SU ÜRÜNLERİ ARAŞTIRMALARI ÇALIŞMA GRUBU

Transkript

1 SU ÜRÜNLERİ ARAŞTIRMALARI ÇALIŞMA GRUBU

2 SUNU PLANI Çalışma Grubu Bağlı Enstitüler/İstasyonlar Dünya ve Türkiye de Büyükbaş Hayvancılık Verileri Devam Eden, Sonuçlanan, Uygulamaya Aktarılan Projeler ve Bütçeleri Sorunlar, Yapılan Çalışmalar ve Hedefler 2

3 ÇALIŞMA GRUBU

4 BÜYÜKBAŞ HAYVANCILIK ARAŞTIRMALARI ÇALIŞMA GRUBU Erdinç VESKE Koordinatör Dr.Gülnur ÖZDEMİR Su Ürünleri Yük. Müh. Hacer AKYÜREK Su Ürünleri Müh. Yavuz ERDEN Su Ürünleri Müh. Nilgün AKSUNGUR Su Ürünleri Müh. Muharrem AKSUNGUR Ziraat Müh. Mehmet DİNGİL Su Ürünleri Müh. 4

5 AFA : SU ÜRÜNLERİ ÇALIŞMA GRUBU AFA VE GÖREVLERİ Programlar: Balıkçılık Yönetimi ve Teknolojisi-Yüksek Su Ürünleri Islah ve Yetiştiriciliği-Yüksek Su Ürünleri Sağlığı-Yüksek İşleme ve değerlendirme teknolojisi ve Pazarlama-Orta Su Ürünleri Sektöründe Sosyo-ekonomik Araştırmalar-Düşük Su ürünleri araştırmaları, ayrıca Biyolojik Çeşitlilik Ve Genetik (Doğal) Kaynaklar ve Su Ürünleri Sağlığı araştırma proje ve faaliyetlerini de kapsamaktadır. AFA : BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİK VE GENETİK KAYNAKLAR Programlar: Su ürünleri Genetik Kaynakları Programı Genetik Kaynaklar Veri Tabanı Oluşturulması Programı Biyogüvenlik ve Biyoteknoloji Programı-Düşük 5

6 ÇALIŞMA GRUBU AFA VE GÖREVLERİ Su ürünleri üretimini geliştirmek amacıyla; Su ürünleri kaynakları ile stoklarının tahmini ve sürdürülebilir kullanımının sağlanması Yetiştiricilik üretimini artırmak, çeşitlendirmek ve yeni sistemler geliştirmek Biyolojik çeşitlilik ve gen kaynaklarının korunması Çevresel etkileşim ve ekosistem yaklaşımlı yetiştiricilik Su ürünlerin sosyo-ekonomik alt yapısının belirlenmesi, Hastalık ve zararlılar ile ilgili araştırmalar, Çevre kirliliği sucul ortama ve denizlere etkileşimin araştırılması Yem ve maliyetlerin azaltılması yeni teknolojiler geliştirilmesi, İşleme değerlendirme ve pazar araştırmaları 6

7 BAĞLI ENSTİTÜLER/İSTASYONLAR 7

8 1. Su Ürünleri Merkez Araştırma Enstitüsü Md. TRABZON TAGEM ARAŞTIRMA BİRİMLERİ 2. Akdeniz Su Ürünleri Araştırma, Üretim ve Eğitim Enstitüsü Md. Demre/ANTALYA 3. Su Ürünleri Araştırma İstasyon Md. /ELAZIĞ 4. Su Ürünleri Araştırma İstasyon Md. Eğirdir/ISPARTA 5. Koyunculuk Araştırma İstasyonu Müd., Su Ürünleri Bölüm Başkanlığı Bandırma/BALIKESİR 8

9 TAGEM ARAŞTIRMA BİRİMLERİ 1 Merkez Ar. Enstitüsü 1 Bölge Ar. Enstitüsü 2 Konu Ar. İstasyonu 2 su ürünleri bölümü Toplam 6 Arş. Birimi 9

10 Su Ürünleri Enstitüler / Personel Enstitü Adı Araştırmacı Personel Doçent Doktora Y.Lisans Lisans TOPLAM Trabzon Akdeniz Eğirdir Elazığ Toplam

