CMS JANT KOMPRESÖR MOTORU SOĞUTMA HAVASI ATIK ISISININ DEĞERLENDİRİLMESİ

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "CMS JANT KOMPRESÖR MOTORU SOĞUTMA HAVASI ATIK ISISININ DEĞERLENDİRİLMESİ"

Transkript

1 T.C DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ CMS JANT KOMPRESÖR MOTORU SOĞUTMA HAVASI ATIK ISISININ DEĞERLENDİRİLMESİ BİTİRME PROJESİ VOLKAN DEMİRCİ Projeyi Yöneten Doç. Dr. Serhan KÜÇÜKA Mayıs, 2011 İZMİR

2 TEZ SINAV SONUÇ FORMU Bu çalışma / /. günü toplanan jürimiz tarafından BİTİRME PROJESİ olarak kabul edilmiştir. Yarıyıl içi başarı notu 100 (yüz) tam not üzerinden. (.. ) dir. Başkan Üye Üye Makine Mühendisliği Bölüm Başkanlığına,.. numaralı.. jürimiz tarafından / /. günü saat da yapılan sınavda 100 (yüz) tam not üzerinden. almıştır. Başkan Üye Üye ONAY

3 TEŞEKKÜR Proje kapsamında bizi yönlendiren ve yardımlarını esirgemeyen değerli hocam Doç. Dr. Serhan KÜÇÜKA ya, İzmir CMS JANT fabrikasında projemiz için her türlü imkanı sağlayan Turan TULUM a ve yardımlarından dolayı arkadaşım Onur ERGEN e sonsuz teşekkür ederim. Volkan DEMİRCİ III

4 ÖZET Enerji tüketiminin günden güne artış gösterdiği ülkemizde buna paralel olarak enerji tasarruf yöntemleride önem kazanmaya başlamıştır. Enerji tasarruf eden teknolojilerin uygulanmasıyla enerji tüketimde azalma sağlanması kaçınılmazdır.bu proje kapsamında santrifüj kompresör motor soğutma havasının kazanda yakma havası olarak kullanılmasıyla elde edilcek yakıt tüketimindeki azalma miktarı hesaplanıp, yakıt maliyetindeki düşüş belirlenecektir. İlk bölümde, enerji kaynaklarından, enerjinin kullanımından bahsedilip enerji yoğunluğunun saptanmasıyla ilgili temel kavramlar anlatılcaktır ve AB ülkeleriyle Türkiye nin enerji yoğunlukları karşılaştırılacaktır. İkinci bölümde, üzerinde çalıştığımız makinaların özellikleri ve çalışma şekilleri anlatılacaktır. Üçüncü bölümde, kompresör motoru soğutma havasının kazanda yakma havası olarak kullanılmasıyla elde edilecek yakıt tasarrufu miktarı hesaplanacaktır. Son bölümde bölümde, motor soğutma havasının kazana verilmesi için hava kanalı tasarımı yapılıp, bu hava kanalının maliyeti hesaplanacaktır. IV

5 V

6 İÇİNDEKİLER İçindekiler Tablo Listesi Şekil Listesi V VIII IX Bölüm Bir GİRİŞ Sayfa 1. Enerjinin Kullanımı ve Enerjiden Tasarruf 1.2. Türkiye de Enerji Kaynakları ve Kullanımı 1.3. Tep 1.4. Gsmh ( Gayri Safi Milli Hasıla ) 1.5. Enerji Yoğunluğu 1.6. Enerji Verimliliği Enerji Verimliliği ile Elde Edilebilecek Yararlar VI

7 Bölüm İki SANTRİFÜJ KOMPRESÖR VE SICAK SU KAZANLARI 2.Kompresör ve Kazan Sistemleri 2.1. Santrifüj Tip Hava Kompresörleri Elektrik Motoru Santrifüj Kompresör Çalışma İlkesi 2.2. Kondenzasyonlu (Yoğuşmalı) Doğalgaz Sıcak Su Kazanları Yoğuşturucu (Ekomomizer) Brülör Kazanlarda Yanma Su Buharı (H 2 O), Kondenzasyon Bölüm Üç MOTOR SĞUTMA HAVASININ KAZANDA KULLANILMASIYLA ELDE EDİLECEK YAKIT TASARRUFUNUN SAPTANMASI 3. Hesaplamalar 3.1. Motor Soğutma Hava Debisi Hesabı Pitot-Statik Tüpü ile Akış Hızının Hesaplanması 3.2. Motor Soğutma Havası Giriş ve Çıkış Sıcaklıklarının Ölçülmesi VII

8 3.3. Motor Verimin Bulunması 3.4. Kazanın Tükettiği Yıllık Yakıt Miktarının Hesaplanması 3.5. Doğalgazın Yanması İçin Gerekli Hava Miktarının Hesaplanması 3.6. Atık Isının Yakma Havası Olarak Kullanılması Sonucu Yakıt Tüketimi Miktarının Hesaplanması Bölüm HAVA KANALI TASARIMI 4.Kavramlar 4.1. Akışkan Direnci Sürtünme Kayıpları Dinamik Kayıplar 4.2. Kanal Kısım Kayıpları 4.3. Hesaplamalar Kanal Basınç Kaybı Hesabı Noktaları Arasındaki Basınç Kaybı Noktaları Arasındaki Basınç Kaybı Noktaları Arasındaki Basınç Kaybı Noktaları Arasındaki Basınç Kaybı Kanal Maliyet Hesabı 4.4. Sonuç VIII

9 TABLO LİSTESİ Tablo 3.1. Dinamik Basınç Değerleri ( mmh 2 0) Tablo 3.2. Dinamik Basınç Değerleri( Pa) Tablo 3.3. Soğutma havası hız (m/s) değerleri Tablo 3.4. Soğutma Havasının Değerleri Tablo 3.5. Soğutma Havası ve Kazan Yakma Havası Debi Değerleri Tablo 3.6. Yıllık Yakıt Tasarrufu IX

10 ŞEKİL LİSTESİ Şekil 1.1. Türkiye deki Nihai Enerji Tüketimi Dağılımı Şekil 1.2. Enerji Yoğunlunun Karşılaştırılması Şekil 1.3. AB Ülkelerinde ve Türkiye de Enerji Yoğunluğunun Gelişimi Şekil 2.1. CENTAC C700 Frame Standart Donanımı Şekil 2.2. Rotor ve Impeller Şekil 2.3. Soğutucu Şekil 2.4 Açık Tip 3 Fazlı Asenkron Motor Şekil 2.5 Santrifüj Kompresör İç Yapısı Şekil 2.6. Kazan İç Yapısı Şekil 2.7. Ekonomizer Şekil 2.8. Brülör Şekil 3.1. Pitot-Statik Tüpü Şekil 4.1. Moody Diyagramı Şekil 4.2. Hava Kanalı Şekil 4.3. Hava Kanalı (1-3) Şekil 4.4. Fana Göre Simetrik, Kenarları Düz Geçiş Parçası Şekil 4.5. Hava Kanalı (3-4) Şekil 4.6. W Parça, Dikdörtgen Kesitli Şekil 4.7. Hava Kanalı (4-5) Şekil 4.8. Yuvarlak Veya Dikdörtgen Redüksiyon Şekil 4.9. Hava Kanalı (5-12) Şekil Dikdörtgen Dirsek, Kanatsız Geniş Açılı X

11 BÖLÜM 1 GİRİŞ 1. Enerjinin Kullanımı ve Enerjiden Tasarruf Birçok sanayi kuruluşunun en önemli girdilerinin başında enerji gelmektedir. Enerji maliyeti prosese, kullanılan ham maddeye, imal edilen son ürüne göre değişiklik gösterir ve toplam işletme maliyetleri içerisinde % 8 50 arasında pay alır. Çoğu işletme bunun doğal bir harcama kalemi olduğunu kabul ederek bu enerji harcamalarını olduğu gibi kanıksamıştır. Genellikle enerji basit bir şekilde toplam üretim maliyetleri içerisine katılır ve ayrı bir kalem olarak dikkate alınmaz. Bir ürünün maliyetini; çoğunlukla üretim seviyesine bağlı olmayan işletmenin sabit giderleri (binanın ısıtılması, vergiler, bakım onarım, güvenlik ve sigortalar gibi giderler) ve üretim ile birlikte değişen değişken giderler(hammadde, işçilik, enerji gibi )belirler. Sabit giderleri azaltmak her zaman mümkün olmayabilir. Çünkü sabah tesisin kapısı açıldığında bu giderler kaçınılmaz olarak her zaman vardır. Bunların azaltılması da bir yönetim stratejisi ve planı ile mümkündür. Ancak beklenen kazançlar açısından çok esnek değildir. Değişken harcamalar ise her zaman tasarruf edilebilecek odak noktalarını kendi bünyelerinde bulundururlar ve azaltıldığında tesisin karlılığını arttırarak, karşılığında tesise para kazandırırlar. Enerji harcamaları sistemli bir şekilde yönetildiğinde tasarruf edilebilecek değişken masrafların başında gelmektedir. 1

12 1.2. Türkiye de Enerji Kaynakları ve Kullanımı Enerji kaynakları genel olarak birincil enerji kaynakları ve ikincil enerji kaynakları olarak iki ana başlık altında incelenebilir. Birincil enerji kaynakları da kendi içinde petrol, doğal gaz, kömür gibi yenilenemeyen enerji kaynakları ve hidrolik enerji, rüzgâr enerjisi ve güneş enerjisi gibi yenilenebilir enerji kaynakları olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. İkincil enerji kaynağı ise elektriktir. Türkiye de enerji üretiminde, üretim payındaki sırasıyla doğal gaz, linyit, akaryakıt, hidrolik ve taşkömürü kullanılmaktadır. Türkiye de enerji üretimi büyük oranda kamu kuruluşları tarafından gerçekleştirilmektedir. Üretimin talebi karşılamadığı enerji türleri ithalât yoluyla sağlanmaktadır. Dışarıdan ithal edilen kaynaklar içinde en büyük payı petrol ve doğal gaz almaktadır. 1.3 Tep Tep (ton eşdeğer petrol) tüm enerji birimlerinin aynı kategoride değerlendirilebilmesi için uluslar arası kabul görmüş bir birimdir. Tüm enerji birimleri ( kcal, joule, kwh, vb.) TEP e çevrilerek ifade edilir. 1 tep = Mj 1 tep = kcal 1 tep = kwh 1.4 Gsmh ( Gayri Safi Milli Hasıla ) Bir ekonomide belirli bir dönemde üretilen tamamlanmış(nihai) mal ve hizmetlerin piyasa fiyatları ile ifade edilen değerleri toplamıdır. Ekonomide belirli bir dönem den kasıt bu tanım için genelde 1 yıldır. tamamlanmış (nihai) mal ve hizmetler ile kastedilen ise bir 2

