Ülkemizde Yetişen Buğday Çeşitleri

Transkript

1 Ülkemizde Yetişen Buğday Çeşitleri Türkiye'de yetiştirilen buğdaylar tür ve çeşit olarak çok farklıdır. Bir zamanlar "durum" nev'i ve çeşitleri fazla yetiştirildiği halde son 50 yılda daha ziyade ekmeklik çeşitlerin üretilmesi artış göstermiştir. Bununla beraber durum ve yumuşak buğdayların yetiştiği bölgeler tabiat şartlarının tesiriyle pek fazla değişmemiştir. KIRAÇ-66 Sap uzunluğu orta(80-90 cm), yeşil, tüysüz, orta genişlik ve uzunlukta yapraklıdır. Başakları kılçıklı, çıplak beyaz-krem kavuzlu, orta uzun, orta sık ve hafif eğiktir. Tanesi yarı sert beyaz, oval, orta uzunlukta, orta geniş, yuvarlak yanaklı, 1000 tane ağırlığı 40,3 gr'dır.kışlık gelişme tabiatlıdır. Kışa dayanması çok iyi, kurağa dayanması iyidir. Yatmaya dayanması orta, orta-erkenci, gübreye reaksiyonu iyi, tane dökmez ve harman olma kabiliyeti çok iyidir.sürmeye dayanıklı, paslara orta hassastır. Kır bayır yerlere iyi intibak etmesi ve çok geniş bir adaptasyon kabiliyeti göstermesi nedeniyle Orta Anadolu'nun kır bayır ve yarı taban topraklarına tavsiye edilir. ANADOLU BEYAZ Başaklar kılçıksız, kırmızı başaklıdır. Tanesi uzunca ve az çok karınlıdır. Beyaz renklidir.ekmeklik sert buğday olup, ekmeklik kalitesi iyidir. Alternatif, orta erkencidir. Kışa ve kurağa dayanıklı, yatmaya, tane dökmeye zayıftır. Verimli topraklarda yatar tane ağırlığı 40 gr'dır. Hastalıklara, özellikle sürmeye zayıftır. Orta Anadolu ve Geçit Bölgeleri'ne tavsiye edilir. (Ankara yöresinde çok az yetiştirilmektedir.) Beyaz Yarı Sert ADANA-99 Bitki boyu cm olup yatmaya dayanıklıdır. Beyaz sık kılçıklı bir başak yapısına sahiptir.beyaz, renkli oval yapıda sert bir tanesi olup 1000 tane ağırlığı gr.' dır. Kışa ve kurağa orta derecede dayanıklıdır. Orta erkencidir. Sarı, kahverengi paslara ve septoria'a karşı dayanıklı, ekmeklik kalitesi iyi bir çeşittir. Sahil bölgelerine önerilir. 1 / 8

