Turizm Eğitimi Alan Öğrencilerin Kişilik Özelliklerinin Belirlenmesi ve Turizm Sektörüne Uyumu Açısından Değerlendirilmesi

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Turizm Eğitimi Alan Öğrencilerin Kişilik Özelliklerinin Belirlenmesi ve Turizm Sektörüne Uyumu Açısından Değerlendirilmesi"

Transkript

1 Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, Cilt 23, Sayı 2, Güz: , Copyright 2012 anatolia Bütün hakları saklıdır ISSN: ( ) Turizm Eğitimi Alan Öğrencilerin Kişilik Özelliklerinin Belirlenmesi ve Turizm Sektörüne Uyumu Açısından Değerlendirilmesi Identifying The Personality Traits of Tourism and Hospitality Students and Evaluating Their Fit Into The Tourism Sector Zeynep ASLAN*, Şafak ÜNÜVAR** Alaattin BAŞODA*** *Doç. Dr., T. C. Nevşehir Üniversitesi, Turizm Fakültesi, Nevşehir E-posta: **Yrd. Doç. Dr., T. C. Selçuk Üniversitesi, Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Yüksekokulu, Alaeddin Keykubat Kampüsü, Selçuklu, Konya E-posta: ***Arş. Gör., T. C. Selçuk Üniversitesi, Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Yüksekokulu, Alaeddin Keykubat Kampüsü, Selçuklu, Konya E-posta: MAKALE BİLGİLERİ Makale işlem bilgileri: Gönderilme tarihi: 16 Ocak 2012 Birinci düzeltme: 6 Mart 2012 İkinci düzeltme: 29 Mayıs 2012 Kabul: 31 Mayıs 2012 Anahtar sözcükler: Kişilik, Kişilik-iş/sektör uyumu, Turizm eğitimi, Turizm sektörü. ÖZ Bu araştırmanın temel amacı, potansiyel işgören konumundaki turizm eğitimi alan öğrencilerin (n=924) kişilik özelliklerini, orijinali Costa ve McCrae (1992) tarafından geliştirilen NEO-FFI (Beş Faktör Kişilik Ölçeği) ile saptayarak, ilgili literatür ışığında turizm sektörü bağlamında değerlendirmektir. Anket yöntemiyle elde edilen verileri test etmek için temel belirleyici istatistikler (ortalama ve standart sapmalar) kullanılmıştır. İstatistiksel analiz sonuçları, turizm eğitimi alan öğrencilerin duygusal dengesizlik, deneyime açıklık ve dışadönüklük özelliklerinden aldıkları puanların orta, sorumluluk ve yumuşak başlılık özelliklerinden aldıkları puanların yüksek olduğunu göstermektedir. Böylece, öğrencilerin baskın (ön plana çıkan) kişilik özelliklerinin sorumluluk ve yumuşak başlılık olduğu ortaya çıkmaktadır. Kişilik-iş uyumunun; birey, işletme ve toplum açısından olumlu sonuçlar doğurduğu görülmektedir. Bu nedenle, bu araştırmayla turizm sektöründe kişilik-iş uyumunun önemiyle ilgili farkındalık yaratmak amaçlanmaktadır ARTICLE INFO Article history: Submitted: 16 January 2012 Resubmitted: 6 March 2012 Resubmitted: 29 May 2012 Accepted: 31 May 2012 Key words: Personality, Personality-job/industry fit, Tourism education, Tourism sector. ABSTRACT The main purpose of this research is to identify the personality traits of tourism students who are in the position of an employee (n=924) by NEO-FFI developed originally by Costa and McCrae (1992), and to evaluate them in the context of tourism and hospitality industry related to relevant literature. Descriptive statistics (means and standard deviations) were used to analysis the data gathered via surveys. The results of statistical analysis showed that students scored moderately on neuroticism, extraversion and openness, and highly on conscientiousness and agreeableness. Thus, the results indicated that conscientiousness and agreeableness were the dominant personality traits of tourism students. It is seen that personality-job fit creates positive results in aspect of person, organization and society. For this reason, it was aimed to create awareness of the importance of personality-job fit in tourism sector by this research. GİRİŞ Genel olarak turizm sektörü, konaklama, yiyecekiçecek, sözleşmeli hizmetler, eğlence hizmetleri, toplantı düzenleme hizmetleri, tema parkları, tedarikçiler, turizm eğitimi gibi birçok faaliyet alanını kapsayan ve birbirinden farklı hizmetleri barındıran bir sektör olarak tanımlanmaktadır (Barrows ve Bosselman 1999:21). Temelde kişilerin bir başka kişiyle ilgilenmesi, işlerin kişisel hizmete dayanması, sektörel başarının çoğunlukla işgörenlerin kişisel özelliklerine bağlı olması, hizmetlerin üretimi ile tüketiminin eş zamanlı olması, çeşitli hizmetlerin sosyal ortamlarda gerçekleşmesi ve kişilerarası iletişimin yoğun olması turizm sektörünün başlıca özelliklerindendir (Slattery 2002; Themduangkhae 2002; Richardson 2008; Kuşluvan, Kuşluvan, İlhan ve Buyruk 2010). Ayrıca dünya genelinde turizm sektörünün, geniş işgücüne sahip büyük bir sektör olduğu ileri sürülmektedir (Themduangkhae 2002). Türkiye de ise son 10 yıldan beri turizmde Cilt 23 = Sayı 2 = Güz 2012 = 203

2 Turizm Eğitimi Alan Öğrencilerin Kişilik Özelliklerinin Belirlenmesi ve Turizm Sektörüne Uyumu Açısından Değerlendirilmesi çalışanların toplam istihdamdaki payının arttığı ve 2010 yılı için bu oranın %5,21 olduğu görülmektedir (TÜROFED Turizm Raporu, Mart 2011). Turizmde işgücünün gittikçe genişlemesi turizmin insan kaynakları üzerinde önemle durulmasını zorunlu hale getirmektedir. Kuşluvan ve diğerlerine (2010) göre turizmde insan sermayesi, turizmin örgütsel çıktıları (örn; rekabet edilebilirlik) üzerinde doğrudan etkisi olduğundan turizm işletmelerinin bel kemiğini oluşturmaktadır. Turizm eğitimi veren okulların temel amacının öğrencileri turizm sektörüne hazırlamak (Hoyle 2003:53) olduğu göz önünde bulundurulduğunda, potansiyel işgören konumundaki öğrencilerin turizmin insan kaynakları, turizmde hizmet pazarlaması, kişisel satış vb. açısından oldukça önemli olduğu anlaşılmaktadır. Yüksek Öğretim Kurumu verilerine göre, Türkiye deki üniversitelerin çoğunluğunda turizm eğitimi veren okullar bulunmaktadır (YÖK 2011). Son 5 yıldan beri turizm eğitimi veren okulların sayısında ise büyük bir artış olduğu gözlenmektedir (ÖSYM 2011). Turizm sektörünün gün geçtikçe büyümesinin, turizm eğitimi veren okulların sayısının giderek artmasına ve turizmle ilgili yeni bölümlerin açılmasına neden olduğu görülmektedir. Böylece, turizm eğitimine olan talebin artacağı ve turizm eğitimi alan veya almış kişilerin turizm istihdamındaki yerinin genişleyeceği öngörülmektedir. Turizm eğitimi alan veya almış olan öğrenciler üzerinde yapılan araştırmalar incelendiğinde, genel olarak öğrencilerin turizme yönelik algılamalarının, tutumlarının ve beklentilerinin belirlenmesine yönelik olduğu görülmektedir (Kuşluvan ve Kuşluvan 2000; Richardson 2008). Araştırmaların bir kısmında, turizmin olumsuz çalışma koşulları, işin doğası, işin sezonluk olması ve düşük ücret gibi sektörden kaynaklanan olumsuzluklardan dolayı öğrencilerin turizme yönelik olumsuz tutum içinde oldukları (Kuşluvan ve Kuşluvan 2000), diğer kısmında ise bölümü ilk sırada ve isteyerek tercih etmeleri ve yurtdışı deneyimi gibi çeşitli nedenlerden dolayı olumlu tutum (Aksu ve Köksal 2005) içinde oldukları sonucuna varılmaktadır. İşgörenlerin kaliteli hizmet sunabilmesi için tutum ve davranışlarının belirlenmesinde kişiliğin oldukça önemli olduğu görülmektedir (Kuşluvan vd. 2010). Ancak turizm öğrencileri üzerinde yapılan araştırmalar gözden geçirildiğinde, yabancı yazında konuyla ilgili birden çok araştırmaya rastlanmasına karşın Türkçe yazında özellikle turizm eğitimi alan öğrencilerin kişilik özelliklerinin belirlenmesi ve bu özelliklerin turizm sektörüne göre değerlendirilmesine yönelik herhangi bir araştırmanın olmadığı dikkat çekmektedir. Bu araştırma ile konuyla ilgili Türkçe yazındaki boşluğu doldurmak amaçlanmaktadır. Literatürdeki bu boşluktan yola çıkarak hazırlanan bu araştırmanın temel amacı, turizm eğitimi alan öğrencilerin kişilik özelliklerini belirlemek ve elde edilen sonuçları ilgili literatür ışığında turizm sektörüne göre değerlendirmektir. Böylece araştırmanın, öğrenciler, eğitim kurumları ve işletmeler açısından önemli yararlar sağlayacağı düşünülmektedir. Bu yararlar; öğrencilerin, kişilik özelliklerini sektörün istediği kişilik özellikleriyle karşılaştırarak kendilerine uygun işi seçmelerine, eğitim kurumlarının öğrenci kişiliklerine göre uygun eğitim stratejilerini uygulamalarına ve turizm işletmelerinin işe uygun kişileri seçmelerine yardımcı olmak şeklinde sıralanabilir. Söz konusu araştırma üç kısımdan oluşmaktadır. Birinci kısımda, kişilik ve beş faktör kişilik özellikleri hakkında bilgi verilmekte, sonrasında kişilikle ilgili literatür gözden geçirilmektedir. Son aşamada ise yöntem, bulgular, tartışma, sonuç ve öneriler bölümleri yer almaktadır. KİŞİLİK VE BEŞ FAKTÖR KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ Kişilik kavramı farklı şekillerde tanımlanmaktadır. Bu tanımlardan en güncel olanlarından biri Weinstein, Capitanio ve Gosling (2008:330) tarafından şu şekilde yapılmıştır: Kişilik, bireylerin istikrarlı bir örüntü gösteren duygularını, düşüncelerini ve davranışlarını tanımlayan ve açıklayan bireysel özelliklerdir (Kuşluvan ve Eren 2011:142). Hogan (2009) ise kişiliği, kişilerarası farklılığı ortaya koyan önemli bir faktör olarak görmekte ve kişiliğin oluşmasında genetik ve çevresel faktörlerin etkili olduğunu belirtmektedir. Somer e (1998:39) göre kişilik tanımlarının tümünde ortak olan, çeşitli durumlarda tutarlılık göstermeleri, uzun süreli eğilimler olmaları ve içsel nedenler olarak değerlendirilmeleridir. Literatürde beş faktör kişilik özelliklerinin çerçevesiyle ilgili birçok araştırmaya rastlanmaktadır (Goldberg 1990; McCrae ve Costa 1991; Somer 1998; Somer, Korkmaz ve Tatar 2002). Bu çerçevede kişilik özellikleri, Duygusal Dengesizlik, Dışadönüklük, Yumuşak Başlılık, Sorumluluk ve Deneyime Açıklık 204 n Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi

3 Zeynep Aslan - Şafak Ünüvar - Alaattin Başoda şeklinde beş faktör altında toplanmaktadır (Somer 1998). Dışadönüklüğün daha çok sosyal uyaranların miktarı ile; yumuşak başlılığın ise ilişkilerin niteliği ile bağlantılı olduğu; sorumluluk özelliğinin günlük yaşam olaylarının ve özellikle okul, iş gibi ortamlardaki başarı açısından önemli özellikleri kapsadığı; duygusal dengenin kısaca sakin, dengeli, heyecansız ve tutarlı gibi sıfatlarla temsil edildiği; deneyime açıklığın ise kişilerin yeteneklerinden çok eğilimleri, yaşam tarzları ve tercihleri ile şekillendiği ileri sürülmektedir (Somer 1998:43,46,48,49). Duygusal denge/dengesizlik-nevrotiklik; kişinin sinirliliğini, kendine güven derecesini, iyimserliğini, sıkılganlığını, duygusallığını ve endişeli olup olmadığını (Barrick ve Mount 1991), kısacası kişinin duygusal olarak nasıl bir yapıya sahip olduğunu ölçmektedir (Brown, Mowen, Donavan ve Licata 2002). Duygusal olarak istikrarsız kişiler; endişeli, depresif, öfkeli, utangaç, çekingen ve güvensizdir (Barrick ve Mount 1991). Dışadönüklük; kişinin ne derecede sosyal olup olmadığını ölçmekte olup (Brown vd. 2002), dışadönük kişiler; doğaları gereği sosyal, başka kişilerle bir arada olmaktan hoşlanan, kendine güvenen, kendini başkalarına hissettiren, liderlik özelliklerine sahip, konuşkan ve aktiftir (Barrick ve Mount 1991). Sorumluluk; kişinin ne derecede hassas, güvenilir, planlı, organize ve disiplinli olduğunu gösterir. Sorumlu kişiler; dikkatli, titiz, sorumlu, organize, planlı, çalışkan, temkinli, başarı odaklı ve azimlidir (Barrick ve Mount 1991). Yumuşak başlılık; kişinin diğerlerine karşı duyduğu duygusal yakınlığın derecesini ifade etmektedir (Brown vd. 2002). Yumuşak başlı kişiler; nazik, esnek, güvenilir, iyi huylu, uzlaşmacı, işbirlikçi, affedici, yumuşak kalpli (Barrick ve Mount 1991), dürüst, alçakgönüllü ve merhametlidir (Somer, Korkmaz ve Tatar 2002). Deneyime açıklık ise kişinin hayal gücü ve özgünlük derecesiyle ilgili bir özelliktir (Brown vd. 2002). Deneyimlere açık kişiler; sanata karşı duyarlı, yaratıcı, kültürlü, meraklı, orijinal ve geniş fikirli, zeki (Barrick ve Mount 1991), cesur, değişikliği seven ve açık fikirlidir (Somer, Korkmaz ve Tatar 2002). Hogan (2009), tüm kurumların başarı ya da başarısızlıklarının çok büyük ölçüde kurumların işleyişinde görev alan bireylerin kişiliklerine bağlı olduğunu vurgulamaktadır. Kuşluvan ve diğerlerine (2010) göre, işgörenlerin kişilikleri, işgörenlerin iş ile ilgili tutum ve davranışlarını (örn; iş performansı) belirlemekte, bu tutum ve davranışlar da tüketicilerle (örn; hizmet kalitesi algılamaları) ve işletmelerle (örn; verimlilik) ilgili çıktıları etkilemektedir. Böylece, kişiliğin turizm işletmeleri açısından oldukça önemli bir faktör olduğu görülmektedir (Leung ve Law 2010). Ayrıca Tokar, Fischer ve Subich (1998), kişiliğin meslek seçimi sürecinde (örn; tutumlar) ve kariyer sürecinde (örn; iş arama) etkili bir faktör olduğunu öne sürmektedir. Diğer bir araştırmada, kişilik ile mesleki ilgi arasında bir ilişkinin olduğu; bireyin, kişiliğine göre belirli mesleklere ilgi duyduğu ileri sürülmektedir (Harris vd. 2006). İşletmeler bireylerin kişiliklerini işe alım, terfi, yönetim pozisyonlarına atama, iş performansı değerlendirme, liderlik gelişimlerini ve karar verme yeteneklerini belirleme, yönetimi geliştirme, örgütsel çatışmaları ortadan kaldırma ve işten çıkarma gibi çeşitli amaçlar için test etmektedir (Stone ve Ineson 1997; Janes, Wisnom ve Pybus 2003; Kuşluvan vd. 2010). İşletmeler bu uygulamayı, işgören adaylarının yeteneklerini, becerilerini ve ilgilerini ortaya koyabilmek için kullanmaktadır. Daha sonra bireyin kişiliği ve becerileri hakkında elde edilen bilgilerden; kariyer planlamada, ekip oluşturmada, kurumsal gelişimde ve diğer uygulamalarda yararlanmaktadırlar (Hogan 2009: 49). Somer (1998: 39) ise genel olarak kişilikle ilgili yapılan araştırmaların temel amacının, insanların belli durumlarda belli biçimlerde davranma eğilimlerini sistematik bir biçimde ele almaya olanak sağlamak olduğunu ileri sürmektedir. Hizmet verme sürecinde, işgörenlerin kendilerini nasıl hissettikleri ve başkalarıyla nasıl iletişim kurdukları önemlidir. Örneğin, bazı kişiler, yüz yüze kişilerarası iletişim gerektiren işlerde çalışırlarken, doğaları gereği kendilerini rahat ve mutlu hissetmektedir ve işlerinden tatmin olmaktadır (Kuşluvan vd. 2010:194). İşletmeler ise buna dayanarak, kişilik-iş uyumuna önem vermektedir. Örneğin, otellerde tüketicilerle yüz yüze iletişimde bulunan işgörenlerin yumuşak başlı kişiler olmaları gerektiği (Costen ve Barrash 2006) belirtilmektedir. Turizmde ikili ilişkilerin yoğun olduğu göz önüne alındığında, bu etkileşimde kişilik bireyin diğerleriyle kurduğu ilişkileri etkilediğinden, işgörenler ve tüketiciler arasındaki ikili ilişkilerin kalitesini de etkilemektedir (Ekinci ve Dawes 2009). Bu açıdan bakıldığında, tüketiciyle yüz yüze iletişimde bulunan hizmet çalışanı, işletme adına tüketiciyle ilk etkileşimi sağladığından hizmet verme sürecinde önemli bir rol üstlenmektedir (Nguyen 2006). Özel- Cilt 23 = Sayı 2 = Güz 2012 = 205

