Ýnsülin benzeri büyüme faktörü sistemi ve kanser

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Ýnsülin benzeri büyüme faktörü sistemi ve kanser"

Transkript

1 Týp Araþtýrmalarý Dergisi 2005: 3 (2): DERLEME Ýnsülin benzeri büyüme faktörü sistemi ve kanser Mustafa Keleþ, Mehmet Türkeli Atatürk Üniversitesi Týp Fakültesi Ýç Hastalýklarý Anabilim Dalý, Erzurum Özet Ýnsülin benzeri büyüme faktörü-i (IGF-I), mitojenik ve antiapopitotik etkiye sahip olan peptid yapýda bir hormondur. Ýnsülin benzeri büyüme faktörü baðlayýcý protein-3 (IGFBP-3) ise apopitozisi uyararak IGF-I'in mitojenik etkisini inhibe eden ve antiproliferatif etkiye sahip bir proteindir. Birçok epidemiyolojik çalýþmada serum IGF-I ve IGFBP-3 seviyelerinin göðüs, prostat, kolon ve akciðer gibi pek çok kanser için artmýþ risk ile iliþkili olduðu rapor edilmiþtir. Birçok tümör tipinde serum IGF-I düzeylerinin yükseldiði ve IGFBP-3 düzeylerinin de düþtüðü saptanmýþtýr. Anahtar kelimeler: IGF, kanser Insulin-like growth factor system and cancer Insulin-like growth factor-i (IGF-I) is a peptide hormone having mitogenic and antiapoptotic effects. But, insulin-like growth factor binding protein-3 (IGFBP-3) is a protein having an antiproliferative property and inhibits the mitogenic activity of IGF- I by stimulating apoptosis. In some epidemiological studies, it has been reported that a link was observed Yazýþma Adresi: Dr. Mustafa Keleþ Atatürk Üniversitesi Týp Fakültesi Ýç Hastalýklarý Bölümü Erzurum/Türkiye Tel: / 1714 E-posta: m_keles@hotmail.com betwen serum concentration of IGF-I and IGFBP-3 with increased risks of breast, prostate, colorectal and lung cancer. Serum IGF-I levels were found to be increased and IGFBP-3 to be decresed in some tumor types. Key words: IGF, cancer Ýnsülin benzeri büyüme faktörü (IGF) sistemi, IGF'lerden (IGF-I ve IGF-II), IGF baðlayýcý proteinlerden (IGFBP-1-6) ve IGF reseptörlerinden (tip I IGF reseptörü ve tip II IGF reseptörü) oluþmaktadýr. IGF'ler (diðer adýyla somatomedinler), büyüme hormonunun anabolik ve mitojenik etkilerinin çoðunun ortaya çýkmasýna aracý olan bir peptid ailesidir. IGF'lerin Yapýsý ve Moleküler Biyolojisi: IGF'ler tek zincirli polipeptidlerdir. IGF-I, 70 amin oasit içeren bazik bir peptiddir, molekül aðýrlýðý 7649 kilodaltondur. IGF-II ise 67 amino asit içeren hafifçe asidik bir peptiddir, molekül aðýrlýðý 7471 kilodaltondur. Her iki IGF molekülü proinsülin'e benzer olarak A ve B zincirlerine sahiptirler ve bu zincirler birbirlerine C peptidi adý verilen disülfid baðlarýyla baðlýdýr. IGF-I ve IGF-II'nin amin oasit dizilimleri sýrasýyla %43 ve %41 oranýnda proinsülin ile homoloji gösterirler. Proinsülinden farklý olarak IGF'ler karboksi terminalinde D bölgesi içermektedir. Proinsüline olan bu yapýsal benzerlik her iki IGF molekülünün insülin reseptörlerine düþük affinite ile baðlanmasýný açýklar. Diðer yandan yapýsal farklýlýklar insülinin IGF baðlayan proteinlere baðlanmasýný önler (1). IGF Reseptörleri : IGF'ler protein yapýda olduklarýndan hücre membranýný geçememekte ve etkilerini membrandaki reseptörlerine baðlanarak yapmaktadýrlar. Bu konuda yapýlan

2 40 Keleþ ve ark çalýþmalarda üç farklý IGF reseptörü tanýmlanmýþ olup, bunlar insülin reseptörü, tip I IGF reseptörü (IGF-I reseptörü), tip II IGF reseptörüdür (IGF-II reseptörü). IGF-I Reseptörü: IGF-I reseptörü, hücre dýþý iki alfa ünitesi ve iki transmembran beta ünitesi içeren bir glikopeptiddir. Alfa ve beta subüniteleri disülfid baðlarý ile birbirine baðlanmýþtýr. Yapýsal ve fonksiyonel olarak insülin reseptörüne benzer. Bu reseptörler benzer ligandlarý spesifik olarak baðlar. IGF-I reseptörü IGF-I'i insüline göre yüz kat daha fazla affinite ile baðlar. IGF- I reseptörü, tirozin kinaz ailesine ait olup insülin reseptörüne benzer. Alfa subünit bütünüyle hücre dýþýndadýr. Beta subünit ise membran üzerine yerleþmiþ bir protein olup sitoplazmik bölgesinde bir tirozin kinaz ilmiði ihtiva eder. IGF-I'in IGF-I reseptörünün alfa sübünitine baðlanmasýný takiben beta sübünitinin otofosforilasyonu meydana gelir. Otofosforilasyon, reseptörün tirozin kinaz aktivitesini artýrýr. Bu aktivasyon endojen substratlarda olduðu gibi reseptör üzerindeki diðer önemli tirozinlerin fosforilasyonuna neden olur (2). IGF-I reseptörü, IGF-II'den daha yüksek bir affinite ile IGF-I'i baðlar. Gerçekte IGF-I ve IGF-II'ye karþý büyüme yanýtlarýnýn çoðuna IGF-II reseptöründen daha çok IGF-I reseptörü aracýlýk eder (3). IGF-II Reseptörü: IGF-II reseptörü, tek zincirli bir polipeptiddir. Ekstrasellüler olarak yerleþen uzunlamasýna devam eden zinciri takiben kýsa bir transmembran zincire sahiptir. IGF-II reseptörü intrensek tirozin kinaz aktivitesinden yoksundur. Lizozomal enzim trafiðini düzenleyen katyon baðýmsýz mannoz 6-fosfat reseptörüyle çok benzer olduðundan IGF-II mannoz 6- fosfat (M6P) reseptörü olarak ta bilinir (4). IGF-II reseptörü, IGF alým ve yýkýmýna aracýlýk eder. IGF-II reseptörü ayný zamanda IGF-II'ye baðlanarak hücre yüzeyinden IGF-II'yi hücre içerisine sokar ve sonuçta IGF-II'nin lizozomlarda yýkýmýna neden olur. IGF-II reseptörü, IGF-II'yi IGF-I'den yüz kat daha fazla affiniteyle baðlar (5). Ýnsülin, insülin reseptörlerini aktive ederken her iki IGF molekülü, IGF-I reseptörünü aktive edebilir. IGF-II üçüncü bir reseptör olan IGF-II reseptörüne baðlanýrsa da hücre içi aktivasyonu bilinmemektedir (6). IGF Baðlayýcý Proteinler (IGFBP): IGF'ler plazmada baðlayýcý proteinlerle taþýnýr. Bugüne kadar 6 IGF baðlayýcý protein tanýmlanmýþtýr. IGFBP'ler bir çok yönüyle IGF klirensini düzenlerler. Dolaþýmdaki serbest IGF'nin yarý ömrü 30 dakika iken IGFBP'ler bunu saate kadar uzatýrlar. IGF'lerin akut etkilerinin ortaya çýkýþýný önlerler. Kapiller bariyerlerde transport proteini olarak görev yaparlar. IGF'lerin reseptörlerine prezentasyonlarýný önlerler. Bunun yanýsýra spesifik reseptörler arcýlýðý ile IGF'lerden baðýmsýz olarak spesifik etkilerini oluþtururlar (6,7). IGFBP-3: IGFBP-3, IGFBP'lerin en önemli olanýdýr. IGFBP'lerin %75'ini IGFBP-3 oluþturur. Dolaþýmda bulunan IGF'lerin %70 ila %90'ýn transportunu IGFBP- 3 saðlar. IGF ve ''acid labile subünit (ALS)'' ile 150 kilodaltonluk bir kompleks oluþturur. IGFBP-3 ayný zamanda potansiyel bir hücre büyüme inhibitörüdür. Bu antiproliferatif aktivite hem IGF peptidlerinin sekestre edilmesi üzerine etkisi hem de IGF'lerden baðýmsýz olarak IGFBP-3'ün hücre replikasyonu üzerine direkt etkileri ile oluþur. Çeþitli hücre kültürlerinde IGFBP- 3'ün IGF olmadan DNA sentezini inhibe ettiði gösterilmiþtir. IGFBP-3'ün antiproliferatif etkisinin p53 tümör süpresör geni aracýlýðýyla kontrol edildiði öne sürülmektedir. p53 etkisi ile IGFBP-3 ekspresyonunun indüklenmesi IGF-I'in mitojenik etkisinin inhibisyonuna yol açmaktadýr (6,8). IGF'nin Fizyolojisi ve Etkileri: Ýnsülin, primer olarak karaciðer, kas ve yað dokusunda etki gösterirken, IGF'ler hemen hemen tüm organlarýn fonksiyonlarýnda etkilidirler. IGF'lerin her ikisi de embriyolojik geliþmede önemli bir rol oynarlar ve nanomolar konsantrasyonlarý eriþkin yaþamý boyunca da devam ettirilir. Bununla birlikte doðum sonrasý IGF- II'nin fizyolojik rolü tam olarak bilinmezken, IGF-I büyümenin düzenlenmesinde önemli rol oynar (9). Gerek insülin gerekse IGF-I reseptörünün uyarýlmasý hücre içinde ayný ilk uyarýyý baþlatýr. Bununla birlikte, insülin metabolik fonksiyonlarý düzenlerken, IGF'ler büyüme ve farklýlaþma fonksiyonlarýnda rol alýrlar. Muhtemelen hücre içinde bu hormonlarýn uyardýðý son yollar farklýdýr. IGF-II, IGF-II reseptörüne baðlanýrsa da hücre içi aktivasyonu bilinmemektedir (6). IGF'ler in vitro etkisini ya akut olarak protein ve karbonhidrat metabolizmasý üzerine anabolik etkisiyle veya uzun dönemde hücre çoðalmasý ile farklýlaþmasý üzerine yapar. Hücre siklusunda DNA sentez ve hücre replikasyonunu uyarmasý çok önemli bir etkidir. Sessiz fibroblastlarýn G0 fazýndan G2 fazýna girmeleri için IGF-I molekülüne gerek vardýr. IGF-I'in hücre siklisunun G1 ile S fazý arasýnda etkili olduðu ve bunu IGF-I reseptörü ile yaptýðý, hücre ''turnover''ýný artýrmak suretiyle hücresel transformasyon riskini artýrdýðý gösterilmiþtir (10). IGF'ler ve baðlayýcý proteinler ayný zamanda bir çok dokuda lokal olarak üretilerek otokrin ve parakrin etki gösterirler. IGFBP'lerin temel yapým yeri karaciðerdir. IGFBP'lerin karaciðer haricinde diðer bir çok organda yapýlýp sentez edildiði bilinmektedir. IGFBP-1 karaciðer ve endometriumda, IGFBP-2 merkezi sinir sistemi ve prostatta, IGFBP-3 karaciðer ve birçok dokuda, IGFBP-4 merkezi sinir sistemi ve kemikte, IGFBP-5 böbrekte, IGFBP-6 prostat ve overde sentez edilir (11). Ýnsülin baþta olmak üzere IGF-I'ler esas olarak karaciðerde sentezlenir. Büyüme hormonunun kendi hepatik reseptörü ile iliþkiye girmesi IGF-I geninin ekspresyonunu uyarmakta ve IGF-I peptidinin salýnýmýna neden olmaktadýr. Karaciðerin IGF-II sentezini nasýl regüle ettiði halen bilinmemektedir. Ýnsülin baþta olmak üzere tiroksin, gonodotropinler, seks steroidleri ve paratiroid hormon, çeþitli dokularda IGF-I üretimini