13 ülke ekonomisinde üretim aşamasından çıkmış son mallardır. Örneğin bir ceket üretilirken önce çiftçiden pamuk alınır. Bu pamuk ip haline getirilir, ipten ise kumaş yapılır ve son olarak bu kumuştan ceket dikilir. İşte dikilen bu ceket iktisadi olarak nihai mal dır. Buradaki diğer mallar olan pamuk, ip ve kumaş ise ara mallardır. Ara mal, bir başka mal ve hizmetin üretilmesinde kullanılan mal ve hizmetlerdir. GSMH hesabının nihai mallara göre yapılması gerekir. 1.5 Enerji Yoğunluğu Gayri Safi Milli Hasıla başına tüketilen birincil enerji miktarını temsil eden ve tüm dünyada kullanılan bir göstergedir. Türkiye nin enerji yoğunluğu, OECD(İktisadi İşbirliği ve Gelişme Teşkilatı) ortalamasının üzerinde olup geçmişten günümüze artış eğilimi göstermektedir. Halen kişi başına enerji tüketimi, OECD ortalamasının beşte biri civarındadır. Bu durumun önemli nedenlerinden birisi, enerjinin yeni yatırımlara oranının yüksek olmasına rağmen, teknoloji seçiminde enerji tasarruf eden teknolojilerin aranması için çaba harcanmamasıdır. Gelişmiş ülkelerin, verimsizlik ve çevre sorunları nedeniyle terk ettiği çimento sanayi, demir-çelik sanayi gibi endüstriyel tesisler, Türkiye ye taşınıp monte edilmektedir. Böylece enerji yoğunluğu Türkiye de artmaktadır. Türkiye nin enerji yoğunluğu ve coğrafyası gereği, enerjiyi temin etmesi ve Avrupa pazarlarına aktarması gerekmektedir. Türkiye nin önemli bir geçiş merkezi olmasından dolayı önemli enerji taşıma projelerini uygulamak zorundadır. Bu projeler, Türkiye ekonomisine alternatif maliyetler getirmektedir. 3

14 Şekil 1.1 Türkiye deki Nihai Enerji Tüketimi Dağılımı AB ÜLKELERİ İLE TÜRKİYE NİN BİRİNCİL ENERJİ YOĞUNLUĞUNUN KARŞILAŞTIRILMASI 4 Şekil 1.2 Enerji Yoğunlunun Karşılaştırılması 4

15 Şekil 1.3 AB Ülkelerinde ve Türkiye de Enerji Yoğunluğunun Gelişimi Enerji yoğunluğu değerinin ülkenin özellikle nihai sektöründeki yani binalardaki, imalat sanayindeki ve ulaşımdaki enerji verimliliği gelişmelerini yansıtması ve bu değerin gerçek satın alma gücüne göre karşılaştırılması daha sağlıklı olacaktır. Böylece enerji arz yapısındaki değişimlerden ve ülkelerin ekonomik göstergelerinden daha az etkilenen bir enerji ekonomi göstergesi elde edilebilir. Nihai tüketim bazında karşılaştırmada 1990 yılından bu yana enerji yoğunluğumuzun değişmediği buna karşılık AB nin enerji yoğunluğunda düşme olduğu izlenmektedir. Türkiye nin önündeki en önemli politika hedeflerinden birisi, enerji yoğunluğunda düzenli ve yıllar bazında somut göstergeleri olan bir düşme eğiliminin yakalanması olmadığı sürece bu konuda bir ilerleme sağlanamayacaktır. Bu şekilde Türkiye de henüz yeterince tartışılmayan karbon yoğunluğunun azaltılmasında önemli başarı sağlanacaktır Enerji Verimliliği Enerji Verimliliği; yaşam standartlarında, hizmet kalitesinde, üretim miktarında düşüşe yol açmadan enerji tüketiminin minimize edilmesidir yani bir işi daha az enerji kullanarak 5

16 yapabilmektir. Enerji verimliliğini gösteren en önemli gösterge enerji yoğunluğu/gayri safi milli hâsıla başına düşen enerji miktarıdır. Bu oran OECD ülkelerinde 0.19 iken ülkemizde 0.38 civarındadır. Diğer bir değişle ülkemiz enerjiyi OECD ülkelerine göre iki kat daha verimsiz kullanmakta daha doğrusu savurmaktadır. Dünya ortalamasının çok üzerinde enerji kayıp + kaçağına (%20) sahip olan ülkemizde, enerjinin %72 si ithal kaynaklardan elde edilirken, kıt enerjimizin ülkemizde neden bu kadar pahalı olduğunun sebepleri ortaya çıkmaktadır Enerji Verimliliği ile Elde Edilebilecek Yararlar İthal edilen enerji faturasında azalma sağlar, Üretici sanayi kuruluşlarının iç ve dış pazardaki rekabet şansını arttırır ve ürün fiyatlarının düşmesine katkı sağlar, Binalardaki konfor şartlarını da iyileştirerek, ısıtma ve elektrik giderlerinin aile veya işletme bütçesi içindeki oranında azalma sağlar, Daha az yakıtla, kişi ya da kuruluşların cebinden daha az yakıt harcaması sağlar, Mevcut verimsiz sistemleri iyileştirmek ve verimlilik sağlamak üzere yapılacak üretim, AR-GE, montaj vb. çalışmalar için ciddi bir istihdam ve ticaret potansiyeli yaratılmasına neden olur, Özellikle metropollerde, ısınma ve ulaşım amaçlı kullanılan yakıtların yanması sonucu atılan zararlı gazlardaki azalma sonucu insan sağlığına önemli katkılar sağlar, En önemlisi küresel ısınmaya ve dolayısıyla iklim değişikliklerine karşı alınabilecek önlemler içinde en önemli argümandır. 6

17 BÖLÜM 2 SANTRİFÜJ KOMPRESÖR VE SICAK SU KAZANI 2.Kompresör ve Kazan Sistemleri 2.1. Santrifüj Tip Hava Kompresörleri Santrifüj hava kompresörleri yüksek hızla dönen bir impellerin havaya enerji transfer ettiği dinamik kompresörlerdir. Rotor havanın momentumunu (ve basıncını) artırır. Bu momentum sabit difüzörlerde (yayıcılarda) havanın hızını keserek, kullanılabilir basınca dönüştürülür. Santrifüj hava kompresörleri, tasarımı gereğince, yağsız kompresörlerdir. Dişlileri (İmpellerin yüksek hızla dönmesini sağlayan dişlileri) yağlamak için kullanılan yağ ile havanın bağlantısı şaft contaları ve atmosferik havalandırma tertibatı kullanılarak kesilir. Bir santrifüj kompresörün ana işlevi, içinden akan gazın basıncını arttırmaktır. İşlem, bir girişten çıkışa doğru radyal olarak akan gazın hızlandırılmasıyla yapılır. Santrifüj kompresörlerin kapasiteleri çeşitlidir; çoğu 3500 rpm veya daha yüksek hızlarda, elektrik motoru, buhar veya gaz türbinlerle çalışır. Çok kademeli çalışmada gaz difüzörü terk eden gaz, bir sonraki fanın gözüne yönlendiren bir diyaframa girer; diyaframda supaplar bulunur. Sıkıştırılırken gaza transfer edilen enerji, gazın ısınmasına yol açar; bu nedenle kademeler arasına soğutma kanalları konulmuştur. Tek bir gövdede altı veya yedi kademeden fazla kademe bulunmaz. Yeterli basıncın alınamaması halinde iki veya daha fazla gövde seri olarak bağlanarak kullanılır. 7

18 Santrifüj kompresör çok az sayıda hareketli parçaya sahip olmasından ileri gelen avantajıyla, özellikle yüksek hava debisi istenen uygulamalarda bilhassa yağsız hava gereken yerlerde kullanılmaya uygundur. Şekil 2.1 CENTAC C700 Frame Standart Donanımı Şekil 2.2 Rotor ve Impeller 8

19 Şekil 2.3 Soğutucu Elektrik Motoru Damlamaya karşı muhafazalı açık tip 3 fazlı asenkron motor Motor tipi : PLS 355LA2 B5 PLS serisi 355 çerçeve boyutu B5 montaj pozisyonu 380V, 3 Faz, 50Hz - IP23 Koruma, F İzolasyon Sınıfı -Hava soğutmalı Şekil 2.4 Açık Tip 3 Fazlı Asenkron Motor Motorun içinde yer alan soğutma fanı ortamda bulunan havayı ön kapaklardan motor içine çeker ve arka kapaklarda yer alan havalandırma deliklerinden dışarıya atar. Motorun çalıştığı ortamda bulunan hava soğutma amacı ile motor içinden geçtiğinden tozlu ortamlarda çalışması sakıncalıdır

20 3 2 Şekil 2.5 Santrifüj Kompresör İç Yapısı Santrifüj Kompresör Çalışma İlkesi 1- Hava giriş kontrol valfinden geçerek kompresöre girer ve çarkın havaya kinetik enerji kazandırdığı birinci kademeye doğru akar. 2-Hava yoğuşmayı yok etmek için düşük hızda paslanmaz çelik nem ayırıcıdan geçer. 3-Hava difüzöre ilerler, burada kinetik enerji basınca çevrilir (hız azalır, basınç yükselir) 4-İçinde bulunan soğutucu, sıkıştırma sonucu oluşan ısıyı alarak verimi arttırır. 5-Nem aktarma, hava sonraki aşamaya geçmek için 180 o yön değiştirmeye zorlandığında biter Kondenzasyonlu (Yoğuşmalı) Doğalgaz Sıcak Su Kazanları 10

21 Sıcak su kazanlarında yakıtın yakılması sonucu açığa çıkan ısının suya transfer edilmesiyle su sıcaklığı istenilen değere ulaştırılır. Yoğuşmalı doğalgaz kazanlarında kazan içinde veya kazana entegre yoğuşturucuda, baca gazlarında bulunan su buharının yoğuşmasına izin verilmekte ve bu maksatla sistem dönüş suyu yoğuşturucudan geçirilerek, doğalgaz için baca gazı çiğlenme sıcaklığı olan 55 C ye kadar baca gazı sıcaklıkları düşürülmekte, soğuyan baca gazının ısısına ek olarak, yoğuşan suyun gizli ısısı da kazan içindeki akışkana transfer edilmekte, yoğuşan su miktarına bağlı olarak normal kazanlara oranla %10 15 verim artışı sağlanabilmektedir. Alt ısıl değer esas alındığında yoğuşmalı kazan verimleri günümüzde %100 den büyük ifadelerle anılmaktadır. Ancak üst ısıl değere göre söz konusu verim her zaman % 100 den küçüktür Yoğuşturucu (Ekomomizer) Şekil 2.6 Kazan İç Yapısı Ekonomizerler ısı, buhar veya güç üretim tesislerinde kazanlardan çıkarak bacaya verilen duman gazları üzerinde bulunan ısının bir bölümünü, bünyelerinde sirküle edilen suya aktarmak suretiyle, geri kazanmak amacıyla kullanılırlar. Geri kazanılan bu ısı kazan 11

22 besleme suyuna verilebileceği gibi tesiste ısıtma, banyo, yıkama vb. amaçlar için kullanılacak suya da verilebilir. Şekil 2.7 Ekonomizer Brülör Hava ve yakıtı kontrollü ve verimli olarak yanmayı sağlayacak şekilde karışım oluşturan cihazdır. Bu cihazların genel prensibi; esas olan yanma verimini yükselterek ideal yanma şartlarına ulaşarak çevre kirliliğinin önlenmesi ve enerji tasarrufu sağlanmasıdır 12

23 Şekil 2.8 Brülör Kazanlarda Yanma Yakıt tamamen yandığın, içerisindeki karbon (C) karbondioksite (CO 2 ), hidrojen (H 2 ) su buharına (H 2 O), kükürt (S) kükürt-dioksite (SO 2 ) dönüşmektedir. Tam Yanma : Eksik yanma: 13

