Eğitsel Rehberlik 1. Rehberlik Güz Nermin ÇİFTÇİ ARIDAĞ. Yıldız Teknik Üniversitesi.

Transkript

1 Eğitsel Rehberlik 1 Nermin ÇİFTÇİ ARIDAĞ Yıldız Teknik Üniversitesi nermin_ciftci@yahoo.com Rehberlik Güz 2010

2 Niçin Eğitim? özgürlük eşitlikten önce gelir Karl Popper

3 Niçin eğitim Okul çok sıkıcı hep ders hep ders herkes sıkılıyor (anasınıfı öğrencisi: ayrıca öğretmenin disiplin yöntemlerinden de şikayetleri var)

4 Niçin Eğitim

5 Niçin Eğitim Mendilimi çantama değil, cebime koy anne; çantamdan mendilimi almak istedim öğretmen ceza verdi. Çantamdan suyumu almak istedim, öğretmen ceza verdi: kapının önündeki bir sandalyenin önünde dizlerimin üstünde sandalyede yazma cezası verdi

6 Yaşam ve Eğitim

7 Niçin Eğitim Yaşamak için Mutlu olmak için Öğrenmek, merakını gidermek için Üretmek, yeteneklerini kullanmak için Bağımsızlık; özgürlük için Paylaşmak-yakınlık için

8 İnsan ve Eğitim Bütün bunlar insanın ihtiyaçlarıdır; çünkü, insanın ihtiyaçları, insanın birey olarak; grup olarak ve tür olarak hayatta kalmasına hizmet eder Bu nedenle eğitim insandan ve insanın ihtiyaçlarından hareket etmek zorundadır.

9 Öğretmenin özellikleri Alan bilgisi İnsan bilgisi İletişim becerileri ve öğretim yöntem bilgisi; sınıf yönetimi Kişilik özellikleri (sevgi-sabır; gelişmeye öğrenmeye, yeniliğe, değişime, eleştiriye açıklık; dışadönüklük, verebilme, takdir edebilme; ruhsal dengesi ve kişilik yapısı) Profesyonellik ve meslek etiği ilkeleri Eğitim ve öğretim konusunda kendine özgü yaklaşımı; çizgisi, yeni yöntem arayış ve irdelemeleri olmalı..

10 Sınıf Ortamı ve Öğrenme: Öğrenmeyi teşvik eden sınıf ortamının belirtileri Güven Ortaklaşa kabul edilmiş ve uyulan kurullar ve ilkeler Paylaşılmış sorumluluk Şefkat ve ilgi Coşku ve merak Mizah ve neşe Özgür ve spontan davranışlar

11 Sınıfta Adalet ve Öğretmen Sınıfta adaleti etkileyen öğretmenle ilgili faktörler Öğretmenin öğretmen-öğrenci ilişkisi konusundaki yaklaşımı Öğretmenin eğitim ve sınıfta disiplin anlayışı ve yaklaşımı ve ilkeleri İletişim becerileri ve grup dinamiklerine yönlendirme becerileri Strese ve gerilime altında çalışma becerisi Öğretmenlik mesleğine karşı tutum: sevgisi Muhakeme yeteneği, kararlılık, hız

12 Güç-İktidar ilişkileri ve Etik İhlal Her tür iktidar ilişkisinde etik ihlal potansiyeli vardır. Bu anlamda, ebeveyn-çocuk; büyük-küçük; güçlü-zayıf; öğretmen-öğrenci; Kant Rawls ve müdüröğretmen, patron-çalışan; her tür alış-veriş; aşk ilişkilerinde etik ihlal potansiyeli vardır. Davranışın etik ihlal ya da şiddet olup olmadığını ölçebilmek için bazı kriterler önemlidir (Kant, Rawls..).. (pastayı kim kesecek)