3 IGF sistemi ve kanser 41 uyarmaktadýr. IGF ve Kanser: IGF'ler, fötal ve çocukluk evresi boyunca normal geliþmede esas rol oynarlar. Eriþkin dönemde ise bu sistem normal hücresel metabolizma, proliferasyon ve apopitotik uyarýlara karþý koruma gibi fonksiyonlarýn düzenlenmesinde rol alýr. Bununla birlikte bozulmuþ stimülasyon, malign büyümenin geliþimi ve progresyonuna katkýda bulunabilir. IGF'ler hücresel mitojen ve farklýlaþma faktörleridir. Fötal yaþamda özellikle IGF- II, postnatal yaþamda ise IGF-I büyüme hormonu ile iliþkili büyüme ve mitojenik aktivitede en önemli mediatördür (12). Son zamanlardaki bir çok epidemiyolojik çalýþmada serumdaki yüksek IGF-I ve düþük IGFBP-3 seviyelerinin veya IGF-I/IGFBP-3 oranýnýn yükselmesinin meme, prostat, kolon ve akciðer gibi pek çok kanser için artmýþ risk ile iliþkili olduðu rapor edilmiþtir. IGF-I reseptörünün uyarýlmasýný antogonize eden veya IGFBP-3 fonksiyonlarýný artýran giriþimlerin, insan kanser modellerinde tümör hücre geliþimini durdurduðu ifade edilmiþtir (13). IGF'lerin mitojenik etkileri gerçekte IGF-I reseptör yoluyla olmaktadýr. Embriyonik ve fötal aþamalar esnasýnda büyüme, IGF- II tarafýndan regüle edilirken postnatal dönemde ise daha düþük seviyelerde bulunmasýna raðmen IGF-I reseptörüne daha yüksek affinitesi olan IGF-I tarafýndan regüle edilir (6). IGF-I reseptörünün sentezi, steroidler, östrojenler, GH, FSH, LH, tiroid hormonlarý, büyüme faktörleri (esas fibroblast büyüme faktörü-bfgf), platelet derive büyüme faktörü (PDGF) ve epidermal büyüme faktörü (EGF) tarafýndan stimüle edilir. Bunun aksine, IGF-I reseptör sentezi p53, Wilms tumor-1, BRCA-I gibi bir çok tümör süpressörü tarafýndan inhibe edilir ve yüksek IGF-I seviyeleri tarafýndan ''negatif feed back'' ile düzenlenir (14). IGF-I reseptörünün aksine, IGF-II reseptörüne ligand baðlanmasý sonucunda, IGF-II'nin internalizasyonunun azaltýlmasý ve transforming growth factor (TGF)-ß aktivasyonu ile antiproliferatif ve proapopitotik aktiviteye sahip olduðu görülmektedir. Bu nedenden dolayý IGF-II reseptörünün IGF-I reseptör yolununun aktivasyonunu azaltarak bir tümör süpressör gibi davrandýðý düþünülmektedir (15). Hücre siklusunun durdurulmasý ve apopitozise aracýlýk eden en önemli insan tümör süpressör proteinlerden biri olan p53, IGFBP-3 genini indükler. Ýyonize radyasyonu DNA hasarlanmasýna yanýt olarak p53, IGFBP-3 ekspresyonunu aktive eder (16). IGFBP'ler, IGF reseptörlerine IGF'lerden daha fazla affiniteye sahiptir. IGFBP'ler IGF etkisinden baðýmsýz olarak endokrin, parakrin ve otokrin etkilere sahiptir. IGFBP'ler, IGF'lere baðlandýðý zaman IGF'lerin yarý ömrünü uzatýr ve aþýrý hücre büyümesini önler veya apopitozisi destekler. IGFBP-3 hücresel seviyede IGF hareketini yarýþmalý olarak inhibe eder. IGFBP-3, IGF'lerden baðýmsýz olarak apopitozisin uyarýlmasý ve hücre siklusunun durdurulmasý gibi fonksiyonlar göstererek güçlü bir antiproliferatif ajan olarak hücresel çevrede aktivite gösterir (17). Akromegali hastalarýnda artmýþ kolon kanseri ve polip riski çok iyi bilinmektedir. Yapýlan bir çalýþmada 155 akromegali tanýsý almýþ hastalardan, 8 hastada makroskobik olarak kolorektal karsinom, 39 hastada tübüler adenom tesbit edilmiþtir. Bu hastalarda IGF-I düzeyleri, polip ve kanser geliþmemiþ akromegalilere göre daha yüksek bulunmuþtur (18). Ýlerlemiþ prostat kanseri hastalarýnda benign prostat hiperplazili hastalara nazaran IGF-I serum seviyelerinin anlamlý ölçüde artmýþ, IGFBP-3 seviyelerinin de anlamlý ölçüde azalmýþ olduðu rapor edilmiþtir (19,20). Hepatosellüler karsinomalý hücreler, nonneoplastik karaciðer dokusuyla kýyaslandýðýnda saptanamayacak düzeyde IGFBP-3 seviyelerine sahip olduðu rapor edilmiþtir (21). ''Clear cell'' renal karsinomalý hastalardan IGF-I reseptör sentezi artmýþ olan hastalarýn, azalmýþ IGF-I reseptör sentezi olan hastalara nazaran önemli ölçüde azalmýþ ''survey''e sahip olduklarý belirlenmiþtir (22). Tiroid bezinin adenom ve karsinomlarýnda, normal tiroid dokusuna nazaran IGF-I ve IGF-I reseptör sentezinde artýþ saptanmýþtýr (23). Yüksek IGF-I ve düþük IGFBP-3 veya artmýþ IGF- I/IGFBP-3 oraný kanser geliþme riskinin önceden tahmin edilebilmesini saðlayabilir (12,13 ). Hemþire Saðlýk Çalýþmasý grubu tarafýndan yürütülen meme kanseri olgu kontrol çalýþmasýnda, meme kanseri tanýsý konan kadýnlarýn daha önceden alýnýp saklanmýþ olan serum örneklerinde kontrol grubuna göre IGF-I düzeyleri yüksek ve IGFBP-3 düzeyleri düþük bulunmuþtur (24). Meme kanseri ile ilgili yapýlan çalýþmalarda, yüksek IGF-I ve düþük IGFBP-3 düzeyi saptanan menapoz öncesi kadýnlarýn yüksek in situ duktal karsinom riskine sahip olduðu gösterilmiþtir. Ayrýca artmýþ IGF- I/IGFBP-3 oranýnýn artmýþ meme kanseri riski ile iliþkili olabileceði rapor edilmiþtir (25). Prostat kanseri ile igili yapýlan olgu kontrol çalýþmasýnda erkek hekimin kan örnekleri alýnýp saklanmýþtýr. 10 yýl sonra prostat kanseri tanýsý konan hastalarýn IGF-I ve IGFBP-3 seviyeleri kontrol grubu ile karþýlaþtýrýldýðýnda, prostat kanseri riskinin yüksek olduðu gruptaki IGF-I düzeyleri, prostat kanseri riskinin düþük olduðu gruptaki hastalardan önemli ölçüde yüksek bulunmuþtur (26). Mide kanseri tanýsý konmuþ hastalarda serum IGF-I düzeyi, kontrol grubuna göre önemli derecede yüksek bulunmuþ. Bu hastalarýn operasyon sonrasýnda IGF-I düzeyinde anlamlý derecede düþme olmuþ (27). Hekimler Saðlýk Çalýþmasý isimli araþtýrmada yüksek plazma IGF-I seviyelerine sahip gruptaki erkeklerin, düþük IGF seviyesine sahip gruptaki erkeklere nazaran kolorektal kanser için rölatif bir riske sahip olduðu gösterilmiþtir (28). Yine IGFBP-3 düzeyi yüksek olan olgularda kolon kanseri geliþme riski daha düþük oranda bulunmuþtur (29).

