntemi

Kalibrasyon için iki yöntem vardır, 1. Hesaplama yöntemi Kalibrasyon Bir eksendeki hareket miktarının standart ünitelerden biri veya spesifik bir öğe uyum sağlaması işlemine kalibrasyon denir. Endüstriyel makinelerde en çok görülen üniteler, kullanım şekillerine

Detaylı

BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ CNC TORNA DENEY FÖYÜ Deney Yürütücüsü: Dr.Öğr.Üyesi Emre ESENER Deney Yardımcısı: Arş.Gör. Emre SÖNMEZ Hazırlayan: Arş.Gör.

Detaylı

Öğrenci İşleri Bilgi Sistemi Öğretim Elemanı - Sınav Sonuç Giriş İşlemleri

Öğrenci İşleri Bilgi Sistemi Öğretim Elemanı - Sınav Sonuç Giriş İşlemleri Öğrenci İşleri Bilgi Sistemi Öğretim Elemanı - Sınav Sonuç Giriş İşlemleri Öğrenci İşleri Bilgi Sisteminde, Öğretim Elemanı yetkisi kapsamında aşağıdaki ekran (Ekran 1) açılır. Bu belgede genel kullanım

Detaylı

Bilkey Mesleki Eğitim Kurumları [ CNC TORNA-FREZE PROGRAMLAMA KURSU ]

Bilkey Mesleki Eğitim Kurumları [ CNC TORNA-FREZE PROGRAMLAMA KURSU ] 1.) CNC freze yazdığımız programı neden simülasyon ile test edilmelidir? A) Seri imalata başlamadan önce tezgâh test programına ayarlı olduğu için. B) Program yazımından veya bilgi transferinde oluşabilecek

Detaylı

HAL KAYIT SİSTEMİ HAL HAKEM HEYETİ İŞLEMLERİ KULLANICI KILAVUZU

HAL KAYIT SİSTEMİ HAL HAKEM HEYETİ İŞLEMLERİ KULLANICI KILAVUZU HAL KAYIT SİSTEMİ HAL HAKEM HEYETİ İŞLEMLERİ KULLANICI KILAVUZU Ekim 2015 İçindekiler 1. HAL KAYIT SİSTEMİ NE GİRİŞ... 2 2. HAL HAKEM HEYETİ BAŞVURU OLUŞTURMA SÜRECİ... 2 2.1. BAŞVURU İÇİN GEREKLİ BİLGİLERİN

Detaylı

file:///d:/d_arsiv/diger/d_iml451/slaytlar/materyaller/tak.tez/cnc... << Geri Ana sayfa >> Makina & Metal Ekim 2001/Sayı 118

file:///d:/d_arsiv/diger/d_iml451/slaytlar/materyaller/tak.tez/cnc... << Geri Ana sayfa >> Makina & Metal Ekim 2001/Sayı 118 1 of 9 05.11.2008 11:06 Makina & Metal Kalıp Teknolojisi Eurocomnet e-mail > Makina & Metal Ekim 2001/Sayı 118 Modern üretimde sayısal kontrollü (NC-CNC) takım tezgahları, endüstriyel

Detaylı

SSM - 4 ORANSAL SERVOMOTOR SSM 4 TANITIM BİLGİLERİ :

SSM - 4 ORANSAL SERVOMOTOR SSM 4 TANITIM BİLGİLERİ : SSM - 4 ORANSAL SERVOMOTOR SSM 4 TANITIM BİLGİLERİ : SSM Serisi servo motorlar Era Ltd.Şti. ticari ürünüdür. Saha da çalışması için basit ve sorunsuz bir yapıya sahiptir. 4 Pinli bağlantı soketi ile, kolay

Detaylı

12. Kat Oluşturma. Bu konuda mevcut bir katın bilgilerini kullanarak nasıl yeni katlar oluşturulabileceği incelenecektir.

12. Kat Oluşturma. Bu konuda mevcut bir katın bilgilerini kullanarak nasıl yeni katlar oluşturulabileceği incelenecektir. 12. Kat Oluşturma Bu Konuda Öğrenilecekler: Yeni bir kat yaratmak Yaratılan katlara ulaşmak Kat ayarlarında değişiklik yapmak Bu konuda mevcut bir katın bilgilerini kullanarak nasıl yeni katlar oluşturulabileceği

Detaylı

CNC TORNA TEZGAHLARININ PROGRAMLANMASI

CNC TORNA TEZGAHLARININ PROGRAMLANMASI CNC TORNA TEZGAHLARININ PROGRAMLANMASI MUTLAK KOORDİNAT SİSTEMİNE GÖRE O00012; ( Program numarası) T01 M06; (Birinci Takım, Taretteki takım değişti) G90 G54 G94 G97 G40; Mutlak koordinat sistemi, İş parçası

