ANKARA'DA YEŞİL ALAN SORUNU

Transkript

1 ANKARA'DA YEŞİL ALAN SRUNU Nahit ÖZTÜRKCAN Abdullah TUNÇEL. G İ R İ Ş Ankara, yaklaşık 0 yıllık gelişim süreci içerisinde, gelişim hızı ile planlamanın paralelliğinin kurulamaması ve başta arsa spekülasynu lmak üzere her türlü spekülatif girişimin kentsel gelişime asıl damgasını vuran lgu lması snucu "kentsel işlevlerini kazanamamış bir k e n t " lmak durumunda kalmış ve fiziksel yapısında rtaya çıkan büyük farklılıklarla gelişmiştir. 'lerde öngörülen 0 yıllık nüfus gelişiminin katı ranındaki bir nüfusu bugün barındırmakta lan kent, knut, işyeri ve servis larak sınıflandırılan üç temel kentsel gereksinimi yerine getirememiştir. Servis gereksiniminin bir bölümü lan yeşil alanlar da, bugün diğer tüm bölümler gibi ülke standartlarının çk altmda kalmış durumdadır ve dünya standartları ile karşılaştırılamayacak kadar büyük farklılıklar göstermektedir. Çalışmanın amacı, tarihsel perspektifi gözönünde tutarak Ankara' mn günümüzdeki yeşil alan srununu rtaya kymak, diğer kentlerimizle karşılaştırmalar yapmak ve giderek Türkiye standartları ile dünya standartlarının farklılığını vurgulamaktır. Gene ikinci sınıflamada (aktif alan) larak ele alınan tırmanmakamping alanları üçüncü sınıflamada (örgütlenmemiş alanlar) bölümünde sayılmaktadır. Bu çalışma düzenlenirken, yeşil alanların yukarıda değinildiği gibi çk çeşitli sınıflarda ele alınmış lması, karşılaşılan en önemli güçlük lmuştur. Bu sınıflamalardan her biri knunun akış süreci içerisinde yeri geldikçe kullanılmış, gene gerektiğinde çeşitli sınıflamalar kmbine edilerek sunulmuştur. Sınıflamalarda rtak bir dil kullanılmaması, araştırma ve değerlendirmelerde çeşitli güçlüklere ve kavram kargaşasına yl açmaktadır. Bu nedenle, ileride yapılacak çalışmalarda bir bütünlük sağlamak amacı ile geliştirilen sınıflama önerisi aşağıdadır. YEŞ i L A L A N L ' A R I N YERLEŞME İÇİ PAIF S \ N I F L A N D I R L M A I YEŞİL ALANLAR YERLEŞME D I Ş I YEŞİL i ALANLAR A LANLAR Y E Ş İ L ALAN SINIFLAMALARI İleriki sayfalarda verilen çeşitli tabllarda da görüleceği gibi yeşil alanlar için çeşitli sınıflamalar kullanılmaktadır. Yapılan en genel sınıflama yeşil alanları a) Yerleşme içi b) Yerleşme dışı lmak üzere iki grupta tplamakta, başka bir sınıflama, bu alanların gördüğü fnksiynlar açısından a) Aktif alanlar b) Pasif alanlar c) Diğer alanlar larak yapılmakta, üçüncü sınıflama yöntemi larak da yeşil alanların dğal yapısı üzerinde örgütleme açısından insanın ne derece etkin lduğu üzerinde durularak a) İyi örgütlenmiş b) Örgütlenmiş c) örgütlenmemiş adları altmda üç grup luşturulmaktadır. İlk sınıflamadaki yeşil alanlardan birinci grup "kent ölçeğinde" ve "bölgecik ölçeğinde" veya "ilkkul ünitesinde" gibi ikincil gruplamalarla ele alınabilirken, diğer sınıflamalardan örneğin (pasif alanlar) bölümünde sayılan hayvanat bahçeleri (örgütlenmiş yeşil alan) larak ele alınabilmektedir. "Aktif alanlar", kişinin dğayı eylem materyali larak kullanabildiği, çadır kurduğu, dağcılık yaptığı, avlandığı alanlar lurken "Pasif alanlar" kişinin dğayı kullanımının sınırlandırıldığı, görsel kullanımın ağırlık kazandığı hayvanat bahçeleri, btanik bahçeleri türünde alanlardır. "îyi örgütlenmiş alanlar" dğamn kişi tarafından kullanımının tümüyle önceden planlandığı, bitki örtüsü ile, ylları ile önceden hazırlanan düzenli parklar türünde alanlar lurken "örgütlenmemiş alanlar" da gerek dğamn gerek kişinin özgür bırakıldığı

