GİRİŞİMCİLİK VE KÜÇÜK İŞLETME YÖNETİMİ ÖĞR.GÖR. AYNUR ARSLAN

Transkript

1 GİRİŞİMCİLİK VE KÜÇÜK İŞLETME YÖNETİMİ ÖĞR.GÖR. AYNUR ARSLAN GİRİŞİMCİLİK KAVRAMI VE ÖZELLİKLERİ GİRİŞİMCİLİKTE BAŞARI FAKTÖRLERİVE BAŞARISIZLIK NEDENLERİ İŞLETMELERİN KURULUŞ SÜRECİ VE AMAÇLARI İŞLETMENİN HUKUKSAL YAPISI VE TÜRLERİ KOBİLER VE KOBİ LERİN ORTAK ÖZELLİKLERİ KÜÇÜK İŞLETMELERDEYÖNETİM FONKSİYONU VE YENİ YÖNETİM YAKLAŞIMLARI KÜÇÜK İŞLETMELERDE ÜRETİM FONKSİYONU VE YENİ ÜRETİM SİSTEMLERİ KÜÇÜK İŞLETMELERDE PAZARLAMA FONKSİYONU KOBİ LEREİN EKONOMİK VE SOSYAL SİSTEME KATKILARI, GÜÇLÜ VE ZAYIF YÖNLERİ KÜÇÜK İŞLETMELERE DESTEK SAĞLAYAN KURULUŞLAR KÜÇÜK İŞLETMELERİN SORUNLARI VE ÇÖZÜM YOLLARI KAYNAK: Girişimcilik ve küçük işletme yönetimi Yrd. Doç Dr. Orhan küçük

2 GİRİŞİMCİLİK KAVRAMI VE ÖZELLİKLERİ İşletme nedir? İşletme yönetimi nedir? İşletme fonksiyonu nedir?

3 GİRİŞİMCİLİK KAVRAMI VE ÖZELLİKLERİ İşletmelerin yapısal ve yönetsel alanlarında köklü değişiklikler yapma sebepleri nedir? Teknolojinin hızla gelişmesi Rekabetin küreselleşmesi

4 GİRİŞİMCİLİK KAVRAMI VE ÖZELLİKLERİ

5 GİRİŞİMCİLİK KAVRAMI VE ÖZELLİKLERİ Sanayi Devrimi ya da Endüstri Devrimi, Avrupa'da 18. ve 19. yüzyıllarda yeni buluşların üretime olan etkisi ve buhar gücüyle çalışan makinaların makinalaşmış endüstriyi doğurması, bu gelişmelerin de Avrupa'daki sermaye birikimini artırmasına denir.

6 GİRİŞİMCİLİK KAVRAMI VE ÖZELLİKLERİ İŞLETMECİLİKTE DEVRİM ÖRGÜTSEL DEVRİM Her örgütsel yapı belli bir amacı yerine getirmek için çeşitli faaliyetlerde bulunur. İşletmeler de amaçlarına ulaşmak için çok çeşitli faaliyetleri yerine getirirler. Söz konusu faaliyetler benzerliklerine göre gruplandırılır. Bu faaliyet gruplarına İŞLETME FONKSİYONU denir.

7 GİRİŞİMCİLİK KAVRAMI VE ÖZELLİKLERİ Belli Başlı İşletme Fonksiyonları: ÜRETİM PAZARLAMA MUHASEBE FİNANSMAN İNSAN KAYNAKLARI ARAŞTIRMA- GELİŞTİRME HALKLA İLİŞKİLER İLETİŞİM

8 GİRİŞİMCİLİK KAVRAMI VE ÖZELLİKLERİ MODERN TOPLUM nedir? İŞLETME YÖNETİMİ nedir? Yönetim ve işletme yönetimini birbirinden ayıran farklılıklar nelerdir? Ortak amacın iktisadi olması Sosyo-teknik bir niteliğe sahip olması

9 GİRİŞİMCİLİK KAVRAMI VE ORTAYA ÇIKIŞI Girişimciliğin günümüzde herkes tarafından yaygın olarak bilinen ve kabul görmüş tanımı ilk olarak 1755 yılında Fransız asıllı İrlandalı ekonomist Richard Cantillon tarafından yapılmıştır.cantillon a göre girişimci,kar elde etmek amacıyla işi organize eden ve işin riskini üstlenen kişidir.

10 GİRİŞİMCİLİK KAVRAMI VE ORTAYA ÇIKIŞI Schumpeter e göre girişimci; -yeni ürünler (mal veya hizmet ) -yeni süreçler geliştirme, -yeni ihracat pazarları bulma, -yeni hammadde,yarı mamül arz kaynakları bulma ya da, -yeni bir organizasyon yapısı oluşturma gibi,işletme açısından yeni kombinasyonlar yaratarak mevcut ekonomik düzeni yıkan bir kişidir.bunu da yıkıcı girişimcilik (desctructive entrepreneurship) olarak ifade etmektedir.

11 GİRİŞİMCİLİK KAVRAMI VE ORTAYA ÇIKIŞI PROFESYONEL YÖNETİCİ: birden çok girişimcinin bulunduğu fakat hiçbirinin yönetici olmadığı işletmelerde yönetim etkinliğinin bunu meslek olarak seçen birine bırakılması işletmenin profesyonelce yönetildiği anlamına gelir.. Profesyonel yönetici; işletmenin risk dışındaki tüm yetki ve sorumluluklarını üzerinde taşıyan ve mesleği profesyonelce yerine getiren kişidir. Bu kişinin yönetim ilke ve yöntemlerini bilmesi gerekir. Profesyonel yöneticilik deneysel becerilerin, geleneksel kuralların aksine Yönetim Bilimine dayanmaktadır

12 GİRİŞİMCİLİK KAVRAMI VE ORTAYA ÇIKIŞI MART AYININ İLK HAFTASI GİRİŞİMCİLİK HAFTASI Teknik, ekonomik, sosyolojik ve psikolojik bağlamlarda ve her türlü örgütlerde geçekleşmekte olan girişimciliğin günümüzde çok çeşitli tanımları yapılmaktadır.

13 GİRİŞİMCİLİK KAVRAMI VE ORTAYA ÇIKIŞI Bunlardan bazıları şunlardır. Girişimcilik, iktisadi mal veya hizmet üretimi için gerçek veya tüzel kişilerce üretim faktörlerinin bir araya getirilerek, ekonomik fırsatların yeni değerlere dönüştürüldüğü organizasyonun sağlanmasıdır. Bir atasözünde ifade edildiği gibi girişimci, un, yağ ve şekeri tedarik edip helvayı yapan kişidir.

14 SIRA SİZDE Un, şeker ve yağ olmasına rağmen helva yapılamaması örneği hangi açılardan girişimci ve girişimcilikle ilişkilendirilebilir?

15 Un, şeker ve yağ olmasına rağmen helva yapılamıyor olmasıyla, emek, doğa ve sermayenin hazır olması ve fakat bunları harekete geçirecek dördüncü üretim faktörü olan girişimcinin ve girişimciliğin önemi vurgulanmak istenmektedir.

16 GİRİŞİMCİLİK KAVRAMI VE ORTAYA ÇIKIŞI Bir diğer tanıma göre girişimcilik, mevcut veya potansiyel faaliyet alanlarında, yeni kaynak bileşenlerinin ortaya çıkarılması, yeni fırsatların araştırılması ve keşfedilmesi, risk alınarak üretim faktörlerinin bir araya getirilmesi ile katma değer yaratacak yeni organizasyonlar veya işler yaratma sürecidir.

17 GİRİŞİMCİLİK KAVRAMI VE ORTAYA ÇIKIŞI Kısaca girişimcilik; ürünlerin, süreçlerin, organizasyonların ve pazarların yeni bileşenlerinin oluşturulduğu bir süreçtir. Girişimcilik yeni ve bilinmeyen bilginin yaratılması sürecidir.

18 GİRİŞİMCİLİK KAVRAMI VE ORTAYA ÇIKIŞI Girişimcilik, gerekli zaman ve çabanın tahsis edilmesiyle finansal, psikolojik ve sosyal risklerin alınması yoluyla parasal kazançların ve kişisel tatminin elde edildiği katma değeri olan farklı eylemler ortaya koyma sürecidir.

19 GİRİŞİMCİLİK KAVRAMI VE ORTAYA ÇIKIŞI Girişimcilik, bir bireyin veya bir grubun bir organizasyon vasıtasıyla değer yaratma, karlı bir işi başlatma veya büyütme, yeni bir mal ya da hizmet sunma ve katma değer yaratma süreçleridir.

20 GIRIŞIMCILIĞIN TARIHÇESI İnsanoğlunun tarihin ilk yıllarından bu yana yaşamak ve ihtiyaçlarını karşılamak için yaptığı her faaliyet aslında basitçe girişim olarak nitelendirilebilir. Avcılık, balıkçılık, çiftçilik, hayvancılık, ticaret vb. gibi her türlü faaliyet tarihin ilk dönemlerinden beri insanoğlunun girişimci olduğunu ortaya koyuyor. Öyleyse her insan öyle veya böyle girişimci görünüyor. Hatta geçmişteki atalarımız bizlerden daha girişimciydiler.

21 GIRIŞIMCILIĞIN TARIHÇESI İlkel insan, bugün girişimciliğin tanımlarında ortaya konulan tüm özellikleri içinde barındırmaktaydı. Risk alıyorlardı, yenilik yapıyorlardı, yaşamlarını ortaya koyuyorlardı, fakat yaptıkları tüm bu faaliyetlerin tek amacı hayatlarını devam ettirebilmek ve daha iyi yaşamaktı. Girişimcilik İlk kez 18. yüzyılın başında Fransız ekonomist Richart Canutillo tarafından tanımlanmıştır. Avrupa'daki bu ilk girişimciler ticaretten kazandıklarıyla güçlenmişler,

22 GIRIŞIMCILIĞIN TARIHÇESI Güçlendikçe siyasi alanda hak kazanmışlar ve kazandıkları haklarla kendileri için daha elverişli bir Avrupa oluşturmuşlardır. Böylece sınırlar yeniden çizilmiş, siyasi sistemler değişmiş, kazanmak ve daha çok kazanarak belirli sınırlar içinde zenginliği artırmak Avrupa'nın temeli olmuştur.