Detaylı

İçindekiler Tablosu Nakit Akış Programı...3

İçindekiler Tablosu Nakit Akış Programı...3 İçindekiler Tablosu Nakit Akış Programı...3 1.Özellikler..3 2.Kullanım 4 2.1. Nakit Akış Programı Ana Tablo İçeriği..4 2.2. Üst Menü İçeriği..6 2.2.1. Ayarlar Menü.....6 2.2.2. Yönetim Menü...8 2.3. Alt

Detaylı

BİLGİSAYAR SAYISAL KONTROLLÜ (CNC) TORNA TEZGÂHI KULLANMA ve PROGRAMLAMA EĞİTİMİ KURS PROGRAMI

BİLGİSAYAR SAYISAL KONTROLLÜ (CNC) TORNA TEZGÂHI KULLANMA ve PROGRAMLAMA EĞİTİMİ KURS PROGRAMI BİLGİSAYAR SAYISAL KONTROLLÜ (CNC) TORNA TEZGÂHI KULLANMA ve PROGRAMLAMA EĞİTİMİ KURS PROGRAMI 1. KURUMUN ADI : 2. KURUMUN ADRESİ : 3. KURUCUNUN ADI : 4. PROGRAMIN ADI : Bilgisayar Sayısal Kontrollü (CNC)

Detaylı

BİLGİSAYAR SAYISAL KONTROLLÜ (CNC) DİK İŞLEME TEZGÂHI KULLANMA ve PROGRAMLAMA EĞİTİMİ KURS PROGRAMI

BİLGİSAYAR SAYISAL KONTROLLÜ (CNC) DİK İŞLEME TEZGÂHI KULLANMA ve PROGRAMLAMA EĞİTİMİ KURS PROGRAMI BİLGİSAYAR SAYISAL KONTROLLÜ (CNC) DİK İŞLEME TEZGÂHI KULLANMA ve PROGRAMLAMA EĞİTİMİ KURS PROGRAMI 1. KURUMUN ADI : 2. KURUMUN ADRESİ : 3. KURUCUNUN ADI : 4. PROGRAMIN ADI : Bilgisayar Sayısal Kontrollü

Detaylı

Makine Elemanları I. Toleranslar. Prof. Dr. İrfan KAYMAZ. Erzurum Teknik Üniversitesi. Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü

Makine Elemanları I. Toleranslar. Prof. Dr. İrfan KAYMAZ. Erzurum Teknik Üniversitesi. Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü Makine Elemanları I Prof. Dr. İrfan KAYMAZ Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü İçerik Toleransın tanımı Boyut Toleransı Geçme durumları Tolerans hesabı Yüzey pürüzlülüğü Örnekler Tolerans

Detaylı

www.elektrikogretmenleri.com

www.elektrikogretmenleri.com FIREWORKS (MENU OLUŞ TURMA) 1 Önce Başlat menüsü Programlar Adobe Web Premium CS3 Adobe Fireworks CS3 kısayol simgesi ile Fireworks programı açılır. 2 Fireworks programı açıldığında Karşımıza gelen Yeni

Detaylı

E5_C Serisi Hızlı Başlangıç Kılavuzu

E5_C Serisi Hızlı Başlangıç Kılavuzu E5_C Serisi Hızlı Başlangıç Kılavuzu İÇİNDEKİLER 1. Giriş 2. Sensör Bağlantı Şekilleri 3. Sensör Tipi Seçimi 4. Kontrol Metodunun PID Olarak Ayarlanması 5. Auto-Tuning Yapılması 6. Alarm Tipinin Değiştirilmesi

Detaylı

2- NO Alarm Çıkış Rölesi 3- Fark Basınç Girişleri mA çıkış 5- Çoklu çalışma için bağlantı giriş çıkışı 6- Beklemeye Alma Girişi

2- NO Alarm Çıkış Rölesi 3- Fark Basınç Girişleri mA çıkış 5- Çoklu çalışma için bağlantı giriş çıkışı 6- Beklemeye Alma Girişi Kontrol Paneli 1- Kapak cıvataları 2- Anahtar 3- Selenoid in aktif olduğunu belirten uyarı ışığı 4- LCD Ekran 5- Set tuşu 6- Yukarı tuşu 7- Aşağı tuşu Kullanıcı Parametrelerine ulaşmak için SET (=) tuşuna

Detaylı

HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ HACETTEPE ASO 1.OSB MESLEK YÜKSEKOKULU HMK 211 CNC TORNA TEKNOLOJİSİ

HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ HACETTEPE ASO 1.OSB MESLEK YÜKSEKOKULU HMK 211 CNC TORNA TEKNOLOJİSİ HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ HACETTEPE ASO 1.OSB MESLEK YÜKSEKOKULU HMK 211 CNC TORNA TEKNOLOJİSİ Öğr. Gör. RECEP KÖKÇAN Tel: +90 312 267 30 20 http://yunus.hacettepe.edu.tr/~rkokcan/ E-mail_1: rkokcan@hacettepe.edu.tr

