İNŞAAT TEKNOLOJİSİ SES YALITIMI

Transkript

1 İNŞAAT TEKNOLOJİSİ SES YALITIMI 2013

2 İÇİNDEKİLER AÇIKLAMALAR... 2 GİRİŞ SES YALITIM MALZEMELERİNİ UYGULAMAYA HAZIRLAMAK Tanım Ses Yalıtım Malzemeleri Bina ve Tesisatlarda Kullanılan Ses Yalıtım Malzemeleri Gürültü ve Cam... 9 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME... Error! Bookmark not defined. ÖĞRENME FAALİYETİ ÖĞRENME FAALİYETİ SES YALITIM MALZEMESİNİ YÜZEYE UYGULAMAK Ses Yalıtımı Tanımı Amacı Kullanıldığı Yerler... Error! Bookmark not defined Binalarda Isı Yalıtımı Uygulamaları Duvarlarda Isı Yalıtımı ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME... Error! Bookmark not defined. UYGULAMA FAALİYETİ Error! Bookmark not defined. MODÜL DEĞERLENDİRME... Error! Bookmark not defined. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME CEVAP ANAHTARLARI... Error! Bookmark not defined. ÖNERİLEN KAYNAKLAR... Error! Bookmark not defined. KAYNAKÇA

3 KLAMALARRİŞ ÖĞRENME FAALİYETİ Tanım 1. SES YALITIM MALZEMELERİNİ UYGULAMAYA HAZIRLAMAK İnsan kulağında işitme duyusunu uyaran, titreşim yapan bir kaynağın hava basıncında oluşturduğu dalgalanmalarla meydana gelen ve titreşimin yayılma doğrultusunda boyuna dalgalanmalar ile yayıldığı fiziksel olaya ses denir. Sesin yaratılması ve duyulması için bir ses kaynağı, sesin içerisinden geçeceği bir ortam ve bir alıcı gerekir. Temel olarak ses bir nesnenin titreşmesi ile oluşur. Bu titreşim hareketi basınç dalgaları şeklinde hava içerisinde yayılır. Hava partiküllerinin hareketlerinden meydana gelen basınç dalgalanmaları (artış ve azalışları); kulak içerisinde oluşan titreşimler vasıtasıyla beyine iletilerek insanlar tarafından algılanır. Ses dalgaları; farklı ortamlarda farklı hızlarda yayılır. Gaz ortamlarda sesin yayılma hızı; sıcaklık ve bağıl neme göre değişir. Sesin yayılma hızı; katı ortamlarda, gaz ortamdan daha fazladır. Örneğin ses dalgalarının havadaki yayılma hızı 344m/s iken suda 500m/s, betonarme bir elemanda ise m/s dir. Fiziksel olarak ses; titreşim hareketi doğrultusunda boyuna basınç dalgaları ile enerji aktarımıdır. Ses dalgalarının saniyedeki titreşim sayısına frekans denir. Birimi Hertz (Hz) dir. Frekans ne sıklıkta hava moleküllerinin titreştiğini ifade eder. Bir titreşim için geçen süreye ise periyot denir. Birimi saniye (sn.) dir. Şekil 1: Sesin Fiziksel Tanımı İki sıkışma veya iki gevşeme bölgesi arasındaki mesafeye dalga boyu denir. Birimi metre(m) dir. Düşük frekanslı sesler uzun dalga boylarına sahiptir ve bas ses olarak algılanırlar. Yüksek frekanslı olan tiz seslerin ise dalga boyları oldukça kısadır. 2

4 Şekil 2: Dalga Boyu Titreşim nedeni ile meydana gelen maksimum basınç artışı veya düşüşüne genlik denir. Birimi metre(m) dir. Bir piyano tuşuna daha hızlı vurulursa tel daha fazla titreşir ve sesin genliği artar. Ses daha kuvvetli veya göreceli olarak gürültülü algılanır. Yayılım doğrultusuna dik birim alandan aktarılan ses enerjisi miktarına ise ses şiddeti denir. Birimi W/m 2 dir. Ses yayılması sırasında değişen atmosferik basıncın referans ses basıncına (20µPa) göre farkına ses basınç seviyesi denir. Ses basınç seviyesinin birimi desibel (db) dir. İnsan kulağının en hassas olduğu orta ve yüksek frekanslara göre esas alınan ses basınç seviyesinin birimi db(a) dır. Ses Basınç Seviyesi db(a) Ses kaynağı ve konumu 140 Kalkış halinde jet uçağı 25 m mesafede 100 Otomobil klakson sesi 3m mesafede 80 Çalar saat zili 1m mesafede 70 50km/h hızda giden otomobilin içi 50 Normal konuşma 1 m mesafede 40 Sakin oturma odası 35 Geceleyin yatak odası 25 Trafikten uzak kırsal ortam 15 Yayın stüdyosundaki arka plan gürültüsü Tablo 1: Ses kaynakları için ses basınç Özellikle kentleşmenin plansız yürüdüğü bölgelerde, gürültü insan sağlığına ve konforuna zarar veren etkenler arasındadır. Çevredeki bir fabrikanın çıkardığı rahatsız edici sesler, havaalanı çevresindeki yerleşim bölgesinde duyulan şiddetli gürültü, satıcı sesleri, trafik sesleri, komşudan gelen konuşmalar insanlar tarafından farklı dozlarda gürültü olarak algılanarak, rahatsız edici olabilir. Konforumuz açısından istenmeyen, rahatsız edici bir durum olan gürültü, verdiği bu rahatsızlığın yanı sıra bireyler üzerinde, psikolojik, fizyolojik ve performans yönünden olumsuz etkiler de yaratır. Gürültü, davranış bozuklukları, çalışma verimindeki düşüş, duyma kayıpları, kulak çınlamaları ve bazı psikolojik hastalıkların nedeni olabilir. 3

5 Araştırmalar, sürekli 55 db mertebelerindeki gürültünün, sinirlilik, saldırganlık ve uyku düzensizlikleri yarattığını göstermektedir. Uzun süreler yüksek gürültü düzeyi ile karşı karşıya kalındığında beyin adrenalin salgılayarak, vücut savaşma konumuna geçmekte ve sonuçta psikolojik sorunlar ve hipertansiyon gibi rahatsızlıklar ortaya çıkabilmektedir. Üstelik gürültü sonucu oluşan işitme kayıplarının ilaçla veya cerrahi bir müdahale ile tedavisi bulunmamaktadır. Danimarka nın Schiprol Havalimanı nın kalkış ve iniş güzergâhlarında yapılan bir araştırma, 10 yıl içinde kalp rahatsızlıklarının iki katına çıktığını, uyku hapı kullanımının ise yüzde 20 ile yüzde 50 arasında arttığını göstermiştir. Ayrıca gürültü neticesinde fabrika vb. endüstriyel tesislerde çalışanların verimi düşerek, dikkatleri dağılır ve bunun sonucunda iş kazaları meydana gelir. Benzer bir etki, eğitim gören öğrenciler üzerinde de görülür. Gürültüye maruz kalan öğrenciler dikkatleri dağılarak konsantrasyonları bozulduğu için, verilen bilgileri verimli bir şekilde anlayamaz. Bazı alanlarda ise, düşük ses seviyesi, işin en önemli gereklerinden biridir. Radyo yayıncılığında ve müzik stüdyolarında arka plan sesinin düşük olmasının gerekmesi, hastanelerde hastalara sessiz ve huzurlu ortam sağlanması, okullardaki sınıfların çevre gürültülerinden arındırılması, bina yapım aşamasında çözülmesi gereken sorunlardır. Ses veya gürültü; gazlar, katı maddeler ve sıvı ortamlarda titreşimler yaratarak yayılan bir enerji türüdür. Yapılarda ses iletimi temelde iki yolla meydana gelir; 1-) Hava doğuşumlu ses iletimi 2-) Darbe kaynaklı ses iletimi Hava doğuşumlu ses iletimi: Ses dalgaları hava içerisinde hareket ederek ulaştıkları yapı elemanının titreşmesine neden olur. Titreşimler yapı elemanı içerisinde ilerleyerek veya yapı elemanında bulunan çeşitli boşluklardan geçerek ses kaynağına komşu olan hacme iletilir. Tipik hava doğuşumlu ses iletimine örnek olarak konuşma, müzik dinleme vb. faaliyetler verilebilir. Darbe kaynaklı ses iletimi: Bir nesnenin yapı elemanına (duvar, tavan veya döşeme) çarpması sonucu, yapı elemanının her iki yüzeyi de titreşerek ses dalgası üretir ve darbenin olduğu hacmin dışındaki diğer hacimlere ses iletilir. Tipik darbe kaynaklı ses iletimine örnek olarak ayak sesleri, zıplama, eşyaların düşürülmesi, sürüklenmesi vb. faaliyetler verilebilir. Yaşadığımız konut, okul, işyeri vb. binalar ile çevreyi istenmeyen seslerden yalıtarak gürültünün zararlı etkilerinden koruyarak gerekli konfor koşullarını oluşturmak; jeneratör, hidrofor, kalorifer vb. gürültülü mahalleri yalıtarak çevreye yaydıkları gürültüyü azaltmak amacı ile yapılan uygulamalara ses yalıtımı denir. Ses yalıtımı, temel olarak gürültünün insan üzerinde oluşturacağı zararlı etkileri en aza indirmek için alınacak önlemleri kapsar. Ses yalıtımı ve akustik düzenleme kavramları birbirileri ile karıştırılmamalıdır. Ses yalıtımı ise, yapı elemanları aracığıyla iletilen seslerin miktarlarını azaltmak için yapılan işlemdir. Akustik düzenleme, konferans salonları, derslikler, konser salonları gibi kapalı ortamlarda yansıma süresinin düzenlenmesidir. Ses yalıtımı uygulamalarında ses kaynağı 4

