İNSAN VE ÇEVRE DOĞADAN NASIL YARARLANIYORUZ? DOĞANIN EMRİNDE MİYİZ? SUÇLU KİM?

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "İNSAN VE ÇEVRE DOĞADAN NASIL YARARLANIYORUZ? DOĞANIN EMRİNDE MİYİZ? SUÇLU KİM?"

Transkript

1 İNSAN VE ÇEVRE DOĞADAN NASIL YARARLANIYORUZ? DOĞANIN EMRİNDE MİYİZ? SUÇLU KİM? BÖLÜM 10

2

3

4 D O Ğ A D A N N A S I L YA R A R L A N I Y O R U Z? İnsan, var oluşundan günümüze doğada üstünlük kurmaya yönelik arayışlar içine girmiş, bilim ve teknik imkanların yaygın bir şekilde kullanımı ile birlikte doğa sınırsızca kullanılmıştır. Bunun sonucu olarak,insan, içinde yaşadığı çevre ile arasında var olması gereken uyumu bozmuştur. Uzun yıllar doğa üzerinde yapmış olduğu tahribi umursamayan insanoğlu, XlX. yüzyılda çevre ile olan ilişkilerinde, birçok sorunla karşı karşıya kaldıktan sonra, geleceğini güvence altına alabilmek için doğa ile uyum içinde yaşamaya mecbur olduğunu anlamıştır. Günümüzde, doğal yaşam içinde var olan denge, insanlar tarafından bozulmakta ve bu durum canlılar kadar cansız varlıkları da etkilemektedir. Doğal yaşam insan için ne kadar önemli ise, içinde yaşayan diğer canlılar için de o kadar önemlidir. Bilgi Köşesi Çevre; insanların ve diğer canlıların yaşamları boyunca ilişkilerini sürdürdükleri ve karşılıklı olarak etkileşim içinde bulundukları, fiziki, biyolojik, sosyal, ekonomik ve kültürel ortamdır. Bir başka ifade ile çevre, bir organizmanın var olduğu ortam ya da şartlardır ve yeryüzünde ilk canlı ile birlikte var olmuştur. Sağlıklı bir yaşamın sürdürülebilmesi ancak sağlıklı bir çevre ile mümkündür. İnsan yaşamı çeşitli dengeler üzerine kurulmuştur. İnsanın, çevresiyle oluşturduğu doğal dengeyi meydana getiren zincirin halkalarında meydana gelen kopmalar, zincirin tümünü etkileyip, bu dengenin bozulmasına sebep olmakta ve çevre sorunlarını oluşturmaktadır. Baş döndürücü bir hızla artan sanayi ve teknolojideki gelişmelerin meydana getirdiği çevre kirliliği, nüfusun hızla artması ve buna paralel olarak, bitmez gibi görünen doğal kaynakların hızla tükenmesi, çevre konusunu ülkemiz ve dünya gündeminin ilk sıralarına yerleştirmiştir. Toplumun tüm kesimlerini çevre konusunda bilgilendirmek, bilinçlendirmek, olumlu ve kalıcı davranış değişiklikleri kazandırmak ve sorunların çözümünde fertlerin aktif katılımlarını sağlamak amacıyla, Dünya da ve Türkiye de eğitim çalışmalarına başlanmıştır. Çevrenin korunması, geliştirilmesi ve iyileştirilmesi konusunda yapılan tüm bu çalışmaların amacı, insanların daha sağlıklı ve güvenli bir çevrede yaşamalarının sağlanmasıdır. Bunu sağlayacak olan da insanın kendisidir. Çünkü çevreye zarar veren de, çevreyi koruyan ve geliştiren de insandır. İNSANIN ÇEVREYİ ETKİLEMESİ İnsan zihinsel gücünün ürünü olarak bilim ve tekniği geliştirmiş, bu sayede tüm doğal çevre faktörlerini kontrol altına almaya çalışmıştır. İnsanoğlu, yeryüzünde varolduğu günden itibaren etki alanını genişletmiş, çok geniş bölgelere yerleşebilmiştir. Ancak, her çevreye uyum sağlama gücü, sonsuz değildir. Yaşama güçlüklerine rağmen insan, çevreyi çok belirgin bir şekilde hâlen değiştirmektedir. Bunlardan bazıları şunlardır: Tarımsal faaliyetlerle çevreyi şekillendirmesi Neolitik çağa kadar dayanır. Besin ihtiyacını doğal dengeye uyumlu bir biçimde avcılık ve toplayıcıkla karşılamaya başlayan insan,zamanla tarıma geçmiştir. Artan hızlı nüfus, beslenmesi gereken insan sayısını da arttırdığından, günümüzde tarım bölgeleri neredeyse son sınırına ulaşmıştır. Tarım arazisi kazanma faaliyeti, çevreyi en belirgin şekilde değiştiren insan faaliyetidir. Örneğin, göllerin kurutulması, ormanların yok edilmesi gibi. Günümüzde, ulaşımla çevreyi değiştirme süreci; hava, deniz, kara ve demir yolları ve boru hatları, tüneller ve kanalların yapım faaliyetleri ile olmaktadır. Bütün ulaşım sistemleri için belirli miktar arazinin bu fonksiyona ayrılması ve pek çok teknik düzenleme ile çevrenin değiştirilmesi gerekir. Ulaşım yolları dışında açılan sulama kanalları, baraj bentleri, hem tarımsal ihtiyacı hemde insanın su ihtiyacını karşılar. 344

5 D O Ğ A N I N E M R İ N D E M İ Y İ Z? Bir ülkenin kalkınması, ekonomik ve siyasal alanda güçlü olması sanayi sektörünün sağladığı gelişmeye bağlıdır. Batı ülkelerinin çoğu, sanayileşme sürecine, daha 18. yüzyılın başlarında girmiş ve ülke topraklarının önemli bölgelerini sanayi alanları haline getirmişlerdir. Bugün pek çok ülke, Batı ülkelerini takip ederek hızlı bir sanayileşme süreci yaşamaktadır. Bu süreç o kadar hızlıdır ki; şehirlerin çevresindeki verimli tarım toprakları, bir daha geri kazanılamayacak şekilde sanayi faaliyetlerine ayrılmaktadır. Bilgi Köşesi İnsanın yerleşip barınmak amacıyla çevreyi değiştirmesi, yerleşik hayata geçtiği günden beri sürmektedir. Konut ve yerleşim alanlarına olan ihtiyaç; giderek bağ ve bahçe arazilerinin, tarla ve otlakların hatta bataklık ve koyların doldurularak fonksiyonlarının kaybetmesine sebep olmaktadır. Bütün bunların temelinde nüfus artışı ve ondan kaynaklanan ihtiyaç büyümesi yatmaktadır. İnsanlar yaşadıkları çevrede buldukları su kaynaklarını, çeşitli ihtiyaçlarını gidermek amacıyla kullanmışlardır. Akarsular üzerine kurdukları barajlar, hem içme suyu ihtiyacını, hem tarım alanlarının sulanmasını hem de elektrik enerjisi ihtiyacını karşılamıştır. İnsanlar giysi ihtiyaçlarını doğal çevrede yaşayan hayvanlardan ve doğal bitki örtülerinden karşılamaya çalışmıştır. ÇEVRENİN İNSANI ETKİLEMESİ İklim, yaşamın gereklerini yerine getiren bir kaynaktır. İnsan,yıllar boyunca bu kaynağa, barınak yaparak, yiyecek üreterek, enerji elde ederek, çevre koşullarıyla birlikte uyum sağlamaya çalışmıştır. Bizim gereksinim ve üretimlerimiz doğrudan iklim ve mevsimlere bağlıdır. İnsanların yeryüzündeki dağılışı iklime bağlıdır. Örneğin insanların pek bulunmadığı çöllerle, sürekli donmuş haldeki kutuplar, iklimleri nedeniyle boş kalmışlardır. Modern yapılar ve diğer medeni araçlar insanları ancak bir dereceye kadar iklim etkisinden korumaktadır. İklim, insanın sadece yaşayışı değil, ekonomik etkinlikleri üzerinde de büyük etkiye sahiptir. Tarım ve endüstri alanlarının dağılışı, onlara bağlı olarak ticaret şekilleri iklimin kontrolü altındadır. Onun için orta enlemler endüstriye, tropik ve subtropik bölgeler tarıma daha uygundur. Bu yüzden; Avrupa ve Kuzey Amerika nın orta enlemlerinde gelişen endüstri için Asya, Afrika ve Güney Amerika nın tropikal ve subtropikal bölgelerinden ham madde, aksi yönde de, işlenmiş maddeler asırlardan beri taşınmaktadır. Yer şekilleri, insan hayatında her zaman önemli rol oynamıştır.yer şekillerinin engebeli olduğu yerler, insan yaşamında olumlu ya da olumsuz pek çok etkiye sahip olmuştur.yer şekillerinin engebeli olduğu alanlarda, tarım faaliyetleri, ulaşım ve diğer ekonomik etkinlikler zorlaşır. Bu durum da ister istemez nüfuslanmayı ve yerleşmeyi sınırlandırır. Yer şekillerinin engebeli olduğu bölgelerde tarım alanları, araziye parçalar halinde dağıldığından dağınık yerleşme görülür. Yer şekillerinin engebeli olduğu bölgelerde, ekili-dikili arazi oranı az, tarım toprakları parçalı ve dağınık, tarımda makine kullanımı sınırlıdır. Tarım, insan ve hayvan gücüne dayanır. Ayrıca, yükselti, sıcaklığı düşürdüğünden tarım faaliyetlerini sınırlar, tarım yapabilme süresini kısaltır. Yüksek bölgelerde tarım ürünleri çeşitliliği azalır, tarım ürünlerinin olgunlaşması gecikir, tarımsal faaliyetler zorlaşır. Bu tür alanlarda tarımın yerini hayvancılık alır. Bir bölgenin yükseltisi ve bölgedeki dağların uzanış doğrultusu ile yer şekillerinin yapısı, o bölgedeki yolların uzanış doğrultusunu, yol sıklığını, yol yapım maliyetini, seyahat süresini etkileyerek etkisini gösterir. Engebeli bölgelerde yollar virajlarla uzar, yol yapım maliyeti artar. Irmaklar, vadiler; ancak köprü ve viyadüklerle aşılabilir. Ulaşımın gelişemediği bir yerde de sanayinin kurulup gelişmesi zorlaşır. Yüksek yerlerde kar yağışı, donma olayları ve sis yoğunluğu fazla olacağından, ulaşım zorlaşır. Eğimli arazilerde hidroelektrik enerji potansiyeli fazlayken, engebenin ve yükseltinin fazla olduğu sahalarda kış turizminin gelişmesi ve rafting sporlarının yapılması kolaylaşır. 345

