25 Halvete girmek, yalnız kalmak yabancılara karşı olur, dosta karşı değil. Kürk kış içindir, bahar için değil.

Transkript

1 Mesnevî'den Seçmeler İKİNCİ CİLT 10 İlahi feyz ve mana kapısının afeti, şehvet ve nefsani arzular, kötü istekler, kötü özlemlerdir. Yoksa burada (Mesnevi'den duyulan manevi zevkte) şerbet üstüne şerbet içilir. 25 Halvete girmek, yalnız kalmak yabancılara karşı olur, dosta karşı değil. Kürk kış içindir, bahar için değil. 28 Ey hakikat arayan kişi, Hakk dostu mürşit senin gözün gibidir. Onu çerçöpten, tozdan temiz tut. 29 Aklını başına alda, dil süpürgesi ile ona toz kondurma, gözüm gibi olan mürşidine sen çöp ve toz armağan etme. 31 Ruh üzgün ve mahzun olduğu zamanlarda yar ona ayna olur. Ey can aynanın yüzünü nefisle buğulama. 32 Senin nefsinle buğulanıp, yüzünü senden gizlemesin. Seni sana göstermez hale gelmesin. Onun için sana her vakit nefes tutmak. Susmak, yersiz, lüzumsuz söz söylememek gerekir. 45 Ey hakikati arayan kişi! Eğer sen bir İskender isen, hakikat güneşinin doğduğu yere gel, bir arife yaklaş, ondan nur al; sonra nereye gidersen git; artık sen bir ışıksın, bir nursun. 46 Ondan sonra nereye gidersen git, orası Doğu olur, hatta Doğular senin Batı na aşık olur. 47 Yarasaya benzeyen Zahiri Duygun güneşin battığı ışıksız yöne doğru koşmada; İnciler saçan Batını Duygun doğu'ya, güneşe doğru gitmektedir. 48 Bedene ait duygu yolu, şehvet yolu eşeklerin yoludur. Ey aşağı duyguların bineğine binmiş ve eşekler arasına katılmış kişi, insanlığından utan. 49 Senin bildiğin beş duygudan başka beş duygu daha vardır ki, o duygular, kırmızı altına benzer, bu duygular ise bakır gibidir. 50 Mahşer ehlinin pazarında, bakır duyguları, altın duygular diye satın alırlar mı? Bakır duygular, zahiri nefsanî duygularımızın; altın duygularda manevi duygularımızın sembolüdür. 52 Ey duyguları derleyip toplayarak gayb alemine görünen kişi! Sende Hz. Musa gibi düşünce elini gönlünün cebinden çıkarda, etrafa hakikat nuru saç. 56 Ruh bilgi ile akıl ile dosttur. Onun beden denilen gölge varlıkla ne ilgisi vardır? O gölge var ışık, ister Arap olmuş, ister Türk olmuş ne önemi var?

2 57 Ey bu kadar suret ve şekil ile suret ve şekle sığmayan Rab'im! Aklınca, sana şekil veren müşebbihe ( =benzeten) de, şekilden beri olduğuna inanan muvahhid in (=birleyen, Allah'ın bir tek olduğuna inanan) da, seni anlamak hususunda başı dönmüş, şaşırıp kalmıştır. 58 Hikmetine akıl ermez, Allah bazen, aklınca ona şekil veren, onu şekilli tanıyan müşebbih i muvahid haline getirir, bazen de şekiller, muvahhidin yolunu keser onu şaşırtır. 60 Bazen de kendi nakşını, suretini yıkar gider. Bunu da sevgilinin şekilsiz suretsiz bilinmesini sağlamak için yapar. 61 Duygu gözünün mezhebi, yolu Mutezile yoludur. Akıl gözü ise, vuslata ermiştir. Sünni dir, Peygamberin yoludur. 62 Kim duygusuna kapılıp kaldı ise, müteziledir. Ben sünniyim demesi bilgisizliktendir. 64 Kim duygudan dışarı çıkarsa sünni olur. Gören göz, hoş gidişli olan aklın görürü gözüdür. 65 Hayvanın gözü padişahı görebilseydi, öküzde eşekte Allah'ı görürdü. 66 Sende hayvanlarda bulunan nefsanî duygudan başka bir duygu olmasaydı. 