4 42 Keleþ ve ark Yüksek IGF-I seviyeleri ile 55 yaþýndan önce over kanser geliþimi riski arasýnda güçlü bir iliþki ortaya konmuþtur (30). Endometrium kanserli kadýnlarýn serum IGF-I düzeylerinin, kontrol grubuna nazaran daha yüksek olarak bulunduðu belirtilmiþtir (31). Serviks kanseri hücrelerinde IGF-I reseptör sentezinin arttýðý rapor edilmiþtir (32). Yüksek IGF-I ve düþük IGFBP-3 düzeylerinin yüksek akciðer riski ile iliþkili olabileceði çalýþmalarda gösterilmiþtir (33). Son zamanlarda IGF-I reseptörünün uyarýlmasýný antagonize eden veya IGFBP-3 fonksiyonunu artýran giriþimlerin insan kanseri modellerinde tümör hücre geliþimini durdurduðu gösterilmiþtir. Bu konuda geliþtirilecek yeni antineoplastik ilaçlar kanser tedavisinde yer alacaða benziyor. Kaynaklar 1. Daughaday WH, Rotwein P. Insulin-like growth factors I and II: peptide, messenger ribonucleic acid and gene structures, serum and tissue concentrations. Endocr Rev 1989; 10: Kato H, Faria TN, Stannart B, et al. Role of tyrosine kinase activity in signal transduction by the insulin-like growth factor-i (IGF-I) receptor. J Biol Chem 1993; 265: Frattali AL, Pessin JE. Relationship between alpha subunit legant occupancy and beta subunit autophosphorylation in insülin/insulin-like growth factor-i hybrid receptors. J Biol Chem 1993; 268: MacDonald RG, Pfeffer SR, Coussens L, et al. A singal receptor binds both insulin-like growth factor-ii and mannose 6-phosphate. Science 1988; 239: Lobel P, Dahms NM, Kornfeld S. Clonning and sequence analysis of the cation- independent mannose 6-phosphate receptor. J Biol Chem 1988; 263: Jones JI, Clemmons DR. Insulin-like growth factors and their binding proteins: biological actions. Endocr Rev 1995; 16: Lamson G, Giudice L, Rosenfelt RG. The insulin-like growth factor binding proteins structural and molecular relationships. Growth Factors 1991; 5: Buckbinter L, Talbott R, Velasco-Miquel S, et al. Induction of the growth inhibitor IGFBP-3 by p53. Nature 1995; 377: LeRoith D, Werner H, Beitner-Johnson D, Roberts CT Jr. Molecular and cellular aspects of the insulin-like growth factor I receptor. Endocr Rev 1995; 16: Giovannucci E. Insulin-like growth factor-i and their binding protein-3 and risk of cancer. Horm Res 1999; 51(suppl 3): Manni A, Badger B, Wei L, Zaenglein A, Grove R, Khin S, Heitjan D, Shimasaki S, Ling N. Hormonal regulation of insulin-like growth factor II and insulin-like growth factor binding protein expression by breast cancer cells in vivo: evidence for stromal epithelial interactions. Cancer Res 1994; 54: Jerome L, Shiry L, Jones BL. Deregulation of the IGF axis in cancer: epidemiological evidence and potential therapeutic interventions. Endocr Relat Cancer 2003;10: Fürstenberger G, Senn HJ. Insulin-like growth factors and cancer. Lancet Oncol 2002; 3: Yu H, Rohan T. Role of the insulin-like growth factor family in cancer development and progression. J Natl Cancer Inst 2000; 92: Nolan CM, Kyle JW, Watanabe H, Sly WS. Binding of insulin-like growth factor II (IGF-II) by human cation-independent mannose 6-phosphate receptor/igf- II receptor expressed in receptor-de cient mouse L cells. Cell Regul 1990; 1: Butt AJ, Firth SM, King MA, Baxter RC. Insulinlike binding protein-3 modulates expression of Bax and Bcl-2 and potentiates p53-independent radiationinduced apoptosis in breast cancer cells. J Biol Chem 2000; 275: Barreca A, Artini PG, Cesarone A, Arvigo M, D'Ambrogio G, Genazzani AR, Giordano G, Minuto F. Interrelationships between follicle stimulating hormone and the growth hormone-insulin-like growth factor. IGF-binding proteins axes in human granulosa cells in culture. J Endocrinol Invest 1996; 19: Jenkins PJ, Fairclough PD, Richards T, Lowe DG, Monson J, Grossman A, Wass JA, Besser M. Acromegaly, colonic polyps and carcinoma. Clin Endocrinol 1997; 47: Harman SM, Metter EJ, Blackman MR, Landis PK, Carter HB. Serum levels of insulin-like growth factor I (IGF-I), IGF-II, IGF-binding protein-3, and prostatespecific antigen as predictors of clinical prostate cancer. J Clin Endocrinol Metab 2000; 85: Wolk A, Mantzoros CS, Andersson SO, Bergstrom R, Signorello LB, Lagiou P, Adami HO, Trichopoulos D. Insulin-like growth factor I and prostate cancer risk: a population-based, case-control study. J Natl Cancer Inst 1998; 90: Huynh H, Chow PK, Ooi LL, Soo KC. A possible role for insulin-like growth factor-binding protein-3 autocrine/paracrine loops in controlling hepatocellular carcinoma cell proliferation. Cell Growth Differ 2002; 13: Parker AS, Cheville JC, Janney CA, Cerhan JR. High expression levels of insulin-like growth factor-i receptor predict poor survival among women with clear-cell renal cell carcinomas. Hum Pathol 2002; 33: Maiorano E, Ciampolillo A, Viale G, Maisonneuve P, Ambrosi A, Triggiani V, Marra E, Perlino E. Insulinlike growth factor 1 expression in thyroid tumors. Appl Immunohistochem Mol Morphol 2000; 8: Hankinson SE, Willett WC, Colditz GA, et al. Circulating concentrations of insulin-like growth factor

5 IGF sistemi ve kanser 1 and risk of breast cancer. Lancet 1998; 351: Li BD, Khosravi MJ, Berkel HJ, Diamandi A, Dayton MA, Smith M Yu H. Free insulin-like growth factor-i and breast cancer risk. Int J Cancer 2001; 91: Chan JM, Stampfer MJ, Giovannucci E, et al. Plasma insulin-like growth factor-i and prostate cancer risk: a prospective study. Science 1998; 279: Lee DY, Yang DH, Kang CW, Kim SJ, Joo CU, Cho SC, Kim JS. Serum Insulin-like Growth Factors (IGFs) and IGF Binding Protein (IGFBP)-3 in Patients with Gastric Cancer: IGFBP-3 protease activity induced by surgery. J Korean Med Sci 1997: 12: Ma J, Pollak MN, Giovannucci E, Chan JM, Tao Y, Hennekens CH, Stampfer MJ. Prospective study of colorectal cancerrisk in men and plasma levels of insulinlike growth factor (IGF)-I and IGF-binding protein-3. J Natl Cancer Inst 1999; 91: Giovannucci E, Pollak MN, Platz EA, Willett WC, Stampfer MJ, Majeed N, Colditz GA, Speizer FE, Hankinson SE. Aprospective study of plasma insulinlike growth factor-i and binding protein-3 and risk of 43 colorectal neoplasia in women. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev 2000; 9: Lukanova A, Lundin E, Toniolo P, Micheli A, Akhmedkhanov A, Rinaldi S, Muti P, Lenner P, Biessy C, Krogh V, Zeleniuch-Jacquotte A, Berrino F, Hallmans G, Riboli E, Kaaks R. Circulating levels of insulin-like growth factor-i and risk of ovarian cancer. Int J Cancer 2002; 101: Ayabe T, Tsutsumi O, Sakai H, Yoshikawa H, Yano T, Kurimoto F, Taketani Y. Increased circulating levels of insulin-like growth factor-i and decreased circulating levels of insulin-like growth factor binding protein-1 in postmenopausal women with endometrial cancer. Endocr J 1997; 44: Steller MA, Delgado CH, Bartels CJ, Woodworth CD, Zou Z. Overexpression of the insulin-like growth factor-1 receptor and autocrine stimulation in human cervical cancer cells. Cancer Res 1996; 56: Yu H, Spitz MR, Mistry J, Gu J, Hong, WK, Wu X. Plasma levels of insulin-like growth factor-i and lung cancer risk: a case-control analysis. J Natl Cancer Inst 1999; 91:

Non-Hodgkin Lenfomalı Hastalarda IGF-1 ve IGFBP-3 Düzeyleri

Non-Hodgkin Lenfomalı Hastalarda IGF-1 ve IGFBP-3 Düzeyleri Klinik Araştırma www.firattipdergisi.com Non-Hodgkin Lenfomalı Hastalarda IGF-1 ve IGFBP-3 Düzeyleri Mustafa KELEŞ 1, Mehmet GÜNDOĞDU 2, Fuat ERDEM a2, Mehmet TÜRKELİ 1, Leyla YILDIZ 3, Hamdullah TURHAN

Detaylı

HÜCRE SĠNYAL OLAYLARI PROF. DR. FATMA SAVRAN OĞUZ

HÜCRE SĠNYAL OLAYLARI PROF. DR. FATMA SAVRAN OĞUZ HÜCRE SĠNYAL OLAYLARI PROF. DR. FATMA SAVRAN OĞUZ Çok hücreli organizmaların kompleks omurgalılara evrimi, hücreler birbirleriyle iletişim kuramasalardı mümkün olmazdı. Hücre-hücre Hücre-matriks etkileşimini

Detaylı

HORMONLAR VE ETKİ MEKANİZMALARI

HORMONLAR VE ETKİ MEKANİZMALARI HORMONLAR VE ETKİ MEKANİZMALARI Receptörler İntrasellüler hidrofobik(llipofilik)ligandlara baglananlar Nükleer hormon reseptörleri Guanylate siklaz(nitrikoksid receptor) Hücre yüzey hidrofilik ligandlara

Detaylı

Diyabet ve Kanser. Ramazan Sarı Akdeniz Üniversitesi Antalya

Diyabet ve Kanser. Ramazan Sarı Akdeniz Üniversitesi Antalya Diyabet ve Kanser Ramazan Sarı Akdeniz Üniversitesi Antalya Diyabet ve kanser Sunum planı Kanser sıklığı ve prognozu ile Diyabet arasında anlamlı ilişki var mı? Diyabet ve kanser için ortak risk faktörleri

Detaylı

PI3K/AKT/mTOR Yolağı

PI3K/AKT/mTOR Yolağı PI3K/AKT/mTOR Yolağı PI3K/AKT/mTOR Yolağı Phospha'dilinositol 3-kinaz/protein kinaz B/mammalian target of rapamycin (PI3K/Akt/mTOR) Normal hücresel fonksiyonların yerine ge'rilebilmesi için gerekli olan

Detaylı

Sunum planı. Hipofiz Epifiz Tiroid Paratiroid ve Pankreas hormonları

Sunum planı. Hipofiz Epifiz Tiroid Paratiroid ve Pankreas hormonları Dr. Suat Erdoğan Sunum planı Hipofiz Epifiz Tiroid Paratiroid ve Pankreas hormonları Hipofiz bezi (hypophysis) Hipofizial çukurlukta bulunur (sella turcica) 9 adet hormon üretir İki bölümü vardır: Anterior

Detaylı

A growth factor is a naturally occurring substance capable of stimulating

A growth factor is a naturally occurring substance capable of stimulating BÜYÜME FAKTÖRLERİ Büyüme faktörleri Polipeptid yapıda, endojen solubl faktörler Farklı nöronlar, farklı büyüme faktörleri için reseptör ekspresse ederler Hücrenin yaşamasını,gelişmesini, farklılaşmasını

Detaylı

Kanser Tedavisi: Günümüz

Kanser Tedavisi: Günümüz KANSER TEDAVİSİNDE MOLEKÜLER HEDEFLER Doç. Dr. Işık G. YULUĞ Bilkent Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü yulug@fen.bilkent.edu.tr Kanser Tedavisi: Günümüz Geleneksel sitotoksik ilaçlar ve

Detaylı

Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği En İyi Genç Araştırıcı Ödülü-2011

Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği En İyi Genç Araştırıcı Ödülü-2011 Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği En İyi Genç Araştırıcı Ödülü-2011 Dr. Serhat IŞIK 13.10.2011 TİROİD PARATİROİD TİROİD PARATİROİD TİROİD PARATİROİD TİROİD PARATİROİD TİROİD PARATİROİD TİROİD