6 S U Ç L U K İ M? Bilgi Bilgi Köşesi Köşesi Sağlıklı bir çevrede yaşamak, temel insan haklarında biridir. Anayasamızın 56. Maddesinde Herkes sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahiptir. Çevreyi geliştirmek, çevre sağlığını korumak ve çevre kirlenmesini önlemek devletin ve vatandaşın ödevidir denilmektedir. Bu doğrultuda çevrenin korunması ve çevre kirliliğinin önlenmesi konusunda devlete ve vatandaşlara çeşitli görevler düşmektedir. Hava kirlenmesine neden olan kirleticilerin en önemlileri; partikül maddeler (tozlar), kükürt bileşikleri, organik bileşikler, azot bileşikleri, oksijen bileşikleri, hidrojen bileşikleri ve radyoaktif maddelerdir. Hava kirliliğinin insan sağlığına etkileri: Solunum yollarını etkileyerek bronşit, anfizem, nefes darlığı ve akciğer kanseri gibi rahatsızlıklara neden olmaktadır. Ayrıca gözlerde tahriş yaptığı bilinen hava kirlenmesi, özellikle yaşlı ve çocukların vücut direncini azaltmakta ve hastalıkların iyileşmesini geciktirmektedir. Hava kirliliğinin doğal çevreye etkileri: Bitki, hayvan ve iklim üzerinde görülmektedir. Kirlenme, atmosfer koşullarını değiştirerek bölgesel ve küresel ölçekte iklim değişikliklerine yol açar. Örneğin, sera etkisi ve ozon tabakasındaki bozulma gibi. Hayvanlarda, insanlardaki gibi solunumu etkilerken, bitkilerde daha çok yapraklarda görülen renk bozulmaları oluşmaktadır. 346 BAŞLICA ÇEVRE SORUNLARI Hava Kirliliği Hava kirliliği; canlıların sağlılığını olumsuz yönde etkileyen ve maddi zararlar meydana getiren havadaki yabancı maddelerin (katı, sıvı ve gaz şeklinde), insan sağlığına, canlı hayatına ve ekolojik dengeye zarar verecek normalin üzerinde miktar, yoğunluk ve sürede atmosferde bulunmasıdır. Hava da su gibi, kendini temizleyebilme özelliğine sahiptir. Bu nedenle, belirli ölçülerde oluşan kirlenmeler, zamanla yok olabilir. Ancak, atmosfere karışan kirletici madde miktarı, hava, kendini temizleyemeyecek kadar çok yükseldiğinde, canlı ve cansızlara zarar vermeye başlar ve hava kirlenmesi oluşur. Hava kirlenmesine neden olan kaynaklar, doğal ve yapay olmak üzere iki grupta toplanabilir. Doğal ortamdaki ayrışmanın çok fazla olması, volkanik patlamalar ve orman yangınları gibi olaylar doğal kirletici kaynaklardır. Yapay kirletici kaynaklar ise katı, sıvı, gaz yakıtların (fosil yakıtlar), motorlu taşıtlar, endüstriyel faaliyetler ve çöplerin yanması gibi insanların etkinlikleri sonucu ortaya çıkan, doğal kaynaklardan daha tehlikeli, ancak kontrol edilebilen kaynaklardır. Toprak Kirliliği İnsan etkinlikleri sonucunda, toprağın fiziksel, kimyasal, biyolojik ve jeolojik yapısının bozulmasıdır. Toprak, en önemli doğal kaynaklardan biri olup; tarım dışı amaçlarla kullanılması, ağır metallerle kirlenmesi ve erozyon sonucu kaybedilmekte ve verim düşmektedir. Yerleşim alanlarından çıkan ve düzensiz depolanan evsel ve endüstriyel atıklar (çöpler), kanalizasyon atıklarının arıtılmadan doğrudan toprağa verilmesi, egzoz gazları, ozon, karbonmonoksit, kurşun ve kadmiyum vs. gibi zehirli maddelerin rüzgârlar ile taşınması ve yağışlarla yere inerek toprağa karışması, tarımsal mücadele ilaçlarının, bilinçsiz ve aşırı kullanımı sonucu toprakta toksit maddelerin birikmesi, sodyum, fosfor, potasyum, kalsiyum, magnezyum, demir, çinko, bakır, mangan, bor gibi, mineraller içeren suni (kimyasal) gübrelerin aşırı kullanımı, endüstri tesislerinden çıkan ve arıtılmadan havaya, suya ve toprağa verilen atıklar, ormanların insanlar tarafından tahrip edilmesi, yakılarak tarla açılması, tarım topraklarının yanlış işlenmesi, mera ve çayırların bilinçsiz kullanımı, aşırı otlatma sonucu toprak kirlenmektedir.

7 Su Kirliliği Su Kirliliği; suyun yararlı kullanımını etkileyecek miktarda, kimyasal, fiziksel yada biyolojik maddelerin katılmasıyla kalitesinin bozulmasıdır. Su, canlıların yaşaması için hayati öneme sahip maddelerden biridir. En küçük canlı organizmadan en büyük canlı varlığa kadar, bütün biyolojik yaşamı ve insanları ayakta tutan sudur. Dünya nın % 70 i su ile kaplı olup, insan vücudunun da büyük bir bölümü sudan oluşmaktadır. Sular, Güneş ten sağladığı enerji ile sürekli bir döngü oluşturur. Su, insanlar ve diğer canlılar tarafından çeşitli gereksinimler için kullanıldıktan sonra tekrar döngüye katılır. Kullanım veya döngü sırasında suya, kendisini yenilemeye olanak vermeyecek oranda yabancı maddelerin karışması, su kirlenmesine neden olur. Suyun fiziksel, kimyasal ve biyolojik özelliklerini değiştiren bu durum, ortamın dengesini bozarak tüm canlılar üzerinde olumsuz etki yaratır. Kentleşme ve sanayileşmenin gelişmesi su kullanımını arttırmış, teknolojik gelişmeye bağlı olarak da su kaynaklarına çeşitli kirleticiler karışmaya başlamıştır. Günümüzde, artan su gereksinimine karşılık kirlenmenin artması; içme ve kullanma sularının temini ve temizlenmesi, önemli bir çevre sorunu olarak karşımıza çıkmaktadır. Gürültü Kirliliği Bilgi Köşesi Dünyada mevcut su kaynaklarının yalnızca % 0.3 e yakını kullanılabilir ve içilebilir durumdadır. Dünya nüfusunun hızla artması, buna karşılık su kaynaklarının sabit kalması sebebiyle, su ihtiyacı her geçen gün biraz daha artmaktadır. Halen, dünya nüfusunun %40 ının yaşadığı 80 ülkede şimdiden su sıkıntısı çekilmektedir. Suyun kirlenmesi genel olarak; -evsel atıkların arıtılmadan suya karıştırılması, -endüstriyel atıkların arıtılmadan suya karıştırılması, - tarımda kullanılan maddelerin suya taşınması ile gerçekleşir. İnsanlar üzerinde olumsuz etki yapan ve hoşa gitmeyen sesler gürültü kirliliğini oluşturmaktadır. Günümüz kent yaşamında önemli bir çevre sorunu olan gürültü, istenmeyen, rahatsız edici ses olarak tanımlanmaktadır. Ancak istenmeme özelliği, gürültünün akustik özelliklerinin yanında; kişinin sağlık durumuna, sosyo ekonomik durumuna, yaşam tarzına, kültür ve eğitim seviyesine, gürültü anında yapmakta olduğu işe, gürültü alışkanlığına ve gürültü çıkaranlara karşı tutum ve ve davranışlarına göre değişir. Kent gürültüsünü artıran sebepler, trafiğin yoğun olması, sürücülerin yersiz ve zamansız klakson çalmaları, belediye sınırları içerisinde bulunan endüstri bölgelerinden çıkan gürültüler, meskenlerde ve eğlence yerlerinde televizyon ve diğer müzik aletlerinden çıkan yüksek sesler, zamansız olarak yapılan bakım-onarımlar ile iş yerlerinden kaynaklanan gürültüler olarak sıralanabilir. Su kirliliği çeşitleri; I. Yer altı Suları Kirliliği II. Yerüstü Suları Kirliliği ya da; a. Akarsu Kirliliği b. Göl Kirliliği şeklinde olmaktadır. Dünyadaki toprakların yalnızca % 10 unda üretim yapılabilmektedir. Ülkemizin arazi varlığının ise yaklaşık % 36 sı işlenmekte, %28 i çayır ve mera, %30 u orman ve fundalık, geri kalanı diğer arazileri oluşturmaktadır. Ekilen arazinin ise ancak % 11 i sulanabilmektedir. 347

8 Işık Kirliliği Bilgi Bilgi Köşesi Gürültünün insanlar üzerinde; - Fiziksel (Geçici ve sürekli işitme bozukluğu), - Fizyolojik (Kan basıncının artması, dolaşım bozuklukları, solunumda hızlanma, kalp atışlarında yavaşlama, ani refleks), - Psikolojik (Davranış bozuklukları, aşırı sinirlilik ve stres) - Performans (İş veriminin düşmesi, konsantrasyon bozukluğu, hareketlerin yavaşlaması) etkileri olmaktadır. Radyasyon; elektromanyetik dalgalar ve parçacıklar biçimindeki enerji emisyonu (yayılımı) ya da aktarımıdır. Başka bir ifade ile; Radyoaktif maddelerin parçalanarak çevreye yaydığı alfa, beta ve gama gibi ışınlardır. Radyoaktif kirliliğe karşı; enerjinin, nükleer santral yerine diğer enerji kaynaklarından ( Güneş enerjisi, rüzgâr enerjisi, hidrolojik enerji, termal enerji vb.) sağlanması, güvenli enerji sistemine geçiş sürecinde de, elde bulunan güç kapasitelerinin daha verimli kullanılarak tasarruf yapılması gibi tedbirler alınmalıdır. 348 Yerleşim alanlarının her geçen gün büyümesi, açık alanların güçlü aydınlatıcılarla aydınlatılması, park ve bahçelerin çoğalması ve nüfusun artması sebebiyle, gökyüzüne yayılan ışık miktarı da her geçen gün artmaktadır. Kısaca, gerekli veya gereksiz olarak yapılan yanlış dış aydınlatmaların yan etkisi, ışık kirliliği olarak ta tanımlanabilir. Işık kirliliği, uzman olmayanlar tarafından yapılan park, bahçe, çevre ve sokak aydınlatmalarıdır. Bütün çevre kirliliklerinde olduğu gibi, ışık kirliliği, çevreye zarar vererek ve gökyüzünün olağan görüntüsünü bozarak doğayı etkilemektedir. Gökyüzüne yönlendirilmiş yanlış aydınlatma kaynaklarının, atmosferde bulunan toz taneciklerine ve moleküllere çarparak gökyüzünün doğal fonunu bozarak, parlak bir hale getirdiği, geceleri görüşü bozduğu, güvenlik ve konforu düşürdüğü, insan sağlığına, varolan ekosistem ve hayvanlara zarar verdiği yapılan araştırmalarla açığa çıkarılmıştır. Radyoaktif Kirlilik Radyoaktif maddeler, doğal olarak uranyum, radyum, radon şeklinde kayaların yapısında bulunabildikleri gibi, silahlar ve nükleer santrallerle insan tarafından da üretilebilir. Çok tehlikeli olabilen bu maddeleri kontrol altında tutmak, canlıların sağlığı açısından gereklidir. Teknolojide çok hızlı gelişmeler sonucu üretilen çeşitli elektronik cihazlar (Televizyon, radyo, bilgisayar ve röntgen, tomografi vb. tıbbi cihazlar, cep telefonları), nükleer çevrim santrallerin vb.nin yaygınlaşması, atılan atom bombaları vb. sonucunda radyasyon (elektromanyetik) kirliliği ortaya çıkmıştır. Geçmişte yapılan nükleer silah denemelerinden dolayı radyoaktif maddelerle yüklenmiş toz bulutları, atmosferin yüksek tabakalarına ve stratosfere yerleşerek, radyoaktif yağışlar halinde yavaş yavaş yeryüzüne inmekte ve çevrenin, özellikle yüzeysel suların kirlenmesine sebep olmaktadır. Çevre sorunlarının sınır tanımaması sebebiyle, çeşitli kirleticilerde olduğu gibi radyasyon kirliliği de belirli bir yerle sınırlı kalmamakta, kilometrelerce uzağa taşınabilmektedir. Örneğin; Çernobil kazası nedeni ile yayılan radyoaktif atıklar, atmosferik hareketlerle çok uzaklara taşınmış, Karadeniz Bölgemiz bu olaylardan en çok etkilenen alanlardan biri olmuştur. Radyasyon insan, hayvan ve bitki sağlığına olumsuz etkiler yaparak ekolojik dengeyi bozmaktadır. Radyasyonun sonucu olarak birçok insan ölmekte, yaralanmakta, hastalanmakta ve vücutlarında genetik değişiklikler meydana gelmektedir.