6 çoğunlukla uygulamanın yapılacağı hacmin dışındadır. Akustik düzenleme uygulamalarında ise ses kaynağı düzenlemenin yapılacağı hacmin içerisindedir Ses Yalıtım Malzemeleri Katı cisimler kütleleri ile ses geçişine karşı direnç gösterirler. Yapı elemanlarının kütleleri arttıkça (ağırlaştıkça) titreşerek ses iletmeleri zorlaşır. Bu sebeple; temel olarak birbiriyle temas halindeki iki hacim arasında ses geçişinin azaltılması için hacimlerin arasındaki ortak yüzeyin mümkün olduğunca ağırlaştırılması gereklidir. Bu prensip Kütle Kanunu olarak adlandırılır. Buna karşılık yapı elemanlarının kütlelerinin arttırılması; binanın ağırlaşmasına ve kullanım alanlarının azalmasına neden olur. Dolayısıyla yapı elemanının kalınlık ve yoğunlukları belirli bir değere kadar arttırılabilir ve bu sebeple kütle prensibine dayanan detay çözümlerinin kullanımları sınırlıdır. Bitişik iki hacmin arasındaki yapı elemanının titreşerek ses geçişine neden olmaması için izlenebilecek diğer yöntem ise ortak yapı elemanının birbiri ile temas etmeyecek şekilde iki katmandan oluşturularak bölünmesi ve araya yay görevi görecek ses yutucu malzemelerin yerleştirilmesidir. Böylelikle birinci katmandan kısmen geçebilen ses dalgaları ses yutucu malzemeye içerisinden geçerken büyük ölçüde yutulur ve ikinci katmanının da kütlesinden kaynaklanan dirence maruz kalarak ses geçişi azaltılır. Bu prensip Kütle Yay Kütle Kanunu olarak adlandırılır. Hava doğuşumlu seslerin iletiminin kütle-yay-kütle prensibi ile azaltılması için; iki kütle arasında yay görevi gören ses yutucu malzemelerin bünyelerinde, havanın geçebileceği boşluklar bulunmaktadır. Hava doğuşumlu sesler; açık gözenekli yapıya sahip olan ses yutucu malzemelere nüfuz ettiklerinde, bu iç boşluklara doğru ilerler. Ses enerjisinin bir kısmı; bu boşluklarda ilerlerken sürtünme ve malzemelerdeki küçük elyafların titreşimi nedeniyle ısı enerjisine dönüşerek kaybolur. Ses dalgasının malzeme bünyesine aldığı yol arttıkça (malzeme kalınlığı) yutulan ses enerjisi de artar. Bu tür ürünlere cam yünü, taş yünü, süngerler, yumuşak poliüretan köpüğü, ahşap yünü örnek olarak verilebilir. Bir cismin bir yüzeye çarpması ile oluşan darbe kaynaklı sesler; katı ortamdaki moleküllerin titreşmesine neden olarak ses iletimine neden olurlar. Darbe kaynaklı seslerin bina içerisinde yayılmasının kütle-yay-kütle prensibi ile önlenmesi için; darbenin meydana geldiği ortamdan sesin titreşim yoluyla diğer katı yapı elemanlarına aktarımının önüne geçilmesi gerekir. Bu amaçla darbenin meydana geldiği ortamın diğer yapı elemanları birbirinden ayıran belirli miktarlarda sünebilen elastik yapısıyla yay görevi gören ses yutucu malzemeleri kullanılır. Bu tür ürünlere polietilen köpüğü örnek olarak verilebilir. Malzemelerin frekanslara bağlı olarak ses yutma performansları ses yutuculuk katsayısı ile ifade edilir. Gelen ses bir yüzeye çarptığında sesin bir kısmı yansıtılır, malzeme içerisinden geçen kısmı ise iletilir. Ses enerjisi malzeme içerisinden geçerken hücreler içerisindeki direnç ve sürtünme nedeni ile ısı enerjisine dönüşerek kısmen yutulur. Ses yutuculuk katsayısı; gelen ses enerjisinin ısı enerjisine dönüştürülme oranıdır. Teorik olarak α ile gösterilir ve değeri 0-1 arasında değişir. Yüksek α değerine sahip olan malzemeler ses yutucu, düşük α değerine sahip malzemeler ses yansıtıcı özelliğe sahiptir. 5

7 Açık gözenekli yapıya sahip olan ses yalıtım malzemelerinin yutuculuk katsayıları orta ve yüksek frekanslarda fazla, düşük frekanslarda ise azdır. İnce tabakalar yalnızca orta ve yüksek frekanslarda etkilidir. 100 Hz in altında frekanslara sahip ses dalgalarının etkin bir şekilde yutulması için; ya çok kalın bir tabaka gözenekli bir malzeme kullanılmalı ya da arkasında hava boşluğu bırakılmalıdır. Gelen Ses Yutulan Ses Gelen (Yansiyan İletilen) Gelen İletilen Ses Yansıyan Ses Şekil 3: Sesin Yutulması Bina ve Tesisatlarda Kullanılan Ses Yalıtım Malzemeleri Camyünü: İnorganik bir hammadde olan silis kumunun, yüksek basınç altında 1200 Cº Cº de ergitilerek, ince eleklerden geçirilip elyaf haline getirilmesi sonucu oluşturulan açık gözenekli bir malzemedir. Darbe sesi ve hava doğumlu seslerin yalıtımında kullanılan ve A sınıfı yanmaz olan camyünü; güneşin mor ötesi ışınlarından etkilenmez. Ses yalıtımı uygulamalarında; cam tülü veya kraft kağıdı kaplı şilteler ve özel kaplamalı (PVC, Dekoratif Cam Tülü gibi) veya kaplamasız camyünü levhalar kullanılabilir. Şekil 4: Camyünü Malzemeler Camyünü 32kg/m 3 (d=50 mm) Frekanslara göre α değerleri ,20 0,65 0,95 0,90 0,80 0,85 Tablo 2: Camyününün frekanslara bağlı ses yutma katsayıları Taşyünü: İnorganik bir hammadde olan bazalt ve diabez taşlarının C sıcaklıklarda, ince eleklerden geçirilip elyaf haline getirilmesi sonucu oluşturulan açık gözenekli bir malzemedir. Darbe sesi ve hava doğumlu seslerin yalıtımında kullanılan ve A sınıfı yanmaz olan 6

8 taşyünü; güneşin mor ötesi ışınlarından etkilenmez. Ses yalıtımı uygulamalarında çıplak veya alçı levha ile kompozit olarak üretilen özel taşyünü levhaları kullanılır. Malzemeler Taşyünü 90kg/m 3 (d=50 mm) Şekil 5: Taşyünü Frekanslara göre α değerleri ,20 0,65 0,95 0,90 0,80 0,85 Tablo 3: Taşyününün frekanslara bağlı ses yutma katsayıları Ahşap yünü (WW): Ahşap talaşının belirli bir bağlayıcı ile sıkıştırılarak levha halinde değişik yoğunluklarda kg/m 3 üretilen açık gözenekli bir yalıtım malzemesidir. Hava doğumlu seslerin yalıtımında kullanılan ve yangına tepki sınıfı B-s1 d0 olan ahşap yünü; güneşin mor ötesi ışınlarından etkilenmez. Malzemeler Ahşap yünü (d=35 mm) Şekil 6: Ahşap yünü 7 Frekanslara göre α değerleri ,36 0,59 0,57 0,52 0,71 0,83 Tablo 4: Ahşap yününün frekanslara bağlı ses yutma katsayıları Yumuşak Poliüretan Köpüğü: Poliüretan köpüğü; poliol ile ona uygun izosiyanatın belirli oranlarda karıştırılarak elde edilen elde edilen karışımın bir kabartıcı yardımıyla kalıp içerisinde genleştirilmesi ile üretilirler. Kabartıcılar ya poliol sisteminin içerisinde önceden katılır veya uygulama sırasında karıştırılır. Kabartıcı miktarı arttırılarak daha fazla genleşmenin

9 sağlanması ile düşük yoğunluklu yumuşak poliüretan köpüğü elde edilir. Hava ve katı doğuşumlu seslerin yutulmasında kullanılan poliüretanın yangına tepki sınıfı D, E veya F dir. Poliüretan güneşin mor ötesi ışınlarına karşı hassastır. Şekil 7: Yumuşak Poliüretan Köpüğü Frekanslara göre α değerleri Malzemeler Yumuşak Poliüretan Köpük 0,08 0,12 0,28 0,60 0,84 0,78 (d=40 mm) Tablo 5: Poliüretanın frekanslara bağlı ses yutma katsayıları Melamin Köpüğü: Üre ve formaldehit in ısı ve basınç altında karıştırılması ile elde edilen melamin reçinesinin bileşenleri, malzemeye istenen formun verilebilmesi için kalıba dökülür. Kalıp içerisinde basınç altında tutulan karışım polimerize olmaya başlar ve içeriğinde bulunan suyu serbest bırakarak kararlı hale geçer. Polimerizasyon işleminin tamamlanması ile düşük yoğunluklarda düz veya piramit desenli açık gözenekli ürünler elde edilir. Hava doğumlu seslerin yalıtımında kullanılan melamin köpüğünün yangına tepki sınıfı B-s1 d0 dir. Şekil 8: Yumuşak Poliüretan Köpüğü Malzemeler Melamin Köpüğü (d=40 mm) Frekanslara göre α değerleri ,05 0,18 0,33 0,78 0,92 0,92 Tablo 6: Poliüretanın frekanslara bağlı ses yutma katsayıları Polietilen Köpüğü (PEF): Ekstürüzyon metoduyla, boru veya levha şeklinde üretilen polietilen esaslı malzemelerdir. Dinamik sertliklerinin düşük olması nedeniyle darbe kaynaklı seslerin yutulmasında kullanılan ve yangına tepki sınıfı D veya E olan polietilen köpüğü; güneşin mor ötesi ışınlarına karşı hassastır. 8

10 1.2.2 Gürültü ve Cam Dışarıdan kaynaklanan bir gürültünün iç mekâna girişini azaltmak için her şeyden önce cam dışındaki dış kabuk elemanlarının gürültü yalıtım değerleri dikkate alınmalı bu malzemelerin bünyesi veya bileşim yerlerinde hava sızıntılarına yol açacak delik ve açıklıklar olmamasına dikkat edilmelidir. Bu açıdan açılan kanatların kasalara intibakı özel bir dikkat içermektedir. Dış kabuktaki delik ve açıklıklar ulaşan dış gürültüyü ikincil bir kaynak olarak içeri yayınlamaktadır. Cam ile ses yalıtımı aşağıdaki yöntemlerle sağlanabilmektedir: Cam kalınlığının arttırılması: Camlar ses geçişine karşı kütleleri ile orantılı olarak direnç sağlarlar. Tek camlı pencere sistemlerinde gürültü azaltım değerleri cam kalınlığı dolayısıyla ağırlığı arttıkça iyileşir. Cam Kalınlığı 4 mm tekcam 29 db 5 mm tekcam 30 db 6 mm tekcam 31 db 8 mm tekcam 32 db 10 mm tekcam 33 db Tablo 7: Tek camların gürültü yalıtım değerleri Lamine cam kullanılması: Lamine cam; iki veya daha çok cam plakanın plastik (PVB) katmanlar yardımıyla basınç ve ısı altında birleşimiyle üretilen bir güvenlik camıdır. Pencerelerde tek cam kullanılması yerine çok katmanlı lamine cam kullanılması gürültü azaltım değerlerini iyileştirir. R w Cam Kalınlığı 3+3 mm lamine cam 32 db 4+4 mm lamine cam 33 db 5+5 mm lamine cam 34 db Tablo 8. Lamine camların gürültü yalıtım değerleri Farklı cam kalınlıkları ile oluşturulan yalıtım camı üniteleri kullanılması: Isı yalıtımı gerektiren binalarda kullanılması zorunlu olan yalıtım camı ünitelerinde yer alan cam katmanlarının farklı kalınlıklarda seçilmesi durumunda gürültü azaltım değerleri iyileşir. Yalıtım camı ünitelerinde yer alan 2 cam katmanının farklı kalınlıklarda yani ağırlıkta) olması durumunda değişik frekanslardaki seslerin iletimi engellenir. Çevresel gürültülere maruz kalınan binalarda daha kalın olan camın dış tarafta yer almalıdır. R w Cam Kalınlığı veya 16 mm araboşluk+ 4 mm yalıtım camı ünitesi 32 db veya 16 mm araboşluk +4 mm yalıtım camı ünitesi 33 db veya 16 mm araboşluk +6 mm yalıtım camı ünitesi 35 db 9 R w

11 Tablo 9. Yalıtım camı ünitelerinin gürültü yalıtım değerleri Yalıtım camı bünyesinde lamine cam kullanılması: Isı yalıtımı gerektiren binalarda kullanılması zorunlu olan yalıtım camı ünitelerinde iç tarafta yer alan düz cam katmanının yerine lamine cam kullanılması durumunda yalıtım camı ünitelerinin gürültü azaltım değerleri iyileşir. Cam Kalınlığı veya 16 mm araboşluk+ (3+3) mm 33 db veya 16 mm araboşluk +(5+5) mm 37 db Tablo 10: Laminasyonlu yalıtım camı ünitelerinin gürültü yalıtım değerleri Özel olarak geliştirilmiş akustik lamine camlar kullanılması: Gürültü düzeyinin yüksek olduğu ortamlarda daha etkili ses yalıtımı sağlamak amacıyla özel olarak özel olarak geliştirilmiş akustik lamine camların kullanımı gürültü azaltım değerlerini iyileştirir. R w Cam Kalınlığı 3+3 mm akustik lamine cam 35 db 4+4 mm akustik lamine cam 37 db 5+5 mm akustik lamine cam 38 db 6+6 mm akustik lamine cam 39 db Tablo 11: Akustik lamine camların gürültü yalıtım değerleri Akustik lamine cam tek cam olarak kullanılabileceği gibi yalıtım camı üniteleri bünyesinde de kullanılabilir. R w Cam Kalınlığı veya 16 mm araboşluk+ (3+3) mm 36 db veya 16 mm araboşluk +(3+3) mm 38 db veya 16 mm araboşluk +(4+4) mm 40 db veya 16 mm araboşluk +(4+4) mm 42 db Tablo 12: Akustik laminasyonlu yalıtım camı ünitelerinin gürültü yalıtım değerleri R w 2 ayrı doğrama ile minimum 100 mm aralıklı monte edilmiş 2 ayrı camlama sisteminin aynı pencerede kullanılması: Böyle bir cephede ısı yalıtımı da gerekiyorsa camlamalardan biri yalıtım camı ünitesi olabilir. Bu durumda ortalama db lik bir iyileştirme sağlanabilecektir. 10