Detaylı

ÖZKAY ELEKTRONİK. BK-103 Asansör Kumanda Kartı KULLANIM KILAVUZU

ÖZKAY ELEKTRONİK. BK-103 Asansör Kumanda Kartı KULLANIM KILAVUZU ÖZKAY ELEKTRONİK BK-103 Asansör Kumanda Kartı KULLANIM KILAVUZU 1. GİRİŞ BK-103 asansör kumanda kartında kumanda ayarlarını yapabilmek ve arıza kayıtlarını izleyebilmek gibi fonksiyonlar için 2x16 LCD

Detaylı

1. VERİ TABANI KAVRAMLARI VE VERİ TABANI OLUŞTUMA

1. VERİ TABANI KAVRAMLARI VE VERİ TABANI OLUŞTUMA BÖLÜM15 D- VERİ TABANI PROGRAMI 1. VERİ TABANI KAVRAMLARI VE VERİ TABANI OLUŞTUMA 1.1. Veri Tabanı Kavramları Veritabanı (DataBase) : En genel tanımıyla, kullanım amacına uygun olarak düzenlenmiş veriler

Detaylı

Konum anahtarı. ( + ) TUŞU : Kapı ayarları yükseltmek, menüde gerinmek ve ayarları kayıt yapmak içi kullanılır

Konum anahtarı. ( + ) TUŞU : Kapı ayarları yükseltmek, menüde gerinmek ve ayarları kayıt yapmak içi kullanılır Konum anahtarı ( + ) TUŞU : Kapı ayarları yükseltmek, menüde gerinmek ve ayarları kayıt yapmak içi kullanılır (- ) TUŞU : Kapı ayarlarını düşürmek, menüde gezinmek için kullanılır. ( MENÜ) TUŞU : Kapının

Detaylı

Alanın En Güvenilir ve En Hızlı İmalat Çözümü Inventor İçinde Kusursuz Entegrasyon

Alanın En Güvenilir ve En Hızlı İmalat Çözümü Inventor İçinde Kusursuz Entegrasyon Alanın En Güvenilir ve En Hızlı İmalat Çözümü Inventor İçinde Kusursuz Entegrasyon Inventor HSM;Inventor kullanıcıları için tam parametrik bir CAM çözümüdür.kullanıcılar tanıdıkları ve bildikleri bir ortamda

Detaylı

İÇİNDEKİLER ÖZELLİKLER. 3-4 KONTROL PANELİ HARİCİ KONTROL ÜNİTESİ BAĞLANTILAR VE HABERLEŞMELER 23-24

İÇİNDEKİLER ÖZELLİKLER. 3-4 KONTROL PANELİ HARİCİ KONTROL ÜNİTESİ BAĞLANTILAR VE HABERLEŞMELER 23-24 ULD-25AL ÇAP ÖLÇER 2016 İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER ÖZELLİKLER. 3-4 KONTROL PANELİ... 5-13 HARİCİ KONTROL ÜNİTESİ... 14-22 BAĞLANTILAR VE HABERLEŞMELER 23-24 2 ÖZELLİKLER ÖZELLİKLER MODEL : U25AL ÖLÇÜM YÖNTEMİ.:

Detaylı

Elektrik Bağlantı Şeması ve Sensor Ayarları

Elektrik Bağlantı Şeması ve Sensor Ayarları Teknik Özellikler: Mikrobilgisayar kontrollü Gerçek zaman saati Kalibrasyon gerektirmeyen hassas nem ve ısı sensörü (Nem hassasiyeti %3 sıcaklık %0,5) 2 farklı program kontrollü, 4 vana çıkışı (24 Vac

Detaylı

AGSoft Çocuk Gelişim Takip Programı Kullanım Kılavuzu

AGSoft Çocuk Gelişim Takip Programı Kullanım Kılavuzu Giriş Bölümü: Program ilk açıldığında karşımıza Kullanıcı Adı ve Şifre giriş bölümü gelir. Kullanıcı Adı: Programa giriş yapacak kullanıcının kodunu ve şifresini yazdıktan sonra Tamam tuşu ile programa

Detaylı

: WEST SOUND : TKS 207 R (RACK TİPİ) WEST SOUND TKS 207 R PROGRAMLI OKUL SAATİ KULLANIM ALANLARI:

: WEST SOUND : TKS 207 R (RACK TİPİ) WEST SOUND TKS 207 R PROGRAMLI OKUL SAATİ KULLANIM ALANLARI: MARKA : WEST SOUND MODEL : TKS 207 R (RACK TİPİ) ÜRÜN CİNSİ : PROGRAMLI OKUL SAATİ WEST SOUND TKS 207 R PROGRAMLI OKUL SAATİ KULLANIM ALANLARI: Okullar, Dershaneler, Fabrikalar, Halı sahalar vb. alanlarda