23 GİRİŞİMCİLİĞİN ÖNEMİ Girişimciliğin önemi; toplumsal ihtiyaçların saptanması, bu ihtiyaçları karşılamaya yönelik uygun yatırımların gerçekleştirilmesi ve bunların sonucunda istihdam, gelir, yaşam ve kalitesinin artırılması ile ilgilidir. Varlığı koruma, bağımsızlık, demokratik rejim Girişimcilik ülke kalkınmasında olduğu kadar, günümüzde bölgesel, yöresel (yerel), kentsel, kırsal kalkınmada önemi hızla artan bir olgudur.

24 GİRİŞİMCİLİĞİN ÖNEMİ Ülkemizde son yıllarda bölgeler ve iller arasında gözlenen hızlı değişmeler makro politikalar yanında, girişimcilik faktörüne olan ilgiyi artırmıştır. Kısaca girişimciliğin önemi kalkınmaya sağladığı katkılar açısındandır. Oynamaktan maksat kazanmaktır. Girişimcilikten maksat kalkınmaktır.

25 GİRİŞİMCİNİN AMACI: Girişimci bir mal veya hizmeti üretmek, pazarlamak için kendine ait ya da başka kişi ya da kurumlardan sağladığı kaynaklarla üretim faktörlerinin bir araya getiren, bu faaliyeti yaparken ortaya çıkabilecek zararı da göze alan kişidir. Buna göre girişimcinin başlıca amaçları şunlardır: İşletmenin stratejisini belirleme Yönetim organizasyon politikalarını belirleme Üretim faktörlerini temin ederek üretim faaliyetine geçme Yeni mal ve hizmetler bulma, yeni üretim yöntemleri, dağıtım kanalları araştırmak Çevreyi takip etme. İşletmenin karşısına çıkacak gelişme ve değişmelerin fırsat mı yoksa tehdit mi oluşturacağını tahmin etme. Fırsatların değerlendirilmesi, tehditlerden zarar görülmemesi için gerekli tedbirleri alma Teknolojideki değişme ve gelişmeleri üretim sürecine uygulayabilme faaliyetlerinin daha ucuz ve kaliteli yapılabilmesi için sürekli çaba içinde bulunma ve çeşitli riskleri karşılamak.

26 GİRİŞİMCİNİN TOPLUMSAL MİSYONU Girişimcilerin bulundukları topluma karşı çok önemli misyonları vardır. Bunları kısaca şöyle sıralayabiliriz: 1. Az gelişmiş ülkelerde en önemli sorunlardan biri işsizliktir. İşsizlik ürün/hizmet üretimi için yeni yatırımların yapılmaması sonucunda doğar. İşsizlikten kurtulmanın en etkin yolu, kişilerin kendi işlerini kurmalarıdır. Girişimci sayısı ne kadar artarsa, istihdam oranı da o kadar artar.

27 GİRİŞİMCİNİN TOPLUMSAL MİSYONU 2. Girişimci sayısının artması ile toplumsal refah düzeyi, insanların hayat standartları da yükselecektir. Girişimcilikte asıl amacın, daha çok para kazanmak olarak düşünülse de, para sadece bütünün bir parçasıdır. Asıl amaç toplumsal yaşam kalitesini artırmaktır. 3. Girişimciler hem bilim ve teknolojiyi kullanarak, hem de bu alanlara kaynak aktararak bilim ve teknolojinin gelişmesine ön ayak olurlar. 4. Girişimciler yurtdışında, kendi ülkelerinin reklamını yaparlar.

28 GİRİŞİMCİNİN TOPLUMSAL MİSYONU 5. Girişimciler kullanılmayan potansiyelleri kullanarak, bunların atıl olmalarını önlerler. Örneğin turistik bölgelerde insanların evlerini pansiyon olarak kullanmaları. Girişimcilikle ilgili diğer kavramlar: Esnaflık Tacirlik İşletme sahipliği Teknisyenlik- teknotraklık Yöneticilik Alt düzey yöneticiler Orta düzey yöneticiler Üst düzey yöneticiler Fabrika yöneticiliği Liderlik Koçluk

29 GIRIŞIMCILIĞIN TEMEL FONKSIYONLARI Yeni mal veya hizmet üretmek Yeni üretim yöntemleri geliştirmek ve uygulayabilmek Endüstride yeni organizasyonlar kurabilmek Yeni pazarlara ulaşmak Hammaddelerin vb maddelerin(yarı mamul) yeni kaynaklar bulmak

30 GIRIŞIMCILIĞIN TEMEL FONKSIYONLARI Girişimci herşeyden önce bir insandır. Bu nedenle girişimciler yaşadıkları sosyo- ekonomik ortamın ürünüdürler. Fakat girişimciyi diğer insanlardan ayıran bir takım özellikler vardır ki bunlar aşağıdaki gibi sıralanabilir: Kaynaklar hakkında öngörüde bulunmak, işi planlamak İnsanlar ile çalışmak, onları örgüt içinde bulunmaya razı etmek Girdi sağlamak, örgüt içinde girdileri işleyerek tekrar kullanıma sunmak ve kar sağlamak

31 Sizce girişimcilik neden devamlılık gerektiren bir süreçtir?

32 Bildiğiniz gibi dış girişimcilik iletmelerin kuruluş aşamasında oldukça önemlidir. İşletmenin devamlılığı için ise başlangıçta sarf edilen bu girişimci çabaların iç girişimcilik şeklinde devam ettirilmesi gerekir. Artan rekabet ortamında başarılı olup ayakta kalman n sırrı sürekli gelişim ve sürekli yenilikçiliktir. Bu nedenle girişimciliğin yinelenen bir süreç olarak devamlılık arz etmesi önemlidir.

33 BİR KADIN GİRİŞİMCİ ÖYKÜSÜ: DİLEK ŞEKER Mudanya ya bağlı Zeytinbağı ilçesinde yaşayan Dilek Şeker başarılı girişimcilik öyküsünü şu şekilde özetliyor: Reçel kavanozlarımı ve kimyacı ablamın ürettiği sabunları alarak TESK E başvurdum. 6 aylık eğitimin ardından BTSO nun düzenlediği Ulusal Girişimcilik Kongresi kapsamında düzenlenen yarışmaya katıldım ve 124 proje arasından, sabun projesiyle 1. oldum. Oradan aldığım T10 bin lik teşvik ödülüyle evimin altında reçel atölyemi kurdum ve çok amatörce üretim yapmaya başladım. Bazı otellere, firmalara satmaya başladım. Tamamen doğal, ev yapımı 26 çeşit reçel ve tamamen doğal ürünlerden elde edilen lavanta, tarçın, karanfil, rezene, nane, kekik, ısırgan ve biberiyeli sabunlarımızı alanlar çok beğeniyor. Günde 30 kavanozla başladığım reçel üretiminde şimdi bin kavanoza kadar çıkabiliyoruz. Bu ürünleri özellikle İstanbul daki doğal ürün satan yerlere gönderiyoruz. AB den gelen desteklerden, kadın girişimcilerin öncelikli olarak yararlandırılması gerek. Kadın isterse başaramayacağı iş yok. Yeter ki kadınlarımız istiyorum desinler. Çocukluğumdan beri hep küçük bir dükkanım olsun istemiştim. Bunu da başardım

34 Girişimci olunur mu girişimci doğulur mu?

35 Girişimcilik sadece bir grup azınlığın tekelinde olan, doğuştan gelen genetik bir ayrıcalık olarak algılanmamalıdır. Günümüzde girişimcilik eğitimine verilen önemin giderek artması, gerek ülkemizde gerekse yurt dışında bu konuda üniversite düzeyinde eğitim veriliyor olması, girişimciliğin geliştirilebilen bir yetenek olduğunun kanıtıdır.

36 KENDİMİZİ SINAYALIM 1. Girişimcilik kavramıyla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? a. Girişimcilik ingilizce kökenli bir terimdir. b. Girişimcilikte sezgilere yer yoktur. c. Kapitalizmin üç temel özgürlüğünden biri girişimciliktir. d. Girişimcilik yenilikçilik içermeyen bir süreçtir. e. Girişimcilik sadece işletmelerin kuruluş aşamasında önemlidir.

37 c. Kapitalizmin üç temel özgürlüğünden biri girişimciliktir.

38 2. Aşağıdakilerden hangisi girişimcilik sürecinin bileşenlerinden biri değildir? a. Takipçilik b. Fırsatları görme c. Yenilikçilik d. Risk alma e. Harekete geçme

39 a. Takipçilik

40 3. Aşağıdakilerden hangisi bir girişimcide olması gereken vasıflardan biri değildir? a. Zeka b. Aşırı hırs c. Yüksek motivasyon d. Dinamizm e. Girişkenlik

41 b. Aşırı hırs

42 4. Aşağıdakilerden hangisi girişimcinin temel özelliklerinden biri değildir? a. Yaratıcı olması b. Emir almayı sevmemesi c. İlişki yönetim yeteneklerinin kuvvetli olması d. Özel ve kamu sektörüyle iyi ilişkiler kurması e. Taklitçi olması

43 e. Taklitçi olması

44 SON

45 GİRİŞİMCİLİK TÜRLERİ Girişimcilik değişik bakış açılarından farklı biçimlerde tanımlanabilir. Bunlardan bazıları aşağıda sunulmuştur. FIRSAT GİRİŞİMCİLİĞİ Fırsat girişimciliği temelde, pazardaki mevcut fırsatları görerek ya da potansiyel fırsatları sezinleyerek, mevcut olan bir mal veya hizmeti pazara sunmaktır. Girişimci, geleceğe ait öngörülerde bulunarak, doğabilecek fırsatları kollar ve karlı olabilecek alanlara yatırım yapar.

46 GİRİŞİMCİLİK TÜRLERİ FIRSAT GİRİŞİMCİLİĞİ Bu tür girişimcilik, pazardaki fırsatları değerlendirebilecek görüş açısına ve kar edebilecek biçimde kaynakları organize ederek, organizasyon yeteneğini gerektirir. Fırsat girişimciliğinde pazardaki potansiyel fırsatların kollanması ve buna göre yatırımlara girilmesi önemlidir.

47 GİRİŞİMCİLİK TÜRLERİ YARATICI (YENİLİKÇİ) GİRİŞİMCİLİK Yaratıcı girişimcilik, yeni bir fikir veya buluşu, ya da mevcut olan bir mal veya hizmetin dizayn, fiyat, kalite gibi yönlerden iyileştirilerek pazara sunulmasıdır. Yaratıcı girişimcilikte mevcut ürünlerde tasarım veya kullanım itibari ile bazı değişiklikler yapılması, hatta, tüketici beklentilerinin de ötesinde mevcut olmayan ürünleri yeni bir fikir veya buluşun pazara sürülmesi şeklinde üreterek, piyasaya sunmak önemlidir

48 GİRİŞİMCİLİK TÜRLERİ YARATICI (YENİLİKÇİ) GİRİŞİMCİLİK Fırsat girişimciliğinde pazardaki potansiyel fırsatların kollanması ve buna göre yatırımlara girişilmesi, yaratıcı girişimcilikte ise mevcut ürünlerde tasarım veya kullanım itibarı ile bazı değişiklikler yapılması hatta işletmelerin tüketici beklentilerinin de ötesine geçerek mevcut olmayan ürünleri yeni bir fikir veya buluşun pazara sürülmesi şeklinde üreterek müşterilerin kullanımına sunmaları önemli bir ayrıntıdır.