2 alan türüdür, "örgütlenmiş alanlar" da sn iki sınıflamanın arasında, bir bölümünün eylemler için önceden düzenlendiği, bir bölümünün de, kişinin özgür kullanımına bırakıldığı alanlardır. Sınıflama hazırlanırken "aktif alanlar" ve "örgütlenmemiş alanlar" ın daha çk Yerleşme Dışı Yeşil Alanlar larak geliştiği, "pasif alanlar" ve "örgütlenmiş alanlar"ın da dğal larak Yerleşme İçi bölgelerde daha çk kullanıldığı gözönüne alınarak bir şemaya dönüştürülmüştür. Amaç yeşil alanların sınıflandırılması knusunda bir tartışma açılmasını ve çözüme yaklaşılmasını sağlamaktır. TABL ANKARA'DA KİŞİ BAŞINA DÜŞEN Y E Ş İ L ALANLARDA GÖRÜLEN D Ü Ş Ü Ş Yıllar Kent nüfusu Tplam yeşil alan m 0 m m Kişi başına Yeşil alan. m m.8 m () Ankara kenti yeşil alanlarının bugünkü kullanılış biçimlerinin eleştirisi ve öneriler. Prf. Y. ö z t a n ANKARA'DA NÜFUSSAL BÜYÜME VE Y E Ş İ L ALANLAR. Ankara'nın 0 yıllık geçmişi Ankara, Türkiye'de ve dünyada en hızlı büyüyen kentlerin başında gelmektedir. Kentin imar planını hazırlamakla görevlendirilen Jansen'e kentin 78 nüfusu 00 bin larak Ankara Şehremaneti tarafından verilmiş, ysa Ankara bu nüfusa 0'lerin rtasında ulaşmış, bugün de 'i aşmıştır. Türkiye'nin öteki kentlerinden de daha hızlı bir büyüme gösteren Ankara'nın yıllık artış ranı % 0 lurken (sn yıl içerisinde) bu ran kırsal kesimde %, genel nüfusta %,, kentsel nüfusta %, büyük kentler ( ve daha fazla nüfusu lan kentler) de de % 8 ranında lmuştur. İmar ve İskân Bakanlığı'nın bir araştırması, kentin nüfusunun bu yüzyılın snuna değin aynı artış ranını kruyacağını göstermektedir. Buna göre 80 yılında 0.000, 8'te , 0'da ise 0.000'lik bir nüfusa ulaşacaktır. Ankara'nın yıllara göre nüfus artışına baktığımızda şunları görüyruz: TABL I. ANKARA'NIN BÜYÜMESİ Yıllar Nüfus 70 Alan (Ha) Yğunluk (kişi/ha) Ülkemizde Ticari Piyasanın Yarattığı Knut ve Çevre Standartları ve Bir ö r n e k ö. Altaban, T. kyay, V. Yaşar Ankara bu gelişmeyi gösterirken, bu nüfusun kent bölümlerinde dağılımı da şöyle lmuştur: TABL KENT BÖLÜMLERİNDE NÜFUS DEĞİŞMESİ Merkez İlçe Altındağ Çankaya Yenimahalle Jansen planının açık ve yeşil alan yönünden niteliği ve kapsamı Ankara'nın imar planını kazanan Prf. Dr. Herman Jansen'in hazırladığı plan, yılında naylanmıştır. yılında görevine sn verilen Jansen, planını daha önce de belirttiğimiz gibi Ankara Şehremaneti tarafından kendisine verilen verilere dayanarak ve 0 yıl için nüfusun gözönüne alınması ile hazırlamıştır. Jansen'in nüfus için hazırladığı bu imar planında, rahat bir sirkülasyn ağının rtaya kyduğu parsellerde sıkışık lmayan knut yerleşmeleri ile nların çevresinde yeşil alanlar ve tarımsal kullanışlar önerilmişti. Planda, tpgrafık yapının sağladığı lanakları tplumun dinlenme gereksinmeleri yönünden değerlendirmek için, özellikle mikrklimatik değerleri lan vadi içleri ve düzlükler yapılardan uzak tutulmuştu. İncesu vadisininözeliikle ilkbahardaki güzelliğini ele alan plancı, bu vadinin bir dinlenme yöresi, Bent Deresi ve Çubuk Çayı vadilerinin ise yüzme ve diğer sprlar ile açık hava kahveleri için rekreasyn merkezi larak planlanmasını önermişti. Ayrıca Cebeci'nin güney dğusunda İncesu Vadisinin genişlediği yerde (bugün İnönü Stadyumunun bulunduğu yer) sprtif kuruluşları uygun görmüştü. Jansen, tpgrafık özelliklerin yarattığı tepeler, yamaçları ile çeşitli yönlerden siluet güzelliklerinin krunması amacı ile yapıların düşey ölçülerinde büyük bir titizlik göstermiştir. Bu nedenle, maksimum yükseklik larak üç katı ana ilke