Detaylı

NB Ekran Seri Port Üzerinden Veri Okuma/Yazma. Genel Bilgi Protokol Oluşturma Veri Okuma Veri Yazma

NB Ekran Seri Port Üzerinden Veri Okuma/Yazma. Genel Bilgi Protokol Oluşturma Veri Okuma Veri Yazma NB Ekran Seri Port Üzerinden Veri Okuma/Yazma Genel Bilgi Protokol Oluşturma Veri Okuma Veri Yazma Genel Bilgi NB Ekranlar üzerinde 2 adet seri port bulunmaktadır. Bu portları kullanarak noprotocol modunda

Detaylı

Mak- 204. Üretim Yöntemleri - II. Vargel ve Planya Tezgahı. Kubilay ASLANTAŞ Afyon Kocatepe Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Makine Eğt.

Mak- 204. Üretim Yöntemleri - II. Vargel ve Planya Tezgahı. Kubilay ASLANTAŞ Afyon Kocatepe Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Makine Eğt. Mak- 204 Üretim Yöntemleri - II Talaşlı Đmalatta Takım Tezgahları Vargel ve Planya Tezgahı Kubilay ASLANTAŞ Afyon Kocatepe Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Makine Eğt. Bölümü Takım Tezgahlarında Yapısal

Detaylı

4-1. Ön Kontrol Paneli

4-1. Ön Kontrol Paneli 4-1. Ön Kontrol Paneli 1 Açma/Kapama(ON/OFF) Düğmesi.! Fan motoru termostat kontrollü olduğu için sadece soğutma gerektiğinde çalışır.! Su soğutma ünitesi otomatik kontrollüdür, sadece gerektiğinde çalışır.

Detaylı

Parça tutturma tertibatları

Parça tutturma tertibatları Parça tutturma tertibatları Parçalar, l/d (l:parça uzunluğu, d:çap) oranına göre çeşitli şekillerde tezgaha bağlanır. Uzunluğu l < d olan parçalar sadece aynaya bağlanır (serbest tutturma) Uzunluğu l 2d

Detaylı

5.10. OTOMATİK MİL TAŞLAMA BENZETİM PROJESİ

5.10. OTOMATİK MİL TAŞLAMA BENZETİM PROJESİ 5.10. OTOMATİK MİL TAŞLAMA BENZETİM PROJESİ Prof. Dr. Asaf Varol avarol@firat.edu.tr Sayısal kontrollü torna, freze, taşlama, matkap vb. tezgahlar yıllardır sanayimizin hizmetindedir. Artık Türkiye'de

Detaylı

İçindekiler Tablosu Talep Destek Yönetim Sistemi Programı...3

İçindekiler Tablosu Talep Destek Yönetim Sistemi Programı...3 İçindekiler Tablosu Talep Destek Yönetim Sistemi Programı...3 1. Özellikler.3 2. Kullanım..3 2.1. Ana Sayfa..5 2.2. Talep Modülü.7 2.3. Takibim Modülü 9 2.4. Takipte Modülü..11 2.5. Silinen Talepler Modülü...11

Detaylı

PRO NA011 DĐJĐTAL OTOMATĐK TEKRAR KAPAMALI 3 FAZ AŞIRI AKIM

PRO NA011 DĐJĐTAL OTOMATĐK TEKRAR KAPAMALI 3 FAZ AŞIRI AKIM PRO NA011 DĐJĐTAL OTOMATĐK TEKRAR KAPAMALI 3 FAZ AŞIRI AKIM ve TOPRAK KORUMA RÖLESĐ HIZLI KULLANIM KILAVUZU (TEDAŞ MYD-96/27B UYGUN) VERSĐYON 1.01 OCAK 2011 1 RÖLE TUŞ TAKIMI ve LEDLER (MMI) Menü içinde

Detaylı

BİLGİSAYARLI SAYISAL DENETİM TEZGÂH İŞLEMLERİ (CNC)

BİLGİSAYARLI SAYISAL DENETİM TEZGÂH İŞLEMLERİ (CNC) BİLGİSAYARLI SAYISAL DENETİM TEZGÂH İŞLEMLERİ (CNC) Dersin Modülleri Tornada CAM Programı ile Çizim ve Kesici Yolları CAM Programı ile Tornalama Frezede CAM Programı ile Çizim ve Kesici Yolları CAM Frezeleme

Detaylı

Hazırladığım bu dosyayla sizlere yararlı olabildiysem ne mutlu bana. Lütfen inceledikten sonra bana düşüncenizi ve eksiklerimi,isteklerinizi belirtin.