49 GİRİŞİMCİLİK TÜRLERİ TAKİPÇİ GİRİŞİMCİLİK Piyasadaki gelişmeleri izlemekle yetinen, bu gelişmelere göre davranan, yenilik yapan girişimcilerin yolundan gitmeyi içeren girişimcilik türüdür. Bu girişimcilik türünde girişimcilerin yeni girişimcileri izlemekle yetindikleri görülmektedir. Fakat girişimciliğin dinamik yapısı nedeniyle roller her an değişmektedir. Başlangıçta dinamik bir hareket yeteneği kazanan yenilikçi bir girişimci zamanla takipçi bir girişimci haline gelebildiği gibi zamanla takipçi bir girişimcinin yenilikçi bir girişimci durumuna gelmesi de söz konusudur.

50 GİRİŞİMCİLİK TÜRLERİ İÇ GİRİŞİMCİLİK Faaliyet halindeki organizasyonlardaki girişimcilik olarak ele alınan iç girişimcilik; organizasyonel ve genel ekonomik gelişmede çok önemli bir dinamik unsur olarak değerlendirilmektedir. İç girişimciliğin önemi, işletmeleri gerek karlılık gerekse ekonomik büyüme bakımından yeniden canlandırması ve performanslarını iyileştirmesinde yatmaktadır.

51 GİRİŞİMCİLİK TÜRLERİ İÇ GİRİŞİMCİLİK İç girişimcilik (intrapreneurship); kurulu bir düzende ve işleyen bir yapıda, tüm insan kaynakları tarafından sürdürülen girişim yaklaşımıdır. Genel Müdür den Genel Hizmetliye yayılan yelpazede, yaratıcılık-yenilikçilik açılımlı değer yaratma ve fayda sağlama süreci dir.

52 GİRİŞİMCİLİK TÜRLERİ İÇ GİRİŞİMCİLİK İç girişimcilik; özünde, Kurum İçi Açık İnovasyon yaklaşımıdır. Diğer bir anlatımla, kurum insan kaynaklarının inovasyon yetkinliğinin - sinerjik biçimdeeklemlenmesidir. İNOVASYON NEDİR? Yaygın bir yanılgı, alışılagelmiş kalıpların ötesine geçemeyen her türlü yeniliğin inovasyon sanılmasıdır. Unutmayınız ki; var olan kalıpları aşamayan bir yenileşme çabası, inovasyon olmaktan uzaktır. İnovasyon, bazen yaratıcı düşünce ile eş anlamlı kullanılmaktadır.

53 GİRİŞİMCİLİK TÜRLERİ İÇ GİRİŞİMCİLİK İNOVASYON NEDİR? Yaratıcı düşünce, yalnızca inovasyon hammaddesi dir. Şöyle ki; yaratıcı düşünce ticarî ya da sosyal fayda ya dönüştürebilirse, ancak o zaman inovasyon gerçekleşmiş olur. İnovasyona ilişkin diğer bir yanlış anlama ise, bu kavramın sadece ürün AR-GE si çerçevesinde düşünülmesidir. Bilinmelidir ki; inovasyon, yalnızca ürün odaklı bir kavram değildir. İnovasyon kavramı, zaman zaman da buluşçuluk icat ile aynı şey zannedilmektedir. Ne var ki; buluşçuluk icat (örneğin, patentlendirilmiş bir ürün) ticarî katma değer ya da sosyal katma değer sağlamadıkça, inovasyondan söz edilemez. Prof. Dr. İsmail Üstel

54 GİRİŞİMCİLİK TÜRLERİ İÇ GİRİŞİMCİLİK Kardeş Kavramlar: KURUM İÇİ GİRİŞİMCİLİK KURUMSAL GİRİŞİMCİLİK ÖRGÜT İÇİ GİRİŞİMCİLİK İÇSEL GİRİŞİM SÜREKLİ GİRİŞİM ÖĞRENEN ÖRGÜT GİRİŞİMCİLİĞİ GİRİŞİM ODAKLI KURUMSAL DAVRANIŞ İç girişimcilik, şöyle de tanımlanabilir: Kurumdaki bireysel akıl / ortak akıl birikiminin, kurumun varlık gerekçesine (misyonuna) ve ufuk hedefine (vizyonuna) yönelik girişimlere dönüştürülmesidir.

55 GİRİŞİMCİLİK TÜRLERİ İç Girişimcilik Ön Koşulları İç girişimcilik uygulamalı felsefesinin sürdürülebilir biçimde uygulanabilmesinin ön koşulları şunlardır: Kavramı adanmışlık düzeyinde destekleyen lider-yöneticilerin varlığı Kavramın stratejik planda ağırlıklı olarak yankılanması Gerekli dozda yetki devri ve inisiyatif kullanma olanağı Kurumsal aidiyet (işe gelirken, yüreğini de getirmek) İçsel motivasyonun ( psikolojik sermaye nin) güçlendirilmesi : Koçluk Mesai saatleri içinde ayrılan yeterli zaman bütçesi (mesainin en az % 15 i) Gerçek ve sanal katılım etkileşim paylaşım ortamları İç girişimcilik konusunda seçici ve duyarlı performans yönetimi sistemi İç girişimcilik temalı kurum içi halkla ilişkiler, sosyal pazarlama ve savunuculuk etkinlikleri İç girişimcilik dostu kurum kültür iklimi

56 GİRİŞİMCİLİK TÜRLERİ BAĞIMSIZ (DIŞ) GİRİŞİMCİLİK Girişimcilik, yeniliklerin ortaya çıkarılması, yeni istihdam yaratılması, yeni işletmeler kurulması ve ekonomik büyümenin ve toplumun refah seviyesinin artırılması bakımlarından ekonomik ve sosyal hayatta oynadığı rollerle ilgilidir. Bununla birlikte, girişimsel davranışın ve eğilimin mevcut organizasyonlarda oynadığı roller özellikle ülkemizde henüz yeterince ele alınamamaktadır. Buna göre bağımsız girişimcilik, girişimciliğin ekonomik ve sosyal hayatta oynadığı rollerin sınırlı biçimde ve daha çok yeni işletmelerin kurulması şeklinde algılanması ile ilgilidir.

57 GİRİŞİMCİLİK TÜRLERİ YATIRIMCI GİRİŞİMCİLİK Kişisel (Bireysel) Girişimcilik Sanayileşme sürecinin başlangıcında görülen bu girişimcilik tipidir. Karar yetkisi tek kişinin elindedir. Bu kişi işletmenin hem sahibi hem de yöneticisi durumundadır. İşletme için uzmanlaşma ve iş bölümü henüz gelişmemiştir.

58 GİRİŞİMCİLİK TÜRLERİ PAYLAŞIMCI / KATILIMCI GİRİŞİMCİLİK Sanayileşmenin gelişmesi ile birlikte işletme içinde iş bölümü ve uzmanlaşma artmıştır. Finansman, üretim, pazarlama, araştırma vs. gibi yeni görevler/işlevler doğmuştur. Bu durumda girişimci söz konusu alt dallara ilişkin her biri ayrı uzmanlık gerektiren görev ve yetkilerin büyük bir kısmını daha alt yüzeydeki yöneticilere bırakırken kendisi uzun dönemli stratejik kararların özellikle yatırım kararlarını alınması görevini üstlenmiştir. Yatırımcı girişimcilikte sermaye sahibinin egemenliği ve yönetiminde son sözü söyleme hakkı sürmektedir. İşletmeyi yine tek başına kontrol etmektedir. Ancak günlük işlerin yürütülmesini alt düzey yöneticilere bırakmıştır.

59 GİRİŞİMCİLİK TÜRLERİ YÖNETİCİ TİPİ GİRİŞİMCİLİK Yatırıma dayalı girişimcilik tipinde deneyime dayalı yöneticilik bilgisi yeterli olurken, zamanla işletme yönetim ve sorunlarının bilimin konusu olmasıyla, eğitilmiş yöneticiler yetişmeye başlamıştır. Böylece girişimcilik bilgisi olmayan sermayedar, uzman bilgiye ihtiyaç duyulan işletmesinde, profesyonel yöneticilerle çalışmak zorunda kalmıştır. Sonuçta işletmenin yönetimini bir kişi değil, bir grup üstlenmiştir.

60 GİRİŞİMCİLİK TÜRLERİ BİLİŞİMCİ GİRİŞİMCİLİK Bilgi toplumunda bilişim teknolojisinin bilgi üretimini hızlandırması sonucu bilginin hem hacmi hem de göreceli önemi artırmıştır. Bu bilgiler, girişimcinin kararlarını belirleyecektir. Girişimci riskini en aza indirmek ve en yüksek karı elde edebilmek için kendini belli bir bilgi yüküyle donatarak karar ve tercihlerinde akılcı olmak zorundadır. Ayrıca girişimci ekonomik ve toplumsal alanlarda köklü yeniliklerin ve girişimlerin kaynağı durumundadır. Çünkü bu buluşlara üretim sürecine ve ticari ilişkilere aktararak yenilik şekline dönüştüren girişimcilerdir.

61 GİRİŞİMCİLİK TÜRLERİ BİLİŞİMCİ GİRİŞİMCİLİK Bilişimci girişimciliği şu şekilde formüle edebiliriz:

62 GİRİŞİMCİLİK TÜRLERİ BİLGİSİZ VE BİLİNÇSİZ / KOPYACI GİRİŞİMCİLİK Bilişimci girişimciliğin gereği gibi uygulanamaması durumunda buna karşıt terimlerle ifade edilebilecek değişik girişimci türleri söz konusu olabilir. Bunlardan birisi, eksik veya yanlış bilgi ile girişimciliğe yönelme anlamında bilgisiz girişimcilik olarak isimlendirilebilir. İş alanlarının ve sektörlerin artan bilgi gereksinimine cevap verebilecek bilgi donanımına sahip olmamayı ifade eder. Çevresinden gördüğü kadarıyla, onların faaliyetlerini taklit ederek girişimcilikte bulunmaktır. Bu tür girişimcilik için kopyacı girişimcilik terimi kullanılabilir.