4 Turizm Eğitimi Alan Öğrencilerin Kişilik Özelliklerinin Belirlenmesi ve Turizm Sektörüne Uyumu Açısından Değerlendirilmesi likle konaklama ve yiyecek-içecek işletmelerinde tüketicilerle yüz yüze iletişimde bulunan ön büro ve servis çalışanının öneminin oldukça büyük olduğu görülmektedir (Ünüvar ve Başoda 2012). Çalışma yaşamında, kişilik-rol arasında önemli bir ilişki vardır ve her rol, farklı kişilik özellikleri gerektirmektedir. Örneğin, çekingen ve utangaç bir kişiye satış ile ilgili bir pozisyon; sert, kaba ve duyarsız bir kişiye de tüketici hizmetleri (örn; ön büro) rolünün verilmesi birtakım olumsuz sonuçlar (örn; rol çatışması) doğurabilir. Kişinin işletmede üstlendiği roller incelendiğinde, işletme tarafından kişiye verilen resmi rolün (örn; resepsiyonist) dışında bir takım sorunların çözümünde, çatışmaların giderilmesinde veya gruba yön verilmesinde etkili olan psikolojik rollerinin de bulunduğu görülmektedir. Psikolojik rollerin temelinde ise kişilik yer almaktadır. Bu nedenle, kişilik-rol uyumu sağlandığı takdirde kişinin performansı artmakta, kişi-işletme amaçları uyuşmakta ve böylece hem kişi üstlendiği rolden tatmin olmakta hem de işletme kişiden memnun olmaktadır (Hogan 2009). Bir diğer açıdan bakıldığında, işin de kişiliği etkilediği görülmektedir. Kişi işletmede yer aldığı süre içerisinde, işten kazandığı yeni yetenekler, bilgi ve beceriler kişinin sosyal hayatına şekil vermekte ve bu da kişinin tutum ve davranışlarına yansımaktadır (Aytaç 2001). Bu bilgilerden yola çıkarak, kişilik-iş arasında güçlü bir ilişkinin olduğu görülmektedir. LİTERATÜR TARAMASI Kişilikle ilgili literatür incelendiğinde, kişiliğin hem eğitim hem de iş alanında oldukça önemli olduğu görülmektedir. Diğer sektörlerde ve turizm sektöründe eğitim ve iş alanlarında kişilik ile ilgili yapılan araştırmaların bazıları aşağıda sunulmaktadır: Antony (1998), sağlık alanında eğitim alan öğrencilerin kişilik özelliklerini belirlemeye ve meslek uyumu açısından değerlendirmeye yönelik yaptığı araştırmasında, sorumluluk, dışadönüklük ve deneyime açıklık kişilik özelliklerinin, öğrencilerin sağlıkla ilgili meslek seçimlerinde önemli bir rol oynadığını belirtmektedir. Ayrıca, sağlık sektörüne yönelik diğer bir araştırmada, öğrencilerin daha çok dışadönük ve yumuşak başlı olduğu sonucuna varılmıştır (Lievens vd. 2002). Kişilik ve mesleki davranışlar arasındaki ilişkinin incelendiği bir araştırma Tokar, Fischer ve Subich (1998) tarafından yapılmıştır. Araştırmacılar, nevrotiklik, dışadönüklük ve sorumluluk kişilik özelliklerinin mesleki davranışlar ile ilişkili olduğunu ortaya koymuştur. Duygusal dengesizlik boyutlarından; bağlılık korkusu, sürekli gerginlik, özgüven eksikliği ve cesaretsizliğin öğrencilerin kariyer seçimini olumsuz etkilediği vurgulanmaktadır (Betz ve Serling 1993). Bir diğer araştırmada, Lindley ve Borgen (2000), psikoloji alanında öğrenim gören öğrencilerin kişilik özellikleri ile bireysel özellikleri arasındaki ilişkiyi incelemiştir. Dışadönüklük ve öğrencilerin iş, liderlik, öğrenme ve risk alma şekilleri; yumuşak başlılık ve öğrencilerin iş ile ilgili özellikleri; sorumluluk ve açıklık ile öğrencilerin öğrenme şekilleri arasında önemli ilişki olduğunu ortaya koymuşlardır. Lounsbury ve diğerleri (1999) ise kariyer ile ilgili kararlılık ile yumuşak başlılık ve sorumluluk arasında olumlu, duygusal dengesizlik arasında olumsuz ilişki olduğunu ortaya çıkarmıştır. Berings, De Fruyt ve Bouwen (2004), ticari bilimlerde okuyan öğrenciler üzerinde yaptıkları araştırmada, kişilik, iş değerleri ve mesleki ilgiler arasındaki ilişkiyi incelemiştir. Araştırmada, kişiliğin iş değerlerini ve mesleki ilgileri etkilediği saptanmıştır. De Fruyt ve Mervielde (1996) tarafından çeşitli fakültelerde öğrenim gören öğrenciler üzerinde yapılan araştırmada; kişilik, ilgiler, eğitim akışı ve başarısı arasında ilişki olduğu, kişiliğin eğitim akışı ve başarısı üzerinde doğrudan etkisinin olduğu; sorumluluk özelliğinin ise öğrencilerin ders ve sınav performansları üzerinde önemli etkisinin olduğu ortaya çıkmıştır. Literatür incelendiğinde; dışadönük kişilerin doğaları gereği sosyal olduklarından, diğer kişilerle yoğun ve rahat iletişim kurabilme yeteneğine sahip oldukları, bu eğilimlerinden dolayı genellikle sosyal ortamları tercih ettikleri ve uzun dönemli sosyal ağ kurabildikleri belirtilmektedir (Zimmerman 2008). Barrick ve Mount a (1991) göre dışadönük ve yumuşak başlı kişilerin, yönetim ve satış gibi yoğun kişilerarası iletişim içeren pozisyonlarda performansları yüksektir. Ayrıca performansla ilgili olarak, sorumlu, yumuşak başlı ve duygusal olarak istikrarlı işgörenlerin, kişilerarası iletişim içeren işlerde performanslarının yüksek olduğu belirtilmektedir. Kişilerarası iletişimin yoğun olduğu hizmet ortamlarında, duygusal olarak dengeli işgörenlerin iş esnasında oldukça rahat, sakin olmaları ve stresle başa çıkabilmelerinin kendi performans- 206 n Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi

5 Zeynep Aslan - Şafak Ünüvar - Alaattin Başoda larını olumlu yönde etkilediği ve bu şekilde davranmakla tüketicilerin güvenini kazandıkları ortaya konmuştur (Mount, Barrick ve Stewart 1998). Judge, Heller ve Mount (2002) ise dışadönük, sorumlu, duygusal olarak dengeli ve yumuşak başlı kişilerin işlerinden tatmin olduklarını saptamıştır. Kişiliğin işten ayrılma niyeti üzerindeki etkisi de incelenmiştir. Buna göre, düşük düzeyde yumuşak başlılık ve yüksek düzeyde deneyime açıklık ve duygusal istikrarsızlığın işten ayrılma niyeti üzerinde olumlu etkisinin olduğu belirtilmektedir (Zimmerman 2008). Turizm sektöründe kişilik konusunda yapılan araştırmaların ise diğer sektörlere oranla daha az olduğu görülmektedir. Bu araştırmalardan biri Janes vd. (2003) tarafından yapılmıştır. Araştırmacılar, Amerika da bir üniversitede rekreasyon bölümünde okuyan ve bu bölümden mezun olup iş alanına atılan öğrencilerin kişilik özelliklerini test ederek kişiliklerinin öğrenim aşamasında ve sonrasında değişip değişmediğini incelemiştir. Ayrıca, öğrencilerin birinci sınıftan işe başlamalarına kadar geçen beş yıllık sürede kişiliklerinin değiştiğini, ancak istatistiksel olarak önemli olmadığını, kişiliğin öğrencilerin iş ile ilgili davranışlarının belirlenmesinde ve meslek seçiminde önemli bir faktör olduğunu ortaya koymuşlardır. Holland, kişilerin gelecekle ilgili plan yaparken ilk olarak kişisel ilgilerini, değerlerini, tutumlarını ve becerilerini gözden geçirmeleri gerektiğini belirtmektedir (Aytaç 2001). Bu da kişiliğin bireysel kariyer planlaması üzerinde etkili olabileceğini göstermektedir. Richardson (2008) ise turizm öğrencilerine yönelik yaptığı araştırmasında, öğrencilerin çoğunluğunun (%72,9) kişiliklerinin turizmdeki iş tiplerine uygun olduğunu ve %89,5 inin turizmde çalışarak yetenek ve becerilerini sergileyebileceklerine inandıklarını saptamıştır. Brymer ve Pavesic (1990), mezun bireylerin kişiliklerinin, işten ayrılma ve işte kalmayı etkileyen faktörlerden biri olduğunu belirlemiştir. Lai (2003) ise Amerika da ve Tayvan da dört yıllık turizm eğitimi alan öğrencilerin öğrenme şekillerini test ederek, bunları kişilik özellikleriyle karşılaştırmıştır. Sonuç olarak, dışadönüklük ile öğrenme şekilleri arasında bir ilişki olduğunu ortaya çıkarmıştır. Böyle bir karşılaştırma, kişiliklerinin gelişmesi, uygun ders planının seçilmesi ve öğrencilere kariyer seçimlerinde destek verilmesi açısından oldukça önemli görülmektedir. Barnett ve Klitzing (2006) tarafından turizm ve sosyal bilimler alanlarında öğrenim gören öğrenciler üzerinde yapılan araştırmada, kişiliğin öğrencilerin serbest zamanlarında yaptığı aktiviteleri etkilediği, dışadönüklüğün öğrencilerin serbest zamanlarındaki sıkılganlıklarıyla olumsuz ilişkisinin olduğu, içedönüklerin serbest zamanlarında daha çok sıkıldıkları, duygusal olarak istikrarsız olanların serbest zamanlarından zevk almadıkları ortaya çıkmıştır. Teng (2008), Tayvan da turizm eğitimi alan öğrencilerin kişilik özellikleri ile turizme yönelik mesleklere karşı tutumları arasındaki ilişkiyi incelediği araştırmasında, dışadönüklüğün turizm ile ilgili mesleklere karşı öğrencilerin tutum ve beklentileriyle önemli derecede ilişkili olduğunu, ayrıca dışadönüklük ve yumuşak başlılığın sektör-kişi uyumu ve kişilerarası ilişkilerle ilgili tutumları etkilediğini ortaya çıkarmıştır. Araştırmada ayrıca işverenlerin, dışadönük kişileri mükemmel sosyal becerilere sahip oldukları için tercih ettikleri vurgulanmaktadır. Liao ve Chuang (2004), Amerika da bir restoran zincirine ait birçok işletmede tüketiciler, işgörenler ve yöneticiler üzerinde yaptıkları araştırmada; dışadönüklük ve sorumluluk kişilik özelliklerinin, işgörenlerin mükemmel hizmet sunmalarıyla olumlu ve önemli ilişkisi olduğunu; kişilik özellikleriyle (sorumluluk, nevrotiklik, dışadönüklük ve yumuşak başlılık) şekillenen bireysel hizmet performansının işletme performansını etkilediğini, onun da hizmet kalitesi üzerinde etkisinin olduğunu ileri sürmüştür. Araştırmacılar ayrıca, genel olarak tüm işlerde sorumluluk ve duygusal dengesizlik, hizmet ortamlarında ve sosyal etkileşim içeren işlerde ise dışadönüklük ve yumuşak başlılık ile performans arasında ilişkinin önemli olduğunun altını çizmiştir. Amerika da yapılan bir diğer araştırmada, restoranlarda servis çalışanının kişilik özelliklerinin, bireysel performanslarının hem kendileri hem de yöneticileri tarafından değerlendirilmesi üzerindeki etkileri incelenmiştir. Araştırma sonucunda, sorumluluk kişilik özelliğinin, işgören performansının hem işgören hem de yöneticiler açısından değerlendirmesi üzerinde doğrudan etkisinin olduğu ortaya çıkmıştır. Böylece, sorumluluk özelliği ile işgören performansının hem kendileri hem de yöneticileri tarafından değerlendirilmesi arasında önemli bir ilişki olduğu; yumuşak başlılık ve duy- Cilt 23 = Sayı 2 = Güz 2012 = 207

6 Turizm Eğitimi Alan Öğrencilerin Kişilik Özelliklerinin Belirlenmesi ve Turizm Sektörüne Uyumu Açısından Değerlendirilmesi gusal denge özelliklerinin işgörenlerin hizmet verme yatkınlığı ile ilgili davranışları üzerinde olumlu ve önemli etkisinin olduğu saptanmıştır. Ayrıca, içedönüklerin başka kişilerle birlikte olmaktan, onların ihtiyaçlarını karşılamaktan ve onlarla uzun dönemli ilişkiler kurmaktan hoşlanmayan; yumuşak başlı işgörenlerin hizmet sunumu esnasında kendilerini tüketicilerin yerine koyan ve onların sorunlarını çözmeye istekli olan; sorumlu işgörenlerin hizmet verme esnasında görevlerini eksiksiz bir şekilde yerine getirmeye istekli olan; duygusal olarak istikrarsız olan işgörenlerin ise olumlu hizmet odaklı davranışlara sahip olmayan, olumsuz ruh haline sahip, diğerleriyle sürekli çatışmaya girdikleri, bu yüzden çalıştıkları işletmelerde sosyalleşmedikleri belirtilmektedir. Bununla birlikte, yumuşak başlı ve sorumlu kişilerin hizmet verme esnasında başkalarına ilgi gösteren, olumlu hizmet davranışlarında bulunan kişiler oldukları vurgulanmaktadır (Brown vd. 2002). Hurley (1998) ise bir diğer açıdan, Amerika da faaliyet gösteren fast-food işletmelerinin satış personeli üzerinde yaptığı araştırmasında, mükemmel hizmet sunan işgörenlerin yumuşak başlı ve dışadönük olduklarını saptamıştır. Costen ve Barrash (2006), tüketici hizmetleriyle ilgili işgören seçiminde yumuşak başlı, dışadönük ve sorumlu kişilerin tercih edildiğini ve bu özelliklere sahip kişilerin, tüketici ihtiyaçlarını karşılamaya ve onlarla uzun dönemli ilişkiler kurmaya eğilimli olduklarını belirtmektedir. Yumuşak başlıların tercih edilme nedeni olarak güvenilir, uzlaşmacı, nazik, iyi huylu olmaları; dışadönüklerin tercih edilme nedeni olarak sosyal olmaları; sorumlu kişilerin tercih edilme nedeni olarak ise kişisel olarak hedef belirlemeleri ve işletmeye karşı kendilerini sorumlu hissetmeleri gösterilmektedir. Silva (2006), Amerika da faaliyet gösteren iki otel işletmesindeki işgörenlerin kişilik özelliklerinin iş tatmini ve örgütsel bağlılık üzerindeki etkisini incelemiştir. Sonuçlar; dışadönük, sorumlu ve duygusal olarak dengeli kişilerin işletmeye bağlı kişiler olduğunu; dışadönüklüğün iş tatmini boyutlarından ücret, yönetici, iş arkadaşları, iletişim ve ödüllerle; yumuşak başlılığın iş arkadaşları ve işin doğasıyla; sorumluluğun ücret, yönetici, maaş dışında verilen haklar, çalışma koşulları, işin doğası ve iletişimle; duygusal istikrarın terfi, ödüller ve işin doğasıyla; deneyime açıklığın ise ücret, ödüller ve iletişimle olumlu şekilde ilişkili olduğunu ortaya çıkarmıştır. Araştırmacı ayrıca, sorumluluk özelliğinin hem işletmeye bağlılık hem de iş tatmini ile olumlu ilişki içinde olduğuna dikkatleri çekerek, bu özelliği ön planda olan kişilerin yüksek performans gösterebileceğini ve işe alımlarda etkili olabileceğini öne sürmüştür. Szeliga (2009) ise Amerika nın Oregon eyaletindeki Portland kentinde faaliyet gösteren restoranların servis çalışanının kişiliklerini test ederek, sorumluluk ve deneyime açıklık kişilik özelliklerinin diğerlerine göre ön planda olduğunu ortaya çıkarmıştır. Araştırmacı ayrıca, deneyime açık olan kişilerin zamanla yeni deneyimler elde etmek isteyeceklerinden dolayı kolaylıkla işten ayrılmaya eğilimli olabileceklerini, böylece işgören devir hızının artabileceğini; sorumlu kişilerin ise iş ile ilgili performanslarının yüksek olabileceğini ileri sürmüştür. Bir diğer araştırmada, deniz turizminde işgörenlerin kişilik özellikleri, iş ile ilgili motivasyonları ve yeniliğe açıklığı ifade eden davranışları arasında ilişki olduğu saptanmıştır. Chen, Wu ve Chen (2010) tarafından yapılan araştırmada, yumuşak başlılık, dışadönüklük ve deneyime açıklığın, işgörenlerin yeniliğe açıklığı ifade eden davranışlarının ve iş ile ilgili motivasyonlarının (ayrıca duygusal dengesizlik) belirleyicileri oldukları ortaya konulmuştur. Stewart, Carson ve Cardy (1996), Amerika da bir otel işletmesinin işgörenlerinin kişilik özellikleri ile yöneticilerin işgörenlerin performans değerlendirmeleri arasındaki ilişkiyi incelemiştir. Sonuçlar, sorumluluk ile yöneticilerin işgörenlerin performansını değerlendirme arasında önemli bir ilişkinin olduğunu ortaya çıkarmıştır. Otel işletmelerinde işgörenler üzerinde yapılan bir diğer araştırma ise Kim, Shin ve Umbreit (2007) tarafından yapılmıştır. Araştırmada, kişilik özellikleri ile tükenmişlik olgusu arasındaki ilişki test edilmiştir. Sonuçlar, tükenmişlik ile sorumluluk, dışadönüklük ve yumuşak başlılık özellikleri arasında olumsuz; duygusal dengesizlik özelliği arasında olumlu ilişki olduğunu; deneyime açıklık arasında herhangi bir ilişkinin çıkmadığını ortaya koymuştur. Araştırmanın en önemli sonucu ise yumuşak başlılık özelliği ile tükenmişlik arasında olumsuz ve önemli bir ilişkinin ortaya çıkmasıdır. Ekinci ve Dawes (2009) tarafından, İngiltere deki otellerde, havalimanlarında ve kuaförlerde hizmet veren işgörenler üzerinde yapılan araştırmada ise dışadönüklük, yumuşak başlılık ve sorumluluk kişilik özelliklerinin, 208 n Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi

7 Zeynep Aslan - Şafak Ünüvar - Alaattin Başoda işgören ve tüketici arasındaki iletişim kalitesini önemli ve olumlu derecede etkilediği, böylece bu durumdan tüketicilerin memnun kaldıkları ortaya çıkarılmıştır. Literatürde kişilik özellikleriyle ilgili yapılan araştırmalar Tablo 1 de özetlenmiştir. Türkçe yazında, turizm eğitimi alan öğrencilerin kişilik özelliklerinin belirlenmesi ve turizm sektörüne uyumu açısından değerlendirilmesiyle ilgili herhangi bir araştırmanın olmadığı, ancak yabancı yazında birden çok araştırmanın yapıldığı görülmektedir. Bundan yola çıkarak yukarıda yabancı literatür taranarak bazı saptamalarda (Tablo 1) bulunulmuş ve buna göre bazı hipotezler geliştirilmiştir: H 1 : Potansiyel işgören konumundaki turizm eğitimi alan öğrencilerin duygusal dengesizlik özelliği düşük düzeydedir. H 2 : Potansiyel işgören konumundaki turizm eğitimi alan öğrencilerin dışadönüklük özelliği yüksek düzeydedir. H 3 : Potansiyel işgören konumundaki turizm eğitimi alan öğrencilerin sorumluluk özelliği yüksek düzeydedir. H 4 : Potansiyel işgören konumundaki turizm eğitimi alan öğrencilerin yumuşak başlılık özelliği yüksek düzeydedir. H 5 : Potansiyel işgören konumundaki turizm eğitimi alan öğrencilerin deneyime açıklık özelliği düşük düzeydedir. YÖNTEM Örneklem ve Katılımcılar Araştırmada tercih edilen örnekleme yöntemi, tesadüfî olmayan örnekleme yöntemlerinden amaca göre (purposive) örnekleme yöntemidir. Bu yöntemde araştırmacı, ilgisine, uzmanlığına ve seçeceği örneğin ana kütleyle benzerliği ile ilgili değerlendirmesine dayanarak ana kütlenin parçası olan daha küçük bir gruptan örnek seçer (Bernard 2000; Robson 2002). Bu yöntemin bir diğer özelliği ise seçilen örneğin araştırmanın amacına uygun olduğu ve araştırmacının aradığı bilgiyi sağladığı varsayılır (Churchill 1996). Ana kütlenin homojenliği ve araştırmacı tarafından iyi tanınması olumlu sonuçların çıkmasına neden olacaktır (Arıkan 1995; Eren 2007:75). Ancak, bu yöntemle seçilen örneğin ana kütleyi temsil etme derecesi bilinmemekte ve ana kütle hakkında genelleme yapılamamaktadır (Malhotra 1996; Kuşluvan ve Kuşluvan 2005: ; Eren 2007:75). Turizm sektörünün genel özellikleri dikkate alınarak Türkiye de turizm eğitimi alan öğrencilerin kişilik özelliklerinin kişilik-iş/sektör uyumu çerçevesinde birbirine benzerliği ön kabulü ile bu örnekleme yöntemi tercih edilmiş ve kişilik ölçeği, Selçuk Üniversitesi ne bağlı turizm eğitimi veren dört meslek yüksekokulu ve iki yüksekokulda, akademik yılının ikinci (bahar) döneminde kayıtlı yaklaşık 1796 öğrenci (1559 u iki yıllık, 237 si dört yıllık) üzerinde test edilmiştir. Öğrencilerin 1143 ü Konaklama İşletmeciliği, 653 ü Seyahat İşletmeciliği ve Turizm Rehberliği öğrencileridir. Örnekleme çerçevesi, ilgili okulların öğrenci işlerinden alınan verilerle belirlenmiştir. Veri Toplama Aracı Bu araştırmada, kişilik özelliklerini ölçmek için Costa ve McCrae (1992) tarafından geliştirilen Beş Faktör Kişilik Ölçeği, NEO-FFI kullanılmıştır. Ölçek; duygusal dengesizlik, dışadönüklük, yumuşak başlılık, sorumluluk ve deneyime açıklık olmak üzere beş faktörden oluşmaktadır. Toplam 60 madde altında toplanan beş faktörün her biri 12 şer maddeden oluşmaktadır. Araştırmacılar tarafından, ölçeğin orijinal (İngilizce) versiyonu Türkçeye çevrilmiş ve ölçümde beşli Likert tipi ölçek (1=Kesinlikle katılmıyorum, 5=Kesinlikle katılıyorum) kullanılmıştır. Son zamanlarda literatürde en çok üzerinde durulan kişilik tipi Beş Faktör Tipi olduğundan (Somer 1998), bu araştırmada beş faktör kişilik özellikleri tercih edilmiştir. Türkçeye çevrilen ölçeğin her bir maddesinin yanlış ifade edilme ihtimaline karşılık pilot uygulaması yapılmıştır. Pilot uygulama, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler MYO da turizm ile ilgili bölümlerde öğrenim gören ve rastgele seçilen 29 kişilik öğrenci grubu üzerinde gerçekleştirilmiştir. Elde edilen verilerle ilgili güvenilirlik analizleri (Cronbach s Alpha) yapılmıştır (duygusal dengesizlik;,73, dışadönüklük;,83, sorumluluk;,90, yumuşak başlılık;,95, deneyime açıklık;,82). Analiz sonuçlarından görüldüğü gibi, her bir boyutun Alpha değeri olması gerekenden (α >,70) yüksek çıkmıştır. Sonuç olarak, Türkçeye çevrilen NEO-FFI ölçeğinin her bir maddesinin anlaşılır olduğu, böylece ölçeğin güvenilir olduğu sonucuna varılmıştır. Cilt 23 = Sayı 2 = Güz 2012 = 209