Hazırladığım bu dosyayla sizlere yararlı olabildiysem ne mutlu bana. Lütfen inceledikten sonra bana düşüncenizi ve eksiklerimi,isteklerinizi belirtin. HAZIRLAYAN : Bora YURTTAŞ Hema Otomotiv Sistemleri A.Ş. CNC İşleme Merkezi Operatörü MAİL : mailto:bora.yurttas@gmail.com WEB : bora.yurttas.googlepages.com Dünya nın en kaliteli tezgah markalarından biri

Detaylı

CNC TORNA ve İŞLEME MERKEZİ KONTROL SİSTEM TASARIMI CNC TURNING & MILLING MACHINE CONTROL SYSTEM DESIGN

CNC TORNA ve İŞLEME MERKEZİ KONTROL SİSTEM TASARIMI CNC TURNING & MILLING MACHINE CONTROL SYSTEM DESIGN CNC TORNA ve İŞLEME MERKEZİ KONTROL SİSTEM TASARIMI CNC TURNING & MILLING MACHINE CONTROL SYSTEM DESIGN Özgür Acar 1, Dilek Bilgin Tükel 1 1 Kontrol ve Otomasyon Mühendisliği Bölümü Doğuş Üniversitesi,

Detaylı

Chapter 22: Tornalama ve Delik Açma. DeGarmo s Materials and Processes in Manufacturing

Chapter 22: Tornalama ve Delik Açma. DeGarmo s Materials and Processes in Manufacturing Chapter 22: Tornalama ve Delik Açma DeGarmo s Materials and Processes in Manufacturing 22.1 Giriş Tornalama, dışı silindirik ve konik yüzeylere sahip parça işleme sürecidir. Delik açma, işleme sonucunda

Detaylı

BİLGİSAYAR DESTEKLİ TASARIM HAFTA 6 COSMOSWORKS İLE ANALİZ

BİLGİSAYAR DESTEKLİ TASARIM HAFTA 6 COSMOSWORKS İLE ANALİZ BİLGİSAYAR DESTEKLİ TASARIM HAFTA 6 COSMOSWORKS İLE ANALİZ Makine parçalarının ve/veya eş çalışan makine parçalarından oluşan mekanizma veya sistemlerin tasarımlarında önemli bir aşama olan ve tasarıma

Detaylı

GSM Kartı. Programlama Butonu

GSM Kartı. Programlama Butonu Teknik Özellikler GSM DIALER KULLANMA KILAVUZU Besleme Gerilimi : 12 Volt Sukunet Akımı : 35 ma. Arama Esnasında Çekilen Akım : 100 ma. Tetikleme Türü : Negatif (-) Tetikleme Bağlantı Şekli GSM Kartı SIM

Detaylı

BÖLÜM 1 GİRİŞ 1.1 GİRİŞ

BÖLÜM 1 GİRİŞ 1.1 GİRİŞ BÖLÜM 1 GİRİŞ 1.1 GİRİŞ Microsoft Excel de dosyalar çalışma kitabı olarak isimlendirilir. Bu dosyalar normal belge türüdür. Dosya ismi üzerine fare ile tıklandığında dosya açılır. Excel dosyaları tablolardan

Detaylı

BÖLÜM 10 10. KATMAN OLUŞTURMA (LAYER) Command line: Layer (veya transparent komutu için 'Layer kullanın)

BÖLÜM 10 10. KATMAN OLUŞTURMA (LAYER) Command line: Layer (veya transparent komutu için 'Layer kullanın) BÖLÜM 10 10. KATMAN OLUŞTURMA (LAYER) Çizim alanına yeni katmanlar oluşturur. Object Properties toolbar: Format menu: Layer Command line: Layer (veya transparent komutu için 'Layer kullanın) LAYER komutu

Detaylı

Talaşlı İşlenebilirlik

Talaşlı İşlenebilirlik Talaşlı İşlenebilirlik Bir malzemenin (genellikle metal) uygun takım ve kesme koşullarıyla göreli olarak kolay işlenebilirliği Sadece iş malzemesine bağlıdır. Talaşlı işleme yöntemi, takım ve kesme koşulları

Detaylı

BÖLÜM 5 5. TABLO OLUŞTURMAK

BÖLÜM 5 5. TABLO OLUŞTURMAK BÖLÜM 5 5. TABLO OLUŞTURMAK Belli bir düzen içerisinde yan yana ve alt alta sıralanmış veya hizalı şekilde oluşturulması gereken bilgiler word de tablo kullanılarak hazırlanırlar. Örneğin bir sınıfa ait

Detaylı

Chapter 24: Frezeleme. DeGarmo s Materials and Processes in Manufacturing

Chapter 24: Frezeleme. DeGarmo s Materials and Processes in Manufacturing Chapter 24: Frezeleme DeGarmo s Materials and Processes in Manufacturing 24.1 Giriş Frezeleme, düz bir yüzey elde etmek için yapılan temel bir talaş kaldırma işlemidir Freze bıçakları bir veya birden fazla