12 ÖĞRENME FAALİYETİ 2 ÖĞRENME FAALİYETİ 2 2. SES YALITIM MALZEMESİNİ YÜZEYE UYGULAMAK 2.1. Ses Yalıtımı Tanımı Gürültüye duyarlı alanlar ile (konut, okul, işyeri, hastane, vb.), çevresel gürültü kaynakları (karayolları, havayolları, bina içerisindeki jeneratör odaları, kazan daireleri, vb.) arasında ses geçişinin azaltılarak gürültünün zararlı etkilerinden korunulmasını sağlayan ve içerisinde yaşanan ortamlarda konfor koşullarının oluşturulması amacı ile yapılan uygulamalara ses yalıtımı denir. Ses yalıtımı uygulamaları; çevresel gürültü kaynaklarının neden olduğu gürültülerden korunulmasının yanı sıra bina içerisinde yer alan daireler/katlar arası ses iletiminin azaltılarak rahatsızlık vermeyecek seviye getirilmesi işlerini de içerir. Çevresel gürültü kaynaklarına karşı alınacak önlemlerin dışında, jeneratör gibi ekipmanların çalıştırılmasından kaynaklanan gürültünün çevreye yayılmasını önlemek için de ses yalıtımı uygulamalarına başvurulur Amacı Binalarda çatı, duvar, döşeme ve camlarda tesisatlarda ise boru, kanal, dirsek vb. diğer ekipmanlara ses yalıtımı yapılması ile; Sağlıklı ve konforlu mekânların elde edilmesi sağlanır, Gürültünün insan sağlığı üzerindeki fiziki ve psikolojik etkileri azaltılır, Eğitim binalarında öğrencilerin konsantrasyonlarının bozulması önlenerek ve sunulan bilgileri kavrama şartları arttırılır, Fabrika vb. endüstriyel tesislerde çalışanların dikkatlerinin bozulması sonucu verimin düşmesi ve iş kazalarının meydana gelmesi önlenir Binalarda Ses Yalıtımı Uygulamaları Duvarlarda Ses Yalıtımı ÖĞRENME FAALİYETİ 2 Çevresel gürültülere (trafik gürültüsü vb.) karşı binaların dış cephelerinde, eğitim yapılarında gürültüye karşı hassas olan derslikler arasındaki ortak duvarlarda ve dersliklerle koridorlar arasındaki duvarlarda, komşu iki daire arasındaki duvarlarda, gürültülü çalışan ekipmanların bulunduğu makine parkları ile idari kısımları birbirinden ayıran duvarlarda 11

13 kısacası gürültüye duyarlı alanlar ile gürültü kaynağı konumundaki hacimleri birbirinden ayıran tüm düşey yüzeylere ses yalıtımı yapılması gereklidir. Yapıları ve içerisindeki gürültüye duyarlı bölümleri, gürültünün meydana geldiği hacimlerden ayıran duvarlarla mekân içerisinde farklı kullanım amaçları için tasarlanmış hacimleri birbirinden ayıran bölme duvarlarda yapılan ses yalıtımı uygulamaları; Tuğla, gazbeton vb. kâgir elemanlardan imal edilmiş duvar elemanlarının ses yalıtım malzemeleri ile kaplanması veya Hacimler arasına ses yalıtım performansı yüksek olan, hafif fakat taşıyıcı olmayan bölme duvarların imal edilmesi olmak üzere iki farklı şekilde gerçekleştirilebilir. Kâgir elemanlardan imal edilmiş duvarlarda; ses yalıtım malzemeleri, duvarın iç yüzeyine, dış yüzeyine veya iki katmanlı duvarlarda iç ve dış katmanın arasına farklı tekniklerle (yapıştırarak, profillerle, mekanik olarak tespit ederek veya serbest sererek) uygulanabilir. Dış duvarlara yapılan uygulamalarda; yapıda meydana gelecek olan buhar difüzyonu göz önüne alınarak buhar dengeleyici veya buhar kesici kullanılabilir. Mekân içerisindeki hacimleri birbirinden ayıran duvarların kâgir elemanlardan örülmesi yerine ses yalıtım malzemeleri ve metal konstrüksiyondan oluşan hafif bölme duvarlardan teşkil edilmesi ile istenen konfor koşullarının sağlandığı hacimler elde etmek mümkündür. Duvar Elemanları Üzerine Yapılan Ses Yalıtımı Uygulamaları Kâgir elemanlardan imal edilmiş olan tüm duvarlar ses geçişine kütleleri ile karşı koyarlar. Dolayısıyla duvarın ağır malzemelerden yapılması veya daha kalın örülmesi söz konusu duvarın ses yalıtım performansını arttıracaktır. Buna karşılık daha kalın ve ağır duvarlar binaya ilave bir yük getirdiği gibi kullanım alanının azalmasına neden olduğundan pek tercih edilmemektedir. Bu sebeple duvar elemanlarına yay vazifesi gören, duvardan geri yansıyan seslerin yutulmasını sağlayan ses yalıtım malzemeleri ve önlerine kütle oluşturan ikinci bir katman uygulanır. Böylelikle duvar elemanının kütle-yay-kütle prensibi ile ses iletim performansı iyileştirildiği gibi ağrılaşmasının ve alan kaybına neden olmasının önüne geçilmiş olunur. Kâgir elemanlar üzerine yapılan ses yalıtım uygulamaları; yalıtım malzemesinin uygulanma metoduna göre; Profilli uygulamalar ve Profilsiz uygulamalar olarak iki farklı grupta ele alınabilir. Mineral Yünler ile Duvar Elemanları Üzerine Yapılan Profilli Uygulamalar Tuğla gazbeton vb. kâgir elemanları ile inşa edilen duvar elemanlarının iç tarafından yapılan profilli uygulamalarda bir yüzü kraft kâğıdı kaplı camyünü kullanılabilir. Bu detayda kullanılan kraft kâğıdı buhar kesici vazifesi görerek iç ortamda üretilen su buharının soğuk olan dış duvara temas ederek yoğuşmasını engellerken alçı levha iç yüzey kaplaması fonksiyonun yanı sıra uygulamanın yapıldığı duvarın dışında ikinci bir kütle oluşturur. Duvar ve alçı levha arasında yer alan camyünü ise yay vazifesi görerek kütle-yay-kütle prensibine göre duvar ve alçı levha ile birlikte yapı elemanı 12

14 üzerinden meydana gelen ses iletimini azaltır. Mineral yünlerle duvar elemanı üzerine yapılan profilli uygulamalar; dışa bakan duvarlarda, komşu iki hacmi birbirinden ayıran duvarlarda, kullanılan bir hacimle merdiven boşluğu gibi ortak kullanım alanlarına bakan duvarlarda gerçekleştirilebilir. Kraft kâğıdı kaplı camyünü ile yapılan profili uygulamalarda kullanılan özel gereçler aşağıda gösterilmektedir. Tespit ve ayar simidi Tespit Tiji Kapı pencere aksesuvarı Tespit tiji anahtarı Tespit tiji ve anahtarı Profil zımbalama ve kesme aleti Şekil 9: Uygulamada kullanılan gereçler Tavan U profilinin tespiti için yalıtım malzemesi kalınlığının 1cm fazlası tavan boyunca işaretlenir. U profili, işaretlenen hat boyunca 45 cm de bir olmak üzere dübelle tavana tespit edilir. U profilinin kısa ve açılı olan kenarı duvara, uzun ve düz olan kenarı bulunulan hacmin iç tarafına bakmalıdır. İşaretlediğimiz çizgi U profilinin uzun ve düz olan kenarına gelecek şekilde yerleştirilmelidir. Duvarda kaçıklık (eğrilik) olması durumunda, tavandan döşemeye doğru şakul (dik inme aracı) indirilerek, U profillerinin döşemeye tespit edileceği hat belirlenir. U profilleri tavana tespit edildiği gibi döşemeye de tespit edilir. Şekil 10: U Profillerin tespit edilmesi U profilinin tespit işlemleri tamamlandıktan sonra C profillerinin duvara tespit edileceği yerler işaretlenir. Duvar yüksekliği 2.70 ten küçük ise duvarın orta noktası, 2.70 ten fazla ise yükseklik 3 eşit parçaya bölünerek 2 nokta işaretlenir. C profili duvarda işaretlenen hat üzerine oturtulur ve duvar boyunca her 60 cm de bir dübellenerek duvara tespit edilir. Tespit tiji, duvara yatay olarak sabitlenen C profillerine tespit tiji anahtarı yardımı ile monte edilir. Tespit tiji, C profili içindeki yerine yerleştirildikten sonra yaklaşık olarak 15º sağa doğru döndürülerek profile kilitlenmesi sağlanır. Tespit tijleri arasındaki mesafe 60 cm olmalıdır. Tespit tijleri, C profilinin başlangıç noktasından 10 cm mesafe bırakılarak monte edilmelidir. 13

15 Şekil 11: C Profillerin ve Tespit Tijlerinin Montajı Ambalajdan çıkarılan kraft kaplı camyünü, duvar yüksekliğinin 1 cm fazlası ölçülerek işaretlenir. Camyünü işaretlenen yerden kesilir. Şekil 12: Kraft kağıdı kaplı camyünün ölçülere uygun olarak kesilmesi Kesilmiş olan camyünü, U profillerinin arkasına kraft kaplı yüzü, mekân içine gelecek şekilde duvara yerleştirilir.alt ve üst tarafı U profillerinin arkasına yerleştirilen camyünü, C profiline kilitlenmiş olan tijlerine takılır. Camyünü şilte tespit tijlerine yerleştirildikten sonra ayar simidi tespit tijine takılır. C profili tavan ve döşemeye yerleştirilmiş olan U profillerinin içine yerleştirilir. Şekil 13: Kraft kağıdı kaplı camyününün montajı Profiller özel kesme aletleri ile kolaylıkla istenilen ölçüde kesilir. C profiller tavan yüksekliğinden 1 cm kısa olarak kesilir. Eğer profiller tavan yüksekliğinden kısa ise profile 10 cm bindirme olacak şekilde ek yapılmalıdır. Kısa olan profil tavan U profilinin içine geçirilmelidir. Ek yapılan parça 30cm den daha uzunsa iki parça birbirine eklenmelidir. Ayar simitleri tespit tijlerine takıldıktan sonra C profili ayar simidinin yivlerine dikey olarak geçirilir. C profilleri dikey olarak monte edildikten sonra alçı plaka duvara yerleştirilir. Alçı plakalar dikey C profillerine monte edilir. 14

