Kültepe-Kaniş Kazıları 2013 Yılı Çalışmaları Ön Raporu 1

Transkript

1 Kültepe-Kaniş Kazıları 2013 Yılı Çalışmaları Ön Raporu yılı Kültepe-Kaniş kazıları, Prof.Dr. Fikri KULAKOĞLU başkanlığında tarihinde başlamış ve tarihinde tamamlanmıştır. Kazı heyetinde Onursal Kazı Başkanı ve Yardımcısı Prof. Dr. Kutlu Emre dışında Arkeologlar Yard. Doç.Dr. Sabahattin Ezer, Araş. Gör. Güzel Öztürk, Kemal Altındağ, Çiğdem Morçöl, Melek Solak, Prof. Dr. Ryoichi Kontani, Takahiro Odaka, Hiroshi Sudo; Mimar Hakan Şahan; GIS Uzmanı Yenal melezoğlu, Yuichi Hayakawa; Restoratör ve konservatörler Öğr. Gör. Mehmet Uğuryol, Arş.Gör. Drahsan K. Uğuryol, Merve Begüm Cebe, Abdürrahim Çulha, Arkeo-metalurgist J. William Lehner, Arkeo-botanist Andrew Fairbairn, Paleo-coğrafyacı Prof.Dr.Uğur Doğan Kaouru Kashima Ryutaro Naruhashi, Antropolog Doç.Dr. Handan Üstündağ, Asuriyolog Yard.Doç.Dr. Hakan EROL, Yard.Doç.Dr. Murat Çayır; Teknik personel Beni Clasz Coockson katılmışlardır. Ayrıca, öğrenciler Işıl Uğur, B. Ceren Kılıç, Doğa Karatokuş, Nesrin Varlı, İlknur Aksu, Bengü Özbek, Burcu Zafer, M.Ali Kocabaş, Meltem Işıldak, Hande Taşçıoğlu, Serkan Alpkaya, Emel Arısoy, Seçil Bükülmezoğlu, Gülhan Beste Bilen, Melike Hisar, İdem İbicek, Yaşar Aydemir görev almıştır. I. Temizlik Çalışmaları: 2013 yılı sezonu, önceki yıllarda açılmış kazı açmalarının ve ziyaretçi gezi güzergahlarının etrafında temizlik çalışmaları ile başlatıldı. Oldukça geniş bir alana yayılan örenyerindeki bu çalışma kapsamında açmaların içinde ve etrafında bulunan otlar, akıntı toprak dolgusu ve döküntü taşlar temizlendi yılı Kültepe-Kaniş Kazıları T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı DÖSİM Müdürlüğü, Kayseri Büyükşehir Belediyesi, Türk Tarih Kurumu ve Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dekanlığı tarafından sağlanan maddi kaynaklarla gerçekleştirildi. Kazılarımıza destek veren tüm kuruluşlarımıza ve idarecilerimize teşekkürlerimi sunarım. 1

2 II. Kazı çalışmaları: 2013 yılı kazıları hem Tepe'de (Kaniş) hem de Aşağı Şehir'de (karum) gerçekleştirildi. A. Tepe (Kaniş) Kazıları: Tepe, 2012 yılında kazılan ve Eski Tunç Çağı III'ün erken evresine tarihlenen anıtsal yapının araştırılması ile başlandı. Kazı heyeti tarafından, 13. kata ait bu yapının batıya doğru uzantılarının araştırılması planlanmıştır yılından itibaren kazılmakta olan ve Erken Tunç Çağı III.'ün erken evresine tarihlendirilen anıtsal yapıların nasıl bir gelişim gösterdiğini izlemek amacıyla, yeni alanlarda kazılar gerçekleştirildi. I. Açmada gerçekleştirilen çalışmalarda, geç dönemlere ait mimari kalıntıların oldukça zayıf bir şekilde ve çöp çukurları tarafından tahrip edildiği tespit edildi. I. Açma'nın bu kesiminden ele geçen seramik parçaları incelendiğinde Demir Devri, Asur Ticaret Kolonileri ve Eski Tunç Çağı na ait parçaların birarada ele geçtiği görüldü. Yapılan çalışmalar sonucunda Açma I in güneyinde yer alan kısmın kesitinden de izlenebildiği gibi genellikle boş bir dolguya sahip olduğu ve yer yer görülen döküntü taşlar ve çeşitli dönemlere ait olduğu görülen az miktardaki seramik parçaları dışında herhangi bir arkeolojik buluntu ele geçmedi. Alanın kuzey kesiminde ise yüzey toprağının kaldırılması ile alanda yoğun bir şekilde döküntü kerpiç dolgunun varlığı görüldü. Açmanın merkezinde yer alan ve 2013 kazı sezonu ile birlikte ilk günlerden itibaren kazılan Mk.17 içerisinde gerçekleştirilen derinleşme faaliyetleri esnasında, şiddetli yangın sonucu kızıl renge sahip kerpiç duvarın en batıdaki uzantısı açığa çıkartılmıştır. Doğu-batı uzantılı kerpiç duvarın kuzeye dönüş yaparak, önceki yıllarda açığa çıkartılan bir başka 2