24 Buradan da görüleceği gibi, yetersiz oksijen sonucu karbonun karbondioksite dönüşmeden, karbonmonoksit halinde kalmasıyla kaybedilen enerji miktarı %70 mertebesinde olmaktadır. Bu kaygıyla, mükemmel yanmanın sağlanabilmesi için, genel bir kural olarak yakıta verilen hava belirli oranda arttırılmaktadır. Buna hava fazlalık katsayısı denilmektedir. Yakıt cinsine bağlı olarak değişen bu katsayının gereğinden az olması halinde karbonmonoksit oluşmakta, üretilen enerji azalmakta, isilik başlamakta, yanma verimi düşmekte, söz konusu hava fazlalık katsayısının gereğinden fazla olması halinde ise karbonmonoksit azalırken, yanmaya iştirak etmeyen hava ocakta ısıtılarak bacadan atılmakta, yanma bozulmakta, yanma verimi düşmektedir. Bu nedenle, işletme sırasında yanmanın optimizasyonu için baca gazı analizörleri yardımıyla baca gazı bileşenleri kolayca elde edilip değerlendirilebilmekte, brülör ve kazanlara anında müdahale edilebilmektedir Su Buharı (H 2 O), Kondenzasyon Hidrojen kökenli yakıtlarda yanma sonucu oluşan baca gazı bileşenlerinde birininde su buharı (H 2 O) olduğu ifade edilmişti. Burada 4 gr hidrojen (H 2 ), 32 gr oksijenle (O 2 ) birleşerek 36 gr su (H 2 O) oluşturmaktadır. Bir başka ifadeyle 1 gr (H 2 ), 9 gr su (H 2 O) oluşumuna neden olmakta, ortaya çıkan su ise baca gazları içerisinde su buharı olarak kazanı terk etmektedir. Söz konusu suyun buharlaşabilmesi için üretilen ısıdan bir bölümü kullanılmakta ve kullanılan ısı miktarı ise yakıtın alt ve üst ısıl değeri arasında farkı meydana getirmektedir. Bu ifade formüle edilirse, çok yaklaşık olarak : 14

25 Hu = Ho 2,508*W Hu = Yakıt alt ısıl değeri(kj/kg) Ho = Yakıt üst ısıl değeri (kj/kg) W = Yanma sonucu oluşan su miktarı (gr) BÖLÜM 3 15

26 MOTOR SOĞUTMA HAVASININ KAZANDA KULLANILMASIYLA ELDE EDİLECEK YAKIT TASARRUFUNUN SAPTANMASI 3. Hesaplamalar 3.1. Motor Soğutma Hava Debisi Hesabı Pitot-Statik Tüpü ile Akış Hızının Hesaplanması Pitot statik tüpü, basınç farkını ölçerek yerel hızı ölçer ve bunu Bernoulli denklemini kullanarak yapar. Bu cihaz akışla aynı hizaya yerleştirilen diferansiyel basınç dönüştürücüsüne bağlı ince bir çift tüpten oluşur. İç tüpün burnu, akışa tam açıktır ve dolayısıyla o konumdaki toplam basıncı ölçer (P 1 ). Dış tüpün burnu kapalıdır ancak dış çeperinin yan yüzünde delikler vardır ve dolayısıyla statik basıncı ölçer (P 2 ). 16

27 P 2 P 1 Şekil 3.1 Pitot Statik Tüpü Toplam basıç = P 1, Statik basınç = P 2 Dinamik basınç = Toplam basınç - Statik basınç = P 1 - P 2 Yeterince yüksek hızlı sıkıştırılamaz akış için Bernoulli denklemi uygulanabilir ve aşağıdaki gibi ifade edilebilir: 17

28 Pitot-statik tüpü ile20 noktadan ölçülen dinamik basınç değerleri (mmh 2 0) : Tablo 3.1 Dinamik Basınç Değerleri ( mmh 2 0) 1,000 mmh 2 0 = 9,806 Pa olduğundan; Pa Tablo 3.2 Dinamik Basınç Değerleri( Pa) Bulduğumuz değerleri pitot formülünde yerine koyarsak ; m/s Tablo 3.3 Soğutma havası hız (m/s) değerleri 18

29 Bir kesit alanından birim zamanda akan kütle miktarına kütlesel debi denir ve ile gösterilir. sembolü ρ = akışkanın yoğunluğu, kg/m 3 V = akışkanın kesit yüzeyine dik yöndeki hız bileşeni, m/s A= kesit alanı, m Motor Soğutma Havası Giriş ve Çıkış Sıcaklıklarının Ölçülmesi Soğutma havası giriş ve çıkış sıcaklıkları çubuk termometreyle ölçüldü. 19

30 T giriş = 18.1 C, T çıkış = 43 C Sıcaklık ( o C ) Entalpi(kJ/kg) Giriş Çıkış Ortalama Hız(m/s) Kütlesel Debi(kg/s) Tablo 3.4 Soğutma Havasının Değerleri 3.3. Motor Verimin Bulunması Elektrik Motoru 20

31 21

32 3.4. Kazanın Tükettiği Yıllık Yakıt Miktarının Hesaplanması Kazan çıkış gücü Gerekli güç : 3,050 kw : 1,830 kw (%60 kısmi yükte) Kazan verimi (η k ) : % 105 Çalışma süresi : Günde 12 saat, yılda 270 gün Doğalgaz için üst ve alt ısıl değerinin hesaplanması: Doğalgazın yanma denklemi; 22

33 Burada 16 metan (CH 4 ), 64 gr oksijenle (O 2 ) birleşerek 36 gr su (H 2 O), yani 1 gr metan 2.25 gr su oluşturmaktadır. Metanın alt ısıl değerini hesaplayacak olursak; Hu = 55, *2.25 = 49,742 kj/kg- CH 4 olmaktadır. Metanın yoğunluğu ρ =0.715 kg/nm 3 kabul edilirse ( 16gr/22.4 lt ),Nm 3 bazında söz konusu alt ve üst ısıl değerler ile yanma sonucu oluşan su miktarı; Ho = 55,385 *0.715 = kj/ Nm 3 = 11 kwh/ Nm 3 Hu = 49,472*0.715 = kj/ Nm 3 = 9.88 kwh/ Nm 3 1 Nm 3 doğalgaz TL olduğuna göre; 23

34 3.5. Doğalgazın Yanması İçin Gerekli Hava Miktarının Hesaplanması Tam yanma için : 1 mol CH mol (O 2 +N 2 ) %20 fazla hava olsun ; 1 mol CH mol (O 2 +N 2 ) 1 Nm 3 CH Nm 3 (O 2 +N 2 ) Kazan tam yükte çalışırsa; 24

35 Motor soğutma havası kütlesel debisi 3.12 kg/s olarak hesaplanmıştı.bunu hacimsel debi olarak hesap edelim; Buradan motor soğutmasından elde edilen atık ısı miktarımızın doğal gazın yakılması için gerekli hava miktarından fazla olduğu sonucuna vardık. Kütlesel Debi (kg/s) Hacimsel Debi (Nm 3 /s) 25

36 Motor Soğutma Hava Kazan Yakma Havası Tablo 3.5 Soğutma Havası ve Kazan Yakma Havası Debi Değerleri 3.6. Atık Isının Yakma Havası Olarak Kullanılması Sonucu Yakıt Tüketimi Miktarının Hesaplanması 26

37 Yıllık Yakıt Tüketim Miktarı (Nm 3 /yıl) Yıllık Yakıt Maliyeti (TL/yıl) Ortam Havası Kullanıldığı Zaman (T=18.1 o C) 571, , Motor Soğutma Havası Kullanıldığı Zaman (T=43 o C) 566, ,899.6 Tasarruf 5, , Tablo 3.6 Yıllık Yakıt Tasarrufu 27

38 BÖLÜM 4 HAVA KANALI TASARIMI 4.Kavramlar Bu kısımda motorun soğutulmasında kullanılan havayı, kanal vasıtasıyla kazana yönlendirerek yakma havası olarak kullanacağız. Öncelikle kanal tasarımında kullanılacak kavramlar açıklanıp daha sonrada hesap işlemi yapılacaktır Akışkan Direnci Kanala sistem kayıpları mekanik enerjinin ısı enerjisine tersinmez bir dönüşümüdür. Bir kanal içerisindeki akışka iki tip kayıp vardır.bunlar sürtünme kayıpları ve dinamik kayıplardır Sürtünme Kayıpları Sürtünme kayıpları akışkan viskozitesinden kaynaklanıp laminer akışta moleküllerin türbülanslı akışta ise değişik hızda hareket eden akışkan parçacıklarının aralarındaki momentum değişimi sonucu ortaya çıkar. Sürtünme kayıpları bütün kanal uzunluğu boyunca oluşur. Boru hatlarındaki akışlarda sürtünme kayıpları şeklinde hesaplanır. 28

39 P f = Basınç cinsinden toplam sürtünme kaybı, Pa f = Sürtünme katsayısı, boyutsuz L = Kanal uzunluğu, m D h = Hidrolik çap, m V= Akışkan hızı, m/s ρ= Akışkan yoğunluğu, kg/m 3 Sürtünme katsayısı akış karakterine göre değişmektedir. Akış karakteri temel olarak iki türlüdür. Bunlar laminer ve türbülanslı akışlardır. Herhangi bir akışın karakteri boyutsuz Reynold sayısına bağlıdır.reynold sayısı denklemi ile bulunur. D h = Hidrolik çap, m V = Akışkan hızı, m/s ρ= Akışkan yoğunluğu, kg/m 3 µ =Viskozite, Pa.s 29

40 ν =Kinematik viskozite, m 2 /s Akışkan yoğunluğu, viskozitesi ve kinematik viskozitesi akışkana ait termofiziksel özellikler olup akışkana ait tablolardan bulunabilir. Hidrolik çap ise kanal kesitinin şekline bağlı olup şöyle ifade edilir: A = Kesit alanı, mm 2 P = Islak çevre, mm Hidrolik çap tanımı genellikle dairesel olmayan kanallarda kullanılır ve dairesel kanal için hidrolik çap gerçek çapa eşittir. Reynold sayısı ile akış karakteri genel olarak şu şekilde ifade edilmektedir: Re < 2300 Akış Laminer 2300 < Re <4000 Laminer Türbülanslı Geçiş Bölgesi Re > 4000 Türbülanslı akış Laminer akış bölgesinde, sürtünme katsayısı sadece Reynold sayısına bağlıdır. Türbülanslı akış bölgesinde ise, sürtünme katsayısı Reynold sayısına ek olarak kanal yüzeyi pürüzlülüğüne, kanal içindeki çıkıntılara da bağlıdır. Sürtünme katsayısı Reynold sayısı ve ε/d nin fonksiyonu olarak moody diyagramından okunur. Bu diyagram mühendislikte en yaygın olarak kullanılan diyagramlardan birisi olup dairesel borular için geliştirilmiş olmasına rağmen, çap yerine hidrolik çapın yazılmasıyla dairesel olmayan borular için de kullanılabilir. 30

41 ε = Malzemenin mutlak pürüzlülük katsayısı, mm Şekil 4.1 Moody Diyagramı Dinamik Kayıplar Hava akış yolunu ve kesit alanını değiştiren fiting elemanlarının neden olduğu akıştaki bozukluklar yüzünden ortaya çıkar. Bu elemanlar giriş, çıkış ağızları, kesit değişimleri ve birleşme parçaları olabilir. Bu kayıpların ifade edilebilmesi için yerel kayıp katsayıları tanımlanmıştır. 31