9 Çevre Kirliliğini Önlemede Alınması Gereken Bazı Önlemler Bilgi Köşesi -Organik tarım uygulamasına geçilmelidir. -Erozyon önlenmelidir. -Kimyasal gübre ve ilaç kullanımı sınırlan dırılmalıdır. -Tarım, sanayi ve şehir atıkları arıtılarak sulara bırakılmalıdır. - Deniz kazaları ve sızıntılar engellenmelidir. -Gereksiz su kullanımı engellenmelidir. Canlılar dünyasında, özellikle memeliler yok olma tehlikesiyle karşı karşıyadır. Hiç akıldan çıkarmayalım ki çevreyi alabildiğince kirletişimizle, dünyanın yabanıl yörelerini umursamazca yok edişimizle, nüfumuzun aşırı artışıyla, saldıganlığımız ve aç gözlülüğümüzle doğamazı yakıp yıkmayı sürdürürsek en büyük tehli- -Sanayi ve yerleşim alanlarında kaliteli yakıt keyle karşı karşı kalacak me- kullanılmalıdır. meli İNSAN olacaktır -Şehirlerde yeşil alanlar çoğaltılmalıdır. James MİTCHELL -Fosil yakıtların yerine yenilenebilir enerji kaynakları kullanılmalıdır. RAMSAR SÖZLEŞMESİ İran ın Ramsar şehrinde 1971 yılında bir toplantı yapıldı. Dünya çapında önemli sulak -Nükleer atık depolama, sağlıklı bir şekilde yapılmalıdır. -Nükleer enerji santralleri yerine alternatif enerji kaynakları tercih edilmelidir. -Şehirlerde gereksiz aydınlatmalardan kaçınılmalıdır. -Işıklar gece yarısından sabahın erken saatlerine kadar kapatılmalıdır. -Enerji tasarrufu yapan ve ışığı her yöne saçmayan lambalar kullanılmalıdır. alanlar sözleşmesi uluslararası bir antlaşma olma niteliği kazandı. Burada, su kuşlarının yaşama ortamlarının korunması imza altına alındı. Türkiye, Ramsar sözleşmesini 1993 yılında imzalamıştır. 349

10 BÖLÜM 10 COĞRAFYA İnsan ve Çevre 1. Yeryüzünde eğim, toprak, su ve canlılar arasında hassas bir denge vardır. Bu hassas doğal dengenin bozulması aşağıdaki olaylardan hangisinin oluşumunu hızlandırır? A) Heyelanların B) Erozyonun C) Kimyasal çözülmenin D) Depremlerin E) Orojenezin Test 1 5. I. Güneş ten enerji elde etme II. Akarsulardan enerji elde etme III. Fosil yakıtlarından enerji elde etme IV. Rüzgârlardan enerji elde etme V. Dalga gücünden enerji elde etme Günümüzde insanoğlunun en çok ihtiyaç duyduğu şey enerjidir. Yukarıda, insanın,ihtiyaç duyduğu enerjiyi elde ettiği çeşitli kaynaklar verilmiştir. 2. I. İzmit Körfezi nde balık soylarının sona ermesi II. Marmara Denizi nde denize girilememesi III. İçme sularında kanalizasyon atıklarının görülmesi Yukarıda belirtilenler hangi çevre kirlenmesi türüne örnektir? Bunlardan hangisi ya da hangilerinin doğal çevreye daha çok zarar verdiği söylenebilir? A) I ve II B) II ve III D) I ve IV D) II ve V E) IV ve V A) Su kirliliği B) Hava kirliliği C) Kıyı kirliliği D) Gürültü kirliliği E) Toprak kirliliği 3. Tüm canlıların (bitki, hayvan ve insanın) çevre ile ilişkilerini inceleyen bilim aşağıdakilerden hangisidir? A) Zooloji B) Botanik C) Coğrafya D) Ekoloji E) Biyoloji Palme Yayıncılık 6. Temizleyebileceğinden fazla zehirli gaz yüklenmesi atmosferi olumsuz etkiler. Tarımda gereğinden fazla kimyasal gübre kullanımı ortamı kirletir. Evsel atıkların akarsulara bırakılması canlıları olumsuz etkiler. Eğlence mekanlarında kullanılan yüksek ses, insan sağlığını olumsuz etkilemektedir. Yukarıda verilen örnekler, aşağıdaki kirlilik türlerinden hangisini açıklamaz? A) Işık kirliliği B) Toprak kirliliği C) Gürültü kirliliği D) Su kirliliği E) Hava kirliliği 4. II Ekvator V III I IV 7. Bir bölgenin havasının çeşitli kaynaklar tarafından, doğal yapısının bozulmasına hava kirliliği denir. Aşağıdaki faaliyetlerden hangisi hava kirliliğine sebep olmaz? İnsanın doğal çevre üzerindeki baskısı, teknoloji geliştikçe ve nüfus arttıkça daha da fazlalaşmaktadır. Yukarıda verilen dünya haritası üzerinde gösterilen noktalardan hangisinde bu baskının daha çok olduğu söylenebilir? A) I B) II C) III D) IV E) V A) Çöplerin yakılması B) Kanal sularının akarsulara bırakılması C) Orman yangınları D) Fosil yakıtların yakılması E) Egzoz gazları B 2. A 3. D 4. C 5. B 6. A 7. B

11 8. Aşağıdakilerden hangisi hava kirliliğine sebep olan gazlardan biri olamaz? A) Metan B) Karbondioksit C) Kloroflorokarbon D) Karbonmonoksit E) Oksijen 9. Atmosferin yüksek tabakalarında CO 2 tabakasının oluşumu, yeryüzünden yansıyan güneş ışınlarını engelleyerek atmosferin ısınmasına yol açar. 13. Birden fazla ülkenin kıyısı olan denizlerde, uluslararası anlaşmazlıklar nedeniyle zaman zaman kirlilik düzeyi artmaktadır. Aşağıdakilerden hangisi yukarıda belirtilen denizlerden biri olamaz? A) Karadeniz B) Marmara C) Ege D) Akdeniz E) Baltık BÖLÜM 10 COĞRAFYA Küresel ısınma olarak tanımlanan bu olay aşağıdakilerden hangisine sebep olmaz? A) İklimlerin değişmesine B) Buzulların erimesine C) Nüfusun artmasına D) Kıyı çizgisinin yükselmesine E) Sıcaklık ortalamasının yükselmesine 10. Aşağıdakilerden hangisi insanın doğal çevre üzerinde olumsuz etki yaratacak bir faaliyet değildir? A) Rafting yapmak B) Denizi doldurmak C) Tüneller açmak D) Bataklıkları kurutmak E) Ağaç kesmek Palme Yayıncılık 14. Yeryüzü şekillerinin engebeli olması, çoğunlukla insanın faaliyetlerini olumsuz etkiler. Aşağıda belirtilen faaliyetlerden hangisi engebeli yeryüzü şekillerinden olumsuz etkilenmez? A) Hidroelektrik enerji üretimi B) Çay tarımı C) Buğday tarımı D) Termik santraller E) Karayolu ulaşımı 11. Aşağıdaki tarımsal faaliyetlerden hangisi su kirliliğinde en az paya sahiptir? A) Tarım ilacı kullanımı B) Tarımsal ürünlerin yıkanması C) Kimyasal gübre kullanımı D) Tarımsal ürün fazlasının suya bırakılması E) Böcek ilacı kullanımı 15. Çeşitli atıkların suya bırakılması ile oluşan su kirliliğinin, canlılar üzerindeki en büyük olumsuz etkisi aşağıdaki seçeneklerden hangisinde verilmiştir? A) Suyun çevresinde kötü koku oluşması B) Su tabanının yosunlaşması C) İçme suyu arıtma tesislerinin kurulması D) Balıkların kitleler hâlinde ölmesi E) Suda, çözünebilen tuz ve gaz parçacıklarının birikmesi 12. Aşağıdaki olaylardan hangisi denizlerin kirlenmesi ile ortaya çıkmış çevre sorunlarından biri değildir? A) Meksika Körfezi nde balıkların kıyıya vurması B) İzmit Körfezi nde canlı yaşamaması C) Bazı balık türlerinin kirlilikle yok olması D) Marmara Denizi nde denize girilememesi E) Kızıldeniz de yaşayan canlıların Süveyş Kanalı nı geçerek Akdeniz e ulaşması 16. Bugünkü çevre sorunlarını başlatan temel neden aşağıdakilerden hangisidir? A) Doğal kaynakların tükenmesi B) Ekolojik dengenin bozulması C) Hızlı nüfus artışı D) Teknolojinin gelişmesi E) İçme sularının kirlenmesi 8. E 9. C 10. A 11. B 12. E 13. B 14. A 15. D 16. C 351

