~. ŞEHiR VE KASABA IÇMESUYU

Transkript

1 "'0 _" '.:. e ; ae.1çmesuyu<i;1ro les NE AIT. ŞEHR VE KASABA IÇMESUYU.PR.OJElERIN:N " " HAZI. RtANMAS INA AITYÖNETMELIK (Aesnl Gazetenn 22;Nlsan.1985 tarıh ye sayh noshasında yayımlanmıştır.) l.. '. : '.'.. "

2 ıçndekler MADDE: 1 - Amaç ' 1 MADDE: 2 - Kapsam... 1 MADDE: 3- Hukuk dayanak... 1 MADDE: 4 - Içmesuyu prjelern düzenlenmes 1 MADD.E: 5- Etüd ve Planlama... 2 MADDE: 6 _ Prjenn düzenlenmes esasları MADDE: 7 - Metraj brm fat analz ve keşfler le su malyet hesabı 37 MADDE: 8 - Prje rapr paha ve dsyalann düzenlenmes 39 MADDE: 9' - Hesaplarda kullanılacak frmüller 40 MADDE: 10 - Su srafının önlenmes : ' 40 MADDE: 11 - Dğerhususlar 41 MADDE: 12 - Yürürlükten kaıdırılan hükümler : MADDE: 13 - Yürürlük 41 MADDE: 14 - Yürütm'e : ÖRNEK: 1- Pmpaj deney grafğ.. 43 ÖRN EK: 2 - Sndaj deney frmu ÖRNEK: 3 - Pmpaj deney frmu 45 ÖRNEK: 4 - çmesularında aranacak fzksel ve kmyasal ntelk sınırları. 46 ÖRNEK: 5 - Içmesuyu prjelernde letm hattı çn örnek prfl ÖRNEK: 6 - çmesuyu prjes ca.zpel letm çn örnek şematk prfl ÖRNEK: 7 - çmesuyu prjesterfl letm çn örnekşematk prfl ÖRNEK: 8 - Ntasynlar ÖRN EK: 9 - Karakterstk cetv1 : ÖRNEK: 10 - Yıllık şletme gderler hesab!. : ÖRNEK: 11...:... çmesuyu prjes keşfler 53 ÖRNEK: 12 - Terf tessler blg cetvel. 54 ÖRNEK: 13 - Klrlama tessler blg cetvel 55.. ':\.. ORNEK: 14 -'- Ntasynlar ÖRNEK: 15 - Katlamanrmu 57 ÖRNEK: 16 - Prjelern başlık kısmı 53 Sayfa

3 MADDE: 1- AMAÇ BIRINCI BÖlÜM AMAÇ KAPSAM ve HUKUKDAYANAK Bu yönetmelğn amacı; Şehr ve kasabalara getrlecek çmesularına at prjelern tan_zm ve uygulamaya aktarılmasında uyulması gereken hususları düzenlemektr. MADDE: 2- KAPSAM Bu yönetmelk ller Bankası Genel Müdürlüğünce yapılacak ve yaptırılacak çmesuyu etüd ve prjelernde uyulması gereken nşaat byljk kmyasal teknk hdrlk eknmk elektrk makna harta le lgl hususları ve prjenr tertp bçmn kapsar.. MADDE: 3- HUKUK QAYANAK Bu Yönetmelk 180 sayılı Bayındırlık ve ıskan Bakanlığı' Kuruluş ve Görevler HakkındaKanun Hükmünde Kararname ve 831 sayılı Sular Kanunu'na dayanılarak hazırlanmıştır. IKINCI BÖlÜM GENEL ESASLAR MADDE: 4 - ÇMESUYU PROJELERININ DÜZENLENMES Kasaba ve şehrlern harta ve mar planı durumlarına göre çmesuyu prjelernn düzenlenmes esasları aşağıda gösterlmştr. Şehr ve kasaba metnde "Belde" kelmes le fade edlmştr. 1) mar planı yeterl lan beldelerde çmesuyu prjes bütün yerleşmlerka:psayacak şeklde ele alınır. Şebeke prjes meskün kısımlarda halhazır duruma mar planı dahlnde lup meskün lmayan kısımlarda se mar planına göre yapılır. Gelşme bölgeler çn yeterl deb gözönüne alınır. 2) Yl stkamet planı lan veya mar planları mevcut lup yetersz kaldığından yenden ele alınması gereken beldelerde:. çmesuyu prjes bütün yerleşmler kapsayacak şeklde ele alınır. Şebeke prjes 1. maddede tarf edlen şeklde yapılır. Yen mar planının kapsayacağı gelşme alanları çn uç debler bırakılır. Gelşme alanları Şehrelk uzmanı ve.beledye temslcsnnde katılacağı br heyet tarafından saptanır. 3) mar veya stkamet planı lmayıp hartaları lan beldelerde: Içmesuyu.prjes bütün tessler kapsayacak şeklde elealınır. Şebeke prjes halhazır duruma göre yapılır ve gelşme alanları brheyet aracılığı le saptanarak uç debler bırakılır. 4) Hartası lmayan beldelerde: Içmesuyu prjes hartası tamamlandıktan snra ele alınır. 1 ':' '. ;!'

4 MADDE: 5- ETÜD VE PLANLAMA Düzenlenecek etüd ve planlama raprunda aşağıdak hususlar sırasıyla bel rtlr. 1) Belde Hakkında Genel Blg: L ı A- Idar- Cğraf Tarh Durum: Beldenn adı bağlı bulunduğu l ve lçe en yakın l merkezne demrylu!"man ve devlet yluna uzakığl beldenn kurulu bulunduğu kı.smın ktları yaz-kış ulaşım durumu meterljk jeljk özellkler btk. - örtüsü tarhsel gelşm v.s. özel haller belrtlr. '; 1:!-I: B ---' Ssy Eknmk ve Kültürel Durum: Belde halkının geçm ve uğraşı türler gelşme durumu tcar ve eğlenc alanları sycı.l eğtm spr sağlık turzm sanay durumları asker brlk ve dğer kuruluşlar yüzme havuzu ve plaj pazar park yerler durumları şehrle.şme senelk rtalama nşaat cıded bahçe cadde skak sulama durumu kaplama cnsler tarım ve hayvancılık dur\:lmu belrtlr c- Kanalzasyn Tessler Durumu: Mevcutkanalzasyn ve septk çukurları durumu açıklanır. Bu ş çn yen br prjenn yapılmakta lup lmadığı ncelenr. Prjes varsa ne zaman gerçekleşebleceğ belrtlr. l ı- L 'I! : ı : 1! I' : ' : 1! ". 1 tı I! : : [ : D - Enerj Tessler purumu: Elektrğ lup lmadığı çmesuyunun pmpajla temn halnde elektrk mev cut se tessn nşaat tarh santralın knumu grupların ad-ed. karakterstkler (kurulu gücü vltaj cns devr aded) yedek grup durumu htyacı ne mktar karşıladığı tevs düşünülüyrsa prjenn durumu mevcut enerjnn malyet bedel müstakbel prjenn klvat saat rnalyet prjenn ne zaman nşaat safhasına gecleceğnn düşünülmekte lduğu pmpajla mevcut santraldan yararlanılabecekse santral bnasının durumu tevs mkanları ölçülü krks knumu santraıda yükseltc traf lup lmadığı. Enerj terf merkezne hava hattı le letlecekse en yakın rta gerlm hattına uzaklığı alçak gerlmle nerj almak mümkünse en yakın traf merkez knumu ve karakterstkler Terf merkez cvarından hava hattı geçyrsa enerj alma m'kanı ve enerjnn alış bedel tesbjt edlr ve belrtlr. E- Içmesuyu Tessler Durumu: Mevcut tesslern nşaa tarhler ve hang- kuruluşlar tarafından gerçekleşt.. rldğ etlen suların adları fzksel kmyasal bakteryljk özellkler letlen mnmum ve maksmum su mktarları kaptaj terf arıtma tessler letm dep şebekenn teknk özellkler şebekenn su kaybı su satşıtarfe _esasları sayaç ve çe?şmedurumları belr-tlr. Uygun ölçekl br genel durum planında kaptaj knumlar.ı letm dep durumlarr ktları le gösterlr. Mevcut tess n kısmen değştrlmes bahs knusu $8 lgl kısımların detay-_ ı IHOkler ayrıca verlr. Halhazır durumları tevs mkanları sayaçlı sayaçsız abne. "' '... " sayısı suyun metreküp satış bedel çeşme durumları belrtlr. 2 /.t... \.. ' '.1'-.