67 Âdemoğulları nasıl olurda yücelirlerdi? Mükerrem sayılırlardı? İnsan hayvanlarla ortak duyuları paylaştığı halde, nasıl olurdu da ilahi sırlara mahrem olurdu? 68 Sen şekilden suretten kurtulmadıkça, Allah'a Şekle sığar, şekle sığmaz demen yersizdir, boştur. 69 Şekle sığmaz yahut şekle sığar diye konuşmak tamamıyla iç olmuş, öz kesilmiş, kabuktan, deriden kurtulmuş, manaya ulaşmış kişinin hakkıdır; Başkası konuşamaz. 70 Eğer sen kör isen, köre teklif yoktur. Değilsen yürü git, sabret; sabır darlık anahtarıdır. 71 Çünkü sabır ilacı, hem gözdeki gaflet perdelerini yakar, hem sahibinin gönlünü ferahlatır, göğsünü açar. 72 Gönül aynası dünya sevgisi tozundan, nefsanî arzulardan temizlenir, pak ve saf bir hale gelirse, orada su ve toprak nakışlardan başka şeyler görürsün. 123 Her hangi bir kişi doğru olmayanlarla kendini ölçer, onlarla dost olursa, eksildiğe düşer, aklı şaşırır kalır. 127 Ateşe üzerlik tohumu serper gibi o nefsine düşkün olan kurtların başına ateş saç; çünkü o kurtlar, gönülleri tertemiz, manaları Yusuf gibi güzel olan Hakk dostlarının düşmanıdırlar. 128 İblis sana babasının canı yani Sevgili Evladım der. Böylece o lanetlenmiş şeytan, sözü ile seni kandırmak ister.

3 129 Bu kara yüzlü (şeytan) vaktiyle babana da bu şeytanlığı yaptı. Hz. Âdem'i mat etti. 130 Bu karga suratlı, satranç tahtasının başında gayet çevik ve kurnazdır. Sen onun oyununa yarı uykulu gözlerle bakma, aldanırsın. 131 Çünkü o seni aldatacak çok oyunlar bilir. Boğazına bir çöp gibi takılıp kalır. 132 Onun çöpü boğazında yıllarca kalabilir. O çöp nedir? Mevki, mal ve mülk sevdası. 133 Ey Hakk yolunda kararsız olan kişi; Mal çöptür. Ama sende sevdası oldukça da boğazında durur.. Ab-ı hayat içmene engel olur. 134 Eğer, düzenbaz kurnaz bir kişi seni Hakk'tan alıkoyar, senin yolunu keser, malını çalarsa üzülme; Allah'a şükret; bir yol kesici>'i, başka bir yol kesici alıp götürmüş oluyor. Tehlikeli bir düşmandan kurtulmuş sayılırsın. 472 O aptal kişi, İsa (a.s) gibi bir peygamberi ve hayat bağışlayan bir suyun sahibi olan Ruhullah hazretlerini bulmuş iken Fırsatı kaçırdı da, onun önünde olarak; Ey Ab-ı Hayat Sahibi KÜN (ol) emri ile beni dirilt diye yalvarmadı. 474 Ey Hakk aşıkı! Aklını başına alda, senin köpek nefsinin dirilmesini sakın isteme, çünkü o nefis çoktan beri senin can düşmanındır. 476 Köpek değilsen neden kemiğe aşıksın? Neden sülük gibi kan emiyorsun? 479 Ey başkalarına ağlayan göz, bir müddet otur da birazda kendin için ağla. 160 Bilgin kişinin azığı,, kalemden meydana gelen eserler, kitaplar ve onlarda ki bilgilerdir. Sufinin azığı nedir? Hakk yolunda yürürken bıraktığı ayak izleri. 250 Eşeğin, geceleyin yemi La Havle olursa, gece tespih çeker, gündüzde böyle secdeye kapanır. 251 İnsanların çoğu, insan yiyen canavar gibidir. Onların selam vermelerine pek güvenme, emin olma. 252 Hepsinin gönülleri şeytan yatağıdır. Kendileri de İNSAN ŞEYTANIDIR. O gibi insan şeytanlarının lafına inanma. 253 Dünyada şeytanın aldanışına kanan, dost görünen düşmanın, kendisini büyük göstermesine, hilesine aklanma. 256 Kendine gel de kötü dostun cilvesine aldanma, tuzağı gör, yeryüzünde emin olarak yürüme. 258 Dostunun postunu kasap gibi yüzmek için seni Canım Kardeşim diye aklatır.