Detaylı

Malign-Nonmalign plevral efüzyon ayırıcı tanısında IGF ve IGFBP lerin rolü

Malign-Nonmalign plevral efüzyon ayırıcı tanısında IGF ve IGFBP lerin rolü Malign-Nonmalign plevral efüzyon ayırıcı tanısında IGF ve IGFBP lerin rolü Yavuz T.Gederet 1, Bahadır Öztürk 2, Emrah Karagözoğlu 3, Mehmet Gök 4, A.Muhtar Tiftik 5 1 S.S.K. Bölge Hastanesi Biyokimya,

Detaylı

Hücre reseptörleri. Doç. Dr. Çiğdem KEKİK ÇINAR

Hücre reseptörleri. Doç. Dr. Çiğdem KEKİK ÇINAR Hücre reseptörleri Doç. Dr. Çiğdem KEKİK ÇINAR Tüm canlılar bulundukları çevreden sinyal alırlar ve yanıt verirler. Bakteriler, glukoz ve amino asit gibi besinlerin varlığını algılarlar. Yüksek yapılı

Detaylı

MESANE TÜMÖRLERİNİN DOĞAL SEYRİ

MESANE TÜMÖRLERİNİN DOĞAL SEYRİ MESANE TÜMÖRLERİNİN DOĞAL SEYRİ ve MOLEKÜLER PROGNOSTİK FAKTÖRLER Prof. Dr. Levent Türkeri Üroloji Anabilim Dalı Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mesane Tümörü (Transizyonel Hücreli Karsinom) Yüzeyel

Detaylı

İ. Ü İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı Prof. Dr. Filiz Aydın

İ. Ü İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı Prof. Dr. Filiz Aydın İ. Ü İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı Prof. Dr. Filiz Aydın Hücre iletişimi Tüm canlılar bulundukları çevreden sinyal alırlar ve yanıt verirler Bakteriler glukoz ve amino asit gibi besinlerin

Detaylı

HORMONLARIN ETKİ MEKANİZMALARI

HORMONLARIN ETKİ MEKANİZMALARI HORMONLARIN ETKİ MEKANİZMALARI Prof. Dr. Orhan Turan KAYNAKÇA: 1.Stephen J. McPhee, Gary D.Hammer eds. Pathophysiology of Disease. 6th ed. Mc Graw Hill; 2010. 2.Damjanov I. Pathophisiology. 1st ed. Saunders

Detaylı

Diyabette kanser biyolojisi Öncelik hangisinde? Prof. Dr. Zeynep Oşar Siva

Diyabette kanser biyolojisi Öncelik hangisinde? Prof. Dr. Zeynep Oşar Siva Diyabette kanser biyolojisi Öncelik hangisinde? Prof. Dr. Zeynep Oşar Siva Marble 1934 yilinda diyabet ve kanser arasında bir ilişki olduğunu gösterdi Son 15 yılda bu ilişki giderek daha fazla tanındı

Detaylı

Özofagus ve Mide Kanserli Hastalarda Serum Gastrin ve nsülin Benzeri Büyüme Faktörü (IGF-1) Düzeyleri

Özofagus ve Mide Kanserli Hastalarda Serum Gastrin ve nsülin Benzeri Büyüme Faktörü (IGF-1) Düzeyleri ULUSLARARASı HEMATOLOJI-ONKOLOJI DERGISI MAKALE / ARTICLE International Journal of Hematology and Oncology Özofagus ve Mide Kanserli Hastalarda Serum Gastrin ve nsülin Benzeri Büyüme Faktörü (IGF-1) Düzeyleri

Detaylı

ENDOKRİN BEZ EKZOKRİN BEZ. Tiroid bezi. Deri. Hormon salgısı. Endokrin hücreler Kanal. Kan akımı. Ter bezi. Ekzokrin hücreler

ENDOKRİN BEZ EKZOKRİN BEZ. Tiroid bezi. Deri. Hormon salgısı. Endokrin hücreler Kanal. Kan akımı. Ter bezi. Ekzokrin hücreler ENDOKRİN SİSTEM Endokrin sistem, sinir sistemiyle işbirliği içinde çalışarak vücut fonksiyonlarını kontrol eder ve vücudumuzun farklı bölümleri arasında iletişim sağlar. 1 ENDOKRİN BEZ Tiroid bezi EKZOKRİN

Detaylı

ANKARA MEME HASTALIKLARI DERNEĞİ BİLİMSEL TOPLANTISI

ANKARA MEME HASTALIKLARI DERNEĞİ BİLİMSEL TOPLANTISI ANKARA MEME HASTALIKLARI DERNEĞİ BİLİMSEL TOPLANTISI 27.11.2014 GEBELİK VE LAKTASYON DÖNEMİNDE MEME KANSERİ Dr.Pınar Uyar Göçün Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Patoloji AD 41 y, kadın Sağ memeden

Detaylı

KHDAK da Güncel Hedef Tedaviler

KHDAK da Güncel Hedef Tedaviler KHDAK da Güncel Hedef Tedaviler Prof.Dr. Adnan Aydıner İstanbul Üniversitesi Onkoloji Enstitüsü İstanbul William, WN et al. Nature Reviews, 2009 a Güncel Hedef Tedaviler EGFR İnhibitörleri EGFR: transmembran

Detaylı

Doksorubisin uygulanan PARP-1 geni silinmiş farelerde FOXO transkripsiyon faktörlerinin ekspresyonları spermatogenez sürecinde değişiklik gösterir

Doksorubisin uygulanan PARP-1 geni silinmiş farelerde FOXO transkripsiyon faktörlerinin ekspresyonları spermatogenez sürecinde değişiklik gösterir Doksorubisin uygulanan PARP-1 geni silinmiş farelerde FOXO transkripsiyon faktörlerinin ekspresyonları spermatogenez sürecinde değişiklik gösterir Çiler Çelik-Özenci*, Nilay Kuşcu*, Nayçe Bektaş*, Ece

Detaylı

Radyobiyolojinin R leri ve Moleküler Kanser Biyolojisi ile Etkileşimi. Dr. Beste M. Atasoy

Radyobiyolojinin R leri ve Moleküler Kanser Biyolojisi ile Etkileşimi. Dr. Beste M. Atasoy Radyobiyolojinin R leri ve Moleküler Kanser Biyolojisi ile Etkileşimi Klinik Radyobiyoloji Kursu 19-20 Şubat 2010 Ankara Dr. Beste M. Atasoy bmatasoy@marmara.edu.tr RADYOBİYOLOJİNİN R LERİ HR Withers 1975

Detaylı

TÜMÖR BELİRTEÇLERİNİN KLİNİK TANIDA ÖNEMİ. Doç.Dr. Mustafa ALTINIŞIK ADÜTF Biyokimya AD 2006

TÜMÖR BELİRTEÇLERİNİN KLİNİK TANIDA ÖNEMİ. Doç.Dr. Mustafa ALTINIŞIK ADÜTF Biyokimya AD 2006 TÜMÖR BELİRTEÇLERİNİN KLİNİK TANIDA ÖNEMİ Doç.Dr. Mustafa ALTINIŞIK ADÜTF Biyokimya AD 2006 1 Tümör (kanser), Vücudumuzun herhangi bir hücre veya hücre topluluğunun kontrolsüz bir şekilde çoğalması, büyümesi,

Detaylı

KOLOREKTAL KARSİNOMLARDA HPV NİN ROLÜ VE KARSİNOGENEZ AÇISINDAN P53 VE BCL-2 İLE İLİŞKİSİ

KOLOREKTAL KARSİNOMLARDA HPV NİN ROLÜ VE KARSİNOGENEZ AÇISINDAN P53 VE BCL-2 İLE İLİŞKİSİ KOLOREKTAL KARSİNOMLARDA HPV NİN ROLÜ VE KARSİNOGENEZ AÇISINDAN P53 VE BCL-2 İLE İLİŞKİSİ Ruksan ELAL 1, Arsenal SEZGİN ALİKANOĞLU 2, Dinç SÜREN 2, Mustafa YILDIRIM 3, Nurullah BÜLBÜLLER 4, Cem SEZER 2

Detaylı

JAK STAT Sinyal Yolağı

JAK STAT Sinyal Yolağı The Janus kinase/signal transducers and ac4vators of transcrip4on (JAK/STAT) JAK/STAT sinyal yolu sitokinler tara>ndan ak4fleş4rilir. ü Hücre farklılaşması ü Hücre çoğalması ü Hücre göçü ü Apoptoz gibi

Detaylı

KANSER TEDAVİSİNİN GEÇ YAN ETKİLERİ KURSU

KANSER TEDAVİSİNİN GEÇ YAN ETKİLERİ KURSU KANSER TEDAVİSİNİN GEÇ YAN ETKİLERİ KURSU GENİTOÜRİNER GEÇ YAN ETKİLER *KEMOTERAPİ* Dr. CELALETTİN CAMCI GAZİANTEP ÜNİVERSİTESİ TIBBİ ONKOLOJİ BİLİM DALI tanım Antineoplastik tedaviye bağlı geç etkiler

Detaylı

POLİKİSTİK OVER SENDROMU VE GENİTAL KANSER İLİŞKİSİ

POLİKİSTİK OVER SENDROMU VE GENİTAL KANSER İLİŞKİSİ POLİKİSTİK OVER SENDROMU VE GENİTAL KANSER İLİŞKİSİ Prof. Dr. Fırat ORTAÇ Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum AD. Jinekolojik Onkoloji Departmanı Polikistik Over Sendromu(PKOS)

Detaylı

Kolesterol Metabolizması. Prof. Dr. Fidancı

Kolesterol Metabolizması. Prof. Dr. Fidancı Kolesterol Metabolizması Prof. Dr. Fidancı Kolesterol oldukça önemli bir biyolojik moleküldür. Membran yapısında önemli rol oynar. Steroid hormonların ve safra asitlerinin sentezinde öncül maddedir. Diyet

Detaylı

Kolorektal tümör gelişiminde insülin benzeri büyüme Faktörü-1 reseptör sunumunun rolü*

Kolorektal tümör gelişiminde insülin benzeri büyüme Faktörü-1 reseptör sunumunun rolü* AKADEMİK GASTROENTEROLOJİ DERGİSİ, 2003; 2 (1): 1-6 Kolorektal tümör gelişiminde insülin benzeri büyüme Faktörü-1 reseptör sunumunun rolü* The Role of Expression of Insulin-like Growth Factor-I Receptor

Detaylı

ORAL KONTRASEPTİFLER MEME KANSERİ YAPAR MI? DR. MURAT ULUKUŞ EGE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ KADIN HASTALIKLARI VE DOĞUM AD BORNOVA - İZMİR