Detaylı

Fatura Dosyalarını Yükleme ile ilgili Detaylar. 14 Temmuz 2014

Fatura Dosyalarını Yükleme ile ilgili Detaylar. 14 Temmuz 2014 14 Temmuz 2014 İlgili Versiyon/lar : ETA:SQL, ETA:V.8-SQL İlgili Modül/ler : E-Fatura Gelen e-fatura Dosyalarının Transferi Firmalara tedarikçilerinden veya hizmet aldıkları firmalardan gelen e-faturalar,

Detaylı

TORNACILIK. Ali Kaya GÜR Fırat Ün.Teknik Eğitim Fak.MetalFırat Ün.Teknik Eğitim Fak.Metal Eğ.Böl. ELAZIĞ

TORNACILIK. Ali Kaya GÜR Fırat Ün.Teknik Eğitim Fak.MetalFırat Ün.Teknik Eğitim Fak.Metal Eğ.Böl. ELAZIĞ TORNACILIK Ali Kaya GÜR Fırat Ün.Teknik Eğitim Fak.MetalFırat Ün.Teknik Eğitim Fak.Metal Eğ.Böl. ELAZIĞ TORNANIN TANIMI VE ENDÜSTRİDEKİ ÖNEMİ Bir eksen etrafında dönen iş parçalarını, kesici bir kalemle

Detaylı

CAEeda TM GENEL TANITIM. EDA Tasarım Analiz Mühendislik

CAEeda TM GENEL TANITIM. EDA Tasarım Analiz Mühendislik CAEeda TM GENEL TANITIM EDA Tasarım Analiz Mühendislik İÇİNDEKİLER 1. FARE TUŞLARININ GÖSTERİMİ...2 2. CAEeda TM YAZILIMININ GÖRSEL ARAYÜZ YAPISI...3 3. CAEeda TM VARSAYILAN İKON PANELİ TANIMLAMALARI...4

Detaylı

02.01.2012. Freze tezgahında kullanılan kesicilere Çakı denir. Çakılar, profillerine, yaptıkları işe göre gibi çeşitli şekillerde sınıflandırılır.

02.01.2012. Freze tezgahında kullanılan kesicilere Çakı denir. Çakılar, profillerine, yaptıkları işe göre gibi çeşitli şekillerde sınıflandırılır. Freze ile ilgili tanımlar Kendi ekseni etrafında dönen bir kesici ile sabit bir iş parçası üzerinden yapılan talaş kaldırma işlemine Frezeleme, yapılan tezgaha Freze ve yapan kişiye de Frezeci denilir.

Detaylı

STF1000 FIRIN KONTROL SİSTEMİ KULLANIM KILAVUZU

STF1000 FIRIN KONTROL SİSTEMİ KULLANIM KILAVUZU STF1000 FIRIN KONTROL SİSTEMİ KULLANIM KILAVUZU 1 TUŞLAR: START : Program çalıştırmak için kullanılır. STOP: Çalışmakta olan programı sonlandırmak için kullanılır. Stop tuşuna 1 kez basıldığında program

Detaylı

Hesapların Belirlenmesi Bölümünde Kayıtlı Gelen Entegrasyon Tablosu Dosyaları Listesi

Hesapların Belirlenmesi Bölümünde Kayıtlı Gelen Entegrasyon Tablosu Dosyaları Listesi 22 Ekim 2009 Đlgili Versiyon/lar : ETA:SQL, ETA:V.8-SQL Đlgili Modül/ler : Bordro BORDRO MUHASEBE ENTEGRASYONU Bordro modülünü kullanan müşterilerimiz bordroya ait bilgileri otomatik olarak Muhasebe modülüne

Detaylı

DÜZCE ÜNİVERSİTESİ CUMAYERİ MESLEK YÜKSEKOKULU ÖN-LİSANS PROGRAMI 2012-13 Bahar Yarıyılı

DÜZCE ÜNİVERSİTESİ CUMAYERİ MESLEK YÜKSEKOKULU ÖN-LİSANS PROGRAMI 2012-13 Bahar Yarıyılı DÜZCE ÜNİVERSİTESİ CUMAYERİ MESLEK YÜKSEKOKULU ÖN-LİSANS PROGRAMI 2012-13 Bahar Yarıyılı Dersin adı: CNC TORNA TEKNOLOJİSİ Dersin Kodu: MAK2123 AKTS Kredisi: 4 1. yıl 2. yarıyıl Önlisans Mesleki 4 s/hafta