saymakta, meydan ve ana caddeler için daha fazla yüksekliklere izin vermektedir. Jansen tepeleri, çevreyi kavrayış için lanak veren yerler larak kabul etmiş, Hacettepe'nin her türlü yapıdan krunmasını ve yeşil bir tepe larak değerlendirilmesini önermiştir. Ayrıca kale yamaçları, Timurlenk ve Ismetpaşa tepeleri için de aynı önerilerde bulunmuştur. Aynı planda kentin bütününe hizmet eden, şehir parkı niteliğindeki Gençlik Parkı'na yer verilmiştir. Kent içi spr alanlarına ayrılan kısım, 'lik bir nüfus ve yerleşme alanı için yeterli randadır. Kentin kuzeybatısında bugün de aynı amaç için kullanılmakta lan sprtif alanlar düşünülmüştür. Stadyum ve Hipdruma ek larak kentin çeşitli yerlerinde daha küçük birimlere yer verilmiştir. Görülüyr ki, Jansen'in krumasını ve/veya düzenlemesini önerdiği yeşil alanların bütünü, 'lik Ankara kenti için yeterli randa idi. Kenti kucaklıyan tarımsal alanlar ile kentin içine çeşitli yönlerden giren vadi içi yeşillikleri, ağaçlandırılmış tepeler, yllar, parklar ve spr alanlarının bütünü Ankara imar planına rganik bir yeşil alan sistemi kazandırmıştı. Ankara'nın günümüzdeki yeşil alanlarının bir çğunu Jansen planının kalıntıları larak saymak yanlış lmayacaktır. Ankara'nın Kentsel Gelişimi, Prf. Dr. Ruşen Kuleş GÜNÜMÜZDE ANKARA'NIN Y E Ş İ L ALANLARI VE K A R Ş I L A Ş T I R M A L A R (7). Bölgesel ve kentsel standartların diğer kent ve ülke standartları ile karşılaştırılması: Bu nüfussal büyüme süreci içerisinde kentsel işlevlerini de hızla kaybetmeye başlayan Ankara'da kişi başına yeşil alan ranının "azalması" da 070 yıllan arasında şöyle lmuştur: İmar ve İskan Bakanlığı'nın 70 yılında yayınladığı "Ankara Rekreasyn Planlama Esaslarında ülkemiz için şu standartların saptanmış lduğunu görüyruz:

3 TABI/ YUN VE DİNLENME YERLERİNİN BİRİM İNSAN GRUBU İ ÇİN DEĞERLERİ TÜRÜ Birim insan grubu için gere kli alan (dekar) İçinde yer alacağı alan da 000 kişi yun yerleri mahalle parkları yun yerleri mahalle parkları TABL: ANKARA'DA BÖLGESEL ÖLÇEKTE Y E Ş İ L ALANLARIN DAĞILIMI Bölge N. alan (hektar) Gerekli alan (hektar) Standart (m/kişi) AKTİV ALANLAR. Çcukların yun yeri (aletli) Gençler için yun sahası Yüksek kul öğrencileri için spr sahaları Teknik Basketbl ve diğer sprlar. Yüzme Büyük çapta kayık yarışları Tırmanma Kamping tabiat üzerinde araştırma Glf sahası da 000 kişi da 000 kişi Semt parkları da 000 kişi havuz.000 kişi 00 da kişi yun sahası 0 da 000 Büyük bölge parkları içinde Bölge parkı Bölge parkı PASİF ALANLAR. Piknik alanları Balık a v ı K ü r e k Hayvanat bahçesi Btanik bahçesi da da.000 da 000 Büyük parklarda Büyük şehir parkları Büyük şehir veya bölge parklarında (adet larak) Alanlar Çcuk Spr, Spr Gazin Balı. yun alanı DİĞER ALANLAR. DİNLENME ALANLARINDA TPARK da 000 KAPALI ALANLAR (Eğlcncc yerleri) Açık hava tiyatrsu Band yeri () Ankara Yeşil Alan Arzı ve Kullanma özellikleri, C. Çakan, Y. kçuğlu () Kuğulu park ve tenis kulübü dahil yun sahaları civarında da 000 Şehir vc bölge parklarında da 000 Şehir Parklarında () Şehircilik çalışmalarında Dnatım İlkeleri, A. Çctiııer ysa bugün Ankara'da kentsel ölçekte (Atatürk rman Çiftliği dahil) yeşil alanlar 0.7 ha (8 m/kişi)dir. lması gereken ise 7 ha (0.00 m/kişi) larak saptanmıştır. Yani bugün Ankara'da kentsel ölçekte gerekli yeşil alanların ancak % 'u vardır. Bölgesel ölçekte ise Ankara'nın 8 bölgeye bölünmesi ile yapılan çalışmaya (bak: Harita I) baktığımızda şu sayılarla karşılaşıyruz. HARİTA I Bu tabldaki bölgeciliklerden