ORAL KONTRASEPTİFLER MEME KANSERİ YAPAR MI? DR. MURAT ULUKUŞ EGE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ KADIN HASTALIKLARI VE DOĞUM AD BORNOVA - İZMİR ORAL KONTRASEPTİFLER MEME KANSERİ YAPAR MI? DR. MURAT ULUKUŞ EGE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ KADIN HASTALIKLARI VE DOĞUM AD BORNOVA - İZMİR SUNUM PLANI Meme ca epidemiyoloji ve risk faktörleri Estrojen

Detaylı

Hipotalamus hormonları. Leptin 1/30/2012 HİPOFİZ ÖN LOP HORMONLARI. Growth hormon : Büyüme hormonu Somatotropin

Hipotalamus hormonları. Leptin 1/30/2012 HİPOFİZ ÖN LOP HORMONLARI. Growth hormon : Büyüme hormonu Somatotropin Hipotalamus hormonları Hipotalamik hormonlar, ön hipofiz hormonlarının sentezini ve sekresyonunu düzenler. Hipotalamik hormonlar, hipotalamik-hipofizer sistemin kapillerlerindeki hipotalamik sinir uçlarından

Detaylı

PAPİLLER TİROİD KARSİNOMLU OLGULARIMIZDA BRAF(V600E) GEN MUTASYON ANALİZİ. Klinik ve patolojik özellikler

PAPİLLER TİROİD KARSİNOMLU OLGULARIMIZDA BRAF(V600E) GEN MUTASYON ANALİZİ. Klinik ve patolojik özellikler PAPİLLER TİROİD KARSİNOMLU OLGULARIMIZDA BRAF(V600E) GEN MUTASYON ANALİZİ Klinik ve patolojik özellikler Neslihan KURTULMUŞ,, Mete DÜREN, D Serdar GİRAY, G Ümit İNCE, Önder PEKER, Özlem AYDIN, M.Cengiz

Detaylı

TÜMÖR BELİRTEÇLERİ: BİYOKİMYASAL YAKLAŞIM. Prof. Dr. Erdinç DEVRİM Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Biyokimya AD

TÜMÖR BELİRTEÇLERİ: BİYOKİMYASAL YAKLAŞIM. Prof. Dr. Erdinç DEVRİM Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Biyokimya AD TÜMÖR BELİRTEÇLERİ: BİYOKİMYASAL YAKLAŞIM Prof. Dr. Erdinç DEVRİM Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Biyokimya AD devrim@ankara.edu.tr 2 Tümör Belirteçleri Tümör veya oluşan tümöre karşı vücudun diğer

Detaylı

MEME KANSERİ KÖK HÜCRELERİNİN GEN EKSPRESYON PROFİLİ

MEME KANSERİ KÖK HÜCRELERİNİN GEN EKSPRESYON PROFİLİ MEME KANSERİ KÖK HÜCRELERİNİN GEN EKSPRESYON PROFİLİ Sait Murat Doğan, A. Pınar Erçetin, Zekiye Altun, Duygu Dursun, Safiye Aktaş Dokuz Eylül Üniversitesi Onkoloji Enstitüsü, İzmir Slayt 1 / 14 Meme Kanseri

Detaylı

Transforming growth factor ß. Sinyal molekülleri, reseptör ve ko-reseptörler C. elegans tan insana kadar korunmuştur.

Transforming growth factor ß. Sinyal molekülleri, reseptör ve ko-reseptörler C. elegans tan insana kadar korunmuştur. Transforming growth factor ß Hem omurgalılarda hem de omurgasızlarda gelişimin düzenlenmesinde önemli işlevleri vardır. Sinyal molekülleri, reseptör ve ko-reseptörler C. elegans tan insana kadar korunmuştur.

Detaylı

İNFERTİL HASTANIN HORMON DEĞERLENDİRMESİ NASIL YAPILMALIDIR? DOÇ. DR. ERCAN BAŞTU

İNFERTİL HASTANIN HORMON DEĞERLENDİRMESİ NASIL YAPILMALIDIR? DOÇ. DR. ERCAN BAŞTU İNFERTİL HASTANIN HORMON DEĞERLENDİRMESİ NASIL YAPILMALIDIR? DOÇ. DR. ERCAN BAŞTU İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Anabilim Dalı Reprodük>f Endokrinoloji ve İnfer>lite

Detaylı

ENDOKRİN SİSTEME GENEL BAKIŞ. İngilizce Aslından Çeviren ve Yayına Hazırlayan : Uğur AYDOĞAN. Gazi Üniversitesi

ENDOKRİN SİSTEME GENEL BAKIŞ. İngilizce Aslından Çeviren ve Yayına Hazırlayan : Uğur AYDOĞAN. Gazi Üniversitesi ENDOKRİN SİSTEME GENEL BAKIŞ İngilizce Aslından Çeviren ve Yayına Hazırlayan : Uğur AYDOĞAN Gazi Üniversitesi ANKARA - 2017 1 ENDOKRİN SİSTEME GENEL BAKIŞ Endokrin sistem, farklı organlar arasındaki fonksiyonel

Detaylı

HİPERTİROİDİZM VE HİPOTİROİDİZM İLE İNSÜLİN LİKE GROWTH FAKTÖR-I VE İNSÜLİN LİKE GROWTH FAKTÖR BİNDİNG PROTEİN-3 ÜN İLİŞKİSİ. Raziye KURŞUNLUOĞLU

HİPERTİROİDİZM VE HİPOTİROİDİZM İLE İNSÜLİN LİKE GROWTH FAKTÖR-I VE İNSÜLİN LİKE GROWTH FAKTÖR BİNDİNG PROTEİN-3 ÜN İLİŞKİSİ. Raziye KURŞUNLUOĞLU HİPERTİROİDİZM VE HİPOTİROİDİZM İLE İNSÜLİN LİKE GROWTH FAKTÖR-I VE İNSÜLİN LİKE GROWTH FAKTÖR BİNDİNG PROTEİN-3 ÜN İLİŞKİSİ Raziye KURŞUNLUOĞLU Temmuz DENİZLİ - 2007 ii iii HİPERTİROİDİZM VE HİPOTİROİDİZM

Detaylı

Beslenme ve İnflamasyon Göstergeleri Açısından Nokturnal ve Konvansiyonel Hemodiyalizin Karşılaştırılması

Beslenme ve İnflamasyon Göstergeleri Açısından Nokturnal ve Konvansiyonel Hemodiyalizin Karşılaştırılması Beslenme ve İnflamasyon Göstergeleri Açısından Nokturnal ve Konvansiyonel Hemodiyalizin Karşılaştırılması Halil Yazıcı 1, Abdullah Özkök 1, Yaşar Çalışkan 1, Ayşegül Telci 2, Alaattin Yıldız 1 ¹İstanbul

Detaylı

MALİGN MELANOM TEDAVİ SEÇİMİNDE MOLEKÜLER PATOLOJİ. Ebru Serinsöz, MD, PhD Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Patoloji Anabilim Dalı

MALİGN MELANOM TEDAVİ SEÇİMİNDE MOLEKÜLER PATOLOJİ. Ebru Serinsöz, MD, PhD Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Patoloji Anabilim Dalı MALİGN MELANOM TEDAVİ SEÇİMİNDE MOLEKÜLER PATOLOJİ Ebru Serinsöz, MD, PhD Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Patoloji Anabilim Dalı Malign Melanom (MM) Moleküler Çağ öncesi MM Moleküler Çağ da MM Moleküler

Detaylı

Hücreler Arası Sinyal İletim Mekanizmaları

Hücreler Arası Sinyal İletim Mekanizmaları Hücreler Arası Sinyal İletim Mekanizmaları Prof. Dr. Selma YILMAZER Tibbi Biyoloji Anabilim Dalı Hücrelerarası iletişim(sinyalleşme) Sinyal molekülleri: Protein,küçük peptid,amino asid, nukleotid,steroid,vit

Detaylı

Notlarımıza iyi çalışan kursiyerlerimiz soruların çoğunu rahatlıkla yapılabileceklerdir.

Notlarımıza iyi çalışan kursiyerlerimiz soruların çoğunu rahatlıkla yapılabileceklerdir. Biyokimya sınavı orta zorlukta bir sınavdı. 1-2 tane zor soru ve 5-6 tane eski soru soruldu. Soruların; 16 tanesi temel bilgi, 4 tanesi ise detay bilgi ölçmekteydi. 33. soru mikrobiyolojiye daha yakındır.

Detaylı

Klasik Hodgkin Lenfoma Vakalarında PD-L1 Ekspresyonunun Sıklığı, EBV ile İlişkisi, Klinik ve Prognostik Önemi

Klasik Hodgkin Lenfoma Vakalarında PD-L1 Ekspresyonunun Sıklığı, EBV ile İlişkisi, Klinik ve Prognostik Önemi Klasik Hodgkin Lenfoma Vakalarında PD-L1 Ekspresyonunun Sıklığı, EBV ile İlişkisi, Klinik ve Prognostik Önemi Dr. Süleyman ÖZDEMİR, Uzm. Dr Özlem TON, Prof Dr. Fevziye KABUKÇUOĞLU Sağlık Bilimleri Üniversitesi

Detaylı

Over Kanserinde Tedavi. Dr. M. Faruk Köse Etlik Zübeyde Hanım Kadın Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi

Over Kanserinde Tedavi. Dr. M. Faruk Köse Etlik Zübeyde Hanım Kadın Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi Over Kanserinde Tedavi Dr. M. Faruk Köse Etlik Zübeyde Hanım Kadın Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi Over Ca Tipleri Tip 1 Tip 2 Yavaş ilerleyen İyi belirlenmiş borderline prekürsör lezyonları

Detaylı

Adaptif İmmünoterapi. Prof.Dr.Ender Terzioğlu Akdeniz Üniversitesi Antalya

Adaptif İmmünoterapi. Prof.Dr.Ender Terzioğlu Akdeniz Üniversitesi Antalya Adaptif İmmünoterapi Prof.Dr.Ender Terzioğlu Akdeniz Üniversitesi Antalya Adaptif immünoterapi İmmün Sistemin kanser oluşumunda koruyucu rolü daha iyi anlaşılmıştır. Monoklonal antikor teknolojisi, Tümör

Detaylı

Endokrin farmakoloji 1 (hipofiz hormonları, tiroid hormonları, adrenal korteks hormonları) Prof. Dr. Öner Süzer

Endokrin farmakoloji 1 (hipofiz hormonları, tiroid hormonları, adrenal korteks hormonları) Prof. Dr. Öner Süzer Endokrin farmakoloji 1 (hipofiz hormonları, tiroid hormonları, adrenal korteks hormonları) Prof. Dr. Öner Süzer www.onersuzer.com 2 1 3 4 2 Hipotalamus ve hipofiz Metabolizma, gelişme ve üreme gibi vücut