42 4.2. Kanal Kısım Kayıpları Kanalların basınç kaybı hesabında inceleme şekli itibariyle kanal sistemi kısımlara ayrılır ve bu kısımlar kanallar, fittingler ve cihazlardan oluşabilir. Bunedenle de kısımlar için toplam basınç kaybını (sürtünme ve dinamik kayıplar) ifade etmek gerekir.bunun için denklemi kullanılır. C kanal sistemi kısmındaki kayıp katsayıların toplamıdır ve her bir fiting elemanın kayıp katsayısı o bölümün dinamik basıncına göre yazılmalıdır. Kanal tasarımı için kullanılan yöntemler: Eşit Sürtünme Direnci Yöntemi Statik Geri Kazanım Yöntemi Uzatılmış Plenum Yöntemi T-yöntemi Sabit Hız Yöntemi Toplam basınç Yöntemi Kanal tasarımını toplam basınç yöntemine göre yapıp kritik devrede (en uzun devre) meydana gelen basınç düşümlerini hesaplanacaktır..kanal malzemesi olarak 1 mm kalınlığında alüminyum kullanılacaktır. 32

43 4.3. Hesaplamalar Kanal Basınç Kaybı Hesabı m 3 /s m 3 /s 2.52 m 3 /s 2 1 Şekil

44 Hava Kanalı Noktaları Arasındaki Basınç Kaybı Şekil 4.3 Hava Kanalı (1-3) 34

45 1 2 Şekil 4.4 Fana Göre Simetrik, Kenarları Düz Geçiş Parçası 2 3 Moody diagramından f=0.014 bulunur. 35

46 Nokatları Arasındaki Basınç Kaybı Şekil 4.5 Hava Kanalı (3-4) 36

47 Şekil 4.6 W Parça, Dikdörtgen Kesitli 37

48 Noktaları Arasındaki Basınç Kaybı Şekil 4.7 Hava Kanalı (4-5) Şekil 4.8 Yuvarlak Veya Dikdörtgen Redüksiyon 38

49 Noktaları Arasındaki Basınç Kaybı Şekil 4.9 Hava Kanalı (5-12) 39

50 5-6 / Şekil 4.10 Dikdörtgen Dirsek, Kanatsız Geniş Açılı 6-10 /

51 Moody diyagramından f= bulunur. Toplam basınç kaybı = = Pa Kanal Maliyet Hesabı Kanal malzemesi : Alüminyum Yalıtım malzemesi : 13 mm elastomerik kauçuk köpüğü Kanal yüzey alanı =38.56 m 2 Kanalın kütlesi = 52 kg Alüminyum saç levha = 5.32 TL/kg Kanal işçilik maliyeti =12 TL /m 2 Elastomerik kauçuk köpüğü =13 TL/m 2 Kauçuk işçilik =6.9 TL/m 2 41

52 4.4. Sonuç Hava kanalı yardımıyla santrifüj kompresör motorunun soğutulmasında kullanılan havayı kazanda kullanarak yakıt tüketimi miktarında 5, Nm 3 /yıl azalma sonucu 2, TL /yıl tasarruf elde ettik. Kanal maliyetini de 7 aylık bir sürede karşılamış olduk. 42

53 KAYNAKLAR 1) Yunus A.ÇENGEL, Akışkanlar Mekaniği Temelleri ve Uygulamaları 2) TMMOB Makina Mühendisleri Odası, Doğal Gazda Enerji Performansı Seminer Kitabı 3) TMMOB Makina Mühendisleri Odası, Sanayide Enerji Ekonomisi Kurs Notları 4) Klima-Havalandırma Tesisatı, Isısan Çalışmaları

OREN303 ENERJİ YÖNETİMİ KERESTE KURUTMADA ENERJİ ANALİZİ/SÜREÇ YÖNETİMİ

OREN303 ENERJİ YÖNETİMİ KERESTE KURUTMADA ENERJİ ANALİZİ/SÜREÇ YÖNETİMİ OREN303 ENERJİ YÖNETİMİ KERESTE KURUTMADA ENERJİ ANALİZİ/SÜREÇ YÖNETİMİ Enerji analizi termodinamiğin birinci kanununu, ekserji analizi ise termodinamiğin ikinci kanununu kullanarak enerjinin maksimum

Detaylı

TAMGA ENDÜSTRİYEL KONTROL SİSTEMLERİ LTD.ŞTİ., ENERJİ YÖNETİMİNDE SINIRSIZ ÇÖZÜMLER SUNAR. HOŞGELDİNİZ

TAMGA ENDÜSTRİYEL KONTROL SİSTEMLERİ LTD.ŞTİ., ENERJİ YÖNETİMİNDE SINIRSIZ ÇÖZÜMLER SUNAR. HOŞGELDİNİZ TAMGA ENDÜSTRİYEL KONTROL SİSTEMLERİ LTD.ŞTİ., ENERJİ YÖNETİMİNDE SINIRSIZ ÇÖZÜMLER SUNAR. HOŞGELDİNİZ TAMGA TRİO YANMA VERİMİ Yakma ekipmanları tarafından yakıtın içerdiği enerjinin, ısı enerjisine dönüştürülme

Detaylı

Taşınım Olayları II MEMM2009 Akışkanlar Mekaniği ve Isı Transferi bahar yy. borularda sürtünmeli akış. Prof. Dr.

Taşınım Olayları II MEMM2009 Akışkanlar Mekaniği ve Isı Transferi bahar yy. borularda sürtünmeli akış. Prof. Dr. Taşınım Olayları II MEMM009 Akışkanlar Mekaniği ve Isı Transferi 07-08 bahar yy. borularda sürtünmeli akış Prof. Dr. Gökhan Orhan istanbul üniversitesi / metalurji ve malzeme mühendisliği bölümü Laminer

Detaylı

SU ÜRÜNLERİNDE MEKANİZASYON

SU ÜRÜNLERİNDE MEKANİZASYON SU ÜRÜNLERİNDE MEKANİZASYON 8 Yrd.Doç.Dr. Mehmet Ali Dayıoğlu Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makinaları & Teknolojileri Mühendisliği Bölümü Su Ürünleri Teknolojileri Su temini Boru parçaları

Detaylı

ENERJİ YÖNETİMİ ve POLİTİKALARI

ENERJİ YÖNETİMİ ve POLİTİKALARI ENERJİ YÖNETİMİ ve POLİTİKALARI Kazanlarda baca gazı analizlerinin değerlendirilmesine başlamadan önce yanmanın kimyasal denklemlerini hatırlamak yararlı olacaktır. Yakıt tamamen yandığında, içerisindeki

Detaylı

AKM 205 BÖLÜM 8 - UYGULAMA SORU VE ÇÖZÜMLERİ

AKM 205 BÖLÜM 8 - UYGULAMA SORU VE ÇÖZÜMLERİ AKM 205 BÖLÜM 8 - UYGULAMA SORU VE ÇÖZÜMLERİ Doç.Dr. Ali Can Takinacı Ar.Gör. Yük. Müh. Murat Özbulut 1. Yoğunluğu 850 kg/m 3 ve kinematik viskozitesi 0.00062 m 2 /s olan yağ, çapı 5 mm ve uzunluğu 40

Detaylı

BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MÜHENDİSLİKTE DENEYSEL METOTLAR-II BORU ve DİRSEKLERDE ENERJİ KAYBI DENEYİ 1.Deneyin Adı: Boru ve dirseklerde

Detaylı

Borularda Akış. Hesaplamalarda ortalama hız kullanılır.

Borularda Akış. Hesaplamalarda ortalama hız kullanılır. En yaygın karşılaşılan akış sistemi Su, petrol, doğal gaz, yağ, kan. Boru akışkan ile tam dolu (iç akış) Dairesel boru ve dikdörtgen kanallar Borularda Akış Dairesel borular içerisi ve dışarısı arasındaki

Detaylı

Türkiye nin Elektrik Üretimi ve Tüketimi

Türkiye nin Elektrik Üretimi ve Tüketimi Türkiye nin Elektrik Üretimi ve Tüketimi -Çimento Sanayinde Enerji Geri Kazanımı Prof. Dr. İsmail Hakkı TAVMAN Dokuz Eylül Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü Enerji Kaynakları Kullanışlarına Göre

Detaylı

MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ AKIŞKANLAR MEKANİĞİ II FİNAL SINAVI 22.05.2015 Numara: Adı Soyadı: SORULAR-CEVAPLAR

MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ AKIŞKANLAR MEKANİĞİ II FİNAL SINAVI 22.05.2015 Numara: Adı Soyadı: SORULAR-CEVAPLAR MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ AKIŞKANLAR MEKANİĞİ II FİNAL SINAVI 22.05.2015 Numara: Adı Soyadı: 1- (24 Puan) Şekildeki 5.08 cm çaplı 38.1 m uzunluğunda, 15.24 cm çaplı 22.86 m uzunluğunda ve 7.62 cm çaplı

Detaylı

7. BÖLÜMLE İLGİLİ ÖRNEK SORULAR

7. BÖLÜMLE İLGİLİ ÖRNEK SORULAR 7. BÖLÜMLE İLGİLİ ÖRNEK SORULAR 1) Denver, Colorao da (rakım 1610 m) yerel atmosfer basıncı 8.4 kpa dır. Bu basınçta ve 0 o C sıcaklıktaki hava, 120 o C sıcaklıkta ve 2.5m 8m boyutlarında düz bir plaka

Detaylı

SORULAR - ÇÖZÜMLER. NOT: Toplam 5 (beş) soru çözünüz. Sınav süresi 90 dakikadır. 1. Aşağıdaki çizelgede boş bırakılan yerleri doldurunuz. Çözüm.1.

SORULAR - ÇÖZÜMLER. NOT: Toplam 5 (beş) soru çözünüz. Sınav süresi 90 dakikadır. 1. Aşağıdaki çizelgede boş bırakılan yerleri doldurunuz. Çözüm.1. SORULAR - ÇÖZÜMLER 1. Aşağıdaki çizelgede boş bırakılan yerleri doldurunuz. Çözüm.1. Gıda Mühendisliği Bölümü, 2014/2015 Öğretim Yılı, Bahar Yarıyılı 0216-Akışkanlar Mekaniği Dersi, Dönem Sonu Sınavı Soru

Detaylı

NÖ-A NÖ-B. Şube. Alınan Puan. Adı- Soyadı: Fakülte No: 1. Aşağıda verilen fiziksel büyüklüklerin eşit olduğunu gösteriniz. 1/6

NÖ-A NÖ-B. Şube. Alınan Puan. Adı- Soyadı: Fakülte No: 1. Aşağıda verilen fiziksel büyüklüklerin eşit olduğunu gösteriniz. 1/6 Şube NÖ-A NÖ-B Adı- Soyadı: Fakülte No: Kimya Mühendisliği Bölümü, 2015/2016 Öğretim Yılı, 00323-Akışkanlar Mekaniği Dersi, Bütünleme Sınavı Soru ve Çözümleri 20.01.2016 Soru (puan) 1 (20) 2 (20) 3 (20)

Detaylı

Tesisatlarda Enerji Verimliliği & Isı Yalıtımı

Tesisatlarda Enerji Verimliliği & Isı Yalıtımı Türk Sanayisinde Enerji Verimliliği Semineri - 11 Mart 2009 İstanbul Sanayi Odası - Türkiye Tesisatlarda Enerji Verimliliği & Isı Yalıtımı Timur Diz Teknik İşler ve Eğitim Koordinatörü İZODER Isı Su Ses

Detaylı

BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAK 402 MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI DENEY - 5 PSİKROMETRİK İŞLEMLERDE ENERJİ VE KÜTLE DENGESİ

BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAK 402 MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI DENEY - 5 PSİKROMETRİK İŞLEMLERDE ENERJİ VE KÜTLE DENGESİ BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAK 402 MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI DENEY - 5 PSİKROMETRİK İŞLEMLERDE ENERJİ VE KÜTLE DENGESİ BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAK 402

Detaylı

SOĞUTMA ÇEVRİMLERİ 1

SOĞUTMA ÇEVRİMLERİ 1 SOĞUTMA ÇEVRİMLERİ 1 SOĞUTMA MAKİNALARI VE ISI POMPALARI Soğutma makinesinin amacı soğutulan ortamdan ısı çekmektir (Q L ); Isı pompasının amacı ılık ortama ısı vermektir (Q H ) Düşük sıcaklıktaki ortamdan

Detaylı

ŞEKİL P4. Tavanarası boşluğu. Tavanarası boşluğu. 60 o C. Hava 80 o C 0.15 m 3 /s. Hava 85 o C 0.1 m 3 /s. 70 o C

ŞEKİL P4. Tavanarası boşluğu. Tavanarası boşluğu. 60 o C. Hava 80 o C 0.15 m 3 /s. Hava 85 o C 0.1 m 3 /s. 70 o C 8. BÖLÜMLE İLGİLİ ÖRNEK SORULAR 1) 15 o C de su (ρρ = 999.1 kg m 3 ve μμ = 1.138 10 3 kg m. s) 4 cm çaplı 25 m uzunluğında paslanmaz çelikten yapılmış yatay bir borudan 7 L/s debisiyle sürekli olarak akmaktadır.