12 BÖLÜM ÜNİTE 10 COĞRAFYA 17. Aşağıdakilerden hangisi insanın çevre üzerindeki doğrudan etkisine örnek gösterilemez? A) Açılan taş ocakları çevresinde doğal hayatın sona ermesi B) Yüksek binalar nedeniyle, rüzgârın kirli havayı şehir merkezlerinden uzaklaştıramaması C) Kimyasal atıklar nedeniyle bazı körfezlerde canlı yaşamının sona ermesi D) Meraların aşırı otlatılması nedeniyle erozyonun şiddetlenmesi E) Üzerindeki buzulların erimesi nedeniyle İskandinav yarımadasının yükselmesi 18. Aşağıdakilerden hangisi çevre koşullarının insan yaşamı üzerindeki etkisine örnek oluşturmaz? A) Nüfusun orta kuşakta yoğunlaşması B) Karadeniz de ahşap evler yapılması C) İran da nüfus artışının yüksek olması D) Ekvator da yüksek yerlerde insanların yaşaması E) İlk medeniyetlerin Mezopotamya ve Mısır da Nil nehri çevresinde kurulması 21. Muhteşem dörtlünün hangi elemanı, ekolojinin inceleme alanına girer? A) Biyosfer B) Atmosfer C) Litosfer D) Hidrosfer E) Taş küre 22. I. Maden ocakları açmak II. Limanlar inşaa etmek III. Tarımda kimyasal gübre kullanmak IV. Akarsular üzerine baraj yapmak V. Sanayi atıklarını akarsulara bırakmak Yukarıda verilenlerden hangisi insanın meydana getirdiği toprak kirliliğine örnek oluşturur? A) I B) II C) III D) IV E) V 19. Elektromanyetik dalgalar ve parçacıklar biçimindeki enerji yayılımı, aşağıdakilerden hangisine sebep olur? A) Radyoaktif kirlilik B) Işık kirliliği C) Gürültü kirliliği D) Hava kirliliği E) Toprak kirliliği li yıllarda Çernobil de yaşanan kaza, binlerce kilometre ötedeki Karadeniz i de etkilemiş; radyoaktif atıklar insan, hayvan ve bitkiler üzerinde kalıcı izler bırakarak ekolojik dengeyi bozmuştur. Palme Yayıncılık 23. Aşağıdakilerden hangisi insanın doğal çevre üzerinde olumsuz etki yaratacak faaliyetlerinden biri değildir? A) Gölleri kurutmak B) Su sporları yapmak C) Tarla açmak için ağaç kesmek D) Liman inşaa etmek E) Evsel atıkları yakmak Aşağıdakilerden hangisi radyoaktif kirliliği önlemede etkin bir yöntemdir? A) Organik tarım uygulamasına geçilmelidir. B) Şehir ve sanayi atıkları artırılmalıdır. C) Şehirlerde yeşil alanlar çoğaltılmalıdır. D) Enerji ihtiyacı, alternatif enerji kaynakları ile karşılanmalıdır. E) Gereksiz aydınlatmalardan kaçınılmalıdır. 24. İnsanın aşağıdaki seçeneklerde verilen faaliyetlerinden hangisi hava kirliliğine sebep olmaz? A) Fosil yakıtlar kullanmak B) Şehirlerde toplu taşımaya yönelmek C) Sanayi tesislerini çoğaltmak D) Anız yakmak E) Motorlu taşıt sayısını artırmak E 18. C 19. A 20. D 21. A 22. C 23. B 24. B

T.C. ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI'

T.C. ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI' ' İnsanlar üzerinde olumsuz etki yapan ve hoşa gitmeyen seslere gürültü denir. Özellikle büyük kentlerimizde gürültü yoğunlukları oldukça yüksek seviyede olup Dünya Sağlık Teşkilatınca belirlenen ölçülerin

Detaylı

İlimizde özellikle 1993 yılında zaman zaman ciddi boyutlara ulaşan hava kirliliği nedeniyle bir dizi önlemler alınmıştır. Bu çalışmaların başında;

İlimizde özellikle 1993 yılında zaman zaman ciddi boyutlara ulaşan hava kirliliği nedeniyle bir dizi önlemler alınmıştır. Bu çalışmaların başında; İSTANBUL DA ÇEVRE KİRLİLİĞİ İstanbul da Çevre Kirliliği Su, Hava, Toprak ve Gürültü Kirliliği olarak 4 Bölümde ele alınmalıdır. İstanbul da Çevre Kirliliği konusunda İstanbul İl Çevre Müdürlüğü, Büyükşehir

Detaylı

İNSAN VE ÇEVRE A. DOĞADAN NASIL YARARLANIYORUZ? B. DOĞAYI KONTROL EDEBİLİYOR MUYUZ? C. İNSANIN DOĞAYA ETKİSİ

İNSAN VE ÇEVRE A. DOĞADAN NASIL YARARLANIYORUZ? B. DOĞAYI KONTROL EDEBİLİYOR MUYUZ? C. İNSANIN DOĞAYA ETKİSİ İNSAN VE ÇEVRE A. DOĞADAN NASIL YARARLANIYORUZ? B. DOĞAYI KONTROL EDEBİLİYOR MUYUZ? C. İNSANIN DOĞAYA ETKİSİ A. DOĞADAN NASIL YARARLANIYORUZ? Canlıların hareket etme, büyüme ve yaşamlarını sürdürebilmeleri

Detaylı

Dünya nüfusunun her geçen yıl artması, insanları beslenme, giyinme ve barınma gibi temel ihtiyaçlarını gidermek için değişik yollar aramaya

Dünya nüfusunun her geçen yıl artması, insanları beslenme, giyinme ve barınma gibi temel ihtiyaçlarını gidermek için değişik yollar aramaya Dünya nüfusunun her geçen yıl artması, insanları beslenme, giyinme ve barınma gibi temel ihtiyaçlarını gidermek için değişik yollar aramaya zorlamıştır. Mevcut Dünya topraklarından daha çok verim elde

Detaylı

ÇEVRE KORUMA ÇEVRE. Öğr.Gör.Halil YAMAK

ÇEVRE KORUMA ÇEVRE. Öğr.Gör.Halil YAMAK ÇEVRE KORUMA ÇEVRE Öğr.Gör.Halil YAMAK 1 Çevre Kirlenmesi İnsanoğlu, dünyada 1,5 milyon yıl önce yaşamaya başlamıştır. Oysa yer küre 5,5 milyar yaşındadır. Son 15 yıl içinde insanoğlu, doğayı büyük ölçüde

Detaylı

PROJE KONUSU NASIL BULUNUR? Prof. Dr. Turan GÜVEN

PROJE KONUSU NASIL BULUNUR? Prof. Dr. Turan GÜVEN PROJE KONUSU NASIL BULUNUR? Prof. Dr. Turan GÜVEN PROJE KONUSU SEÇERKEN ŞU SORULARIN CEVAPLARI ARANMALIDIR : 1. Proje yapmam için bir gerekçem var mı? 2. Niçin proje yapacağım? 3. Projemin amacı nedir?

Detaylı

5. Ünite. ÇEVRE ve TOPLUM. 1. Doğadan Nasıl Yararlanıyoruz?... 154. 2. Çevre Sorunları... 156. Konu Değerlendirme Testi... 158

5. Ünite. ÇEVRE ve TOPLUM. 1. Doğadan Nasıl Yararlanıyoruz?... 154. 2. Çevre Sorunları... 156. Konu Değerlendirme Testi... 158 412 5. Ünite ÇEVRE ve TOPLUM 1. Doğadan Nasıl Yararlanıyoruz?... 154 2. Çevre Sorunları... 156 Konu Değerlendirme Testi... 158 153 Doğadan Nasıl Yararlanıyoruz? 413 414 İNSANLARIN DOĞAL ÇEVREYİ KULLANMA

Detaylı

Bugün dünyamız çok kolay kirlenecek kadar küçük, çok zor temizlenecek kadar büyüktür.

Bugün dünyamız çok kolay kirlenecek kadar küçük, çok zor temizlenecek kadar büyüktür. www.csb.gov.tr Bugün dünyamız çok kolay kirlenecek kadar küçük, çok zor temizlenecek kadar büyüktür. Millet olarak kültürümüzde temizlik var, çevrecilik var. En temiz düşünen, geleceği en iyi kurgulayan,

Detaylı

DERS VI-VII Nüfus Artışı Küresel Isınma

DERS VI-VII Nüfus Artışı Küresel Isınma DERS VI-VII Nüfus Artışı Küresel Isınma Demografi (nüfus bilimi), sınırları belli olan bir coğrafyanın nüfus yapısını, özelliklerini ve değişimlerini incelemektedir. Doğum, ölümün yanı sıra göç gibi dinamikleri

Detaylı

KADIKÖY BELEDİYESİ ÇEVRE KORUMA MÜDÜRLÜĞÜ

KADIKÖY BELEDİYESİ ÇEVRE KORUMA MÜDÜRLÜĞÜ KADIKÖY BELEDİYESİ ÇEVRE KORUMA MÜDÜRLÜĞÜ ÇEVRE NEDİR? İçinde bulunduğumuz canlı, cansız tüm varlıkların birbirleri ile ilişkilerini içine alan ortam. Çevrenin doğal yapısını ve bileşiminin bozulmasını,

Detaylı

SU KİRLİLİĞİ HİDROLOJİK DÖNGÜ. Bir damla suyun atmosfer ve litosfer arasındaki hareketi HİDROLOJİK DÖNGÜ

SU KİRLİLİĞİ HİDROLOJİK DÖNGÜ. Bir damla suyun atmosfer ve litosfer arasındaki hareketi HİDROLOJİK DÖNGÜ SU KİRLİLİĞİ HİDROLOJİK DÖNGÜ Atmosfer de bulunan su buharı başlangıç kabul edilirse buharın yoğunlaşarak yağışa dönüşmesi ve yer yüzüne ulaşıp çeşitli aşamalardan geçtik ten sonra tekrar atmosfere buhar

Detaylı

Termik santrallerinin çevresel etkileri şöyle sıralanabilir: Hava Kirliliği Su Kirliliği Toprak Kirliliği Canlılar üzerinde Yaptığı Etkiler Arazi

Termik santrallerinin çevresel etkileri şöyle sıralanabilir: Hava Kirliliği Su Kirliliği Toprak Kirliliği Canlılar üzerinde Yaptığı Etkiler Arazi Termik santrallerinin çevresel etkileri şöyle sıralanabilir: 1. 2. 3. 4. 5. Hava Kirliliği Su Kirliliği Toprak Kirliliği Canlılar üzerinde Yaptığı Etkiler Arazi Kullanımı Üzerindeki etkileri ASİT YAĞMURLARI

Detaylı

ÖĞRENME ALANI : CANLILAR VE HAYAT ÜNİTE 6 : İNSAN VE ÇEVRE

ÖĞRENME ALANI : CANLILAR VE HAYAT ÜNİTE 6 : İNSAN VE ÇEVRE ÖĞRENME ALANI : CANLILAR VE HAYAT ÜNİTE 6 : İNSAN VE ÇEVRE C ÇEVRE SORUNLARI VE ETKİLERİ (5 SAAT) 1 Ekosistemlerin Bozulma Nedenleri (Çevre Sorunları) 2 Çevre Kirliliğine Neden Olan (İnsan Kaynaklı) Faktörler

Detaylı

YGS COĞRAFYA HIZLI ÖĞRETİM İÇİNDEKİLER EDİTÖR ISBN / TARİH. Sertifika No: KAPAK TASARIMI SAYFA TASARIMI BASKI VE CİLT İLETİŞİM. Doğa ve İnsan...

YGS COĞRAFYA HIZLI ÖĞRETİM İÇİNDEKİLER EDİTÖR ISBN / TARİH. Sertifika No: KAPAK TASARIMI SAYFA TASARIMI BASKI VE CİLT İLETİŞİM. Doğa ve İnsan... YGS COĞRAFYA HIZLI ÖĞRETİM EDİTÖR Turgut MEŞE Bütün hakları Editör Yayınevine aittir. Yayıncının izni olmaksızın kitabın tümünün veya bir kısmının elektronik, mekanik ya da fotokopi yoluyla basımı, çoğaltılması

Detaylı

Çevre Sorunları A- Çevre Kirliliği Hava kirliliğini azaltmanın en etkili yolları nelerdir?

Çevre Sorunları A- Çevre Kirliliği Hava kirliliğini azaltmanın en etkili yolları nelerdir? Çevre Sorunları Doğal çevrede meydana gelen değişimlerin bazıları doğal yolla gerçekleşirken, bazıları da beşeri etkilerle yani insan faktörüyle ortaya çıkmaktadır. Çünkü bir yeri yaşam alanı olarak seçen

Detaylı

Çevre İçin Tehlikeler

Çevre İçin Tehlikeler Çevre ve Çöp Çevre Bir kuruluşun faaliyetlerini içinde yürüttüğü hava, su, toprak, doğal kaynaklar, belirli bir ortamdaki bitki ve hayvan topluluğu, insan ve bunlar arasındaki faaliyetleri içine alan ortamdır.