5 I F - Harta ve mar' Planı Durumlart: Harta ve mar planının lup lmadığı varsa düzenlenme tarhler ve mar planının kaç nüfusa göre düşünüldüğü planın gelşmeye yedek alanlarının durumu htyacı karşılayıp karşılamadıkları yen br plan çalışmasına başlanmışsa şn ne zaman ele alındığı ve ne zaman tamamlanacağı belrtlr. G - Nüfus ve Yerleşm Durumu: Beldenn nüfus sayımı snuçları belrtlr. Ç = (a YI N y Ne - 1) 100 _ frmülü l sayımlar arasındak çğalma katsayısıbulunur. Degerler tabl halnde br arada tplanır. Yıl çğalma katsayısı le yıl nüfus artışı eğrs çzlr. Ayrıca varsa dğer nüfus hareket et.üdleri de göz önünde tutulur. Bu frmülde; Ç = Çğalma katsayısı N y Seldenn yen nüfus sayımları Ne Beldenn esk nüfus sayımları a k nüfus sayımı arasındak yıl adeddr. Ç çn bulunacak muhtelf değerler brbrne yakın br seyr takp edyrsa rtalama değer alınır. Genellarak Ç değer 1'den küçükse Ç = 1 eğer 1-3 arasında se bulunan değer aynen alınır. Ç çn bulunacak değer büyük değşm gösteryrsa veya ç 3'den büyükse beldenn özellkler gözönündl? tutularak Ç değer çn dare le anlaşmaya varılır. Prje nşaatın btmnde.n 30 sene snrak htyacı karşılamak üzere düzenlenr. Ancak prjenn flen ele alınmasından tessn şletmeye grşne kadar geçecek süre 5 yıılarak bu süreye eklenr. n sn nüfus sayımından prjenn Qaşlanılmasına kadar geçen sürey fade etmek üzere beldenn gelecektek nüfusu aşağıdak frmüle göre hesaplanır..ç 100 ) n Beldenn mevsmlk nüfusunda büyük fark lan yerlerde nüfüs sayımı snuçları le brlkte bu husus ayrıca' belrtlr ve htyaç hesabında' gözönünde tutulur. Asker brlk sanay turzm ve benzer nedenlerle sayıma göre nüfusun lağan üstü artışı veya bunun beklenmes halndedare le anlaşmaya varılır. Dağınık ve brbrndenuzak mahallelerden luşmuş beldelerde; mahalle ve yerleşmgruplarının sayımlarda tesbt lunmuş nüfuslar alınarak; merkez mahalle nüfusunur] belde nüfusuna ranı bulunmak suretyle gelecektek nüfusun dağılışının aşağıdak cetvelde gösterldğ şeklde lacağı kabul edlr. Merkezdek mahalleern sn sayımdak nüfusunun belde sn. sayımnüfusuna ranı: k k < 1/4 se.1/4 < k < 113 se 1/3 <: k < 2/3 se Merkezdek mahalleern gelecektek nüfusunun beldenn gelecektek nüfusuna ranı % 50 % %

6 ;: :: " j' " jı ı ; _ : I.! 1 l! ; - 1:..! :!;! ı! j ' ' '! ': ı - t! ı Cetvelde gösterlen gel@"cektek nüfustan artan nüfus dğer mçlhallelere hal - hazır nüfuslarına ranja dağıtılır.... ' " Beldenn merkez mahallelernn mar planı eknmk ve özel durumları gözönünde bulundurularak ve gerekçes belrtlerek yukardak ranların değştrlmes teklf edleblr. 2) Su Ihtyacının Sapaıması A - Insan Su Ihtyacı: Beldenn gelecektek nüfusunabağlı larak nsan başına gçınde aşağıdak mk- tarda su hesaba esas alınacaktır. Şebeke su kayıpları değerlere dahldr. çn:ıesuyu şebeke hesabında bu değerlere göre hesaplanacak tplam htyacın 15 katı alınır. - Beldenn Gelecektk Nüfusu 3.00.'e kadar '5:.Ö9Öarası 1O.OOQ arası arası arası -.:..: arası QO arası arası 1/gün/adam Gelecektek nüfusu 'e kadar lan beldelerde yukarıda verlen değerlere yl ev bahçes park pazaryer mtrlu araçlar kul hastahane mezbaha tel hamam çamaşırhane dükkan nşaat v.b. yerlern htyacı veya temzlenmes çn tüketlecek su mktarları da dahldr. Ancak hesabı etkleyebjlecek ölçüdek özel durumlarda bu mktarlar hesaba ayrıca eklenr. Gelecektek nüfusu 300.0aO'den büyük beldelerde nsan başına ve öz1 su Jht yacı gb hususlarda dare le anlaşmaya varılacak lup mar planına göregelşm ve yerleşm durumlarında değşk karakter gösteren alanlarda farklı -htyaç mktarları da düşünülür. B -- Hayvan Su Ihtyacı: Prjenn düzenlendğ tarhtek hayvan sayıları hesaba esas alınır ve; Büyükbaş hayvan çn 50 1/.gün _ Küçükbaş hayvan çn '15 1/ gün kabul edlr. Özel hallerde hayvancılıktak gelşme mkanı gözönüne alınır: Kuyu dere gölden hayvan su htyacının karşılanablmes hallernde hesaplarda hayvan htyçlcı dkkate alınmayablr. klm kşullarına göre tüketm değerler suyun temn mkanları gözönüne alınarak htyaç arttırılır. C - Sanay Ihtyacı: -. Beldedek küçük sanay lman stasyn gb teşslern su htyacıayrıca gözönünde tutulacaktır. Büyük sanay büyük fabrka kullanma suyu htyaçları çmesuyu prjesnden ayrı düşünüleblr. Bu hususlar raprda belrtlerek dare le an-_ laşma sağlanır. 4 '- rll""