4 259 Derini yüzmek için seni kandırır, sana tatlı sözler söyler. Düşmanların sunduğu a1ronu yutanın vay haline. 261 Aklını başına al da, aslan gibi avını kendin avla. Yabancının da, akrabanın da yaltaklanmasına önem verme. 262 Aşağılık kimselerin ağırlamasını, hürmetini, hizmetçinin hürmeti ve hatır sorması bil. Yalnızlık, kimsesizlik adam olmayanların sevgisinden, saygısından değerlidir. 167 Senin aynada apaçık gördüğünü arif senden önce bir kerpiçte görür. 169 Bu beden yaratılmadan önce, onlar ruh âleminde yaşadılar, ömürler sürdüler. Ekmeden önce meyveler devşirdiler Üzüm Kütüğü Yaratılmadan önce, biz sevgilinin yadı ile manevi şaraplar içtik, mest olduk, kendimizden geçtik (İbn-i Faris ; Hamriye Kasidesi) 177 Düşünce geçmişe ve geleceğe bağlıdır,. İnsan bu ikisinden de uzaklaşınca güçlükler çözülür gide. 178 Ruh üzümde şarabı görmüştür. Ruh yoklukta varlığı görmüştür. 180 Kamil insanlar, üzüm yaratılmadan şarap içmişler ve mest olarak coşkunluklar göstermişlerdir. 188 Ayrılık gayrılık hayvani ruhtadır. Ruh-ı insani yani hakikati Muhammediye zaten birdir. 193 Ben bir karınca gibi Hakk'ın nimetleri harmanında dolaşıyorum. Ben hoşum, durumumdan çok memnunum. Fakat kendimden büyük, kendimden ağır olan ilahi emanetin yükünü çekmekteyim. 265 Sen bedenini yağlı ve yemeklerle besledikçe, asıl varlığını, ruhunu, kıymetli cevherini kendi gerçek hakikatini güçlü bulamazsın. 266 Beden miskler içinde olsa da, ölüm gününde onun pis kokusu meydana çıkar. 275 Cehennemi bir huy olan km, kalbinde bulunursa, sen de cehennemin bir cüz'ü olursun. Nereye gidersen cehennemide oraya beraber götürürsün. Aklını başına alda, kini kalbinden at gitsin. Çünkü cüz, küll'ün yanında karar eder. 278 Ey kardeş, sen ancak bir düşünceden ibaretsin.. O'ndan başka neyin varsa kemiktir, kıldır. 280 Eğer gül suyu gibi latif isen, hoş kokuyorsan, insanlar seni başlarına yanaklarına sürerler. Eğer, sidik gibi pis kokuyorsan dışarı atarlar. 283 Ruhlar aleminde, ruhlarımızın tablaları kırılıp ta insanların ruhları bu dünyaya, bu zuhur alemine dökülünce, iyiler ve kötüler bir birine karıştı. 284 Cenabı Hakk, peygamberleri ve kitapları, bu zuhur aleminde bir birine karışan ruhların iyilerini kötülerinden ayırt etmek için gönderdi.