13 Sınıfta Adalet ve Demokrasi Kendini özgür-bağımsız hissedebileceği bir ortam, Sınıf kurallarının birlikte belirlenmesi Kuralların mantığının açıklanması Az-öz, gerçekten birarada yaşamak ve öğrenmek için gerekli olan, asgari kurallar Paylaşma, dayanışma ve birbirini dikkate almanın teşvik edilmesi Sorumluluk üstlenme, Nezaket ve başkalarını dikkate alma

14 Sınıfta Adalet ve Ahlak Gelişimi Kendine saygı, Karşılıklı saygı İşbirliği ve dayanışma Bireyler yerine değişen gruplar arasındaki grup içi paylaşımın teşvik edildiği rekabet (yaratıcı drama) Eğlenerek öğrenme, mizah ve iletişim becerileri

15 İnsan İlişkileri Sosyal Beceriler Takdir edebilme; tebrik edebilme, cesaretlendirme Teşekkür edebilme; Mutluluğu paylaşabilme Verebilme, fedakarlık, paylaşma Empati, sorumluluk, geribildirim, aktif dinleme ben dili.. Temel iletişim becerileri ve sosyal beceriler Rica etme, sınır çekme, yönerge alabilme-verebilme Kendini ifade becerilerinin desteklenmesi Kendini değerlendirebilme

16 Eğitsel Rehberlik Tanım Amaç Kapsam

17 Eğitsel Rehberlik Tanımlar: Bireyin yetenek ve ilgilerine uygun bir eğitim dalını seçmesinde ve bu yolda başarılı olmasında yapılan yardımlardır (Yıldız Kuzgun, 1992). Bireyin kendi yetenek, ilgi, ihtiyaç, kişilik yapısı ve mevcut imkan ve şartlara uygun bir öğrenim dalı seçip bu dalda başarı ile ilerlemesini sağlamak için yapılan psikolojik hizmetlere eğitsel rehberlik ve danışma denir (Hasan Tan, 1992)

18 Eğitsel Rehberlik Tanımlar: Eğitsel gelişim ve eğitsel sorunlarla ilgili olarak eğitim sisteminde öğrencilere verilen yardım hizmetlerine eğitsel rehberlik denir (Binnur Yeşilyaprak) Eğitim süreci içinde öğrencilerin eğitim ve öğrenme yaşantılarından azami derecede yararlanabilmeleri, öğrenmeyi öğrenebilmeleri; çalışma becerilerini kazanabilmeleri için yapılan rehberlik (Nermin Çiftçi Arıdağ)

19 Eğitsel Rehberlik: Amaç 1. Öğrencinin okula ve bulunduğu çevreye uyum sağlaması 2. Verimli ve etkin ders çalışma becerilerini kazanması 3. Eğitsel kararlar alabilmesi, seçimler yapabilmesi

20 Eğitsel Rehberlik: Amaç 4. Başarıyı engelleyen etmenlerin azaltılması ya da ortadan kaldırılması 5. Öğrencilerin ilgi, yetenek, eğilim ve özelliklerine uygun eğitsel ortam yaratma 6. Okul yaşamı ile meslek yaşamı arasındaki ilişkiyi sağlama 7. Öğrencilerin öğrenmeyi öğrenmeleri, öğrenmekten zevk almaları.

21 Eğitsel Rehberlik: Kapsam Öğrenmeyi öğrenmek etkili çalışma becerileri Okula ve öğrenmeye karşı olumlu tutumlar geliştirme İlgi ve yeteneklerini geliştirme Eğitsel gelişim görevlerini başarma

22 Eğitsel Rehberlik: Kapsam Öğrenmeyi öğrenmek etkili çalışma becerileri Okula ve öğrenmeye karşı olumlu tutumlar geliştirme İlgi ve yeteneklerini geliştirme Eğitsel gelişim görevlerini başarma