Detaylı

Akıllı Kod Desteği. Şekil 1

Akıllı Kod Desteği. Şekil 1 Akıllı Kod Desteği Ürün Grubu [X] Redcode Enterprise [X] Redcode Standart [X] Entegre.NET Kategori [X] Yeni Fonksiyon Versiyon Önkoşulu Uygulama Stok, sipariş, cari gibi istenen tüm kayıt kodlarının önceden

Detaylı

VIESMANN VITOCLIMA-S. Kullanma kılavuzu VITOCLIMA 300-S. Grup Kontrol VITOCLIMA VIESMANN 1

VIESMANN VITOCLIMA-S. Kullanma kılavuzu VITOCLIMA 300-S. Grup Kontrol VITOCLIMA VIESMANN 1 VITOCLIMA-S VIESMANN Kullanma kılavuzu VITOCLIMA 300-S Grup Kontrol VITOCLIMA VIESMANN 1 Fonksiyon bilgisi Aynı dış üniteye bağlı 1-16 iç ünite tek tek veya grup olarak kontrol edilebilir. Grup kontrol

Detaylı

MapCodeX MapLand Kullanım Kılavuzu

MapCodeX MapLand Kullanım Kılavuzu MapCodeX MapLand Kullanım Kılavuzu Versiyon Numarası: 1.0 ------------------------------- Kullanım Kılavuzu 2015 info@ www. MapCodeX MapLand İşlem Araçları Çalışma Dosyası Aç Haritanın ve son çalışma dosyasının

Detaylı

1. Mutabakat.zip dosyası açılır. 2. Mutabakat klasörü içindeki Mutabakat.exe dosyası çalıştırılır.

1. Mutabakat.zip dosyası açılır. 2. Mutabakat klasörü içindeki Mutabakat.exe dosyası çalıştırılır. BA&BS MUTABAKAT PROGRAMI Kurulumu 1. Mutabakat.zip dosyası açılır. 2. Mutabakat klasörü içindeki Mutabakat.exe dosyası çalıştırılır. 3. Server ayarlarının yapılacağı pencere açılır. 3.1 Server Adı\instance

Detaylı

FİŞ NUMARASI DÜZENLEMESİ

FİŞ NUMARASI DÜZENLEMESİ FİŞ NUMARASI DÜZENLEMESİ Önbilgi : Yapılan düzenlemenin devreye alınması neticesinde Distribütör Sistem Sorumluları tarafından öncelikli olarak, yeni modüle uygun fiş numaraları tanımlamaları yapılmalıdır.

Detaylı

Karışık ve birbirine göre oldukça farklı görünen takım tezgahları, basite indirgendiğinde parça(p)-takım(t)-işlem(i) üçlüsünden meydana gelir.

Karışık ve birbirine göre oldukça farklı görünen takım tezgahları, basite indirgendiğinde parça(p)-takım(t)-işlem(i) üçlüsünden meydana gelir. TAKIM TEZGAHLARI Takım Tezgahlarının Blok Şeması ve Sınıflandırılması Karışık ve birbirine göre oldukça farklı görünen takım tezgahları, basite indirgendiğinde parça(p)-takım(t)-işlem(i) üçlüsünden meydana

Detaylı

T.C. M.E.B. ÖZEL ATILIM BİLKEY BİLİŞİM KURSU

T.C. M.E.B. ÖZEL ATILIM BİLKEY BİLİŞİM KURSU Kod (G) Açıklaması (CNC reze-orna) G Listesi rz rn G00 Pozisyona hızlı ilerleme (talaş almaksızın kesicinin boşta hızlı hareketi) G01 Doğrusal interpolasyon (talaş alma ilerlemesi ile doğrusal hareket)

Detaylı

DÜZCE ÜNİVERSİTESİ CUMAYERİ MESLEK YÜKSEKOKULU MEKATRONİK ÖN LİSANS PROGRAMI 2012-13 Bahar Yarıyılı

DÜZCE ÜNİVERSİTESİ CUMAYERİ MESLEK YÜKSEKOKULU MEKATRONİK ÖN LİSANS PROGRAMI 2012-13 Bahar Yarıyılı DÜZCE ÜNİVERSİTESİ CUMAYERİ MESLEK YÜKSEKOKULU MEKATRONİK ÖN LİSANS PROGRAMI 2012-13 Bahar Yarıyılı Dersin adı: Bilgisayar Destekli Takım Tezgahları Dersin Kodu: AKTS Kredisi: 4 2. yıl 2. yarıyıl Önlisans

Detaylı

Adres sorgu ekranında harita üzerindeki katmanların listelendiği Katman Listesi ve bu katmanlara yakınlaşmak için Git düğmesi bulunmaktadır.

Adres sorgu ekranında harita üzerindeki katmanların listelendiği Katman Listesi ve bu katmanlara yakınlaşmak için Git düğmesi bulunmaktadır. YARDIM DOKÜMANI 1. Giriş Ekranı Kent Rehberi uygulaması ara yüzünde, sorgulama işlemleri bölümü, haritacılık araçları bölümü, temel araçlar bölümü, sağ tık menüsü ve navigasyon işlemleri bölümleri bulunmaktadır.