numaralı lanı Kavaklıdere ve Küçükesat semtlerini numaralı lanı da Dikmen'i içine alan bölgeciktir. Ankara'nın farklı iki gelir grubunun yaşamakta lduğu bu iki bölgenin pilt bölgeler larak seçilmeleri ile üzerlerinde yapılan spesifik çalışmalarda tabl 'daki snuçlar alınmıştır. Bu tablda görüldüğü gibi, genelinde yetersiz lan standartların bölgelere göre dağılımında da büyük farklılıklar görülmektedir. n. lu bölgeciğin yeşil alan rtalaması, bölgedeki mevcut bir adet parkla az da lsa sayısal larak belirlenirken n.lu bölgecikte burası tpğrafik yapı larak yeşil alan kullanımına büyük lanaklar verebilecek durumda lmasına karşın yeşil alan yktur. M E V C U T V E G E R E K L İ Y C Ş I L A L A N L A R AÖILIMI (mhlli ölçekte) Ankara'nın yeşil alan standartlarını Türkiye ve diğer bazı ülkelerle karşılaştırdığımızda şunları görüyruz. K a y n a k : A n k a r a K e n t i n d e Y e ş i l A l a n A r ı s ı ve K u l l a n m a ö z e l l i k l e r i C. Çakan, Y. kçuğlu

4 TABL : VE N.LU BÖLGECİRLERDE SERVİS STANDARTLARI ALANLAR (ha) lması gerekli Al. (ha) SERVİSLER Adet Al. (ha) Ana kulu ilkkul rta kul Lise Yeşil alan Sağlık Servisleri idari Servisler ('ü özel) PTT Kültür Eğlence sinema 0. Ssyal, dini park Bölge BÖLGE N BÖLGE N (teklif) PTT karakl yaz. sinema 0 cami (mevcut) N (mevcut) 8 kenti N (mevcut) Al. (ha) Ankara kenti lması gerekli Alan (ha) Adet STANDARTLAR (m /ki) Ankara Bölge 0.0 Ülkemizde Ticari Piyasanın Yarattığı Knut ve Çevre Standartları vc Bir ö r n e k : Ankara ö. Altaban, T. kyay, V. Yazar TABL ANKARA, TÜRKİYE VE BAZI YABANCI ÜLKELERDEKİ Y E Ş İ L ALAN STANDARTLARI Standartlar (ııı^ / kişi) Yeşil Alanlar Bölgecik ölçeğinde Kent ölçeğinde Trabzn () Erzurum () Sivas () Adana () Ankara (Mcvcut) Ankara (Öneri) Fransa (Mcvcut) Almanya (öneri) İtalya (öneri) İngiltere (öneri) ABD (öneri) Şehircilik Çalışmalarında Dnatım İlkeleri A. Çctincr. TABL DEĞİŞİK ÜLKELERDE KENTSEL BİRİMDE K İ Ş İ BAŞINA DÜŞEN Y E Ş İ L ALANLAR VE BU ALANLARIN TÜM İÇERİSİNDEKİ SSYAL RANLARI Nüfus (000) (kentsel birim hıra k alınmıştır) Yeşil Alan (m) Yüzde İsviçre İngiltere ABD Plnya SSCB Çin İstanbul Balıkesir İzmir (tüm nüfus) 0 8 % 8 %, % 7, % 8 % 0, % 7, %,7 % 0,,8 %, Şehircilik Çalışmalarında Dnatım İlkeleri A. Çctiııer. TABL: DEĞİŞİK ÜLKE VE KENTLERDE KİŞİ BAŞINA D Ü Ş E N DİNLENME, SPR, AÇIK VE YUN ALANLARI Alan Cinsleri Ayırıcı Yeşil Ev Bahçeleri Çcuk Bahçeleri yun Alanları kul yun Alarları Spr Alanları Mezarlıklar Mahalli Parklar Şehir Parkları Büyük Parklar Çeşitli Tesisler Hllanda (Amsterdam) İsveç (Stckhlm) Almanya (Hamburg Ilannver) 0.8,,, 0,8 8 Şehircilik Çalışmalarında Dnatım İlkeleri, A. Çctiner İngiltere (Yeni Şehirler Ilk) Fransa (ptimum) Tplam ha. 0,,, ,, A.BJ italya Rma (mın) 0 0 8, Plnya ,. 7,,0

5 Ankara'da kişi başına düşen yeşil alan ölçüsünün ne denli yetersiz lduğu bu tabllardan açıkça görülmektedir. Buna ek larak Avrupa'nın bazı kentlerinin standartlarını vererek örneklemeyi şöyle sürdürebiliriz: ve snrası standartlarına göre kişi başma düşen yeşil alan (sprtif alanlar hariç) Batı Berlin'de 0,7 m, Haburg'da 0, m, Hannver'de, m, Münih'te, m, Kpenhag'da, m, Lahey'de, m, Graz'da,0 m dir. Bu ran yılında Ankara'da, m, ' d a ise,0 m idi. ŞEKİL I ÇCUK BAHCESİGİTME SİKLİĞİ ööö m öö y «J, ^ ~ D ö ç>. )0000 mz öm... "Î «Ö p m m, ö ' Gene başka bir çarpıcı örnekle Ankara'nın yeşil alan yetersizliğini vurgularsak: Lndra'nın merkez bölümünde yer alan Hyde Park, Green Park, St. James's Park ve