Detaylı

İnsülin benzeri büyüme faktörleri (IGF): Egzersiz metabolizması ve kas dokusu üzerine etkileri

İnsülin benzeri büyüme faktörleri (IGF): Egzersiz metabolizması ve kas dokusu üzerine etkileri İnsülin benzeri büyüme faktörleri (IGF): Egzersiz metabolizması ve kas dokusu üzerine etkileri Sultan Harbili Selçuk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu, Konya Amaç: Organizmanın büyümesi ve

Detaylı

TÜMÖR ANJiYOGENEZİ TUMOR ANGIOGENESIS. Reha Aydın. İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi

TÜMÖR ANJiYOGENEZİ TUMOR ANGIOGENESIS. Reha Aydın. İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi TÜMÖR ANJiYOGENEZİ TUMOR ANGIOGENESIS Reha Aydın İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi TÜMÖR ANJiYOGENEZİ TUMOR ANGIOGENESIS Reha Aydın, İstanbul Üniversitesi, Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Türkçe

Detaylı

Kronik Böbrek Hastalığı Olan Çocuklarda Artmış FGF23 ve Kemik Mineral Metabolizması ile İlişkisi

Kronik Böbrek Hastalığı Olan Çocuklarda Artmış FGF23 ve Kemik Mineral Metabolizması ile İlişkisi Kronik Böbrek Hastalığı Olan Çocuklarda Artmış FGF23 ve Kemik Mineral Metabolizması ile İlişkisi Çağla Serpil Doğan, Sema Akman, Elif Çomak, Arife Uslu Gökçeoğlu,Sabahat Özdem, Mustafa Koyun FGF23 FGF

Detaylı

Fare meme kanseri modelinde duysal sinirlerin metastaz oluşumundaki rolü ve etki mekanizması

Fare meme kanseri modelinde duysal sinirlerin metastaz oluşumundaki rolü ve etki mekanizması Fare meme kanseri modelinde duysal sinirlerin metastaz oluşumundaki rolü ve etki mekanizması Dr. Nuray Erin Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Mitojenik sinyaller, Baskılanmış temas inhibisyonu Apopitozdan

Detaylı

OLGU SUNUMU. Dr. Furkan DURSUN GATA Haydarpaşa Eğitim Hastanesi TÜD KUZEY MARMARA ŞUBESİ AYLIK BİLİMSEL TOPLANTISI 19.01.2011

OLGU SUNUMU. Dr. Furkan DURSUN GATA Haydarpaşa Eğitim Hastanesi TÜD KUZEY MARMARA ŞUBESİ AYLIK BİLİMSEL TOPLANTISI 19.01.2011 OLGU SUNUMU Dr. Furkan DURSUN GATA Haydarpaşa Eğitim Hastanesi 62 yaşında Erkek Yakınması yok 1999 yılında PSA:11.6 ng/ml TRUS-Bx Gleason 3+4=7/10 prostat adenokarsinomu Perinöral invazyon + Pelvik MR

Detaylı

KOLOREKTAL KANSERLERİN MOLEKÜLER SINIFLAMASI. Doç.Dr.Aytekin AKYOL Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Patoloji Anabilim Dalı 23 Mart 2014

KOLOREKTAL KANSERLERİN MOLEKÜLER SINIFLAMASI. Doç.Dr.Aytekin AKYOL Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Patoloji Anabilim Dalı 23 Mart 2014 KOLOREKTAL KANSERLERİN MOLEKÜLER SINIFLAMASI Doç.Dr.Aytekin AKYOL Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Patoloji Anabilim Dalı 23 Mart 2014 Kolorektal Kanserler; Sunum Planı Genel bilgiler Moleküler

Detaylı

SİNYAL YOL AĞI D Y T. O N U R H A N Y A L A Z

SİNYAL YOL AĞI D Y T. O N U R H A N Y A L A Z MTOR SİNYAL YOL AĞI D Y T. O N U R H A N Y A L A Z 1 SUNUM PLANI 1. mtor nedir? 2. mtor İnhibitörleri 3. İnhibitörler Nasıl Uygulanır? 4. Klinik Beslenmede mtor 5. mtor Sinyal Yolakları PI3K/AKT Zinciri

Detaylı

SİNYAL İLETİMİ ve KANSER. Dr. Lale Doğan Hacettepe Üniversitesi Onkoloji Enstitüsü Temel Onkoloji ABD

SİNYAL İLETİMİ ve KANSER. Dr. Lale Doğan Hacettepe Üniversitesi Onkoloji Enstitüsü Temel Onkoloji ABD SİNYAL İLETİMİ ve KANSER Dr. Lale Doğan Hacettepe Üniversitesi Onkoloji Enstitüsü Temel Onkoloji ABD Reseptör Tirozin Kinaz (RTK)= Protein Tirozin Kinaz RTK lar hücre membranında yerleşim gösterir. İnsan

Detaylı

Küçük Hücreli Dışı Akciğer Kanserinde(KHDAK) Hedefe Yönelik Tedavi Seçenekleri

Küçük Hücreli Dışı Akciğer Kanserinde(KHDAK) Hedefe Yönelik Tedavi Seçenekleri Küçük Hücreli Dışı Akciğer Kanserinde(KHDAK) Hedefe Yönelik Tedavi Seçenekleri Dr. Deniz Tural Bakırköy Dr. Sadi Konuk Eğitim ve Araştırma Hastanesi Tıbbi Onkoloji KHDAK Hedefe Yönelik Tedavi Seçenekleri

Detaylı

TAKD olgu sunumları- 21 Kasım Dr Şebnem Batur Dr Büge ÖZ İÜ Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Patoloji AD

TAKD olgu sunumları- 21 Kasım Dr Şebnem Batur Dr Büge ÖZ İÜ Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Patoloji AD TAKD olgu sunumları- 21 Kasım 2012 Dr Şebnem Batur Dr Büge ÖZ İÜ Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Patoloji AD Konuşma akışı; ALK mutasyonu değerlendirmedeki sorunlar ROS-1 mutasyonu Avrupa pulmoner patoloji çalışma

Detaylı

HER2 POZİTİF HASTALIĞA YAKLAŞIM

HER2 POZİTİF HASTALIĞA YAKLAŞIM HER2 POZİTİF HASTALIĞA YAKLAŞIM Dr.Merih Güray Durak DEÜTF Patoloji ABD 9.Ekim.2014 İzmir Meme Hastalıkları Derneği Bilimsel Toplantısı Meme Kanserinde HER2 HER2 (human epidermal growth factor receptor

Detaylı

TRANSLASYON ve PROTEİNLER

TRANSLASYON ve PROTEİNLER TRANSLASYON ve PROTEİNLER Prof. Dr. Sacide PEHLİVAN 13 Aralık 2016 mrna daki baz sırasının kullanılarak amino asitlerin doğru sıra ile proteini oluşturmasını kapsayan olayların tümüne Translasyon veya

Detaylı

Romatoid Artrit Tedavisinde MAP Kinaz İnhibitörleri MAP Kinase Inhibitors in Rheumatoid Arthritis Prof Dr Salih Pay 12 Mart 2011

Romatoid Artrit Tedavisinde MAP Kinaz İnhibitörleri MAP Kinase Inhibitors in Rheumatoid Arthritis Prof Dr Salih Pay 12 Mart 2011 Romatoid Artrit Tedavisinde MAP Kinaz İnhibitörleri MAP Kinase Inhibitors in Rheumatoid Arthritis Prof Dr Salih Pay 12 Mart 2011 Cell growth differentiation Inflamation Cytokine production Extracellular-regulated

Detaylı

Hücrelerde Sinyal İletimi ve İletişim

Hücrelerde Sinyal İletimi ve İletişim 7 Hücrelerde Sinyal İletimi ve İletişim 7 7.1 Sinyal nedir ve hücreler buna nasıl cevap verir? 7.2 Sinyal almaçları hücre cevabını nasıl başlatır? 7.3 Sinyale cevap hücre içinde nasıl aktarılır? 7.4 Sinyallere

Detaylı

METASTATİK PROSTAT KANSERİ TEDAVİSİNDE İMMUNOTERAPİ VE DENDRİTİK HÜCRE AŞILAMA YÖNTEMİ

METASTATİK PROSTAT KANSERİ TEDAVİSİNDE İMMUNOTERAPİ VE DENDRİTİK HÜCRE AŞILAMA YÖNTEMİ METASTATİK PROSTAT KANSERİ TEDAVİSİNDE İMMUNOTERAPİ VE DENDRİTİK HÜCRE AŞILAMA YÖNTEMİ Op.Dr.Murat Binbay Haseki Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Üroloji Kliniği, İstanbul GİRİŞ Kanser tedavisine standart

Detaylı

Genellikle 50 yaş üstünde görülür ancak seyrekte olsa gençler de de görülme olasılığı vardır.

Genellikle 50 yaş üstünde görülür ancak seyrekte olsa gençler de de görülme olasılığı vardır. Erkek üreme sisteminin önemli bir üyesi olan prostatta görülen malign (kötü huylu)değişikliklerdir.erkeklerde en sık görülen kanser tiplerindendir. Amerika'da her 5 erkekten birinde görüldüğü tespit edilmiştir.yine

Detaylı

Küçük Hücreli Dışı Akciğer Kanserinde(KHDAK) Hedefe Yönelik Tedavi Seçenekleri

Küçük Hücreli Dışı Akciğer Kanserinde(KHDAK) Hedefe Yönelik Tedavi Seçenekleri Küçük Hücreli Dışı Akciğer Kanserinde(KHDAK) Hedefe Yönelik Tedavi Seçenekleri Dr. Deniz Tural Bakırköy Dr. Sadi Konuk Eğitim ve Araştırma Hastanesi Tıbbi Onkoloji KHDAK Hedefe Yönelik Tedavi Seçenekleri

Detaylı

Hücre. 1 µm = 0,001 mm (1000 µm = 1 mm)!