11 ARAŞTIRMACILARIN NİTELİKLERİ Toplam: 152 Araştırmacı (Su Ürünleri, Genetik Kaynaklar ) 11

12 İSTASYON/ENSTİTÜ YAYINLARI (2013 yılı) Trabzon SUMAE Antalya AKSAM Elazığ SUAE Eğirdir SUAE Koyunculuk Aİ TOPLAM Ulusal yayın Uluslararası yayın TOPLAM

13 DÜNYA VE TÜRKİYE DE SU ÜRÜNLERİ VE BALIKÇILIK VERİLERİ 13

14 Şekil 2. Türkiye deki su ürünleri üretimi (TÜİK, 2013) SU ÜRÜNLERİ AVCILIK VE YETİŞTİRİCİLİK ÜRETİMLERİ Şekil 1. Dünyadaki su ürünleri üretimi (FAO, 2013) 14

15 Su Ürünleri Yetiştiricilik Üretimi Deniz; Acı Su; 1,97; 3,98; 9% 5% Diğer; 0,8; 2% İç Su; 34,85; 84% Miktar (x1000) Şekil 3: Dünyada ve ülkemizdeki yetiştiricilik üretiminin dağılımı (FAO, 2013; TÜİK, 2013)

16 YILLARA GÖRE SU ÜRÜNLERİ ÜRETİMİ (TON) 16

17 YILLARA GÖRE SU ÜRÜNLERİ YETİŞTİRİCİLİK ÜRETİMİ (TON) Dönemi Denizlerde Yetiştiricilik Üretimi (Ton) Pay (%) İçsularda Yetiştiricilik Üretimi (Ton) Pay (%) Toplam (Ton) Artış (%) ,51 Kaynak: TÜİK 17

18 Şekil 4: Türkiye deki yetiştiricilik üretiminin dağılımı (TÜİK, 2013) Yetiştiricilik Yapılan Türler

19 İhracat-İthalat Avrupa İhracat; 16.5 milyar Avro İthalat; 2 milyar Avro Türkiye İhracat; 402 milyon Avro İthalat; 171 milyon Avro

20 Kişi başına su ürünleri tüketimi Dünya: 17.8 kg/kişi/yıl Avrupa: 23.3 kg/kişi/yıl (Bulgaristan:4.6-Portekiz:61.6 kg/kişi/yıl) Türkiye: 7.0 kg/kişi/yıl AB (2013) Toplam istihdam kişi Balıkçılık-Avcılık kişi Türkiye (TUİK, 2012) Balıkçılık+Yetiştiricilik kişi Tekne üzerinde Dünya (2011) Avrupa (2011) Türkiye (2012)

21 DEVAM EDEN, SONUÇLANAN VE UYGULAMAYA AKTARILAN PROJELER VE BÜTÇELERİ 21

22 YILLARA GÖRE TAGEM PROJELERİNİN DAĞILIMI YILLAR PROJELER TOPLAM Sonuçlanan Devam Eden Yeni Teklif Yeni Teklif : 37 Sonuçlanan : Devam Eden : 40 (İzleme Projesi : 3) 22

23 Su Ürünleri Araştırmaları Proje Bütçesi Su Ürünleri Bin TL Su Ürünleri

24 Su Ürünleri Gen Bankası Su Ürünleri konusunda tescil ve koruma çalışmalarının yürütülebileceği modern ve uluslararası seviyede bir merkez görevi yapacak olan Trabzon Türkiye Su Ürünleri Gen Bankası ve Biyoteknoloji Merkezi kurulacaktır. yatırım bedeli TL 24

25 BEKLENEN ÇIKTILAR: Oluşturulacak merkez ile sperm, doku, DNA örnekleri uzun süreli saklanarak yerli gen kaynaklarımızın korunması sağlanacaktır. (ex situ ve in situ) Balık ve sucul organizmaların uygun tekniklerle -80ºC soğuk koşullarda ve dondurularak muhafaza edilecektir. Ülkemizde ticari değeri yüksek türler canlı in situ (kendi yetiştikleri ortamda) muhafaza çalışmaları yapılacaktır. Islah ve yetiştirme teknikleri ile verimli, hastalığa ve olumsuz ekolojik şartlara dayanıklı hatlar geliştirilmesine katkı sağlayacaktır. Nesli tehlikede olan ve yerli doğal genetik kaynakların karakterizasyonu yapılacak ve koruma stratejilerinin oluşturulması için altyapı geliştirilecektir. Ayrıca, Ülkemiz Bern ve CITES sözleşmeleri gibi biyoçeşitlilik ve gen kaynaklarının korunmasını içeren birçok sözleşmeye taraftır. Yapılması düşünülen Su Ürünleri Gen Bankası ve Biyoteknoloji Merkezi uluslararası yükümlülüklerin yerine getirilmesine katkı sağlayacaktır. 25