5 292 Nurlu yüzle, günahlarla kararmış yüzü, açığa çıkarıp gösterdiği için, Cenabı hakk kıyamet gününe GUN lakabını vermiştir. 294 Hakikatte, gündüz velilerin sırrıdır. Bildiğimiz gündüz, onların ay gibi parlak gönüllerine göre, bir gölgeden ibarettir. 295 Ey Hakk âşıkları! Siz gündüzü kâmil insanın sırlarının aksi, belirtisi olarak biliniz. Gözleri kapatan gece de, onun hatalarını örtüsüdür. 296 Bu sebepledir ki, Cenabı Hakk Hz. Muhammed (s.a.v) in gönlünün nurunu temsil ettiği için, And olsun kuşluk vaktine diye buyurdu. 296 Bazıları da derler ki, dost bu kuşluk vaktini diledi, sevdi, yemin etti çünkü kuşluk vakti, sevgili peygamberimizin mübarek nurunun aksinden ibarettir. 297 Yoksa fani olan bir şeye yemin etmek, yani şunu bunun hakkı için demek, doğru değildir. Fani olan, gelip geçici olan şeyin Allah Kelamına girmesi layık mıdır? 347 Ey eşsiz, büyük Peygamber! Sen ayı ikiye böl de, yıldızların uğurluluklarından, uğursuzluklarından bahseden ve aslında manadan haberleri olmayanlar bu devrin ay çağı olmadığını, senin çağın olduğunu bilsinler, anlasınlar. 355 Aziz peygamberim! Bu çağ senin çağındır. Cenabı Hakk la konuşan Hz. Musa bile, senin çağında bulunmayı isterdi. 356 Hz. Musa, senin çağında ki parlaklığı ve o çağdaki tecelli sahibinin zuhura geleceğini manen görünce; 357 Ya Rabb'i! demişti. O çağ nasıl bir rahmet çağıdır? Hatta o çağ rahmeti de geçmiştir görüş çağı olmuştur. 358 Allah'ım! Sen Musa'yı zaman denizlerine daldır, dalgalandıkça dalgalandır da, sonra Ahmed'in- yani Hz. Muhammed (s.a.v.) in- devrinde ortaya çıkar. 359 Cenabı Hakk,; Ya Musa! diye buyurdu. Sana o çağı bunu için gösterdim., halvet yolunu bunun için açtım. 360 Çünkü sen kendi çağındasın; Ahmed çağından uzaktasın. Ey Kelim (Ey Musa)! Ayağını topla ki, bu kilim çok uzundur (O devre çok zaman vardır) 361 Ben kerem ve ululuk sahibiyim gönlü mana ile dolu olan kuluma; Tama etsin, ağlasın diye ona, mana ekmeği gösteririm 362 Çocuk uyansın da, yiyecek istesin. Diye annesi bazen onun burnunu okşar ovalar. 363 Çünkü çocuk, açlığının farkında olmaksızın uyur. Anasının memelerindeki süt ise, çocuğa karşı duyduğu sevgiden ötürü annenin göğsünü sıkıştırır, ağrıtır. 364 Ben gizli bir rahmet hazinesi idim. Hidayete ermiş, doğru yolu bulmuş bir ümit halk ederek dünyaya gönderdim.

6 365 Senin canla başla istediğin kerametleri, lütufları sana Allah gösterdi de, onları arzu ettin, elde etmeye çalıştın. 366 Çeşitli milletlerin; Ya Rabb'i! diyerek bir Allah'a inanmaları için Hz. Ahmed (s.a.v) dünyada kaç put kırdı. 367 Hz. Ahmed (s.a.v.) in, çalışıp çabalaması olmasaydı; Ey mümin, sen de ataların gibi puta tapardın. 368 O'nun ümmetler üzerindeki hakkını bilesin. Diye şu başın puta secde etmekten kurtuldu. 369 Eğer bir şey söylemek istiyorsan, bu söz, puta tapınaktan kurtuluşun şükrü olsun da, bu yüzden Allah seni içindeki puta tapmaktan kurtarsın. 370 Peygamber Efendimiz, nasıl senin başım putlara secde etmekten kurtardı ise, sen de çalış, o mübareğin manevi gücü ile gönlünü iç putuna, benliğe takmaktan kurtar. 371 Din şükründe bulunmaktan, yani seni Müslüman yarattığı için Allah'a hamdı ve sena etmekten yüz çeviriyorsun, çünkü dini babandan miras olarak bedava bulmuşsun. 372 Cenabı Hakk buyurur ki,; Ben bir kulumu ağlatırsam, merhametim kabarır coşar, o ağlayan kulum nimetime erişir. 