Hücre. 1 µm = 0,001 mm (1000 µm = 1 mm)! HÜCRE FİZYOLOJİSİ Hücre Hücre: Tüm canlıların en küçük yapısal ve fonksiyonel ünitesi İnsan vücudunda trilyonlarca hücre bulunur Fare, insan veya filin hücreleri yaklaşık aynı büyüklükte Vücudun büyüklüğü

Detaylı

BCC DE GÜNCEL Prof. Dr. Kamer GÜNDÜZ

BCC DE GÜNCEL Prof. Dr. Kamer GÜNDÜZ BCC DE GÜNCEL Prof. Dr. Kamer GÜNDÜZ Celal Bayar Üniversitesi Deri ve Zührevi Hastalıklar Anabilim Dalı-MANİSA Bazal Hücreli Kanser (BCC) 1827 - Arthur Jacob En sık rastlanan deri kanseri (%70-80) Açık

Detaylı

TTOD MEME KANSERİ GÜNCELLEME KURSU 13-14 HAZİRAN 2015 İSTANBUL 08:25-08:30 Açılış 08:00-08:30 Pratiği değiştiren çalışmalar. (salonda kahvaltı ile)

TTOD MEME KANSERİ GÜNCELLEME KURSU 13-14 HAZİRAN 2015 İSTANBUL 08:25-08:30 Açılış 08:00-08:30 Pratiği değiştiren çalışmalar. (salonda kahvaltı ile) TTOD MEME KANSERİ GÜNCELLEME KURSU 13-14 HAZİRAN 2015 İSTANBUL 08:25-08:30 Açılış 08:00-08:30 Pratiği değiştiren çalışmalar. (salonda kahvaltı ile) 1. Gün 1. Oturum: Meme kanserine giriş, Patoloji ve Alt

Detaylı

Üroonkoloji Derneği. Prostat Spesifik Antijen. Günümüzdeki Gelişmeler. 2 Nisan 2005,Mudanya

Üroonkoloji Derneği. Prostat Spesifik Antijen. Günümüzdeki Gelişmeler. 2 Nisan 2005,Mudanya Prostat Spesifik Antijen ve Günümüzdeki Gelişmeler Prostat Kanseri 2004 yılı öngörüleri Yeni tanı 230.110 Ölüm 29.900 Jemal A, CA Cancer J Clin 2004 Kanserler arasında görülme sıklığı #1 Tümöre bağlı ölüm

Detaylı

Birincil IgA Nefropatisinde C4d Varlığının ve Yoğunluğunun Böbrek Hasarlanma Derecesi ve Sağkalımı ile Birlikteliği

Birincil IgA Nefropatisinde C4d Varlığının ve Yoğunluğunun Böbrek Hasarlanma Derecesi ve Sağkalımı ile Birlikteliği Birincil IgA Nefropatisinde C4d Varlığının ve Yoğunluğunun Böbrek Hasarlanma Derecesi ve Sağkalımı ile Birlikteliği 32. Ulusal Nefroloji, Hipertansiyon, Diyaliz ve Transplantasyon Kongresi Dr. Cihan Heybeli

Detaylı

MEME KANSERİNDE RİSK FAKTÖRLERİ

MEME KANSERİNDE RİSK FAKTÖRLERİ MEME KANSERİNDE RİSK FAKTÖRLERİ Dr. Emin Yıldırım ANKARA ONKOLOJİ HASTANESİ Meme kanseri, kadınlarda en sık gözlenen kanserdir Kadınlarda, kanser ölümleri içinde 2.sırada 1987 den beri ölümlerde %25 %2.2/yıl

Detaylı

Dersin Amacı. Başlıca hücresel sinyal yolaklarının öğrenilmesi Sinyal yolaklarının işlevleri hakkında bilgi sahibi oluynmasıdır.

Dersin Amacı. Başlıca hücresel sinyal yolaklarının öğrenilmesi Sinyal yolaklarının işlevleri hakkında bilgi sahibi oluynmasıdır. Dersin Amacı Başlıca hücresel sinyal yolaklarının öğrenilmesi Sinyal yolaklarının işlevleri hakkında bilgi sahibi oluynmasıdır. Hücre Sinyal İle3m Yolları Çok hücreli (mul>cellular) organizmalarda hücrelerin

Detaylı

Glomerül Zedelenmesi -İmmunolojik Mekanizmalar-

Glomerül Zedelenmesi -İmmunolojik Mekanizmalar- Glomerül Zedelenmesi -İmmunolojik Mekanizmalar- Dr. Lale Sever 9. Ulusal Çocuk Nefroloji Kongresi, 24-27 Kasım 2016 - Antalya Glomerülonefritlerin pek çoğunda (patogenez çok iyi bilinmemekle birlikte)

Detaylı

LİZOZOMLAR Doç. Dr. Mehmet Güven

LİZOZOMLAR Doç. Dr. Mehmet Güven LİZOZOMLAR Doç.. Dr. Mehmet GüvenG Lizozomlar tek bir membran ile çevrili evrili veziküler yapılı organellerdir. Lizozomlar eritrosit dışıd ışındaki tüm t m hayvan hücrelerinde h bulunur. Ortalama olarak

Detaylı

Diyabetik Periferik Nöropati; Çevresel ve Genetik Faktörlerin Etkisi

Diyabetik Periferik Nöropati; Çevresel ve Genetik Faktörlerin Etkisi Diyabetik Periferik Nöropati; Çevresel ve Genetik Faktörlerin Etkisi Emre BOZKIRLI Başkent Ünivesitesi Tıp Fakültesi Endokrinoloji ve Metabolizma Hst B.D. Nisan 2017 / Kıbrıs Diyabetik Periferik Polinöropati

Detaylı

ENDOMETRİUMUN ENDOMETRİOİD ADENOKARSİNOMLARDA GLUT-1 VE MASPİN EKSPRESYON İNSİDANSI, REKÜRRENS VE SAĞKALIM İLE İLİŞKİSİ

ENDOMETRİUMUN ENDOMETRİOİD ADENOKARSİNOMLARDA GLUT-1 VE MASPİN EKSPRESYON İNSİDANSI, REKÜRRENS VE SAĞKALIM İLE İLİŞKİSİ ENDOMETRİUMUN ENDOMETRİOİD ADENOKARSİNOMLARDA GLUT-1 VE MASPİN EKSPRESYON İNSİDANSI, REKÜRRENS VE SAĞKALIM İLE İLİŞKİSİ Sadık Sözdinler 1,Evren Uzun 2,Erkan Çağlayan 1,Mehmet Musa Arslan 3,Meral Koyuncuoğlu

Detaylı

GLİKOJEN METABOLİZMASI

GLİKOJEN METABOLİZMASI METABOLİZMASI DİLDAR KONUKOĞLU TIBBİ BİYOKİMYA 8.4.2015 DİLDAR KONUKOĞLU 1 YAPISI Alfa-[1,6] glikozid Alfa- [1-4] glikozid bağı yapısal olarak D-glukozdan oluşmuş dallanmış yapı gösteren homopolisakkarittir.

Detaylı

Meme Kanseri Teşhisi ve Evrelerini Belirlemede Bazı Enzimlerin Tanısal Performansının ROC (Receiver Operating Characteristics) Eğrisi ile

Meme Kanseri Teşhisi ve Evrelerini Belirlemede Bazı Enzimlerin Tanısal Performansının ROC (Receiver Operating Characteristics) Eğrisi ile Meme Kanseri Teşhisi ve Evrelerini Belirlemede Bazı Enzimlerin Tanısal Performansının ROC (Receiver Operating Characteristics) Eğrisi ile Değerlendirilmesi Memenin Yapısı MEME KANSERİ Meme, göğüs kemiğinden

Detaylı

YÜKSEK DOZ I-131 TEDAVİSİNDE HASTA DOZİMETRİSİ

YÜKSEK DOZ I-131 TEDAVİSİNDE HASTA DOZİMETRİSİ YÜKSEK DOZ I-131 TEDAVİSİNDE HASTA DOZİMETRİSİ Seval Beykan 1, Türkay Toklu 2, Nalan Alan Selçuk 2, Şerife İpek Karaaslan 1 1 Yeditepe Üniversitesi Fizik Bölümü 2 Yeditepe Üniversitesi Hastanesi Nükleer

Detaylı

MİDE KANSERİNDE APOPİTOZİSİN BİYOLOJİK BELİRTEÇLERİNİN PROGNOSTİK ÖNEMİ

MİDE KANSERİNDE APOPİTOZİSİN BİYOLOJİK BELİRTEÇLERİNİN PROGNOSTİK ÖNEMİ MİDE KANSERİNDE APOPİTOZİSİN BİYOLOJİK BELİRTEÇLERİNİN PROGNOSTİK ÖNEMİ Cem Sezer 1, Mustafa Yıldırım 2, Mustafa Yıldız 2, Arsenal Sezgin Alikanoğlu 1,Utku Dönem Dilli 1, Sevil Göktaş 1, Nurullah Bülbüller

Detaylı

Radyasyon Koliti Oluşturulmuş Sıçanlarda Ghrelinin Barsak Anastomozu Üzerine Etkisi Dr. Ebubekir Gündeş

Radyasyon Koliti Oluşturulmuş Sıçanlarda Ghrelinin Barsak Anastomozu Üzerine Etkisi Dr. Ebubekir Gündeş Radyasyon Koliti Oluşturulmuş Sıçanlarda Ghrelinin Barsak Anastomozu Üzerine Etkisi Dr. Ebubekir Gündeş Kartal Koşuyolu Yüksek İhtisas Eğitim ve Araştırma Hastanesi Gastroenteroloji Cerrahisi Kliniği Giriş

Detaylı

Endometrium Kanserinin Moleküler ve Genetik Sınıflaması, Ne Değişti?

Endometrium Kanserinin Moleküler ve Genetik Sınıflaması, Ne Değişti? Endometrium Kanserinin Moleküler ve Genetik Sınıflaması, Ne Değişti? Dr. Şevki Göksun Gökulu Hatay Devlet Hastanesi Endometrium kanseri Bokhman Dualistik Sınıflaması Bokhman JV, Gynecol oncol 1983 Tip1

Detaylı

2013- Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji AD Doçent. 2010-2013 Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji AD Yardımcı Doçent

2013- Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji AD Doçent. 2010-2013 Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji AD Yardımcı Doçent Doç. Dr. Didem Dayangaç-Erden e-mail: didayan (@) hacettepe.edu.tr Tel: 0 312 305 2541 Eğitim: 1999-2005: Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi, Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı, Doktora (Ph.D.) 1997-1999:

Detaylı

ENG Mesleki İngilizce-II İNGİLİZCE ENG Mesleki İngilizce-II İNGİLİZCE

ENG Mesleki İngilizce-II İNGİLİZCE ENG Mesleki İngilizce-II İNGİLİZCE Dönem 3 Kurul 5 (ÜG ve Endokrin) 05.Şub.18 09.00-09.50 Serbest Çalışma Pazartesi 10.00-10.50 Glomerül Hastalıkları Patolojisi 11.00-11.50 Glomerül Hastalıkları Patolojisi 12.00-12.50 Glomerül Hastalıkları

Detaylı

PANKREAS KANSERİNDE RESİSTİN EKSPRESYONU

PANKREAS KANSERİNDE RESİSTİN EKSPRESYONU PANKREAS KANSERİNDE RESİSTİN EKSPRESYONU Arsenal Sezgin Alikanoğlu 1,Şeyda Gündüz 2, Özlem Demirpençe 3 Dinç Süren 1, U.Rıza Gündüz 4,Cem Sezer 1, Mustafa Yıldız 2, Mustafa Yıldırım 5 1 Antalya Eğitim