Detaylı

ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ KİMYA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ KMB-305 KİMYA MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI I

ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ KİMYA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ KMB-305 KİMYA MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI I ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ KİMYA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ KMB-305 KİMYA MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI I DENEY 2 : BORULARDA BASINÇ KAYBI VE SÜRTÜNME DENEYİ (AKIŞKANLAR MEKANİĞİ) DENEYİN AMACI:

Detaylı

EVHRAC 3 YIL. Avantajları. Fonksiyonu. Modeller

EVHRAC 3 YIL. Avantajları. Fonksiyonu. Modeller EVHRAC Fonksiyonu Bilindiği gibi binalarda hava kalitesinin arttırılması için iç ortam havasının egzost edilmesi ve yerine taze hava verilmesi kaçınılmaz hale gelmiştir. Her ne kadar ısı geri kazanım cihazları

Detaylı

Su Debisi ve Boru Çapı Hesabı

Su Debisi ve Boru Çapı Hesabı Su Debisi ve Boru Çapı Hesabı Su Debisi Hesabı Sıcak sulu ısıtma sistemleri, günümüzde bireysel ve bölgesel konut ısıtmasında, fabrika ve atölye, sera ısıtmasında, jeotermal enerjinin kullanıldığı ısıtma

Detaylı

T.C. GAZİ ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ AKIŞKANLAR MEKANİĞİ LABORATUVARI

T.C. GAZİ ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ AKIŞKANLAR MEKANİĞİ LABORATUVARI T.C. GAZİ ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ AKIŞKANLAR MEKANİĞİ LABORATUVARI BORULARDA VE HİDROLİK ELEMANLARDA SÜRTÜNME KAYIPLARI DENEY FÖYÜ 1. DENEYİN AMACI Borularda

Detaylı

ATIK SULARIN TERFİSİ VE TERFİ MERKEZİ

ATIK SULARIN TERFİSİ VE TERFİ MERKEZİ ATIK SULARIN TERFİSİ VE TERFİ MERKEZİ Pompa; suya basınç sağlayan veya suyu aşağıdan yukarıya terfi ettiren (yükselten) makinedir. Terfi merkezi; atık suların, çamurun ve arıtılmış suların bir bölgeden

Detaylı

EŞANJÖR (ISI DEĞİŞTİRİCİSİ) DENEYİ FÖYÜ

EŞANJÖR (ISI DEĞİŞTİRİCİSİ) DENEYİ FÖYÜ EŞANJÖR (ISI DEĞİŞTİRİCİSİ) DENEYİ FÖYÜ Giriş Isı değiştiricileri (eşanjör) değişik tiplerde olup farklı sıcaklıktaki iki akışkan arasında ısı alışverişini temin ederler. Isı değiştiricileri başlıca yüzeyli

Detaylı

Soru No Puan Program Çıktısı 3, ,8 3,10 1,10

Soru No Puan Program Çıktısı 3, ,8 3,10 1,10 Öğrenci Numarası Adı ve Soyadı İmzası: CEVAP ANAHTARI Açıklama: Sınavda ders notları ve dersle ilgili tablolar serbesttir. SORU. Tersinir ve tersinmez işlemi tanımlayınız. Gerçek işlemler nasıl işlemdir?

Detaylı

ENERJİ VERİMLİLİĞİ İMRAN KILIÇ DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ FEN FAKÜLTESİ FİZİK BÖLÜMÜ

ENERJİ VERİMLİLİĞİ İMRAN KILIÇ DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ FEN FAKÜLTESİ FİZİK BÖLÜMÜ ENERJİ VERİMLİLİĞİ İMRAN KILIÇ 2010282061 DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ FEN FAKÜLTESİ FİZİK BÖLÜMÜ Enerjiyi verimli kullanmak demek; ENERJİ İHTİYACINI AZALTMAK ya da KULLANIMI KISITLAMAK demek değildir! 2 Enerjiyi

Detaylı

ÇÖZÜM 1) konumu mafsallı olup, buraya göre alınacak moment ile küçük pistona etkileyen kuvvet hesaplanır.

ÇÖZÜM 1) konumu mafsallı olup, buraya göre alınacak moment ile küçük pistona etkileyen kuvvet hesaplanır. SORU 1) Şekildeki (silindir+piston) düzeni vasıtası ile kolunda luk bir kuvvet elde edilmektedir. İki piston arasındaki hacimde yoğunluğu olan bir akışkan varıdr. Verilenlere göre büyük pistonun hareketi

Detaylı

ENDÜSTRİYEL FIRINLARDA ENERJİ ETÜDÜ ÇALIŞMASI. Abdulkadir Özdabak Enerji Yöneticisi(EİEİ/JICA) aozdabak49@hotmail.com

ENDÜSTRİYEL FIRINLARDA ENERJİ ETÜDÜ ÇALIŞMASI. Abdulkadir Özdabak Enerji Yöneticisi(EİEİ/JICA) aozdabak49@hotmail.com ENDÜSTRİYEL FIRINLARDA ENERJİ ETÜDÜ ÇALIŞMASI Abdulkadir Özdabak Enerji Yöneticisi(EİEİ/JICA) aozdabak49@hotmail.com Özet Türkiye de enerjinin yaklaşık %30 sanayide tüketilmektedir. Bu nedenle yapılacak

Detaylı

ENERJİ YÖNETİMİ VE POLİTİKALARI

ENERJİ YÖNETİMİ VE POLİTİKALARI ENERJİ YÖNETİMİ VE POLİTİKALARI KAZANLARDA ENERJİ VERİMLİLİĞİ ÖĞRENCİNİN ADI:KUBİLAY SOY ADI:KOÇ NUMARASI:15360038 KAZANLAR Yakıtın kimyasal enerjisini yanma yoluyla ısı enerjisine dönüştüren ve bu ısı

Detaylı

Akışkanların Dinamiği

Akışkanların Dinamiği Akışkanların Dinamiği Akışkanların Dinamiğinde Kullanılan Temel Prensipler Gaz ve sıvı akımıyla ilgili bütün problemlerin çözümü kütlenin korunumu, enerjinin korunumu ve momentumun korunumu prensibe dayanır.

Detaylı

Bölüm 8: Borularda sürtünmeli Akış

Bölüm 8: Borularda sürtünmeli Akış Bölüm 8: Borularda sürtünmeli Akış Laminer ve Türbülanslı Akış Laminer Akış: Çalkantısız akışkan tabakaları ile karakterize edilen çok düzenli akışkan hareketi laminer akış olarak adlandırılır. Türbülanslı

Detaylı

T. C. GÜMÜŞHANE ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK VE DOĞA BİLİMLERİ FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ DENEYLER 2

T. C. GÜMÜŞHANE ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK VE DOĞA BİLİMLERİ FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ DENEYLER 2 T. C. GÜMÜŞHANE ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK VE DOĞA BİLİMLERİ FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ DENEYLER 2 DOĞAL VE ZORLANMIŞ TAŞINIMLA ISI TRANSFERİ DENEYİ ÖĞRENCİ NO: ADI SOYADI:

Detaylı

Alınan Puan NOT: Yalnızca 5 soru çözünüz, çözmediğiniz soruyu X ile işaretleyiniz. Sınav süresi 90 dakikadır. SORULAR ve ÇÖZÜMLER

Alınan Puan NOT: Yalnızca 5 soru çözünüz, çözmediğiniz soruyu X ile işaretleyiniz. Sınav süresi 90 dakikadır. SORULAR ve ÇÖZÜMLER Gıda Mühendisliği Bölümü, 2016/2017 Öğretim Yılı, Bahar yarıyılı 0216-Akışkanlar Mekaniği Dersi, Dönem Sonu Sınavı Soru Çözümleri 30.05.2017 Adı- Soyadı: Soru (puan) 1 (20) 2 (20) 3 (20) 4 (20) 5 (20)

Detaylı

ENERJİ KANUNU. İ.Yenal CEYLAN Makina Mühendisi. Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel Müdürlüğü

ENERJİ KANUNU. İ.Yenal CEYLAN Makina Mühendisi. Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel Müdürlüğü ENERJİ VERİML MLİLİĞİİĞİ KANUNU ve MALİ DESTEK İMKANLARI İ.Yenal CEYLAN Makina Mühendisi ENERJİ VERİML MLİLİĞİİĞİ KANUNU ve MALİ DESTEK İMKANLARI A. Verimlilik Artırıcı Projelerin (VAP) Desteklenmesi B.

Detaylı

ISI POMPASI DENEY FÖYÜ

ISI POMPASI DENEY FÖYÜ ONDOKUZ MAYIS ÜNĐVERSĐTESĐ MÜHENDĐSLĐK FAKÜLTESĐ MAKĐNA MÜHENDĐSLĐĞĐ BÖLÜMÜ ISI POMPASI DENEY FÖYÜ Hazırlayan: YRD. DOÇ. DR HAKAN ÖZCAN ŞUBAT 2011 DENEY NO: 2 DENEY ADI: ISI POMPASI DENEYĐ AMAÇ: Isı pompası

Detaylı

KULLANIM ALANLARI: Kafeler, Restaurantlar, Fabrikalar, Atölyeler, Seralar, Spor Salonları, Tavuk Çiftlikleri ve bu gibi kapalı alanlar.