7 D- Özel Ihtyaçlar: -\ 1 a - Özel Debler: Yüzme havuzlarında (1 m2 çn) Mezbahalarda keslen büyükbaş hayvan başına Mezbahalarda keslen küçükbaş hayvan başına ıstasynlarda br lkmatf çn 1 kg. yünün kumaş halne getrlmes çn 100 Kg. şeker pancarının fabrkada şlenmeye hazırlanması 1 kg. şeker sthsal çn Tabakhanelerde beher büyük der çn 500 Ugün I L ı I ı. b - Şebekelerde gerekmes halnde uç deblern hesabında aşağıdak değerlerden yararlanılır. Bakım stasynlarında: a) Bnek tmbllernn br defa temzlenmes çn b) Kamynun br defa temzenmes çn Okullarda öğrenc başına Kışlalarda asker başına Hastahanelerde hasta başına Otellerde yatak başına Hamamlarda kş başına çamaşırhanelerde 1 kg. kuru çamaşır çn 1000 adet tuğlanın örülmes çn 1" m3. betn hazırıanması çn NOT: 1 - Snuçlar enterplasyndayuvaratıır /gün Tessatta nrmal ölçüdek su kaybı yukarıdak mktarlara dahldr Şehr ve 'kasabanın küçük sanay: lman sanay htyacı V.S. çn yukarıdak değerlerden yararlanılır IS.'den ufak deblerde netce 05 1 IS.'ye Is. arasındak deberde netce 1 1 IS.'ye 50 1/s.'den büyük deblerde 5 1/s.'ye yuvarlatılacaktır. Yukarıdak değerlere göre hesap edlecek özel deblern her br 051 IS.'den küçük se htyaç hesabında dkkate alınmaz. 3) Hdrlk ve Jeljk Durum: A-klm: _. Meterljk harta ve gözlemlerden yararlanılarak beldenn yağış S buharlaşma endüşük tprak sıcaklığı kar örtüsü ve benzer tıususlar belrlenr. Bunlardan faydalanılarak en az yağış mevsmsaptanır. Prjenn düzenlenmekte lduğu yıla at meterljk yağış ve deb rasatları önceklerle karşılaştırılarak prje çn değerlendrlr. Beldeye at meterljk blg bulunmadığı takdrde cvarda benzer karakterde lan stasyn gözlemlernden yararlanılır. B - Jeljk Durum: Bölgenn jeljk yapısı hakkında genel blg verlecektr. Bunun çn Bankanın ve gerektğnde M.T.A.'nın D.ST'nn ve benzer kuruluşların özel teşebbüslern yayın ve raprlarından açılmış lan dern kuyu rapr gözlem ve karakterstklerden yararlanılır.'. 5

8 '! l!' " L: " L! lı c- Deb Ölçümler: Beldenn htyacı gözönünde tutulup mevcut 1/ / ölçekl hartalardan yararlanılarak beldeye gelmekte lan sularla cvarda yararlanılması düşünüleblecek yerostü ve yeraltı sularının etüdüne başlanılarak daha önce dğer kamu kuruluşlarında yapılmış gözlemlerden de faydalanılarak bu suların deb ölçümlerne geçlr. a) Deb Ölçüm Yöntemler: Suyun debs 1 IIs.'ye kadar se ölçüm gaz tenekeler le 1-10 lls. arasında varl/e IIs.'ye kadar lan suarda üçgen savakla lls. arasında dkdörtgen savak ve daha fazla debl sularda rtalama hız ve kest yöntem veya şn gereğna göre mulne kmyasal yl ve benzer dğer uygun ölçüm yöntemlernden yararlanılarak ölçülür. Ölçüm snuçları; ölçü tarh yöntem ve hesapları le belrtlr. b) Deb Ölçüm Ara!ıkları ve Mevsmler:! I'!. : ;I' j! L ; f.;.. ' J! : -. Ölçümler; pınar drenaj ve yüzeysel sularda Aralık başından Temmuz snuna kadar k ay ara le Ağusts başından Kasım snuna kadar brer ay ara le yapılır ve en az br yı sürer.. Göl gölet ve barajlarda mevcut ölçümlerden yararlanılır ve gerekl bjlgler tp- Ianır. Drenajlara ve yüzeysel suardan beslenen I<uyulara at pmpaj tecrübeler as-' gar mevsmde yapılır. c) Deb Ölçümü çn Araştırma ve Hazırlık: Yararlanılması öngörülen kaynak bölgesnde gere<tğnde araştırma kazıları yapılarak gerçek gözeler rtaya çıkarılır. Su belde htyacı çn letlecek özellklerde se karakterne uygun tarzda kap!e edlerek ölçüleblr veya pmpajla alınablecek duruma getri. Akarsu ve gölkenarlarında açılacak kuyulardan yararlanma veya üst sevyelerden yeraltı suyu alınablecek durumlarda deneme kuyuları açılır. Dere alüvyanlarından kuyu le su alınmasının öngörülmes durumunda. dere yatağı malzemesnn cns tpğrafk durumu taşkından zarar görmemes çn gerekl kruyucu yapılar pmpa.emme yükseklğ çevre yerleşm ve gelşm durum!arı kamu!aştırma krlenme ve rantablte hesapları snuçları da gözönünde tutularak kuyu ve pmpaj bnası knumu saptanır ve buna göre deneme kuyusu açılır. Kuyu yeter dernlğe varsa geçdmsz tabakaya kadar ndrlmeldr. Kendn tutablen zemnlerde ahşap ksalı kazı le yetnlr. AI(s halde kuyu brulu veya kesn larak düşünülür. Brulu dern kuyularla su alınması halnde gerekyrsa araştırma kuyusu açılır çk' sayıda kuyudan yararlanılmak suretyle htyacın karşılanması halnde brnc aşamada er az 20 Yllık deby sağlayacak sayıda brulu kuyu açılır. d) Pmp&j Süres : Dere suları ııe beslenen alüvynlarda veya' göl kenarında açılan sığ kuyularda dnamk sevye kararlılığa erştkten snra en az 12 saat pmpaj yapılır. Dern kuyularda yeraltı suyundan ya.rarlanma halnde ve varsa cvarda kullanılmakta lan benzer karakterde kuyulardan da yararlanarak açılan I<uyuda en az 24 saat süre e pmpaj yapılır :

9 Hdrljk şartlar gözönünde tutularak gerekyrsa daha uzun sürel deneme yapılır. Pmpaja aralıksız devam edlr. e) Pmpaj Deneylerne At Ölçmeler: Kuyunun teşklnden snra kısa süre le yapılacak zrlama prnpajı netc83 elde edlecek kuyu debsne göre htyacın kaç kuyudan karşılanacağı kabaca saptanır. ÇO\< sayıda kuyu gerekmes halnde kuyularda gözlem bruları zemn özellkler gözönünde tutularak ana kuyuya 15 metre ve 50 metre mesafede lmak üzere akarsuya parael ve dk yönde çakılır. Dk yöndekuyu açılması doşonolüyfsa dk sıradan vazgeçlr. Cvarda kuyu varsa gözlem kuyusu larak bunlar.dan da yar8r- Ianılır. Ana ve gözlem brularında statk su sevyesnn saptanmasın takben kuyudan zrlanarak alınablecek deb Q se 02 Q; 05 Q; Q ve 12 Q çn deb dnamk su evyes ve bu sevyede ne süre çalışıldığı her debye at su ve hava sıcaklıkıar! ölçülür. Deney süresnce çeklecek su kuyunun' tesr ajanı dışına atılma!ıdır. Bu uzaklık 75 metreden az'lamaz. Pmpaj denemeler bu ş çn hazırlanmış şartnamesne göre yapılır ve ÖRNEK 1'de verlen şeklde' grafkler çzlr. Ölçümler ve 'değerlendrme rapru düzenenr. Kuyu deney snuçları arınınca terf bnası knumu kuyu açılablecek rıavzayı kapsayan genel durum krks le brlkte kuyunun dereye göre durumu nvemanla tesbt edlerek burada kuyu sevyeler deredek su ve taban sevyeler terf bnası arazde tesbt edlen feyezan sevyeler gösterlr Deney snuçları kuyu enne kestnn yanında jeljk brm/erle brlkte statk su sevyesnden tbaren 02 Q; 05 Q; Q; 12 Q çn sevye düşümler gösterlr. 'Ayrıca hang debde ne kadar süre çalışıldığı her debye tekabül eden su ve ;ıava sıcaklıkları deney tarhler le b.rlkte tesbt edlr ve çzlr Bu ölçümlere at değerler ayrıca cetvel hal nde tplan ır. \\ Deney süresnde kum sürme kl<u renk değşm bulanıkıılık tat değşm-- nn saptanması halnde bu hususların hang deblerde meydana çıktığı prnpaj raprlarında belrtlr.! Deney snuçlarına göre bu hususta hazırlanmış şartname veya darece kabul edlecek esaslara göre hareket ve hesap edlecek çeştl yöntemlerden yararlanılarak kuyu ve bölge verm tesbt edlr Gerekmes halnde zemnn geçrgenlğ saptanarak kuyu ve bölge verm hesaplanır. Deney snuçlarına göre gerekecek ek kuyular prjelendrlr Pmpa karakterstkler saptanır. Deney kuyularında kesn kuyularda örneğ verldğ gb benzer tarzda deney snuçları le lgl ölçüm grafl< raprlar le jeljk durum kuyu çapı ve teçhz durumu le su durumubelrlenr. Lg'lar verlr. Su kalte değşm kum sürme bulanıklılık gb özellkler raprda açıklanır. Çk sayıda dern kuyulardan su alma durumunda yapılacak deneylerde cvar kuyulardan yararlanma mkanı yksa yeraltı suyunun akış yönü saptanmalı ve bunu takben m. uzağa akış yönüne dk ve paralel gözlem bruları tertplenr D - Sularda Kaltenn Saptanması: Suyun kaltes fzksel kmyasal ve bakteryljk analzler e saptanır. Gerektğnde byljk ncelemelerde yapılır. 7 "