373 Ben bir kuluma isteyeceği bir şeyi vermeyecek isem, o isteği ona vermem. O isteği onun hatırına ve gönlüne getirmem, Fakat bir kulumu da sıkıntıya düşürür, daraltırsam gönlünü açar onu ferahlandırırım. 375 Merhametim, acımanı o hoş ağlayışlara bağlıdır. Bir kulum ağlayacak olursa, Rahmet denizim dalgalanır, coşar, köpürür. 416 Mehtaplı bir gecede, köpeklerden ve onların havlamasından ayın ne korkusu olur? 417 Köpek kendi vazifesini yapar, ay da yüzündeki nurunu yerlere saçar. 421 Hz. İs ölüyü diriltir, Yahudi öfkesinden bıyığını yolar. 422 Köpeğin havlaması, hiç ayın kulağına değer mi? Hele o ay Allah'ın has ayı olursa... Yani Allah'ın has kullarından olursa yarım dinar, pek az bir şeydi ama onun ele geçmesi de çocuğun ağlamasına bağlı idi. 443 Kardeşim! Hikâyede geçen çocuk senin göz çocuğundur. Şunu iyi bil ki, muradına ermen senin ağlamana bağlıdır. 444 Affedilmek, lütuf elbisesi giymek istiyorsan, başındaki göz çocuğunu ağlat, gözyaşı dök. 449 Gözler bozulur, görmez olur diye korkma; İlahi emanet, hakikatın İsa'sı seninledir. Nefsanî arzularına uyup yolunu şaşırma ki, sana hakikati görür iki göz versin.

7 450 Nerede olursan ol, can İsa'sı (Allah) seninle beraberdir. Ondan yardım iste, o çok hoş bir yardımcıdır. Yardımcıların en hayırlısıdır. (Hadid S. A. 4. Nerede olursanız olun Allah sizinle beraberdir.) 451 Fakat et ve kemikten ibaret olan bedenin isteklerini, nefsanî arzularını can İsa'sına arz edip de onun gönlünü incitme. 452 Gönlüne geçim düşüncesini az getir, sen Allah kapısında ol; o kapıda oldukça manevi neşen ölmez; mukadder olan rızkında eksilmez. 455 Bu beden ruhun otağıdır. Yahutta Nuh'un gemisine benzer. 485 Bir kör, iri yarı, güçlü kuvvetli çabuk kızar olsa da, gözü olmadığı içinsen onu bir et parçası bil. 486 Eğer taklitçi kıldan ince, yani manası derin sözler, tarikata ait sırlar söylese de, onun söylediği sözlerin hakikatinden gönlünün, ruhunun haberi bile olmaz. 487 Taklitçi kendi sözünü beğenir de, ondan mest olur. Fakat onun benliğinin verdiği mestlikle, hakikat şarabının verdiği mestlik arasında ne uzun bir yol vardır dere yatağı gibidir, içinden akıp giden suyu asla içmez. Su onun içinden akıp gider; su içenlere nasip olur. 489 Bu sebepledir ki, su dere yatağında durmaz. Çünkü dere yatağı susamış ve su içici değildir. 490 Taklitçi, ney gibi feryat eder, ağlar, inler, ama bu ağlayış kendisi, için değildir de, dinleyici toplamak içindir. 491 O söz söylerken ağlasa bile, o ağlayışı gönülden değildir; onun gözyaşları, kendisine acısınlar, para versinler içindir. 492 Ağlayan o taklitçi, güzel, gönüller yakan sözler söyler, söyler ama onda yanmış yakılmış bir gönül, nefsanî kirlilikten arınmış etek yoktur. 493 Gerçeği bilen hakikatçi ile taklitçi arasında çok fark vardır. Hakikatçi Davut (a.s.) gibidir. Taklitçi ise sesten ibarettir. 494 Hakikatçinin sözünün kaynağı, gönül yanışıdır. Taklitçi ise, eski sözleri Öğrenir de, hep onları tekrar eder durur. 495 Sakın taklitçinin söylediği sözlere aldanma; öküz yükü çeker ses çıkarmaz ama kağnı bir iş yapmadığı halde inim inim inler. 496 Böyle olmakla beraber, taklitçi de sevaptan mahrum kalmaz. Nitekim cenazede ağlayan kadınlara da cenaze gömüldükten sonra hesap sırasında para verirler.