3 kerpiç duvar ile birleştiği ve bir oda oluşturduğu görülmüştür. Mk.17 nin hemen kuzeyinde yer alan ve Mk. 19 olarak kabul edilen komşu mekan içerisinde eşzamanlı gerçekleştirilen kazı çalışmaları esnasında da yine söz konusu anıtsal yapıya ait kalın kerpiç duvarın kuzey uzantısına rastlanılmıştır. Yapılan kazı çalışmalarında söz konusu duvarın önceki yıllarda açığa çıkartılmış olan ve Eski Tunç Çağı na ait ikinci bir anıtsal yapıya ait duvarın şimdilik en batı uzantısının olduğu anlaşılmıştır. Dv. 19 olarak kabul edilen bu duvarın hemen güneybatı ucuna yakın olan bir bölgede III. Binyıla ait iri bir küp açığa çıkartılmıştır. Yoğun yanık kerpiç enkazı içerisine dik bir şekilde gömülen küpün, etrafnın kısmen düzgün kesilmiş taşlar ile çevrildiği görülmüştür. Ayrıca Açma'nın güneyinde, iri sal taşlar ile örülmüş ve muhtemelen merdiven olabilecek 8 basamaklı yapı ve onun koruma duvarları da tespit edildi. Sonuç olarak, 2013 yılında Tepe'de sürdürülen kazılarda Eski Tunç Çağı III'ün erken evresine (13. kata) tarihlenen anıtsal yapının ikisi büyük, altı odası daha açığa çıkartılmıştır. Ayrıca, yapının batıya, kuzeye ve güneye doğru devam ettiği anlaşılmıştır. 3

4 B. Aşağı Şehir (karum) Kazıları: Karum alanında gerçekleştirilen temizlik çalışmaları esnasında erozyon nedeniyle, yüzey toprağının akması ile bir küp mezar açığa çıkarılmıştır. Küpün üst kısmının, akıntı toprak ile birlikte tahrip olduğu görülmüştür. Mezar içerisinde iskeletin büyük bir kısmı sağlam olarak ele geçmiştir. Bu alanın hemen yakınındaki LVI-LXIV/ plankarelerindeki alanın temizliği sırasında da bir küpün görülmesi üzerine bu alanda da kazılara başlandı. Öncelikle alandaki yabani otlar ve önceki yıllardaki atık ve tarla toprağı temizlendi. Daha sonra bu alanda merhum Prof.Dr. Tahsin Özgüç başkanlığında 2004 yılında kazılan Ib katına ait Açma 01 olarak isimlendirlen alan temizlendi ve bu açmadaki Ib katı yapıları tekrar elden geçirilerek, II. kata ait yapılar araştırıldı. Çalışmalar çoğunlukla, Karum Ib tabakası ile çağdaş kültür dolgusu içerisinde gerçekleştirildi. Açma içerisindeki karışık yüzey dolgusu alındıktan sonra güvenilir tabakalaşma veren kültür dolgusu kazılmaya başlandı. Önceki yıllarda kazılan alandaki yapıların taban seviyeleri altında toplam 26 mezar açığa çıkartıldı. Oldukça zengin buluntular veren bu kalıntılarda elle geçirilen ve çoğunluğu kilden yapılmış kap-kacak ve diğer buluntular envanterlenerek müzeye teslim edildi. 4

5 III. Koruma ve restorasyon çalışmaları: Öğr. Gör. Mehmet Uğuryol ve Araş. Gör. Drahşan Uğuryol'un yürüttüğü koruma ve hazırlık çalışmaları kapsamında öncelikle 2012 yılında yapılan çalışmalar değerlendirilmiştir. Koruma çalışmaları kapsamında, Prof.Dr. Tahsin Özgüç döneminde kazılmış ve arkeoloji literatüründe "Plastrolu yapı" olarak adlandırılan 11b tabakasına ait yapının taş temellerinin bir kısmı sağlamlaştırılmıştır. Prof.Dr. Fikri Kulakoğlu Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Sıhhıye ANKARA 5