16 Şekil 14: Alçı levha montajı Pencere uygulamasının ilk bölümü, pencere çerçevesini oluşturmaktır. Bunun için çerçevenin üst kısmına tavan, alt kısmına döşeme U profili tespit edilir. Pencere ve kapıların etrafı yalıtılırken öncelikle U profillerinin uzun ve düz kenarı pencereye bakacak şekilde duvar köşesine monte edilir. U profillerinin tespitinin ardından C profillerinin duvara yatay olarak tespit edileceği yer işaretlenir. C profil, pencerenin her iki tarafında duvarda işaretlenen hattın üzerine oturtulur ve duvar boyunca her 60 cm de bir dübellenerek duvara tespit edilir. Şekil 15: Pencerelerde yapılan profil uygulamaları Pencere çerçevesini oluşturmak üzere kenarlara duvar boyunca C profiller tespit edilir. Çerçevenin üst ve alt kısımlarına yatay C profilleri takılır. Yatay C profillerinin montajı için pencere aksesuarları kullanılır. Pencere aksesuarlarının alt kısmında bulunan dil içeriye doğru 90º kıvrılır, yatay ve düşey C profiller, şekildeki gibi bağlanır. Ardından dil tekrar eski konumuna getirilerek C profili kilitlenir. Pencere kapı etrafında dirsek veya T oluşumunda kullanılan dirsek elemanı, C profillere profil zımbalama aleti ile sabitlenir. Şekil 16: Yatay C profillerinin oluşturulması 15

17 Mevcut Duvar Üzerine Yapılan Agraflı Uygulamalar Kâgir elemanlardan imal edilmiş duvar elemanlarına yapılan bu uygulamalarda agraflar vasıtasıyla duvara monte edilen taşıyıcı profillerin arasına veya arkasına açık gözenekli ses yalıtım malzemeleri yerleştirilir. İç yüzey kaplamaları ise profillerin iç tarafa bakan yüzeylerine monte edilir. Profillerin arasında yer alan açık gözenekli ses yalıtım malzemeleri yay vazifesi görürken, duvar ve iç yüzey kaplama malzemesi ise sağladıkları kütle ile yapı elemanı üzerinden meydana gelen ses iletimini azaltır. Uygulama yüzeyinin dış duvar olması durumunda profillerin içe bakan tarafına buhar kesici katman yerleştirilerek, iç ortamda üretilen su buharının soğuk olan dış duvara temas ederek yoğuşması engellenmelidir. Mevcut duvar elemanı üzerine yapılan agraflı uygulamalar; dışa bakan duvarlarda, komşu iki hacmi birbirinden ayıran duvarlarda, kullanılan bir hacimle merdiven boşluğu gibi ortak kullanım alanlarına bakan duvarlarda gerçekleştirilebilir. Bu uygulamalarda kullanılan gereçler aşağıda gösterilmektedir. Tavan/Döşeme Kanalı Agraf Elemanı Dikme Profili Genleşme Elemanı Geniş ve ince başlıklı vida Montaj vidaları Elektrikli Dairesel Dolgu/Mastik Metal Kesme Aleti Şekil 17: Uygulamada kullanılan gereçler Uygulamaya başlamadan önce duvar üzerindeki kaçıklıkların veya varsa uygulama yüzeyine monte edilmiş tesisat elemanlarının duvarla arasındaki mesafenin belirlenmesi için dik açılı mastar ve su terazisi ile hizalanır ve böylelikle iç yüzey kaplaması ile mevcut duvar arasında bırakılması gereken boşluk derinliği belirlenir. Belirlenen boşluk derinliği tavan ve döşeme üzerine çırpı ipi ile işaretlenir. Tavan ve döşeme kanalları (U profil), uzun olan kanatları odanın iç tarafına bakacak şekilde işaretlenen çizgilerden faydalanarak uygun montaj elemanları ile 600mm aralıklarla sabitlenir. Eğer döşeme düzgün değil ise seviye farklılıklarının ortadan kaldırılarak düz bir uygulama alanı elde etmek için kanal genişliğinde ahşap takozlar kullanılmalıdır. Uygulamanın yeni dökülmüş bir betonarme döşeme üzerine yapılması durumunda; beton kuru olmalı ve döşeme kanalıyla döşeme arasında nem geçişini önleyecek şekilde örtüler ile yalıtım yapılması gerekir. 16

18 Şekil 18: Tavan ve döşeme kanallarının montajı Tavan ve döşeme kanallarının montajının ardından agrafların tespit edilecekleri noktaların belirlenmesi için duvar üzerine 600mm aralıklarla çırpı ipi ile düşey çizgiler çekilir. Dış köşelerde köşeden 50mm mesafede çırpı ipi ile işaretlenmelidir. İç köşelerde ise iç yüzey kaplaması ve metal konstrüksiyonun dayanacağı genişlik bitişik duvar üzerinde bırakılmalıdır. Düşey işaretlerin çekilmesinin ardından uygulama yapılan duvar yüksekliğine bağlı olarak her bir agrafın yerinin belirlenmesi için en fazla 900mm aralıklarla yatay çizgiler çırpı ipi ile çekilir. Agraflar, yatay ve düşey çizgilerin kesişme noktalarına yerleştirilir ve üzerlerinde bulunan yuvalardan kagir duvar elemanına uygun tespit elemanı ve dübeller vasıtasıyla sabitlenir. Şekil 19: Uygulama yüzeyine agrafların monte edilmesi Düşey C profiller; şeritsel testere ile tavan yüksekliğinden 5mm kısa olacak kesilir. Duvar yüksekliğinin kanal ( C profil) boyundan büyük olması durumunda; düşey profillere ek yapılması için uygun bağlantı elemanları kullanılır. Kesilen düşey C profiller, agrafların ortasından geçecek şekilde tavan ve döşeme kanallarına oturtulur. Düşey C profillerin şakülünde olduğundan emin olunduktan sonra agrafın kanatları öne doğru bükülür ve matkap uçlu vida ile profil sabitlenir. Vidalama işlemi; agraf kanatları üzerinde bulunan vida yuvalarından profilin en arka tarafındaki üzerinden yapılmalıdır. Agrafların vidalanması esnasında; profile öne veya arkaya doğru baskı uygulanmasından kaçınılmalıdır. Aksi takdirde profilerin hizasında bozulmalar meydana gelir ve düz bir iç yüzey elde edilemeyebilir. Tüm düşey C profillerin agraflara monte edilmesinin ardından agraf kanatlarının artan kısımları profil hizasından geri bükülür. 17

19 Şekil 20: Düşey C profillerin agraflar vasıtasıyla duvara montajı Ses yalıtım gereksinimleri doğrultusunda gerekmesi durumunda düşey C profillerinin arasına açık gözenekli ses yalıtım malzemeleri aralarında boşluk kalmayacak şekilde yerleştirilir. Açık gözenekli ses yalıtım malzemelerinin düşey profillerin arkasında sürekliliğinin bozulmaması için; ses yalıtım malzemesinin üzerine uzunlamasına bölgesel yarıklar açılarak her bir agraf elemanı karşına gelecek şekilde kaydırılması gereklidir. Isıtılmayan veya dış ortama bakan duvarlarda yapılan uygulamalarda yoğuşma riskleri göz önüne alınmalıdır. Ses yalıtım malzemesinin yerleştirilmesinin ardından iç yüzey kaplamaları tüm konstrüksiyon elemanlarına 300mm aralıklarla tavandan döşemeye doğru vidalanır. İç yüzey kaplamalarının montajında kullanılacak olan vidaların levha kalınlığına bağlı olarak metal konstrüksiyona en az 10mm girecek uzunlukta seçilmesi gereklidir. Levhaların birleşim yerlerinde levhalara 10mm den, kesilmiş köşelere ise 13mm den yakın vidalama yapılmamalıdır. İç yüzey kaplamasının montajının ardından derz dolgu ve saten alçı uygulaması yapılarak boyaya hazır yüzeyler elde edilir. Şekil 21: İç yüzey kaplamasının uygulanması 18

20 İç köşelerde düşey C profiller iç yüzey kaplamasına destek olması için köşeye yerleştirilir. Profilin köşe konumunda sabitlenebilmesi için agrafların bitişik duvar tarafındaki kanadı profilin ön yüzü üzerine bükülür ve profil agrafa ön yüzüne doğru bükülen kanat üzerinden matkap uçlu vida ile monte edilir. İç köşeyi oluşturan birinci duvara iç yüzey kaplaması vidalandıktan sonra, ikinci duvar yüzeyinde uygulamaya devam edilir. Bu amaçla, iç köşede duvara olabildiğince yakın olacak şekilde özel bir iç köşe profili yerleştirilir ve bu profil montajı tamamlanmış iç yüzey kaplaması üzerinden düşey C profile arkadan vidalanır. İç yüzey kaplamaları ikinci duvar elemanına monte edilmiş düşey C profillere sabitlenerek uygulamaya devam edilir. Dış köşelerde ise agraf elemanları köşeleri oluşturan kenarlara olabildiğince yakın olacak şekilde konumlandırılmalıdır. Yatay döşeme ve tavan kanallarına dik yönde dik açılı profilin monte edilmesi ile dış köşe oluşturulur. Şekil 22: İç köşe detayı Açıklığa monte edilecek iç yüzey kaplamasının kalınlığını kompanse edecek şekilde açıklığın her iki tarafına dikme profilleri konumlandırılır. Açıklığın üst kısmının oluşturulması için; özel dik açılı profiller 2 adet matkap uçlu vida ile dikme profillerine monte edilir. Tavandan açıklığın üst sınırına kadar olan mesafe kadar düşey C profili kesilir. Kesilen bu profil açıklığın tam ortasına gelecek şekilde tavan kanalına geçirilir. Özel dik açılı profiller açıklığın tam ortasına gelen bu profile 2 adet matkap uçlu vida ile sabitlenir. Pencere kasasının çevresine köşelerin korunması amacı ile köşe profili sabitlenir. Pencere merkezi genişliğinde iç yüzey kaplaması kesilir ve köşe profilinin üzerinden merkez kenarlarına yerleştirilerek dikme kanallarına sabitlenerek uygulama tamamlanır. Kapıların bulunduğu bölgelerde tavan kanalları kapı boşluğu üzerinden kesintisiz olarak monte edilirken döşeme kanalları kapı açıklığı hizasından kasaya doğru döndürülür. Kapı kasasının iç tarafına uygun tespit elemanları ile dikme profili monte edilir. Her bir kapı açıklığında dış köşelerin oluşturulabilmesi için tavan yüksekliğinden 5mm kısa olacak şekilde dikme profili kesilir. Kesilen bu profilin tavan kanalına girmesi için sonundaki arka kanadı kesilir. Profil ön tarafında bulunan kanat üzerinden matkap uçlu vida ile tavan kanalına sabitlenir. Açıklığın üst kısmı; özel dik açılı profillerin matkap uçlu vida ile dikme profillerine monte edilmesi ile oluşturulur. İç yüzey kaplamaları monte edilirken kapı açıklıklarına gelindiğinde, iç 19