Regent's Park'ın tplam ölçüsü.00 dekardır. Ankara kentinin tplam yeşil alan ölçüsü ise 00 dekar dlaylarındadır Tablların rtaya kyduğu gerçek: " Q Q «ı/ı Kentin iç bölgeciklerinde servislere ayrılacak yeterli bş alan yktur. ysa bölgecilik içindeki servislerin özellikle ana kulu, ilkkul ve çcuk bahçesi gibi servislerin knutlara yürüme uzaklığında lmaları, kısacası kendi bölgecikleri içerisinde sağlanmalan kşulu vardır. kent bölgeciğinden ise ancak 'sında gerek duyulan bş alanların tamamı vardır. Gene de, bu bölgeciklerde de bş alanların bölgecik içerisindeki dağılımı her zaman en gerek duyulan yerleşmenin yakınında değildir, üstelik, bugünün mevcut bş alanlarının da arsa spekülasynunun alabildiğine uygulandığı bir rtamda nasıl kullanılacakları bir tartışma knusudur... kur yazar değil Yalnız kur yazar İlkkul rtakul Lise Yüksek kul 7 0 Uygulanan ankette, Ankara halkının kentteki mevcut parklardan en çk hangilerini kullandıkları da şöyle saptanmıştır: 0 g i l n d bir den az 7 0 gün bir V 7 günde birden tzla u u^nrtmıtu m ~ ' ' J m m<»»mq V m & V. m m ««,, m. eme m.m mö, m t t m l U Z t. «c cöcp m m n iyi fikirsiz kötü 7 Bak: Şekil ve Şekil hiç g i t m e z ÇCUK BAHÇESİ PEÖERLENDİRME Parka gitme ranı (%) 8 Ş E K İ L II Mimarlar dası tarafından 7 yılında düzenlenen "Ankara'da Yeşil Alan Srunu ve Atatürk rman Çiftliği Semineri'ne sunulan (Ankara Kentinde Yeşil Alan Arzu ve Kullanma Özellikleri C. Çakan, Y. kçuğlu) adlı bildiride yer alan Yeşil Alan Kullanma Özellikleri Çalışmasında Ankara Metrpliten Alan Nazım Plan Bürsu'nun Haziran 70 yılında düzenlediği ssyal anket temel veri alınmış, Ankara halkı gelir ve eğitim durumu açısından gruplandırılmış ve yeşil alanlan kullanma knusunda bir takım snuçlara varılmıştır, ssyal snuçlar kendi içlerinde değerlendirildiğinde rtaya çıkan gerçek şudur: TL. den az TL. 000 TL. TL. den fazla (ayda) r K a y n a k : Anka r a Kentinde. Y e ş i l A l a n A r z ı v e K u l l a n m ; ı ö z e l l i k l C. Ç a k a n, Y. k ç u ğ l u. ANKARA HALKININ Y E Ş İ L ALANLARI KULLANIMI «r m L Q ( i d,. r^ a Ankara'da tüm servis hizmetleri gereksinmenin sn derece altında yer alırlarken en büyük eksiklik yeşil alanlarda rtaya çıkmaktadır. Kişi başma knut yakınında 8 m yeşil alan, insan yaşantısı için gerekli en az alan iken, bu ran Ankara'da ancak 0. m 'dir.. 000«00000Q0p ^, J t. r «^ «^ p ) 0 ' D "» Avrupa'nın çeşitli ülkelerinde genel yeşil alan sınıflamalarına paralel larak, "giriş" bölümünde sözü edildiği gibi yeşil alanların fnksiynlarına göre sınıflamaları yapılmış ve bu alanda da çeşitli standartlar saptanmışta. Bu knuda çeşitli ülkelerin standartları, Tabl 'da gösterilmiştir. Çcuk bahçesine gitme ranı (%>7) D Kaynak: A n k a r a K e n t i n d e Y e ş i l A l a n A r z ı v e K u l l a n m a Ö z e l l i k l e r i C. Ç a k a n, Y. k ç u ğ l u.. Gençlik Parkı Kurtuluş Parkı Kuğulu Park Güven Parkı Yenimahalle Parkı Çankaya Maltepe Parkları BahçelievlerParklan Keçiören (Gazin) Kullanma Yüzdesi