10 Analzlern yaplış tarzı ve analz snuçlarına göre suyun çleblr lup Lmadığı hususlarında Umum Hıfzısıhha Kanunu Gıda Maddeler Tüzüğü ve Türk çmesuyu Standartları le gerektğnde Dünya Sağlık Teşklatının Standartlarına uyulacaktır. (ÖRNEK 2) 25 C'den sıcak sularda ve sınır değerler aşan suların seçm hususunda Sağlık ve Ssyal Yardım Bakanlığının görüşü alınır. a) Su Örneklernn Alınış Zamanları: Kuyularda pmpaj snunda dğer sularda se br suların mınımum lduğu mevsmde dğer se yağmur mevsm çnde lmak üzere yılda en az k kere aşağıda tarf lunan şeklde numuneler alınarak analzler yapılır. Pınarlar dere göl ve barajlardan su alınması halnde gerek görüldüğü sayıda lmak üzere analzler yaptırılır. Atık suların ve zehrl maddelern karışması htmal varsa en az 3 ayda br analz yaptırılır. ;!! ;. ;' : f! f.! I' ' ;! :"! L. ı j -: '! ' ;ı; '!! :!. ' b) Su Örneklernn Alınmasında Gözetlecek Hususlar: Pınarlarda (özellkle küçük deblerde) gözede suyun bruya alınıp akımın durulmasından snra örnek alınır. 'fl' Büyük debl ve göllenmş pınarlarda (özellkle dpten kaynıyanlarda) dpteld nce tanel zemnn kaynaşması le veya başka br suretle belrgn hale getrlecek ve yüzeye çıkablece gözelerden brne üzernde delkler bulunan ve yeter uzunlukta br bru saplanarak ve brudan çıkacak durulmuş sudan örnek alınır. Yüzeysel Sularda: Akarsularda akışın hızlı lduğu nktalarda baraj ve göllerde suyun alınacağı sevyeye göre saptanacak kenardan en az 50 cm. mesafeden örnek alınır. Şşe le su almada; şşe stenlen dernlğe ağzı açık ve başaşağı tutularak skulur ve dlması çn çevrlr. Dern nktalarda numune almada özel aletler kullanılır. nşaatın btmnde ad ve dern kuyular örnek alınmasına geçlmeden önce ltresnde 10 mg. aktf klr bulunan br çözelt le dezenfekte edlmeldr. Bunun çn kuyu çndek beher m 3 suya 10 ltre klrlu çözelt dökülür ve 24 saat beklenr. Drenajlarda çıkış kapağı kapanarak aynı şlem uygulanır. Pmpaj şnde kullanılacak pmpa ve bru aksamı da aynı çözelt le dezenfekte edlr. Yeterl süre pmpajdan snra numune alınır. Mevcut tesslerde su örnekler kaptajların masıakların ve depların çıkış brularından arıtma tesslernn grş ve çıkışlarından şebekelerde tüketcye at musluklardan ve çeşmelerden alınır. Kmyasal ve fzksel analzler çn su örnekler eczanalerden temn edlen ve kullanılmamış mantarla kapatılan şşelere yardımcı kap kullanılmadan alınır. Rutn analzler dışındak özellk arzeden analzler çn çmesuyu labaratuvarı le örnek alma yöntem çn temas edlr. Musluk ve çeşmelerden su alınırken musluk kısmı alevle yakdıp su yeterl süre akıtıldıktan snra örnek alınır. Bakteryljk analzler çn sterlzeedlmş şşeler kullanılır. Su bu şşelere 2 cm hava kalacak şeklde dldurulur. Klrlu suların bakteryljk analzler çn de tysülfatlı şşeler kullanılır. Su örneğ alınırken önce bakteryljk analz çn numune alınır. Fzksel ve kmyasal analzler çn asgar 2 ltre ve gereğnde 5 ltre ve daha fazla su örneğ alınır. 8.ı!; J

11 Suyun kaltes zamanla değşeceğnden numunenn en kısa zamanda bafteryljk analzler çn 48 saat çnde analz yapacak labratuvara getrlmes gerekr. Numune alınan şşenn üstüne br etket yapıştırrlıp üzerne belde ve suyun adı suyun cns (menba dere göl yeraltı suyu lduğu) su ve hava sıcaklığı yazılır ve tarh knur. yt veya Flurun yetersz veya gereğnden fazla lması ve zehrl maddeler mevcut lması htmande ek özel tahlller yapılır. 4) Iletlecek Suyun Seçlmes A - Su/ann ve Yapım Yer/ernn Kamu/aştlfma Durum/an: Belde cvarındak suların kamulaştırma çlurumları yascıl yönden ncelenr ve beldeye getrlmesnn mümkün lup lmadığı belde yetkllernden belgelendrlp gerektğnde kamulaştırma şlemne geçlr. Alınacak su br sulama suyu dern veya ad kuyu suyu veyahut rtak kullanılıyrsa çmesuyu larak beldeye tahss edlebleceğne dar ayrıca lgl kuruluşlarla anlaşmaya varılır. Getrlecek su çk sayıda beldey besleyecekse beldelern alacakları su mktarları hakkında önceden aralarında anlaşmaları sağlanır. Kaptaj kruma alanının su altında kalacak bölgenn sale terf hattı terf bnası arıtma tessler dep ljman yerler ve benzer yapım yerlernn kamulaştırılmasının mümkün lduğu belgelendrlr. Beldeye letlmes düşünülen suların karnulaştırılmasının veya kullanma hakkının sağlanmasının mümkün lduğu hususu belgelendrlmeden prje knusunda br çalışma yapılmaz.!. \ B - Genel Durum P/anl: ncelenen tüm suların knumları 1/25000'lk hartada (zrunlu hallerde 'lkte) belrtlr. Br çerçeve çnde dere pınar adı kuyu numarası ktu mnmum ve letm debler yazılır. Etüd edlen letm hatları arıtmatessler terf stasynları ljman dep ve şebeke kat ve bölgeler hartada gösterlr. Bunların hacm kapaste ve ktları belrtlr... c- DepO ve Şebeke Etüdü: Iletlecek suların yukarıda verlen etüdüne paralellarak 'lk veya lk hartada detayı lgl bölümlerde açıklanan şeklde hareket edlerek şebeke katlara ve beslenme bölgelerne ayrılır. Dep adet kt ve knumları etüd edlp özel gelşme bölgelerne verlecek uç ve şebekede dağıtılacak debler gözönünde tutularak dep hacmler belrtl.r. Depların tp ktu hacm br çerçeve çnde dep yanında gösterlr. D - Eknmk Çözümün Saptanması: ay Hesaba Esas Alı nacak Keşfler: Beldenn 'nc sene snundak su htyacı ve bu yıllara at nşaat kademeler tesbt edlr. Seçeneklern yatırım mktarına göre aşağıda verlen amrtsman faz bakım ranlarından yararlanılarak yllık şletme gderler ve gerektğnde 35 yıl snrak tplam gdere göre eknmklk sırası saptanır. b) Amrtsman Faz ve Bakım Yüzde Oranları: Cetvelde tess ve yapımların rtalama ömürler ve balm yüzdeler belrtlmş lup nşaatı yapmalç çn lüzumlu sermayenn faz larak hesaba % 10 esas alınır. ---_.._._---_._ _--_._. -_.- 9 ı f