Detaylı

Çevre Biyolojisi

Çevre Biyolojisi Çevre Biyolojisi 115-02 Bölüm 03-02 Temel Ekolojik Kavramlar ve Süreçler Çağatay Tavşanoğlu 2017-2018 Güz Biyojeokimyasal döngüler ve madde geri kazanımı Ekosistem boyunca enerji akışı tek yönlü bir süreçtir

Detaylı

T.C. ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI ÇEVRE YÖNETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ YER SEVİYESİ OZON KİRLİLİĞİ BİLGİ NOTU

T.C. ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI ÇEVRE YÖNETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ YER SEVİYESİ OZON KİRLİLİĞİ BİLGİ NOTU T.C. ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI ÇEVRE YÖNETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ YER SEVİYESİ OZON KİRLİLİĞİ BİLGİ NOTU Temmuz 2014 OZON NEDİR Ozon (O 3 ) üç tane oksijen atomunun birleşmesi ile oluşmaktadır. Ozon, atmosferde

Detaylı

ÖSYM. Diğer sayfaya geçiniz KPSS / GYGK-CS

ÖSYM. Diğer sayfaya geçiniz KPSS / GYGK-CS 31. 32. Televizyonda hava durumunu aktaran sunucu, Türkiye kıyılarında rüzgârın karayel ve poyrazdan saatte 50-60 kilometre hızla estiğini söylemiştir. Buna göre, haritada numaralanmış rüzgârlardan hangisinin

Detaylı

Ç E V R E BİLİNCİ. - Sedat PİLE - Çevre Mühendisi - Salih DEMİR - Çevre Mühendisi

Ç E V R E BİLİNCİ. - Sedat PİLE - Çevre Mühendisi - Salih DEMİR - Çevre Mühendisi Ç E V R E BİLİNCİ - Sedat PİLE - Çevre Mühendisi - Salih DEMİR - Çevre Mühendisi Çevre, insanların ve diğer canlıların yaşamları boyunca ilişkilerini sürdürdükleri ortamdır. Çevre hakkı en temel insan

Detaylı

5. SINIF FEN BİLİMLERİ YER KABUĞUNUN GİZEMİ TESTİ

5. SINIF FEN BİLİMLERİ YER KABUĞUNUN GİZEMİ TESTİ 1) Aşağıdaki anıtlardan hangisi diğerlerinden farklıdır? A) B) C) D) 2) I Arazide daha önce olmayan, kaynak suların, suya doygun alanların ve su sızıntılarının oluşması. II Bina temelleri altında çatlama,

Detaylı

Çevre Yüzyılı. Dünyada Çevre

Çevre Yüzyılı. Dünyada Çevre Çevre Yüzyılı Çevre; canlıların yaşamı boyunca ilişkilerini sürdürdüğü dış ortamdır. Hava, su ve toprak bu çevrenin fizikî unsurlarını; insan, hayvan, bitki ve diğer mikroorganizmalar ise, biyolojik unsurlarını

Detaylı

4. Ünite 2. Konu Enerji Kaynakları. A nın Yanıtları

4. Ünite 2. Konu Enerji Kaynakları. A nın Yanıtları ENERJİ KAYNAKLARI 1 4. Ünite 2. Konu Enerji Kaynakları A nın Yanıtları 1. Günümüzde kullanılan nin maliyetinin düşük, çevreye zarar vermeyen... yenilenebilir ve güvenli olmasına önem verilmektedir. 12.

Detaylı

Biyoloji Dersi Bilinçli Birey Yaşanabilir Çevre

Biyoloji Dersi Bilinçli Birey Yaşanabilir Çevre Biyoloji Dersi Bilinçli Birey Yaşanabilir Çevre Çevre sorunları Canlılar içinde bulundukları çevrede meydana gelebilecek değişikliklerden olumlu ya da olumsuz etkilenir. Canlıların içinde bulunduğu ve

Detaylı

ÇALIŞMA YAPRAĞI KONU ANLATIMI

ÇALIŞMA YAPRAĞI KONU ANLATIMI ÇALIŞMA YAPRAĞI KONU ANLATIMI HATUN ÖZTÜRK 20338647 Küresel Isınma Küresel ısınma, dünya atmosferi ve okyanuslarının ortalama sıcaklıklarında belirlenen artış için kullanılan bir terimdir. Fosil yakıtların

Detaylı

ENERJİ AKIŞI VE MADDE DÖNGÜSÜ

ENERJİ AKIŞI VE MADDE DÖNGÜSÜ ENERJİ AKIŞI VE MADDE DÖNGÜSÜ Ekosistem, birbiriyle ilişkili canlı ve cansız unsurlardan oluşur. Ekosistem, bu unsurlar arasındaki madde ve enerji dolaşımı ile kendini besler ve yeniler. Madde döngüsü

Detaylı

YAZILI SINAV CEVAP ANAHTARI COĞRAFYA

YAZILI SINAV CEVAP ANAHTARI COĞRAFYA YAZILI SINAV CEVAP ANAHTARI COĞRAFYA CEVAP 1: (TOPLAM 10 PUAN) 1.1: 165 150 = 15 meridyen fark vardır. (1 puan) 15 x 4 = 60 dakika = 1 saat fark vardır. (1 puan) 12 + 1 = 13 saat 13:00 olur. (1 puan) 1.2:

Detaylı

Diğer sayfaya geçiniz YGS / SOS

Diğer sayfaya geçiniz YGS / SOS 18. Doğal ve beşerî unsurlar birbirleriyle karşılıklı etkileşim içindedir. 19. Arazide yön ve hedef bulma sporlarında pusula ve büyük ölçekli haritalar sporcuların en önemli yardımcılarıdır. Sporcular

Detaylı

TOPRAK. Bitki ve Toprak İlişkisi ÇAKÜ Orman Fak. Havza Yönetimi ABD. 1

TOPRAK. Bitki ve Toprak İlişkisi ÇAKÜ Orman Fak. Havza Yönetimi ABD. 1 TOPRAK TOPRAK Toprak arz yüzeyini ince bir tabaka halinde kaplayan, Kayaların ve organik maddelerin türlü ayrışma ürünlerinin karışımından meydana gelen, İçerisinde ve üzerinde geniş bir canlılar alemini

Detaylı

I.6. METEOROLOJİ VE HAVA KİRLİLİĞİ

I.6. METEOROLOJİ VE HAVA KİRLİLİĞİ I.6. METEOROLOJİ VE HAVA KİRLİLİĞİ Meteorolojik şartlar, hava kirliliğinin sadece can sıkıcı bir durum veya insan sağlığı için ciddi bir tehdit olduğunu belirler. Fotokimyasal dumanın negatif etkileri

Detaylı

Ekosistem ve Özellikleri

Ekosistem ve Özellikleri Ekosistem ve Özellikleri Öğr. Gör. Özgür ZEYDAN http://cevre.beun.edu.tr/zeydan/ Ekosistem Belirli bir bölgede yaşayan ve birbirleriyle sürekli etkileşim halindeki canlılar (biyotik faktörler) ve cansız

Detaylı

Ekosistemi oluşturan varlıklar ve özellikleri

Ekosistemi oluşturan varlıklar ve özellikleri On5yirmi5.com Ekosistemi oluşturan varlıklar ve özellikleri Bir bölgedeki canlı varlıklarla cansız varlıkların oluşturduğu bütünlüğe ekosistem denir. Ekosistemdeki canlı ve cansız varlıklar birbiriyle

Detaylı

COĞRAFYA-2 TESTİ. eşittir. B) Gölün alanının ölçek yardımıyla hesaplanabileceğine B) Yerel saati en ileri olan merkez L dir.

COĞRAFYA-2 TESTİ. eşittir. B) Gölün alanının ölçek yardımıyla hesaplanabileceğine B) Yerel saati en ileri olan merkez L dir. 2012 LYS4 / COĞ-2 COĞRAFYA-2 TESTİ 2. M 1. Yukarıdaki Dünya haritasında K, L, M ve N merkezleriyle bu merkezlerden geçen meridyen değerleri verilmiştir. Yukarıda volkanik bir alana ait topoğrafya haritası

Detaylı

5. SINIF SOSYAL BİLGİLER BÖLGEMİZİ TANIYALIM TESTİ. 1- VADİ: Akarsuların yataklarını derinleştirerek oluşturdukları uzun yarıklardır.

5. SINIF SOSYAL BİLGİLER BÖLGEMİZİ TANIYALIM TESTİ. 1- VADİ: Akarsuların yataklarını derinleştirerek oluşturdukları uzun yarıklardır. 1- VADİ: Akarsuların yataklarını derinleştirerek oluşturdukları uzun yarıklardır. PLATO: Çevresine göre yüksekte kalmış, akarsular tarafından derince yarılmış geniş düzlüklerdir. ADA: Dört tarafı karayla

Detaylı

T.C. ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü. Ses ve Gürültü

T.C. ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü. Ses ve Gürültü T.C. ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü Ses ve Gürültü HUZURUMUZ VE SAĞLIĞIMIZ İÇİN GÜRÜLTÜYÜ ÖNLEMEK VATANDAŞLIK GÖREVİMİZDİR Modern, canlı bir şehirin dayanılmaz derecede gürültülü

Detaylı

İçerik. Çevre tanımı Sağlık çevre ilişkisi Verdiği Zararlar Önlemler

İçerik. Çevre tanımı Sağlık çevre ilişkisi Verdiği Zararlar Önlemler İçerik Çevre tanımı Sağlık çevre ilişkisi Verdiği Zararlar Önlemler ÇEVRE Çevre insanların ortak varlığını oluşturan değerler bütünündür. Bir canlının üzerinde etkili olabilen tüm faktörleri içeren ekosisteme

Detaylı

Ülkemizde Yaşanan Doğal Afetler

Ülkemizde Yaşanan Doğal Afetler On5yirmi5.com Ülkemizde Yaşanan Doğal Afetler Ülkemizde Yaşanan Doğal Afetler Nelerdir? Yayın Tarihi : 14 Kasım 2012 Çarşamba (oluşturma : 1/30/2019) Çevre sorunları, insanların yaşadıkları doğal ortamı

Detaylı

Proje Adı ASİT YAĞMURLARININ BİTKİ YAPRAKLARI ÜZERİNE ETKİSİ. Proje Grubu KARINCA. Emrah AVCI Abdullah Bayram GÜRDAL

Proje Adı ASİT YAĞMURLARININ BİTKİ YAPRAKLARI ÜZERİNE ETKİSİ. Proje Grubu KARINCA. Emrah AVCI Abdullah Bayram GÜRDAL Y.İ.B.O. ÖĞRETMENLERİ (FEN VE TEKNOLOJİ, FİZİK, KİMYA, BİYOLOJİ VE MATEMATİK) PROJE DANIŞMANLIĞI Proje Adı ASİT YAĞMURLARININ BİTKİ YAPRAKLARI ÜZERİNE ETKİSİ Proje Grubu KARINCA Grubu Üyeleri Asıl alt

Detaylı

T.C. Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi

T.C. Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi T.C. Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi LİSANS YERLEŞTİRME SINAVI-4 COĞRAFYA-2 TESTİ 18 HAZİRAN 2016 CUMARTESİ Bu testlerin her hakkı saklıdır. Hangi amaçla olursa olsun, testlerin tamamının veya bir