63 STRATEJİK GİRİŞİMLER Küresel rekabetin artması ile yaygılaşmıştır. İşletmeler arasında dayanışma ve kaynak birleştirme faaliyetlerinin genel adıdır/şeklidir. Ortak dağıtım kanallarını kullanma Ortak bilgi bankası oluşturma Ar-Ge birimlerinin birleştirilmesi Ortak Girişimler oluşturma (İş Ortaklıkları)

64 ORTAK GİRİŞİMCİLİK İş Ortaklıkları - Joint Venture Belli bir iş için kurulan ortaklıklar. Genellikle büyük çaplı proje tipi taahhüt işlerinde, farklı uzmanlık gerektiren işlerde işbirliği yapma şeklinde olur Örn; Baraj, Boğaziçi Köprüleri, Metro inşaatı vb.

65 Başarılı ve başarısız bir işadamı, kişisel ve buna bağlı olarak karar alma yeteneği ile birbirinden ayrılmakla birlikte bir işe başlarken gözönünde bulundurulması gereken bazı başarı faktörleri de vardır. Bunlar; İş olanağının bulunması İşe başlamak için uygun zamanın seçilmesi Yönetim yeteneği ve tecrübesi Öz sermaye ve kredi olanakları Riske karşı sigorta

66 YENİ GİRİŞİMCİLİK VE GELENEKSEL GİRİŞİMCİLİKTEN FARKI Girişimcilik alanında son dönemde ortaya çıkan bir diğer ayrım da yeni girişimcilik ve geleneksel girişimcilik ayrımıdır. Yeni girişimcilik, yeni veya daha önceden var olan sorunları yenilikçi ürün ve hizmetlerle veya yeni iş anlayışlarıyla çözmeyi amaçlamaktadır. Yeni girişimcilik inovasyon odaklıdır. Yeni girişimcilikte girdiler de çıktılar da küresel bağlamda değerlendirilir.

67 Yeni girişimcilik istihdam yaratmak açısından geleneksel girişimcilik yaklaşımına göre daha üstündür. Bu nedenle ABD, İsrail, Singapur, Malezya, Çin, Yeni Zelanda, Hindistan gibi ülkeler bu girişimcilik tarzını benimsemişlerdir. Yeni girişimcilikte nanoteknoloji, yenilenebilir enerji, su arıtma, geri dönüşüm, savunma ve güvenlik, eğitim teknolojileri öne çıkmakta ve adı geçen ülkelerde yoğun olarak bu alanlara yatırım yapılmaktadır.

68 GİRİŞİMCİLİĞİN TEMELLERİ Bir iş fikri bulabilmenin birkaç yolu vardır. Yeni iş fikrinin kaynakları aşağıda sıralanmıştır. Girişimcinin kendisinin bir fikir geliştirmesi Uzman görüşleri Kişisel ihtiyaçlar Taklit veya benzetim Piyasanın geri bildirimleri

69 Bunların yanında Başkasının fikrini kopya etme veya değiştirerek kullanma Başka birinden iş fikri satın alma da iş fikri kaynakları olarak ifade edilir. Ayrıca, kamu yatırımlarının yeni alanlar açabilmesi ve destekleyeceği alanları belirlediğinde o alanlarda yatırım yapılabilmesi mümkün olduğundan devlet ve piyasayı iyi okuyup ona göre karlı alanları görebilmeleri itibariyle bu aracılar da önemli iş fikri kaynakları arasında yer alır.

70 BİR İŞ FİKRİNİN HAYATA GEÇİRİLMESİ BELLİ AŞAMALAR SONUCUNDA GERÇEKLEŞMEKTEDİR: Ürün planlaması, tasarımın en önemli aşamasında kazanç sağlamak için girişimin var olan planlarının ve programlarının incelenmesidir. Ürün tasarımı, bir ürünün renk, biçim gibi görünen ve esneklik, sertlik gibi duyu organları ile hissedilebilen, somut ve soyut özelliklerinin bütünüdür.

71 Ürün geliştirme ise oraya çıkan ihtiyaçları karşılayacak herhangi bir ürün olmaması veya mevcut ürünlerin beklentileri tam olarak karşılayamaması halinde, yeni bir ürün ortaya koyma veya ürüne yeni özellikler katarak ürünün fonksiyonelliğinin arttırılmasıdır. Ürünlerin geliştirilip piyasaya sürülmesi, piyasada kaldığı dönem ve daha sonraki süreçte pazardan çekilmesi ile son bulan dönem Ürün Hayat Evresi olarak bilinmektedir.

72 YENİ FİKİR ÜRETME YÖNTEMLERİ Beyin fırtınası İş matrisi Fikir haritası Sorun çözümü yaklaşımı İhtiyaç analizi

73 Beyin fırtınası, konuyla ilgili ve donanım sahibi bir grubun bir araya gelmesiyle gerçekleştirilen, 7-8 kişilik gruplarla daha yararlı sonular alınabilen, fikir geliştirme, iyileştirme veya bir durumu tespit etmeye yönelik olarak gerçekleştirilen bir toplantı türüdür. İş matrisinde, ürün ve ilgili pazarda kullanım alanları yada pazarların ihtiyaçlarını karşılıklı gösteren bir matris kurularak bunun üzerinden düşünmek suretiyle yeni fikirler üretilebilir. Örneğin; yapıştırıcı, izolasyon malzemesi, metre, şemsiye gibi ürünlerin kullanım alanları üzerinde kafa yorularak yeni ürün geliştirilebilir.

74 Fikirler haritasında ise öncelikle ilgi duyulan bir alan ismi bir kutucuğa yazılır. Sonra ilgili ürünler bağlantı kurularak yazılır. Böylece ilgili ürün hakkında nihai karar verilebilir. Sorun çözümü yaklaşımında üç sütunlu bir tablo oluşturulur. Birinci sütuna sorunlar, ikinci sütuna çözümler sıralanmaya çalışılır. Üçüncü sütuna ise çözümlere bağlı olarak gereksinim duyulan ürünler sıralanır. İhtiyaç analizinde ise öncelikle genel ihtiyaçlar sonra bu genel ihtiyaçların alt başlıkları olan özel ihtiyaçlar sıralanır. Daha sonra bu ihtiyaçları giderebilecek ürünle üzerinde durulur.

75 GİRİŞİMCİLİĞİ ETKİLEYEN BAŞARI FAKTÖRLERİ Genetik faktörler: Doğuştan gelen ve girişimcilik özelliklerinin belirleyicisi olan faktörlerdir. Ailede iletişim becerileri, risk alma ve azim gibi özellikler varsa bunların olumlu yansımaları olacaktır. Bireysel faktörler: Daha çok kişinin bilgi ve tecrübelerini içermektedir. Demografik faktörler: Yaş, cinsiyet, eğitim düzeyi ve gelir gibi faktörlerdir. Çevresel faktörler: Özellikle aile ve yakın çevrenin özelliklerinin girişimcilik üzerindeki etkilerdir. Eğer bireyin çevresinde gördüğü kişiler çoğunlukla okumuş ve kamu görevlisi ise girişimcilik eğilimi düşük, şayet ticaretle uğraşan ve başarılı olmuş kişiler varsa eğilim yüksektir.

76

77 GİRİŞİMCİLİKTE BAŞARI FAKTÖRLERİ

78 GİRİŞİMCİLİKTE BAŞARI FAKTÖRLERİ

79

80 GİRİŞİMCİLİKTE BAŞARISIZLIK NEDENLERİ

81 GİRİŞİMCİLİKLE ETİK VE İTİBAR ARASINDAKİ İLİŞKİ Girişimcilik, yeni sorunlar üretmeden var olan sorunların çözümüne odaklanmaktadır. Doğru girişimciler, kazanç konusunda hırslı olmalarının yanında bunu etik dışı yollara sapmadan yapabilen bireylerdir. Etik olmayan yollarla, hak etmediği kazançlar elde eden girişimcilerin süreklilik potansiyeli düşüktür. Bu tür girişimciler topluma kötü örnek olmakta ve girişimciliğin itibarını zedelemektedir.

82 GİRİŞİMCİLİKLE ETİK VE İTİBAR ARASINDAKİ İLİŞKİ Etik değerlere bağlı girişimciler devletine vergisini tam veren, vatandaşlara istihdam sağlayan, ürettikleri mal ve hizmetlerle müşterilerinin çeşitli ihtiyaçlarını karşılayan, düzenledikleri veya katkıda bulundukları sosyal sorumluluk projeleriyle toplumsal fayda üreten bireylerdir. Bu tür girişimci kişilerin kurduğu işletmeler toplumdan saygı görmekte ve dolayısıyla bu işletmelerin kurumsal itibarı yükselmektedir.

83 SON

84 İŞLETMELERİN KURULUŞ SÜRECİ VE AMACI Optimum kuruluş yeri maliyetin en düşük karın ise en yüksek olmasını sağlayan yerdir. Kuruluş yeri: işletmenin amaçlarına ulaşmada faaliyetlerini verimli, ekonomik ve karlılık ölçütlerine uygun şekilde yürütmesine imkan veren yerdir. Konumluk yeri: belirlenen kuruluş yeri içinde işletmenin faaliyetlerini yürütmek üzere fiziksel mekan olarak kurulduğu ya da açıldığı yer.

85 KURULUŞ YERİ ETMENLERİ: Taşıma Hammadde Pazar alanı İşgücü Su ve su kaynakları İklim koşulları Sosyal ve kültürel koşullar Şehir ve bölge yöneticilerinin davranışları Vergi, resim ve harçlar ile teşvik önlemleri Enerji kaynakları İşletme dışı artırımlar Jeolojik koşullar

86 KURULUŞ YERİ???BÖLGE SEÇİMİNDE NELERE DİKKAT EDİLMELİ??? Pazara Yakın Olma Hammaddelere Yakın Olma Vergi Oranları İş İklimi Ücret Oranı Emek Piyasalarındaki Koşullar

87 KURULUŞ YERİ ŞEHİR SEÇİMİNDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN NOKTALAR Populasyon Trendleri Rekabet Ulaşım Olanakları Kamu Hizmetlerinin Kalitesi,Maliyeti ve Yerel Düzenlemeler Yaşam Kalitesi Kümelenme Topluma Uyum Gösterme

88 KURULUŞ YERİ KONUMLUK YERİN SEÇİMİ (= PERAKENDE VE HİZMET İŞLETMELERİNDE) Ticari Alan Ölçeği Perakende Uyumluluğu Rekabetin Derecesi Ulaşım Altyapısı Politik Engeller Müşteri Trafiği Park Yeri Olanakları Tanınmışlık Genişleme olanakları Görünürlülük Fiziksel,Irksal ve Duygusal Engeller

89 KURULUŞ YERİ KONUMLUK YERİN SEÇİMİ (= ÜRETİM İŞLETMELERİNDE) Serbest Bölgeler Küçük ve orta Ölçekli Sanayi Siteleri Organize Sanayi Bölgeleri Endüstri Bölgeleri Teknoloji Geliştirme Bölgeleri

90 PAZAR ARAŞTIRMASI VE TALEP TAHMİNİ Toplanan veriler sonucunda bir talep tahmini yapılır. Talep tahmini ilgili pazarda üretilmesi düşünülen mal veya hizmetin ne kadar talep edileceğini ifade eder. Talep iki şekilde incelenmektedir. 1. Potansiyel talep, pazarda mevcut şartlar altında tüketicilerin sayısı veri iken satın alınabilecek toplam mal veya hizmet miktarıdır. 2. Fiili talep, belli bir dönemde talebin ne kadar olduğunu gösterir.