6 HARİTA ŞEKİL II III G E N Ç L İ K RARK K U L L A N M A ENÇK K U L L A N I L A N P A R K L A R VE RTALAMA KULLANIM SIKLIĞI UZAKLIKLARI,( PÖ ÖÖS8 8S &> «.' 000Ö Q0»0»000' TpöÇ c ( CTD > C : >000 a ı/ı I. gençlik prkı 7 kurtuluş prkı kuğulu prk güven prk yanimhlle çnky mll«pt 8 bhç«iuvl«r 8V ı/ı. Bu ssyal anket çalışmasında, niteliği ve halk üzerindeki etkisinin farklı lacağı bilindiğinden Gençlik Parkı üzerinde özellikle durulm u ş t u r. Farkh gelir ve eğitim grupları, Gençlik Parkını kullanma ranı larak şu tablyu rtaya k v m a k t a d ı r : Gitme ranı kur yazar değil Yalnız k u r yazar İlkkul rtakul Lise Yüksek kul Bak: Şekil 0 günd» blrdan dh»eyrek 0 günd» bir 0 0 gund» bir 0 günd«blrd'n dh aık keçiören (g/ın) 0 Kaynak: A n k a r a Kentinde Y ş l l Atan A r z ı v e K u l l a n m a Ö z e l l l k l C. Çakan, Y, k ç u ğ l u Kaynal:. Ani a r» Kanımri Yi. i l A l a n A r / ı vc K u l l a n m a Ö z e l l i k l e r i t", t. h arı, Y. (>k<,u«ıfclıı )() ~Q»QÛ 8 70 Kır gezisine gitme ranı (%) T L. d a n az TL. 000 TL. TL.dan fazla Bak Şekil Bu anket snucu da özel t sahiplerinin kır gezisine gidebilme lanağını etkilemesinin açık bir göstergesidir. ŞEKİL IV KIR, SERİSİ eitme SIKLIĞI Gitme ranı. 00 TL.den az TL TL T L. d e n fazla Çcuk bahçesine ve parka gitme sıklığında göze çarpan en önemli lay gelir açısından en düşük bölüm lan ve nüfusun % 7'sini luşturan bölüm ile eğitim açısından en düşük lan bölümün diğerlerinden önemli ölçüde ayrıldığıdır. Bu layın açıklamasını yaparken "bu grupların yaşadığı bölgelere söz knusu servislerin yeterli ölçüde götürülmemiş lması" nktasından ç ı k m a k, yeterli bir açıklama biçimi değildir. Gerçekten servisler ne denli eksik götürülmüş lsa da bu eksiklik kişilerin çcuk bahçelerine ve parklara gidip gitmemesini ancak ikincil biçimde engeller. Birincil neden ise, bu kitlelerinyaşam yükü altında aşırı biçimde ezilmeleri, ssyeknmik baskının kaçınılmaz snucu larak b a h ç e ve parklara gitmeye zaman ayıramadıkları ve hatta gitmeyi düşünemedikleri gerçeğidir. Parkların ve çcuk bahçelerinin dışında, anketin (kır gezilerine gitme) bölümünde yapılan çalışmalar, tüm kentlilerin % ' u n u n kır gezilerine hiç gitmediğini, gidenler arasında da en düşük gelir grub u n u n dışında tüm grupların % 0 ve üstünde bir ranla kır gezisine gittiğini göstermektedir. Kaynak: A n k a r a Kentinde Y e ş i l A l a n A r z ı v K u l l a n m a ö z e l l i k l e r C. Çakan, Y. k ç u ğ l u

7 Kent yöresindeki kır gezisi yapılabilecek mevcut alanlar ve bu alanların sayısal kullanım değerleri şöyledir: Gitme ranı (%) Atatürk rman Çiftliği Çubuk Barajı Kızılcahamam Çevresi Kayaş ve Çevresi Mgan Gölü Eskişehir Ylu Bayındır Barajı Balgat Çevresi Ayaş Çevresi Dikmen Çevresi Eğmir Gölü Karagöl 8 ANKARA'DA YEŞİLALANLARIN SN DURUMU (77). Ankara'da çcuk bahçelerinin ilçelere göre dağılımı (7) Bu bölümde sunulacak lan veriler, Ankara'nın Ka; darki çcuk bahçelerinin d ':iimüdür. 7'e ka Kentin dört ilçesinin çcuk bahçeleri ayrı ayrı verilirken içlerinde çcuk bahçelerini de barındıran geniş parklar her bölümün snuna eklenmiştir. Böylece her ilçenin mevcut çcuk bahçelerinin alanlarının (metrekare larak) smut bir dökümü yapılmış lmaktadır. Çcuk Bahçeleri Bulunan Akdeniz Caddesi Eser Parkı Aktepe 0. Yıl Parkı Beşevler Parkı Çankaya Parkı Çankaya Btanik Bahçesi Dikmen Caddesi Ayrancı Parkı Emniyet Gn.Md. Dinlenme Parkı Gazisman Paşa Parkı Güven Parkı Kayaş Piknik Alanı Maltepe Parkı I Maltepe Parkı II Şafaktepe Parkı Yücetepe Mah. Dinlenme Parkı b) Altındağ İlçesi Aydınlıkevler I Ç.B. Aydınlıkevler II Ç.B. Aydınlıkevler III Ç.B. Aydınlıkevler IV Ç.B. Etlik Aşağı Eğlençe Ç.B. Etlik Esertepe Ç.B. Kalaba Ç.B. Kavacık Subayevleri Ç.B. I Kavacık Subayevleri Ç.B. II Keçiören Aktepe I Ç.B. Keçiören Aktepe II. Ç.B. Keçiören Bademli Ç.B. Keçiören Islahevleri Karşısı Ç.B. Keçiören Kuşcağız Ç.B. Keçiören Kuyubaşı Ç.B. Keçiören Pınarbaşı Ç.B. Keçiören Tepebaşı Ç.B. Keçiören Ufuktepe Ç.B. Şentepe Ç.B. Yeşilöz