8 497 Kâfire de mümin de Allah der. Fakat ikisinin de Allah'a olan inançları, idrakleri bakımından aralarında çok fark vardır. 498 Bir dilenci ekmek dilenmek için, Allah der. Allah'ın emirlerine tam manası ile uyan dindar kişi ise, can ve gönülden Allah der. 499 Eğer dilenci söylediği sözün, yani Allah adının anlamını hakkıyla bilseydi, her şey ona hiç görünür, kendisinde manevi bir günü! Zenginliği hâsıl olurdu da, dilencilik edip yüzsuyu dökmekten kurtulurdu ekmek dilencisi, saman yemek için Mushaf taşıyan eşek gibi, senelerce Allah der. 501 Dili ile dudağı ile söylediği Allah sözü gönülden doğup parlasaydı, onun bedeni zerre zerre olurdu da, gölge varlığı yok olur giderdi. 502 Şeytanın adı büyü yapanların işine yarar; ey dilenci sende Allah'ın adı ile para kazanmak istiyorsun. 508 Cenab-ı Hakk buyurdu ki; Ey aldanmış kör kişi! Adımın zikir edilmesinden Tür Dağı param parça olmadı mı? (A'raf S. A. 143) 509 Eğer biz Kur'an kitabını dağa indirmiş olsaydık dağ parçalanır, yerinden kopardı; göçer giderdi. (Haşr S. A. 21) 510 Uhut dağı benim büyüklüğümü anlasaydı, param parça olur, gönlü kanla dolardı. 511 Allah'ın mübarek adını babandan, anandan işitmiş olduğun için, gaflet içinde habersizce ona sarılmışsın. 512 Taklide uymadan, Allah'ın adının hakikatinden haber alsan, incelir, erirsin, hatif gibi belirtin bile kalmaz. 517 Ey zengin kişi! Sen toksun; aklını başına alda dertli bir fakirin çarpık ve yanlış hareketine gülme. 520 Zora düşünce, haram olan leş bile yenir; nice bozuk ve düzensiz şeyler zor yüzünden doğru ve düzgün olur. (Bakara S. A. 173, Maide S.A.3) 532 Sufi, cam istediği yemeği çok zor bulur da, o yüzden obur olur. 533 Ancak; Allah'ın nurundan, manevi nimetten doyuncaya kadar yemiş olan sufi başkadır. 0 kapılan çalma, ekmek dilenme ayıbından kurtulmuştur. 534 Fakat su1erin binde biri böyle ilahi nurla dolup, yemeye muhtaç olmaz. Öbürleri onun sayesinde yaşarlar. 569 Gözün, aklın, kulağın arınmasını istiyorsan, gözünü kapayan, aklım örten kulağını tıkayan TAMA perdelerini yırt.

9 570 O sufinin tama yüzünden taklide kapılması aklım körleştirdi de, o yüzden nuru ve nurun lem'alarını, parıltılarını göremedi. 571 Lokma hırsı, zevk ve sefaya düşkünlük, aklın gerçeği düşünmesine engel oldu. 572 Aynada tama olsaydı, iki yüzlülükte bize benzerdi. 573 Eğer terazide tama olsaydı, tarttığı şeylerde gözü kalırdı da onların gerçek halini nasıl olurdu da olduğu gibi dosdoğru söylerdi. 574 Kimde tama varsa onun dili tutuk olur, rahatça konuşamaz. Tamah'ı olan kişinin gönlü ve gözü nasıl olur da parlar? 580 Onun gözünde mevki, altın tamah'ı, gözde biten kıl gibi olur da, ona hakikati gösteremez. 581 Ancak; Hakk aşkıyla gönlü dolmuş, mest olmuş kişi başkadır. Onlara, defineler, hazineler versen hürriyetlerini satmazlar. 582 Daha dünyada iken Hakk'ın cemalini müşahade eden, manen ona kavuşmak mutluluğuna eren kişinin gözüne, bu dünya leş gibi görünür. 583 Fakat o sufi, ilahi aşkın mestliğinden uzak düştüğü için, hırs ve tamah'ından geceleri görmez bir hale gelmişti. 584 Ama hırsından kendisinden geçmiş olan kişi, yüzlerce hikâye dinlerde, yine hırs kulağına bir göz girmez. 