91 KURULUŞ AŞAMALARI İşletme kuruluş çalışmaları bir süreç şeklinde işler ve her biri son derece titiz çalışmayı gerektiren analizleri kapsar. Proje yatırım düşüncesinin oluşmasından sonra kuruluş aşamasının en önemli ve en kapsamlı çalışmasını içeren fizibilite etütleri yapar. Girişimci açısından yatırım parasal sermayenin bina, arazi, makine ve stoklar gibi maddesel ve patent veya imtiyaz şeklindeki maddi olmayan değerlere dönüştürülmesidir. İşletme açısından yatırım işletmeye ileride gelir sağlamak amacıyla yapılan her türlü harcamadır. Bu açıdan değerlendirildiğinde arsa, bina, makinalar, lisans, patent hakkı ve firma değeri için yapılan her tür harcama yatırım harcamasıdır.

92 PROJE YATIRIM DÜŞÜNCESİ Amaçlar açısından ele alındığında işletmelerin yaptıkları yatırımlar ÜRETİM AMAÇLI ve MALİ AMAÇLI YATIRIMLAR olarak ikiye ayrılır. Üretim amaçlı yatırımlar: 1. Sabit sermaye yatırımları kuruluş yatırımları rasyonelleştirme yatırımları tevsi yatırımları yenileme yatırımları 1. Stok yatırımları

93 ÜRETİM AMAÇLI YATIRIMLAR Kuruluş yatırımları yeni kurulan bir işletmenin mal ya da hizmet üretimin gerçekleştirmek için gerek duyduğu varlık değerlere yaptığı harcamalardır. Rasyonelleştirme yatırımları mevcut tesis veya üretim yöntemini geliştirerek daha çağdaş tesis ya da üretime yöntemine göre organizasyonun yeniden şekillendirilmesi amacıyla (reorganizasyon) yapılan yatırımlardır. Tevsi yatırımlar, kurulu bir işletmenin üretim kapasitesini artırmak amacıyla yaptığı yatırımlardır. Yenileme yatırımları ekonomik ömrünü dolduran sabit değerlerin yenilenmesine yönelik yatırımlardır.

94 Stok yatırımları işletmenin hammadde, yarı mamul, mamul ve yardımcı malzemeler için yaptığı harcamalardır. Stok yatırımlarını sermaye yatırımlarından ayıran en önemli fark yatırımın süresidir. Finansal planlama açısından ele alındığında sabit sermaye yatırımları uzun süreli, stok yatırımları ise kısa süreli yatırımlar olarak kabul edilir.

95 MALİ YATIRIMLAR Sermayenin üretim dışında mali bir kazanç sağlamak amacıyla hisse senedi, tahvil veya hazine bonosu gibi alanlara yönlendirilmesidir. Yatırım projesi kavramı yatırıma göre daha kapsamlı bir kavramdır. İleride belli bir ekonomik yarar sağlayacağı umularak yapılan yatırımla ilgili olarak geliştirilen bir plandır. yeni bir işletmenin kurulması, mevcut bir tesisin genişletilmesi, işletmenin kullandığı teknolojilerin geliştirilmesi veya yenilenmesi, alt yapı hizmetleri, sağlık ve eğitime yönelik çalışmalar gibi her türlü harcama ve çaba yatırım projesi olarak değerlendirilir.

96 FİZİBİLİTE(YAPILABİLİRLİK) ÇALIŞMALARI Yatırım kararlarının öncesinde durum değerlemesi. Türkçede yapılabilirlik olarak bilinen bu terim, daha ziyade fizibilite etüdü olarak kullanılır. Fonların ve imkanların kullanımını gerektiren hemen her yerde, gelecekte kazanç getirecek bir işe kalkışıldığında, söz konusu olacak yatırımın değer olup olmadığını, ne ölçüde karlı olabileceğini ortaya koymak için yatırım projesi ile ilgili önemli bütün hususların değerlendirilmesine ihtiyaç duyulur. Bu amaçla yapılan çalışmalara fizibilite çalışması denir. Değerleme sonucunda karlı bulunan yatırımlar için fizibil dir denilir

97 Rasyonel yatırım alanlarının tespit edilebilmesi için çeşitli etütler yapılır. Bunlar; OLANAK ETÜDÜ ve FİZİBİLİTE ETÜDÜDÜR. Olanak etüdü ülkenin doğal kaynakları diğer üretim faktörlerinin durumu, ithal ikamesinin olup olmaması durumu, ülkede izlenen ekonomi politikaları ve rakiplerin durumu gibi konularda yapılan araştırmaları kapsar.

98 FİZİBİLİTE(YAPILABİLİRLİK )ÇALIŞMALARI Fizibilite çalışması yeni bir yatırım kararı için yapılabileceği gibi, mevcut tesislerin genişletilmesi, yenilenmesi maksadıyla da yapılabilir. Bu çalışmalar bazen bir istek sonucu da gündeme gelir. Yatırım için ihtiyaç duyulacak kredileri ve teşvikleri sağlayacak kamu veya finansman kuruluşları bu işin yapılabilirliğini görmek için bir fizibilite raporu talep ederler. Bu durumda müteşebbis şartlarına uygun bir fizibilite etüdü hazırlamak zorunda kalır.

99 FİZİBİLİTE(YAPILABİLİRLİK )ÇALIŞMALARI Bir fizibilite çalışmasında esas itibariyle beş ana konuda bilgiler toplanıp bir değerleme yapılmaya çalışılır. 1. Piyasa incelemesi: Üretilmesi düşünülen mal veya hizmetin çeşitini, özelliklerini, muhtemel satış fiyatını, hangi pazarlarda veya pazar dilimlerinde ne kadar satılabileceğini, satış dönemlerini, sağlayacağı ihracat, istihdam, katma değer gibi iktisadi faydaların neler olacağı değerlendirilir. Bu maksatla ayrıntılı piyasa araştırmalarına girişilir. 2. Kuruluş yeri incelemesi: Bir işletmenin iktisadi ve sosyal bakımdan maliyetinin en az; buna karşılık sağlayacağı faydaların en fazla olması esastır. Bu maksatla, yatırım için en uygun yerin belirlenmesine ihtiyaç duyulur. Hammadde, enerji, işgücü, pazara yakınlık, tabii şartlar, ulaşım imkanları, gelişme potansiyeli ve daha birçok faktör dikkate alınarak en rasyonel kuruluş yeri tayine çalışılır.

100 FİZİBİLİTE(YAPILABİLİRLİK )ÇALIŞMALARI 3. Mali inceleme: Fizibilite etüdünün bu bölümünde yatırımın toplam maliyeti, sabit ve değişir giderlerinin yapısı, işletme sermayesi ihtiyaçları, aylar ve yıllar itibariyle nakit akışları ve finansman programı, üretime geçtikten sonra nakit akışları, başabaş üretim miktarları ve yatırımın kara geçiş zamanı gibi hususlar değerlendirilir. 4. Teknolojik inceleme: Üretimde kullanılacak teknik ve teknolojiler ile, alternatif üretim teknikleri ve her tekniğe göre ortaya çıkacak ham ve yardımcı madde ihtiyaçları, bunların gerektirdiği makina ve teçhizat ile, bunlara ait girdi-çıktı analizleri, yerleşme planı, inşaat ve montaj işlerinin nasıl yapılacağı, tedarik kaynakları, istihdam edilecek personelin miktar ve özellikleri gibi hususlar bu bölümde değerlendirilir.

101 5. Hukuki inceleme: Yatırım projesinin hazırlanma safhasından kuruluş yerinin seçimi, yatırımın gerçekleştirilmesi, işletmenin faaliyete geçip malların pazarlanmasına kadar uyulması gereken kanun, tüzük ve yönetmelikler, yatırım üzerinde yapacağı muhtemel etkiler ve getireceği fırsatlar bakımından değerlendirilir.

102 FİZİBİLİTE(YAPILABİLİRLİK ) RAPORU Ekonomik, finansal, teknik ve hukuki etüt sonuçlarını içerir. Bu raporda, düşünülen yatırımın karlı olup olmadığı belirtilir. Yatırımın gerçekleştirilmesi için gereken sermayenin ne kadar olduğu, ne kadar kar elde edileceği, kredi olanaklarının ne olduğu gibi konularda bilgi sunulur. Fizibilite raporunun sonuç kısmında, yatırımın gerçekleştirilmesine yönelik olumlu veya olumsuz bir görüş bildirilir. Görüş olumlu ise yatırım kararı verilir, olumsuz ise eksik yönler yeniden incelenir yada başka bir alanda yatırım yapılmasının karlı olacağı gündeme gelir.

103 YATIRIM PROJESİ Fizibilite çalışmaları sonucunda hazırlanan rapor yatırımın gerçekleşmesi konusunda olumlu (yapılabilir) bulunursa, yatırım için bir ön proje hazırlanır. Daha sonra, kesin proje haline getirilecek uygulamaya geçilir.

104 KURULUŞ DOSYASI HAZIRLAMA Gerek şahıs işletmeleri gerekse ortaklık ve kooperatifler kurulurken, yerine getirmeleri gereken bazı bürokratik işlemler vardır. Bunlar aşağıdaki gibidir. 1. Noterden Ticari Unvan Tasdiknamesi düzenlenir. 2. Resimli, 4 nüsha, nüfus cüzdanı sureti çıkarılır. 3. İşyerinin bağlı bulunduğu Belediye Başkanlığı ndan işe başlama belgesi ( Ticari Durum Tasdiknamesi) alınır. Yukarıda belirtilen belgeler bir dilekçe ekinde Ticaret Sicil Memurluğu na verilir.tacirler ticari işletmelerini açtıkları andan itibaren 15 gün içerisinde ticari işletmelerini ve unvanlarını, işletmenin bulunduğu yerin ticaret siciline tescil ve ilan etmek zorundadır. Birden fazla işletmesi bulunan tacirlerin her bir işletmesini ayrı ayrı tescil ettirmesi gerekir.