Detaylı

1. Defter detaylarına ait bilgilerin, örneğin yevmiye kayıtlarının olduğu dosya 2. Bir nevi kapak sayfası diyebileceğimiz Berat dosyası

1. Defter detaylarına ait bilgilerin, örneğin yevmiye kayıtlarının olduğu dosya 2. Bir nevi kapak sayfası diyebileceğimiz Berat dosyası 12 Kasım 2014 İlgili Versiyon/lar : ETA:SQL, ETA:V.8-SQL İlgili Modül/ler : E-Defter e-defter Hazırlama Uygulaması E-Defter, şekil hükümlerinden bağımsız olarak Vergi Usul Kanununa ve/veya Türk Ticaret

Detaylı

CNC FREZE BAHAR DÖNEMİ DERS NOTLARI

CNC FREZE BAHAR DÖNEMİ DERS NOTLARI CNC FREZE BAHAR DÖNEMİ DERS NOTLARI Frezeleme; mevcut olan en esnek işleme yöntemidir ve neredeyse her şekli işleyebilir. Bu esnekliğin dezavantajı, optimize etmeyi daha zor hale getirecek şekilde uygulama

Detaylı

UFRS ANALİZ DOKÜMANI

UFRS ANALİZ DOKÜMANI UFRS ANALİZ DOKÜMANI Versiyon 7.0.7 MatriksMatriksMatriksMatriksMa 25.10.2013 triksmat Bilgi Dağıtım Hizmetleri A.Ş. riksmatriksmatriksmatriksmatriksiksmatr iksmatriksmatriksmatriksmatriksmatriks İÇİNDEKİLER

Detaylı

Frezeleme de Yenilikler

Frezeleme de Yenilikler VisualCAM 2018 Yenilikler VisualCAM 2018 de; 1- Frezeleme 2- Tornalama 3- Nesting ( Plaka üzerine yerleşim) Geliştirmeler yapıldı. Frezeleme de Yenilikler 1 - Setup bölümünde operasyonları kilitleme özelliği

Detaylı

NB Macro Kullanımı Hakkında Genel Bilgiler

NB Macro Kullanımı Hakkında Genel Bilgiler NB Macro Kullanımı Hakkında Genel Bilgiler Genel Bilgi Makro Nasıl Eklenir? NB Ekranlarda Genel Makro Mantığı Makro Nasıl Çağrılır? Örnek Makro Projesi Genel Bilgi Makro, gelişmiş bir HMI kontrol metodudur.

Detaylı

Edgecam 2012 R1. Yenilikleri; Kaba işlemelerde Waveform işleme yöntemi eklendi.

Edgecam 2012 R1. Yenilikleri; Kaba işlemelerde Waveform işleme yöntemi eklendi. Edgecam 2012 R1 Yenilikleri; Kaba işlemelerde Waveform işleme yöntemi eklendi. -Takım ömrünü uzatır, -Malzeme ile sabit bağlantı (kalkma yok), -Takımın kesici boyunun tamamı işlemde kullanılabilir, -Kesim

Detaylı

FĐŞLERDE KONTROL TARĐHĐ UYGULAMASI

FĐŞLERDE KONTROL TARĐHĐ UYGULAMASI FĐŞLERDE KONTROL TARĐHĐ UYGULAMASI Versiyon : 3.6.x.x İlgili Programlar : Tüm Seriler Tarih : 26.02.2009 Doküman Seviyesi (1 5) : 3 (Tecrübeli Kullanıcı) GĐRĐŞ Derece Yazılım PARALOG serisi programlarda

Detaylı

İmalatta İşlenebilirlik Kriterleri

İmalatta İşlenebilirlik Kriterleri Bölüm 24 TALAŞLI İŞLEMEDE EKONOMİ VE ÜRÜN TASARIMINDA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR Talaşlı işlenebilirlik Toleranslar ve Yüzey Kesme Koşullarının Seçimi konuları İmalatta İşlenebilirlik Kriterleri Takım ömrü-

Detaylı

Kiriş oluşturmak Kiriş geçerli ayarları ile çalışmak Kirişler ve diğer elemanlar arasında 3D kesişim önceliği

Kiriş oluşturmak Kiriş geçerli ayarları ile çalışmak Kirişler ve diğer elemanlar arasında 3D kesişim önceliği 11. Kiriş Aracı Bu Konuda Öğrenilecekler: Kiriş oluşturmak Kiriş geçerli ayarları ile çalışmak Kirişler ve diğer elemanlar arasında 3D kesişim önceliği Kirişler döşeme ve duvarlardan gelen yükleri düzgün

Detaylı