CONSEIL DE L EUROPE AVRUPA KONSEYĐ AVRUPA ĐNSAN HAKLARI MAHKEMESĐ ĐKĐNCĐ DAĐRE EDĐP USLU -TÜRKĐYE DAVASI. (Başvuru no:43/02) KARARIN ÖZET ÇEVĐRĐSĐ

Transkript

1 CONSEIL DE L EUROPE AVRUPA KONSEYĐ AVRUPA ĐNSAN HAKLARI MAHKEMESĐ ĐKĐNCĐ DAĐRE EDĐP USLU -TÜRKĐYE DAVASI (Başvuru no:43/02) KARARIN ÖZET ÇEVĐRĐSĐ STRAZBURG 20 Mayıs 2008 Đşbu karar AĐHS nin 44 2 maddesinde belirtilen koşullar çerçevesinde kesinleşecektir. Şekli düzeltmelere tabi olabilir.

2 USUL Türkiye Cumhuriyeti Devleti aleyhine açılan (43/02) no lu davanın nedeni T.C. vatandaşı Edip Uslu nun (başvuran) Avrupa Đnsan Hakları Mahkemesi ne 7 Kasım 2001 tarihinde Temel Đnsan Hakları ve Özgürlüklerini güvence altına alan Avrupa Đnsan Hakları Sözleşmesi nin (AĐHS) 34. maddesi uyarınca yapmış olduğu başvurudur. Başvuran, Hatay Barosu avukatlarından Z. Işık tarafından temsil edilmektedir. OLAYLAR I. DAVANIN KOŞULLARI Başvuran 1949 yılı doğumludur ve Hatay da ikamet etmektedir. Başvuran, Hatay da bulunan 468 m 2 yüzölçümündeki 1231 no lu parselin sahibiydi. Başvuran, buraya iki katlı bir villa inşa etmişti. 4 Temmuz 1995 tarihinde, Kıyı Kanunu uyarınca Hazine başvuran hakkında tapu iptal davası açmıştır. 16 Aralık 1999 tarihli bir kararla, Samandağ Asliye Hukuk Mahkemesi, kıyı kenar çizgisi içinde yer aldığı gerekçesiyle başvurana ait parselin tapusunu iptal etmiştir. 3 Ekim 2000 tarihli bir karar ile Yargıtay, itiraz edilen kararı onamıştır. Başvurana 6 Haziran 2001 tarihinde tebliğ edilen 30 Nisan 2001 tarihli kararla Yargıtay, karar düzeltme başvurusunu reddetmiştir. 28 Eylül 2001 tarihinde, başvuran, tapusu iptal edilen taşınmazı için değer tespit davası açmıştır. Aynı gün Samandağ Asliye Hukuk Mahkemesi, başvuranın talebini kabul etmiştir. 2 Ekim 2001 tarihinde, başvuran, bilirkişi raporunu mahkemeye sunmuştur. Taşınmazın değeri, bina ve yetiştirilen ağaçlar dahil yaklaşık Türk Lirası olarak takdir edilmiştir. Bu meblağ, yaklaşık Euro ya tekabül etmekteydi. HUKUK I. 1 NO LU EK PROTOKOL ÜN 1. MADDESĐNĐN ĐHLAL EDĐLDĐĞĐ ĐDDĐASI HAKKINDA Başvuran, 1 No lu Ek Protokol ün 1. maddesi uyarınca tazminat ödenmeksizin Hazine lehine taşınmazından yoksun bırakılmasından şikayetçidir. Hükümet bu iddiaya karşı çıkmaktadır. 2

3 A.Kabuledilebilirliğe Đlişkin Hükümet, iç hukuk yollarının tüketilmediğine dair itirazını sunmuştur. Hükümet, Anayasa nın 125. maddesi ve Đdari Yargılama Usulü Kanunu nun ve Medeni Kanunun ilgili maddeleri uyarınca başvuranın tapusunun iptali nedeniyle tazminat davası açabileceğini belirtmektedir. Hükümet ayrıca başvuranın tapusunun iptalinden itibaren altı aylık süre içerisinde başvuruda bulunmuş olması gerektiğini savunmaktadır. Başvuran bu argümanlara karşı çıkmaktadır. Hükümet in ilk itirazına ilişkin olarak AĐHM, Doğruöz ve Aslan- Türkiye (başvuru no: 1262/02, 30 Mayıs 2006) ve Kadayıfçı ve diğerleri-türkiye (başvuru no: 16480/03, 16486/03 ve 28128/03, 17 Temmuz 2007) kararlarında benzer argümanı reddettiğini hatırlatmaktadır. AĐHM, önceki kararından farklı bir sonuca ulaşmak için hiçbir gerekçe görememektedir. Altı ay kuralı hakkında yapılan itiraz ile ilgili olarak AĐHM, tapunun iptaline ilişkin olarak yapılan yargılamanın, 6 Haziran 2001 tarihinde başvurana tebliğ edilen 30 Nisan 2001 tarihli Yargıtay kararı ile sona erdiğini, başvuranın ise başvurusunu, 7 Kasım 2001 tarihinde yani AĐHS nin 35/1 maddesinin öngördüğü altı ay süresi içerisinde sunduğunu belirtmektedir. AĐHS nin 35. maddesinin 3. paragrafı çerçevesinde başvurunun dayanaktan yoksun olmadığını kaydeden AĐHM, ayrıca, başka açılardan bakıldığında da kabuledilemezlik unsuru bulunmadığını tespit eder. Bu nedenle başvuru kabuledilebilir niteliktedir. B. Esas Mevcut davada AĐHM, başvuranın mallarına saygı hakkında yapılan müdahalenin, 1 No lu Ek Protokol ün 1. maddesinin 1. satırının ikinci cümlesi uyarınca mülkten yoksun bırakma olarak incelenmesi gerektiği tespitine ulaşmaktadır. AĐHM, başvuranın şikayetine benzer bir şikayeti daha önce incelediğini ve 1 No lu Ek Protokol ün 1. maddesinin ihlal edildiği sonucuna ulaştığını hatırlatmaktadır. Aslında AĐHM, bir malın değerine uygun makul bir miktar ödenmeksizin mülkten yoksun bırakılmanın ciddi bir ihlal oluşturduğunu ve tazminat ödenmemesinin 1 No lu Ek Protokol ün 1. maddesi kapsamında ancak istisnai durumlarda haklı görülebileceğini ifade etmektedir. (bkz; sözü edilen N.A ve Diğerleri) Mevcut davada, başvuran sahip olduğu mülkün Hazine ye devredilmesi nedeniyle hiçbir tazminat almamıştır. AĐHM, Hükümet in sözkonusu davayı farklı bir sonuca ulaştırmak için hiçbir tespit ve delil sunmadığını saptamaktadır ( sözü edilen, N.A ve Diğerleri). Bu durumda 1 No lu Ek Protokol ün 1. maddesi ihlal edilmiştir. II. AĐHS NĐN 41. MADDESĐNĐN UYGULANMASI HAKKINDA A. Tazminat 2 Ekim 2001 tarihli bilirkişi raporuna dayanarak başvuran, maddi zarar için Euro ve maruz kaldığı manevi zarar için Amerikan Doları talep etmektedir. 3