KULLANIM ALANLARI: Kafeler, Restaurantlar, Fabrikalar, Atölyeler, Seralar, Spor Salonları, Tavuk Çiftlikleri ve bu gibi kapalı alanlar. GAZ YAKITLI SICAK HAVA ÜRETİCİLERİ MINIJET SERİLERİ ULTRA-KOMPAKT GAZ YAKITLI HAVA ISITICISI KULLANIM ALANLARI: Kafeler, Restaurantlar, Fabrikalar, Atölyeler, Seralar, Spor Salonları, Tavuk Çiftlikleri

Detaylı

BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAK - 402 MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI DENEY 4

BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAK - 402 MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI DENEY 4 BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAK - 0 MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI DENEY İÇİNDE SABİT SICAKLIKTA SİLİNDİRİK ISITICI BULUNAN DİKDÖRTGEN PRİZMATİK SAC KUTU YÜZEYLERİNDEN ZORLANMIŞ TAŞINIM

Detaylı

ENERJİ GERİ KAZANIM SİSTEMLERİ. EKOBOX Isı Geri Kazanım Sistemi. Ürün Broşürü

ENERJİ GERİ KAZANIM SİSTEMLERİ. EKOBOX Isı Geri Kazanım Sistemi. Ürün Broşürü ENERJİ GERİ KAZANIM SİSTEMLERİ Ürün Broşürü Enerjinin kullanıldığı her alanda istenmeyen yan ürün olarak ısı alınabilmektedir. Ekobox, işletmelerdeki vidalı hava kompresörlerinin kullanımları sırasında

Detaylı

FIRINLARDA ENEJİ VERİMLİLİĞİ BEYZA BAYRAKÇI

FIRINLARDA ENEJİ VERİMLİLİĞİ BEYZA BAYRAKÇI FIRINLARDA ENEJİ VERİMLİLİĞİ BEYZA BAYRAKÇI FIRINLARDA ENEJİ VERİMLİLİĞİ 1. Metal Eritme İşleminde Enerji Tasarrufu 2. Fırınlarda Enerji Etüdü İçin Örnek Çalışma 2.1. Ölçme yönetimi ve ölçme cihazları

Detaylı

2009 MÜFREDATI MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ / MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ EĞİTİM PLANI SINIF: 1 DÖNEM: GÜZ. Ders Kodu Dersin Adı T P K ECTS Ders Tipi

2009 MÜFREDATI MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ / MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ EĞİTİM PLANI SINIF: 1 DÖNEM: GÜZ. Ders Kodu Dersin Adı T P K ECTS Ders Tipi 2009 MÜFREDATI MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ / MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ EĞİTİM PLANI SINIF: 1 DÖNEM: GÜZ Aİ 101 ATATÜRK İLKELERİ VE İNKILAP TARİHİ-I 2 0 2 2 ZORUNLU MM 101 GENEL MATEMATİK-I 3 0 3 5 ZORUNLU MM 103 LİNEER

Detaylı

Aşağıda Tablo 1'de fuel-oil ve doğal gazın yakılması hususuna ilişkin bazı değerler verilmektedir (23).

Aşağıda Tablo 1'de fuel-oil ve doğal gazın yakılması hususuna ilişkin bazı değerler verilmektedir (23). BĐNALARDA BACA II* Ahmet ALPHAN, 1939'da Đstanbul'da doğdu. 1968 yılında Avusturya'da Graz Teknik Üniversitesinden mezun oldu. 1971 yılında Đ.T.Ü. Đnşaat Fakültesinde Asistan olarak göreve başladı. 1974

Detaylı

KAZANLARDA ENERJİ VERİMLİLİĞİ

KAZANLARDA ENERJİ VERİMLİLİĞİ KAZANLARDA ENERJİ VERİMLİLİĞİ BİRSEN BAKIR ELEKTRİK MÜH. ENERJİ YÖNETİCİSİ EVD ENERJİ YÖNETİMİ -1- Kazanlar Yakıtın kimyasal enerjisini yanma yoluyla ısı enerjisine dönüştüren ve bu ısı enerjisini taşıyıcı

Detaylı

ÇEV207 AKIŞKANLAR MEKANİĞİ KİNEMATİK-1. Y. Doç. Dr. Güray Doğan

ÇEV207 AKIŞKANLAR MEKANİĞİ KİNEMATİK-1. Y. Doç. Dr. Güray Doğan ÇEV207 AKIŞKANLAR MEKANİĞİ KİNEMATİK-1 Y. Doç. Dr. Güray Doğan 1 Kinematik Kinematik: akışkanların hareketlerini tanımlar Kinematik harekete sebep olan kuvvetler ile ilgilenmez. Akışkanlar mekaniğinde

Detaylı

ÇEV207 AKIŞKANLAR MEKANİĞİ KİNEMATİK-1. Y. Doç. Dr. Güray Doğan

ÇEV207 AKIŞKANLAR MEKANİĞİ KİNEMATİK-1. Y. Doç. Dr. Güray Doğan ÇEV207 AKIŞKANLAR MEKANİĞİ KİNEMATİK-1 Y. Doç. Dr. Güray Doğan 1 Kinematik Kinematik: akışkanların hareketlerini tanımlar Kinematik harekete sebep olan kuvvetler ile ilgilenmez. Akışkanlar mekaniğinde

Detaylı

ISI DEĞĠġTĠRGEÇLERĠ DENEYĠ

ISI DEĞĠġTĠRGEÇLERĠ DENEYĠ ISI DEĞĠġTĠRGEÇLERĠ DENEYĠ 1. Teorik Esaslar: Isı değiştirgeçleri, iki akışın karışmadan ısı alışverişinde bulundukları mekanik düzeneklerdir. Isı değiştirgeçleri endüstride yaygın olarak kullanılırlar

Detaylı

MAKİNE MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ Ders 4

MAKİNE MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ Ders 4 Akışkanlar ile ilgili temel kavramlar MAKİNE MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ Ders 4 Yrd. Doç. Dr. Yüksel HACIOĞLU Su,, gaz, buhar gibi kolayca şekillerini değiştirebilen ve dış etkilerin etkisi altında kolayca hareket

Detaylı

NÖ-A NÖ-B. Adı- Soyadı: Fakülte No:

NÖ-A NÖ-B. Adı- Soyadı: Fakülte No: Şube Adı- Soyadı: Fakülte No: NÖ-A NÖ-B Kimya Mühendisliği Bölümü, 2016/2017 Öğretim Yılı, 00323-Akışkanlar Mekaniği Dersi, Dönem Sonu Sınavı Soru ve Çözümleri 05.01.2017 Soru (puan) 1 (20) 2 (20) 3 (20)

Detaylı

TERMODİNAMİK SINAV HAZIRLIK SORULARI BÖLÜM 4

TERMODİNAMİK SINAV HAZIRLIK SORULARI BÖLÜM 4 Kapalı Sistem Enerji Analizi TERMODİNAMİK SINAV HAZIRLIK SORULARI BÖLÜM 4 4-27 0.5 m 3 hacmindeki bir tank başlangıçta 160 kpa basınç ve %40 kuruluk derecesinde soğutucu akışkan-134a içermektedir. Daha

Detaylı

LÜLEBURGAZDAKİ BİNA DIŞ DUVARLARI İÇİN OPTİMUM YALITIM KALINLIĞININ BELİRLENMESİ VE MALİYET ANALİZİ

LÜLEBURGAZDAKİ BİNA DIŞ DUVARLARI İÇİN OPTİMUM YALITIM KALINLIĞININ BELİRLENMESİ VE MALİYET ANALİZİ LÜLEBURGAZDAKİ BİNA DIŞ DUVARLARI İÇİN OPTİMUM YALITIM KALINLIĞININ BELİRLENMESİ VE MALİYET ANALİZİ Mak. Yük. Müh. Emre DERELİ Makina Mühendisleri Odası Edirne Şube Teknik Görevlisi 1. GİRİŞ Ülkelerin

Detaylı

ISI POMPASI DENEY FÖYÜ

ISI POMPASI DENEY FÖYÜ T.C BURSA TEKNİK ÜNİVERSİTESİ DOĞA BİLİMLERİ, MİMARLIK ve MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ISI POMPASI DENEY FÖYÜ 2015-2016 Güz Yarıyılı Prof.Dr. Yusuf Ali KARA Arş.Gör.Semih AKIN Makine

Detaylı

T.C. GAZİ ÜNİVERSİTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ AKIŞKANLAR LABORATUVARI BUHAR TÜRBİNİ DENEYİ FÖYÜ

T.C. GAZİ ÜNİVERSİTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ AKIŞKANLAR LABORATUVARI BUHAR TÜRBİNİ DENEYİ FÖYÜ T.C. GAZİ ÜNİVERSİTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ AKIŞKANLAR LABORATUVARI BUHAR TÜRBİNİ DENEYİ FÖYÜ 1. GENEL BİLGİLER Buhar türbini, genel olarak yatay ekseni etrafında dönebilen bir rotor,

Detaylı

HAVA SOĞUTMALI BİR SOĞUTMA GURUBUNDA SOĞUTMA KAPASİTESİ VE ETKİNLİĞİNİN DIŞ SICAKLIKLARLA DEĞİŞİMİ

HAVA SOĞUTMALI BİR SOĞUTMA GURUBUNDA SOĞUTMA KAPASİTESİ VE ETKİNLİĞİNİN DIŞ SICAKLIKLARLA DEĞİŞİMİ HAVA SOĞUTMALI BİR SOĞUTMA GURUBUNDA SOĞUTMA KAPASİTESİ VE ETKİNLİĞİNİN DIŞ SICAKLIKLARLA DEĞİŞİMİ Serhan Küçüka*, Serkan Sunu, Anıl Akarsu, Emirhan Bayır Dokuz Eylül Üniversitesi Makina Mühendisliği Bölümü

Detaylı

EĞİTİM PROGRAMI ÇERÇEVESİ BİRİNCİ EĞİTİM MODÜLÜ

EĞİTİM PROGRAMI ÇERÇEVESİ BİRİNCİ EĞİTİM MODÜLÜ EK-2 PROGRAMI ÇERÇEVESİ BİRİNCİ MODÜLÜ MÜFREDAT KONUSU MODÜL GENEL Enerji verimliliği mevzuatı, M1 Teorik Enerjide arz ve talep tarafındaki gelişmeler, M1 Teorik Enerji tasarrufunun ve verimliliğin önemi

Detaylı

Avrupanıın en hızlı satan gazifikasyon kazanı!

Avrupanıın en hızlı satan gazifikasyon kazanı! Avrupanıın en hızlı satan gazifikasyon kazanı! Yeni nesil Ventum gazifikasyon kazanları çok sessiz, verimli ve ekonomik bir sistem olarak tasarlanmıştır. Geniş yanma odası 7 saate kadar ısıtmaya yetecek

Detaylı

ÇEV-220 Hidrolik. Çukurova Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü Yrd. Doç. Dr. Demet KALAT

ÇEV-220 Hidrolik. Çukurova Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü Yrd. Doç. Dr. Demet KALAT ÇEV-220 Hidrolik Çukurova Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü Yrd. Doç. Dr. Demet KALAT Borularda Türbülanslı Akış Mühendislik uygulamalarında akışların çoğu türbülanslıdır ve bu yüzden türbülansın

Detaylı

BUHARLI VE BİRLEŞİK GÜÇ ÇEVRİMLERİ

BUHARLI VE BİRLEŞİK GÜÇ ÇEVRİMLERİ BUHARLI VE BİRLEŞİK GÜÇ ÇEVRİMLERİ 1 CARNOT BUHAR ÇEVRİMİ Belirli iki sıcaklık sınırı arasında çalışan en yüksek verimli çevrim Carnot çevrimidir buharlı güç santralleri için ideal bir çevrim değildir.