Detaylı

BİYOMLAR KARASAL BİYOMLAR SELİN HOCA

BİYOMLAR KARASAL BİYOMLAR SELİN HOCA BİYOMLAR KARASAL BİYOMLAR SELİN HOCA EKOSİSTEM İLE BİYOM ARASINDA İLİŞKİ Canlıların yeryüzünde dağılışını etkileyen abiyotik ve biyotik faktörlere bağlı olarak bitki ve hayvan topluluklarını barındıran

Detaylı

EKOLOJİ EKOLOJİK BİRİMLER

EKOLOJİ EKOLOJİK BİRİMLER EKOLOJİ EKOLOJİK BİRİMLER EKOLOJİK BİRİMLER *Ekoloji: Canlıların birbirleriyle ve yaşadıkları ortamla olan ilişkisini inceleyen bilim dalıdır. Ekolojik birimlerin küçükten büyüye doğru sıralaması: Ekoloji

Detaylı

KONUŞMACININ ADI SOYADI : İhsan ÖZEY. KONU BAŞLIĞI :Karayollarında Çevresel Sürdürülebilir Mühendislik Uygulamaları

KONUŞMACININ ADI SOYADI : İhsan ÖZEY. KONU BAŞLIĞI :Karayollarında Çevresel Sürdürülebilir Mühendislik Uygulamaları KONUŞMACININ ADI SOYADI : İhsan ÖZEY KONU BAŞLIĞI :Karayollarında Çevresel Sürdürülebilir Mühendislik Uygulamaları Konu Başlığı : Karayollarında Çevresel Sürdürülebilir Mühendislik Uygulamaları Sürdürülebilir

Detaylı

Test. Doğa ve İnsan BÖLÜM 1

Test. Doğa ve İnsan BÖLÜM 1 Doğa ve İnsan 1. Aşağıdakilerden hangisi insanın doğrudan veya dolaylı etkisi ile oluşmamış doğal olaylardandır? A) Kuraklık B) Orman yangını C) Sel D) Erozyon E) Aşırı yağış Test 1 6. Coğrafi araştırmalarda

Detaylı

ÖSYM YGS / SOS M Diğer sayfaya geçiniz.

ÖSYM YGS / SOS M Diğer sayfaya geçiniz. 17. 18. Atatürk, Türkiye Cumhuriyeti sadece iki şeye güvenir. Biri millet kararı, diğeri en elim ve güç şartlar içinde dünyanın takdirlerine hakkıyla layık olan ordumuzun kahramanlığı; bu iki şeye güvenir.

Detaylı

ÇALIŞMA YAPRAĞI KONU ANLATIMI

ÇALIŞMA YAPRAĞI KONU ANLATIMI ÇALIŞMA YAPRAĞI KONU ANLATIMI 1) Çevre; insan veya başka bir canlının yaşamı boyunca ilişkilerini sürdürdüğü dış ortamdır. Hava, su ve toprak bu çevrenin fiziksel unsurlarını, insan, hayvan, bitki ve diğer

Detaylı

I.10. KARBONDİOKSİT VE İKLİM Esas bileşimi CO2 olan fosil yakıtların kullanılması nedeniyle atmosferdeki karbondioksit konsantrasyonu artmaktadır.

I.10. KARBONDİOKSİT VE İKLİM Esas bileşimi CO2 olan fosil yakıtların kullanılması nedeniyle atmosferdeki karbondioksit konsantrasyonu artmaktadır. I.10. KARBONDİOKSİT VE İKLİM Esas bileşimi CO2 olan fosil yakıtların kullanılması nedeniyle atmosferdeki karbondioksit konsantrasyonu artmaktadır. Fosil yakıtlar, çoğu yeşil bitkilerin fotosentez ürünü

Detaylı

Hava Durumu İKLİM İklim Değişiyor Peki Siz Bunun Farkında mısınız? Sera Etkisi Ve İklim Değişikliği En önemli sera gazları Karbon dioksit (CO2) Metan (CH4) Diazot monoksit(n2o) İklim Değişikliğine Sebep

Detaylı

Çevre Sorunlarının Nedenleri. Nüfus Sanayileşme Kentleşme Tarımsal faaliyet

Çevre Sorunlarının Nedenleri. Nüfus Sanayileşme Kentleşme Tarımsal faaliyet Çevre Sorunlarının Nedenleri Nüfus Sanayileşme Kentleşme Tarımsal faaliyet Başlıca çevre sorunları Hava kirliliği Su kirliliği Toprak kirliliği Gürültü kirliliği Katı atıkların oluşturdukları kirlilikler

Detaylı

EKOSİSTEM. Cihangir ALTUNKIRAN

EKOSİSTEM. Cihangir ALTUNKIRAN EKOSİSTEM Cihangir ALTUNKIRAN Ekosistem Nedir? Bir bölge içerisinde bulunan canlı ve cansız varlıkların karşılıklı oluşturdukları sisteme ekosistem denir. Ekosistem Bileşenleri Canlı Öğeler Üreticiler

Detaylı

ÇEVRE KORUMA GÜRÜLTÜ. Öğr.Gör.Halil YAMAK

ÇEVRE KORUMA GÜRÜLTÜ. Öğr.Gör.Halil YAMAK ÇEVRE KORUMA GÜRÜLTÜ Öğr.Gör.Halil YAMAK 1 Gürültünün Tanımı İnsanların işitme sağlığını ve algılamasını olumsuz yönde etkileyen, fizyolojik ve psikolojik dengeleri bozabilen, iş performansını azaltan,

Detaylı

İKLİM ELEMANLARI SICAKLIK

İKLİM ELEMANLARI SICAKLIK İKLİM ELEMANLARI Bir yerin iklimini oluşturan sıcaklık, basınç, rüzgâr, nem ve yağış gibi olayların tümüne iklim elemanları denir. Bu elemanların yeryüzüne dağılışını etkileyen enlem, yer şekilleri, yükselti,

Detaylı

YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI. Gökhan BAŞOĞLU

YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI. Gökhan BAŞOĞLU YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI İÇERİK 1. DÜNYADAKİ VE ÜLKEMİZDEKİ ENERJİ KAYNAKLARI VE KULLANIMI 1.1 GİRİŞ 1.2 ENERJİ KAYNAKLARI 1.3 TÜRKİYE VE DÜNYADAKİ ENERJİ POTANSİYELİ 2. YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI

Detaylı

Test. Beşeri Yapı BÖLÜM 7

Test. Beşeri Yapı BÖLÜM 7 BÖLÜM 7 Beşeri Yapı 1. Yeryüzünde sıcaklık ve yağış gibi iklim özellikleriyle birlikte denizler, buzullar ve yüksek alanlar gibi etkenler nüfus ve yerleşmenin dağılışında önemli rol oynar. Doğal şartlar

Detaylı

Su, evrende varolan canlı varlıkların yaşamlarını devam ettirebilmeleri için gerekli olan en temel öğedir. İnsan kullanımı, ekosistem kullanımı,

Su, evrende varolan canlı varlıkların yaşamlarını devam ettirebilmeleri için gerekli olan en temel öğedir. İnsan kullanımı, ekosistem kullanımı, GELECEĞİN SORUNLARI SU Su, evrende varolan canlı varlıkların yaşamlarını devam ettirebilmeleri için gerekli olan en temel öğedir. İnsan kullanımı, ekosistem kullanımı, ekonomik kalkınma, enerji üretimi,

Detaylı

1. İnsan etkisi dışında, kendiliğinden oluşan her unsur doğayı oluşturmaktadır. Buna göre, aşağıdakilerden hangisi bir doğal unsurdur?

1. İnsan etkisi dışında, kendiliğinden oluşan her unsur doğayı oluşturmaktadır. Buna göre, aşağıdakilerden hangisi bir doğal unsurdur? COĞRAFYA, yeryüzünü oluşturan doğal ortamların özelliklerini, Dünya üzerindeki dağılışlarını; doğal ortamla insan toplulukları ve etkinlikleri arasındaki karşılıklı ilişki ve etkileşimi nedenleriyle birlikte

Detaylı

Doç. Dr. Mehmet Azmi AKTACİR HARRAN ÜNİVERSİTESİ GAP-YENEV MERKEZİ OSMANBEY KAMPÜSÜ ŞANLIURFA. Yenilenebilir Enerji Kaynakları

Doç. Dr. Mehmet Azmi AKTACİR HARRAN ÜNİVERSİTESİ GAP-YENEV MERKEZİ OSMANBEY KAMPÜSÜ ŞANLIURFA. Yenilenebilir Enerji Kaynakları Doç. Dr. Mehmet Azmi AKTACİR HARRAN ÜNİVERSİTESİ GAP-YENEV MERKEZİ OSMANBEY KAMPÜSÜ ŞANLIURFA 2018 Yenilenebilir Enerji Kaynakları SUNU İÇERİĞİ 1-DÜNYADA ENERJİ KAYNAK KULLANIMI 2-TÜRKİYEDE ENERJİ KAYNAK

Detaylı

ÇAKÜ Orman Fakültesi Havza Yönetimi ABD 1

ÇAKÜ Orman Fakültesi Havza Yönetimi ABD 1 Uymanız gereken zorunluluklar ÇEVRE KORUMA Dr. Semih EDİŞ Uymanız gereken zorunluluklar Neden bu dersteyiz? Orman Mühendisi adayı olarak çevre konusunda bilgi sahibi olmak Merak etmek Mezun olmak için

Detaylı

Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği tarih ve sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği tarih ve sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. GÜRÜLTÜ KİRLİLİĞİ 1.Gürültü Genel olarak maddenin titreşimi ve bu titreşimin; hava, su gibi bir ortam aracılığı ile kulağa iletilmesi ses; hoşa gitmeyen ve rahatsız edici seslerde gürültü olarak tanımlanır.

Detaylı

Sera Etkisi. Gelen güneş ışınlarının bir kısmı bulutlar tarafında bloke edilmekte. Cam tarafından tutulan ısı

Sera Etkisi. Gelen güneş ışınlarının bir kısmı bulutlar tarafında bloke edilmekte. Cam tarafından tutulan ısı Sera Etkisi Bir miktarda ısı arz dan kaçmakta Gelen güneş ışınlarının bir kısmı bulutlar tarafında bloke edilmekte CO2 tarafından tutulan Isının bir kısmı tekrar atmosfere kaçabilir. Cam tarafından tutulan

Detaylı

Dü nyamızdaki Hassas Denge

Dü nyamızdaki Hassas Denge Dü nyamızdaki Hassas Denge 4,5 milyar yıllık geçmişi olan Dünya'da insanın macerası yaklaşık 100.000 yıldır. Hamam böceklerinin bile 200 milyon yıllık fosillerine rastlanıldığı düşünülürse, ne kadar yeni

Detaylı

KUTUPLARDAKİ OZON İNCELMESİ

KUTUPLARDAKİ OZON İNCELMESİ KUTUPLARDAKİ OZON İNCELMESİ Bilim adamlarınca, geçtiğimiz yıllarda insan faaliyetlerindeki artışa paralel olarak, küresel ölçekte çevre değişiminde ve problemlerde artış olduğu ifade edilmiştir. En belirgin

Detaylı

Doğal Su Ekosistemleri. Yapay Su Ekosistemleri

Doğal Su Ekosistemleri. Yapay Su Ekosistemleri Okyanuslar ve denizler dışında kalan ve karaların üzerinde hem yüzeyde hem de yüzey altında bulunan su kaynaklarıdır. Doğal Su Ekosistemleri Akarsular Göller Yer altı su kaynakları Bataklıklar Buzullar

Detaylı

Herhangi bir noktanın dünya üzerinde bulunduğu yere COĞRAFİ KONUM denir. Coğrafi konum ikiye ayrılır. 1. Matematik Konum 2.