23 Eğitsel Rehberlik: Kapsam Öğrenme stillerini belirleme Çok boyutlu düşünebilme Zaman yönetimi Çalışma ortamını düzenleme Okuma alışkanlıklarını geliştirme Ders araç ve gereçlerini kullanabilme Ders dinleme, not tutma, özet çıkarma Sınav kaygısıyla başetme Dikkat ve motivasyonu artırıcı çalışmalar

24 Eğitsel Rehberlik: İlkeler ve Uygulamalar Tüm öğrencilere yönelik Sürekli, sistemli, planlı Destekleyici hizmetler: veliler Grup rehberliği Takım çalışması İzleme ve değerlendirme

25 Eğitsel Rehberlik İlköğretimde Uygulamalar Oryantasyon (duruma alıştırma) Okul ve sınıf kurallarını öğretme ve uygulama Yönergeleri izleme Etkin çalışma yöntemleri Zaman planlama ve etkin kullanma becerisini kazandırma

26 İlköğretimde Oryantasyon: ilkeler Yeni öğrencilere Sürekli, programlı, kapsamlı Gelişim dönemine uygun İşbirliği içinde Velilerin katılımıyla Sonucu değerlendirme Genel ilkelere uygun Özel düzenlemeler: engelliler..

27 İlköğretimde Oryantasyon: Kapsam Okulun çeşitli birim ve bölümlerinin fiziki tanıtımı Okulun kuruluşu, tarihçesi, bölümleri, ders programları, üst kurumlar, iş alanları Okulun işleyişi, kurallar, yönetmelikler Sosyal, kültürel, mesleki faaliyetler Olanaklar: beslenme, sağlık, kredi.. Veliler ve personel tanışması

28 İlköğretimde Oryantasyon: Kapsam Okulun bulunduğu çevre ve sosyo-kültürel nitelikleri Çevredeki kurum ve kuruluşlar: posthane, kütüphane, tiyatro, kongre merkezi Verimli çalışma yöntemleri Üst sınıflarla tanışma ve kaynaşma Diğer:??

29 İlköğretimde Oryantasyon: Organizasyon Hazırlık ve planlama, görev paylaşımı, araçgereç, zaman ve eylem planı hazırlama Uygulama, eksikleri kaydetme ve işbirliği Değerlendirme: hedeflere ulaşma düzeyi, planamayanlar, eksikler, öneriler, sonuçlar Sonuçlandırma - raporlaştırma

30 İlköğretimde Okul ve Sınıf Kurallarını Öğretme ve Uygulama Yazılı kurallar Kuralı açıkla İşlevini açıkla Uyulmadığında sonuçlarını açıkla Rol yapma ile öğretme Tüm öğrencilerin anladığından emin ol

31 İlköğretimde Okul ve Sınıf Kurallarını Öğretme ve Uygulama Dikkat edilecek noktalar: Kuralları tek tek veriniz, birarada vermeyiniz Uyanları pekiştir Arasıra uyar Eleştiri yerine pekiştirme Etkinliklerle kuralları öğretme (Ek 4.3) Kuralların belirlenmesinde öğrencileri dahil etme

32 İlköğretimde Okul ve Sınıf Kurallarını Öğretme ve Uygulama Kural saptama ve sınıf toplantıları Hazırlık Amacı açıklama Demokratik olma Sınırları belirleme Grup anlaşması Toplantıyı yönetme Listeleme İlkeleri açıklama Uzlaşma belirleme

33 İlköğretimde Okul ve Sınıf Kurallarını Öğretme ve Uygulama Kural Saptama Toplantılarının Yararları Demokratik yaşam becerilerin kazandırılması Kuralların mantığının anlaşılması ve daha fazla uyum Yaratıcı düşünce Gereksinimlere duyarlılık geliştirme Öğrenmeye uygun ortam sağlanması Yanlış anlaşmaların engellenmesi

34 Yönergeleri İzleme Sözlü yönergeler İpucu, tekrar, pekiştirme Yazılı yönergeler Okumak Uygulamak Beceri kazandırmak, örneklendirmek