105 İŞ PLANI HAZIRLANMASI İş planı, bir iş kurarken ilgili dönemde girişimcinin sahip olması gereken nitelikleri, ekipmanı, sermayeyi ve diğer kaynakları ortaya koyan, böylece kapsamlı bir değerlendirmeye imkan veren önemli bir araçtır. Bunun yanında pazar, rakipler, gelecek satış hedefleri gibi konularda hazırlık yapılmasını sağlayan bir çalışmadır. İş planı aynı zamanda işletmenin gelecekteki satış ve maliyet rakamları tahminen hesaplandığı için geleceğin planlanmasını sağlamakta ve 3. kişilere proje hakkında fikir vermektedir.

106 SON

107 KAPASİTE KULLANIMI VE BAŞABAŞ NOKTASI ANALİZİ İşletmeler belirli bir kapasite düzeyinde faaliyette bulunurlar. Kapasite sınırsız değildir. İşletmeler sınırlı kapasite ile mal ve hizmet üretiminde bulunurlar. İşletmelerin belirledikleri hedeflere ulaşabilmeleri içinse kapasitelerini tam olarak kullanmaları gerekir. Arzu edilen işletmelerde atıl kapasitenin bulunmamasıdır. KAPASİTE KAVRAMI: Çoğunlukla bir yıl olarak alınan işletmenin belirli bir dönemde mevcut kaynaklarını kullanarak elde edebileceği maksimum üretim miktarını ifade eder.

108 KAPASİTE TÜRLERİ: 1. TEORİK (MAKSİMUM) KAPASİTE 2. NORMAL(PRATİK) KAPASİTE 3. GERÇEK(FİİLİ)KAPASİTE 4. AYLAK(BOŞ) KAPASİTE 5. ZORLANMIŞ KAPASİTE

109 TEORİK(MAKSİMUM) KAPASİTE Bir işletme, makine veya teçhizatın, hiçbir bekleme gecikme, arıza veya duraklama olmadan ulaşabileceği en yüksek üretim miktarıdır. Diğer bir deyişle, maksimum kapasite, teknik açıdan yapılabilir nitelikte olup, üretimde herhangi bir sıkılma, bozulma, işgücü veya hammadde tıkanıklığı, diğer üretim darboğazları ile maliyetleri göz önünde bulundurmaz. Maksimum üretime ulaşmak için fazla çalışma kadar, yardımcı hizmetler, araç-gereç ve aşırı yıpranma da üretim maliyetlerinin normal düzeyinin aşmasına yol açar.

110 NORMAL(PRATİK) KAPASİTE Genellikle, bir işletme veya tesisin tahmin edilen hakiki üretim kapasitesinin sürekli olarak maksimum kapasitede kalması, çok zor, hatta imkansızdır, Çünkü, bakım-tamirler, beklemeler, duraklamalar, montaj ve ayarlamalar, çalışmaya hazır hale getirmeler v.b., makinelerin veya işletmelerin belirli çalışma sürelerinin % 100 ünü doldurmalarına imkan vermez. Gerek iş gücünden, gerekse diğer üretim faktörlerinden kaynaklanacak kabul edilebilir aksamalar göz önüne alınarak hesaplanan kapasitedir. Bir işletmenin üretim tesislerinin kurulu kapasitesi yıllık ton iken, normal veya pratik kapasitesi ton olabilir. Değişik şartlara ve endüstri kollarına göre de fark etmekle beraber, normal kapasitenin maksimum kapasitesinin % civarında olabileceği ileri sürülmektedir.

111 GERÇEK(FİİLİ)KAPASİTE Fiili kapasite, işletmenin herhangi, bir dönemdeki fiili veya gerçekleşen üretim kapasitesini ifade, eder. Normal kapasite, her zaman için ulaşılabilir üretim miktarını verir ve bu açıdan gerçekçi bir tam kapasite dir. Ancak, işletmenin normal kapasitede çalışmasını gerektirmeyen veya bunu aşması gerektiren durumlar (örneğin, talep düzeyinin düşüklüğü nedeniyle daha az veya bazen de aksi bir durumda daha yüksek üretim) söz konusu olabilir. Esasen bir işletmenin her zaman normal kapasitede çalışması istisnai bir haldir. ATIL (BOŞ, KULLANILMAYAN) KAPASİTE İşletmenin belirli bir dönemdeki fili veya gerçekleşen üretim miktarı (fiili kapasitesi) normal kapasitesinin altında ise aradaki fark atıl kapasiteyi gösterir. Atıl veya kullanılmayan kapasite, boş kapasite, aylak kapasite gibi adlar da verilir.

112 ZORLANMIŞ KAPASİTE Üretim miktarını geçici de olsa, normal sayılan kapasitenin üzerine çıkarabilmek amacıyla, izinlerin iptali, makine bakımlarının üretim zamanı dışında gerçekleştirilmesi gibi zorlamalarla ulaşılabilecek olan kapasitedir.

113 KAPASİTE TÜRLERİ: Kapasite türleri aşağıdaki gibi gösterilebilir.

114 KAPASİTE KULLANIM ORANI KKO = (gerçek kapasite / normal kapasite) x 100 şeklinde formüle edilir. Buna göre, bir işletmenin belli bir dönemde, normal aksamalar göz önüne alınarak üretebileceği ürün miktarı br. ve gerçekleşen üretim br. ise KKO = / ) x 100 = %75 demektir. KKO nun düşük olması, birim maliyetleri düşürecektir.

115 BAŞABAŞ NOKTASI ANALİZİ İşletme kapasitesinin belirlenmesinde yararlanılan bir başka grafik araç ise Başabaş Noktası Analizidir. Bu analiz hangi üretim (kapasite) düzeyinde işletmenin karsız hangilerinde ise zarar ve kar durumunda olacağını ortaya koyan bir kapasite belirleme aracıdır. "Maliyet-Kâr-Hacim Analizi" veya "Kâra Başlama Noktası Analizi" de denir.

116 TG, üretim ve satışla birlikte gelir elde edilmeye başlanacağı için orijinden başlayarak,üretim ve satış miktarı arttıkça ürünün fiyatı ile doğru orantılı olarak artan, Toplam Geliri gösteren doğrusal bir eğridir. TM ise, üretim miktarı ile ilişkili olmayan üretim olsun veya olmasın katlanılan sabit maliyetlerden dolayı orijinden daha yukarıdan başlayarak üretim miktarı ile ilişkili olarak değişen, değişken maliyetlerle orantılı olarak artarak doğrusal bir seyir takip eden Toplam Maliyeti göstermektedir.

117 TM ve TG eğrilerinin kesiştiği nokta Başabaş noktası olup (Q1 üretim düzeyi), bu üretim düzeyinde gelir ve gider eşittir. Bu üretim düzeyinin üzerinde kar altında ise zarar sözkonusudur. İşletme kar edilen bölgede yer alacağı bir kapasite düzeyi(q1 den fazla) ile çalışmak durumundadır. Başabaş noktası üretim miktarı, maliyet kalemlerinin bilinmesi halinde aşağıdaki formül ile hesaplanır.

118 İŞLETMENİN HUKUKSAL YAPISI VE TÜRLERİ: İşletmeler açısından amaca uygun bir hukuki yapının seçimi ve ona şahsiyet kazandırmak önemlidir. Girişimciler işletmenin hukuki yapısını seçerken aşağıdaki faktörlere dikkat etmek durumundadırlar. 1- Vergi 2-Sorumluluk 3-Kuruluş sermayesi gerekleri 4- Kontrol 5-İşletme amaçları 6-Yönetim başarı Planları 7-Maliyet

119 HUKUKİ ŞEKİLLERİ BAKIMINDAN İŞLETMELER 1-Özel İşletmeler 2-Kamu İşletmeleri 3-Yabancı Sermayeli İşletmeler, olmak üzere 3 ana işletme grubu bulunmaktadır. Bunlar da kendi içinde sınıflara ayrılmaktadır. 1-ÖZEL İŞLETMELER A-Tek kişi İşletmeleri B-Şirketler a-adi şirketler b-ticaret Şirketleri 1-Şahıs Şirketleri Kolektif Şirketler Komandit Şirketler 2-Sermaye Şirketleri AnonimŞirket Limited Şirket Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirketler C-Kooperatifler

120 2-KAMU İŞLETMELERİ Katma bütçeli işletmeler: Döner sermayeli işletmeler: Yerel yönetim işletmeler: Kamu İktisadi teşebbüsleri (KİT ler):. - İktisadi devlet teşekkülleri (İDT) - Kamu İktisadi Kuruluşları (KİK). 3-YABANCI SERMAYELİ İŞLETMELER Sermayesinin tamamı veya %51 lik kısmı yabancı girişimcilere ait olan işletmelerdir.

121 HUKUKİ ŞEKİLLERİ BAKIMINDAN İŞLETMELER Her ülkede işletmelerin çeşitli yönlerden bağlı kalacakları hususlar bazı kanunlarla düzenlenmektedir. Ülkemizde bunlar; Türk Ticaret kanunu (TTK), Borçlar kanunu Kooperatifler kanunu Vergi kanunu Diğer bazı kanunlar; Türk Medeni Kanunu, iş kanunu, bütçe kanunu, vb. dir. Daha önce yapılan sınıflandırma kapsamına giren özel işletme çeşitleri ve tanımları şu şekildedir:

122 ŞAHIS İŞLETMELERİ VE HUKUKSAL YAPISI: İşletmenin tek sahibi vardır. Bu nedenle işletme sahibi işletme faaliyetleri konusunda her türlü kararı alır, uygular ve denetler. Ortaya çıkabilecek işletme riskleri tümüyle kendisine aittir. Kuruluşu: kişinin işletme kurma isteği bağımsız çalışma isteği, küçük sermayesini değerlendirme isteği, başka alternatifin olmaması, miras, vb. olabilir. Şahıs işletmelerinin bu risklere karşın birtakım üstünlükleri de vardır. Bunlar: Kurulması kolaydır Yetkiler işletme sahibi olan kişide toplanmıştır. Faaliyetlerde gizlilik vardır. Kar bir tek elde toplanır. Esnek bir yapıya sahiptir. Kredi bulma imkanları vardır.