588 Allah'ın has kullarını davet ettiği kanaat ziyafetinden uzak kalan kimse, padişah bile olsa, dilenci gibi aç gözlüdür. 653 İnsan da müflisliği anlaşılsın diye dünya zindanın da kalır. 676 Senin kulağın ham bir tama ile dolmuşta, bu yüzden tellalların gür seslerini duymadın. Zaten tama insanı sağır eder, kör eder. Ey delikanlı! 679 Kulakta ve gözde Allah'ın mührü var, bu yüzden insan işitemiyor, duyamıyor. Yoksa şu şekillerde ne perdeler var, ne sesler var. (Bakara 7) 681 Güzel seslerden manevi müjdelerden coşup köpürüşten ve neşeli sözlerden de neyi dilerse kulaklara onu duyurur. 682 Dünya imkânlarla, çarelerle, dermanlarla doludur. Fakat Cenabı hakk lütuf edipte bir pencere açmadıkça senin için hiçbir çare yoktur. 683 Şimdi ondan senin haberin bile yok. Ama ilahi iradeye uygun düşse Allah o çareyi belirtir. 684 Hz. Peygamber buyurmuştur ki: A11ah her dert için bir derman yaratmıştır.

10 685 Fakat onun fermam buyruğu, onun izni olmadıkça derdine dermen olacak şeyin ne rengini görebilirsin, nede kokusunu duyabilirsin. 590 Sen Allah'ın verdiklerine razı olmadıkça, rahat etmek, kurtulmak ümidi ile nereye kaçsan orada karşına bir afet çıkar, bir bela gelir, sana çatar. 591 Dünyanın hiçbir köşesi canavarsız ve tuzaksız değildir. Hakk'ı gönülde bularak ve ona sığınarak, onun manevi huzurunda yaşamaktan başka kurtuluş ve rahat yoktur. 592 Kurtulma çaresi bulunmayan dünya zindanının, ayakbastı parası alınmayan zindan dayağı atılmayan bir köşesi yoktur. 593 Allah'a yemin ederim ki fare deliğine girsen, bir kedi pençesi ile tutulursun. 594 İnsanoğlu hayallere kapılmayı sever, hayalle gelişir; hayalleri güzel ise onunla rahatlar. 595 Yok hayalleri hoşa gitmeyecek olursa, kötü hayallere kapılırsa mum gibi bu ateşle yanar erir gider. 596 Yılanların akreplerin arasında bile olsan Allah seni güzel hayallerle avutursa.,. 597 Yılanlarda akrepler de sana eş dost olur. Çünkü güzel hayalin bakın altın yapan bir kimyası vardır. 598 Sabır, güzel hayallerle tatlılaşır, çünkü hepsinden önce sıkıntıdan kurtuluş hayali gelir, seni rahatlatır. 599 O kurtuluş hayali, içteki imandan ileri gelir. İman zayıflığı, ümitsizlik, iç sıkıntısı verir. 600 Sabır, iman yüzünden baş tacı olur. Çünkü olmayanın imanı yoktur. (Hadis Bir kimsede sabır yoksa onda sağlam imanda yoktur) 601 Hz. Peygamber; gönlünde sabır olmayan kişinin Allah'da imanı yoktur diye buyurdu. 602 Bir kişi senin gözüne yılan gibi soğuk görünür. Fakat yine o adam, bir başkasının nazarında resim gibi güzeldir. 603 Çünkü senin gözüne yılan gibi görünen onun kâfirliğinin, kötü huyunun hayalidir. Onu güzel görene ise, imanının güzel huyunun hayali görünmededir. 604 İnsanda ikilik vardır. İnsanın nefsi küfür ile ruhu da iman ve irfan iledir. Ruhaniyet üstün gelirse; balık, nefsaniyet galebe ederse olta olur. 605 İnsanın yarısı mümin, yarısı ateşe tapandır. Yarısı hırslı, yarısı sabırlıdır. 606 Cenabı Hakk Kur'anı Kerim de: İçinizde kâfirde var, mümin de var diye buyurdu. (Tegabün 2) 607 İnsanın alaca öküz gibi sol tarafı kap kara. Öbür tarafı ise ay gibi aktır.