21 yüzey kaplamaları kapı pervazlarına doğrudan birleşmeyecek şekilde açıklığın etrafından kesilir. Şekil 23: Açıklıklarda yapılan uygulamalar Duvar genişliğinin 10m nin üzerinde olduğu durumlarda veya yapısal genleşme derzleri ya da dilatasyon ile uygulama yüzeyinin kesiştiği yerlerde taşıyıcı kanalların ve iç yüzey kaplamalarının sürekliliği özel genleşme elemanları ile sağlanmalıdır. Bu amaçla iç yüzey kaplaması montajı esnasında genleşme elemanı hizası boyunca 12,5mm kesintisiz boşluk bırakılır. Bırakılan genleşme boşluğunun her iki tarafına iç yüzey kaplamasının desteklenmesi amacıyla düşey taşıyıcı profil monte edilir. Yeterli uzunlukta genleşme elemanı kesilir. Gerekmesi durumunda genleşme elemanları uç uca eklenebilir. Kesilen genleşme elemanları bırakılan boşluğa ortalanır ve genleşme elemanının kanatları boşluğun her iki tarafında bulunan iç yüzey kaplamalarına 150mm aralıklar ile 13mm uzunlukta paslanmaz çelik zımba teli ile zımbalanır. Zımbalama işleminin ardından genleşme elemanlarının sabitlendiği iç yüzey kaplamalarının kenarlarına düzeltme sıvası yapılır ve ardından genleşme elemanının orta bölgesinde bulunan koruyucu bant kaldırılarak uygulama tamamlanır. Mevcut Duvardan Bağımsız Olarak Yapılan Profilli Uygulamalar Kâgir elemanlardan imal edilmiş duvar elemanlarına yapılan bu uygulamalarda duvar ile metal konstrüksiyon birbirinden bağımsızdır. Metal konstrüksiyon kanallar vasıtasıyla tavan ve döşemeye monte edilir. Düşey profiller ( I veya C profil) ise bu kanallara oturtulmaktadır. Düşey profillerin arasına veya arkasına açık gözenekli ses yalıtım malzemeleri yerleştirilirken iç yüzey kaplamaları profillere vidalanarak monte edilir. Profillerin arasında yer alan açık gözenekli ses yalıtım malzemeleri yay vazifesi görürken, duvar ve iç yüzey kaplama malzemesi ise sağladıkları kütle ile 20

22 yapı elemanı üzerinden meydana gelen ses iletimini azaltır. Uygulama yüzeyinin dış duvar olması durumunda profillerin içe bakan tarafına buhar kesici katman yerleştirilerek, iç ortamda üretilen su buharının soğuk olan dış duvara temas ederek yoğuşması engellenmelidir. Mevcut duvar elemanından bağımsız olarak yapılan bu uygulamalar; dışa bakan duvarlarda, komşu iki hacmi birbirinden ayıran duvarlarda, kullanılan bir hacimle merdiven boşluğu gibi ortak kullanım alanlarına bakan duvarlarda gerçekleştirilebilir. Bu uygulamalarda kullanılan gereçler aşağıda gösterilmektedir. Tavan/Döşeme Kanalı Agraf Elemanı Dikme Profili Genleşme Elemanı Matkap uçlu vida Montaj vidaları Elektrikli Dairesel Dolgu/Mastik Metal Kesme Aleti Şekil 24: Uygulamada kullanılan gereçler Bölme duvarın konumu ve üzerindeki kapı vb. açıklıkların payları belirlenerek döşeme ve tavan üzerine işaretlenir. Mevcut duvar elemanı ile metal kanal arasındaki mesafe en az 30mm olmalıdır. Kâgir duvar elemanından içeriye doğru bırakılacak boşluk kullanılacak olan açık gözenekli ses yalıtım malzemesinin kalınlığına göre belirlenir. Ses yalıtım performansının arttırılması için tavan ve döşeme kanalları ( U profil) monte edilmeden önce kanaların alt taraflarına kendinden yapışkanlı esnek bağlantı elemanları yapıştırılır. Döşeme kanalları (U profil) işaretlenen çizgiler boyunca ortalanacak şekilde uygun montaj elemanları ile 600mm aralıklarla sabitlenir. Duvar yüksekliğinin 4,2m yi geçmesi durumunda derin flanşlı döşeme ve tavan kanalları kullanılmalıdır. Eğer döşeme düzgün olmaması veya uygulamanın yeni dökülmüş beton yüzeye yapılması durumunda gerekli olan kot farklılıklarını ortadan kaldıracak düzeltme ve nem geçişine karşı gerekli yalıtım önlemleri alınmalıdır. Şekil 25: Tavan ve döşeme kanalı hizasının işaretlenmesi ve döşeme kanalının montajı 21

23 Döşeme kanalının montajının ardından bitişik duvar üzerine bitiş profili ( C profil) şakülünde olacak şekilde konumlandırılır ve uygun tespit elemanları ile 600mm aralıklarla sabitlenir. Tavan kanallarının montajı için diğer dikme profilleri geçici olarak destek sağlamak amacı ile döşeme kanalına yerleştirilir. Dikme profillerine taşıtılan tavan kanalları ( U profil) uygun sabitleme elemanlarıyla döşeme kanallarına paralel olacak şekilde bitiş profillerinin üzerinden tavana 600mm aralıklarla sabitlenir. Uygulama yüzeyine bitişik diğer duvarın üzerine de bitiş profili ( C profil) 600mm aralıklarla sabitlenerek metal konstrüksiyonun sınırları oluşturulur. Oluşturulan metal kafesin çevresine, hava geçişini önleyerek ses yalıtım performansını arttırmak amacı ile özel mastik uygulanır. Şekil 26: Duvar bitiş profilinin ( C profil) montajı Dikme profiller ( C veya I profil), tavan yüksekliğinden 5mm kısa olacak şekilde elektrikli dairesel metal testere ile kesilir. Eğer döşeme üzerinde kot farklılıkları varsa herbir dikme ayrı ayrı uygun yüksekliklerde kesilmelidir. Kesilen bu dikme profiller ( C veya I profil) 600mm aralıklarla aynı yöne bakacak şekilde esnek yalıtım bantları üzerinden kanallara yerleştirilir ve döndürülerek oturtulur. Dikme profiller, 300mm den az levha kullanılmayacak şekilde yerleştirilmelidir. Pencere veya kapı açıklıkları, iç veya dış köşeler ve duvar bitişleri C profiller ile oluşturulmalıdır. Diğer dikme profiller I veya C kesitli olabilir. Tüm dikme profillerin kanallara oturtulmasının ardından dikme profillerinin ( I veya C profil) arasına açık gözenekli ses yalıtım malzemeleri yerleştirilir. Ses yalıtımı gereksinimleri doğrultusunda kullanılacak olan açık gözenekli ses yalıtım malzemesinin kalınlığının dikme profil kesitinden büyük olması durumunda; ses yalıtım malzemeleri dikme profillerin ön yüzeyi ile aynı hizada olacak şekilde yerleştirilir ve yalıtım malzemesinin karşı kenarı dikmelerin duvar tarafındaki flanşlarına bastırılarak sıkıştırılır. Ses yalıtım malzemelerinin arzulanan konumda durması için şeritler kullanılabilir. Bu şeritler duvar üst hizasından 150mm mesafeden başlayarak 1200 mm düşey aralıklarla duvarlara matkap uçlu vidalar ile sabitlenebilir. 22

24 Şekil 27: Dikme profillerinin ( I veya C profil) montajı Ses yalıtım malzemelerinin uygulanmasının ardından 5 ila 8 mm kısa kesilen iç yüzey kaplamaları 300mm aralıklarla metal konstrüksiyon elemanlarına özel vidalar vasıtasıyla monte edilir. Çok katlı alçı levha uygulamalarında iç tarafta kalan katmanlar merkezden metal profillere sabitleme gerektirmezler. Dış tarafta kalacak ilk alçı levha katmanı kesilir ve iç tarafta kalan alçı levhanın birleşim noktaları ile şaşırtmalı olacak şekilde metal kafes elemanlarına uygun uzunlukta özel vidalar vasıtasıyla sabitlenir. Alçı levhaların montajı tamamlandıktan sonra levha birleşim yerleri, döşeme ve tavanlardaki boşluklar dolgu astarı çekilerek uygulama tamamlanır. Şekil 28: İç yüzey kaplamalarının montajı Duvar genişliği 10m nin üzerinde ise veya yapısal genleşme derzleri ya da dilatasyon ile uygulama yüzeyinin kesiştiği yerlerde özel genleşme elemanları kullanılmalıdır. Bu amaçla uygun mesafelerde iç yüzey kaplaması 12,5mm kesintisiz boşluk bırakılır. Bırakılan genleşme boşluğunun her iki tarafına iç yüzey kaplamasını desteklemek amacıyla düşey taşıyıcı profil sabitlenir. Yeterli uzunlukta genleşme elemanı kesilir ve bırakılan boşluğa ortasına yerleştirilir. Genleşme elemanının 23

25 kanatları boşluğun her iki tarafında bulunan iç yüzey kaplamalarına 150mm aralıklar ile 13mm uzunlukta paslanmaz çelik zımba teli ile zımbalanarak iç yüzey kaplaması montajına devam edilir. Şekil 29: Genleşme elemanı detayı Mevcut Duvar Üzerine Yapılan Profilsiz Uygulamalar Kâgir elemanlardan imal edilen duvar elemanlarının iç tarafından yapılan ses yalıtımı uygulamalarında bir yüzü alçı levha kaplı taşyünü levhalar da kullanılabilir. Bu tür malzemelerde alçı levha ile taşyünü levha arasında alüminyum folyo buhar kesici katman bulunmaktadır. Duvar ve alçı levha arasında yer alan taşyünü yay vazifesi görerek kütle-yay-kütle prensibine göre duvar ve alçı levha ile birlikte yapı elemanı üzerinden meydana gelen ses iletimini azaltırken katmanlar arasında yer alan buhar kesici iç ortamda üretilen su buharının soğuk olan dış duvara temas ederek yoğuşmasını engeller. Mineral yünlerle duvar elemanı üzerine yapılan profilsiz uygulamalar; dışa bakan duvarlarda, komşu iki hacmi birbirinden ayıran duvarlarda, kullanılan bir hacimle merdiven boşluğu gibi ortak kullanım alanlarına bakan duvarlarda gerçekleştirilebilir. Uygulamaya başlamadan önce kaplanacak duvarın yüzeyi temizlenir. Levhalar, döşemeden 10 mm. tavandan ise 5 mm. mesafe bırakılarak alınan ölçüye göre kesilir. Çalışma süresi dk. olan özel alçı yapıştırma harcı, macun kıvamına getirilir ve levhanın taşyünü yüzeyine m 2 ye 8-9 topak (3-5 kg/m 2 ) gelecek şekilde öbekler halinde uygulanır. Taşyünü levha kaldırılarak duvar dibinde, döşeme üzerine önceden yerleştirilen 10 mm. lik ahşap kamalar üzerine oturtulur. Şekil 30: Alçı levha kaplı taşyünü levhaların yapıştırılması Duvara yaslanan levha, lastik bir çekiç ve mastar ile vurularak teraziye alınır. Levhalar bir süre desteklenir. Yapıştırıcı prizini aldıktan sonra, levhaların birleşim yerleri ve levha-tavan birleşim çizgisi derz bandı ve macunla kapatılır. Keskin köşe ve kenarlar, metal veya plastik köşebentler ile takviye edilir. Zemin şapı dökülmeden önce takozlar alınır. Levha üzerine macun ve son kat boya işlemi yapılarak uygulama tamamlanır. 24

26 Şekil 31: Levhaların yapıştırılması ve birleşim yerlerinin macun uygulanması Hafif Ara Bölme Duvarlarında Yapılan Uygulamalar Sinema salonları, eğitim yapıları, hastaneler, konutlar, vb. alanlarda mekân içerisindeki farklı kullanım amaçları ve ses yalıtımı gereksinimlerinin karşılanması için tuğla vb. kâgir elemanlar kullanılmadan, hafif ve taşıyıcı olmayan bölme duvar elemanları teşkil edilebilir. Genel olarak hafif bölme duvarlar; metal konstrüksiyon üzerine monte edilen iç yüzey kaplamaları (alçı levha, ahşap yünü vb.) ve metal konstrüksiyonun iç kısmına yerleştirilen açık gözenekli ses yalıtım malzemelerinden (mineral yünler, poliüretan esaslı süngerler, vb.) oluşurlar. Kaplama elemanları ses iletimine kütlesi ile karşı koyarken açık gözenekli ses yalıtım malzemeleri yay vazifesi görmektedir. Hafif bölme duvar uygulamalarda kullanılan özel gereçler aşağıda gösterilmektedir. C Profil Kanal Profili I Profil Klips Genleşme Elemanı Köşe Profilleri Dolgu/Mastik Akustik Profil Destek Elemanı Geniş ve ince başlıklı vida Montaj vidaları Elektrikli Dairesel Metal Kesme Makası Metal Kesme Aleti Şekil 32: Uygulamada kullanılan gereçler Hafif ara bölme duvarları; ses yalıtım gereksinimleri doğrultusunda tek metal kafes sistemiyle veya iki metal kafes sistemi ile oluşturulabilir. Tek metal kafes sistemlerinde; kafes sistemi inşa edildikten sonra içerisine ses yalıtım malzemeleri yerleştirilir ve metal kafesin her iki tarafı alçı levhalar ile kaplanarak uygulama tamamlanır. Bu tür detaylarda ses yalıtım performansının arttırılması için profiller 25