4 Hükümet, bu iddialara karşı çıkmaktadır. Mevcut davada, AĐHM, 1 No lu Ek Protokol ün 1. maddesi kapsamında tespit edilen ihlalin nedeninin, taşınmaza el konulmasının yasal olup olmaması değil, uygun tazminatın ödenmemesi olduğunu saptamaktadır ( Scordino Đtalya, n o 36813/97). Sözkonusu unsurları ve yukarıda sözü edilen ihtilaflı yapı ve parselin fiyatına ilişkin olarak sahip olduğu bilgileri göz önüne alarak AĐHM, hakkaniyete uygun olarak, taşınmaz ve iki katlı villa için başvurana Euro maddi tazminat ödenmesinin uygun olacağına kanaat getirmektedir. Mevcut dava koşullarında AĐHM, ihlal tespitinin kendisinin manevi tazminat için yeterli adil tatmin oluşturduğu kanaatindedir. B. Yargılama masraf ve giderleri Başvuran, çeviri masrafları için 128,62 YTL (yani yaklaşık 70 Euro) ve ulusal mahkemeler önünde yapmış olduğu masraf ve giderler için YTL (yani yaklaşık 922 Euro) talep etmektedir. Başvuran, yapmış olduğu yargılama masraf ve giderlerini desteklemek için belgelerin bir nüshasını sunmaktadır. Hükümet, bu iddialara karşı çıkmaktadır. AĐHM içtihadına göre, bir başvuran yapmış olduğu yargılama masraf ve giderlerinin geri ödemesini ancak gerçekliği, gerekliliği ve makul oranda olduğu ortaya konulduğu sürece elde edebilir. Mevcut davada sahip olduğu unsurları ve sözü edilen kriterleri göz önüne alarak AĐHM, tüm masraflar için başvurana 992 Euro ödenmesinin makul olacağı kanaatindedir. C. Gecikme faizi Gecikme faizi Avrupa Merkez Bankası nın marjinal kredi kolaylıklarına uyguladığı orana üç puanlık bir artış eklenerek belirlenecektir. BU GEREKÇELERE DAYALI OLARAK, AĐHM, OYBĐRLĐĞĐYLE, 1. Başvurunun kabuledilebilir olduğuna; 2. 1 No lu Ek Protokol ün 1. maddesinin ihlal edildiğine; 3. Đhlal tespitinin kendisinin manevi tazminat için yeterli adil tatmin oluşturduğuna; 4. a) AĐHS nin 44/2. maddesi gereğince kararın kesinleştiği tarihten itibaren üç ay içinde ödeme tarihindeki döviz kuru üzerinden YTL ye çevrilmek üzere, Savunmacı Hükümet tarafından başvurana: i. miktara yansıtılabilecek her türlü vergiden muaf tutularak, Euro (elli bin Euro) maddi tazminat ödenmesine; ii. miktara yansıtılabilecek her türlü vergiden muaf tutularak, yargılama masraf ve giderleri için 992 Euro ödenmesine; 4

5 b) sözkonusu sürenin bittiği tarihten itibaren ödemenin yapılmasına kadar, Avrupa Merkez Bankası nın o dönem için geçerli olan faiz oranının üç puan fazlasına eşit oranda eşit oranda basit faizin uygulanmasına; 5. Adil tatmine ilişkin diğer tüm taleplerin reddine; KARAR VERMĐŞTĐR. Đşbu karar Fransızca olarak hazırlanmış ve AĐHM iç tüzüğünün 77. maddesinin 2. ve 3. paragraflarına uygun olarak 20 Mayıs 2008 tarihinde yazıyla bildirilmiştir. 5