123 ŞAHIS İŞLETMELERİ VE HUKUKSAL YAPISI: Şahıs işletmelerinin bu üstünlüklerinin yanı sıra hukuki yapıdan ötürü işletme sahibine getirdiği birtakım dezavantajlar da vardır. Bunlar: Büyümeleri sınırlıdır. Örgüt yapısı gelişmemiştir. İşletmenin devamı belirsizdir. İşletmenin tüm borçlarına karşılık sorumluluk sözkonusudur. Şahıs işletmeleri az sermaye ile kurulabildiğinden küçük işletmeler için en uygun hukuki yapı olduğu uygulamada görülen bir gerçekliktir. Bununla beraber işletmenin hukuki yapısı o işletmenin büyüklüğü veya küçüklüğünün bir ölçüsü değildir. Şahıs işletmesi olan büyük sermayeli işletmeler de vardır.

124 ŞİRKETLER BORÇLAR KANUNUNA GÖRE BİR İŞLETMENİN ŞİRKET OLABİLMESİ İÇİN GEREKEN HUSUSLAR AŞAĞIDAKİ GİBİDİR: Şirketi kuranların sayısı birden fazla olmalıdır. Ortak bir amaç olmalıdır Ortak amaca ulaşmak için ortaklar arasında bir anlaşma olmalıdır Belirlenen hedefe ulaşmak için para, mal veya emek, sermaye olarak konmalıdır Bu tip şirketler Borçlar kanununda adi şirketler olarak tanımlanır.

125 ŞİRKETLER Ortak ekonomik amaç ve çıkarları gerçekleştirmek, ya da belli bir ekonomik amaç ve çıkarın gereği olarak birden çok kişilerin emek ve sermayelerini bir araya getirmeleriyle kurulan işletmelere şirket denir. Bir ortaklığın varlığından söz edilebilmesi için aşağıdaki niteliklerin bulunması gereklidir. Ortaklığı oluşturan kişiler birden fazla olmalıdır. Bu kişiler gerçek veya tüzel kişi olabilir. Bu kişilere ortak, hissedar, şerik veya pay sahibi denir. Ortak bir amacın bulunması gereklidir. Ortak amaca ulaşabilmek için ortaklar arasında bir anlaşma bulunmalıdır. Şirketin amacına ulaşabilmesi için ortaklarının mal ve emeklerini sermaye olarak şirkete getirmelidir.

126 Türkiye yasalarına göre şirketler temelde ikiye ayrılır: kişi (şahıs) şirketleri ve sermaye şirketleri. Şahıs şirketleri Adi şirket Kollektif şirket Komandit şirket Sermaye şirketleri Sermayesi paylara bölünmüş komandit şirket Limited şirket Anonim şirket

127 YUKARIDA AÇIKLANAN NİTELİKLERE SAHİP OLAN İŞLETMELER BORÇLAR KANUNUNDA "ADİ ORTAKLIKLAR OLARAK İNCELENİRLER. BUNLARIN DIŞINDA TİCARET KANUNU DA KİMİ ORTAKLIK TÜRLERİNİ VE ONLARIN ÇALIŞMALARINI DÜZENLER. BU ŞİRKETLERE İSE " TİCARET ŞİRKETLERİ " DENİLMEKTEDİR. BU NEDENLE, HUKUKİ YAPILARI AÇISINDAN ŞİRKETLER İKİYE AYRILIRLAR. 1. ADİ ŞİRKETLER : İki veya daha çok kişinin bir araya gelerek iş yapması durumlarında adi şirket söz konusu olmaktadır. Borçlar kanununa göre her ortak para, alacak veya başkaca mal veya emek olarak da bir sermaye koymakla yükümlüdür. Şirket sözleşmesi yazılı ya da sözlü olabilir. Bu tür şirketlerin tüzel kişilikleri yoktur.

128 1. ADİ ŞİRKETLER : Adi şirketin kuruluşu kanınca bir şekle bağlanmıştır. İster gerçek, ister tüzel kişi olsun, ortakların şirket kurmak konusunda anlaşmalarıyla şirket kurulmuş olur. Adi şirketlere Borçlar Kanununun arasındaki maddeleri uygulanır. Kazanç veya zarar ortaklar arasında daha önceden belirtilen oranlarda veya eşit olarak dağıtılır. Bütün ortaklar şirketin yönetiminde yetki sahibidir. Ancak bu yetki bir veya birkaç ortağa, ya da dışarıdan seçilecek birine devir edilebilir. Üçüncü kişilere karşı ortaklar sınırsız ve zincirleme sorumludur. Kuruluş anlaşmasının aksine bir hüküm yoksa, ortaklardan birinin ölmesi ile ortaklık sona erer. Adi şirketi ticaret ortaklıklarından ayıran en önemli özellikler şunlardır.

129 1. ADİ ŞİRKETLER : Adi şirketi ticaret ortaklıklarından ayıran en önemli özellikler şunlardır. Adi şirketin tüzel kişiliği yoktur. Adi şirketler borçlar kanununun hükümlerine tabidir. Adi şirket ticaret siciline şirket olarak kayıt olmaz Adi şirket bir ticaret ünvanı almak zorunda değildir..

130 ADİ ŞİRKETLERDE SERMAYE Ortağın getirdiği sermaye, Sermaye Payı, Katılma Payı, İştirak Hissesi olarak adlandırılır ve ortakların sermaye payının birbirine eşit olması ve fiilen getirilmiş olması gerekmez. Ortakların sermaye miktarı şirket sözleşmesinde gösterilmemişse, eşit olarak katıldıkları varsayılır KÂR VE ZARARIN PAYLAŞIMI Ortaklık sözleşmesinde her hangi bir şekil kararlaştırılmamış ise kâr ve zarar yasada belirtilen şekilde paylaştırılacaktır. Yasada, kâr ve zararın paylaşılmasına dair bazı esaslar belirlenmiştir.

131 ŞİRKETİN YÖNETİMİ Kural olarak adi şirketin yönetimi, bütün ortaklara aittir. Ancak, bu durum güçlükler yaratabileceğinden, yönetim yetkisinin ortaklardan veya hariçten bir veya birkaç kişiye devri kararlaştırılabilir ŞİRKETİN DENETİMİ Adi şirketlerde her ortağın şirketi denetleme yetkisi vardır. SONA ERMESİ/KAPATILMASI: Sözleşmede belirlenen sürenin sona ermesi, Amaca ulaşmanın olanaksızlığının anlaşılması, Bütün ortakların birlikte karar vermeleri, Ortaklardan birinin ölümü, iflas veya 3. Kişilere olan borçlarından dolayı tasfiye payı üzerinde zorunlu icra vuku bulması Ortaklardan birinin 6 ay önceden feshi ihbar etmesi gibi nedenlerle şirket sona erer. Fesihten sonra şirketin borçları ve ortakların alacakları dağıtılır kar varsa sözleşmeye göre pay edilir. Zarar varsa ortaklardan talep edilir

132 2. TİCARET ŞİRKETLERİ : Çalışmaları Türk Ticaret Kanununun hükümlerine göre düzenlenen ortaklıklara "ticaret şirketleri denilir. Ticaret şirketleri kendi aralarında ; Kişi Şirketleri Sermaye Şirketleri

133 KİŞİ ŞİRKETLERİ : Ortak ekonomik bir çıkar veya çıkarların Gereği olarak sayısı belli kişilerin kurdukları ve sorumlulukları kişisel olan ortaklıklara kişi şirketleri denir. Ortakların sayısı genelde azdır ve ortaklığın devri de oldukça zordur. Kişi şirketlerinde ortakların hepsi uygun görmeden ortaklık payı başkalarına satılmaz veya devir edilemez. Şirketten ayrılan bir ortağın şirket ilişkilerinden dolayı üçüncü kişilere olan sorumluluğu bir süre daha devam eder.

134 KOLLEKTİF ŞİRKET : Türk Ticaret Kanununa göre, ticari Bir işletmeyi bir ticaret ünvanı altında çalıştırmak amacıyla gerçek kişiler arasında kurulan, ortakların her birinin şirket alacaklılarına karşı sınırsız sorumlu olduğu ortaklıklara kollektif şirket denir. Şirketin yönetiminden her ortak sorumludur. Kuruluş anlaşmasında aksine bir hüküm yoksa, diğer ortakların rızası olmadan ortaklıktan çıkılamaz. Aynı şekilde şirkete yeni bir ortağın alınması için tüm ortakların rızası olmalıdır. Kolektif şirketlere yalnızca gerçek kişiler ortak olabilir. Ortaklar, kar veya zararı eşit olarak ya da daha önce kuruluş anlaşmasında belirtilen oranlarda bölüşebilirler. Ticari hayatta en yaygın olan şirket türüdür. Özellikle küçük ve orta çapta perakende, yarı toptancı ticaret işletmeleri ile orta çapta işletmeler için uygundur.

135 KOMANDİT ŞİRKET : Kolektif şirketin bir çeşidi olup, Ortaklardan bir veya birkaçının sorumluluğu sınırlı değildir. Diğer ortakların sorumlulukları, şirkete katıldıkları sermaye miktarı ile sınırlıdır. Sorumlulukları sınırsız olan ortaklar " komandite ortak, sınırlı olanlar da " komanditer ortak " denir Komandite ortakların gerçek kişiler olması gereklidir. Komanditer ortaklar ise gerçek veya tüzel kişi olabilir. Komandit şirketler komandite ortaklar tarafından yönetilirler. Komanditer ortaklar yıl sonunda hesaplarını denetleyebilirler ve kardan sermayeleri oranında pay alırlar.

136 SERMAYE ŞİRKETLERİ : Sermaye şirketlerinde, ortakların Sorumlulukları şirkete getirmeyi taahhüt ettikleri sermaye miktarıyla sınırlıdır. Bu tür şirketlerde ortaklardan birinin ayrılmasıyla ortaklığı bozmaz. Ortakların şirketteki ortaklık payları kişisel değildir. Bu paylar başkasına satılabilir veya devredilebilir. Sermaye şirketlerinin en önemli özelliklerinden biri de, sermayeye ortak olmak ile şirketin yönetimiyle ilgilenmenin birbirinden ayrılmış olmasıdır. Ortakların ikinci planda kalmaları ve asıl olanın şirkete getirilen sermaye olması nedeniyle bu tür ortaklıklara sermaye şirketleri denir.