27 şaşırtmalı olarak konumlandırılarak her iki yüzey kaplamasının birbiri ile bağlantısı kesilir. Bağlantılı Bağlantısız Şekil 33: Tek Metal Kafes Sistemi ile Yapılan Uygulamalar Sinema salonları gibi bazı özel alanlarda ihtiyaç duyulan ses yalıtım performansı; bir yerine iki metal kafes sistemlerine ihtiyaç duyulmasına neden olabilir. Temel olarak her iki kafes sistemi inşa edildikten sonra arasına ses yalıtım malzemeleri yerleştirilir ve metal kafeslerin hacme bakan tarafları alçı levhalar ile kaplanarak uygulama tamamlanır. Bu tür detaylarda kafes sistemlerinin birbirini desteklemesi için ayrı bir elemanla birleştirilmesi ses yalıtım performansını bir miktar düşürür. Bağlantılı Bağlantısız Şekil 34: İki Metal Kafes Sistemi ile Yapılan Uygulamalar Tek Metal Kafes Sistemi ile Yapılan Uygulamalar Bölme duvarın konumu ve üzerindeki kapı vb. açıklıkların payları belirlenerek döşeme ve tavan üzerine renkli ip ile işaretlenir. Kanalların (U profil); tavan ve döşeme ile birleşecek yüzeylerine kendinden yapışkanlı elastik bant yapıştırılır. Elastik bant yapıştırılmış tavan ve döşeme kanalları (U profil) işaretlenen çizgiler boyunca ortalanacak şekilde uygun montaj elemanları ile 600mm aralıklarla sabitlenir. Eğer döşeme düzgün değil ise kot farkının ortadan kaldırılarak düz bir uygulama alanı elde etmek için kanal genişliğinde ahşap takozlar kullanılmalıdır. Uygulamanın beton yüzeye veya yeni dökülmüş bir döşeme üzerine yapılması durumunda; kanal profilleri ile döşeme arasına nem geçişini önleyecek şekilde yalıtım yapılması gerekir. Döşeme ve tavan kanalları ile bu kanallara takılacak olan dikme profillerinin 75mm den daha geniş olması durumunda; söz konusu kanalların, desteklenmesi için şaşırtmalı olarak 2 sıra sabitleme elemanları ile monte edilmesi gerekir. Her bir sıra için tespit elemanları merkezden merkeze 600mm aralıklarla şaşırtmalı olarak yerleştirilmelidir. 26

28 Şekil 35a: Kanal yerlerinin işaretlenmesi ve elastik bant yapıştırılmış tavan kanalının montajı Şekil 35b: Elastik bant yapıştırılmış döşeme kanallarının montajı Dikme profiller, kanala maksimum girecek şekilde temiz ölçülerinde kesilir. Profillerin elektrikli dairesel metal testere ile kesilmesi tavsiye edilir. Özel profillerin metal kesme makasları ile kesilmesi zordur. Buna karşılık profillerin sonlarındaki küçük kesitlerin kesilmesi için metal kesme makasları kullanılabilir. Duvarlara yerleştirilecek C profiller uygulama yüksekliğinden 10mm kısa kesilir ve bu profillerin duvar ile temas edecek yüzeyine kendinden yapışkanlı elastik bant yapıştırılır. Elastik bant yapıştırılmış ilk dikme C profil uygun pozisyonda döndürülerek bitişik duvara konumlandırılır ve 600mm aralıklarla sabitlenir. Şekil 36: Dikme profilin duvara sabitlenmesi Daha sonra uygulama yüksekliğinden 10mm kısa kesilmiş diğer dikme profiller en fazla 600mm aralıklarla aynı yöne bakacak şekilde kanallara yerleştirilir. Kanallara yerleştirilen bu profiller; levhaların montajı esnasında düzeltme ve ayarlama yapılmasına olanak sağlar. Dikme profiller ile kanal profilleri birbirlerine bir perçin makası yardımıyla birleştirilir. Bölme duvar yüksekliğinin 4,0m den fazla olduğu ve 27

29 140mm nin üzerinde kalınlıklardaki dikme profiller ile yapılan uygulamalarda dikme profiller kanallara kenetleme aparatları ile kilitlenmelidir. Şekil 37: Dikme profil uygulamaları Özellikle farklı kullanım sıcaklıklarındaki hacimleri birbirinden ayıran bölme duvar elemanlarında meydana gelebilecek genleşme farklılıklarından kaynaklanan gerilimlerin boşaltılması ve alçı levha birleşim noktalarının söz konusu hareketlere uyum sağlaması gereklidir. Bu amaçla dış tarafta yer alan alçı levha katmanlarının arasında yaklaşık levha kalınlığında boşluk bırakılır. İnce dişli testere ile kesilen genleşme elemanları; levhaların arasındaki boşluğun merkezinden her iki levhanın üzerine en fazla 150mm bindirilecek şekilde yerleştirilerek paslanmaz teller ile zımbalanarak uygulama tamamlanır. Şekil 38: Dikme profilin kanala kilitlenmesi ve genleşme elemanı detayı Ağır armatürlerin taşınması için, oluşturulan kafes sistemine ilave profiller monte edilir. Kapı açıklıklarının her iki tarafına tam boy dikme profili yerleştirilir. Profiller döşeme ve tavan kanallarına ince ve geniş başlıklı vidalar veya kenetleme aparatları kullanılarak monte edilir. Kapının üst kısmının oturacağı bölgeye dik açılı özel profiller kullanılarak kapı boşluğu oluşturulur. 28

30 Şekil 39: Kapı boşluğunun oluşturulması Kapı boşluğunu oluşturan profillere, yaklaşık 4 cm kalınlığında ahşap kirişler vidalanarak kapı kasasının üzerine oturacağı zemin hazırlanır. Ahşap kirişlerin montajında kullanılan vidanın metal profilden geçerek ahşaba girmesi gerekmektedir. Uygulamanın diğer aşamalarının tamamlanmasının ardından kapı kasası; oluşturulan ahşap zeminin üzerine sabitlenir. Şekil 40: Kapı boşluğunun ve kasanın oturacağı zeminin oluşturulması Levhaların düşey profillere montajından önce metal kafesin çevresine, hava geçişini önleyerek ses yalıtım performansını arttırmak amacı ile özel mastik uygulanır. Alçı levhalar tavan yüksekliğinden 15mm kısa kesilmelidir. Kesilen alçı levhalar kafes sisteminin elemanlarının üzerine tabanda 10mm tavanda ise 5mm boşluk kalacak şekilde dik olarak yerleştirilir ve uygun uzunlukta özel vidalar ile sabitlenir. Vida uzunlukları vidanın metal kafes elemanlarına yaklaşık 10mm girecek şekilde seçilmelidir. Vidalar dış köşelerde 200mm, diğer bölümlerde ise 300mm aralıklarla yerleştirilmelidir. Alçı levhaların montajı esnasında; levha birleşim yerlerine 10mm den, kesilmiş köşelere ise 13mm den yakın vidalama yapılmamalıdır. Hatalı uygulanan vidalar çıkarılarak bunların deliklerine 50mm mesafede yenileri vidalanmalıdır. Vida başları alçı levha yüzeyi ile hem yüz veya yaklaşık 1 mm içeride olmalıdır. Kapı açıklıklarına gelindiğinde, açıklığın çevresinden (etrafından) kapı kanatlarının açılmasını önlememeye dikkat ederek alçı levhalar kesilir. Alçı levhalar bitişik duvardan bölme duvarın sonuna doğru yerleştirilmelidir. Alçı levhalar aşamalı olarak döşenirken dikme profiller ayarlanır. 29

31 Şekil 41a: Metal kafes birleşim yerlerine macun uygulanması ve alçı levhaların yerleştirilmesi Şekil 41b: Alçı levhaların montajı Elektrik Tesisatı gibi yatay geçişler genelde, metal kafesin bir tarafı alçı ile kapanmasından sonra döşenirler. Yatay geçişler profillerin üzerindeki açıklıklardan geçirilir. Duvara gömülü elektrik düğmesi veya soket çıkışı varsa, ilgili elemanları desteklemek amacı ile profiller arasına özel destek elemanları monte edilir. Şekil 42: Armatürler detaylarının uygulanması Metal kafesin bir tarafı alçı kaplandıktan sonra dikme profillerin arasına şilte veya levha biçiminde açık gözenekli ses yalıtım malzemeleri yerleştirilir. Ses yalıtım malzemelerinin uygulanmasının ardından açık olan tarafın alçı levha ile kaplanmasına geçilir. Açık taraftaki alçı levhalar; diğer taraftaki vida bağlantıları ile şaşırtmalı olarak metal kafes elemanlarına özel vidalar vasıtasıyla monte edilir. 30

32 Şekil 43: Alçı levha ve ses yalıtım malzemelerinin uygulanması Çok katlı alçı levha uygulamalarında iç tarafta kalan katmanlar merkezden metal profillere sabitleme gerektirmezler. Dış tarafta kalacak ilk alçı levha katmanı kesilir ve iç tarafta kalan alçı levhanın tespit noktaları ile şaşırtmalı olacak şekilde metal kafes elemanlarına uygun uzunlukta özel vidalar vasıtasıyla sabitlenir. Şekil 44: Alçı levhaların yerleşim ve tespit kuralları macun uygulanması Bölme duvar elemanlarının yüksekliğinin levha uzunluğundan fazla olduğu durumlarda alçı levhaların hizasının bozulmadan uygulamaya devam edilebilmesi için özel yatay bağlantı destek elemanları (T profil) kullanılır. Yatay bağlantı destek elemanları; alçı levha bitiş bağlantılarına rast gelecek şekilde dikme profillerin arasına vidalanmadan serbest olarak yerleştirilir. Alttan gelen alçı levhaların montajında uygulanan vidalama işleminin, yatay destek elemanlarına temas etmeyecek şekilde üst kenardan yaklaşık olarak 30mm aşağıda yapılarak destek elemanlarının levha ile dikme arasına sıkışması sağlanmalıdır. Yatay destek elemanları dikme profillere mekanik olarak sabitlenmemelidir. Üste devam edilecek levhalar ise T profilin üstüne konumlandırılarak dikme profillere sabitlenir. Bu destek elemanları kullanılarak yapılan yüksek bölme duvar uygulamalarında levhaların üst kısımlarının terazisinde (düz) olması oldukça önemli olduğu unutulmamalıdır. 31