26 YENİ TÜRLERİN KÜLTÜRE ALINMASI Kazanımlar: Kafesler de Çipura-Levrek Yetiştiriciliği başlatıldı. Üretimde larval aşama sorunları araştırıldı. Yaşama oranı yükseltildi Karadeniz de kafes balıkçılığının geliştirilmesi Kalkan balığı, Deniz Alası ve Mersin gibi doğal türlerin kültürü başlatıldı. Karadeniz alabalığında ticari üretim yaygınlaştırıldı yılı 19 işletme ruhsatlı üretim. JICA işbirliğinde Antalya ve Trabzon da Kalkan yetiştiriciliği teknikleri geliştirildi. Deniz balıklarında yeni türler sivriburun karagöz, lahoz, granyöz (sarı kuyruk), minekop yetiştiricilikleri başlatıldı. Balıklandırma çalışmaları deneysel markalama (kalkan, alabalık, mersin) ve ticari üretim (sazan) olarak yürütüldü. Nesli tehlikede türler için gen kaynaklarının belirlenmesi, Sirküler düzenlemeleri ve koruma stratejileri geliştirme 26

27 Biyolojik ve Oşinografi Çalışmalar (Deniz) Yapmak Üzere 3 Araştırma Gemisi SÜRAT-ARAŞTIRMA I (Boy: 24 m Motor gücü:365 HP) KONTROL/DENETİM VE ARAŞTIRMA GEMİSİ (Yapım aşamasında) Trabzon Su Ürünleri Merkez Araştırma Enstitüsü Akdeniz Araştırma üretim Ve Eğitim Enstitüsü Koyunculuk Araştırma Enstitüsü- Su Ürünleri Bölümü 27

28 Stok Araştırmaları Stokun Biyolojik Özellikleri Stoktaki Dalgalanmalar Stokların Davranışı Balıkçılığın Etkisi Boy ve Yaş Dağılımı Yaşam Ortamındaki değişimlerin etkisi Göç Davranışları Boy ve yaş kompozisyonundaki değişimler Büyüme Tür içi ve Türler Arası ilişkiler Çevresel Koşullara Verilen tepkiler Stoka katılım ve predasyon üzerindeki etkiler İlk Cinsel Olgunluk Boyu ve Yaşı Stoka Katılım, göç ve predasyon Hedef Dışı Av Üreme dönemi ve Verimliliği Ölüm Oranları vb. 28

29 1007-Hamsi Stokları İzleme Ulusal Balıkçılık Veri Toplama Programı İçin Karadeniz de Hamsi Stoklarının Akustik Yöntem İle Belirlenmesi Ve Sürekli İzleme Modelinin Oluşturulması ( ) Proje kapsamında toplam avlanabilir avın veya son yıllarda değiştirilen şekliyle maksimum sürdürülebilir üretimin belirlenmesi amacıyla uygulanan yöntemlerden hidroakustik yöntem kullanılarak hamsinin stok tahmini belirlenmeye çalışılacak, balıkçılık yönetimi için temel çıktılar sağlanacaktır 29

30 Çevresel Etki ve Kaynak Yönetimi Araştırmaları Su Ürünleri Yetiştiricilik İşletmelerinin Denizel Ekosisteme Olan Etkilerinin Belirlenmesi ( )(TÜBİTAK 1007 KAMU) Karadeniz ve Ege bölgesinde 4 ayrı ağ kafes yetiştiricilik bölgesinde izleme yürütüldü, Online izleme sistemleri oluşturuldu. Doğu Anadolu baraj gölleri yetiştiricilik sistemlerinin çevresel etkisi ve taşıma kapasitesi, modelleme ve CBS uygulamaları yürütüldü. Doğal göller ve denizlerde ağır metal izlemeleri yapıldı. Karadenizde, oşinoğrafik izlemeler veri seti oluşturuldu.