8 Turizm Eğitimi Alan Öğrencilerin Kişilik Özelliklerinin Belirlenmesi ve Turizm Sektörüne Uyumu Açısından Değerlendirilmesi Tablo 1. Literatürde Turizm Sektörü ve Diğer Sektörlerde Eğitim ve İş Sahasında Kişilikle İlgili Yapılan Araştırmalar Yazar ve Yıl Sektör Ülke Araştırmanın Sonuçları ve Sonuçlardan Elde Edilen Çıkarımlar Brymer ve Pavesic (1990) Barrick ve Mount (1991) Betz ve Serling (1993) Eğitim (İki Yıllık Okullar) De Fruty ve Mervielde (1996) Stewart, Carson ve Cardy (1996)* Hizmet (Çeşitli) ABD Kişilik ile işte kalma ve işten ayrılma arasında ilişki bulunmuştur: Belirli kişilik özelliklerine sahip işgörenler, işlerinde uzun süre çalışmaya, bazıları da işten ayrılmaya eğilimlidir. Meta-Analiz ABD Dışadönük ve yumuşak başlı kişilerin yönetim ve satış gibi bölümlerde performansları yüksektir: Kişilerarası iletişimin yoğun olduğu bölümlerde belirli kişilik özelliklerine sahip işgörenlerin iş performansı yüksek düzeydedir. Eğitim (Çeşitli Fakülteler) ABD Bağlılık korkusu, sürekli gerginlik, özgüven eksikliği ve cesaretsizlik (duygusal dengesizlik) öğrencilerin kariyer seçimini olumsuz etkilemektedir: Duygusal olarak dengesiz olan kişiler meslek seçimiyle ilgili çatışma yaşamaktadır. Belçika Kişilik özellikleri, eğitim akışı ve öğrenci başarısını etkilemektedir. Sorumlu öğrencilerin ders ve sınav performansları yüksektir: Kişinin öğrenim hayatında kişiliğin önemli bir etkisi bulunmaktadır. Özellikle sorumluluk kişilik özelliği ile öğrenci başarısı arasında olumlu ilişkiler vardır. Konaklama ABD Sorumluluk ile yöneticilerin işgörenlerin performansını değerlendirme arasında önemli bir ilişki vardır: Yöneticiler işgörenlerin performansını kişilik özelliklerine göre de değerlendirmektedir. Özellikle sorumluluk kişilik özelliği bu değerlendirmede önemli bir özelliktir. Antony (1998) Eğitim (Sağlık) ABD Sorumluluk, dışadönüklük ve deneyime açıklık kişilik özellikleri, öğrencilerin sağlıkla ilgili meslek seçimlerinde önemli bir rol oynamaktadır: Belirli kişilik özellikleri belirli meslekleri tercih etme sürecini önemli bir şekilde etkilemektedir. Bu özelliklere sahip olanların belirli mesleklere yatkınlıkları ön plana çıkmakta ve o meslekleri tercih etmektedir. Tokar, Fischer ve Subich (1998) Literatür Taraması ABD Nevrotiklik, dışadönüklük ve sorumluluk kişilik özellikleri ile mesleki davranışlar arasında ilişki vardır: Kariyer seçimi sürecinden kariyer sürecine kadar kariyer ile ilgili her dönemde mesleki davranışlar üzerinde kişiliğin önemli etkisi bulunmaktadır. Özellikle duygusal dengesizlik, dışadönüklük ve sorumluluk özellikleri ile mesleğe yönelik düşünce ve davranışlar arasında sıkı bir ilişki vardır. Hurley (1998)* Yiyecek-İçecek ABD Yumuşak başlı ve dışadönük satış personelinin hizmet performansı yüksektir ve bu kişiler mükemmel hizmet sunmaya eğilimlidirler: Belirli kişilik özellikleri ile belirli mesleklerin özellikleri arasında ilişki bulunmaktadır. Bu özelliklere sahip kişiler mesleklerinde daha başarılı olmaktadır. Mount, Barrick ve Stewart (1998) Lounsbury vd (1999) Eğitim (Psikoloji) Lindley ve Borgen (2000) Meta Analiz ABD Sorumluluk, yumuşak başlılık ve duygusal istikrarlılık kişilik özellikleri ile kişilerarası iletişimin yoğun olduğu işler/mesleklerin özellikleri arasında ilişki vardır. Bu özelliklere sahip kişilerin iş performansı yüksektir. Özellikle duygusal olarak dengeli olan işgörenler, hizmet verirken oldukça rahat, sakin, stresle başa çıkan ve tüketiciye güven veren kişilerdir: Hizmet veren işletmelerde, tüketiciyle yüz yüze iletişim fazla olduğundan, bu işlerde çalışacak olanların belirli kişilik özelliklerine sahip olması gerekmektedir. Bu özelliklere sahip olan kişiler hem kedileriyle hem de tüketicilerle ilgili olumlu çıktılar ortaya koymaktadır. Dolayısıyla bu durumdan hem işgören ve tüketici hem de işletme olumlu yönde etkilenmektedir. Eğitim (Psikoloji) Aytaç (2001) Literatür Taraması ABD Kariyer ile ilgili kararlılık ile yumuşak başlılık ve sorumluluk arasında olumlu, duygusal dengesizlik arasında olumsuz ilişki vardır: Yumuşak başlı ve sorumlu kişiler hangi mesleği seçeceğiyle ilgili kararlı iken duygusal olarak dengesiz olanlar kararsızdırlar. ABD Dışadönüklük ile öğrencilerin iş, liderlik, öğrenme ve risk alma şekilleri; yumuşak başlılık ile öğrencilerin iş ile ilgili özellikleri; sorumluluk ile açıklık ve öğrencilerin öğrenme şekilleri arasında önemli ilişki vardır: Belirli kişilik özellikleri ile bireysel özellikler arasında ilişki vardır. Türkiye Kişilik özellikleri ile işin özellikleri arasında ilişki vardır. Bu uyum sağlandığında kişi işinde mutlu ve huzurlu olacaktır: Kişilik-iş uyumunun sağlanması için kişinin ve işin özelliklerinin birbirine uyumlu olması gerekmektedir. Lievens vd (2002) Eğitim (Sağlık) Sağlıkla ilgili öğrenim gören öğrencilerin dışadönüklük ve yumuşak başlılık özellikleri baskındır: Hizmet veren işletmelerde, hizmet veren işgörenlerin belirli kişilik özellikleri diğer özelliklere göre daha ön plandadır. Buradan işin özellikleri ile belirtilen kişilik özellikleri arasında bir uyumun olduğu anlaşılmaktadır. Bu özelliklere sahip kişilerin iş ile ilgili performansları yüksektir. Brown vd (2002)* Yiyecek-İçecek ABD Sorumluluk kişilik özelliği ile işgören performansı arasında olumlu ilişki vardır. Yumuşak başlılık ve duygusal denge ile hizmet verme yatkınlığı arasında olumlu ilişki vardır: Hizmet ortamlarında, hizmet vermeye yatkın olan işgörenlerin belirli kişilik özelliklerine sahip kişiler olduğu anlaşılmaktadır. Sorumlu, yumuşak başlı ve duygusal olarak istikrarlı kişilerin doğaları gereği hizmet verirken performansları yüksektir. Hizmet verme onlar için bir zevktir. Judge, Heller ve Mount (2002) Meta Analiz ABD Dışadönük, sorumlu, duygusal olarak dengeli ve yumuşak başlı işgörenler, yüksek düzeyde iş tatminine sahiptir: Bazı işgörenler yapıları gereği işlerinden daha çok tatmin olmaktadır. Janes vd (2003)* Eğitim (Turizm) ABD Kişilik, öğrencilerin iş ile ilgili davranışlarının belirlenmesinde ve meslek seçiminde önemli bir faktördür. Kişilik, öğrenim sürecinden işe başlama sürecine kadar büyük oranda değişmemektedir: Kişinin öğrenim sürecinde sahip olduğu kişilik özellikleri ile işe başladığı süreçteki özellikler arasında büyük değişiklikler yaşanmamaktadır. Bu nedenle, eğitim sürecindeki kişiliğin belirlenmesi ileride uygun mesleğin seçimi için oldukça önemlidir. * Turizm sektörü üzerinde yapılan araştırmalar 210 n Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi

9 Zeynep Aslan - Şafak Ünüvar - Alaattin Başoda Tablo 1. Literatürde Turizm Sektörü ve Diğer Sektörlerde Eğitim ve İş Sahasında Kişilikle İlgili Yapılan Araştırmalar (Devam) Yazar ve Yıl Sektör Ülke Araştırmanın Sonuçları ve Sonuçlardan Elde Edilen Çıkarımlar Lai (2003)* Eğitim (Turizm) ABD ve Tayvan Berings vd (2004) Eğitim (Tic. Bilimler) Dışadönüklük ile öğrenme şekilleri arasında bir ilişki vardır. Kişilik ile öğrenme şekilleri arasındaki ilişki, kişiliklerinin gelişmesi, uygun ders planının seçilmesi ve öğrencilere kariyer seçimlerinde destek verilmesi açısından oldukça önemlidir: Dışadönük kişiler öğrenmeye daha açıktırlar. Belçika Kişilik ile iş değerleri ve mesleki ilgiler arasında sıkı bir ilişki vardır: Kişilik özellikleri, kişinin meslekle ilgili düşünce ve davranışlarını etkilemektedir Liao ve Chuang (2004)* Yiyecek-İçecek ABD Dışadönüklük ve sorumluluk kişilik özellikleri ile işgörenlerin mükemmel hizmet sunmaları arasında olumlu ilişki vardır. Ayrıca, kişilik özellikleriyle (sorumluluk, nevrotiklik, dışadönüklük ve yumuşak başlılık) şekillenen bireysel hizmet performansı işletme performansını etkilemekte, o da hizmet kalitesini etkilemektedir: Hizmet veren işletmelerde, dışadönük ve sorumlu işgörenlerin hizmet performansı yüksektir. Belirli kişilik özelliklerine sahip işgörenler kaliteli hizmet sunmaktadır. Barnett ve Klitzing (2006)* Eğitim (Turizm ve Sosyal Bilimler) ABD Dışadönüklük ile öğrencilerin serbest zamanlarındaki sıkılganlıkları arasında olumsuz ilişki vardır. İçedönükler, serbest zamanlarında daha çok sıkılmakta, duygusal olarak istikrarsız olanlar ise serbest zamanlarında yaptıkları aktivitelerden zevk almamaktadır: Turizm gibi sosyal aktiviteleri fazla olan bir sektörde, aktivitelere katılım son derece önemlidir. Dolayısıyla dışadönüklük kişilik özelliği, kişilerin turizmdeki aktivitelere katılımlarını arttırmaktadır. Silva (2006)* Yiyecek-İçecek ABD Dışadönüklük, sorumluluk ve duygusal istikrarlılık ile örgütsel bağlılık arasında; dışadönüklük, yumuşak başlılık, sorumluluk, duygusal istikrarlılık ve deneyime açıklık ile iş tatmini arasında olumlu ilişki vardır: Belirli kişilik özelliklerine sahip işgörenlerin örgüte bağlılıkları ve iş tatminleri yüksektir Costen ve Barrash (2006)* Kim, Shin ve Umbreit (2007)* Yiyecek-İçecek ABD Tüketici hizmetleriyle ilgili işgören seçiminde yumuşak başlı, dışadönük ve sorumlu kişiler tercih edilmektedir. Bu özelliklere sahip kişiler, tüketici ihtiyaçlarını karşılamaya ve onlarla uzun dönemli ilişkiler kurmaya eğilimlidir: Hizmet veren işletmeler, işgören seçerlerken işin özelliklerine uygun birtakım kişilik özelliklerine sahip kişileri tercih etmektedir. Yiyecek-içecek işletmelerinde, yumuşak başlı, dışadönük ve sorumlu kişiler tercih edilmektedir. Konaklama ABD Tükenmişlik ile sorumluluk, dışadönüklük ve yumuşak başlılık özellikleri arasında olumsuz; duygusal dengesizlik özelliği arasında olumlu ilişki vardır: Hizmet veren işletmelerde, tükenmişlik oldukça yüksek görülen psikolojik bir olaydır. Turizm sektöründe yaşanılan yüksek düzeyde tükenmişliğin azaltılması için işgören seçilirken özellikle duygusal olarak dengeli kişiler seçilmelidir. Richardson (2008)* Eğitim (Turizm) Avustralya Öğrencilerin %72,9 unun kişiliklerinin turizmdeki iş tiplerine uygun olduğu ve %89,5 inin turizmde çalışarak yetenek ve becerilerini sergileyebileceklerine inandıkları saptanmıştır: Turizm eğitimi alan öğrencilerin kendi psikolojik özelliklerinin farkında olmaları, ileride meslek seçimlerini ve mesleki başarılarını etkileyebilir. Zimmerman (2008) Meta Analiz ABD Düşük düzeyde yumuşak başlılık ve yüksek düzeyde deneyime açıklık ve duygusal istikrarsızlığın işten ayrılma niyeti üzerinde olumlu etkisi vardır: Belirli kişilik özellikleri işe yönelik olumsuz tutumları tetiklemektedir. İşten ayrılma oranının yüksek olduğu turizm sektöründe, işe alımlarda bu olumsuz tutumları tetikleyecek kişilik özelliklerine sahip kişiler tercih edilmeyebilir. Teng (2008)* Eğitim (Turizm) Tayvan Dışadönüklüğün turizm ile ilgili mesleklere karşı öğrencilerin tutum ve beklentileriyle önemli derecede ilişkisi vardır. Ayrıca, dışadönüklük ve yumuşak başlılık özellikleri, sektör-kişi uyumu ve kişilerarası ilişkilerle ilgili tutumları etkilemektedir: Kişilik özellikleri, turizm sektörüne yönelik tutumları belirlemektedir. Dışadönük kişiler turizmdeki işlerin özelliklerine uygun kişilerdir. Dolayısıyla bu kişiler turizm ile ilgili mesleklerde daha başarılı olmaktadır. Szeliga (2009)* Yiyecek-İçecek ABD Restoranlarda çalışanların sorumluluk ve deneyime açıklık kişilik özellikleri daha baskındır. Deneyime açıklık ile işgören devri arasında ilişki olduğu da vurgulanmaktadır: Turizm sektörü yapısı itibariyle işgören devir oranının yüksek olduğu bir sektördür. Deneyime açıklıkta ise yeni deneyimler elde etme özelliği yer aldığından bu özelliğin turizm açısından olumlu olmadığı sonucuna varılabilir. Ekinci ve Dawes (2009)* Chen, Wu ve Chen (2010)* Konaklama, Havayolları, Kuaförler * Turizm sektörü üzerinde yapılan araştırmalar İngiltere Dışadönüklük, yumuşak başlılık ve sorumluluk kişilik özellikleri ile işgören ve tüketici arasındaki iletişim kalitesi arasında olumlu ilişki vardır: Hizmet veren işletmelerde, belirli kişilik özellikleri işgörenler ile tüketici arasındaki iletişimi daha kaliteli hale getirmektedir. Bu durumdan tüketici memnun olmaktadır. Deniz Turizmi Tayvan Yumuşak başlılık, dışadönüklük ve deneyime açıklık, işgörenlerin yeniliğe açıklığı ifade eden davranışlarının ve iş ile ilgili motivasyonlarının (ayrıca duygusal dengesizlik) belirleyicileridir: Bir hizmet sektörü olan turizm sektöründe, yeniliğe açık ve yüksek motivasyonlu işgörenlerin istihdam edilmesi son derece önemlidir. Dolayısıyla belirli kişilik özelliklerine sahip kişilerin istihdam edilmesi gerekmektedir. Cilt 23 = Sayı 2 = Güz 2012 = 211