33 A-A Kesiti Şekil 45: Destek profil uygulaması Dikme profillerinin uzatılması için iki adet profil en az 600mm üst üste bindirilir. Bindirilen profiller ince ve geniş başlıklı özel tespit vidaları kullanarak, perçinlenerek veya özel kenetleme aparatları vasıtasıyla ile birbirine bağlanır. Yüksek hafif bölme duvar uygulamalarında dikme profillerin uzatılmasında bir diğer alternatif profillerin en az yarı boyda birbiri üzerine oturtularak yataklanmasıdır. Bu amaçla profiller kanal içerisine oturacak şekilde klavuzlanır ve her bir flanş (yaka) 600 mm aralıklarla kenetleme aparatı veya ince ve geniş başlıklı özel tespit vidaları kullanılarak kilitlenir. Şekil 46: Dikme profillere ek yapılması ve profillerin yataklanması Alçı levhaların montajının ardından derz dolgu işlemlerine geçilir. Uygulamanın yapıldığı mekândaki nem ve sıcaklık değişiklikleri; metal konstrüksiyon ve alçı levhalarda genleşme ve büzülmelerin oluşmasına neden olabilir. Dolayısıyla; derz dolgu işlemine başlamadan önce sistemin olası genleşme ve büzülme hareketlerini tamamlayarak kararlı hale geçmesi beklenmelidir. Benzer bir şekilde derz işlemlerinden sonra genleşmeye neden olabilecek şekilde mekânın ani ısıtılmasından kaçınılmalıdır. Derz işlemi sırasında mekân sıcaklığı 5 ºC nin altında olmamalı ve uygulamanın yapıldığı mekânın sıcaklığı derz işleminin iki gün öncesinden başlayarak, iki gün sonrasına kadar olabildiğince sabit tutulmalıdır. Mekânda bulunan havanın neminin fazla olması kurumayı önler ve derz dolgu alçısının kuruma süresini arttırır. Bu sebeple mekândaki zemin sap işlemi vb. ıslak döşeme uygulamalarının önceden bitirilmiş olması gereklidir. Derz işlemi öncesi iç yüzey kaplaması olarak kullanılan Alçı levhalar kontrol edilmeli, sağlam vidalanıp vidalanmadıklarına bakılmalı ve vida başlarının tamamen gömülü olduğundan emin olunmalıdır. Kesilmiş alçı levhaların kenarları macunlama işlemi öncesi gönyelenerek rendelenmeli ve görünen yüzeydeki kâğıdın kesik kısmı 32

34 zımparalanmalıdır. Derzler tozdan arındırılarak, küçük delikler ve çatlaklar derz dolgu alçısı ya da derz dolgu macunu ile tamir edilmelidir. Alçı levhaların duvar ve tavan birleşim yerlerinde 3 mm den fazla boşluk var ise alçı levha olmayan duvar ve tavan yüzeyine ayırıcı bir bant yerleştirilmeli ve yüzey levha yüzeyi ile aynı hizaya gelene kadar ön dolgu işlemi yapılmalıdır. Uygulama yapılacak yüzeyler toz, yağ vb. faktörlerden temizlenmeli, kullanılacak el aletleri daima temiz tutulmalı ve işlem sonrasında yıkanmalıdır. Derz dolgu alçısı üreticisinin tavsiyeleri doğrultusunda hazırlanır. Kendinden yapışkanlı file derz 2bandı derze düzgün olarak yapıştırılır ve ilk kat alçı, bandın üzerine, derzden içeri teneffüs edecek şekilde bolca çekilir. Şekil 47: Derz bandının uygulanması Tüm vida başları derz dolgusu ile kapatılmalıdır. En az iki saat bekledikten sonra, ikinci kat alçı 20 cm genişliğinde uygulanır, nemli bir süngerle kenarındaki fazlalıklar alınır. İkinci katın prizini almasını takiben üçüncü kat alçı yaklaşık 30 cm genişliğinde ve çok ince bir tabaka halinde uygulanır. Yine nemli bir süngerle kenardaki fazlalıklar alınır. Son kat kuruduktan sonra hafifçe zımparalanarak boyaya hazır hale getirilir. Şekil 48: Derz bandının üzerine alçı uygulanması Duvar birleşim bölgelerindeki iç köşelerde meydana gelen derzlere kendinden yapışkanlı veya yapışma özelliği olmayan derz bantları kullanılır. Kendinden yapışkanlı derz bandı kullanılması durumunda derz bandı ortadan katlanarak doğrudan köşeye yapıştırılır ve üzerine birinci kat derz dolgusu çekilir. Kendinden yapışkanlı derz bantları yerine yapışma özelliği olmayan fiber veya kâğıt derz bandı kullanılıyorsa, derz bandı uygulanmadan önce köşenin her iki tarafına ince bir kat 33

35 derz dolgusu çekilir. Derz bandı ortadan katlanarak köşeye önceden çekilmiş alçının üzerine yapıştırılır ve iç köşe spatulası ile bastırılarak alçıya gömülür. İkinci kat derz dolgusu köşenin her iki tarafına 7,5 cm genişliğinde ince bir kat halinde çekilir ve kenarlardaki artıklar derhal nemli bir sünger ile alınır. Bu katın kurumasını takiben üçüncü kat derz dolgusu yine köşenin her iki tarafına 10 cm eninde çok ince bir kat halinde uygulanır. Kenarlardaki artıklar nemli sünger ile alınır. Son kat kuruduktan sonra hafifçe zımparalanarak son kat uygulamalar için hazır hale getirilmiş olur. Duvar birleşim yerlerinde meydana gelen dış köşelerde ise, sistemin darbelere dayanıklı olabilmesi için delikli köşe profili kullanılır. Dış köşelere bu profiller yerleştirilir ve tel zımba ile 10 cm aralıklarla tespit edilir. Zımba aleti kullanılamıyorsa köşenin her tarafına 5 cm genişliğinde derz dolgusu çekildikten sonra köşe profili üzerine sıkıca bastırılır. Deliklerden çıkan alçı, duvarla aynı hizada bir yüzey oluşturacak şekilde yayılır. Alçının prizini almasını takiben 15 cm genişliğinde ikinci kat çekilerek artıklar temizlenir. İkinci kat prizini aldıktan sonra son kat 20 cm genişliğinde ve çok ince olarak uygulanır. Olası artıklar süngerle alınır. Son kat kuruduktan sonra hafifçe zımparalanarak son kat uygulamalar için hale getirilmiş olur. Şekil 49: İç ve dış köşe detayları Derz dolgu işlemleri sonrasında, aydınlatma vb. aksesuarlara yer açmak için kesim ve kırım işi yapılmamalı, bu tür işlemler önceden tamamlanmış olmalıdır. Aksi takdirde derzlerde çatlaklar meydana gelebilir. Derzlere yapılan uygulamalar tamamlandıktan sonra saten alçı sıva, perdah malası kullanılarak tüm yüzeye ince bir tabaka (yaklaşık 0,3mm kalınlıkta) halinde çekilir. Saten alçı sıva kuruduktan sonra zımparalanıp son kat boya uygulamaları için hazır hale getirilir. Şekil 50: Saten alçı uygulaması 34

36 Tek Metal Kafes Sistemi ile Bağlantısız Yapılan Uygulamalar Bölme duvarın konumu ve üzerindeki kapı vb. açıklıkların payları belirlenerek döşeme ve tavan üzerine işaretlenir. Kanalların tavan ve döşeme ile birleşecek yüzeylerine 2 şerit halinde elastik mastik veya kendinden yapışkanlı elastik bant uygulanır. Tavan ve döşeme kanalları (U profil) 600mm aralıklarla sabitlenir. Eğer döşeme düzgün değil ise veya uygulamanın yeni dökülmüş bir döşeme üzerine yapılması durumunda; gerekli önlemler alınır. Dikme I profiller, kanala maksimum girecek şekilde temiz ölçülerinde kesilir. İlk dikme C profil uygun pozisyonda döndürülerek bitişik duvara 600mm aralıklarla vidalar ile sabitlenir. Döşeme ve tavan kanalları ile bu kanallara takılacak olan dikme profillerinin genişliğine bağlı olarak gerekmesi durumunda kanal ve profiller 2 sıra sabitleme elemanları ile şaşırtmalı olarak monte edilir. Şekil 51: Döşeme/ tavan kanalları ile bitişik duvara uygulanan C profilin sabitlenmesi Diğer dikme I profiller; eletrikli metal dairesel testere yardımıyla tavan yüksekliğinden 6 mm daha kısa kesilir. Kısa kesilen I profillerin üst ve alt kısmına mesafe tutucu klipsler yerleştirilir. Dikme profillerin döndürülürken kaydırılmaması için I profillere yerleştirilen klipsler, eksen noktası olarak kullanılır. I profiller 300mm aralıklarla aynı yöne bakacak şekilde şaşırtmalı olarak kanallara yerleştirilir. Şekil 52: I profillere klips uygulaması ve dikmelerin yerleştirilmesi Levhaların düşey profillere montajından önce metal kafesin çevresine, hava geçişini önleyerek ses yalıtım performansını arttırmak amacı ile özel mastik uygulanır. Şilte biçiminde açık gözenekli ses yalıtım malzemeleri dikme profillerin arasından döndürülerek yerleştirilir. Ses yalıtım malzemelerinin uygulanmasının ardından alçı levhalar; diğer taraftaki vida bağlantıları ile şaşırtmalı olarak metal kafes elemanlarına özel vidalar vasıtasıyla monte edilir. Her iki taraftaki alçı levhaların 35

37 montajının tamamlanarak dolgu astarı çekilmesinin ardından saten alçı uygulaması yapılarak boyaya hazır yüzeyler elde edilir. Şekil 53: Alçı levhaların montajı ve metal kafes birleşim yerlerine macun uygulanması İki Metal Kafes Sistemi ile Yapılan Uygulamalar Uygulamaya kanalların tavan ve döşeme ile birleşecek yüzeylerine 2 şerit halinde elastik mastik veya kendinden yapışkanlı elastik bant uygulanması ile başlanır. Elastik bant yapıştırılmış döşeme ve tavan kanallarının (U Profil) aynı hizada olacak şekilde (şakülünde) döşeme ve tavana uygun montaj elemanları ile sabitlenir. Eğer döşeme düzgün değil ise kanal genişliğinde ahşap takozlar ile uygulama yeni dökülmüş bir döşeme üzerine yapılması durumunda ise yalıtım malzemeleri ile gerekli önlemlerinin alınır. Şekil 54: Döşeme/tavan kanalı montajı Birinci metal kafese şeklini vermek ve desteklemek amacıyla C profiller esnek yalıtım bantları üzerinden kanallara yerleştirilir. C Profiller, kanalın 50 mm iç kısmından başlayacak şekilde 2 sıra halinde her biri 600mm aralıklarla şaşırtmalı olarak özel vida ile sabitlenir. Gerekmesi durumunda profiller en az 600mm bindirme ile birbiri üzerine yataklanıp eklenerek uzatılır. Profillerin ek yeri birleşimlerinde 3 adet ince ve geniş başlıklı özel tespit vidaları kullanılır. İkinci metal kafes (iskelet) tanımlanan duvar kalınlığına uygun boşluk bırakılarak birinci metal kafes ile aynı şekilde oluşturulur. 36

38 Şekil 55: Döşeme/tavan kanalı ve C profil uygulamaları İki metal kafes arasına şilte veya levha biçimindeki ses yalıtım malzemeleri aşama aşama yerleştirilir. Şilte biçimindeki yalıtım malzemelerinin tavana tespit etmek için bırakılmış olan fazla kısımları içe doğru kıvrılarak çıtaların üzerinden sabitlenir. Her iki kafes sistem uygun ölçülerde kısa bir kanal elemanı ile yaklaşık olarak düşey C profillerin ortasından birbirine bağlanır. Bağlantı parçası her bir kafes elemanına 2 adet ince ve geniş başlıklı vida ile tespit edilir. Bu bağlantı uygulamasına alternatif olarak ses yalıtım performansının azalmaması için katı katıya bağlantının kullanılmadığı ortasında esnek kauçuk katman içeren özel elemanlarda kullanılabilir. Akustik bağlantı elemanları; 1200mm mesafe ile şaşırtmalı olarak düşey profillere birer adet ince ve geniş başlıklı vida ile tespit edilir. Şekil 56a: Ses yalıtım malzemesinin yerleştirilmesi Şekil 56b: Profil bağlantı elemanlarının montajı Levhaların düşey profillere montajından önce her iki metal kafesin çevresine, hava geçişini önleyerek ses yalıtım performansını arttırmak amacı ile özel mastik 37