31 AR-GE VE TÜBİTAK 1007 PROJELERİ AR-GE PROJELERİ 1.Eşen Çayı Üzerinde Kurulu Alabalık Üretim Tesislerinin Ekosisteme Dost, Sürdürülebilir Yönetim Modelinin Geliştirilmesi 2.Doğu Akdeniz Koşullarında Lahoz (Epinephelus aeneus) un Larval Yetiştiricilik Olanaklarının Araştırılması 3.Akdeniz Koşullarında Karides Yetiştiriciliğinin Geliştirilmesi 4.Alternatif Bir Tür Olan Granyöz Balığının (Argyrosomus regius) Besleme Rejiminin Belirlenmesi TÜBİTAK 1007 PROJELERİ Ulusal Balıkçılık Veri Toplama Programı İçin Karadeniz de Hamsi Stoklarının Akustik Yöntem İle Belirlenmesi Ve Sürekli İzleme Modelinin Oluşturulması ( ) Su Ürünleri Merkez Araştırma Enstitüsü 31

32 Dış Kaynaklı Projeler (AB) AB 6. ve 7. Çerçeve European Lifestyles and Marine Ecosystems - ELME (External Partnership) ( ) 6.ÇP Sustainable Aquaculture Production Trough the Use of Recirculation Systems - SUSTAINAQ ( ) 6. ÇP Study Of Black Sea Viral Haemorrhagic Septicaemia Virus (VHSV) Genotype Ie Isolates for Their Pathogenicity in Rainbow Trout and Turbot- NADIR ( ) Developing a Strategy for Aquaculture research in the Mediterranean- AQUAMED ( ) AB Ulusal Ajans TOI (Transfer of Innovation) Sınır Ötesi İşbirliği Programı Strengthening the Regional Capacity to Support the Sustainable Management of the Black Sea Fisheries ( ) 32 3

33 Dış Kaynaklı Projeler (FAO, JICA, vb.) 1. Recovery of Sturgeon Population in Turkey Habitat Assessment and Restocking ( ) (FAO/TCP) 2. The Fish Culture Development Project in the Black Sea: Turbot (Psetta maxima) Culture( ) (JICA PROJECT) 3. Participation of Cultured Turbot Juveniles to the Natural Stocks and Observation of Their Bioecological Properties in Black sea ( ) (JICA PROJECT) 4. Turkey : Appraisal of the Sturgeon and Sea trout Fisheries and Proposals for a Rehabilitation Programme ( ) (FAO/TCP) 5. Yassı Balık Yetiştiriciliği Projesi ( ) (JICA PROJECT) 6. Bosna-Hersek / Konjic Su Ürünleri Araştırma Merkezini Geliştirme Projesi (TİKA) ( ) 7. Kırgızistan Ton Bölgesi Balık Üretim İstasyonunun Rehabilitasyonu Projesi (TİKA) ( ) 8. Sürdürülebilir Su Ürünleri Yetiştiriciliğinin Geliştirilmesine Yönelik 3. Ülke Eğitim Programı (JICA ve TİKA işbirliği projesi ) ( ) 9. Doğu Karadeniz'de Midye Yetiştiriciliği (IMARES)

34 SU ÜRÜNLERİ VE BALIKÇILIK SEKTÖRÜNDE KARŞILAŞILAN SORUNLAR, YAPILAN ÇALIŞMALAR VE HEDEFLER 34

35 yılı çalıştaylar 35

36 Kamu Kurum ve Kuruluşları Özel Sektör 32 Kamu kurumundan 56 temsilci I. BALIKÇILIK ÇALIŞTAYI 21 firma temsilcisi Üniversiteler 19 üniversite 32 öğretim üyesi Katılım Birlikler 14 Yetiştirici Birliği Kooperatifler 9 Balıkçı Koop. Sivil Toplum Kuruluşları İhracaatçı birlikleri Dernekler Enstitü/İstasyon 5 enstitü/istasyon 43 araştırmacı TOPLAM ÜÇ AYRI SALONDA 370 kişi katılım Kasım 2014