12 Amrtsman Faz Bakım Süres Yüzdes Yüzdes Yüzdes Işn C ns Sene % % % Barajlar Bentler Kaptaj Bast tp pınar. ' Tessler kaptaj kesn kuyu Drenaj galer brulu kuyu Antrııa Tessler Çöketme havuzları Yavaş fltreler Hızlı fltreler Basınçlı fltreler Kmyasal arıtma chazları Klrlama chazları ve benzer Iletm Hatları Fnt bru Çelk bru AÇB ve PVC bru L Betn Betnarme bru Tünel galer j 02 : Enerj Nakl. ; ; f! 1 L Hatları : ".! Demr drek! (Denz kenarı) IHazde demr drek1! Betn drekı! Trafa Pmpaj Prnpalar Teçrzat: Elektrk mtrları Dze! ;Tltrları >150 KW <150 KW Deplar Gömme ve ayaklı deplar : ı Yapıml;;.r Terf bnası hzmet bnaları sanat yapıları ! Şebeke Fnt bru ı Ç81-; bru AÇS ve PVC bru Betııarme bru Su sayaçları Vanalar Yangın rnusluları ?!- C) Getrlecek Suların Seçm: Yatırım amrtsman faz bakım şletme gderler; gözönünde tutularak saieler cazbe le lan çözümler terf çözümlerne nazaran % 25'e kadar pahalı lmaları hande terch edleblrler. '1. Ye.pılacak hesaplar snunda netcelern brbrne yakın çıkması halnde yatırımı ve dış ödemes az lan ve kaltes daha y lan çözüm seçlr. Mukayese yeraltı suyu le akarsu göl gölet ve baraj suları arasında se % 35 fazlasına kadar yeraltı suyu s.eçhr. 10

13 E - Snuçlann Derlenrnes: Beldeye letlmes düşünüen menba satıh ve yeraltı suları adlanna göre tas nf edlerek asgardeb'sale edlecek deb menba ktu sale veya terf tulü çapı kalte farklılıkları antrna durumu yatırım şletme masrafları br tabl h31nde tplanır ve burada beldeye getrlecek su ve çözümler belrtlerek hdrljk rapr hazırlanır. F - Hdrljk Raprun Ekler: Hdrljk raprun ekler aşağıdak sırayla tertplenr. a - Mevcut çmesuyu tess elektrk santral bnası hava hattı veya traf durumu le öngörülen çözümler gösteren ölçekl genel durum planı ve krkler halhazır harta mar planı durumu mahalleler hakkında belge plan krkler ve blg kaynakları b - Su htyacının tesbtne at belgeler c - Deb ölçüm snuçları ve bunlara at deb-zaman eğrler pmpa deneyne at tutanak krk kuyu lgları deney snuçları ve grafkler değerlendrme raprları d - Fzksel Kmyasal Bakteryljk analz ve klr taleb raprları e -- Suyun ve yapım yerlernn kamulaştırma belgeler f - Dep ve şebeke kat beslenme bölgeler ve uç debler gösterr 1/2000 veya 1/5000 ölçekl plan 9 - Olablrlk hesapları l - Snuçları derleyen cetvel - Yararlanılan kaynaklar G - Hdrljk Raprun Onanmas!: Hdrljk rapr yukarıdak esaslara göre düzenlendkten snra yernde ve bürda nceleme yapılır ve yukarıda belrtlen sırada kntrl edlr. Kntrl prtklu. le brlkte gerekçe rapru tasdk makamının nayına sunulur..' MADDE: 6 - PROJENIN DÜZENLENMESI ESASLAR! ; """'. jıj Prjenn fhrst aşağıda belrtlen sırayla tertplenr. '1) Prje AçıklMrıa Rapru : Beldenn 'nc yıllarındak htyaçlarını karşılayacak şeklde kademelendrlerek prjenn kademe esasları açıklanır ve prjenn bölümler hakkında prjey anlamaya klaylık temn edecek şeklde genel blg verlr. Hang suların letleceğ nşaatın hang sıraya göre yapılacağı getrlecek debler letm hatları uzunlukları bru çapları depların aded klrlamanın yer terf varsa karakterstkler arıtma tesslernn yer şebekenn kademeler servs ylu enerj durumu prjenn keşf bedel suyun m3. malyet hakkında genel bg verlr. 2) TpmHk Çalışmalar: Tessn Iurulacağı mahaern hartalan belde hartasının krdnatlarına kat ve röperlerne bağlanır. Belde hartası yksa nvelman başlangıç Ktu larak sah. yerlerde kunacak rtalama denz sevyes demrylu varsa stasyn ktu aks halde 1/25000 ölçekl harta nreng ktu gözönünde tutularak kt tesbt edlr. 11

14 A -- Gene/ Durum Planı: Genel ejurum planı 1/ /25000 gerektğne 1/ ölçekl larak tertplenr. Bu planda beledye hudutları harta ve mar planı sınırları mevcut tesslerle düşünülen çözümlere at kaptaj yerler letm hatları arıtma tessler dep ana bru terf bnası mevcut ve önerlen servs ylları ljman bnaları enerj nakl hattı trafa bna/arı yerler cvardak taş kum çakılcakları gösterlr. ;j :ı ı L " ' " " ı ' ı ; ı 1; :; ; ı ;'. ; I' ı ı' 1 ı! ' Tesvye eğrler 10'ar metre ara le geçrlr. Her 50 metreden geçen tesvye eğrler kalın çzlr. Planda kuzey yönü belrtlr. B '.- Yapım Yer/ernn Hartası ve Kest/ernn Çıkan/ması: YapılTl yerler çn alınacak hartaların ölçeğ yerne göre 1/100-1/200-1/500 seçlr. ;-\yrıntı nktaları arazjy fade edecek sıklıkta kunur ve plan kat genşlkte alınır. Bu planda stasyn nktalarıktu ara mesafe ve açıları belrtlr. Kaptaj cvarının harta ve enne kestler alınırken hmaye mıntıkası tahlye kşulları gözönüne alınarak cvar araz le brlkte pınar tabanı su ktu le brlkte saptanır..akarsu kenarında açılan kesn kuyularda kruma bölgesde gözönünde tutu{rak lerde açılacak kuyular ve cvar kuyuları kapsıyacak şeklde harta alınır. Çıkarılacak enne kestlerde dere tabanı su sevyes kuyu tabanı kuyudak su sevyes gösterlr. Enne kestte pmpaj bnasına kadar lan araz dere feyazan sevyes le brlkte tesbt edlr. Suyun bend yapılarak alınması halnde bend yernn eksenden tbaren 100 m. memba ve 100 m. mansabını kapsıyacak şeklde hartası çıkarılır. Bend yerlernde bendn e}(sennden 250'şer metre menba ve mansaba kadar 50'şer m. ara le enne kestler nveımanla çıkarılır. Bu kestlerde dere tabanı su sevyes ve arazdek maksmum su sevyes kenarından 50'şer metre uzeıklığa kadar ölçme yapılır. Baraj çn gerekl hartaların çıkarılmasında DS.'nn şartnameler esaslanna göre hareket edlr. Bend gölet ve barajın su altında bırakacağı sahanın uygun. ölçekte hartası alınır. Dğer yapımların hartaları alınırken kaf genşlkte lmasına dkkat edlr. Kaptaj masıak vantuz tahlye gb yapım yerler bender terf bnası arıtma tessler dep yerler gb yapımlar yeterl sayıda betnla arazye aplke edlr. Aplkasynu takben yapım yerlernde nveımanla enne ve byuna kestler çıkarı III'. c--sa/e Hattt Ana Bru Güzergah Harta/an: letm hattı hartası açık plgn sstemyle alınacak lup esas jtbaryle 1/2000 gerektğnde 1/1000 ölçekl alınır. Karşılaştıl'lan güzergah cvarında hartayı almak çn en çk 200 m. aralıklı stasyn nktaları seçlecek ve bu nôı<talar 15x15x40'lık üzer çvl 250 dzlu betnla (kayalık arazde kayada çv le) tesbt edlr. stasyn aralarında çelk şert metre le gdş dönüş uzunluk ölçümler yapı:ır. Istasyn açıları k yarım dzj yöntemyle ölçülür. Baş ve snda açıklık açısı ölçümü yapılıp kaba dengeleme yapılır. Açı hatasını azaltmak çn aradak brkaç stasyn atlanarak açı kunma.lıdır. Dengeleme kademel yapılmalıdır. Kapanma hatası ölçülen nktalara eşt larak dağıtılır arta kalan fark kenarları en kısa lan plgn açılarına klenr. Istasyn nl(tası larak seçlen nktalar nşaat esnasında kayıp lmamaları çn f I..\ t.'