2 CEYHAN-99 Bitki boyu cm olup yatmaya dayanıklıdır. Beyaz kılçıklı başak yapısına sahiptir. Başak uzunluğu orta olup, başaklar dik duruşludur. Taneleri oval, sert, beyaz renkli olup, 1000 tane ağırlığı gr'dır. Kışa ve kurağa orta derecede dayanıklı ekmeklik bir buğday çeşididir. Yatmaya mukavim olup, gübreye reaksiyonu iyidir. Hasat-Harman kabiliyeti iyidir. Hasat olgunluğunda kılçıkları dökülmez. Sarı, kahverengi pasa ve Septoria'ya dayanıklıdır. Sahil Bölgelerine tavsiye edilmektedir. SEYHAN-95 Bitki boyu cm olup, sağlam yapılıdır. Yaprakları yeşil, tüysüz ve dik duruşludur. Başakları beyaz renkli ve sık kılçıklı olup başak yoğunluğu ortadır. Başak uzunluğu 7-9 cm'dir. Taneleri beyaz renkli, sert yapıda ve oval şekillidir tane ağırlığı gr'dır. Kışa ve kurağa orta derecede dayanıklıdır. Yatmaya mukavim, gübreye reaksiyonu ve harman olma kabiliyeti iyidir. Verim potansiyeli yüksek ( kg/da) bir çeşittir Kahverengi ve sarı pasa dayanıklı, septoria'ya karşı hassastır. Ege ve Akdeniz bölgelerinin sahil kesimlerine önerilmektedir. KAŞİFBEY-95 Dik saplıdır. Başakları kılçıklıdır ve olgunlukta başak rengi beyazdır. Beyaz sert tanelidir. Taneleri toparlak ve küçük olup ekmeklik kalitesi iyidir. Yazlık olup, yatma ve tane dökmeye mukavemeti iyidir tane ağırlığı gr'dır. Verimi yüksektir. Sarı pasa hassas, kahverengi ve kara pasa orta dayanıklıdır. Ege Bölgesi'ne tavsiye edilir. Diğer Beyaz Buğdaylar DARIEL Beyaz renkli, iri taneli ve sert yapıda bir çeşittir tane ağırlığı 38 gr'dır. Soğuğa ve kurağa dayanımı iyidir. Ekmeklik kalitesi ve verimi iyidir. Kahverengi pasa ve septoria'a karşı dayanıklı, sarı pasa orta dayanıklıdır. Çukurova ve Ege Bölgeleriyle GAP Yöresine tavsiye edilmektedir. 2 / 8

3 TAHİROVA-2000 Bitki boyu orta uzunluktadır. Bitki gelişimi diktir. Başaklar beyaz renkte, kılçıklı ve paralel kenarıdır. Başak yoğunluğu ortadır. Taneler beyaz renktedir tane ağırlığı 36 gr'dır. Yazlık gelişme tabiatındadır. Sahil kuşağında kışa, kurağa ve yatmaya dayanımı iyi olan bir çeşittir. Harman olma kabiliyeti iyidir. Tane dökmez. Sarı pas, kara pas ve küllemeye dayanıklıdır. Marmara Bölgesine, özellikle Sakarya ve civarına tavsiye edilmektedir. Kırmızı Sert SAGİTTARİO Sapı sağlam ve yatmaya dayanıklıdır. Başakları kılçıklıdır. Taneleri kırmızı yarı sert yapılıdır tane ağırlığı gr'dır. Erkenci, soğuğa dayanıklı, kardeşlenmesi normaldir. Pas ve Septoria'ya mukavimdir. Sahil ve geçit bölgelerine tavsiye edilir. KARASU-90 Sap uzunluğu orta-uzun, yaprakları yeşil, tüysüz ve orta geniştir. Başakları hafif eğik, orta uzunlukta ve seyrektir. Sarımsı-beyaz renkli, kılçıksızdır. Taneleri kırmızı renkli, orta uzunlukta olup, 1000 tane ağırlığı 48 gr'dır. Kışlık karakterlidir. Yatmaya mukavemeti iyidir. Gübreye karşı reaksiyonu ve harman olma kabiliyeti iyidir. Orta erkenci bir çeşittir. Sürme, rastık ve paslara karşı mukavemeti iyidir.orta Anadolu'nun yüksek yerleri ve Doğu Anadolu'nun sulanabilir alanlarına tavsiye edilir. Kırmızı Yarı Sert GOLİA-99 Bitki boyu kısa olan çeşidin yaprakları yeşil renkte ve yarı dik yapıdadır. Başak orta yoğunlukta, kılçıklı ve beyaz renktedir. Taneler yumurta şeklinde küçük ve koyu kırmızı renkte olup, camsı özellikte, yarı sert tanelere sahiptir. Ekmeklik kalitesi iyidir.1000 tane ağırlığı gr'dır. Harman olma kabiliyeti ve gübreye reaksiyonu iyidir. 3 / 8