Detaylı

PROSTAT ADENOKARSİNOMLARINDA MAMMALIAN TARGET OF RAPAMYCIN (mtor) YOLAĞININ PROGNOZA ETKİSİ

PROSTAT ADENOKARSİNOMLARINDA MAMMALIAN TARGET OF RAPAMYCIN (mtor) YOLAĞININ PROGNOZA ETKİSİ PROSTAT ADENOKARSİNOMLARINDA MAMMALIAN TARGET OF RAPAMYCIN (mtor) YOLAĞININ PROGNOZA ETKİSİ Uzm. Dr. Nilhan KAYA* Prof. Dr. Kutsal YÖRÜKOĞLU* *Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Patoloji Anabilim

Detaylı

ENDOMETRİOZİS OVER KANSERİ İLİŞKİSİ. Doç.Dr. Uğur KESKİN Gülhane Askeri Tıp Akademisi Kadın Hastalıkları ve Doğum AD

ENDOMETRİOZİS OVER KANSERİ İLİŞKİSİ. Doç.Dr. Uğur KESKİN Gülhane Askeri Tıp Akademisi Kadın Hastalıkları ve Doğum AD ENDOMETRİOZİS OVER KANSERİ İLİŞKİSİ Doç.Dr. Uğur KESKİN Gülhane Askeri Tıp Akademisi Kadın Hastalıkları ve Doğum AD Ovarian Kanser Genel Bilgiler Ovarian kanser, jinekolojik maligniteler arasında 2. en

Detaylı

PCOS Ve JİNEKOLOJİK KANSERLER

PCOS Ve JİNEKOLOJİK KANSERLER PCOS Ve JİNEKOLOJİK KANSERLER Prof. Dr. ÇETİN ÇELİK SELÇUK ÜNİVERSİTESİ SELÇUKLU TIP FAKÜLTESİ KADIN HAST VE DOĞUM AD KONYA PCOS PCOS kadınların %5-10 etkiler Yaygın bir endokrin bozukluktur Klinik olarak

Detaylı

MİDE KANSERLİ HASTALARDA SERUM TİROZİN KİNAZ RESEPTÖR-2 VE VASKÜLER ENDOTELYAL BÜYÜME FAKTÖRÜNÜN TEDAVİ YANITI ve PROGNOZ İLE İLİŞKİSİ

MİDE KANSERLİ HASTALARDA SERUM TİROZİN KİNAZ RESEPTÖR-2 VE VASKÜLER ENDOTELYAL BÜYÜME FAKTÖRÜNÜN TEDAVİ YANITI ve PROGNOZ İLE İLİŞKİSİ MİDE KANSERLİ HASTALARDA SERUM TİROZİN KİNAZ RESEPTÖR-2 VE VASKÜLER ENDOTELYAL BÜYÜME FAKTÖRÜNÜN TEDAVİ YANITI ve PROGNOZ İLE İLİŞKİSİ MM. Şeker, E. Sancaktar, A. Şeker, DO. Acıbucu, A. Bahçeci, T. Kaçan,

Detaylı

ENDOMETRİAL KARSİNOM SPORADİK Mİ? HEREDİTER Mİ? Dr Ş.Funda Tanay Eren Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Patoloji Anabilim Dalı

ENDOMETRİAL KARSİNOM SPORADİK Mİ? HEREDİTER Mİ? Dr Ş.Funda Tanay Eren Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Patoloji Anabilim Dalı ENDOMETRİAL KARSİNOM SPORADİK Mİ? HEREDİTER Mİ? Dr Ş.Funda Tanay Eren Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Patoloji Anabilim Dalı 26.ULUSALPATOLOJİ KONGRESİ ANTALYA 2016 Kalıtsal kanser sendromlarının tespit

Detaylı

Canlıların yapısına en fazla oranda katılan organik molekül çeşididir. Deri, saç, tırnak, boynuz gibi oluşumların temel maddesi proteinlerdir.

Canlıların yapısına en fazla oranda katılan organik molekül çeşididir. Deri, saç, tırnak, boynuz gibi oluşumların temel maddesi proteinlerdir. Canlıların yapısına en fazla oranda katılan organik molekül çeşididir. Deri, saç, tırnak, boynuz gibi oluşumların temel maddesi proteinlerdir. Proteinlerin yapısında; Karbon ( C ) Hidrojen ( H ) Oksijen

Detaylı

GLİKOLİZİN KONTROLU Prof. Dr. İzzet Hamdi Öğüş

GLİKOLİZİN KONTROLU Prof. Dr. İzzet Hamdi Öğüş GLİKOLİZİN KONTROLU Prof. Dr. İzzet Hamdi Öğüş hamdiogus@gmail.com Yakın Doğu Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyokimya Anabilim Dalı, Le>oşa, KKTC GLİKOLİZİN ALLOSTERİK DÜZENLENMESİ Metabolik düzenleme: Bütün

Detaylı

Nefrektomilerde lenfoid infiltrasyonlar

Nefrektomilerde lenfoid infiltrasyonlar Nefrektomilerde lenfoid infiltrasyonlar Dr. Kürşat Yıldız Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi 22. Ulusal Patoloji Kongresi, 8 Kasım 2012 Olgu sunumu 60 yaşında kadın hasta Mesanenin düşük dereceli papiller

Detaylı

1. Merkezi ve çevresel sinir sistemini oluþturan sinir hücrelerine ne ad verilir?

1. Merkezi ve çevresel sinir sistemini oluþturan sinir hücrelerine ne ad verilir? Soru - Yanýt 3 1. Merkezi ve çevresel sinir sistemini oluþturan sinir hücrelerine ne ad verilir? Yanýt: Nöron 2. Merkezi sinir sistemini oluþturan organlar nelerdir? Yanýt: Beyin, beyincik, omurilik soðaný

Detaylı

Akciğer Kanserinde Son Gelişmeler

Akciğer Kanserinde Son Gelişmeler Akciğer Kanserinde Son Gelişmeler Tuncay Göksel Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Türkiye de Kanser http://www.kanser.gov.tr Türkiye de Kanser Tipleri 2009 http://www.kanser.gov.tr A Lung Cancer Mapping

Detaylı

İntrakranyal Yerleşimli Tümörlerin CyberKnife ile Tedavisinde Göz Lensi ve Tiroid Dozlarının Araştırılması

İntrakranyal Yerleşimli Tümörlerin CyberKnife ile Tedavisinde Göz Lensi ve Tiroid Dozlarının Araştırılması İntrakranyal Yerleşimli Tümörlerin CyberKnife ile Tedavisinde Göz Lensi ve Tiroid Dozlarının Araştırılması Necla KURT UÇAR, Gönül KEMİKLER İ.Ü. Onkoloji Enstitüsü Giriş Stereotaktik radyocerrahi (SRC)

Detaylı

E2 (ESTRADIPL) Normal Değerler: Erkek: <62 pg/ml Kadın:

E2 (ESTRADIPL) Normal Değerler: Erkek: <62 pg/ml Kadın: BETA HCG HCG gebelik sırasında eteneden salgılanır Gebe olmayan sağlıklı kişilerin kanındaki HCG düzeyi 1ng/ml'nin altındadır. Yumurtalık ve erbezlerinde koryokorsinom ve embriyonal kanser gibi ender görülen

Detaylı

HİPOGONADOTROPİK HİPOGONADİZMDE ÜREME TEDAVİSİ VE SONRASINDAKİ SÜREÇ. Önemli Not : Bu yazı bilgilendirme ve yol gösterme amaçlıdır.

HİPOGONADOTROPİK HİPOGONADİZMDE ÜREME TEDAVİSİ VE SONRASINDAKİ SÜREÇ. Önemli Not : Bu yazı bilgilendirme ve yol gösterme amaçlıdır. HİPOGONADOTROPİK HİPOGONADİZMDE ÜREME TEDAVİSİ VE SONRASINDAKİ SÜREÇ Önei Not : Bu yazı bilgilendirme ve yol gösterme amaçlıdır. Saygılarıa... Uğur AYDOĞAN - Gazi Üniversitesi ugur@hipogonadizm.org ugur.aydogan@gazi.edu.tr

Detaylı

KANSER EPİDEMİYOLOJİSİ VE KARSİNOGENEZ

KANSER EPİDEMİYOLOJİSİ VE KARSİNOGENEZ KANSER EPİDEMİYOLOJİSİ VE KARSİNOGENEZ Gökhan Erdem GATA Tıbbi Onkoloji BD 19 Mart 2014 5. Türk Tıbbi Onkoloji Kongresi, 19-23 Mart 2014, Antalya EPİDEMİYOLOJİ Epidemiyoloji, sağlık olaylarının görünme

Detaylı

BÖLÜM I HÜCRE FİZYOLOJİSİ...

BÖLÜM I HÜCRE FİZYOLOJİSİ... BÖLÜM I HÜCRE FİZYOLOJİSİ... 1 Bilinmesi Gereken Kavramlar... 1 Giriş... 2 Hücrelerin Fonksiyonel Özellikleri... 2 Hücrenin Kimyasal Yapısı... 2 Hücrenin Fiziksel Yapısı... 4 Hücrenin Bileşenleri... 4

Detaylı

Agresif Hipofiz Tümörlerinde Multidisipliner Yaklaşımlar. Medikal Tedaviler. Dr.Oğuzhan DEYNELİ Marmara Üniv. Endokrinoloji ve Metab. Hast BD.

Agresif Hipofiz Tümörlerinde Multidisipliner Yaklaşımlar. Medikal Tedaviler. Dr.Oğuzhan DEYNELİ Marmara Üniv. Endokrinoloji ve Metab. Hast BD. Agresif Hipofiz Tümörlerinde Multidisipliner Yaklaşımlar Medikal Tedaviler Dr.Oğuzhan DEYNELİ Marmara Üniv. Endokrinoloji ve Metab. Hast BD. Çerçeve Hipofiz tümörleri, agresif tümörler, Tanım, sıklık Hipofiz

Detaylı

Fertilizasyondan hemen sonraki embriyolojik (Mezoblastik) dönem Mitoz geçiren Totipotent (İlkel) kan hücreleri Kan adacıkları Mezenkim hücreleri Kan adacıkları Embriyonal ve Fötal Dönemde Hematopoez (Kan

Detaylı

DR.MEHMET MUSA ASLAN TRAKYA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ KADIN HASTALIKLARI VE DOĞUM ANABİLİMDALI

DR.MEHMET MUSA ASLAN TRAKYA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ KADIN HASTALIKLARI VE DOĞUM ANABİLİMDALI OVARYEN VENLERİN SELEKTİF KATETERİZASYONU İLE TANI ALAN BİR POSTMENAPOZAL OVARYEN HİPERANDROJENEMİ VAKASI DR.MEHMET MUSA ASLAN TRAKYA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ KADIN HASTALIKLARI VE DOĞUM ANABİLİMDALI

Detaylı