15 ı ;-r - muhtemel güzergahın dışında ve ayak altı lmayan yerlerde seçlr 've röperlenr. letm hattı hartası bru eksennn 75'er m. sağ ve slunu kapsamaııdır. Istasyn ve röper nktalarının ktları gdş dönüş nveımanla saptanır ve bu değerler hartaya şlenr. Tafslat nktaları düz arazde rtalama 30 m. engebel yerlerde 20 m. aralıklı. veya gerektğnde daha sık lmak üzere 1/2000'lk hartada hektar başına en az 15 nkta alınır. Güzergahı kateden genellkle yl demrylu enerj nakl hattı çöpükler mezarlık yapımlar bna araz sınırları akarsular hattı çtmalar gösterlr. Bunların güzerglhı kestğ nktalar tesbt edlr. Zeytnlk bağ kavaklık fdanlık meyve bahçeler rman tarla şeklnde araz örtüsü bataklık heyelanlı sahalar gb özellğ lan yerler hartalarda'gösterlmş lur. stasynların dengelenmesnden sônra 10 cm. aralıklı krdnat eksenlerne göreharta çzm yapılır. Takemetre nktaları hartada ktları le brlkte gösterlr ve ktun vrgülü takemetre nktasını fade eder. Hartada stasyn nktaları numaralanır stasyn araları brleştrlr açıları ktları ara mesafes hartada gösterlr tesvye eğrler az arızalı yerlerde br arızalı arazde 2-5 metrede geçlr. Hartanın yazıları kuzey yönüne dk yazılır hartalarda kuzey yönü ve ölçek gösterlr. Hartanın belrl byutta kağıda çzlmes çn tepe nktası kağıt dışında lmak üzere körük yapılarak hartanın sürekllğ sağlanır. 1 ' :1 J l Bu harta üzerne çeştl çözümler etüd edldkten snra kesnleşen güzergah arazye apıke edlr. Aplkasyn çn evvelce tess edlen stasynlardan yararlanıır. Plgn hattı aynı zamanda bru güzergahı larak seçlmez. Güzergah pıanına kaptaj vantuz tahlye menfez hava ve denge bacası maslak terf merkez dep ve benzer yapırnlar şaretlenr. Apıke edlen sale terf ana bruları ve 400 mm.'den büyük şebeke hatları güzergaha smeler betnlanarak ara nktaları düz arazde en fazla 50 m.de br asgar 5 x 5 x 25 cm. byutunda ahşap kazıkla tesbt edlr. Kazıklar üzerne numara yazılır. Arızalı ve eğmn değ'ştğ yerlerde daha sık kazık çakılır. Aplkasyndan snra uzunluk ölçümü ve nvelman gdş-dönüş larak yapılır. Kapanma hatası kabul edlen hata sınırını geçmemeldr. Prje le brlkte takemetre nvelman ve uzunluk ölçme değerler krdnat ve hesapları röper tafslatı le krkl.er teslm edlr... $j1 D - Şebeke Hartalarının Alınması: Hartası lmayan veya kısmen bulunan beldelern eksk kısımlarının hartaları C bahsnde verlen esaslara göre çıkarılır. E - Servs Ylu Prjeler Hartalarının Alınması: çmesuyu depsu arıtma tess terf bnası ljman bnalarının en yakın ;:lla rtbatını temn etmek ve cabında bru hatlarının nşaası çn yapılması zarur servs yllarının hartaları yukarıdak esaslara göre hazırlanır ve nha güzergah arazye apıke edlerek ıüzumlu. genşlkte enne ve byuna kestler çıkarılarak ahşap ara kazıklar çakılır. Planlar duruma göre 1/1000-1/2000 ölçeğnde lur ve burada menfez köprü üst yapımlar gösterr. Kurb yarıçaplafı karakterstkler röperler hartanın alınmasına yarıyan stasyn nktaları katları açıları ve ara mesafeler plana şlenr. Servs ylu byuna kest 1/1000-1/2000 yatay ve 1/200 düşey ölçeğ le tertplenr. 13!.j! r. J

16 . '. n'.. 1 ". l' ; :: : f j ı '! 1 1 \ t l. :\ : 1! ı: j j. Iİ :1 lı!l ı I. j!. Enne kestler arazy belrleyecek şeklde yeterl genşlkte her kazık hzasından alınır. farkı: F - Harta Yapımmda Kabul Edlecek Hata Mktarlan: Harta çalışmalarında kabul edlecek hata mktarları aşağıda gösterlmştr. a) Açı Kapatma Hataları :. Plgn başlangıç açıklık açısı le plgn açıları tplamının sn açıklık açısı 1/20Q ölçekl hartalarda Fs = 2 V n 1/500 ölçekl hartalarda Fs 2 Vn + 2 1/1000-1/2000 ölçekl hartalarda Fs 3 Vn + 3 frmülünün verdğ sant grad rnı<tarından fazla lamaz. Bu frmülde (n) baş le sn arasındak stasyn nktaları adeddr. b) Uzunluk Ölçüsünde: Plgn kenarlarının gdş ve dönüş k ölçüsü arasındak fark: 1/100-1/500 ölçekl hartalarda ı. Grup; düz çıplak ve haff meyll arazde.6 s = VS S II. Grup; arızalı ağaçııkıı güçlük arzeden arazde;.6s. = vs S ııı. Grup; çk arızalı sert meyll sık agaçlı büyük güçlük arzeden arazde;.6 s = VS S 1/1000-1/2000 ölçeğndek hartalarda. ı. Grup; çn.6 s = 0.01 vs ı. Grup; çn.6 s VS ııı. Grup;' çn.6 s = 0.02 vs frmüllernn verdğ değerden fazla lamaz. Burada S = kenar uzunluğudur..6 s ve S (m) cnsndedr. c) Nveımanda gdş - dönüş k ölçü arasındak fark; d = 0.03 VL h (m) frmülünün verdğ mktardan fazla lamaz. Burada; L = km. cnsndem nvelman yapılan nktalar arasındak uzaklık. h = m. cnsnden başlangıç ve sn nktaların kt farkıdır. 3) Suyun Kaptajı : Çıkarılmış lan plan ve enkestlere kaptaj yerleştrlecek lup kaptaj prjelernde aşağıda stenlen blgler gösterlr. Genellarakta her tp çn statk betnarme hdrlk gerekl hesap ve detay prjelerverlr. A - Yeraltı Sularmın Kaptajı: a) Pınarların Kaptajı : Kaptaj suyun gerçek gözelernden alınmasını sağlamaya uygun yapılır. Bunun çn asıl su taşıyan frmasyna erşmek üzere yüzeydek döküntü zemn kaldırılır veya bu zemn katedecek br grş yapımı düşünülür ve pınar suyunun sızıntı su/arı le krlenmesn önleyecek tedbr alınır. 14. ;.'.. :