4 Yapay ve doğal koşullarda sarı pasa, kahverengi pasa ve septoria'ya dayanıklıdır. Güneydoğu Anadolu Bölgesi, Çukurova ve Trakya için tavsiye edilmektedir. PEHLİVAN Sapları orta uzunlukta, yaprakların rengi yeşil ve bayrak yaprağı kıvrık yapıdadır. Başaklar çıkıntılı, paralel kenarlı, beyaz ve orta yoğunlukta bir yapıya sahiptir. Tane, dış görünüş olarak Bezostajaya benzer fakat rengi daha koyu kırmızı olup taneleri daha iricedir. Ekmeklik kalitesi iyidir.1000 tane ağırlığı gr'dır. Kışlık olan çeşidin harman olma kabiliyeti ve gübreye reaksiyonu iyidir. Yapay ve doğal koşullarda sarı pasa dayanıklı, sürmeye hassas, kahverengi pasa toleranslıdır. Trakya Bölgesi ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi'ne tavsiye edilmektedir. SARAYBOSNA Sap cm uzunluğunda, yapraklar tüysüz ve diktir. Başakları kılçıksız, beyaz kavuzlu, orta sıklıktadır. Başak boyu küçük olup, bazı durumlarda başaklar üstten basık görünümlü de olabilirler. Taneleri küçük, mat kırmızı renkli, yarı sert yapıdadır tane ağırlığı gr'dır. Soğuğa toleranslı olup, kurağa hassastır. Gübreye reaksiyonu iyi, yatmaya karşı dayanıklı, tane dökmez. Verim potansiyeli orta, harman olma kabiliyeti iyidir. Orta erkenci ve kışlıktır. Kahverengi pasa hassas olup, kara pas ve sarı pas ile kök ve kök boğazı hastalıklarına dayanıklıdır. Küllenmeye karşı toleranslıdır. Trakya-Marmara Bölgesi ve diğer sulanan alanlarda tavsiye edilir. Diğer Kırmızı Buğdaylar KATEA-I Sap orta-uzun, yapraklar gri yeşil renkte ve orta genişliktedir. Sap uzunluğu cm arasındadır. Başakları kılçıksız, orta uzunlukta, başak yoğunluğu orta sıktır. Başaklar hafif eğimli vaziyette dururlar. Kırmızı, yarı sert ve orta uzun taneli olup,ekmeklik kalitesi ortadır tane ağırlığı gr arasındadır. Kurağa dayanıklı, orta erkenci, verim potansiyeli yüksek bir çeşittir. 15 C'nin altındaki soğuklardan etkilenir. Tane dökmez, harman olma kabiliyeti iyidir. Sürme ve rastığa dayanıklı, paslara karşı toleranslıdır. Trakya ile Güney Marmara Bölgelerine tavsiye edilmektedir. PROSTAR Bitki boyu cm olan çeşidin yaprakları koyu yeşil renkte, tüysüz ve yarı dik bir yapıdadır. Başaklar orta sık, kılçıklı ve dik bir yapıdadır. Kılçık rengi açık sarıdır. 4 / 8

5 Taneler oval şeklinde ve kırmızıdır.1000 tane ağırlığı gr'dır. Kışlık olan çeşidin harman olma kabiliyeti ve gübreye reaksiyonu iyidir. Soğuğa, kurağa ve yatmaya dayanıklıdır. Küllenmeye dayanıklı, kahverengi ve sarı pasa ise orta dayanıklıdır. Trakya-Marmara Bölgesi'ne tavsiye edilir. SANA Bitki boyu 80 cm. civarındadır. Sap sağlamlığı orta, çok elastik, rengi soluk sarımsıdır. Başakları kılçıksızdır. Taneleri kırmızı renkli yarı sert bir buğday olup tane özellikleriyle yarı sert buğday performansı gösterir.ekmeklik kalitesi ortadır. Soğuğa, kurağa ve yatmaya dayanıklıdır tane ağırlığı gr'dır. Hastalıklara dayanıklı erkenci bir çeşittir. MAKARNALIKLAR Anadolu Durum ALTINTAŞ-95 Sap cm boyundadır. Başakları kılçıklı ve kahverengi kavuzludur. Tane kehribar renkli, camsı yapılıdır. Yatmaya ve kurağa dayanıklıdır tane ağırlığı ve hektolitresi yüksek, makarnalık kalitesi iyidir. Tarla koşullarında sarı pas, kara pas, sürme ve rastığa dayanıklı, kahverengi pasa ise orta dayanıklıdır. Kunduru 1149'un ekildiği alanlara önerilmektedir. Orta Anadolu ve Batı geçit Bölgesi kışlarına dayanıklıdır. KIZILTAN-91 Saplar cm uzunluğunda, yaprakları yeşil renkli, tüysüz ve yaprak duruşu yarı yatıktır. Başakları dik duruşlu, 7-8 cm uzunluğunda, yoğunluğu orta sıktır. Kılçıklı olup, hasat olgunluğu döneminde kılçıklarını dökmez.tane kehribar renkli, oval yapıda, 8-9 mm uzunluğundadır tane ağırlığı gr olup,camsı görünüşlü sert bir yapıya sahiptir. Karın çizgisi dar, derinliği sathi ve yanak şekli yuvarlaktır. Kışa dayanması iyi, kuraklığa dayanması orta iyidir. Erkenciliği orta, verim potansiyeli iyidir. Yatmaya dayanması iyidir. Harman olma kabiliyeti iyidir.sürmeye ve rastığa dayanıklı, sarı pasa toleranslıdır. Kahverengi pasa ise orta dayanıklıdır.orta Anadolu 5 / 8