10 Turizm Eğitimi Alan Öğrencilerin Kişilik Özelliklerinin Belirlenmesi ve Turizm Sektörüne Uyumu Açısından Değerlendirilmesi Toplam 1796 anket, okulların bölüm başkanlarının bazılarına kargo yoluyla bazılarına da elden teslim edilmiştir. Anketler, bölüm başkanları tarafından gereken özen gösterilerek gizlilik ilkeleri çerçevesinde öğrencilere uygulatılmış ve araştırmacılara elden veya kargo yoluyla teslim edilmiştir. Gönderilen anketlerden 1115 i (%62) geri dönmüş, fakat 191 anket eksik doldurulduğu için uygulamaya dâhil edilmemiştir. Geriye kullanılabilir 924 (%82,8) anket kalmıştır. Anket iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde öğrencilerle ilgili demografik ve diğer özellikler [cinsiyet, medeni durum, yaş, kayıtlı olduğu bölüm, sınıfı, okul türü (iki, dört yıllık), baba ve anne mesleği, ailenin geliri, ailenin ikamet adresi (il), iş tecrübesi (turizm), çalışma statüsü (daimi, geçici, stajyer, geçici çalışan), çalışma süresi (yıl), çalıştığı yer (il), görevi, çalıştığı işletme türü (turizm acentesi, otel, restoran), bölümü tercih sırası, bölümü tercih şekli (isteyerek, tavsiye üzerine, rastgele, ailenin isteği), turizmde çalışma isteği (mezuniyet sonrası)]; ikinci bölümde ise toplam 60 maddeden oluşan NEO-FFI ölçeğinin Türkçeye çevrilmiş orijinal hali yer almaktadır. Verilerin Analizi Ölçekte her bir boyuta ait en düşük puan (ortalama) 12, en yüksek puan 60 tır. Puanı yüksek olan özellikler (ortalaması yüksek), öğrencilerin baskın (ön plana çıkan) özellikleri olarak belirlenecektir. Kişilik özelliklerinden alınan puanlarla ilgili genel sonuçlar ise Tablo 2 de belirtilen puan aralıkları ve derecelendirme tablosuna göre değerlendirilecektir. Ölçekte yer alan her bir maddenin anlaşılır olup olmadığını test etmek için pilot uygulama gerçekleştirilmiştir. Daha sonra asıl uygulamada ölçeğin tümüne ve her bir faktörüne yönelik güvenirlik (Cronbach s Alpha katsayısına göre α >,70) ve geçerlik (uzaksak ve yakınsak geçerlik) testleri yapılmış olup verilerin analizi için merkezi eğilim ölçülerinden (frekans, yüzde dağılımları), temel Tablo 2. Kişilik Ölçeğinin Her Bir Faktörüne Ait Puan (Ortalama) Aralıkları ve Düzeyleri Puan Aralıkları Düzeyler Düşük Orta Yüksek * NEO-FFI: En düşük puan 12; en yüksek puan 60 belirleyici istatistiklerden (ortalama ve standart sapma) ve korelasyon analizinden faydalanılmıştır. Veriler SPSS kullanılarak analiz edilmiştir. Ölçeğin Güvenirliği ve Geçerliği Bu aşamada, asıl uygulamadan (n=924) sonra ölçeğin tamamının ve alt boyutlarının Cronbach s Alpha (α) güvenirliğine bakılmıştır. Analizler, ölçeğin güvenilir ve tatmin edici olduğunu göstermiştir. Fakat bir faktörün (deneyime açıklık) Alpha değerinin,66 (α <,70) çıktığı görülmüştür. Bunun nedeninin, ölçeğin madde sayısının fazla olması, ilgili faktörün anketin sonunda yer alması ve katılımcıların rastgele cevap vermelerinden kaynaklandığı düşünülmektedir. Araştırmada kullanılan ölçeğin geçerliği ise uzaksak (divergent validity) ve yakınsak (convergent validity) geçerlik ile test edilmiştir. Uzaksak geçerlik için araştırmada kullanılan ölçeklerin her bir maddesi yer aldığı boyuttan çıkartıldığında kendi boyutu ile diğer boyutlara kıyasla daha yüksek düzeyde korelasyon göstermesi gerekmektedir (Eren 2007). Bu açıdan yapılan madde analizinde çoğu maddenin ait olduğu boyut ile daha yüksek düzeyde korelasyon gösterdiği görülmüştür. Ancak, dışadönüklük boyutunda 4. madde, sorumluluk boyutunda 1. madde ve yumuşak başlılık boyutunda 11. maddenin ait olduğu boyut ile düşük düzeyde korelasyon sergilediği ortaya çıkmıştır. Söz konusu üç maddenin ifade ediliş şeklinde herhangi bir sorunun olmadığı pilot uygulama sonucunda belirlenmişti. Böylece, söz konusu maddeler içerik ve ilgili boyutlardaki önemi açısından tekrar incelendikten sonra, önermelerin yer aldıkları boyutlarla önemli ilişkisinin olduğu, bu nedenle ilgili boyutlarda yer alması gerektiğine karar verilmiştir. Tablo 3. Beş Faktör Kişilik Özellikleri Ölçeğinin Güvenilirlik Katsayıları¹ ve Boyutların Kendi Aralarındaki Korelasyon² Sonuçları Değişkenler Madde Sayısı α D.D. D S Y.B. D.A Beş Faktör 60,79 Duygusal Dengesizlik (D.D.) 12,77 -- Dışadönüklük (D) 12,71 -,24* -- Sorumluluk (S) 12,81 -,24*,45* -- Yumuşak Başlılık (Y.B.) 12,70 -,18*,28*,39* -- Deneyime Açıklık (D.A.) 12,66 -,01,35*,28*,23* -- * (p < 0,01, çift yönlü) n = 924, ¹Cronbach s Alpha. ²Spearman 212 n Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi

11 Zeynep Aslan - Şafak Ünüvar - Alaattin Başoda Yakınsak geçerlik için araştırmada kullanılan ölçeğin alt ölçeklerinin birbirleriyle düşük ancak anlamlı ve olumlu korelasyon sergilemesi gerekmektedir (Judd, Smith ve Kidder 1991:165; Eren 2007). Bu açıdan analiz sonuçları, NEO-FFI ölçeğinin alt ölçeklerinin, genel olarak birbirleriyle olan korelasyonları düşük, ancak anlamlı ve olumlu olduğunu göstermektedir (Tablo 3). Ancak, duygusal dengesizlik ile deneyime açıklık arasında anlamlı bir korelasyonun çıkmadığı görülmektedir. Bu, katılımcıların her iki boyuta ait ifadelere rastgele cevap vermelerinden kaynaklanabilir. Bir başka açıdan ise nedeni, Somer in (1998) Türk dilinde duygusal dengeyi/dengesizliği ifade eden sıfatların az sayıda olduğunu ve deneyime açıklığın ise üzerinde en az uzlaşmaya varılan faktör olduğunu belirten açıklamalarına dayandırılabilir. Araştırmada kullanılan ölçeğin güvenirlik ve geçerlik analizleri, ölçeğin güvenilir ve geçerli olduğunu göstermiştir. Ancak, dışadönüklük boyutundaki 4. madde, sorumluluk boyutundaki 1. madde ve yumuşak başlılık boyutundaki 11. maddenin ve deneyime açıklık özelliğinin her bir maddesinin sonraki araştırmalarda gözden geçirildikten sonra kullanılabileceği düşünülmektedir. BULGULAR Demografik Bilgiler Araştırmaya katılan 924 öğrencinin %60,1 i bay, tamamı bekâr, ortalama yaşı 21, %75,4 ü konaklama işletmeciliğinde kayıtlı, %51,6 sı ikinci sınıf öğrencisidir ve %83,5 i iki yıllık okullarda eğitim almaktadır. %35 nin babası emekli, %88,4 ünün annesi ev hanımı, %46 sının toplam aile geliri TL dir ve %21,1 inin ailesi Konya da ikamet etmektedir. %28,8 i kayıtlı olduğu bölümü birinci sırada, %68,4 ü isteyerek tercih etmiştir. %67,2 si (n=621) daha önceden herhangi bir turizm işletmesinde çalışmıştır ve %67,3 ü mezun olduktan sonra turizm işletmelerinde çalışmayı istemektedir. Çalışanların, %16,8 inin bir yıldan az iş tecrübesi bulunmaktadır ve %44,7 si stajyer olarak, %46,5 i servis personeli olarak, %32,6 sı Antalya da ve %51,8 i otel işletmelerinde çalışmıştır. Kişilik Özelliklerinin Belirlenmesi Tablo 4. Kişilik Özellikleri Ölçeğine Ait Ortalamalar, Standart Sapma Değerleri ve Düzeyleri Faktörler Ortalama Std. Sapma Düzey* Duygusal Dengesizlik 30,7 7,7 Orta Dışadönüklük 42,2 6,3 Orta Sorumluluk 45,7 7,4 Yüksek Yumuşak Başlılık 45,1 5,3 Yüksek Deneyime Açıklık 40,4 6,0 Orta *Tablo 2 deki puan aralıklarına göre değerlendirilmiştir. Katılımcılardan elde edilen veriler SPSS kullanılarak test edilmiştir. Beş faktör kişilik özellikleriyle ilgili bazı tanımlayıcı istatistikler Tablo 4 te verilmiştir. Tablo 4 teki sonuçlar değerlendirildiğinde en yüksek puanın sorumluluk (Ort.=45,7; S=7,4) ve hemen arkasında yumuşak başlılık (Ort.=45,1; S=5,3) özelliklerine ait olduğu, bu iki özelliğe yakın puan alan özelliklerin ise sırasıyla dışadönüklük (Ort.=42,2; S=6,3) ve deneyime açıklık (Ort.=40,4; S=6,0) olduğu görülmüştür. Duygusal dengesizlik özelliğinin puanının ise diğerlerine göre daha düşük olduğu ortaya çıkmıştır (Ort.=30,7; S=7,7). Fakat sonuçlar Tablo 2 deki puan aralıklarına göre değerlendirildiğinde, birinci hipotezde öğrencilerin duygusal dengesizlik özelliğinden düşük düzeyde (12-27 puan aralığında) puan almaları beklenmekteyken bu özellikten aldıkları puanın orta düzey (28-44) puan aralığında bir puana denk geldiği görülmüştür (Ort.=30,7). Böylece H 1 in desteklenmediği ortaya çıkmıştır. H 2, H 3 ve H 4 te dışadönüklük, sorumluluk ve yumuşak başlılık özelliklerinden yüksek düzeyde puan alınması öngörülmekteydi (45-60 puan aralığında). Ancak, test sonuçlarından dışadönüklük puanının orta düzey (Ort.=42,2), sorumluluk (Ort.=45,7) ve yumuşak başlılık (Ort.=45,1) puanlarının ise yüksek düzeyde olduğu saptanmıştır. Böylece, H 2 in desteklenmediği, H 3 ve H 4 ün desteklendiği ortaya çıkmıştır. Son hipotezde (H 5 ) ise, deneyime açıklık özelliğinden düşük puan alınması beklenmekteydi (12-27 puan aralığında). Ancak sonuçlar, bu özellikten alınan puanın orta düzeyde olduğunu göstermiş ve böylece H 5 desteklenmemiştir. Genel olarak test sonuçları incelendiğinde, turizm öğrencilerinin baskın kişilik özelliklerinin sorumluluk ve yumuşak başlılık olduğu görülmüştür. TARTIŞMA Turizmde genç istihdam oranının yüksek olması, istihdamın bir kısmının öğrencilerden (okul dö- Cilt 23 = Sayı 2 = Güz 2012 = 213

12 Turizm Eğitimi Alan Öğrencilerin Kişilik Özelliklerinin Belirlenmesi ve Turizm Sektörüne Uyumu Açısından Değerlendirilmesi neminde/mezunlar) oluşması, öğrencilerin sektöre yönelik olumsuz tutumları, işgören devir hızının yüksek olması ve işgören verimliliğinin düşük olması (Kuşluvan vd. 2010:195) gibi faktörler bu araştırmanın yapılmasında etkili olmuştur. Yazında, olumsuzlukların genel olarak sektörün özelliklerinden kaynaklandığı ileri sürülmektedir. Bu araştırmada ise, olumsuzlukların kişisel özelliklerden kaynaklanabileceği ve bu sorunların çözüm yollarından birinin de kişilik-iş/sektör uyumu olabileceği üzerinde durulmaktadır. Önceki araştırmalarda, her bireyin farklı kişilik özelliklerine sahip olduğu ve farklı mesleklerin farklı kişilik özellikleri gerektirdiği ortaya çıkmıştır (Barrick ve Mount 1991; Aytaç 2001). Bu nedenle bu araştırmada, öğrencilerin kişilik özellikleri belirlenerek literatür ışığında turizm açısından değerlendirilmektedir. Kişiye dayalı hizmetlerin verildiği bu ortamlarda, kişinin iç dünyasından gelen özellikler ile işin veya sektörün özellikleri arasındaki uyumun, hem kişi (örn; mutluluk, huzur) hem de işletmeler (örn; işgören devir hızının düşmesi, yüksek performans, verimlilik, kârlılık) açısından yararlı olacağı (Aytaç 2001; Kuşluvan vd. 2010) ve genel olarak turizmin işgücü ve hizmet pazarlaması ile ilgili sorunlarını hafifleteceği düşünülmektedir. Turizm sektörü hizmetlere dayalı bir sektördür (Themduangkhae 2002). Kuşluvan a (1999:1) göre hizmetler, tüketicilerin ihtiyaçlarını karşılamak için tasarlanıp yerine getirilen ve mübadeleye konu olan soyut ve fark edilir faaliyetlerdir. Hizmetler soyut olduklarından, tüketiciler tarafından fark edilmesi için somutlaştırılması gerekmektedir. Bunu sağlayan faktörlerden biri de işgörenlerdir (Eren 2007:17). İşgörenler psikolojik eğilimlerine göre tutum ve davranışlarını sergilemekte ve bunlara göre sunduğu hizmetleri şekillendirmektedir (Brown vd. 2002). Bu nedenle, turizm işletmelerindeki işgörenlerin, özellikle tüketici-işletme arasındaki ilk etkileşimi (Nguyen 2006) sağlayan ön büro, satış ve servis çalışanının, bir takım kişilik özelliklerine sahip olmaları gerekmektedir. Yazında, bu özelliklerin hangileri olması gerektiğiyle ilgili donanımlı bir araştırmaya rastlanmamıştır. Ancak, turizm veya diğer hizmet ortamlarında işgörenlerin kişilik özellikleriyle ilgili yapılan araştırmaların sonuçlarına dayanarak genel bir kanıya varılmış ve bu sonuçlar ve saptamalara dayanarak beş hipotez geliştirilmiştir: Öğrencilerin duygusal dengesizlik özelliğinden düşük puan (H 1 ); dışadönüklükten, sorumluluktan ve yumuşak başlılıktan yüksek puan (H 2, H 3 ve H 4 ) ve deneyime açıklıktan düşük puan (H 5 ) almaları beklenmektedir. İstatistiksel analiz sonuçları, öğrencilerin baskın kişilik özelliklerinin sorumluluk ve yumuşak başlılık olduğunu göstermiş, ancak beklenmedik bir şekilde dışadönüklüğün bu özellikler arasında olmadığını; duygusal dengesizlik ve deneyime açıklıktan alınan puanların ise orta düzeyde olduğunu göstermiştir. Böylece, sonuçlar turizm sektöründe kişilik-iş/sektör uyumu açısından değerlendirildiğinde, beş özellikten ikisinin (sorumluluk ve yumuşak başlılık) bu uyumu sağladığı, ancak üçünün (duygusal dengesizlik, dışadönüklük ve deneyime açıklık) sağlayamadığı görülmektedir. Bunun birçok nedeni olabileceği düşünülmektedir. Bu nedenlerden bazıları aşağıda sunulmaktadır: Araştırmacılar, kişiliğin gelişiminde genetik ve çevresel faktörlerin etkili olduğunu belirtmektedir (Somer 1998). Bu araştırmada genetik faktörlerle ilgili açıklamanın yapılması uygun görülmediğinden sadece çevresel faktörlerin kişiliğin gelişimi üzerindeki etkileri, literatürdeki bazı araştırmaların sonuçları ışığında değerlendirilmiştir. De Fruyt ve Mervielde (1996), sorumluluk özelliğinin öğrencilerin final sınavlarıyla önemli derecede ilişkisinin olduğunu, bu nedenle mezuniyet yaklaşınca bu özelliklerinin ön plana çıktığını belirtmiştir. Judge ve Cable (1997) ise kişilik-örgütsel kültür tercihi ilişkisini araştırdığı çalışmasında, işletme, endüstriyel ilişkiler ve mühendislik öğrencilerinin mezuniyeti yaklaşınca sorumluluk ve yumuşak başlılık özelliklerinin baskın hale geldiğini vurgulamıştır. Örnekleme bakıldığında, uygulamanın mezuniyetin yaklaştığı bir tarihte yapılmış olduğunu ve örneklemde dört yıllıkların ikinci sınıfının olmadığı (yüksekokulların yeni açılmasından dolayı) ve katılımcıların çoğunluğunun (%51,6) iki yıllığa göre son sınıf öğrencileri olduğu görülmektedir. Bu dönemde öğrencilerin mezuniyet sonrasında çalışabilecekleri örgütsel ortamları değerlendirdikleri, bu nedenle sorumluluk ve yumuşak başlılık özelliklerinin ön plana çıktığı söylenebilir. Bir diğer açıdan değerlendirildiğinde, yiyecekiçecek işletmelerinin servis çalışanının sorumluluk özelliğinden aldıkları puanın yüksek düzeyde olduğu (Szeliga 2009); sorumlu ve yumuşak başlı işgörenlerin başkalarına ilgi göstermeye ve olum- 214 n Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi

13 Zeynep Aslan - Şafak Ünüvar - Alaattin Başoda lu hizmet davranışlarında bulunmaya eğilimli oldukları ortaya çıkmıştır (Brown vd. 2002). Somer (1998:43) ise yumuşak başlı kişilerin sosyal çalışma türünde işleri tercih ettiklerini belirtmektedir. Katılımcılarla ilgili bilgilerden, çoğunun (%67,2) iş tecrübesi olduğu ve bunlardan %46,5 inin otel veya restoranlarda servis personeli olarak çalıştığı görülmektedir. İşin özelliklerinin bireyin kişiliği üzerinde etkilerinin olduğu (Aytaç 2001) göz önüne alındığında, öğrencilerin iş alanında elde ettikleri deneyimlerin kişiliklerinin gelişiminde etkisini gösterdiği söylenebilir. Yazında, dışadönüklük ile sosyal ilgiler, yoğun sosyal içerikli meslekler ve ortamlar arasında oldukça önemli bir ilişki olduğu vurgulanmaktadır (Zimmerman 2008). Bu araştırmada ise dışadönüklük, turizm işletmelerinde kişilik-iş/sektör uyumu açısından oldukça önemli bir özellik olarak kabul edilmektedir. Bu nedenle, potansiyel işgören konumundaki öğrencilerin dışadönüklük özelliğinden oldukça yüksek puan almaları beklenmiştir. Ancak bu özellikten alınan puanın beklenenden düşük düzeyde olduğu görülmüştür. Kişi-iş/sektör uyumu açısından değerlendirildiğinde, özellikle turizm işletmelerinde dışadönük kişilerin tercih edildiği bilinmektedir (Hurley 1998; Brown vd. 2002; Costen ve Barrash 2006). Bu yüzden, dışadönüklüğün turizm sektöründe aranan bir kişilik özelliği olduğunu söylemek mümkündür. Bu araştırmada, dışadönüklüğün baskın kişilik özellikleri arasında olmayışı önemli bir eksiklik olarak görülmektedir. Kişiliği açıklarken, genetik ve çevresel faktörlerin kişilik üzerinde etkili olabileceği belirtilmişti (Hogan 2009). Buna göre bu özelliğin orta düzeyde çıkmasının nedeninin bir takım içsel veya dışsal etkenler olduğu söylenebilir. Duygusal dengesizlik ve deneyime açıklık özelliklerinden, beklenenin tersine orta düzeyde puanlar alındığı görülmektedir. Bu nedenle ilgili hipotezler (H1 ve H5) desteklenmemiştir. Katılımcıların çoğunluğunun (% 67,2) çeşitli turizm işletmelerinde çalıştığı belirlenmiştir. Kişiliğin aile ve okulda olduğu gibi çalışma hayatında da gelişim gösterdiği (Aytaç 2001) dikkate alınarak, bu süreçte, sektörün olumsuz koşullarıyla karşılaşan öğrencilerin bu durumdan duygusal olarak olumsuz etkilenmiş oldukları söylenebilir. Öğrencilerin doğuştan duygusal dengesizlik eğilimleri ön planda ise iş deneyimlerinin etkisi karşısında duygusal dengesizlikleri da artmış olabilir. Bu durum, iş tecrübesiyle sektörel olumsuzlukları gören öğrencilerin başka alanlara veya işlere kayıp, yeni deneyimler elde etmek istemelerinden kaynaklanabilir. Bu da deneyime açıklık özelliğinin orta düzeyde çıkmasının nedeni olabilir. Sonuçlar turizm sektöründe kişilik-iş/sektör uyumu açısından değerlendirildiğinde; sorumluluk ve yumuşak başlılık özelliklerinden yüksek puan alınmasının öğrencilerin kişisel stillerini (öğrenme, iş) (Lindley ve Borgen 2000), akademik başarılarını (De Fruyt ve Mervielde 1996) ve meslekle ilgili aldıkları kararları (Lounsbury vd. 1999) olumlu etkileyebileceği söylenebilir. Hizmet ortamlarında (turizm işletmeleri) sorumluluk ve yumuşak başlılık özelliklerinin baskın olması, öğrencilerin doğaları gereği kişisel performanslarını (Barrick ve Mount 1991; Mount, Barrick ve Stewart 1998; Szeliga 2009), iş tatminlerini ve işe bağlılıklarını arttırabilir (Silva 2006); onları tüketici hizmetlerinde aktif ve etkili (Mount, Barrick ve Stewart 1998), tüketici ihtiyaçlarını karşılamaya (Costen ve Barrash 2006), onlara mükemmel hizmet sunmaya (Hurley 1998; Liao ve Chuang 2004) ve onlarla uzun dönemli ilişki kurmaya (Brown vd 2002; Zimmerman 2008) yatkın kişiler haline getirebilir. Ayrıca öğrenciler, konaklama işletmelerinde tüketicilerle yüz yüze iletişimde bulunulan pozisyonlarda hizmet veren işletmelerde, örneğin ön büro veya servis (Costen ve Barrash 2006); tüketici hizmetlerinde (Hogan 2009), kişilerarası iletişimin yoğun olduğu ortamlardaki satış ve yönetim ile ilgili bölümlerde (Barrick ve Mount 1991) veya restoranlarda servis bölümünde (Brown vd. 2002; Szeliga 2009) ve satışta (Hurley 1998) çalışabilecek yatkınlığa sahip kişiler olabilirler. İlgili yazında elde edilen bilgilere dayanarak; duygusal olarak dengesiz öğrencilerin serbest zaman aktivitelerinde (Barnett ve Klitzing 2006), turizmle ilgili kariyer seçimlerinde (Betz ve Serling 1993) ve karar verme süreçlerinde (Lounsbury vd. 1999) zorlandıkları/zorlanacakları ileri sürülebilir. Bu öğrenciler, hizmet ortamlarında kişisel performansları düşük (Mount, Barrick ve Stewart 1998; Liao ve Chuang 2004), işten ayrılmaya eğilimli (Zimmerman 2008), iş tatmini düşük (Silva 2006), duygusal olarak çabuk tükenen (Kim vd. 2007), stresle başa çıkamayan, gergin ve tüketici güvenini kazanamayan (Mount, Barrick ve Stewart 1998) Cilt 23 = Sayı 2 = Güz 2012 = 215