17 Suyun çıktığıesas frmasynun Jeljk durumu suyun çıkış şekl gznune alınarak alınacak su mktarına göre ve mkanlar elverdğ takdrde kaptaj geçrmsz tabakaya turtularak tertpenr. Gerekmedkçe su kabartılrnaz ve kaçakları önlemek çn parafuy saplama duvarları düşünülür. Kaptajda suyun tplandığı bölüm le letm ve tahlye hattı çıkışları ve grş bacasının bulunduğu bölüm brbrnden ayrı lur. Suyun tplandığı bölüm suyun getreceğ ml ve nce kum gb malzemenn çökelmes çn ve düzenl su akımının sağlanması çn br havuz şeklnde lmalı ve tahlye mkanlarına göre dp savak dlu savak ve hava bacasını kapsaması sağlanır. Manevra bölümüne suyu krletmeden grleblmes ve bu bö!ümün byutlarının gerekl şlemlern klaylıkla yapılmasına mkan verecek mertebede lması stenr. Kaptaj tess yüzeysel sulara karşı geçrmsz lmalı perde ve örtü le geçrmszlk temn edlmeldr. Ayrıca sıcaklık etklerne karşı dlgu örtüsü kullanılır. Brbrne yakın çk sayıda gözenn kaptajısöz knusu se ve lablyrsa drenaj veya br tplama galers şeklnde kaptaj prjelendri'. Sel etksne maruz kalablecek pınarlarda gerekl kuyucu önlem alınır. Düz arazde yeraltı suyunun dpten kaynamak suretyle su brkntler luşması halnde mkanlara göre su drenaj kuyu veya havuz sstemyle kapte edlr. b) Drenajla Kaptaj : ( Drenaj sstemnn yeraltı suyu akımını tplayacak şeklde tertplenmes ve- drenajların mkan varsa geçrmsz tabakaya ve gereğnde betn br yastığa tur tulması sağlanl'. Drenleren alçak yeraltı su sevyesnden mümkünse 1-15 m. dernde bulunur ve etrafları zemnn granülmetresne uygun fltre malzemes le çevrlr. Yüzeysel suların çerye grmemes çn drenajın üstünde klden slzdırma?lık tabakası luşturulur.. Drenlern dernlklernn saptanmasında btk örtüsünün cns de dkkate alınır ve drenlern köklerle tıka'nmaması çn bunlar mkanlar ölçüsünde köklern erşemyeceğ derh!kte yerleştrlr. Drenler genşletlmeye mkan sağlayacak şek.lde düzenlenr ve en az 50 m. ara le kırılma ve yön değşm nktalarında temzleme bacaları yapılır. I' " c) Galer ve Kuyutarla Kaptaj : Zemn cns granüımetrs Y.A.S.S.'nn değşm karstk arazde çatlakların durumu ve alınması düşünülen su mktarına göre gereğnde mukayese yapılarak kaptaj şekl seçlr. Galer le Kaptaj : Alınacak suyun dekısnn büyük ve araz yapısının uygun lması halnde galer düşünülür. Galer taban ktu Y.A.S.S.'nn değşmne göre mkanar ölçüsünde gerekl sızma uzunluğu te:ın edlecek şeklde saptanır. Terchan galer çne grleblr byutta ve çne qj(ldğnde suyu krletmeyecek şeklde yapı/ır. Su gelşne göre galer duvarına barakan;ar yapılır. Zemnn granülmetrs ve alınacak deb mktarına göre grş \lilc;; sorüklerne hızlarını aşmıyacak şeklde barbakanların tplam alanı hesaplanır. Çr.;k nce danel zemnlerde barbaf(an arkasında ayrıca fltre teşkl edlr. 15

18 O ' J I' : lı! :! l!! l : L ıl ' : " '! ' I ' ı : jj l I' r Yüzeysel suların ve arzu edlmeyen Y.A. suyunun alınmaması çn gerekl yerlere kl perdeler ve kruyucu yapımlar tertp edlr. ' Galer taban meyl 0001 'den_ az lamaz. Uzun galererde mkan varsa havalandırma ve muayene bacaları düşünülür. Gerekl kşl)liarın varlığı halnde galerlerde geçrmsz perdeler düşünülür. Ad ve Kesn Kuyu le Kaptaj : Ad ve kesn kuyularda büyük çaplardan kaçınılır ve kazı el le yaplacak se kuyu ç çapı m. makna le açılacak se daha küçük seçlr. Kuyuların ara uzaklıkları etk alanları durumuna göre şletme ve eknmk faktörlerde gözönünde tutularak saptanır. Kuyular sfnlama suretyle br ana kuyuya bağlanacak se kuyu ara mesafeler asgarye ndrlr. Sfn hatlarının da ana kuyuya dğru yükselmes sağlanır ve en yüksek nktada hava bşatım düzen düşünülür. Kuyular yüzeysel sulara karşı krunur ve kuyu cdarının üst kısımları geçrmsz hale getrlr. - Kuyular alüvyn zemnlerde mkanlar ölçüsünde geçrmsz tabakaya kadar ndrlr ve akfer kalınlığının az lması halnde yeraıtıs.uyundan tam yararlanmak çnkuyu geçrmsz tabakadada 1-15 m. devam etmes sağlanarak emme brusunun krepn tabandan en az 0.50 m. yükseklğe kadar uzatılır. Kuyu cdarında açılacak barbakanların tplam yüz ölçümü zemınn granülmetrs gözönünde tutularak belrl br çapın üstündek zemn danelernn kuyu çne sürüklenmemeler çn sürüklenme hızının aşılamam.asını temn edecek değerde seçlr. "!! I " Barbakanlar bast ve klayca tıkanmayacak şeklde tertplenr ve dıştan ç cdara yükselerek gtmes stenr. Barbakanlardan zemne kuyu arasında fltre tabakaları kullanma yerne zemnn bu nktalardan kademel zrlama pmpajları le nce tanel zerreler alınmak suretyle denge durumuna skulur ve zrlama pmpajları snunda barbakanlar arkasında bşluklar husule gelrse bunlar nce çakılla dldurulur ve cabı halnde barbakana bakır telden kafes takılması düşünülür. J' Kuyu geçrmsz tabakaya kadar ndrlmyrsa tabanın mllenmemes çn zemnn granülmetrs ve grş hızı dkkate alınarak ters fltre şeklnde ve brkaç kademel lmak üzere nce tanel zemnn sürüklenmesn önlyecek düzen düşünülür. Prjede şletme deblerne tekabül eden dnamk sevyelere göre mtpmp döşeme veya sfnlama sevyeler verlr ve kuyu üstü -dası sevye ölçme su örneğ alma havalandırma ve dğer dnanımı kapsaması ve taşan suların kuyuya ntkalnn önlenmes sağlanır. Uygun a!üvyner sahalarda ve büyük deblere gerek duyulması halnde yatay ve eğk drenl kuyu düşünülür fakat bu tp çözümlere gdlmeden önce bunların ad kuyu gruplarıyla eknm ve şletme yönünden karşılaştırmaları yapılır. 1!! lı L 1 j d) Dern Kuyularda Kaptaj: Dern kuyularla su alma halnde ve brden çk sayıda kuyu kullanılacak se kuyu yerler l=ıavzanınhdrjeljk etüdü1-eve şletme şartlarına göre saptanır. Icabında dern kuyularda grşm durumu gözönüne alınarak ara uzaklıklar eknmk ve şletme faktörler dkkate alınarak belrlenr. Kuyular genellarak yeraltı suyu akış yönüne dk br veya brkaç sırada düşünülür..'... 16