Detaylı

Boyler, Baca hesabı. Niğde Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü

Boyler, Baca hesabı. Niğde Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü Boyler, Baca hesabı Niğde Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü Boyler nedir? Kalorifer kazanının sıcaklığından yararlanarak içindeki suyun ısıtılması sağlayan ve bu su ile yerleşim yerine sıcak su sağlayan

Detaylı

2-Emisyon Ölçüm Raporu Formatı

2-Emisyon Ölçüm Raporu Formatı 2-Emisyon Ölçüm Raporu Formatı A) İşletmenin Sınıfı (1- İşletmenin faaliyetinin Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik Madde 4 kapsamında yeri,) B) Faaliyetinin Anlatımı

Detaylı

İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ Bölüm 1 DAİRESEL HAREKET Bölüm 2 İŞ, GÜÇ, ENERJİ ve MOMENTUM

İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ Bölüm 1 DAİRESEL HAREKET Bölüm 2 İŞ, GÜÇ, ENERJİ ve MOMENTUM ÖNSÖZ İÇİNDEKİLER III Bölüm 1 DAİRESEL HAREKET 11 1.1. Dairesel Hareket 12 1.2. Açısal Yol 12 1.3. Açısal Hız 14 1.4. Açısal Hız ile Çizgisel Hız Arasındaki Bağıntı 15 1.5. Açısal İvme 16 1.6. Düzgün Dairesel

Detaylı

1. Aşağıda verilen fiziksel büyüklüklerin dönüşümünde? işareti yerine gelecek sayıyı bulunuz.

1. Aşağıda verilen fiziksel büyüklüklerin dönüşümünde? işareti yerine gelecek sayıyı bulunuz. Şube Adı- Soyadı: Fakülte No: NÖ-A NÖ-B Kimya Mühendisliği Bölümü, 2016/2017 Öğretim Yılı, 00323-Akışkanlar Mekaniği Dersi, 2. Ara Sınavı Soruları 10.12.2016 Soru (puan) 1 (20) 2 (20) 3 (20) 4 (20) 5 (20)

Detaylı

EĞİTİM NOTLARI 16 BASINÇLI HAVA HATLARI BASINÇLI HAVA HATLARI

EĞİTİM NOTLARI 16 BASINÇLI HAVA HATLARI BASINÇLI HAVA HATLARI Basınçlı hava, endüstriyel tesislerde yaygın bir şekilde kullanılan bir enerji türüdür. Basınçlı hava, dış ortamdan alınan havanın bir kompresörde belli bir oranda sıkıştırılmasıyla elde edilir. Serbest

Detaylı

Mustafa BARAN Ankara Sanayi Odası Genel Sekreter Yardımcısı

Mustafa BARAN Ankara Sanayi Odası Genel Sekreter Yardımcısı Mustafa BARAN Ankara Sanayi Odası Genel Sekreter Yardımcısı Enerji verimliliği / Sanayide enerji verimliliği Türkiye de enerji yoğunluğu Enerji tüketim verileri Türkiye de enerji verimliliği projeleri

Detaylı

TERMODİNAMİK II BUHARLI GÜÇ ÇEVRİMLERİ. Dr. Nezaket PARLAK. Sakarya Üniversitesi Makine Müh. Böl. D Esentepe Kampüsü Serdivan-SAKARYA

TERMODİNAMİK II BUHARLI GÜÇ ÇEVRİMLERİ. Dr. Nezaket PARLAK. Sakarya Üniversitesi Makine Müh. Böl. D Esentepe Kampüsü Serdivan-SAKARYA TERMODİNAMİK II BUHARLI GÜÇ ÇEVRİMLERİ Dr. Nezaket PARLAK Sakarya Üniversitesi Makine Müh. Böl. D-6 605 Esentepe Kampüsü 54180 Serdivan-SAKARYA BUHARLI GÜÇ ÇEVRİMLERİ Güç elde etmek amacıyla : iş akışkanı

Detaylı

TERMAL ve ENERJİ MÜHENDİSLİĞİ. Rıdvan YAKUT

TERMAL ve ENERJİ MÜHENDİSLİĞİ. Rıdvan YAKUT TERMAL ve ENERJİ MÜHENDİSLİĞİ Rıdvan YAKUT Termal ve Enerji Mühendisliği Bu bölümde, içten yanmalı motorlar, uçak itki sistemleri, ısıtma ve soğutma sistemleri, yenilenebilir enerji kaynakları, yenilenemez

Detaylı

PLC HAVAC HAVUZ TİP NEM ALMA SANTRALLERİ

PLC HAVAC HAVUZ TİP NEM ALMA SANTRALLERİ HAVAC HAVUZ TİP NEM ALMA SANTRALLERİ Gelişen yaşam şartlarının doğurduğu özel ortamlardan biride kapalı yüzme havuzlarıdır. Bu havuzlar yüzme sporun yaz kış aralıksız devam etmesini sağlamaktadır. Buna

Detaylı

Selçuk Üniversitesi. Mühendislik-Mimarlık Fakültesi. Kimya Mühendisliği Bölümü. Kimya Mühendisliği Laboratuvarı. Venturimetre Deney Föyü

Selçuk Üniversitesi. Mühendislik-Mimarlık Fakültesi. Kimya Mühendisliği Bölümü. Kimya Mühendisliği Laboratuvarı. Venturimetre Deney Föyü Selçuk Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Kimya Mühendisliği Bölümü Kimya Mühendisliği Laboratuvarı Venturimetre Deney Föyü Hazırlayan Arş.Gör. Orhan BAYTAR 1.GİRİŞ Genellikle herhangi bir akış

Detaylı

T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ÇİFT ANADAL EĞİTİM-ÖĞRETİM PLANI

T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ÇİFT ANADAL EĞİTİM-ÖĞRETİM PLANI T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ÇİFT ANADAL 2014-2015 EĞİTİM-ÖĞRETİM PLANI I. YARIYIL MM 101 GENEL MATEMATİK-I- 3 0 4 4 MM 103 LİNEER CEBİR 2 0 4 4 13 MM 105

Detaylı

ENERJİ VERİMLİLİĞİ MÜCAHİT COŞKUN

ENERJİ VERİMLİLİĞİ MÜCAHİT COŞKUN ENERJİ VERİMLİLİĞİ MÜCAHİT COŞKUN 16360019 1 İÇİNDEKİLER Enerji Yoğunluğu 1. Mal Üretiminde Enerji Yoğunluğu 2. Ülkelerin Enerji Yoğunluğu Enerji Verimliliği Türkiye de Enerji Verimliliği Çalışmaları 2

Detaylı

ELEKTRİK MOTORLARINDA VE UYGULAMALARINDA ENERJİ VERİMLİLİĞİ. Fatih BODUR

ELEKTRİK MOTORLARINDA VE UYGULAMALARINDA ENERJİ VERİMLİLİĞİ. Fatih BODUR ELEKTRİK MOTORLARINDA VE UYGULAMALARINDA ENERJİ VERİMLİLİĞİ Fatih BODUR Elektrik Motorları : Dönme kuvveti üreten makineler Elektrik motorunun amacı: Motor şaftına Dönme Momenti (T) ve Devir (n) sağlaması,iş

Detaylı

tmmob makina mühendisleri odası uygulamalı eğitim merkezi Buhar Kazanı Verim Hesapları Eğitimi

tmmob makina mühendisleri odası uygulamalı eğitim merkezi Buhar Kazanı Verim Hesapları Eğitimi tmmob makina mühendisleri odası uygulamalı eğitim merkezi Buhar Kazanı Verim Hesapları Eğitimi Alpaslan GÜVEN Makina Yük.Mühendisi Enerji Yöneticisi EEP Eğitmeni Ekim - 2012 BUHAR KAZANLARI Kazan: İçerisinde

Detaylı

Prof. Dr. Berna KENDİRLİ

Prof. Dr. Berna KENDİRLİ Prof. Dr. Berna KENDİRLİ Seracılıkta ortam sıcaklığının kontrol altında tutulması bitki büyümesi ve gelişmesi ile verim ve kalitesi üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Seralarda yetiştirilen ürünlerden

Detaylı

KANAL TİPİ KTS 021001 TK. Teba

KANAL TİPİ KTS 021001 TK. Teba KANAL TİPİ KLİMA SANTRALI TLPU-P Teba 1 KANAL TİPİ KLİMA SANTRALLARI Kanal tipi klima santralları, orta büyüklükteki alanların ısıtma, soğutma ve havalandırma ihtiyacını karşılar. Yüksekliklerinin az olması

Detaylı

Akışkanların Dinamiği

Akışkanların Dinamiği Akışkanların Dinamiği Akışkanların Dinamiğinde Kullanılan Temel Prensipler Gaz ve sıvı akımıyla ilgili bütün problemlerin çözümü kütlenin korunumu, enerjinin korunumu ve momentumun korunumu prensibe dayanır.

Detaylı

ISI DEĞİŞTİRİCİLERLE İLGİLİ ÖRNEK SORU VE ÇÖZÜMLERİ

ISI DEĞİŞTİRİCİLERLE İLGİLİ ÖRNEK SORU VE ÇÖZÜMLERİ ISI DEĞİŞTİRİCİLERLE İLGİLİ ÖRNEK SORU VE ÇÖZÜMLERİ.) Çift borulu paralel akışlı bir ısı değiştirici soğuk musluk suyunun sıcak su ile ısıtılmasında kullanılmaktadır. Sıcak su (cc pp 4.5 kj/kg. ) boruya

Detaylı

HİDROLİK. Yrd. Doç. Dr. Fatih TOSUNOĞLU

HİDROLİK. Yrd. Doç. Dr. Fatih TOSUNOĞLU HİDROLİK Yrd. Doç. Dr. Fatih TOSUNOĞLU Ders Hakkında Genel Bilgiler Görüşme Saatleri:---------- Tavsiye edilen kitaplar: 1-Hidrolik (Prof. Dr. B. Mutlu SÜMER, Prof. Dr. İstemi ÜNSAL. ) 2-Akışkanlar Mekaniği

Detaylı

Enerji Verimlilik Kanunu

Enerji Verimlilik Kanunu Enerji Verimlilik Kanunu 2007 yılı itibariyle yürürlükte olan Enerji Verimliliği Kanunu sonucu, toplam inşaat alanı 2000 m 2 ve üzeri olan binalarda merkezi ısıtma sistemi kullanımı zorunlu hale gelmiştir.

Detaylı

YAKITLAR, KAZANLAR VE FIRINLARDA ENERJI VERIMLILIĞI, BUHAR VE BASINÇLI HAVA SISTEMLERINDE ENERJI VERIMLILIĞI

YAKITLAR, KAZANLAR VE FIRINLARDA ENERJI VERIMLILIĞI, BUHAR VE BASINÇLI HAVA SISTEMLERINDE ENERJI VERIMLILIĞI YAKITLAR, KAZANLAR VE FIRINLARDA ENERJI VERIMLILIĞI, BUHAR VE BASINÇLI HAVA SISTEMLERINDE ENERJI VERIMLILIĞI Prof. Dr. Ayten ONURBAŞ AVCIOĞLU E-mail: onurbas@agri.ankara.edu.tr Ankara Üniversitesi Ziraat

Detaylı

Bölüm 7 ENTROPİ. Bölüm 7: Entropi

Bölüm 7 ENTROPİ. Bölüm 7: Entropi Bölüm 7 ENTROPİ 1 Amaçlar Termodinamiğin ikinci kanununu hal değişimlerine uygulamak. İkinci yasa verimini ölçmek için entropi olarak adlandırılan özelliği tanımlamak. Entropinin artış ilkesinin ne olduğunu

Detaylı

Deneyin Adı: Isı Geri Kazanımlı, Sıcaklığı Oransal Olarak Kontrol Edilen Sıcak Hava Üretim Sistemi

Deneyin Adı: Isı Geri Kazanımlı, Sıcaklığı Oransal Olarak Kontrol Edilen Sıcak Hava Üretim Sistemi Deneyin Adı: Isı Geri Kazanımlı, Sıcaklığı Oransal Olarak Kontrol Edilen Sıcak Hava Üretim Sistemi Deneyin yapılacağı yer: Enerji Sistemleri Mühendisliği Bölümü Laboratuar Binası, 2. Kat Enerji Verimliliği

Detaylı

T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ YANDAL EĞİTİM-ÖĞRETİM PLANI