14 Turizm Eğitimi Alan Öğrencilerin Kişilik Özelliklerinin Belirlenmesi ve Turizm Sektörüne Uyumu Açısından Değerlendirilmesi kişiler olabilir. Katılımcıların deneyime açıklıktan aldıkları puanların orta düzeyde olduğu görülmektedir. Bu sonuç da öğrencilerin işten ayrılmaya eğilimli olabilecekleri (Zimmerman 2008; Szeliga 2009), böylece turizmde işgören devir hızının yükselmesine neden olabileceği şeklinde yorumlanabilir. SONUÇ VE ÖNERİLER Sonuç olarak, bireyin tercihlerinin kişilik özelliklerine odaklı bir süreç olması ve yazındaki diğer saptamalar dikkate alınarak bu araştırmada, turizm sektöründe, kişilik-iş/sektör uyumu açısından kişinin, yüksek düzeyde dışadönük, sorumlu ve yumuşak başlı; düşük düzeyde duygusal olarak dengesiz ve deneyime açık olması gerektiği öne sürülmüştü. Fakat katılımcıların bu uyumu tam olarak sağlayamadıkları görülmektedir. Öğrencilerin orta düzeyde sosyal oldukları ve dışadönüklüğün öğrencilerin baskın özellikleri arasında yer almadığı; duygusal dengesizlik ve deneyime açıklık özelliklerinden alınan puanların ise beklenenin tersine orta düzey çıktığı belirlenmiştir. Bu durum, öğrencilerin turizme yönelik tutumlarını, turizmde çalışmak istemelerini, turizmle ilgili kariyer seçimlerini; iş alanına girdiklerinde iş tatminlerini, iş performanslarını ve işe bağlılıklarını olumsuz yönde etkileyebileceğini göstermektedir. Ancak, katılımcıların yüksek düzeyde sorumlu ve yumuşak başlı kişiler oldukları ortaya çıkmaktadır. Sorumluluk ve yumuşak başlılık özelliklerinin turizm işletmelerinde aranan temel kişilik özellikleri arasında olduğu görülmektedir. Bu özellikler, özellikle tüketici-işgören etkileşiminde hizmet kalitesinin belirleyicileri olarak dikkat çekmektedir (Liao ve Chuang 2004). Bu nedenle, öğrencilerin iş alanına atıldıklarında kaliteli hizmet sunmaya eğilimli kişiler olabilecekleri tahmin edilmektedir. Araştırmada, turizm sektöründe kişilik-iş/sektör uyumu kısmen sağlandığından bu sonucun hem kişi ve işletme hem de toplum açısından kısmi yararlar sağlayabileceği düşünülmektedir. Fakat düşünülen kişilik-iş/sektör uyumunun tam olarak sağlanması, hem kişi ve işletme hem de toplum açısından daha çok yarar sağlayacağı öngörülmektedir. Bu araştırmanın kısıtlarından biri sadece Selçuk Üniversitesi ne bağlı turizm eğitimi veren okullarda eğitim alan öğrenciler üzerinde yürütülmesidir. Bunun bir nedeni, turizm okullarının sayısının fazlalığı ve bu okulların tamamına ulaşmanın zaman ve maddi kısıtlar açısından mümkün olmamasıdır. Diğeri ise yazında kişilik ile birçok kavram arasında ilişki kurulmasına karşın bu araştırmada sadece öğrencilerin kişilik özelliklerinin belirlenmesidir. Bunun gerekçesi ise araştırmanın temel amacının, kişiliğin iş ve sektör uyumu çerçevesinde değerlendirilmesidir. Araştırmanın zayıf yönü ise uygulamanın hem iki yıllık hem de dört yıllık öğrenciler üzerinde aynı anda yapılmasıdır. İstenilen uygulama, okul türlerine (MYO/YO), bölümlere ve sınıflara göre ayrı ayrı ve farklı tarihlerde yapılmasıdır. Örnek olay niteliğinde olan bu araştırmanın alana en büyük katkısı ise turizm eğitimi alan öğrencilerin kişilik özelliklerinin belirlenmesi ile turizm sektörüne uyumu açısından değerlendirmeye yönelik Türkçe yazındaki boşluğu doldurmak ve konunun önemiyle ilgili farkındalık yaratmaktır. Araştırmanın diğer katkıları; eğitim ve iş sahasında kişiliğin önemini vurgulamak, öğrencilerin çalışma hayatına girmeden önce ilgilerinin, tutumlarının, yeteneklerinin ve psikolojik özelliklerinin farkında olmalarını sağlamak ve buna göre uygun mesleği seçmelerine yardımcı olmak, turizm eğitimi veren okulların öğrenci kişiliklerine göre uygun eğitim stratejilerini uygulamalarına yardımcı olmak ve son olarak işletmelerin işe, çevreye ve sektöre uygun kişileri seçmelerinde kişiliğin önemini vurgulamaktır. Kariyer seçimi kişilik özelliklerinin bir yansıması olarak düşünüldüğünde; potansiyel işgören olan öğrencilerin tutum ve davranışlarını, yeteneklerini, ilgilerini, tutkularını, bilgilerini, sınırlarını, olumlu ve olumsuz yönlerini ve eğilimlerini gözden geçirip kendilerini tanımaları, mesleki başarı ve tatmin açısından büyük bir önem arz etmektedir. Meslek seçiminde kişisel değerlendirmenin yanı sıra seçilecek meslekle ilgili teknik ve psikolojik araştırmaların da yapılması gerekmektedir. Seçilecek meslekle ilgili iş gerekleri, çalışma şartları, avantajlar, dezavantajlar, fırsatlar, istenilen mesleki yatkınlıklar (kişilik özellikleri) ile ilgili araştırmalar yapılmalıdır. Meslekle ilgili hem kişisel hem de örgütsel açıdan yapılan değerlendirmeler, kişinin gelecekte nerede, hangi pozisyonda çalışacağını ve nasıl olacağını (psikolojik durum) belirlemeye yönelik önemli değerlendirmelerdir (Sav 2008). Okullarla ilgili bölüm seçmekten meslek seçimine kadar kişinin birçok tercihinde aile ve çevrenin baskısı görülmekte, bu da hem kişiyi hem de 216 n Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi

15 Zeynep Aslan - Şafak Ünüvar - Alaattin Başoda kurumları olumsuz etkileyebilmektedir. Bireyin kendi kişiliğine göre mesleki kararları alma özgürlüğünün kısıtlanması, kişide öz güven kaybı, başarısızlık, gelecekle ilgili korku, endişe, sosyalleşememe korkusu, diğer kişilerle uyum problemleri yaşama gibi olumsuzlukları ortaya çıkarabilmektedir. Bu sorunların önüne geçebilmek için kişisel özelliklerin göz ardı edilmemesi gerekmektedir. Çünkü kişiliğe uygun bölüm veya meslek seçimi kişinin eğitim ve iş hayatında mutlu, huzurlu ve başarılı olmasını sağlayabilmektedir (Aytaç 2001). Bu nedenle okulların turizm ile ilgili bölümlerinde eğitim almak isteyen kişilerin, kişilik özelliklerinin o bölümün özellikleriyle uyumlu olup olmadığını araştırmaları hem kişi hem de kurum açısından yararlı sonuçlar doğurabilir. Kariyer planlamasının genelde lise döneminden itibaren yapıldığı gözlenmektedir. Bu nedenle özellikle ilköğretim sonunda bu konuyla ilgili rehberlik hizmetleri verilmesi gerekmektedir. Bu konuda ebeveynlerin ve okullardaki rehber öğretmenlerin desteği gerekmektedir. Kişinin psikolojik yapısına uygun eğitim stratejilerinin seçilmesi, hem kişinin başarılı olmasını hem de eğitim kurumlarının sağlıklı eğitim vermesini sağlayabilir. Kişi meslek seçmeden önce, kendi kişiliğini çalışmak istediği işin özeliklerine göre değerlendirip ona göre meslek tercihinde bulunursa işinde daha verimli olabilir. Örneğin, turizm işletmelerinde kişilik-iş/sektör uyumu çerçevesinde istihdam edilecek kişilerin dışadönük, yumuşak başlı, sorumlu ve duygusal olarak dengeli olmalarına özen gösterilerek, bu özelliklere sahip kişilerin istihdam edilmesi sağlanabilir. Böylece, işgörenlerin iş ile ilgili verimlilikleri işletmenin hizmet kalitesine yansıyabilir. Bu durum da işletme performansını olumlu yönde etkileyip olumlu işletme imajını yaratabilir. Yazında genel olarak turizmin sektörel sorunları üzerinde durulduğu görülmektedir. Turizm sektörünün olumsuz çalışma koşullarının öğrencileri, işgörenleri, yöneticileri ve işletmeleri olumsuz yönde etkilediği belirtilmektedir (Kuşluvan ve Kuşluvan 2000). Bu araştırmada ise, turizm sektörünün olumsuz özelliklerinin istenilen zamanda yasal veya diğer düzenlemelerle iyileştirilebileceği veya düzeltilebileceği, ancak sektörel sorunlar en aza indirilse bile, bireyin doğuştan gelen kişilik özelliklerinin istenildiği anda değiştirilemeyeceği ve kişiden kaynaklanan sorunların kolaylıkla düzeltilemeyeceği vurgulanmaktadır. Bu nedenle, kişiden kaynaklanabilecek sorunların daha ortaya çıkmadan önlenmesi gerektiği, bunu sağlamanın yollarından birinin de kişiliğe uygun eğitim ve iş seçimi olabileceği üzerinde durulmaktadır. Hangi pozisyona ne tür kişilik özelliklerine sahip bireyler yerleştirilmeli ve turizm sektöründe çalışabilecek öğrencilerin ne tür kişilik özelliklerine sahip olmaları gerektiği gibi konular üzerinde durulması gerektiğinin altı çizilmektedir. Gelecekte ise, turizm eğitimi alan öğrencilerin kişilik özellikleri ile demografik özellikleri, mesleğe yönelik tutumları, öğrenme şekilleri, motivasyonları, kişilerarası iletişim becerileri, tüketici hizmet davranışları, kişisel performansları, hizmet verme yatkınlıkları, işe bağlılıkları, işten ayrılma niyetleri, iş tatminleri, tükenmişlik olguları, stresle başa çıkmaları, turizm işletmelerindeki bölümlerde çalışma istekleri, staj dönemlerinde iş deneyimleri vb. arasındaki ilişkileri belirleyecek araştırmaların yapılması önerilmektedir. Böylece araştırmalar çoğaldıkça, kişilikiş/sektör uyumu için daha net sonuçların ortaya çıkabileceği düşünülmektedir. TEŞEKKÜR Bu araştırmayı okuyup yararlı önerilerde ve katkılarda bulunan Prof. Dr. Salih Kuşluvan a, derginin editörlerine, hakemlere, ayrıca anket uygulamasında yardımcı olan okul yöneticilerine ve öğretim elemanlarına teşekkürlerimizi sunuyoruz. KAYNAKÇA Aksu, A. A. ve Köksal, C. D. (2005). Perceptions and Attitudes of Tourism Students in Turkey, International Journal of Contemporary Hospitality Management, 17 (5): Antony, J. S. (1998). Personality-Career Fit and Freshman Medical Career Aspirations: A Test of Holland s Theory, Research in Higher Education, 39 (6): Arıkan, R. (1995). Araştırma Teknikleri ve Rapor Yazma. Ankara: Tutibay Ltd. Şti. Aytaç, S. (2001). Örgütsel Davranış Açısından Kişiliğin Önemi, Uludağ Üniversitesi Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 3 (1). Barnett, L. A. ve Klitzing, S. W. (2006). Boredom in Free Time: Relations with Personality, Affect, and Motivation for Different Gender, Racial and Ethnic Students Groups, Leisure Sciences, 28: Barrick, M. R. ve Mount, M. K. (1991). The Big Five Personality Dimensions and Job Performance: A Meta-Analysis, Personnel Psychology, 44: Barrows, C. W. ve Bosselman, R. H. (Eds.). (1999). Hospitality Management Education. New York, NY: The Haworth Hospitality Press. Cilt 23 = Sayı 2 = Güz 2012 = 217

16 Turizm Eğitimi Alan Öğrencilerin Kişilik Özelliklerinin Belirlenmesi ve Turizm Sektörüne Uyumu Açısından Değerlendirilmesi Berings, D., De Fruyt, F. ve Bouwen, R. (2004). Work Values and Personality Traits as Predictors of Enterprising and Social Vocational Interests, Personality and Individual Differences, 36: Bernard, H. R. (2000). Social Research Methods. Londra: Sage Publications. Betz, N. E. ve Serling, D. A. (1993). Construct Validity of Fear of Commitment as an Indicator of Career Indecisiveness, Journal of Career Assessment, 1: Brymer, R. A. ve Pavesic, D. V. (1990). Personality Characteristics and Profiles of Hospitality Management Graduate, Journal of Hospitality and Tourism Research, 14 (1): Brown, T. J., Mowen, J. C., Donavan, D. T. ve Licata, J. W. (2002). The Customer Orientation of Service Workers: Personality Trait Effects on Self and Supervisor Performance Ratings, Journal of Marketing Research, 39: Chen, S-C., Wu, M-C. ve Chen, C-H. (2010). Employees Personality Traits, Work Motivation, and Innovative Behavior in Marine Tourism Industry, J. Service Science and Management, 3: Churchill, G. A. (1996). Basic Marketing Research. Fort Worth: The Dryden Pres. Costa, P. T. ve McCrae, R. R. (1992). NEO-PI-R Professional Manual. Revised NEO Personality Inventory (NEO-PIR) and NEO Five Factor Inventory (NEO-FFI). Odessa, FL: Psychological Assessment Resources. Costen, W. M. ve Barrash, D. I. (2006). ACE-Ing The Hiring Process: A Customer Service Orientation Model, Journal of Human Resources in Hospitality and Tourism, 5 (1): De Fruyt, F. ve Mervielde, I. (1996). Personality and Interests as Predictors of Educational Streaming and Achievement, European Journal of Personality, 10: Ekinci, Y. ve Dawes, P. L. (2009). Consumer Perceptions of Frontline Service Employee Personality Traits, Interaction Quality, and Consumer Satisfaction, The Service Industries Journal, 107 (125): Eren, D. (2007). Örgütsel Hizmet Odaklılığın İşletme Performansı Üzerindeki Etkisi: Konaklama İşletmelerinde Bir Uygulama. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Erciyes Üniversitesi, Kayseri. Goldberg, L. R. (1990). An Alternative Description of Personality : The Big-Five Factor Structure, Journal of Personality and Social Psychology, 59: Harris, J. A., Vernon, P. A., Johnson, A. M. ve Jang, K. L. (2006). Phenotypic and Genetic Relationships between Vocational Interests and Personality, Personality and Individual Differences, 40: Hogan, R. (2009). Kişilik ve Kurumların Kaderi. (Çev: Selen Y. Kölay). İstanbul: Remzi Kitabevi. Hoyle, M. S. (2003). The Purpose of Undergraduate Tourism Programs in the United Kingdom, Journal of Hospitality, Leisure, Sport & Tourism Education, 2 (1): Hurley, R. F. (1998). Customer Service Behavior in Retail Settings: A Study of the Effect of Service Provider Personality, Journal of the Academy of Marketing Science, 26 (2): Janes, P. L., Wisnom, M.S. ve Pybus, D. S. (2003). Understanding Interpersonal Behavior Changes From Student to Professional, Journal of Teaching in Travel and Tourism, 3 (3): Judd, C. M., Smith, E. R. ve Kidder, L. H. (1991). Research Methods in Social Relations. Forth Worth: Hartcourt Brace Jovanovich College Publishers. Judge, T. A. ve Cable, D. M. (1997). Applicant Personality, Organizational Culture, and Organization Attraction, Personnel Psychology, 50: Judge, T. A., Heller, D. ve Mount, M. K. (2002). Five-Factor Model of Personality and Job Satisfaction A Meta-Analysis, Journal of Applied Psychology, 87 (3): Kim, H. J., Shin, K. H. ve Umbreit, W. T. (2007). Hotel Job Burnout: The Role of Personality Characteristics, Hospitality Management, 26: Kuşluvan, S. (1999). Turizm İşletmelerinde Hizmet Kalitesi Yönetimi, Milli Prodüktivite Merkezi Semineri, Kasım. Nevşehir: Milli Prodüktivite Merkezi. Kuşluvan, S. ve Kuşluvan, Z. (2000). Perceptions and Attitudes of Undergraduate Tourism Students towards Working in the Tourism Industry in Turkey, Tourism Management, 21: Kuşluvan, S. ve Kuşluvan, Z. (2005). Otel İşletmelerinde İş ve İşletme ile İlgili Faktörlerin İşgören Tatmini Üzerindeki Görece Etkisi: Nevşehir Örneği, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 16 (2): Kuşluvan, S., Kuşluvan, Z., İlhan, İ. ve Buyruk, L. (2010). The Human Dimension: A Review of Human Resources Management Issues in the Tourism and Hospitality Industry, Cornell Hospitality Quarterly, 51 (2) Kuşluvan, S. ve Eren, D. (2011). İşgörenlerin Kişilik Özelliği Olarak Hizmet Verme Yatkınlığı ve Ölçümü: Bir Literatür Taraması, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 22 (2): Lai, H-S. (2003). Learning Styles and Personality Types: Identification and Comparison of Hospitality Students in Taiwan and The United States. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). The Graduate Faculty of Texas University, A.B.D. Leung, R. ve Law, R. (2010). A Review of Personality Research in the Tourism and Hospitality Context, Journal of Travel and Tourism Marketing, 27: Liao, H. ve Chuang, A. (2004). A Multilevel Investigation of Factors Influencing Employee Service Performance and Customer Outcomes, Academy of Management Journal, 47 (1): Lievens, F., Coetsier, P., Fruyt, F. D. ve Maeseneer, J. D. (2002). Medical Students Personality Characteristics and Academic Performance: A Five-Factor Model Perspective, Medical Education, 36: Lindley, L. D. ve Borgen, F. H. (2000). Personal Style Scales of the Strong Interest Inventory: Linking Personality and Interests, Journal of Vocational Behavior, 57: Lounsbury, J. W., Tatum, H. E., Chambers, W., Owens, K. S. ve Gibson, L. W. (1999). An Investigation of Career Decidedness in Relation to Big Five Personality Constructs and Life Satisfaction, College Student Journal, 33 (4): Malhotra, N. K. (1996). Marketing Research: An Applied Orientation. New Jersey: Prentice-Hall, Inc. McCrae, R. R. ve Costa, P. T. Jr. (1991). Adding Liebe and Arbeit: The Full Five Factor Model And Well-Being, Personality and Social Psychology Bulletin, 17: Mount, M. K., Barrick, M. R. ve Stewart, G. L. (1998). Five-Factor Model of Personality and Performance Involving Interpersonal Interactions, Human Performance, 11 (2/3): Nguyen, N. (2006). The Collective Impact of Service Workers and Servicescape on the Corporate Image Formation, Hospitality Management, 25: n Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi

17 Zeynep Aslan - Şafak Ünüvar - Alaattin Başoda ÖSYM (Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi). (2011) Arası Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzları. Erişim tarihi: Richardson, S. (2008). Undergraduate Tourism and Hospitality Students Attitudes toward a Career in the Industry: A Preliminary Investigation, Journal of Teaching in Travel and Tourism, 8 (1): Robson, C. (2002). Real World Research. Oksford: Blackwell. Sav, D. (2008). Bireysel Kariyer Planlamada Etkili Olan Faktörler ve Üniversitelerin Etkisi Üzerine Bir Araştırma. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta. Silva, P. (2006). Effects of Disposition on Hospitality Employee Job Satisfaction and Commitment, International Journal of Contemporary Hospitality Management, 18 (4): Slattery, P. (2002). Finding The Hospitality Industry, Journal of Hospitality, Leisure, Sport, And Tourism Education, 1 (1): Somer, O. (1998). Beş-Faktör Kişilik Modeli. Türk Psikoloji Yazıları, 1 (2): Somer, O., Korkmaz, M. ve Tatar, A. (2002). Beş Faktör Kişilik Envanterinin Geliştirilmesi-I: Ölçek ve Alt Ölçeklerinin Oluşturulması, Türk Psikoloji Dergisi, 17 (49): Stewart, G. L., Carson, K. ve Cardy, R. L. (1996). The Joint Effects of Conscientiousness and Self-Leadership Training on Employee Self-Directed Behavior in a Service Setting, Personnel Psychology, 49 (1): Stone, G. J. ve Ineson, M. E. (1997). An International Comparison of Personality Differences between Hospitality and Other Service Sector Managers, International Journal of Selection and Assessment, 5 (4): Szeliga, E. M. R. (2009). Personality of Servers: What Kind of People Wait Tables? (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). School of Professional Psychology, Pasific University, Hillsboro-Oregon. Teng, C. C. (2008). The Effects of Personality Traits and Attitudes on Student Uptake in Hospitality Employment, International Journal of Hospitality Management, 27: Themduangkhae, W. (2002). What Motivates Senior Students to Work in Hospitality and Tourism Industry: A Case Study of Senior Students in Hospitality and Tourism Program at UW-Stout. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). University Of Wisconsin-Stout, Menomonie. Tokar, D. M., Fischer, A. R. ve Subisch, L. M. (1998). Personality and Vocational Behavior: A Selective Review of the Literature, , Journal of Vocational Behavior, 53: TÜROFED Turizm Raporu (2011). Yıl 1, Sayı 4, Mart, Erişim Tarihi: Ünüvar, Ş. ve Başoda, A. (2012). Algılanan Hizmet Verme Yatkınlığının Müşteri Memnuniyeti Üzerindeki Etkisi: Konaklama İşletmelerinde Bir Araştırma, SOİD Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 9 (1): Weinstein, T. A. R., Capitanio, J. P. ve Gosling, S. D. (2008). Personality in Animals. İçinde O. P. John; R. W. Robins ve L. A. Pervin (Editörler), Handbook of Personality: Theory and Research (ss ), New York: The Guilford Press. YÖK (Yüksek Öğretim Kurumu). (2011). Üniversiteler, Erişim Tarihi: Zimmerman, R. D. (2008). Understanding the Impact of Personality Traits on Individuals Turnover Decisions: A Meta-Analytic Path Model, Personnel Psychology, 61: Cilt 23 = Sayı 2 = Güz 2012 = 219

Bilimsel Araştırma Yöntemleri I

Bilimsel Araştırma Yöntemleri I İnsan Kaynakları Yönetimi Bilim Dalı Tezli Yüksek Lisans Programları Bilimsel Yöntemleri I Dr. M. Volkan TÜRKER 8 Bilimsel Süreci* 1. Gözlem alanının belirlenmesi 2. Ön Bilgi Toplama Yazın Taraması 3.

Detaylı

Buse Erturan Gökhan Doğruyürür Ömer Faruk Gök Pınar Akyol Doç. Dr. Altan Doğan

Buse Erturan Gökhan Doğruyürür Ömer Faruk Gök Pınar Akyol Doç. Dr. Altan Doğan Buse Erturan Gökhan Doğruyürür Ömer Faruk Gök Pınar Akyol Doç. Dr. Altan Doğan Psikososyal Güvenlik İklimi Psikososyal güvenlik iklimi, örgütsel iklimin spesifik bir boyutu olup, çalışanların psikolojik

Detaylı

Uluslararası Öğrencilerin Ülke ve Üniversite Seçimlerini Etkileyen Faktörler

Uluslararası Öğrencilerin Ülke ve Üniversite Seçimlerini Etkileyen Faktörler Uluslararası Öğrencilerin Ülke ve Üniversite Seçimlerini Etkileyen Faktörler İSTANBUL AYDIN ÜNİVERSİTESİ Yüksek Öğretim Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi Eğitim Fakültesi 2 Giriş Dünyadaki hızlı

Detaylı

Siirt Üniversitesi Eğitim Fakültesi. Yrd. Doç. Dr. H. Coşkun ÇELİK Arş. Gör. Barış MERCİMEK

Siirt Üniversitesi Eğitim Fakültesi. Yrd. Doç. Dr. H. Coşkun ÇELİK Arş. Gör. Barış MERCİMEK Siirt Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yrd. Doç. Dr. H. Coşkun ÇELİK Arş. Gör. Barış MERCİMEK EYLÜL-2013 Bilgisayar, uzun ve çok karmaşık hesapları bile büyük bir hızla yapabilen, mantıksal (lojik) bağlantılara

Detaylı

Siirt Üniversitesi Eğitim Fakültesi. Yrd. Doç. Dr. H. Coşkun ÇELİK Arş. Gör. Barış MERCİMEK

Siirt Üniversitesi Eğitim Fakültesi. Yrd. Doç. Dr. H. Coşkun ÇELİK Arş. Gör. Barış MERCİMEK Siirt Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yrd. Doç. Dr. H. Coşkun ÇELİK Arş. Gör. Barış MERCİMEK EYLÜL-2013 Temel olarak bir bilgisayar, çeşitli donanım parçalarını bir araya getirip uygun bir çalışma platformunu

Detaylı

Alanya Ticaret ve Sanayi Odası (ALTSO) tarafından yürütülen bu projenin genel amacını şu konular oluşturmaktadır.

Alanya Ticaret ve Sanayi Odası (ALTSO) tarafından yürütülen bu projenin genel amacını şu konular oluşturmaktadır. Değerli Sektör Yöneticileri; Alanya Ticaret ve Sanayi Odası (ALTSO) tarafından yürütülen bu projenin genel amacını şu konular oluşturmaktadır. Otelcilik sektöründe çalışanların niteliklerini ve uzmanlaşmalarını

Detaylı

HS-003. Nuray ŞAHİN ORAK (Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Hemşirelik Bölümü, Hemşirelik Esasları Anabilim Dalı.

HS-003. Nuray ŞAHİN ORAK (Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Hemşirelik Bölümü, Hemşirelik Esasları Anabilim Dalı. HS-003 Nuray ŞAHİN ORAK (Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Hemşirelik Bölümü, Hemşirelik Esasları Anabilim Dalı. İstanbul) Sezgi ÇINAR PAKYÜZ (Celal Bayar Üniversitesi, Manisa Sağlık Yüksekokulu,

Detaylı

İhtiyaç ve Tutum Analizi Anketi. Sevgili Öğrenciler,

İhtiyaç ve Tutum Analizi Anketi. Sevgili Öğrenciler, İhtiyaç ve Tutum Analizi Anketi Sevgili Öğrenciler, Bu anket MLARG: risk grubundaki gençler için cep telefonu üzerinden İngilizce öğrenme (Proje Numarası: 2009-TR1-LEO05-08674) adında bir Avrupa Birliği

Detaylı

Bilimsel Araştırma Yöntemleri I

Bilimsel Araştırma Yöntemleri I İnsan Kaynakları Yönetimi Bilim Dalı Tezli Yüksek Lisans Programları Bilimsel Araştırma Yöntemleri I Dr. M. Volkan TÜRKER 7 Bilimsel Araştırma Süreci* 1. Gözlem Araştırma alanının belirlenmesi 2. Ön Bilgi

Detaylı

ÇOK ULUSLU ŞİRKETLERDE PERSONEL SEÇİMİ

ÇOK ULUSLU ŞİRKETLERDE PERSONEL SEÇİMİ ÇOKULUSLU ŞİRKETLERDE PERSONEL SEÇİMİ VE YERLEŞTİRMELER Uluslar arası Personel Seçimi ve İşe Yerleştirmeler Personel planlarına göre ihtiyaç duyulan personelin nitelik ve miktarı önceden saptanmaktadır.

Detaylı

Ankara ve Kastamonu Eğiticilerinin Mesleki Eğilime Göre Yönlendirme ve Kariyer Rehberliği Projesini Değerlendirme Sonuçları

Ankara ve Kastamonu Eğiticilerinin Mesleki Eğilime Göre Yönlendirme ve Kariyer Rehberliği Projesini Değerlendirme Sonuçları Ankara ve Kastamonu Eğiticilerinin Mesleki Eğilime Göre Yönlendirme ve Kariyer Rehberliği Projesini Değerlendirme Sonuçları Mesleki Eğilime Göre Yönlendirme ve Kariyer Rehberliği projesi kapsamında gerçekleştirilen

Detaylı

FARKLI BRANŞTAKİ ÖĞRETMENLERİN PSİKOLOJİK DAYANIKLILIK DÜZEYLERİNİN BAZI DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ. Abdulkadir EKİN, Yunus Emre YARAYAN

FARKLI BRANŞTAKİ ÖĞRETMENLERİN PSİKOLOJİK DAYANIKLILIK DÜZEYLERİNİN BAZI DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ. Abdulkadir EKİN, Yunus Emre YARAYAN FARKLI BRANŞTAKİ ÖĞRETMENLERİN PSİKOLOJİK DAYANIKLILIK DÜZEYLERİNİN BAZI DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ Abdulkadir EKİN, Yunus Emre YARAYAN Kuramsal Çerçeve GİRİŞ Psikolojik dayanıklılık üzerine yapılan

Detaylı

Esas Sosyal 2017 İlk Fırsat Programı Değerlendirme Raporu. III. Paydaşlara göre Genel Değerlendirmeler ve Geri Bildirimler

Esas Sosyal 2017 İlk Fırsat Programı Değerlendirme Raporu. III. Paydaşlara göre Genel Değerlendirmeler ve Geri Bildirimler Esas Sosyal 2017 İlk Fırsat Programı Değerlendirme Raporu İÇİNDEKİLER I. İzleme Değerlendirme Yöntemi II. Yönetici Özeti III. Paydaşlara göre Genel Değerlendirmeler ve Geri Bildirimler 1 I. İzleme Değerlendirme

Detaylı

GÜVENLİK İKLİMİNİN BİREYSEL, ÖRGÜTSEL VE ORTAM ETMENLERİNİN BÜYÜK ÖLÇEKLİ MAKİNE, KİMYA VE MADEN İŞLETMELERİNDE İNCELENMESİ

GÜVENLİK İKLİMİNİN BİREYSEL, ÖRGÜTSEL VE ORTAM ETMENLERİNİN BÜYÜK ÖLÇEKLİ MAKİNE, KİMYA VE MADEN İŞLETMELERİNDE İNCELENMESİ GÜVENLİK İKLİMİNİN BİREYSEL, ÖRGÜTSEL VE ORTAM ETMENLERİNİN BÜYÜK ÖLÇEKLİ MAKİNE, KİMYA VE MADEN İŞLETMELERİNDE İNCELENMESİ Doç. Dr. Yakup KARA Ertuğrul YOZGAT (A Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı) (İş Müfettişi

Detaylı

Yard. Doç. Dr. Mine Afacan Fındıklı. İş Değerleri ve Çalışma Hayatına Yansımaları

Yard. Doç. Dr. Mine Afacan Fındıklı. İş Değerleri ve Çalışma Hayatına Yansımaları Yard. Doç. Dr. Mine Afacan Fındıklı İş Değerleri ve Çalışma Hayatına Yansımaları İstanbul - 2013 Yayın No : 2918 İşletme-Ekonomi Dizisi : 590 1. Baskı Haziran 2013 İSTANBUL ISBN 978-605 - 377-943 - 8 Copyright

Detaylı

En Gözde Üniversiteler2014

En Gözde Üniversiteler2014 2014 En Gözde Üniversiteler2014 En Gözde Üniversiteler 2014 Metodoloji ve Örneklem büyüklüğü Türkiye genelinde 89 üniversiteden öğrencilerin, kendi üniversiteleri ile ilgili 12 başlık halinde 56 soruyu

Detaylı

GEDİZ ÜNİVERSİTESİ PSİKOLOJİ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI

GEDİZ ÜNİVERSİTESİ PSİKOLOJİ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI GEDİZ ÜNİVERSİTESİ PSİKOLOJİ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI I. YARIYIL PSI 501 İleri İstatistik Zorunlu 3 0 3 8 Seçmeli Seçmeli 3 0 3 8 II. YARIYIL Seçmeli Seçmeli 3 0 3 8 Seçmeli Seçmeli 3 0 3 8 III. YARIYIL

Detaylı

T.C. DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ STRATEJİ GELİŞTİRME DAİRE BAŞKANLIĞI Yılı Çalışan Memnuniyeti Anket Raporu

T.C. DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ STRATEJİ GELİŞTİRME DAİRE BAŞKANLIĞI Yılı Çalışan Memnuniyeti Anket Raporu T.C. DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ STRATEJİ GELİŞTİRME DAİRE BAŞKANLIĞI 2013 Yılı Çalışan Memnuniyeti Anket Raporu OCAK 2014 1.1 Araştırmanın Amacı Araştırmada, Dokuz Eylül Üniversitesi Strateji Geliştirme

Detaylı

Proje Adı: Türkiye Akademisinde Toplumsal Cinsiyet Algısı ve Yansımaları. Araştırma Şirketi Araştırma Veren Veri Toplama Firması

Proje Adı: Türkiye Akademisinde Toplumsal Cinsiyet Algısı ve Yansımaları. Araştırma Şirketi Araştırma Veren Veri Toplama Firması Proje Adı: Türkiye Akademisinde Toplumsal Cinsiyet Algısı ve Yansımaları Araştırma Şirketi Araştırma Veren Veri Toplama Firması Araştırmanın Künyesi Kullanılan yöntem(ler) Kalitatif Kantitatif Diğer (açıklayınız)

Detaylı

T.C. DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ STRATEJİ GELİŞTİRME DAİRE BAŞKANLIĞI. 2012 Yılı Çalışan Memnuniyeti Anket Raporu

T.C. DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ STRATEJİ GELİŞTİRME DAİRE BAŞKANLIĞI. 2012 Yılı Çalışan Memnuniyeti Anket Raporu T.C. DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ STRATEJİ GELİŞTİRME DAİRE BAŞKANLIĞI 2012 Yılı Çalışan Memnuniyeti Anket Raporu OCAK 2013 1.1 Araştırmanın Amacı Araştırmada, Dokuz Eylül Üniversitesi Strateji Geliştirme

Detaylı

ÖRNEK BULGULAR. Tablo 1: Tanımlayıcı özelliklerin dağılımı

ÖRNEK BULGULAR. Tablo 1: Tanımlayıcı özelliklerin dağılımı BULGULAR Çalışma tarihleri arasında Hastanesi Kliniği nde toplam 512 olgu ile gerçekleştirilmiştir. Olguların yaşları 18 ile 28 arasında değişmekte olup ortalama 21,10±1,61 yıldır. Olguların %66,4 ü (n=340)

Detaylı

MAĞAZA İMAJI, MAĞAZA MEMNUNİYETİ VE MAĞAZA SADAKATİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN TÜKETİCİLER AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ ÖZET

MAĞAZA İMAJI, MAĞAZA MEMNUNİYETİ VE MAĞAZA SADAKATİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN TÜKETİCİLER AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ ÖZET D.E.Ü.İ.İ.B.F. Dergisi Cilt:22 Sayı:1, Yıl:2007, ss:105-121 MAĞAZA İMAJI, MAĞAZA MEMNUNİYETİ VE MAĞAZA SADAKATİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN TÜKETİCİLER AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ Murat Selim SELVİ * Hatice ÖZKOÇ

Detaylı

KUYUMCULUK VE TAKI TASARIMI PROGRAMI ÖĞRENCĐLERĐNĐN OKULDAN BEKLENTĐLERĐ VE MESLEKĐ GELECEKLERĐNĐN DEĞERLENDĐRĐLMESĐ

KUYUMCULUK VE TAKI TASARIMI PROGRAMI ÖĞRENCĐLERĐNĐN OKULDAN BEKLENTĐLERĐ VE MESLEKĐ GELECEKLERĐNĐN DEĞERLENDĐRĐLMESĐ MYO-ÖS 2010- Ulusal Meslek Yüksekokulları Öğrenci Sempozyumu 21-22 EKĐM 2010-DÜZCE KUYUMCULUK VE TAKI TASARIMI PROGRAMI ÖĞRENCĐLERĐNĐN OKULDAN BEKLENTĐLERĐ VE MESLEKĐ GELECEKLERĐNĐN DEĞERLENDĐRĐLMESĐ Pınar

Detaylı

Antalya, 2015 FEP. Katılımcı Anket. Sonuçları

Antalya, 2015 FEP. Katılımcı Anket. Sonuçları FEP Katılımcı Anket Sonuçları Antalya, 2015 w Türkiye Bağımlılıkla Mücadele Eğitim Programı (TBM) Formatör Eğitim Programı (FEP) Uygulama Değerlendirme Raporu (Yönetici Özeti) Antalya da 10.11.2014 ile

Detaylı

KARİYER YÖNETİMİ. Kariyer teorisi iki nokta üzerinde odaklanmaktadır. Öğr. Grv.. M. Volkan TÜRKER

KARİYER YÖNETİMİ. Kariyer teorisi iki nokta üzerinde odaklanmaktadır. Öğr. Grv.. M. Volkan TÜRKER KARİYER YÖNETİMİ Öğr. Grv.. M. Volkan TÜRKER 7 KARİYER YÖNETİMİ Kariyer, bireyin mesleği ile ilgili pozisyonları, çalışma hayatı boyunca peş peşe kullanması ve organizasyonun üst kademelerine doğru ilerlemesidir.