6 ve Geçit Bölgelerine tavsiye edilmektedir. Diğer Durum Buğdaylar DİYARBAKIR-81 Sapları cm uzunluğunda, yaprakları yeşil, tüysüz, dar ve uzundur. Başaklar dik-yarı dik duruşlu, orta uzunlukta (7-8 cm) ve orta genişliktedir. Taneler sert yapılı ve kırmızı renklidir tane ağırlığı gr'dır.kışa, kurağa ve yatmaya dayanıklılığı iyi olup, orta erkenci bir çeşittir. Gübreye reaksiyonu iyidir. Tane dökmez. Harman olma kabiliyeti iyidir. Sürmeye orta dayanıklı, rastığa dayanıklıdır. Güneydoğu Anadolu Bölgesinde özellikle 1. ve 2. alt bölgelere (Diyarbakır, Şanlıurfa, Mardin, Gaziantep, Adıyaman, Siirt ve Batman) tavsiye edilir. EGE-88 Sap uzunluğu cm, yaprakları yeşil renkli, tüysüz ve dar yapılı dik duruşludur. Başak şekli fusiform olup, yarı dik duruşludur. Kısa kılçıklı, dış kavuz rengi beyaz ve tüylüdür. Başak yoğunluğu sık ve uzunluğu ise 6, 5-7 cm'dir. Kılçıkları siyah olup uç kısımlarda renk beyazdır. Hasat olgunluğuna gelindiğinde kılçıklar dökülmez.tane amber renkli, eliptik şekilde, 7-8 mm uzunluğundadır tane ağırlığı gr'dır.kışa ve kurağa mukavemeti orta, yatmaya karşı mukavim olup, erkenci bir çeşittir. Gübreye reaksiyonu iyi olup, tane dökmez, harman olma kabiliyeti iyidir. Yazlık karakterli olup verimli bir çeşittir.sürmeye karşı mukavim olup, rastık, sarı pas, kara pas ve kahverengi paslara orta hassastır. Sarı ve kahverengi paslara fide devresinde dayanıklıdır.sahil kuşağı ve Güneydoğu Anadolu Bölgesine tavsiye edilmektedir. SALİHLİ-92 Bitki boyu kısadır. Başaklar kılçıklı, paralel kenarlı ve beyaz renktedir. Taneleri yumurta şeklinde, beyaz ve kısa tüylü tane ağırlığı gr. dır. Yazlık bir çeşittir, soğuğa ve kurağa mukavemeti orta, yatmaya ve dane dökmeye mukavemeti iyi. Makarnalık çeşittir. Kara pasa dayanıklı, sarı ve kahverengi pasa orta dayanıklıdır. Akdeniz Bölgesi ve Ege Bölgesi'ne tavsiye edilir. MAKARNALIK BUĞDAY ÇEŞİTLERİ 6 / 8