19 Kuyularda kapalı bru ve fıtrelern knumları geçlen frmasynun ve alınacak suyun özellkler gözönüne alınarak tertplenr. lerde kuyuya çakıl laves yapılablmes çn teçhz esnasında çakıl brusu knulur. Fltrel kısımlarda grş hızının sürüklenme hızlarını aşmaması bru ç çapı deb ve pmpa standart çapları gözönünde bulundurularak seçlmes sağlanır. Prjede şletme deblerne at dnamk sevyeler gösterlr. B - Yüzeysel Sulann Kaptajı:.' a) Akarsulardan Su Alma: Su alma yer yerleşm yerlernn dışında ve terchan akarsuyun menba. taraflf)da seçlr. Su alma yerlernde mkanlar elverdğnde akarsu rejmnn düzenl durumda sürüntü maddes az su dernlklernn yeterl lması ve feyezana karşı k. ruma önlemlernn klaycaalınması stenr..' Su alma yapısının akarsuyun deb ve sürüntü madde durumuna uygun lması ve değşk sevyelerde gerekl dbnn alınmasınısağlamaya uygun lmasına dkkat edlr. Su alma yapılarında gırış ağızlarında eşk ızgara ve tersp havuzları düşünülür feyezan halnde fazla suyun grmesn önleyecek ve savaklayacak perde kapak dlu savak ve dp savak prjelendrlr. Fazla sürüntü maddesnn grmesn önlemek çn krepnler ızgara tertpler düşünülür grş hızları büyük seçlmez ve krepnler tabandan yeter kadar yukarda tertplenr. Bu gb yapımları sahle bağlıyan bru hattının gerek malzemes ve gereksebağlantıları mümkünse esnek lur. Su br tplama dasına letlr ve pmpaj gerekrse buradan yapılır. b) Gölden Su Alma: Alınacak suyun temz lması ıçın su alma yapısı kıyıdan sığ kısımlardan krlenme ve bulanma nktalarından uzakta bulunması sağlanır ve su alma' sevyeler E.Y.S.S. ve E.A.S.S. ve göl yüzey ve tabanındak akımlar gözönünde tutularak saptanır. Su göl tabanından ve yüzeyden alınmayacak şeklde terchan kule şeklndek yapımlarla alınır tabana turan yapımlarda se krepn tabandan yeterl yükseklkte tertplenr ve ayrıca ızgara düşünülür. Grşhızları cm s. den fazla lmamalı balık vesar hayvanların brulara grmesne man lunmalıdır. Su alma ağzı le kıyı arasında bağlantı sağlanır. [ Göl. su sevyes değşm fazla değl se su kıyıdak br tplama dasına cazbe le letlr. c- Kaptajann Krlenmeye Karşı Krunması: Kaptaj cvarının tpğrafk jeljk ve yerleşm durumu gözönünde bulundurularak alınacak suyun krlenmes önlenr ve kaptaj br kruma bölges çne alınır Kruma alanı araznn tpğrafk durumu zemnn geçrmszlğne ve kaptajın cnsne göre saptanır. Tarım yapılmasını hayvan grmesn ve yerleşm engelleyecek şeklde kruma bölges çevre hendeğ ve çt le çevrlr. Kruma bölgesnn dışında kalıp kapte lunan suyun yağış havzası çhde kalan ve yeterl br tab fltrasyna uğramadan kaptaja gelmes mümkün lan kuyu düden ve çukur (gereğnde bya tecrübeler yapılarak saptanacak) sularının uzaklaştırılması sağlanarak kaptaja ulaşması önlenr. \ 17

20 a) Kruma Bölgesnn Byut ve Şekl: Pınarlarda: :1 l : ' :11 l L :' ı : :1 Pınarlarda kruma bölges mümkünse dare dlmne benzer şeklde lur ve kaptaj dlmnn takrben merkeznde ve mansap tarafında bulunur. Dlmn smetr eksnnde kaptaj yapısının en uzak nktasından m. arasında değşmek üzere tpğrafk durum ve araznn cns ve krlenme htmalne göre saptanır. Mansaptan kaptajın kruma bölges kenarına en az mesafes 20 m. larak tayn edlr. Kuyularda: Dern kuyularda kruma bölges alanı zemnn geçrmszlk durumuna göre saptanır. Ad kuyularda kruma bölges enaz 50 m. yarı çaplı br dare şeklnde lur ve kuyu bu darenn merkeznde bulunur. Kuyu grubu halnde aynı esastan hareket ve grubun tertp tarzıda dkkate alınarak kruma bölges her kuyu çn tek tek veya hepsn kapsayacak şeklde tess edlr. 11 I : ; [ ' t: l' ı.!! ; ' ; : l ı- '1 ' '! ı:!. ': ı.[ ı : Dren ve Galerlerde: Kruma bölges sınırının dren veya galer smetr eksen ve uçlarına rn. uzaklıkta lması terch edlr. 4 - Suyun Arıtılması: Getrlecek suyun fzksel kmyasal ve bakteryljk özellklernn Türk lçmesuyu Standartlarına uygun lmaması halnde su çleblr hale getrlmek üzere arıtı ır. Suyun özellklernn çeştl zamanlarda gösterdğ değşklkler arıtma sstemnn karakter ve kapastesn belrlemek Ozere ncelenr. Arıtma tesslernn knumu sstem brm aded üstünün açık veya kapalı lacağı yedek durumları eknmk kşullar've teknk özellkler: gözönünde tutularak belrlenr. Renk kku tad agresvte taş yapma rgank madde bakteryljk; bulanıklık ve dğer özellkler bakımından çmeye elverşl lmayan suların pıhtılaştırma (kagülasyn) yumaklaştırma (flkülasyn) çöketme (dekantasyn) Süzme (fltrasyn yumuşatma nötrleştrme bakterlern ve canlıların yk edlmes (dezenfeksyn) gb gereken şlemlerle suyun çleblr hale getrlmes sağlanır. A - ızgara ve E/ekten Geçrme: - Ham su askıda bulunan ve yüzen maddeler kapsadığı takdrde duruma göre ızgara ve eleklerden geçrlerek bu maddelern tutulması öngörüıür B -- Pıhtı/aştırma ve Yumaklaştırma: Yapılan analzler snunda suyun özellklern yleştrmek üzere ham suya katılması gereken kmyasal maddelerle askıdak ve klldal maddelern çökelmesn sağlayıcı ve yapılacak yumaklaştırma (flkülasyn deneyler snunda saptanacak çöktürücü (Kagülan) maddelern suya katılması karıştırılması ve deplanması çn gerekl yapımlar prjelendrlr. C- Çöke/tm e : şletme şartları gözönüne alınarak suyun çndek yumakların statk veya hızlandırılmış havuzlarda çökeırnes prjelendrlerek burada çöketme maddelernn sıyrılması ve tessn dışına alınması veya yıkama suretyle temzlenmes prjede düşünülür ı t