11 608 Kim insanın çirkin tarafını kötülük tarafını görürse onu sevmez. İyilik tarafını görürse onu beğenir. 609 Yusuf Aleyhisselam kardeşlerinin gözüne çirkin hayvan gibi görünüyordu. Hâlbuki Hz. Yakub'un nazarında o bir huri gibi güzeldi. 610 Kardeşleri onu çekemediler kötü hayale kapıldılar da onu çirkin gördüler. Bu göz; teferruatı, parça buçağı gören fani gözdür. Külliyi (=Bütünü) gören, her şeyde bütünün sıfatını müşahade eden gönül gözü, mana gözü onlarda yoktur. 611 Sen şu bizim başımızda görünen fani gözü, asıl gözümüz olan gönül gözümüzün gölgesi bil. Asil gözümüz, bir şeyi nasıl görürse, fani gözümüzde er-geç onun tarafına döner. 612 Ey insan! Sen bir mekân âlemindesin. Aslım ise mekânsızlık âlemindedir. Sen bu dünya dükkânını kapa da, öbür dükkânı, mana dükkânını aç. 630 Şeytan, cenabı hakk'ka; ey esenlik veren Rabbim! demişti. Beni kıyamete kadar yaşat (Araf 36-38) 635 Gerçekten de bu dünya zindanında hakiki iman azığı azdır. Bu azığı elde edenlerde, şeytan köpeğinin saldırışı yüzünden kıvranıp dururlar. 636 Namazdan, oruçtan yüzlerce iyiliklerden, iyiliklerden elde edilen heyecan ve manevi zevk azığını, şeytan gelir birden alır gider. 637 Ben, şeytanın şerrinden Allah'a sığınırım, biz onun azgınlığından öldük mahvolduk. 638 Şeytan bir köpektir ama binlerce kişinin içine girer. Şeytan kimin içine girer, kalbine yerleşirse o kimse de şeytan olur. 639 Kim seni Hakk'tan, hakikatten soğutursa, seni ibadetten alıkoyarsa, bil ki şeytan o kişinin içindedir. Onun derisi altına gizlenmiştir. 640 Asıl şeytan, kendisine yardımcı insan şeytanı bulamazsa, hayaline girerde seni vebale sokar. 641 Seni kâh gezip eğlenme, kâh dükkân açıp alış veriş etme, bolca para kazanma, kâh ilim öğrenme, kâh ev bark kurup çoluk çocuk sahibi olma hayallerine düşürür. 642 Bazen kazanç yeri iş yeri düşündürür. Bazen ticarette çok ileri gitme, çok kazanma hırsı verir. Bazen macera peşinde koşturur. Bazen de hâkim olma adaleti yerine getirme isteği verir, 643 Bazen altın gümüş, bazen erkek evlat, güzel kadın sevdasına düşürür. 644 Bazen değirmen, bazen bağ bahçe, bazen bulut, yağmur düşündürür. Bazen neşe, eğlence hayal ettirir. 645 İnsanı bazen insanlarla dostça yaşamaya sevk eder. Bazen de onlarla savaşa iter. Bazen insanı ad, san peşinde koşturur. Bazen de ayıplanmaktan utandırır.

12 646 Bazen koyun sürülerine, yığınlarla kumaşa malik olma arzusu verir. Bazen kıymetli halılar, antika eşyalar düşündürür. 647 Bütün bu isteklerin seni rahatsız edeceğini anla da, bu hayalleri aklından çıkar. Bu lüzumsuz şeyleri, bu fani istekleri gönlünden süpür at. 648 Aklını başına alda, bu hayallerden kurtulmak için hemen La. Havle Ve La Kuvvete İlla Billâhil azim oku. Ama yalnız dille değil canla gönülle oku. 649 Şeytanın müflisliğini, Allah'ımız bize bildirmiştir, her tarafa yaymıştır. 655 Şöyle buyurmuştur O hilecidir, müflistir. Onun ile hiç ortak olma, alış veriş yapma. 656 Alış veriş ederken kar edemezsin: Çünkü o müflistir. Ondan nasıl olurda bir şey elde edeceksin?