7 ÇEŞİT-1252: Bölgemizde yapılan deneme ve adaptasyon çalışmalarında taban ve sulu şartlarda kg/da arasında verimler gözlenmiştir. Aynı şartlarda Çakmak-79 çeşidine nazaran verim ve kalite yönünden daha üstün durumdadır. T.M.O. gruplamasında 1.sınıf makarnalık olup yüksek fiyat bulmaktadır. Hızlı bir yayılma göstermektedir. KIZILTAN-91:Taban ve sulu şartlarda Çakmak-79'dan daha yüksek verim vermektedir. Kurağa mukavemeti iyi olup susuz ve taban arazilerde Kunduru-1149'dan daha verimlidir. 1.sınıf makarnalık gruptadır. Kuru şartlarda kg/da, sulu şartlarda kg/da'lık verimler gözlenmiştir. Bölgede yayılmaktadır. SELÇUKLU-97:Taban ve sulu alanlar için geliştirilen bu çeşidin gübreye cevabı yüksek olup verimi yetiştirme şartlarının uygunluğuna göre kg/da arasında değişir. Boyu 80 cm, yatmaya dayanıklı, açık kahverengi başaklı ve kılçıklıdır. ANKARA-98:Taban ve yarı taban alanlarla makarnalık buğday yetiştirilen yüksek bölgelere tavsiye edilmektedir. Kılçıklı ve kahverengi kavuzludur. Kışa ve soğuğa dayanıklıdır. Dane dökmez. Verimi kg/da arasındadır. KUNDURU-1149:Kurağa dayanıklı olması nedeniyle kıraç arazilerde ve verim kabiliyeti düşük sulama imkanı olmayan arazilerde önerilmektedir.kılçıklı açık kahverengi, kavuzlu, iri başaklı, iri danelidir. Boyu cm.dir. Verim potansiyeli yüksek olan yerlerde ve fazla yağışta uzun boyu nedeniyle yatmaya hassastır. Verimi kg/da arasındadır. ALTINTAŞ-95: cm. boyunda kışlık çeşittir. Kısa boylu ve yatmaya dayanıklıdır. Başakları kılçıklı, kahverengi kavuzlu ve camsı daneye sahiptir. Kurak alanlar için geliştirilmiştir. EKMEKLİK BUĞDAY ÇEŞİTLERİ PEHLİVAN: Kışlık ekmek buğday çeşididir. Beyaz başaklı kılçıksızdır. Bitki boyu uzun olup cm. boyundadır. Tanesi kırmızı renklidir. Kurağa dayanıklı olduğundan kıraç koşullarda ekimi tavsiye edilir. 7 / 8

8 BEZOSTAJA-1:Taban ve sulanabilen alanlara önerilmektedir. Başakları kılçıksız, beyaz kavuzlu; sapları kısa boyludur. Sert-kırmızı danelidir. Kışlık bir çeşit olup, soğuğa dayanıklıdır. Ancak kurağa az dayanıklıdır. Erkenciliği orta olup yatmaya dayanıklıdır. En iyi sonuç sonbaharda erken çıkış sağlandığında alır. GEREK-79: Soğuğa ve kurağa dayanıklı olup kardeşlenmesi yüksektir. Başakları kılçıklıdır. Verim potansiyeli kuru tarım alanlarında kg/da' ya kadar ulaşır. Dane dökmez. ALTAY-2000: Kılçıklı, uzun, dane rengi beyaz, kışa ve kurağa dayanıklı, orta erkenci, yarı taban ve kıraç yerlere önerilir. Sürme, rastık, sarı pas, toprak kaynaklı buğday virüs hastalıklarına dayanıklıdır. Ortalama verim dekara 300 Kg. dır. GÜN-91: Kışa ve kurağa dayanıklı, kıraç arazilerde ekilebilir. Başakları beyaz kılçıklı olup olgunluk döneminde kılçıkları dökülmez. Daneleri kırmızı renklidir. Orta erkenci ve yatmaya dayanıklıdır 8 / 8