37 SU ÜRÜNLERİ AVCILIK ÜRETİMİNDE KARŞILAŞILAN SORUNLAR, YAPILAN ÇALIŞMALAR VE HEDEFLER Sorunlar Yapılan çalışmalar Hedefler Balık stoklarımızın bilinmemesi 1. Gırgır Balıkçılığı İzleme Projesi 2. Trol Balıkçılığı İzleme Projesi 3. Hamsi Stokları Akustik Yöntemle Belirlenmesi 4. Batı Karadeniz de Beyaz Kum Midyesi Stoklarının Tahmini 5. Marmara Denizindeki Karideslerin Dağılım Alanları, Avcılıkta Kullanılan Av Araçlarının Verimliliği 6. Ege Denizi Canlı Kaynaklarının Belirlenmesi ve Ekonomik Türlerin Stok Tespiti Araştırma Projesi 7. Yumurta-larva sörveyleri 8. Karaya çıkarılan avın izlenmesi Denizlerimizdeki mevcut su ürünlerinin uzun yıllara ait her türlü biyolojik bilgileri, üretim rakamları ile filonun ter türlü verilerinin toplanması Araştırmalardan elde edilen bulgular ve tekrarlanan izleme çalışmaları, konusunda uzman kişilerce sürekli değişimleri değerlendirilerek Balıkçılık Yönetimine katkı sağlanması 37

38 SU ÜRÜNLERİ AVCILIK ÜRETİMİNDE KARŞILAŞILAN SORUNLAR, YAPILAN ÇALIŞMALAR VE HEDEFLER Sorunlar Yapılan çalışmalar Hedefler Farklı Denizlerde Bölgesel Balıkçılık Yönetimi ve Uygulamalar Gerekmesi Karadeniz de Balıkçılık Yönetimi Uygulamalarının Sosyo-ekonomik Etkilerinin Değerlendirilmesi ( ) Marmara Denizi Balıkçılığının Sosyo-Ekonomik Yapısı ve Yönetim Stratejilerinin Belirlenmesi Balıkçılık Yönetim Kararları Etki Değerlendirme Analizi ( ) Alan bazlı yönetim anlayışı ve sürdürülebilir avcılık için, her denizde farklı bölgesel balıkçılık modelleri geliştirilmesi, Su Ürünleri Üretici Birlikleri ve Balıkçı Kooperatifleri Üst Birliklerinin, yerinde denetleme ve otokontrol konularında görev ve yetki almaları, Balıkçılığın sosyo ekonomik yapısı ve kararların etki değeri konusunda bakanlık politikalarına esas oluşturacak verilerin elde edilmesi. 38

39 Sorunlar Yapılan çalışmalar Hedefler Yetiştiricilikte üç karnivor türün üretimi ve alternatif türlerin yetiştiriciliğinin yatırım eksikliği SU ÜRÜNLERİ YETİŞTİRİCİLİĞİNDE KARŞILAŞILAN SORUNLAR, YAPILAN ÇALIŞMALAR VE HEDEFLER 1. Ulusal yetiştiricilik projesi (8 yeni balık türü) 2. Kalkan Balığı Yetiştiricilik Tekniklerinin Geliştirilmesi ( ) 3. Mavruşgil ve Kötek Balıklarının Kültüre Alınabilirliğinin Araştırılması ( ) 4. Karadeniz Alabalığının Yetiştiriciliği ve Balıklandırma Amacıyla Kullanımı ( ) ( ) 5. Mersin Balıkları Populasyonlarının Mevcut Durumlarının Belirlenmesi ve Yetiştiricilik İmkanlarının Araştırılması ( ) 6. Minakop Balığı Yetiştiricilik Potansiyelinin Araştırılması. 7. Mırmır Balığı Yetiştiricilik Potansiyelinin Araştırılması (TAGEM) 8. Sivriburun-Karagöz (Puntazzo puntazzo Lin., 1758) Balığı Yetiştiricilik Potansiyelinin Araştırılması (TAGEM) Enstitülerin Araştırma Teknik Altyapıları Geliştirilerek Bu Yönde Araştırmalar Desteklenecektir. Tatlı sularda alternatif türler olarak mersin balığı, Karadeniz alabalığı, şabut, yayın balığı ve karabalık gibi yerel türlerimiz değerlendirilecek; denizlerde ise orkinos, sarıkuyruk, lahoz, sargos vd. balıkların larva ve porsiyonluk yetiştiriciliği geliştirilecektir. Yetiştiriciliği yapılan türlerde ülkemiz şartlarına uyumlu hatlar geliştirilmesi, ticari değeri yüksek olan yerel türlerde ıslah ve balıklandırma merkezleri 39 kurulması