35 Etkin Çalışma Yöntemleri Zamanın planlanması Çalışma ortamının düzenlenmesi Çalışma süre ve aralıklarının planlanması Not tutma Aktif dinleme Hızlı ve etkili okuma Özet çıkarma Tekrar ve unutmayı engelleme Güdülenme Sınav kaygısıyla başetme ve gevşeme

36 Hızlı ve Etkili Okuma: İSOAT İzle göz at Sor Oku Anlat Test et

37 Değişim İçin Beş Adım 1. Öğrenme ile ilgili düşünce ve duyguların gözden geçirilmesi 2. Çalışma alışkanlıklarının gözden geçirilmesi 3. Etkin çalışma yöntemlerinin öğrenilmesi 4. Uygulamada kararlılık ve süreklilik 5. Sonucun değerlendirilmesi

38 Eğitsel Rehberlik İlköğretim II Dönem: Uygulamalar Üst eğitim kurumlarını tanıtma Kurumun kimliği Aranan özellikler Konular Olanaklar Mezunlar ve kurumun geleceği Plan yapma ve yürütme Karar verme Planlama Yürütme

39 Eğitsel Rehberlik : Ortaöğretim Liseye uyum Eğitsel ve mesleki karar

40 Eğitsel Rehberlik : Ortaöğretim Uygulamalar Sınıf-içi davranışların değerlendirilmesi Çalışma becerilerinin gözden geçirilmesi Mezuniyet sonrası iş ve eğitim seçeneklerinin değerlendirilmesi Sınava hazırlık Sınav kaygısını azaltmak

41 Bireysel Gelişim ve Bireysel Farklılıklar Filogenez Ontogenez

42 Okul Olgunluğu ve Okula Hazır Oluş Fizyolojik faktörler Duygusal faktörler Sosyal faktörler Dil faktörü Bilişsel faktörler Nörolojik faktörler

43 Tip Teorisi ve Öğrenme Tipleri Dışa dönük tipler İçe dönük tipler Duyusal tipler Sezgisel tipler Düşünen tipler Duygusal tipler Yargısal tipler Algısal tipler

44 Öğrenme Tutumları Başarıya odaklanma Başarısızlıktan kaçınma Başarısızlığı kabul etme Merak duygusuyla öğrenmeye ve gelişmeye odaklanma=varoluşsal öğrenme

45 Güdülenmiş Öğrenci İlgi ve dikkat etmede süreklilik ve özenlilik Çaba gösterme ve zaman harcama Konu üzerinde odaklanma, kendini verme Engellerden yılmama, güçlükleri aşmak için çaba sarfetme Sonuca ulaşmak için ısrarlı ve kararlı olma

46 Öğrenme Stilleri Görsel İşitsel Kinestetik dokunsal

47 Zeka Türleri Sözel-dilsel Matematiksel mantıksal Görsel-uzaysal Müziksel-ritmik Bedensel kinestetik Doğa zekası Sosyal zeka İçsel zeka

48 Öğrenmeyi etkileyen faktörler Bireyden kaynaklanan faktörler Öğretim yöntemleri Öğrenme ortamından kaynaklanan f. Ders ve konudan kaynaklanan faktörler Çevre, aile ortamı, ilişkiler ve tutumlar

49 Öğrenmeyi etkileyen faktörler Bireyden kaynaklanan faktörler Genel yetenek Öğrenme tipleri Öğrenme stilleri Zeka türleri Motivasyon, ilgiler, ihtiyaçlar, eğilimler, yeterlilikler Genel sağlık Genel uyarılmışlık Derslere ve öğrenmeye karşı tutum ve alışkanlıklar ve giriş davranışları Sosyal beceriler Çalışma becerileri ve diğer beceriler (kendini tanıma, ayarlama ve düzenleme becerileri, iletişim ve sosyal b.)