Ç.B. Yıldıztepe Ç.B. Çcuk Bahçeleri Bulunan. Ankara İlçelerinde Çcuk Bahçeleri ve Alanları a) Çankaya İlçesi Anıttepe Spr Tesisleri Çcuk Bahçesi Bahçelievler Çcuk Bahçesi Bahçelievler Camii ö n ü Çcuk Bahçesi Balgat Ç.B. Balkiraz Ç.B. Çaldıran Ç.B. Küçükesat Ç.B. Dikmen Yukarı ö v e ç Ç.B. Emek Mahallesi Ç.B. Emek Cami Yanı Ç.B. Erzurum Mahallesi Ç.B. Kartaltepe Ç.B. Küçükesat I. Ç.B. Kurtuluş II. Ç.B. Kutluğun Ç.B. Mamak Esentepe Ç.B. özveren Ç.B. Seyran Bağları Ç.B. Sağlık Skak Ç.B. Saraçğlu Ç.B. Sarar İlkkul Yanı Ç.B. Tandğan Ç.B. Türközü Ç.B. (Akdere) Uzun Gemiciler Ç.B. Yeşilyurt Ç.B. Zümrütevler Ç.B. Ayrançı Ç.B. I ve II MİMARLIK 77/ Parklar Parklar Altındağ Parkı Etlik Kuyuyazısı Dinlenme Parkı Keçiören Parkı Tnguç Parkı M ? c) Merkez İlçesi Hisar Çcuk Bahçesi Kazıkiçi Ç.B. Ulucanlar Ç.B. Çcuk Bahçesi Bulunan Park 70. Gençlik Parkı d) Yenimahalle İlçesi Beştepe Ç.B. Demetevler Ç.B. Etimesgut Ç.B. Eti Mahallesi Ç.B Gazi Mahallesi Ç.B. I Gazi Mahallesi Ç.B. II Gazi Mahallesi Emniyet Evleri Ç.B. Gayret Mahallesi Ç.B. Varlık Mahallesi Ç.B. Yenimahalle kulu Yanı Ç.B. Yenimahalle PTT Yanı Ç.B Çcuk Bahçeleri Bulunan Parklar. Yenimahalle Dinlenme Parkı Ç.B. (Yunus Emre Parkı) Kaletepe Dinlenme Parkı 0? 7

8 A N K A R A ' D A SN ÜÇ YIL İ Ç E R İ S İ N D E AÇILAN Y E Ş İ L ALANLAR Dinlenme Parkı 7 Ayrancı Ayrancı II Sıhhiye Marmara Sk. Harun Karadeniz Aktepe II H.A. Yücel Ataç 7 Balgat II Emek (Anayasa Md. 0) Akdeniz Cad. (Anayasa Md. ) Aktepe III Güçlükaya Etimesgut II 77 D i k m e n I I (Anayasa Md. ) 0. Sk. (Anayasa Md. 8) Ar Skak (Anayasa Md. ) Aktepe IV (Anayasa Md. ) Ufuktepe Pazar içi Atapark Md. (Anayasa Md. ) Barış Mh. (Anayasa Md. 7) ğuzlar Damladal 0. Yıl Yetiştirme yurdu (Anayasa Md. ) Macun Mh. Çcuk Bahçesi M Ankara Belediyesi Park ve Bahçeler Müdürlüğü A N K A R A KENTİ BELEDİYESİNE AİT R T A K KULLANIM A L A N L A R I DÖKÜMÜ (77) M Genel Tplam: 7 öncesi Tplam: Dinlenme Parkı Çcuk Bahçesi 7 öncesi Tplam: Meydan Refüj Tplam: SNUÇ Jansen'in yeşil alan larak düzenlediği İncesu vadisinin kentin dış taraflarında kalan bölümü bugün bir gecekndu yerleşme bölgesi lm u ş, daha içerisi parselasyna girerek apartmanlarla d l m u ş, bu apartmanların bir u c u n a da bir f u t b l stadyumu sıkıştırılmıştır. Jansen'in Bent deresi kapatılarak asfaltlanmış, trafik ylu l m u ş, her iki yakası da gecekndularla d l m u ş t u r. Ç u b u k Çayı Jansen planının kazandırdığı niteliği tümüyle yitirmiş ve her iki yakası büyük ölçüde gecekndularla d l m u ş, yerleşimin henüz ulaşamadığı az sayıda alan b ş kalmış, ç a y m kentin içindeki uzantısının en merkezi yerine de Et ve Balık K u r u m u depları ile kömür depları yan yana yerleşmiştir. Kale yamaçlarının iki yüzü gecekndu yerleşme bölgesi iken diğer iki yüzündeki gecekndular yıktırılmış ld u ğ u için bugün b ş t u r. Dikmen vadisi sn 0 yılın gelişimine uym u ş, aşağı tarafları gecekndular, yukarı tarafları da apartmanlarla dlmaya başlamıştır. Jansen'in Hacettepesi halkın kent içinde dinlenmesi için tümüyle yerleşim dışı bırakılmış bir yeşil alan iken bugün bu tepeye yerleştirilmiş lan Üniversite, faşizmin saldırı nktalarından biri larak halkın önemli bir huzursuzluk kaynağıdır. Bunların ötesinde, üzerinde önemle durulması gereken bir semt d ğ m u ş t u r Ankara'da; Aşağı Ayrancı. E m e k ç i halk yığınları geceknduları ile b a ş b a ş a bırakılırken, yürürlükteki düzenin küçük burjuva sınıf ma verdiği değerin önemli bir kanıtı lan bu semtte