137 ANONİM ŞİRKETLER : En az beş veya daha çok gerçek yada tüzel kişi tarafından kurulan ve paylara bölünmüş bir temel sermayesi, ekonomik amaç ve konusu bulunup, borçlarından ötürü yalnızca şirketin varlığı kadarıyla sorumlu olan ortaklıklara anonim şirket denir. En önemli özellikleri şunlardır : Ortak sayısı en az beş olmalıdır. Ortaklar gerçek veya tüzel kişi olabilir. Şirketin temel sermayesi belli olmalı ve bu miktarın en az tutarı beş milyar olmalıdır. Şirketin temel sermayesi eşit paylara bölünmüştür. Şirketin ticari ünvanı bulunmalı ve çalışma konusu belli olmalıdır. Şirketin üçüncü kişilere olan sorumluluğu şirketin varlığı ile sınırlıdır. Şirket ortaklarının üçüncü kişilere karşı finansal sorumluluğu şirkete getirdikleri sermaye miktarıyla sınırlıdır.

138 ANONİM ŞİRKETLER : Aile Anonim Şirketleri: ortak sayısı 250 kişiyi geçmeyen hisse senetleri halka arz edilmemiş olan veya arz edilmemiş sayılan şirkettir Halka Açık Anonim Şirketler: hisse senetleri halka arz edilmiş olan veya ortak sayısı 250 kişiyi geçtiği belirlenip, hisse senetleri halka arz edilmiş sayılan şirketlerdir.

139 LİMİTED ŞİRKETLER : Ekonomik amaç ve konular için iki veya daha fazla gerçek yada tüzel kişi tarafından bir ticaret ünvanı altında kurulmuş olup, ortaklarının sorumluluğu şirkete getirmeyi taahhüt ettikleri sermaye ile sınırlı ve temel sermayesi belli olan şirketlere " limited şirket " denir. Limited şirketler ortaklar tarafından yönetilir ve temsil edilir. Bu tür şirketlerde ortaklardan oluşan bir genel kurul bulunur. Bunun yanı sıra ortak sayısı 20 den çok olan limited şirketlerde en az bir denetçinin olması zorunludur. En belirgin özelikleri şunlardır : Ortak sayısı ikiden az elliden fazla olamaz. Temel sermayesi en az beşyüz milyon olmalıdır. Bankacılık, sigortacılık ve borsa bankerliği ile uğraşamazlar. Şirkete getirilen sermaye için hisse senedi çıkarılamaz. Ortaklık payının tutarı ne olursa olsun, her ortağın bir payı bulunur. Ortaklık payının devri, genelde, diğer ortakların iznini gerektirir. Şirketin temel sermayesi, şirkete ilişkin zarf, kağıt ve başka basılı evraklarda belirtilmiş olmalı ve şirket ünvanının " limited şirket " kelimesini taşıması şarttır.

140 SERMAYESİ PAYLARA BÖLÜNMÜŞ KOMANDİT ŞİRKET : Sermayesi paylara bölünen ve ortaklarından bir veya birkaçı, şirket alacaklarına karşı bir kollektif şirket, diğerleri bir anonim şirket ortağı gibi sorumlu olan şirkettir. Bu tür şirkette kolektif şirket ortakları gibi sorumlu olan ortaklara "komandite, anonim şirket ortakları gibi sorumlu olanlara "komanditer ortak denir.

141 BÜYÜKLÜKLERINE GÖRE İŞLETMELER Büyüklük Ölçütleri: a.niceliksel (Kantitatif) büyüklük ölçütleri: İstihdam edilen personel sayısı, toplam işletme sermayesi, yıllık üretim ve satış miktarı, toplam yatırım miktarı, çalışanlara ödenen toplam ücret miktarı, hammadde ve malzeme miktarı, pazar payı, kullanılan enerji miktarı vb. kriterlerdir. b.niteliksel (Kalitatif) büyüklük ölçütleri: Yönetim biçimi, seçilen hukuksal yapı (şahıs işletmesi, sermaye şirketleri), Pazar yapısı, diğer işletmelerle ilişki düzeyi.

142 BÜYÜKLÜKLERİNE GÖRE İŞLETMELER 1.Cüce İşletmeler: Tek bir çalışanı bile tam gün çalıştırmayacak kadar küçük işletmelere denir. Bir iş yerinde yalnız başına çalışarak, bir meslek ve sanat yardımıyla, faaliyette bulunan kişilerin oluşturduğu işletmelerdir. 2.Küçük İşletmeler: İşgören sayısı 1-5 arası olan işletmelerdir.işletme sahipliği ve yöneticiliği aynı şahısta toplanmıştır. Basit ve yalın örgütsel yapısı vardır. Ancak işgören sayısına göre işletme kriterini belirlemek ülkeden ülkeye değişmektedir. Örneğin ABD de bir sanayi işletmesinde istihdam edilen işçi sayısı 2502den az ise o işletme küçük işletme sayılır. 3.Orta büyüklükteki İşletmeler: Genellikle Limited şirket biçiminde kurulur. Aile ortaklıkları olarak görülür arasında değişen çalışanı vardır. Tüketici tercihlerine cevap verme yetenekleri daha yüksektir. Üretimleri sayıca az fakat kalitelidir. Çalışanların sayıca az olması problemleri azaltmakta ve onlara büyük işletmelere göre üstünlük sağlar.

143 BÜYÜKLÜKLERİNE GÖRE İŞLETMELER 4.Büyük işletmeler: İşgören sayısı 50 den fazla olan işletmelerdir. Çoğu anonim şirket şeklinde örgütlenmiştir. Bu nedenle sermaye piyasaları ile önemli ilişkileri vardır. Sayıları hızla artmaktadır. 5.Çok Büyük (Dev) İşletmeler: Personel sayısı 2000 den fazladır. Üretim güçleri, pazara ulaşma, pazarda tutunma ve pazarı kontrol etme diğer işletmelerden daha büyüktür. Rekabet güçleri, yatırım yapma yetenekleri sermaye büyüklükleri çok büyüktür.pahalı yatırımlar yapabilir, maliyeti yüksek araştırma geliştirme çalışmalarına kaynak ayırabilirler. Genellikle petro-kimya, otomotiv, bilgi teknolojileri, sağlık ve silah gibi alanlara yatırım yaparlar.

144 BÜYÜKLÜKLERİNE GÖRE İŞLETMELER Büyük İşletmelerin; bilimsel araştırma sonuçlarından geniş ölçekte yararlanma olanaklarına karşın bir takım sakıncaları da vardır. Bunlar: Büyük çaptaki üretimin değişen tüketici taleplerine uydurulması ve imalat programlarının kolayca değiştirilmesi çok zor hatta imkansızdır. Organizasyon işlemleri çok güç hatta yüksek maliyetlidir. İşletme içinde çalışanların haberleşmeleri ile ilgili aksamalar yaşanabilir. Üretim fazlasının elde kalması ihtimalleri vardır. Fazla büyüme sonucu kültürel ve sosyal sakıncalar doğabilir.

145 KOBİLER VE KOBİLERİN ORTAK ÖZELLİKLERİ Kobi nedir? KOBİ, "Küçük ve orta büyüklükteki işletme" kelimelerinin kısaltmasıdır. Birçok farklı tanımı bulunan bu kelimenin en bilinen tanımını KOSGEB yapar: "imalat sanayiinde, hisselerinin %25'in fazlası büyük işletmelerin elinde olmayan, 1'den 250'ye kadar işçi çalıştıran" şirketler. KOBİ kavramına; çalışan sayısı, satış miktarı, sermaye miktarı, çalışma alanı, maaş dağılımı, üretim miktarı gibi birçok ölçüt etkendir. En genel ölçüt kavramları ise firma çalışan sayısı ve firmanın cirosudur.

146 KOBİLER VE KOBİLERİN ORTAK ÖZELLİKLERİ KOBİ kapsamına 3 farklı birim girmektedir. Bunlar; Mikro ölçekli işletmeler, küçük ölçekli işletmeler, orta ölçekli işletmeler olarak sınıflandırılmaktadır. a) Mikro Ölçekli İşletme: Bünyesinde yıllık 10 kişiden az çalışan barındıran ve yıllık net satış hasılatı ya da mali bilançosu 1 milyon Türk Lira'sını aşmayan işletmeleri kapsar. b) Küçük Ölçekli İşletme: Bünyesinde yıllık 50 kişiden az çalışan barındıran ve yıllık net satış hasılatı ya da mali bilançosu 8 milyon Türk Lira'sını aşmayan işletmeleri kapsar. c) Orta Ölçekli İşletme: Bünyesinde yıllık 250 kişiden az çalışan barındıran ve yıllık net satış hasılatı ya da mali bilançosu 40 milyon Türk Lira'sını aşmayan işletmeleri kapsar.

147 KOBİLER VE KOBİLERİN ORTAK ÖZELLİKLERİ Ülkemizde son yıllarda kabul gören Sanayi Yatırım ve Kredi Bankası nın Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerin tanımı ve sınıflandırılması şu şekilde yapılmaktadır. İŞYERLERİ: ücretli işçi çalıştırmayan sadece işyeri sahibinin ve aile bireylerinin çalıştırğı işletmlerdir. ÇOK KÜÇÜK SANAYİ İŞLETMELERİ: 1-9 arasında personel istihdam eden işletmelerdir. Bu gruptaki sınıflandırmada aile bireyleri ve çıraklar dikkate alınmamaktadır. KÜÇÜK SANAYİ İŞLETMELERİ: arasında personel istihdam eden işletmelerdir. Çok küçük ölçekli işletmelere paralel olarak çalışan sayısı 5 e kadar indirilebilir. Makine parkı üst sınırı 500 bin dolardır. ORTA ÖLÇEKLİ SANAYİ İŞLETMELERİ: arasında personel istihdam eden işletmelerdir. Makine parkı üst sınırı 5 milyon dolardır. BÜYÜK SANAYİ İŞLETMELERİ: istihdam edilen personel sayısı 200 den fazla olan işletmelerdir. Makine parkı değeri 5 milyon doların üzerindedir.

148 KOBİLER VE KOBİLERİN ORTAK ÖZELLİKLERİ BAZI ULUSLAR ARASI KURULUŞLARIN KOBİ TANIMLARI: OECD ye göre 20 den az işçi çalıştıran işletmeler çok küçük, küçük, orta ölçekli ve 500 den fazla işçi çalıştıran işletmeler de büyük ölçekli işletme olarak tanımlanır. BM nin KOBİ tanımı: 1958 yılında Mısır,İsrail ve Türkiye yi kapsayan çalışmasında 10 un altında işçi çalıştıran işletmeler küçük ölçekli işletme olarak tanımlanmıştır.