Detaylı

FEN BİLGİSİ ÖĞRETMEN ADAYLARININ FEN BRANŞLARINA KARŞI TUTUMLARININ İNCELENMESİ

FEN BİLGİSİ ÖĞRETMEN ADAYLARININ FEN BRANŞLARINA KARŞI TUTUMLARININ İNCELENMESİ FEN BİLGİSİ ÖĞRETMEN ADAYLARININ FEN BRANŞLARINA KARŞI TUTUMLARININ İNCELENMESİ Sibel AÇIŞLI 1 Ali KOLOMUÇ 1 1 Artvin Çoruh Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, İlköğretim Bölümü Özet: Araştırmada fen bilgisi

Detaylı

STRATEJİK PLANI DIŞ PAYDAŞ ANKETİ. Mezun ( ) Veli ( ) Şirket ( ) STK ( ) Üniversite ( ) Kamu Kuruluşu ( ) Diğer ( )

STRATEJİK PLANI DIŞ PAYDAŞ ANKETİ. Mezun ( ) Veli ( ) Şirket ( ) STK ( ) Üniversite ( ) Kamu Kuruluşu ( ) Diğer ( ) 2018-2022 STRATEJİK PLANI DIŞ PAYDAŞ ANKETİ Bu anket Üniversitemiz 2018-2022 Stratejik Planına temel olacak durum analiz raporunda kullanılmak üzere hazırlanmıştır. Üniversitemiz 2018-2022 stratejik planının

Detaylı

İÇİNDEKİLER GİRİŞ...1 BİRİNCİ BÖLÜM

İÇİNDEKİLER GİRİŞ...1 BİRİNCİ BÖLÜM İÇİNDEKİLER GİRİŞ...1 BİRİNCİ BÖLÜM 1. YETENEK KAVRAMI...3 1.1. Yeteneğin Tanımı...3 1.2. Yetenek Kavramının Tarihsel Gelişimi...7 1.3. Yetenek Kavramının İş Yaşamına Girmesi...8 1.3.1. Küreselleşme Olgusu...8

Detaylı

D.I.S.C. Kişilik Envanteri. ve Geçerlilik Raporu

D.I.S.C. Kişilik Envanteri. ve Geçerlilik Raporu D.I.S.C. Kişilik Envanteri ve Geçerlilik Raporu Özet DISC batı ülkelerinde uzun zamandır kullanılan en yaygın davranış profili belirleme aracıdır. Glosis DISC i Türkçe ye ve Türk insanına uyarlayan ilk

Detaylı

ULUSLAR ARASI 9. BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR ÖĞRETMENLİĞİ KONGRESİ

ULUSLAR ARASI 9. BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR ÖĞRETMENLİĞİ KONGRESİ ULUSLAR ARASI 9. BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR ÖĞRETMENLİĞİ KONGRESİ SPOR YAPAN VE YAPMAYAN ORTA ÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİNİN İLETİŞİM BECERİLERİ İLE EMPATİK EĞİLİM DÜZEYLERİNİN BAZI DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ

Detaylı

KIMYA BÖLÜMÜ ÖĞRENCİLERİNİN ENDÜSTRİYEL KİMYAYA YÖNELİK TUTUMLARI VE ÖZYETERLİLİK İNANÇLARI ARASINDAKİ İLİŞKİ; CELAL BAYAR ÜNİVERSİTESİ ÖRNEĞİ

KIMYA BÖLÜMÜ ÖĞRENCİLERİNİN ENDÜSTRİYEL KİMYAYA YÖNELİK TUTUMLARI VE ÖZYETERLİLİK İNANÇLARI ARASINDAKİ İLİŞKİ; CELAL BAYAR ÜNİVERSİTESİ ÖRNEĞİ KIMYA BÖLÜMÜ ÖĞRENCİLERİNİN ENDÜSTRİYEL KİMYAYA YÖNELİK TUTUMLARI VE ÖZYETERLİLİK İNANÇLARI ARASINDAKİ İLİŞKİ; CELAL BAYAR ÜNİVERSİTESİ ÖRNEĞİ Öğr. Gör. Gülbin KIYICI Arş.Gör.Dr. Nurcan KAHRAMAN Prof.

Detaylı

T.C. ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ Kalite Geliştirme ve İzleme Birimi

T.C. ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ Kalite Geliştirme ve İzleme Birimi TARİH : / /20 NASIL BİR SİSTEM UYGULANACAK? Performans değerlendirmesinde açık değerlendirme sistemi uygulanacaktır. Bu nedenle önce personel kendisini değerlendirecek, sonrada aşağıda belirtilen şekliyle

Detaylı

İKTİSADİ VE İDARİ BİLİMLER FAKÜLTESİ ÖRGÜTSEL DAVRANIŞ CASUS OYUNU FİLM ANALİZ ÇALIŞMASI. HAZIRLAYAN İmran NİŞANCI

İKTİSADİ VE İDARİ BİLİMLER FAKÜLTESİ ÖRGÜTSEL DAVRANIŞ CASUS OYUNU FİLM ANALİZ ÇALIŞMASI. HAZIRLAYAN İmran NİŞANCI İKTİSADİ VE İDARİ BİLİMLER FAKÜLTESİ ÖRGÜTSEL DAVRANIŞ CASUS OYUNU FİLM ANALİZ ÇALIŞMASI HAZIRLAYAN İmran NİŞANCI Sayfa 1 CASUS OYUNU FİLMİ ABD nin merkezi haber alma ve haber verme teşkilatı. İngilizce

Detaylı

MESLEĞE VE ÖRGÜTE BAĞLILIĞIN ÇOK YÖNLÜ İNCELENMESİNDE MEYER-ALLEN MODELİ

MESLEĞE VE ÖRGÜTE BAĞLILIĞIN ÇOK YÖNLÜ İNCELENMESİNDE MEYER-ALLEN MODELİ İ.Ü. İşletme Fakültesi Dergisi, C: 28, S: 1/Nisan 1999, s; 7-İS MESLEĞE VE ÖRGÜTE BAĞLILIĞIN ÇOK YÖNLÜ İNCELENMESİNDE MEYER-ALLEN MODELİ Prof.Dr.Ayşe Can BAYSAL ve Prof.Dr.Mahmut PAKSOY İstanbul Üniversitesi

Detaylı

THOMAS TÜRKİYE PPA Güvenilirlik, Geçerlilik ve Standardizasyon Çalışmaları Özet Rapor

THOMAS TÜRKİYE PPA Güvenilirlik, Geçerlilik ve Standardizasyon Çalışmaları Özet Rapor THOMAS TÜRKİYE PPA Güvenilirlik, Geçerlilik ve Standardizasyon Çalışmaları Özet Rapor Amaç Aşamalar Örneklem Analizler PPA Güvenilirlik, Geçerlilik ve Standardizasyon Çalışmaları nın amacı, yeni örneklemler

Detaylı

Personel ve Öğrenci Memnuniyet Anketleri Sonuçları

Personel ve Öğrenci Memnuniyet Anketleri Sonuçları ANKARA YILDIRIM BEYAZIT ÜNİVERSİTESİ İstatistik Araştırma ve Uygulama Merkezi 6.6.17 Personel ve Öğrenci iyet Anketleri Sonuçları 1 İÇİNDEKİLER Sayfa iyet Anketi Sonuçları 1-7 Akademik Personel iyet Anketi

Detaylı

KÖY VE ŞEHİR YERLEŞİM YERLERİNDEKİ AİLELERİN MATEMATİK ÖĞRETİMİNE KATILIMI

KÖY VE ŞEHİR YERLEŞİM YERLERİNDEKİ AİLELERİN MATEMATİK ÖĞRETİMİNE KATILIMI KÖY VE ŞEHİR YERLEŞİM YERLERİNDEKİ AİLELERİN MATEMATİK ÖĞRETİMİNE KATILIMI Denizhan KARACA, Hülya GÜR Balıkesir Üniversitesi, Necatibey Eğitim Fakültesi OFMAE Bölümü, BALIKESİR ÖZET: Okulda verilen eğitim

Detaylı

ÖĞRETMEN ADAYLARININ PROBLEM ÇÖZME BECERİLERİ

ÖĞRETMEN ADAYLARININ PROBLEM ÇÖZME BECERİLERİ ÖĞRETMEN ADAYLARININ PROBLEM ÇÖZME BECERİLERİ Doç. Dr. Deniz Beste Çevik Balıkesir Üniversitesi Necatibey Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalı beste@balikesir.edu.tr

Detaylı

Siirt Üniversitesi Eğitim Fakültesi. Halil Coşkun ÇELİK

Siirt Üniversitesi Eğitim Fakültesi. Halil Coşkun ÇELİK Siirt Üniversitesi Eğitim Fakültesi Halil Coşkun ÇELİK 15 Mayıs 2008 Hemen hemen her bilim alanındaki gelişmeler, yapılmış sistematik araştırmaların katkılarına bağlıdır. Bu yüzden genel olarak araştırma,

Detaylı

KARİYER YÖNETİMİ. Ö ğr. G ör. Sultan TÜRKME N KESKİN

KARİYER YÖNETİMİ. Ö ğr. G ör. Sultan TÜRKME N KESKİN KARİYER YÖNETİMİ Ö ğr. G ör. Sultan TÜRKME N KESKİN Kariyer, meslekte ilerleme, yükselme ve başarılı olma Kariyer, bir kişinin tüm çalışma yaşamı boyunca çalıştığı işle ilgili ileriye dönük planlar yapmasıdır.

Detaylı

Üniversite Hastanesi mi; Bölge Ruh Sağlığı Hastanesi mi? Ayaktan Başvuran Psikiyatri Hastalarını Hangisi Daha Fazla Memnun Ediyor?

Üniversite Hastanesi mi; Bölge Ruh Sağlığı Hastanesi mi? Ayaktan Başvuran Psikiyatri Hastalarını Hangisi Daha Fazla Memnun Ediyor? Üniversite Hastanesi mi; Bölge Ruh Sağlığı Hastanesi mi? Ayaktan Başvuran Psikiyatri Hastalarını Hangisi Daha Fazla Memnun Ediyor? Ebru Turgut 1, Yunus Emre Sönmez 2, Şeref Can Gürel 1, Sertaç Ak 1 1 Hacettepe

Detaylı

Birgül BURUNKAYA - Uzman Adana İl Sağlık Müdürlüğü Halk Sağlığı Hizmetleri Başkanlığı Çalışan Sağlığı Birimi ANTALYA

Birgül BURUNKAYA - Uzman Adana İl Sağlık Müdürlüğü Halk Sağlığı Hizmetleri Başkanlığı Çalışan Sağlığı Birimi ANTALYA Sağlık Çalışanlarının Çalışan Güvenliği Uygulamalarından Memnuniyetleri ve İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Hakkındaki Bilgi Düzeyleri (Eğitim ve Araştırma Hastanesi Örneği) Birgül BURUNKAYA - Uzman Adana

Detaylı

İZMİR KÂTİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİ ÖĞRENCİ İŞLERİ DAİRE BAŞKANLIĞI. ÖĞRENCİ MEMNUNİYET ANKETİ SONUÇ RAPORU (15-20 Haziran 2017)

İZMİR KÂTİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİ ÖĞRENCİ İŞLERİ DAİRE BAŞKANLIĞI. ÖĞRENCİ MEMNUNİYET ANKETİ SONUÇ RAPORU (15-20 Haziran 2017) İZMİR KÂTİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİ ÖĞRENCİ İŞLERİ DAİRE BAŞKANLIĞI ÖĞRENCİ MEMNUNİYET ANKETİ SONUÇ RAPORU (15-20 Haziran 2017) AMAÇ İZMİR KÂTİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİ ÖĞRENCİLERİNİN MEMNUNİYET DÜZEYLERİNİN SAPTANMASI

Detaylı

EĞİTİM YÖNETİMİ BİLİM DALI TEZLİ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI DERS İÇERİKLERİ

EĞİTİM YÖNETİMİ BİLİM DALI TEZLİ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI DERS İÇERİKLERİ EĞİTİM YÖNETİMİ BİLİM DALI TEZLİ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI DERS İÇERİKLERİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ Bu ders kapsamında Eğitim Bilimleri ve Öğretmen Yetiştirme Alanında kullanılan nicel ve nitel araştırma

Detaylı

TERSİNE MENTORLUK. Tersine Mentorluk İlişkisinin Özellikleri

TERSİNE MENTORLUK. Tersine Mentorluk İlişkisinin Özellikleri TERSİNE MENTORLUK Tersine mentorluk, öğrenmeyi teşvik eden ve jenerasyonlar arası ilişkiyi kolaylaştıran yenilikçi bir mentorluk uygulamasıdır. Mentor rolünde genç ve düşük kıdemli bir kişi bulunurken,

Detaylı

MAVİ YAKALILARIN ÇALIŞMAYA YÖNELİK TUTUMLARI

MAVİ YAKALILARIN ÇALIŞMAYA YÖNELİK TUTUMLARI MAVİ YAKALILARIN ÇALIŞMAYA YÖNELİK TUTUMLARI ÇALIŞMA PSİKOLOJİSİ VERİ BANKASI ÖRNEĞİ www.calismapsikolojisi.net Yrd. Doç. Dr. Burcu KÜMBÜL GÜLER Kocaeli Üniversitesi Gündem İnsan Kaynakları ve Çalışma

Detaylı

Özel Bir Hastane Grubu Ameliyathanelerinde Çalışan Hemşirelerine Uygulanan Yetkinlik Sisteminin İş Doyumlarına Etkisinin Belirlenmesi

Özel Bir Hastane Grubu Ameliyathanelerinde Çalışan Hemşirelerine Uygulanan Yetkinlik Sisteminin İş Doyumlarına Etkisinin Belirlenmesi Özel Bir Hastane Grubu Ameliyathanelerinde Çalışan Hemşirelerine Uygulanan Yetkinlik Sisteminin İş Doyumlarına Etkisinin Belirlenmesi Sibel Yıldırım*, İlknur İnanır**, Zerrin Kaya*** * Acıbadem Hastanesi,

Detaylı

Hogan Kişilik Ölçümü

Hogan Kişilik Ölçümü SEÇİM GELİŞİM LİDERLİK Hogan Kişilik Ölçümü Genel Değerlendirme Rehberi KIŞILIK BILIMI GİRİŞ Hogan Kişilik Ölçümü () iş performansı tahminlerinde de kullanılan bir normal kişilik ölçeğidir. çalışan seçimi,

Detaylı

T.C. DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ STRATEJİ GELİŞTİRME DAİRE BAŞKANLIĞI. 2011 Yılı Çalışan Memnuniyeti Anket Raporu

T.C. DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ STRATEJİ GELİŞTİRME DAİRE BAŞKANLIĞI. 2011 Yılı Çalışan Memnuniyeti Anket Raporu T.C. DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ STRATEJİ GELİŞTİRME DAİRE BAŞKANLIĞI 2011 Yılı Çalışan Memnuniyeti Anket Raporu ARALIK 2011 1.1 Araştırmanın Amacı Araştırmada, Dokuz Eylül Üniversitesi Strateji Geliştirme

Detaylı

İŞLETME FAKÜLTESİ TARİHÇEMİZ

İŞLETME FAKÜLTESİ TARİHÇEMİZ İŞLETME FAKÜLTESİ TARİHÇEMİZ İşletme Fakültesi; 1992 yılında, Ege ve çevre bölgelerin alanında uluslararası tanınırlığa sahip, İngilizce eğitim veren yüksek öğretim kurumu ihtiyacını karşılamak amacıyla

Detaylı

ETKİN YÖNETİM BECERİLERİ - FERDİN HOYİ 10 MART 2010- ÇARŞAMBA İNSAN ODAKLI YÖNETİM - FERDİN HOYİ 24 MART 2010 - ÇARŞAMBA

ETKİN YÖNETİM BECERİLERİ - FERDİN HOYİ 10 MART 2010- ÇARŞAMBA İNSAN ODAKLI YÖNETİM - FERDİN HOYİ 24 MART 2010 - ÇARŞAMBA MART EĞİTİMLERİ ETKİN YÖNETİM BECERİLERİ - FERDİN HOYİ 10 MART 2010- ÇARŞAMBA İNSAN ODAKLI YÖNETİM - FERDİN HOYİ 24 MART 2010 - ÇARŞAMBA EĞİTİM PROGRAMLARI Geçmişten geleceğe köprü... MART/ 2010 10 MARTT

Detaylı

Doç. Dr. Demet ÜNALAN Doç. Dr. Mehmet S. İLKAY Uzman Tülin FİLİK ERCİYES ÜNİVERSİTESİ

Doç. Dr. Demet ÜNALAN Doç. Dr. Mehmet S. İLKAY Uzman Tülin FİLİK ERCİYES ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK HİZMETLERİ ÇALIŞANLARININ ÖRGÜTSEL BAĞLILIK DÜZEYLERİNİN ÖLÇÜLMESİ: ERCİYES ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ ÇALIŞANLARI ÜZERİNDE BİR UYGULAMA Doç. Dr. Demet ÜNALAN Doç. Dr. Mehmet

Detaylı

Matematik Başarısında Dünya Ülkeleri İçerisinde Türkiye nin Konumu: TIMSS * Verileri

Matematik Başarısında Dünya Ülkeleri İçerisinde Türkiye nin Konumu: TIMSS * Verileri Matematik Başarısında Dünya Ülkeleri İçerisinde Türkiye nin Konumu: TIMSS * Verileri Yrd. Doç. Dr. Nuray Ç. Dedeoğlu İlköğretim Matematik Eğitimi ndedeoglu@sakarya.edu.tr *TIMSS-Trends in International

Detaylı

İNSAN MÜHENDİSLİĞİ 1

İNSAN MÜHENDİSLİĞİ 1 İNSAN MÜHENDİSLİĞİ 1 Prof.Dr.Coşkun Can Aktan İnsan mühendisliği, insanı yönetme sanatıdır. Bir başka ifadeyle insan mühendisliği, insanı yönetme sanatı ve insan kalitesi ni arttırmaya yönelik tüm çaba

Detaylı

İZMİR İLİ MLO OKULLARINDA BİYOLOJİ DERSLERİNDE EĞİTİM TEKNOLOJİSİ UYGULAMALARININ (BİLGİSAYARIN) ETKİLİLİĞİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

İZMİR İLİ MLO OKULLARINDA BİYOLOJİ DERSLERİNDE EĞİTİM TEKNOLOJİSİ UYGULAMALARININ (BİLGİSAYARIN) ETKİLİLİĞİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA İZMİR İLİ MLO OKULLARINDA BİYOLOJİ DERSLERİNDE EĞİTİM TEKNOLOJİSİ UYGULAMALARININ (BİLGİSAYARIN) ETKİLİLİĞİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA Fulya USLU, Rıdvan KETE Dokuz Eylül Üniversitesi, Buca Eğitim Fakültesi,

Detaylı

ULUSLARARASI 9. BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR ÖĞRETMENLİĞİ KONGRESİ

ULUSLARARASI 9. BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR ÖĞRETMENLİĞİ KONGRESİ ULUSLARARASI 9. BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR ÖĞRETMENLİĞİ KONGRESİ SPOR BİLİMLERİ FAKÜLTESİ ÖĞRENCİLERİNİN BOŞ ZAMAN AKTİVİTELERİNE VERDİKLERİ ANLAMIN VE YAŞAM DOYUMLARININ İNCELENMESİ: AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ ÖRNEĞİ

Detaylı

Politika Notu 09/2 ÇALIŞAN ANNELERİN ÇOCUKLARI DAHA BAŞARILI. Yönetici Özeti

Politika Notu 09/2 ÇALIŞAN ANNELERİN ÇOCUKLARI DAHA BAŞARILI. Yönetici Özeti Politika Notu 09/2 20.03.2009 ÇALIŞAN ANNELERİN ÇOCUKLARI DAHA BAŞARILI Mehmet Alper Dinçer 1 ve Gökçe Uysal Kolaşin 2 Yönetici Özeti OECD, 2000 den beri üç senede bir OECD ülkeleri ve diğer katılımcı

Detaylı

ANABİLİM EĞİTİM KURUMLARI ARKADAŞLIK İLİŞKİLERİ

ANABİLİM EĞİTİM KURUMLARI ARKADAŞLIK İLİŞKİLERİ A u ok na lu ANABİLİM EĞİTİM KURUMLARI ARKADAŞLIK İLİŞKİLERİ PSİKOLOJİK DANIŞMANLIK VE REHBERLİK BİRİMİ - MART 2014 ANAOKULLARI BÜLTENİ ARKADAŞLIK İLİŞKİLERİ Okul öncesi dönem, gelişimin hızlı olması ve

Detaylı

MBA 507 (3) TUTUMLAR VE İŞ TATMİNİ

MBA 507 (3) TUTUMLAR VE İŞ TATMİNİ MBA 507 (3) TUTUMLAR VE İŞ TATMİNİ Tutum Tutum bir kişinin diğer bir kişi, bir olay veya çevresi ile ilgili olarak negatif veya pozitif tavırdır. Tutum Tutumlar değerler gibi sosyal ve duygusal inşalardır

Detaylı

Doç.Dr. Yavuz CABBAR Dr. Mustafa Kemal TOPCU

Doç.Dr. Yavuz CABBAR Dr. Mustafa Kemal TOPCU Çalışanların Beklenti ve Yükümlülüklerinin İşgücü Verimliliğine Etkilerinin Psikolojik Sözleşme Kuramı Bağlamında Değerlendirilmesi: Ankara Sanayi Odası Üyeleri Örnekleminde Bir Araştırma Doç.Dr. Yavuz

Detaylı

5. BÖLÜM: BULGULAR Yerleşik Yabancılara Yönelik Bulgular

5. BÖLÜM: BULGULAR Yerleşik Yabancılara Yönelik Bulgular 5. BÖLÜM: BULGULAR Bu bölümde proje süresince belirlenmiş hedefler ışığında ulaşılan bulgulara yer verilmiştir. Bulgular, yerleşik yabancılar ve halk kütüphaneleri olmak üzere iki farklı bölümde sunulmuştur.