bir pazar yeri ve bir ilkkulun dışında servis yktur. Üst üste yığılmış apartmanlarda t u r a n halk sürekli artan kiralara ayak u y d u r m a y a çalışırken rtakul ve lise öğrencilerinin büyük bölümü kula gidiş dönüşlerde tstp yapmaktadırlar. Yalnızca bu semtte k a ç müteahhitin kaç milyn kazandığı da önemli bir araştırma k n u s u d u r. Türkiye'de uygulanan dışa bağımlı m n t a j c ı kapitalist gelişim plitikasının kaçınılmaz snucu lan düzensiz ve y ğ u n kentleşmenin bir ürünüdür Ankara. n yıllarca bşlanan ve u m u t s u z bırakılan kır halkında yaratılan " k e n t t e y a ş a m a " özlemi, yeterli iş sahası lup lmadığı önemsenmeyerek kentlerin dlmasına yl açmakta, bu da knutsuzluk, işsizlik başta lmak üzere her türlü ssyeknmik srunun çığ gibi büyümesine yl açmaktadır. Bun u n dğal snucu larak örneğin Ankara'da arsaların spekülâtif rt a m d a kazandıkları yüksek değer artışı her parsele bir k n u t dikilmesine yl a ç m a k t a, (ne lursa lsun bir k n u t sahibi labilme) mantığı her türlü reklam aracılığı ile de desteklenerek halkı şartlandırmaktadır. Kapkaççılığın giderek hız kazanması, imar planlarının emredici biçimde uygulanamaması snucunu getirmekte, belediyenin arsa stku lmayışı veya kullanılamayışı zaten sınırlı lan belediye lanaklarını zrlamaktadır. Geçtiğimiz d ö n e m Vedat Dalkay başkanlığındaki Ankara Belediyesi'nin örneğin bir A k k n d u, bir Glf Kulübü, bir H i p d r m knularında hangi srunlarla karşılaştığını izledik. Çalışmaları yasalarca alabildiğine sınırlandırılmış bir belediye hele ilerici nitelikte ise, helehalktan yana ürünler vermeye çalışıyrsa karşısında düzenin tüm egemen güçlerini b u l m a k t a ve gerçekten başarılı bir dönemin snunda da egemen güçlerce tasfiye edilebilmektedir. Herşeye karşın sınırlı lanaklarla Ankara halkına 0 bin metrekare park ve ç c u k bahçesi sunabilen geçmiş yönetimi kutlamak gerektir. Ankara halkı 78 yılına gerekli yeşil alandan, sudan, ulaşımdan, kuldan yksun larak girmektedir. Gene Ankara halkı sömürü ve vurgun düzeninin yarattığı hava kirliliği yüzünden, yavaş yavaş ölmektedir. Alt yapıdan y k s u n gecekndu bölgelerinde ise sürekli larak klera tehlikesi vardır. Tüm srunların gerçek çözümü, Ankara halkının bilinçli, örgütlü ve sistemli biçimde bu srunlara sahip çıkarak egemen sınıfların karşısında durması ve srunları çözmesi gereken tüm kurumlara kendisini baskı unsuru larak saydırmasından geçecektir. YARARLANILAN KAYNAKLAR Ülkemizde Ticari Piyasanın Yarattığı Knut ve Çevre Standartları ve Bir Örnek: Ankara (BİLDİRİ), Ö. ALtaban, T. kyay, V. Yazar Kııut Kurultayı, Aralık 7, Ankara Ankara'nın Kentsel Gelişimi (BİLDİRİ) Prf. Ruşen Keleş Ankara'da Yeşil Alan Srunu ve AÇ Semineri, 7, Ankara Ankara Nazım Plan Çalışmaları Üzerine (BİLDİRİ) İ. Tekeli Ankara'da Yeşil Alan Srunu ve AÇ Semineri, 7, Ankara Ankara Kenti Yeşil Alanlarının Bugünkü Kullanılış Biçimlerinin Eleştirisi ve Öneriler (BİLDİRİ) Prf. Y. Öztan Ankara'da Yeşil Alan Srunu ve AÇ Semineri, 7, Ankara Ankara Kentinde Yeşil Alan Arzı ve Kullanma Özellikleri (BİLDİRİ) C. Çakan, Y. kçuğlu Ankara'da Yeşil Alan Srunu ve AÇ Semineri, 7, Ankara Ankara Belediyesi Başkanlık Uzmanları Çalışma Raprları Basın Yayın Müdürlüğü, Ankara, 7 Şehircilik Çalışmalarında Dnatım İlkeleri A. Çetiner, İTÜ Matbaası, İstanbul, 7 Ankara Kentsel Servisler ve Çevre Standartları 7 İmar ve İskan Bakanlığı Ankara Metrpliten Alan Nazım Plan Bürsu Ankara Belediyesi Park ve Bahçeler Müdürlüğü İstatistikleri