Herhangi bir noktanın dünya üzerinde bulunduğu yere COĞRAFİ KONUM denir. Coğrafi konum ikiye ayrılır. 1. Matematik Konum 2. Herhangi bir noktanın dünya üzerinde bulunduğu yere COĞRAFİ KONUM denir. Coğrafi konum ikiye ayrılır. 1. Matematik Konum 2. Özel Konum 1. Türkiye nin Matematik (Mutlak) Konumu Türkiye nin Ekvatora ve başlangıç

Detaylı

TARIM: Ülkemizde farklı iklim özellikleri görülmesi farklı tarım ürünlerinin yetişmesine sebep olmaktadır.

TARIM: Ülkemizde farklı iklim özellikleri görülmesi farklı tarım ürünlerinin yetişmesine sebep olmaktadır. ÜLKEMİZİN KAYNAKLARI VE EKONOMİK FAALİYETLER TARIM: Ülkemizde farklı iklim özellikleri görülmesi farklı tarım ürünlerinin yetişmesine sebep olmaktadır. Buğday Un,Pamuk dokuma, zeytin, ayçiçeği- yağ, şeker

Detaylı

DÜZCE NİN ÇEVRE SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ ÇALIŞTAYI 4 ARALIK 2012 I. OTURUM OTURUM BAŞKANI: PROF. DR. SÜLEYMAN AKBULUT

DÜZCE NİN ÇEVRE SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ ÇALIŞTAYI 4 ARALIK 2012 I. OTURUM OTURUM BAŞKANI: PROF. DR. SÜLEYMAN AKBULUT DÜZCE NİN ÇEVRE SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ ÇALIŞTAYI 4 ARALIK 2012 I. OTURUM OTURUM BAŞKANI: PROF. DR. SÜLEYMAN AKBULUT YÖNETİCİ ÖZETİ Düzce Valiliği ve Düzce Üniversitesi nin birlikte düzenlemiş olduğu

Detaylı

KONU MOTORLARIN ÇEVREYE OLUMSUZ ETKĠLERĠ VE BU ETKĠLERĠN AZALTILMASI

KONU MOTORLARIN ÇEVREYE OLUMSUZ ETKĠLERĠ VE BU ETKĠLERĠN AZALTILMASI KONU MOTORLARIN ÇEVREYE OLUMSUZ ETKĠLERĠ VE BU ETKĠLERĠN AZALTILMASI HAVA Etrafımızı saran gaz karışımıdır ( Atmosfer). Kuru Temiz hava içerisinde yaklaģık olarak ; - %78 Azot - %21 Oksijen - %0,03 Karbondioksit

Detaylı

%78 Azot %21 Oksijen %1 Diğer gazlar

%78 Azot %21 Oksijen %1 Diğer gazlar Küresel Isınma MMO LPG Personel Eğitimi Çalışma Notlarından Geliştirilerek Tanzim Edilmiştir. İklim Nedir? iklim sözcüğü dilimize Arapça dan girmiştir. Aynı sözcük Latince klimatis ve Yunanca klima sözcüklerinden

Detaylı

İZMİR İLİ ENERJİ TESİSLERİNİN ÇEVRESEL ETKİLERİ (Aliağa Bölgesi) TMMOB Çevre Mühendisleri Odası İzmir Şubesi

İZMİR İLİ ENERJİ TESİSLERİNİN ÇEVRESEL ETKİLERİ (Aliağa Bölgesi) TMMOB Çevre Mühendisleri Odası İzmir Şubesi İZMİR İLİ ENERJİ TESİSLERİNİN ÇEVRESEL ETKİLERİ (Aliağa Bölgesi) TMMOB Çevre Mühendisleri Odası İzmir Şubesi Giriş Sanayi devriminin gerçekleşmesi ile birlikte; üretimde enerji talebi artmış, sermaye sınıfı

Detaylı

Dünyada 3,2 milyon tona, ülkemizde ise 40 bin tona ulaşan pestisit tüketimi bunun en önemli göstergesidir. Pestisit kullanılmaksızın üretim yapılması

Dünyada 3,2 milyon tona, ülkemizde ise 40 bin tona ulaşan pestisit tüketimi bunun en önemli göstergesidir. Pestisit kullanılmaksızın üretim yapılması Pestisit; herhangi bir istenmeyen canlının (zararlı organizma), yayılmasını engelleyen, uzaklaştıran ya da ondan koruyan her türlü bileşik ya da bileşikler karışımıdır. Tarımda pestisitler, zararlı organizmaları

Detaylı

PROJE TABANLI DENEY UYGULAMASI

PROJE TABANLI DENEY UYGULAMASI PROJE TABANLI DENEY UYGULAMASI DERSĐN SORUMLUSU:Prof.Dr.Đnci MORGĐL HAZIRLAYAN:S.Erman SEVDĐ DENEYĐN ADI:FOTOVOLTAĐK PĐL YAPIMI;GÜNEŞ ENERJĐSĐNDEN ELEKTRĐK ÜRETĐMĐ DENEYĐN AMACI:GÜNEŞ ENERJĐSĐNDEN ELEKTRĐK

Detaylı

ÇEVRE BİLİNCİ TARAMA LİSTESİ

ÇEVRE BİLİNCİ TARAMA LİSTESİ Hayır, hiç katılmıyorum Katılmıyorum Çok az Katılıyorum Tamamen ÇEVRE BİLİNCİ TARAMA LİSTESİ I. Aşağıda verilen ifadelerden hangisine ne derece katılıyorsanız onunla ilgili kutucukta yer alan kısma işaret

Detaylı

İĞİ MEVZUATI ÇERÇEVESİNDE 2011 YILINDA ANKARA'DA YAŞANAN İĞİ. Erkin ETİKE KMO Hava Kalitesi Takip Merkezi Başkanı. 12 Ocak 2012 - Ankara

İĞİ MEVZUATI ÇERÇEVESİNDE 2011 YILINDA ANKARA'DA YAŞANAN İĞİ. Erkin ETİKE KMO Hava Kalitesi Takip Merkezi Başkanı. 12 Ocak 2012 - Ankara HAVA KİRLİLİĞİ İĞİ MEVZUATI ÇERÇEVESİNDE 2011 YILINDA ANKARA'DA YAŞANAN NO VE O KİRLİLİĞİ İĞİ 2 3 Erkin ETİKE KMO Hava Kalitesi Takip Merkezi Başkanı 12 Ocak 2012 - Ankara SUNUM PLANI 1. GİRİŞ İŞ 2. HUKUKİ

Detaylı

ÜNİTE 4 DÜNYAMIZI SARAN ÖRTÜ TOPRAK

ÜNİTE 4 DÜNYAMIZI SARAN ÖRTÜ TOPRAK ÜNİTE 4 DÜNYAMIZI SARAN ÖRTÜ TOPRAK ÜNİTENİN KONULARI Toprağın Oluşumu Fiziksel Parçalanma Kimyasal Ayrışma Biyolojik Ayrışma Toprağın Doğal Yapısı Katı Kısım Sıvı Kısım ve Gaz Kısım Toprağın Katmanları

Detaylı

B A S I N Ç ve RÜZGARLAR

B A S I N Ç ve RÜZGARLAR B A S I N Ç ve RÜZGARLAR B A S I N Ç ve RÜZGARLAR Havadaki su buharı ve gazların, cisimler üzerine uyguladığı ağırlığa basınç denir. Basıncı ölçen alet barometredir. Normal hava basıncı 1013 milibardır.

Detaylı

BÖLGE KAVRAMI VE TÜRLERİ

BÖLGE KAVRAMI VE TÜRLERİ BÖLGE KAVRAMI VE TÜRLERİ Doğal, beşerî ve ekonomik özellikler bakımından çevresinden farklı; kendi içinde benzerlik gösteren alanlara bölge denir. Bölgeler, kullanım amaçlarına göre birbirine benzeyen

Detaylı

TÜRKİYE NİN DÜNYA ÜZERİNDEKİ YERİ

TÜRKİYE NİN DÜNYA ÜZERİNDEKİ YERİ İ İ İ İ Ğ TÜRKİYE NİN DÜNYA ÜZERİNDEKİ YERİ TÜRKİYE VE YAKIN ÇEVRESİ NEOTEKTONİK HARİTASI TÜRKİYE VE ÇEVRESİ LEVHA HARİTASI TÜRKİYE VE ÇEVRESİ LEVHA HARİTASI-2 TÜRKİYE PALEOZOİK ARAZİLER HARİTASI TÜRKİYE

Detaylı

İl Çevre ve Orman Müdürlüğü ile Birlikte Şehrin Gürültü Haritasının Çıkarılması

İl Çevre ve Orman Müdürlüğü ile Birlikte Şehrin Gürültü Haritasının Çıkarılması İl Çevre ve Orman Müdürlüğü ile Birlikte Şehrin Gürültü Haritasının Çıkarılması Amaç ve İçerik Projenin temel amacı şehrin farklı bölgelerinde İl Çevre ve Orman Müdürlüğü nün yönlendirmesi ile gürültü

Detaylı

DOĞA VE İNSAN. İnsan Doğa ve Coğrafya. Muhteşem Dör tlü. Coğrafyanın Bölümleri. Coğrafyanın İlkeleri. DOĞA ve İNSAN. DOĞA ve İNSAN ET KİLEŞİMİ

DOĞA VE İNSAN. İnsan Doğa ve Coğrafya. Muhteşem Dör tlü. Coğrafyanın Bölümleri. Coğrafyanın İlkeleri. DOĞA ve İNSAN. DOĞA ve İNSAN ET KİLEŞİMİ cografya cepte DOĞA ve İNSAN Dağlar, denizler, ormanlar, hayvanlar, güneş gibi oluşumunda insan etkisi olmayan, doğada bulunan her şey doğal unsurlar içinde yer DOĞA VE İNSAN almaktadır. İnsanların doğada

Detaylı

SANAYĠ KAYNAKLI HAVA KĠRLĠLĠĞĠ KONTROLÜ

SANAYĠ KAYNAKLI HAVA KĠRLĠLĠĞĠ KONTROLÜ SANAYĠ KAYNAKLI HAVA KĠRLĠLĠĞĠ KONTROLÜ İsken Sugözü Termik Santrali Adana Türkiye de 200 binin üzerinde iģletme, 70 bin dolayında üretim/sanayi iģletmesi bulunmaktadır. Bunlar arasında; Enerji tesisleri

Detaylı

DOĞA VE İNSAN DOĞA VE İNSAN

DOĞA VE İNSAN DOĞA VE İNSAN Bütün bilimler, çalışmalarında insanların mutluluğunu amaç edinmiştir. Ancak bilimler, bu amaçla farklı konularda ve farklı yöntemlerle ulaşmaya çalışır. Coğrafya bilimi, Dünya yı tanıyarak amacına ulaşmayı

Detaylı

ÇYDD: su, değeri artan stratejik bir nitelik kazanacaktır.