T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ YANDAL EĞİTİM-ÖĞRETİM PLANI T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ YANDAL 2014-2015 EĞİTİM-ÖĞRETİM PLANI I. YARIYIL MM 101 GENEL MATEMATİK-I- 3 0 4 4 MM 103 LİNEER CEBİR 2 0 4 4 MM 105 FİZİK-I

Detaylı

GİRİŞ TURBO MAKİNALARIN TANIMI SINIFLANDIRMASI KULLANIM YERLERİ

GİRİŞ TURBO MAKİNALARIN TANIMI SINIFLANDIRMASI KULLANIM YERLERİ GİRİŞ TURBO MAKİNALARIN TANIMI SINIFLANDIRMASI KULLANIM YERLERİ Turbo kelimesinin kelime anlamı Turbo yada türbin kelimesi latince kökenli olup anlamı bir eksen etrafında dönen parçadır. 1 TANIM Turbo

Detaylı

BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MÜHENDİSLİKTE DENEYSEL METODLAR -I BERNOULLİ DENEYİ FÖYÜ 2014 1. GENEL BİLGİLER Bernoulli denklemi basınç, hız

Detaylı

IGH. Isı Geri Kazanımlı Taze Hava Cihazı

IGH. Isı Geri Kazanımlı Taze Hava Cihazı Isı Geri Kazanımlı Taze Hava Cihazı Systemair HSK Isı Geri Kazanımlı Havalandırma Sistemi kısaca IGH olarak adlandırılmaktadır. IGH, ısı enerjisini eşanjörler ve fanlar yardımı ile geri kazanarak enerji

Detaylı

4.Sıkıştırılamayan Akışkanlarda Sürtünme Kayıpları

4.Sıkıştırılamayan Akışkanlarda Sürtünme Kayıpları 4.Sıkıştırılamayan Akışkanlarda Sürtünme Kayıpları Bursa Teknik Üniversitesi DBMMF Kimya Mühendisliği Bölümü 1 1. Amaç Sıkıştırılamayan bir akışkan olan suyun silindirik düz bir boru içerisinde akarken

Detaylı

1000-200000 m3/h, 400-1500 Pa. Kavrama, kayış-kasnak veya direk tahrik Eurovent e göre Kısa/Uzun gövde; kılavuz giriş kanatlı/kanatsız

1000-200000 m3/h, 400-1500 Pa. Kavrama, kayış-kasnak veya direk tahrik Eurovent e göre Kısa/Uzun gövde; kılavuz giriş kanatlı/kanatsız Aksiyal fanlar Üretimin açıklanması Değişik rotor türleri için, çıkış konumu, gövde geometrisi, gövde sacı kalınlığı, ve malzesi yönünden geniş bir seçme olanağı bulunmaktadır. Aşağıdaki açıklamalar standart

Detaylı

1-Kömür Kazanları : Yakma havası emilmesi kazandaki, bağlantı kanallarındaki ve bacadaki dirençlerin karşılanması baca çekişi ile gerçekleşir.

1-Kömür Kazanları : Yakma havası emilmesi kazandaki, bağlantı kanallarındaki ve bacadaki dirençlerin karşılanması baca çekişi ile gerçekleşir. 10. BACALAR Bacanın görevi atık gazın çevreye zarar vermeyecek şekilde kazandan çıkmasını sağlamak ve sıcak gazın kazanda istenilen hızda dolaşabilmesi için gerekli çekişi sağlamaktır. Bacalar doğal çekişli

Detaylı

NOT: Toplam 5 soru çözünüz, sınav süresi 90 dakikadır. SORULAR VE ÇÖZÜMLER

NOT: Toplam 5 soru çözünüz, sınav süresi 90 dakikadır. SORULAR VE ÇÖZÜMLER Adı- Soyadı: Fakülte No : Gıda Mühendisliği Bölümü, 2015/2016 Öğretim Yılı, Güz Yarıyılı 00391-Termodinamik Dersi, Bütünleme Sınavı Soru ve Çözümleri 20.01.2016 Soru (puan) 1 (20) 2 (20) 3 (20) 4 (20)

Detaylı

Yapı Teknolojisinde Yenilenebilir Enerjiler ve Alternatif Sistemler. Prof. Dr. T. Hikmet Karakoç Anadolu Üniversitesi 07 Şubat 2009

Yapı Teknolojisinde Yenilenebilir Enerjiler ve Alternatif Sistemler. Prof. Dr. T. Hikmet Karakoç Anadolu Üniversitesi 07 Şubat 2009 Yapı Teknolojisinde Yenilenebilir Enerjiler ve Alternatif Sistemler Prof. Dr. T. Hikmet Karakoç Anadolu Üniversitesi 07 Şubat 2009 1/44 2/44 ENERJİ ETKİN BİNA : Tasarımından, kullanılıp son bulmasına (yıkılma,

Detaylı

Öğrenci No: Adı Soyadı:

Öğrenci No: Adı Soyadı: Final Sınavı 06.0.207 5:00 Öğrenci No: Adı Soyadı: İmza SORU. a) Debi nedir, debi ölçerler nelerdir? En hassas ve basit debi ölçme nasıl yapılır, avantajı ve dezavantajı nedir? Debinin enerji tasarrufu

Detaylı

Pompa tarafından iletilen akışkanın birim ağırlığı başına verilen enerji (kg.m /kg), birim olarak uzunluk birimi (m) ile belirtilebilir.

Pompa tarafından iletilen akışkanın birim ağırlığı başına verilen enerji (kg.m /kg), birim olarak uzunluk birimi (m) ile belirtilebilir. 2.3.1. Pompalar Öteki sanayi kesimlerinde olduğu gibi, gıda sanayinde de çeşitli işlem aşamalarında, akışkanların iletiminde pompalar kullanılır. Örneğin; işlemlerde gerekli su, buhar, elde edilen sıvı

Detaylı

ENERJİ VERİMLİLİĞİ EĞİTİM MERKEZİ

ENERJİ VERİMLİLİĞİ EĞİTİM MERKEZİ ENERJİ VERİMLİLİĞİ EĞİTİM MERKEZİ SANAYİDE ENERJİ VERİMLİLİĞİ Aralık 2014 - Ocak 2015 18.11.2014 Türkiye nin ilk enerji verimliliği danışmanlık şirketlerinden ESCON, endüstriyel işletmelere yönelik enerji

Detaylı

VANTİLATÖR DENEYİ. Pitot tüpü ile hız ve debi ölçümü; Vantilatör karakteristiklerinin devir sayısına göre değişimlerinin belirlenmesi

VANTİLATÖR DENEYİ. Pitot tüpü ile hız ve debi ölçümü; Vantilatör karakteristiklerinin devir sayısına göre değişimlerinin belirlenmesi VANTİLATÖR DENEYİ Deneyin amacı Pitot tüpü ile hız ve debi ölçümü; Vantilatör karakteristiklerinin devir sayısına göre değişimlerinin belirlenmesi Deneyde vantilatör çalışma prensibi, vantilatör karakteristiklerinin

Detaylı

Enerji ve İklim Haritası

Enerji ve İklim Haritası 2013/2 ENERJİ İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Enerji ve Çevre Yönetimi Dairesi Başkanlığı Enerji ve İklim Haritası Uzm. Yrd. Çağrı SAĞLAM 22.07.2013 Redrawing The Energy Climate Map isimli kitabın çeviri özetidir.

Detaylı

ENERJİ VERİMLİLİĞİ EĞİTİM MERKEZİ

ENERJİ VERİMLİLİĞİ EĞİTİM MERKEZİ ENERJİ VERİMLİLİĞİ EĞİTİM MERKEZİ SANAYİDE ENERJİ VERİMLİLİĞİ Mayıs-Haziran 2015 14.04.2015 Türkiye nin ilk enerji verimliliği danışmanlık şirketlerinden ESCON, endüstriyel işletmelere yönelik enerji

Detaylı

Enervis H o ş g e l d i n i z Ocak 2015

Enervis H o ş g e l d i n i z Ocak 2015 Enervis H o ş g e l d i n i z Ocak 2015 Enervis Sanayide Enerji Verimliliği Hizmetleri Soğutmanın Temelleri Doğalgazlı Soğutma Otomotiv Fabrikası İçin Örnek Çalışma Örnek Çalışma Sonuçları Enervis Sanayide

Detaylı

YOĞUŞMA DENEYİ. Arş. Gör. Emre MANDEV

YOĞUŞMA DENEYİ. Arş. Gör. Emre MANDEV YOĞUŞMA DENEYİ Arş. Gör. Emre MANDEV 1. Giriş Yoğuşma katı-buhar ara yüzünde gerçekleşen faz değişimi işlemi olup işlem sırasında gizli ısı etkisi önemli rol oynamaktadır. Yoğuşma yoluyla buharın sıvıya

Detaylı

Dr. Murat Çakan. İTÜ Makina Fakültesi Makina Mühendisliği Bölümü BUSİAD Enerji Uzmanlık Grubu 17 Nisan 2018, BURSA

Dr. Murat Çakan. İTÜ Makina Fakültesi Makina Mühendisliği Bölümü BUSİAD Enerji Uzmanlık Grubu 17 Nisan 2018, BURSA Dr. Murat Çakan İTÜ Makina Fakültesi Makina Mühendisliği Bölümü cakanmu@itu.edu.tr BUSİAD Enerji Uzmanlık Grubu 17 Nisan 2018, BURSA 1. Ön Bilgiler 2. Bina Soğutma Yüklerinin Azaltılması 2.1. Mimari Tasarım

Detaylı

MAKİNE MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ Ders 3

MAKİNE MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ Ders 3 Enerji Kaynakları MAKİNE MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ Ders 3 Enerji kaynakları Yakıtlar Doğa kuvvetleri Özel doğa kuvvetleri Yrd. Doç. Dr. Yüksel HACIOĞLU Katı Sıvı Gaz Odun Petrol Doğal Gaz Hidrolik Güneş Rüzgar

Detaylı

Yararlanılan Kaynaklar: 1. Kurt, H., Ders Notları 2. Genceli, O.F., Isı Değiştiricileri, Birsen Yayınevi, Dağsöz, A. K.

Yararlanılan Kaynaklar: 1. Kurt, H., Ders Notları 2. Genceli, O.F., Isı Değiştiricileri, Birsen Yayınevi, Dağsöz, A. K. Yararlanılan Kaynaklar: 1. Kurt, H., Ders Notları 2. Genceli, O.F., Isı Değiştiricileri, Birsen Yayınevi, 1999. 3. Dağsöz, A. K., Isı Değiştiricileri, 1985. 4. Kakaç, S.,andLiu, H., Selection,RatingandThermal

Detaylı

ENERJİ VERİMLİLİĞİ EĞİTİM MERKEZİ

ENERJİ VERİMLİLİĞİ EĞİTİM MERKEZİ ENERJİ VERİMLİLİĞİ EĞİTİM MERKEZİ SANAYİDE ENERJİ VERİMLİLİĞİ Ocak - Haziran 2015 07.01.2015 Türkiye nin ilk enerji verimliliği danışmanlık şirketlerinden ESCON, endüstriyel işletmelere yönelik enerji

Detaylı

DAIKIN ALTHERMA HİBRİT ISI POMPASI

DAIKIN ALTHERMA HİBRİT ISI POMPASI Isı tüketimi( kwh) DAIKIN ALTHERMA HİBRİT ISI POMPASI Türker Pekgüç Daikin Türkiye Isıtma Ürünleri Şefi İletişim adresi: t.pekguc@daikin.com.tr Daikin Altherma Hibrit Isı Pompası, son teknolojiye sahip

Detaylı