Detaylı

İŞ GÜVENLİĞİ KÜLTÜRÜ

İŞ GÜVENLİĞİ KÜLTÜRÜ Dr. Salih DURSUN İŞ GÜVENLİĞİ KÜLTÜRÜ KAVRAM MODELLER UYGULAMA Beta Yay n No : 2668 İşletme - Ekonomi : 558 1. Baskı Mart 2012 - İSTANBUL ISBN 978-605 - 377-692 - 5 Copyright Bu kitab n bu bas s n n Türkiye

Detaylı

Üniversite Öğrencilerinin İş Bulma ve Kariyer Beklentilerinin İş ve Meslek Danışmanlığı Hizmetlerinden Etkilenmesi: Yalova Üniversitesi Örneği

Üniversite Öğrencilerinin İş Bulma ve Kariyer Beklentilerinin İş ve Meslek Danışmanlığı Hizmetlerinden Etkilenmesi: Yalova Üniversitesi Örneği Üniversite Öğrencilerinin İş Bulma ve Kariyer Beklentilerinin İş ve Meslek Danışmanlığı Hizmetlerinden Etkilenmesi: Yalova Üniversitesi Örneği Doç. Dr. Orhan KOÇAK Arş. Gör. Aysel KAYA Çağrı KIRTAY Genel

Detaylı

7. BÖLÜM. Seçim ve Yerleştirme

7. BÖLÜM. Seçim ve Yerleştirme 7. BÖLÜM Seçim ve Yerleştirme İşgören Seçimi İşgören seçimi, örgüt ve belirli bir pozisyon için adaylar arasından en iyi bireysel uyum göstereceklerin belirlenmesi sürecidir. Seçim faaliyetlerinin amacı,

Detaylı

İDARİ PERSONEL MEMNUNİYET ANKETİ

İDARİ PERSONEL MEMNUNİYET ANKETİ İDARİ PERSONEL MEMNUNİYET ANKETİ Kişisel Bilgiler: Göreviniz: Görev Yaptığınız Birim: Yaşınız: 18-30 31-40 41-50 51-60 61 ve üstü Cinsiyetiniz: Kadın Erkek Üniversitemizdeki Hizmet Yılınız: 1 yıldan az

Detaylı

MEDYA VE İLETİŞİM YÖNETİMİ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI BÜTÜNLEŞİK PAZARLAMA İLETİŞİMİ YÖNETİMİ YOĞUNLAŞMA ALANI BİLGİ PAKETİ

MEDYA VE İLETİŞİM YÖNETİMİ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI BÜTÜNLEŞİK PAZARLAMA İLETİŞİMİ YÖNETİMİ YOĞUNLAŞMA ALANI BİLGİ PAKETİ MEDYA VE İLETİŞİM YÖNETİMİ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI BÜTÜNLEŞİK PAZARLAMA İLETİŞİMİ YÖNETİMİ YOĞUNLAŞMA ALANI BİLGİ PAKETİ 1. Program Bilgileri Amaçlar: Medya ve İletişim Yönetimi Yüksek Lisans Programına

Detaylı

Irmak Neden Farklıdır? >> 20. Eğitim Yılımızı Tamamlarken...

Irmak Neden Farklıdır? >> 20. Eğitim Yılımızı Tamamlarken... > 20. Eğitim Yılımızı Tamamlarken... «IRMAK NEDEN FARKLIDIR?» 20. Eğitim Yılımızı Tamamlarken Değerli Irmak Ailesi; 20. Eğitim yılımızı tamamlarken kurumumuzun geldiği farklı

Detaylı

ANKET DEĞERLENDİRME RAPORU. Ankete Katılan Toplam Kişi Sayısı :1426. Cinsiyetiniz?

ANKET DEĞERLENDİRME RAPORU. Ankete Katılan Toplam Kişi Sayısı :1426. Cinsiyetiniz? ANKET DEĞERLENDİRME RAPORU Ankete Katılan Toplam Kişi Sayısı :1426 Cinsiyetiniz? Medeni durumunuz? Eğitim durumunuz? Üniversitede her düzeydeki yöneticiler, kurumla ilgili görevlerinde başarılıdır. Yöneticiler,

Detaylı

Çalışan Devir Oranı Araştırması İşgücü Analitikleri Haziran 2015

Çalışan Devir Oranı Araştırması İşgücü Analitikleri Haziran 2015 Çalışan Devir Oranı Araştırması İşgücü Analitikleri Haziran 2015 2015 Peryön ve Towers Watson. Tüm hakları saklıdır. Çalışan Devir Oranı Araştırması - 2014 İçindekiler o Araştırma Hakkında 3 o Katılımcı

Detaylı

İŞ ANALİZİ ve YETKİNLİK MODELLEME

İŞ ANALİZİ ve YETKİNLİK MODELLEME İŞ ANALİZİ ve YETKİNLİK MODELLEME PozitifİK tarafından hazırlanmıştır. Tüm hakları saklıdır. YOURLOGO ÜRÜN VE HİZMETLERİMİZ 2 Projenin Amacı Projenin amacı, fonksiyonel bir yaklaşımla Kiptaş taki tüm pozisyonların

Detaylı

Çocukların Olumsuz Duyguları ile Baş Etme Ölçeğinin Psikometrik Çalışması

Çocukların Olumsuz Duyguları ile Baş Etme Ölçeğinin Psikometrik Çalışması Çocukların Olumsuz Duyguları ile Baş Etme Ölçeğinin Psikometrik Çalışması Yrd. Doç. Dr. Feyza Çorapçı Boğaziçi Üniversitesi, Psikoloji Bölümü Yrd. Doç. Dr. Bilge Yağmurlu Koç Üniversitesi, Psikoloji Bölümü

Detaylı

Ünite 1: İşyerinde Etkililik. Ünite 2: Liderlik Becerileri Geliştirme PEARSON İŞ PASAPORTU

Ünite 1: İşyerinde Etkililik. Ünite 2: Liderlik Becerileri Geliştirme PEARSON İŞ PASAPORTU PEARSON İŞ PASAPORTU Ünite 1: İşyerinde Etkililik 1 İşyerinde etkili davranış biçimlerinin anlaşılması 2 Etkili çalışma davranışlarının sergilenebilmesi 3 Kendi performansını değerlendirebilme 1.1 Çalışanların

Detaylı

İngilizce Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Tutumları 1. İngilizce Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Tutumları

İngilizce Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Tutumları 1. İngilizce Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Tutumları İngilizce Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Tutumları 1 İngilizce Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Tutumları İbrahim Üstünalp Mersin Üniversitesi İngilizce Öğretmen Adaylarının

Detaylı

The International New Issues In SOcial Sciences

The International New Issues In SOcial Sciences Number: 4 pp: 89-95 Winter 2017 SINIRSIZ İYİLEŞMENİN ÖRGÜT PERFORMANSINA ETKİSİ: BİR UYGULAMA Okan AY 1 Giyesiddin NUROV 2 ÖZET Sınırsız iyileşme örgütsel süreçlerin hiç durmaksızın örgüt içi ve örgüt

Detaylı

ÖĞRETMENLER, ÖĞRETMEN ADAYLARI VE ÖĞRETMEN YETERLĠKLERĠ

ÖĞRETMENLER, ÖĞRETMEN ADAYLARI VE ÖĞRETMEN YETERLĠKLERĠ ÖĞRETMENLER, ÖĞRETMEN ADAYLARI VE ÖĞRETMEN YETERLĠKLERĠ Yrd. Doç. Dr. Sevinç MERT UYANGÖR ArĢ. Gör. Mevhibe KOBAK Balıkesir Üniversitesi Necatibey Eğitim Fakültesi OFMAE-Matematik Eğitimi Özet: Bu çalışmada

Detaylı

Bir Sağlık Yüksekokulunda Öğrencilerin Eleştirel Düşünme Ve Problem Çözme Becerilerinin İncelenmesi

Bir Sağlık Yüksekokulunda Öğrencilerin Eleştirel Düşünme Ve Problem Çözme Becerilerinin İncelenmesi 186 Bir Sağlık Yüksekokulunda Öğrencilerin Eleştirel Düşünme Ve Problem Çözme Becerilerinin İncelenmesi Filiz Kantek, Akdeniz Üniversitesi Antalya Sağlık Yüksekokulu, Antalya,Türkiye, fkantek@akdeniz.edu.tr

Detaylı

Veri Toplama Teknikleri

Veri Toplama Teknikleri A. Gözlem Yoluyla Veri Toplama Teknikleri B. Soruşturma Yoluyla Nicel Veri Toplama Teknikleri Yazılı Soruşturma Tekniği Anket, Başarı Testi Yapılandırılmış Gözlem Önceden hazırlanmış göstergeler ve semboller

Detaylı

ANKARA YILDIRIM BEYAZIT ÜNİVERSİTESİ. Üniversite Akademik ve İdari Personel Memnuniyet Anket Sonuçları

ANKARA YILDIRIM BEYAZIT ÜNİVERSİTESİ. Üniversite Akademik ve İdari Personel Memnuniyet Anket Sonuçları ANKARA YILDIRIM BEYAZIT ÜNİVERSİTESİ İstatistik Araştırma ve Uygulama Merkezi 11.5.17 Üniversite Akademik ve İdari Personel iyet Anket Sonuçları 1 İÇİNDEKİLER Sayfa Yönetici Özeti 2-8 Akademik Personel

Detaylı

ULUSLARARASI SOSYAL BİLİMLER DERGİSİ

ULUSLARARASI SOSYAL BİLİMLER DERGİSİ , Sayfa / Pages: 58-61 DEMOGRAFİK DEĞİŞKENLERİN İŞ DOYUMUNA ETKİSİ: KIRŞEHİR İLİNDE BİR ARAŞTIRMA Doç. Dr. Hakan Vahit ERKUTLU 1 Öğr. Gör. Dr. Halil Özcan ÖZDEMİR 2 Öğr. Gör. Bedirhan ELDEN 3 ÖZET Emeğin

Detaylı

ÖRNEK RAPOR. Personality and Motivators Inventory. Yönetim Uyum ve Farkındalık Raporu YAŞ: 42

ÖRNEK RAPOR. Personality and Motivators Inventory. Yönetim Uyum ve Farkındalık Raporu YAŞ: 42 3 Personality and Motivators Inventory Yönetim Uyum ve Farkındalık Raporu Bu rapor kişiye özgü bir ölçme süreci sonun oluşturulmuştur ve konuyla ilgili uzmanların rehberliğinde yorumlanabilir. Rapor içeriğinde

Detaylı

SAKARYA ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ DÖRDÜNCÜ SINIF ÖĞRENCİLERİNİN ÖĞRETMENLİK MESLEĞİNE KARŞI TUTUMLARI

SAKARYA ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ DÖRDÜNCÜ SINIF ÖĞRENCİLERİNİN ÖĞRETMENLİK MESLEĞİNE KARŞI TUTUMLARI SAKARYA ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ DÖRDÜNCÜ SINIF ÖĞRENCİLERİNİN ÖĞRETMENLİK MESLEĞİNE KARŞI TUTUMLARI Arş.Gör. Duygu GÜR ERDOĞAN Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi dgur@sakarya.edu.tr Arş.Gör. Demet

Detaylı

TİCARİ LİMANLARDA HESAPVEREBİLİRLİK VE LOJİSTİK PERFORMANSA ETKİLERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

TİCARİ LİMANLARDA HESAPVEREBİLİRLİK VE LOJİSTİK PERFORMANSA ETKİLERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA TİCARİ LİMANLARDA HESAPVEREBİLİRLİK VE LOJİSTİK PERFORMANSA ETKİLERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA Prof. Dr. Ramazan KAYNAK Gebze Teknik Üniversitesi, İşletme Fakültesi Şükrü SATILMIŞ Kocaeli Üniversitesi, Karamürsel

Detaylı

Araştırma Metodları ve İletişim Becerileri (MMR 501) Ders Detayları

Araştırma Metodları ve İletişim Becerileri (MMR 501) Ders Detayları Araştırma Metodları ve İletişim Becerileri (MMR 501) Ders Detayları Ders Adı Ders Kodu Dönemi Ders Saati Uygulama Saati Laboratuar Saati Kredi AKTS Araştırma Metodları ve İletişim Becerileri MMR 501 Her

Detaylı

Toros Üniversitesi Sağlık Bilimleri Yüksekokulu Sağlık Yönetimi - 2. sınıf

Toros Üniversitesi Sağlık Bilimleri Yüksekokulu Sağlık Yönetimi - 2. sınıf Toros Üniversitesi Sağlık Bilimleri Yüksekokulu Sağlık Yönetimi - 2. sınıf SAĞLIK YÖNETİMİ II AKTS Kredisi 5 Hasta hakları, sorumlulukları, Sağlık İşletmelerinde Pazarlama Yönetimi Hasta ve Çalışan Güvenliği

Detaylı

YÖNETİCİ YETİŞTİRME VE GELİŞTİRME EĞİTİM PROGRAMI İÇERİĞİ

YÖNETİCİ YETİŞTİRME VE GELİŞTİRME EĞİTİM PROGRAMI İÇERİĞİ YÖNETİCİ YETİŞTİRME VE GELİŞTİRME EĞİTİM PROGRAMI İÇERİĞİ 2017 HEDEF KİTLE: Yöneticilik görevine yeni başlayanlar Yönetim pozisyonunda bulunanlar Şirket içi potansiyel yönetici adayları YÖNETİM DAVRANIŞI

Detaylı

1. Genel Olarak Mikro Kredi 2. Türkiye de Mikro Kredi Uygulayıcıları 3. Literatür İncelemesi 4. Çalışmanın Amacı 5. Çalışmanın Kapsamı 6.

1. Genel Olarak Mikro Kredi 2. Türkiye de Mikro Kredi Uygulayıcıları 3. Literatür İncelemesi 4. Çalışmanın Amacı 5. Çalışmanın Kapsamı 6. 1. Genel Olarak Mikro Kredi 2. Türkiye de Mikro Kredi Uygulayıcıları 3. Literatür İncelemesi 4. Çalışmanın Amacı 5. Çalışmanın Kapsamı 6. Çalışmanın Kısıtları 7. Araştırma Metodolojisi 8. Kullanılan Değişkenler

Detaylı

YÖNT 101 İŞLETMEYE GİRİŞ I

YÖNT 101 İŞLETMEYE GİRİŞ I YÖNT 101 İŞLETMEYE GİRİŞ I İŞLETME BİRİMİ VE İŞLETMEYİ TANIYALIM YONT 101- İŞLETMEYE GİRİŞ I 1 İŞLETME VE İLİŞKİLİ KAVRAMLAR ÖRGÜT KAVRAMI: Örgüt bir grup insanın faaliyetlerini bilinçli bir şekilde, ortak

Detaylı

T.C. ÇANKIRI KARATEKİN ÜNİVERSİTESİ

T.C. ÇANKIRI KARATEKİN ÜNİVERSİTESİ T.C. ÇANKIRI KARATEKİN ÜNİVERSİTESİ İÇ KONTROL SİSTEMİ EĞİTİMİ DEĞERLEMESİ RAPORU Mart 2010 1 ÖNSÖZ İç kontrol sistemi eğitiminin değerlendirmesi amacıyla Ç.K.Ü. de 253 yanıtlayıcıya uygulanan anket çalışması,

Detaylı

İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ DIŞ TİCARET ENSTİTÜSÜ WORKING PAPER SERIES. Tartışma Metinleri WPS NO/ 05 / 2015-8

İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ DIŞ TİCARET ENSTİTÜSÜ WORKING PAPER SERIES. Tartışma Metinleri WPS NO/ 05 / 2015-8 İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ DIŞ TİCARET ENSTİTÜSÜ WORKING PAPER SERIES Tartışma Metinleri WPS NO/ 05 / 2015-8 ÖRGÜT KÜLTÜRÜNÜN ÇALIŞAN MOTİVASYONUNA ETKİLERİ: BELEDİYECİLİK SEKTÖRÜNDE BİR UYGULAMA Nihat

Detaylı

İNSAN HAYATINI ŞEKİLLENDİRMEK: OKULÖNCESİ EĞİTİM

İNSAN HAYATINI ŞEKİLLENDİRMEK: OKULÖNCESİ EĞİTİM İNSAN HAYATINI ŞEKİLLENDİRMEK: OKULÖNCESİ EĞİTİM Bir bireyin eğitimi, doğumuyla birlikte başlar ve yaşam boyu sürer. Sosyal bilimciler tarafından yapılan pek çok araştırma, öğrenmenin önemli bir kısmının

Detaylı

ARAŞTIRMA METOTLARI VE VERİ TOPLAMA

ARAŞTIRMA METOTLARI VE VERİ TOPLAMA ARAŞTIRMA METOTLARI VE VERİ TOPLAMA VERİ TOPLAMA SÜRECİ Araştırma metotları Verilerin nerelerden Nasıl Kim tarafından Ne zaman Hangi veri toplama aracıyla toplanacağı Toplanan verilerin hangi teknikler

Detaylı

En İyi Yönetici, En Kötü Yönetici

En İyi Yönetici, En Kötü Yönetici En İyi Yönetici, En Kötü Yönetici Bu çalışma kâğıdını şimdiye kadar çalıştığınız en iyi ve en kötü yöneticilerin özelliklerini değerlendirmek için tek başınıza veya bir grupla birlikte kullanın. Nasıl

Detaylı

Anahtar Kelimeler: Tatmin, Öğrenci Tatmini, Öğrenci Başarısı.

Anahtar Kelimeler: Tatmin, Öğrenci Tatmini, Öğrenci Başarısı. ÖĞRENCİ TATMİN DÜZEYİ İLE BAŞARI ORTALAMALARI ARASINDAKİ İLİŞKİ: ERBAA MYO ÖRNEĞİ Tülay ÇELİK Gazi Osmanpaşa Üniversitesi Erbaa Meslek Yüksekokulu Öğretim Görevlisi tlycelik@hotmail.com Hüriye ÇINAR Gazi

Detaylı

ULUSLARARASI TİCARET ANA BİLİM DALI TEZLİ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI GÜZ YARIYILI (DERS AŞAMASI) Dersin. Ulusal Kredi. Kuramsal Saati.

ULUSLARARASI TİCARET ANA BİLİM DALI TEZLİ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI GÜZ YARIYILI (DERS AŞAMASI) Dersin. Ulusal Kredi. Kuramsal Saati. ULUSLARARASI TİCARET ANA BİLİM DALI TEZLİ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI GÜZ YARIYILI ( AŞAMASI) SOE5901 Uzmanlık Alan i Z 8 0 8 0 8 SOE5903 Danışmanlık Z 0 1 1 0 1 UTI5101 İstatistik ları Z 3 0 3 3 6 UTI5103

Detaylı

İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ

İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ T.C. Marmara Üniversitesi İşletme Fakültesi vturker@marmara.edu.tr 10. DERS İKY - Teknik (Fonksiyonel) Kapsamı 6. Fonksiyon: KARİYER YÖNETİMİ (DEVAMI) Kariyer Aşamaları (4 Adet)

Detaylı

Gözler ve beyin insan için neyse, ihtiyaç belirleme de eğitim için öyle..

Gözler ve beyin insan için neyse, ihtiyaç belirleme de eğitim için öyle.. Gözler ve beyin insan için neyse, ihtiyaç belirleme de eğitim için öyle.. Yani.. Gözler ve beyin insan için neyse, Vizyon ve muhakeme (doğru karar alma) ihtiyaç belirleme de eğitim için öyle.. Çoğu eğitimden

Detaylı

YAŞAM MEMNUNİYETİ VE AKADEMİK BAŞARIDA İYİMSERLİK ETKİSİ. Burcu KÜMBÜL GÜLER ** Hamdi EMEÇ ***

YAŞAM MEMNUNİYETİ VE AKADEMİK BAŞARIDA İYİMSERLİK ETKİSİ. Burcu KÜMBÜL GÜLER ** Hamdi EMEÇ *** D.E.Ü.İ.İ.B.F. Dergisi Cilt:21 Sayı:2, Yıl:2006, ss:129-149 YAŞAM MEMNUNİYETİ VE AKADEMİK BAŞARIDA İYİMSERLİK ETKİSİ Burcu KÜMBÜL GÜLER ** Hamdi EMEÇ *** ÖZET Psikolojinin güncel akımını oluşturan pozitif

Detaylı