ÇYDD: su, değeri artan stratejik bir nitelik kazanacaktır. ÇYDD: su, değeri artan stratejik bir nitelik kazanacaktır. 2017 Dünya Su Günü Bildirisi 2016 yılı, ilk kayıtların tutulduğu 1880 yılından bu yana en sıcak yıl olarak kayda geçti. 2 yüzyıl, dünya ortalama

Detaylı

İÇİNDEKİLER SI BASKISI İÇİN ÖN SÖZ. xvi. xxi ÇEVİRİ EDİTÖRÜNDEN. BÖLÜM BİR Çevresel Problemlerin Belirlenmesi ve Çözülmesi 3

İÇİNDEKİLER SI BASKISI İÇİN ÖN SÖZ. xvi. xxi ÇEVİRİ EDİTÖRÜNDEN. BÖLÜM BİR Çevresel Problemlerin Belirlenmesi ve Çözülmesi 3 . İÇİNDEKİLER SI BASKISI İÇİN ÖN SÖZ xv ÖN SÖZ xvi YAZARLAR HAKKINDA xix ÇEVİRENLER xxi ÇEVİRİ EDİTÖRÜNDEN xxiii K I S I M B İ R ÇEVRE MÜHENDİSLİĞİ 1 BÖLÜM BİR Çevresel Problemlerin Belirlenmesi ve Çözülmesi

Detaylı

Biyoçeşitlilik nedir? Bir bölgedeki tüm canlıların sayı ve çeşitçe zenginliği biyoçeşitlilik (biyolojik çeşitlilik) olarak adlandırılır.

Biyoçeşitlilik nedir? Bir bölgedeki tüm canlıların sayı ve çeşitçe zenginliği biyoçeşitlilik (biyolojik çeşitlilik) olarak adlandırılır. Biyoçeşitlilik nedir? Bir bölgedeki tüm canlıların sayı ve çeşitçe zenginliği biyoçeşitlilik (biyolojik çeşitlilik) olarak adlandırılır. Bir bölgedeki tüm canlıların sayı ve çeşitçe zenginliğine biyoçeşitlilik

Detaylı

Hava Kirliliği ve Sağlık Etkileri

Hava Kirliliği ve Sağlık Etkileri Environment International Hava Kirliliği ve Sağlık Etkileri Hoş Geldiniz 23 Temmuz 2010 Wim van Doorn TEMĠZ HAVA NEDĠR? Temiz hava bileşimi Azot Oksijen Su buharı Diğer kirleticiler Karbon dioksit Organik

Detaylı

1. İklim Değişikliği Nedir?

1. İklim Değişikliği Nedir? 1. İklim Değişikliği Nedir? İklim, en basit ifadeyle, yeryüzünün herhangi bir yerinde uzun yıllar boyunca yaşanan ya da gözlenen tüm hava koşullarının ortalama durumu olarak tanımlanabilir. Yerküre mizin

Detaylı

YERKÜRE VE YAPISI. Çekirdek (Ağır Küre) Manto (Ateş Küre (Magma)) Yer Kabuğu (Taş Küre) Hidrosfer (Su Küre) Atmosfer (Hava Küre)

YERKÜRE VE YAPISI. Çekirdek (Ağır Küre) Manto (Ateş Küre (Magma)) Yer Kabuğu (Taş Küre) Hidrosfer (Su Küre) Atmosfer (Hava Küre) YERKÜRE VE YAPISI Dünya iç içe kürelerden meydana gelmiştir. Bu katmanların kalınlıkları, yoğunlukları ve bileşimleri birbirinden çok farklıdır. Yoğunlukları dışarıdan Dünya nın merkezine doğru artar.

Detaylı

T.C. Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi

T.C. Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi T.C. Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi LİSANS YERLEŞTİRME SINAVI-3 COĞRAFYA-1 TESTİ 26 HAZİRAN 2016 PAZAR Bu testlerin her hakkı saklıdır. Hangi amaçla olursa olsun, testlerin tamamının veya bir kısmının

Detaylı

T.C. Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi

T.C. Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi T.C. Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi LİSANS YERLEŞTİRME SINAVI-3 COĞRAFYA-1 TESTİ 18 HAZİRAN 2017 PAZAR Bu testlerin her hakkı saklıdır. Hangi amaçla olursa olsun, testlerin tamamının veya bir kısmının

Detaylı

DOĞA - İNSAN İLİŞKİLERİ VE ÇEVRE SORUNLARININ NEDENLERİ DERS 3

DOĞA - İNSAN İLİŞKİLERİ VE ÇEVRE SORUNLARININ NEDENLERİ DERS 3 DOĞA - İNSAN İLİŞKİLERİ VE ÇEVRE SORUNLARININ NEDENLERİ DERS 3 İnsan yaşamı ve refahı tarihsel süreç içinde hep doğa ve doğal kaynaklarla kurduğu ilişki ile gelişmiştir. Özellikle sanayi devrimine kadar

Detaylı

Küresel. İklim Değişikliği. ÇEVRE KORUMA ve KONTROL DAİRESİ BAŞKANLIĞI

Küresel. İklim Değişikliği. ÇEVRE KORUMA ve KONTROL DAİRESİ BAŞKANLIĞI Küresel İklim Değişikliği ÇEVRE KORUMA ve KONTROL DAİRESİ BAŞKANLIĞI 1 Sera etkisi ve İklim Değişikliği Nedir? Dünya, üzerine düşen güneş ışınlarından çok, dünyadan yansıyan güneş ışınlarıyla ısınır. Bu

Detaylı

ADIM ADIM YGS LYS Adım EKOLOJİ 7 MADDE DÖNGÜLERİ (Su, Karbon ve Azot Döngüsü)

ADIM ADIM YGS LYS Adım EKOLOJİ 7 MADDE DÖNGÜLERİ (Su, Karbon ve Azot Döngüsü) ADIM ADIM YGS LYS 100. Adım EKOLOJİ 7 MADDE DÖNGÜLERİ (Su, Karbon ve Azot Döngüsü) MADDE DÖNGÜLERİ Ekosistemde kimyasal elementler sınırlı sayıda bulunur. Bu nedenle bu kimyasal elementeler organik ve

Detaylı

Editör Doç.Dr.Hasan Genç ÇEVRE EĞİTİMİ

Editör Doç.Dr.Hasan Genç ÇEVRE EĞİTİMİ Editör Doç.Dr.Hasan Genç ÇEVRE EĞİTİMİ Yazarlar Doç.Dr.Hasan Genç Doç.Dr.İbrahim Aydın Doç.Dr.M. Pınar Demirci Güler Dr. H. Gamze Hastürk Yrd.Doç.Dr. Suat Yapalak Yrd.Doç.Dr. Şule Dönertaş Yrd.Doç.Dr.

Detaylı

1844 te kimlik belgesi vermek amacıyla sayım yapılmıştır. Bu dönemde Anadolu da nüfus yaklaşık 10 milyondur.

1844 te kimlik belgesi vermek amacıyla sayım yapılmıştır. Bu dönemde Anadolu da nüfus yaklaşık 10 milyondur. Türkiye de Nüfusun Tarihsel Gelişimi Türkiye de Nüfus Sayımları Dünya nüfusu gibi Türkiye nüfusu da sürekli bir değişim içindedir. Nüfustaki değişim belirli aralıklarla yapılan genel nüfus sayımlarıyla

Detaylı

RÜZGAR ENERJİSİ. Cihan DÜNDAR. Tel: Faks :

RÜZGAR ENERJİSİ. Cihan DÜNDAR. Tel: Faks : RÜZGAR ENERJİSİ Cihan DÜNDAR Tel: 312 302 26 88 Faks : 312 361 20 40 e-mail :cdundar@meteor.gov.tr Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü A r a ş t ı r m a Ş u b e M ü d ü r l ü ğ ü Enerji Kullanımının

Detaylı

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ KAMU YÖNETİMİ LİSANS PROGRAMI TÜRKİYE'DE ÇEVRE SORUNLARI DOÇ. DR.

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ KAMU YÖNETİMİ LİSANS PROGRAMI TÜRKİYE'DE ÇEVRE SORUNLARI DOÇ. DR. İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ KAMU YÖNETİMİ LİSANS PROGRAMI TÜRKİYE'DE ÇEVRE SORUNLARI DOÇ. DR. SEVİM BUDAK Katı Atıklar Dünya nüfusu gün geçtikçe ve hızlı bir şekilde artmaktadır.

Detaylı

Ekosistem Ekolojisi Yapısı

Ekosistem Ekolojisi Yapısı Ekosistem Ekolojisi, Ekosistemin Yapısı Ekosistem Ekolojisi Yapısı A. Ekoloji Bilimi ve Önemi Ekoloji canlıların birbirleriyle ve çevreleriyle olan etkileşimlerini inceleyen bilim dalıdır. Günümüzde teknolojinin

Detaylı

10. SINIF KONU ANLATIMI. 48 EKOLOJİ 10 BİYOMLAR Sucul Biyomlar

10. SINIF KONU ANLATIMI. 48 EKOLOJİ 10 BİYOMLAR Sucul Biyomlar 10. SINIF KONU ANLATIMI 48 EKOLOJİ 10 BİYOMLAR Sucul Biyomlar SUCUL BİYOMLAR Sucul biyomlar, biyosferin en büyük kısmını oluşturur. Fiziksel ve kimyasal özelliklerine göre tatlı su ve tuzlu su biyomları

Detaylı

İÇİNDEKİLER ANA BÖLÜM I: RADYASYON, RADYOAKTİVİTE,VÜCUDA ETKİLER VE RİSK KAVRAMI...1. Bölüm 1: Radyasyonla İlgili Kısa Açıklamalar...

İÇİNDEKİLER ANA BÖLÜM I: RADYASYON, RADYOAKTİVİTE,VÜCUDA ETKİLER VE RİSK KAVRAMI...1. Bölüm 1: Radyasyonla İlgili Kısa Açıklamalar... İÇİNDEKİLER ANA BÖLÜM I: RADYASYON, RADYOAKTİVİTE,VÜCUDA ETKİLER VE RİSK KAVRAMI...1 Bölüm 1: Radyasyonla İlgili Kısa Açıklamalar...3 Bölüm 2: İyonlaştırıcı Radyasyonlar Vücudumuzu Nasıl Etkiliyor?...7

Detaylı

COĞRAFYA ARAZİ KULLANIMI VE ETKİLERİ ASLIHAN TORUK 11/F-1701

COĞRAFYA ARAZİ KULLANIMI VE ETKİLERİ ASLIHAN TORUK 11/F-1701 COĞRAFYA ARAZİ KULLANIMI VE ETKİLERİ ASLIHAN TORUK 11/F-1701 Türkiye de Arazi Kullanımı Türkiye yüzey şekilleri bakımından çok farklı özelliklere sahiptir. Ülkemizde oluşum özellikleri birbirinden farklı

Detaylı

Yavuz KAYMAKÇIOĞLU- Keşan İlhami Ertem Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi.

Yavuz KAYMAKÇIOĞLU- Keşan İlhami Ertem Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi. Yavuz KAYMAKÇIOĞLU- Keşan İlhami Ertem Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi yvzkymkc@gmail.com 2 Atmosferi hangi coğrafya dalı inceler? Klimatoloji 4 Asal Gazlar 0,96% Oksijen 20,95% Azot 78,07% ASAL GAZLAR

Detaylı