40 Sorunlar Yapılan çalışmalar Hedefler Yetiştiricilikte yem maliyeti ve kalitesi SU ÜRÜNLERİ YETİŞTİRİCİLİĞİNDE KARŞILAŞILAN SORUNLAR, YAPILAN ÇALIŞMALAR VE HEDEFLER 1. Alabalık ve Çipuraların Yemlerine Bazı Enzim İlavesinin Büyüme, Yemden Yararlanma ve Çevre Kirliliğine Etkileri Üzerine Araştırmalar 2. Aynalı Sazan ve Gökkuşağı Alabalığı Beslenmesinde Karışık Yemleme Rejimlerinin Uygulanabilirliği Üzerine Araştırmalar 3. Sudak Balığının Gereksinimi Olan Yem Balığı Türlerinin Tespiti ve Üretim Olanaklarının Araştırılması Projesi 4. Kalkan, Karadeniz alabalığı vb yeni türlerde yem geliştirilmesi çalışmaları Enstitülerin Araştırma Teknik Altyapıları Geliştirilerek Bu Yönde Araştırmalar Desteklenecektir. 5. Yem katkısı (Melatonin, Seretonin, inulin, zencefil, kitosan, zeolit, humik asit vb.) araştırmaları 40

41 Sorunlar Yapılan çalışmalar Hedefler Ülkemiz Su Ürünleri Genetik Çeşitliliği Bilinmemektedir. GENETİK ÇEŞİTLİLİK KARŞILAŞILAN SORUNLAR, YAPILAN ÇALIŞMALAR VE HEDEFLER 1. Ulusal Gen Bankası 2. Alabalık ıslah merkezi (Proje aşamasında) 3. Göllerde stok tespiti araştırmaları 4. İç sularda fauna ve tür çeşitliliği tespiti çalışmaları 5. Kalkan, mersin doğal alabalık stoklarının genetik çeşitliliğinin belirlenmesi 6. Hamside farklı populasyon özelliklerinin genetik olarak tespiti 7. Doğu Karadeniz Bölgesinde Hamsi Yumurta, larva ve Genç Bireylerin Dağılım ve Bolluğu 8. Yumurtadan Ergin Bireye İstavrit Yaş, Büyüme, Ölüm Oranları Tespiti 9. ve kerevit türlerinin genetik özellikleri araştırılması 10. Türkiye Balık İsimleri ve Otolit Atlası 11. Göller Bölgesi Sülük Faunası ve Ekonomik Öneminin Araştırılması Enstitülerin Araştırma Teknik Altyapıları Geliştirilerek Bu Yönde Araştırmalar Desteklenecektir. 41

42 Sorunlar Yapılan çalışmalar Hedefler Enstitülerin Alt Yapı ve Beşeri Kapasite Sorunu SU ÜRÜNLERİ ARAŞTIRMA ENSTİTÜLERİ KARŞILAŞILAN SORUNLAR, YAPILAN ÇALIŞMALAR VE HEDEFLER Enstitü laboratuar ve cihaz kapasiteleri geliştirildi Trabzon SUMAE Araştırma gemisi revize edildi, Bandırma için gemi tahsis edildi. Antalya SUAE Enstitüsü için araştırma gemisi yapımı, Enstitü araştırmacılarının doktora ve y.lisans ile uzman eksikliği giderildi, Enstitülere y.lisanlı ilave Kadro Tahsisi Enstitü Personeline Dil Eğitim Kursları Enstitü Personeline Yurtdışı Eğitim ve Araştırma Olanakları Enstitüleri kendi konusunda uluslararası düzeyde araştırmalar yapacak kapasiteye getirilmesi Enstitü Personeline Kısa Süreli Yurtiçi ve Yurtdışı Eğitim ve Teknik Destek Sağlanması Uluslararası Proje Ortaklığı ve Bilgi Değişimi Faaliyetlerinin Özendirilmesi 42

43 TEŞEKKÜRLER