39 uygulanır. Alçı levhalar; birleşim yerlerine 10mm, kesilmiş köşelerden ise 13mm den yakın olmayacak şekilde özel vidalar ile kafes sisteminin elemanlarına monte edilir. Alçı levhaların montajının ardından levhaların birleşim yerlerine derz dolgu ve tüm saten alçı uygulamaları yapılarak uygulama tamamlanır Şekil 57a: Birleşim yerlerinin macun uygulanması Şekil 58b: Alçı levhaların montajı İki Metal Kafes Sistemi ile Bağlantısız Yapılan Uygulamalar Döşeme ve tavan kanallarının uygulama alanı ile temas edecek olan yüzeylerine 2 şerit halinde elastik mastik veya kendinden yapışkanlı elastik bant uygulanır. Daha sonra döşeme ve tavan kanalları (U Profil) aynı hizada olacak şekilde (şakülünde) döşeme ve tavana vidaların şaşırtmalı olarak en fazla 60 cm aralıklarla yerleştirilmesi ile sabitlenir. Döşeme düzgün olmaması ve uygulamanın beton yüzeye veya yeni dökülmüş bir döşeme üzerine yapılması durumunda destekli uygulamalarda açıklandığı gibi gerekli önlemler alınmalıdır. Birinci metal kafese (iskelet) şeklini vermek ve desteklemek amacıyla C profiller ve düşey I veya C profiller esnek yalıtım bantları üzerinden kanallara yerleştirilir. Yüksekliğin 4 m yi geçtiği hafif ara bölme duvarlarda düşey profillerin döşeme ve tavan kanallarına kilitlenmesi gerekir. İkinci metal kafes (iskelet) tanımlanan duvar kalınlığına uygun boşluk bırakılarak birinci metal kafes ile aynı şekilde oluşturulur. Kafes sistemleri herhangi bir destek elemanı ile kesinlikle birbirine bağlanmaz. 38

40 Şekil 59: Döşeme/tavan kanalı ve dikme I veya C profil uygulamaları Birinci ve ikinci metal kafesin yatayda döşeme ve tavanla, düşeyde ise duvarla birleştiği yerlere hava geçişini önleyerek ses yalıtım performansını arttırmak amacı ile özel mastik uygulanır. I veya C profillerin arasına şilte veya levha biçimindeki ses yalıtım malzemeleri yerleştirilir. Şilte biçimindeki yalıtım malzemelerinin duvar yüksekliğinden fazla olan kısımları içe doğru kıvrılarak çıtaların üzerinden sabitlenir. Alçı levhalar metal kafes elemanlara matkapla vidalanarak sabitlenir. Alçı levhaların montajı tamamlandıktan sonra levha birleşim yerleri, döşeme ve tavanlardaki boşluklara derz dolgusu ve tüm yüzeye saten alçı uygulanarak yüzeyler son kat kaplamaya hazır hale getirilir. Şekil 60: Kafes sisteminin oluşturulması ve birleşim yerlerinin macun uygulanması 39

41 Tavanlarda Ses Yalıtımı Ofis binaları, sinema salonları, eğitim 8yapıları, hastaneler, konutlar, vb. yapılarda ses yalıtımı gereksinimlerinin karşılanması için ahşap veya betonarme tavanlarda metal profiller kullanılarak yapılan uygulamalardır. Bu uygulamalarda tavan ve metal konstrüksiyon alt yüzeyine monte edilen iç yüzey kaplamaları (alçı levha, ahşap yünü vb.) kütleleri ile ses geçişine karşı koyarken, metal konstrüksiyona yerleştirilen açık gözenekli ses yalıtım malzemelerinden (mineral yünler, poliüretan esaslı süngerler, vb.) ise yay görevi görmektedir. Ses yalıtımı yapılacak mekânın yüksekliğine bağlı olarak uygulamalar; boşluksuz veya askı elemanları ile gereken miktarda boşluk bırakılarak olarak gerçekleştirilebilir. Özellikle konut gibi kat yüksekliğinin sınırlı olduğu mekânlarda boşluksuz uygulamalar tercih edilmektedir. Her ne kadar betonarme ve ahşap kirişli tavanlarda kullanılan metal profiller farklılıklar gösterse de uygulama genel olarak, taşıyıcı profillerin duvarlardaki çevre profillerine oturtulması ve profillerin aralarına dekoratif kaplamalı ses yalıtım malzemeleri yerleştirilmesi esasına dayanır. Betonarme Tavanlar Ahşap kirişli tavanlar Şekil 61: Tavanlarda Yapılan Boşluksuz Uygulamalar Eğitim yapıları, iş merkezleri, ofisler ve sinema salonları gibi bazı özel alanlarda ihtiyaç duyulan ses yalıtım performansı boşluk asma tavan sistemleri sağlanır. Temel olarak taşıyıcı profillerin askı elemanları ile tavana asılır ve profillerin aralarına ses yalıtım malzemeleri yerleştirildikten sonra profillerin alt taraflarına alçı levhalar monte edilmesi ile uygulama tamamlanır. Betonarme Tavanlar Ahşap kirişli tavanlar Şekil 62: Asma Tavan Uygulamaları Asma tavanla boşluğunda yer alan armatür, hava kanalı, elektrik kabloları ve tesisat elemanları bağımsız olarak uygulamanın yapıldığı betonarme veya ahşap konstrüksiyona bağlanarak taşıtılmalıdır. Asma tavan levhaları istenirse bir rulo yardımıyla uygun bir emülsiyon esaslı boya ile boyanabilir. Boyama işleminden önce yüzeyde homojen renk dağılımını sağlamak amacıyla astar uygulaması yapılması gerekebilir. Akustik düzenleme amacıyla perfore iç yüzey kaplamalarının tercih edildiği tavanlarda, sistemin ses yutma performansının azalmaması için sprey boya uygulaması yapılmamalıdır. 40

42 Çatı katında bulunan mekânlarda yapılan ses yalıtımı uygulamalarında; kullanılan malzemelerinin buhar difüzyonuna karşı dirençlerinin düşük olması sebebiyle yoğuşma riski söz konusudur. Tavanda meydana gelen yoğuşma konfor şartlarının bozulmasına ve yapının zarar görmesine neden olacağı gibi ses yalıtım malzemelerinin de performansını olumsuz etkiler. Bu sebeple çatı katlarında yapılan ses yalıtımı uygulamalarında buhar kesici katmanların kullanımının göz ardı edilmemesi gerekir. Asma Tavan Uygulamaları Askı Elemanlı Sistemler Askı elemanları ile yapılan asma tavan uygulamalarında ana taşıyıcı kanal olarak U profiller kullanılır. U profiller askı elemanları ile tavana monte edilirler. Akustik askı elemanları ile yapılan uygulamalarda ses köprüleri önlendiğinden asma tavan sisteminin ses yalıtım performansı artar. İç yüzey kaplamaları tavana monte edilen taşıyıcı kanalların altına sabitlenir. Askı elemanlı asma tavan uygulamalarında kullanılan gereçler aşağıda verilmiştir. Asma Tavan Ana Taşıyıcı Kanal Metal Askı Elemanı Bağlantı Klipsi Çevre Kanalı Akustik Askı Elemanı Metal Mesnet Elemanı Askı Maşası Askı Çubuğu Geniş ve ince Alçı levha Tespit Civatası Metal Kesme başlıklı vida montaj vidaları ve Pulu Makası Şekil 63: Uygulamada kullanılan gereçler Kullanılacak olan (ses yalıtım malzemeleri ve alçı levha) katmanların sayısı ve kalınlıkları da göz önüne alınarak bitmiş asma tavan derinliği belirlenir. Belirlenen derinliğe uygun olarak asma tavan çevre (kenar) kanallarının yerleştirileceği seviye duvarlara işaretlenir. Asma tavan çevre (kenar) kanalları, işaretlerden faydalanarak duvarlara uygun tespit elemanları ile 600mm aralıklarla sabitlenir. Ana taşıyıcı kanalların (U profil) yerleştirileceği bölgeler; asma tavan sisteminde kullanılacak olan malzemelerin kalınlık, katman sayıları ve yoğunlukları göz önüne alınarak belirlenen yük miktarına bağlı olarak uygun aralıklarda çizgilerin tavana çizilmesi ile tayin edilir. 41

43 Şekil 64: Asma tavan çevre (kenar) profillerinin duvarlara sabitlenmesi Ana taşıyıcı kanal çizgilerinin üzerinden metal mesnet elemanlarının tavana sabitleneceği noktalar 1200mm lik aralıklarla ızgara oluşturacak şekilde (karolaj) belirlenerek tavan üzerine işaretlenir. Özel ses yalıtım gereksimlerinin bulunduğu mekânlarda metal mesnet elemanları yerine akustik askı elemanları kullanılır. Akustik askı elemanları karolaj üzerinde belirlenen noktalara tescilli betonarme tespit elemanları ve pullar vasıtasıyla akustik kauçuk katmanın üzerinden sabitlenir. Asma tavan çevre profillerinin üst tarafı ile mesnet arasındaki düşey mesafenin ölçülmesi ile belirlenen derinliğe uygun olarak dik açılı metal askı elamanları (L profil) kesilir. Kesilen askı elemanları, kolayca mesnet elemanlarına sabitlenebilmesi için delinir. Askı elemanları civata ve somun yardımıyla mesnet elemanlarına monte edilir. Mesnet elemanlarına monte edilmiş askı elemanları, oluşturulan karolaj üzerinde belirlenen noktalarda tavana vidalanır. Şekil 65: Askı destek parçalarının oluşturulması ve tavana sabitlenmesi Asma tavan çevre profilleri ile askı elemanlarının sabitlenmelerinin ardından ana taşıyıcı yatay kanalların montajına başlanılır. Ana taşıyıcı kanal çevre profillerinin üzerine oturtulur. Askı elemanı başına 2 adet ince başlı özel vidalar ile askı elemanları ana taşıyıcı kanala sabitlenir. Asma tavan uygulamasının gerçekleştirildiği mekanın ölçülerinin profil boylarından büyük olması durumunda ana taşıyıcı kanalların birbirine eklenmesi gerekir. Bu gibi durumlarda iki adet taşıyıcı kanal sırt sırta getirilerek en az 150 mm üst üste bindirilip 2 adet özel civata ve somunla birbirine sabitlenir. İşaretlenen çizgiler ile oluşturulan karolaja uyularak diğer ana taşıyıcı kanallar monte edilir. 42

44 Şekil 66: Taşıyıcı kanalların uzatılması ve montajı Duvara monte edilmiş olan asma tavan çevre profillerinin içerisine oturacak şekilde yardımcı tavan kanalları ana taşıyıcı kanallara dik yönde yerleştirilir. Tavan kanalları; 450mm aralıklarla ana taşıyıcı kanalların alt yüzeyine özel bağlantı klipsleri ile bağlanır. Her bir ana taşıyıcı kanalın tüm uzunluğu boyunca bağlantı klipsleri kanalın her iki tarafına geçirilmelidir. Bağlantı klipslerinin ikinci ayağının tavan kanalına bağlanmasını kolaylaştırmak amacıyla ana taşıyıcı kanal profilinden kesilmiş parçalar kullanılabilir. Bağlantı esnasında yardımcı tavan kanalının kesiti kesinlikle sıkıştırılarak ezilmemelidir. Klipslerle yapılan uygulamaya alternatif olarak; yardımcı tavan kanalları ana taşıyıcı kanallara 2 adet ince başlıklı vida ile vidalanarak sabitlenebilir. Şekil 67: Tavan kanallarının taşıyıcı kanallara montajı Yardımcı tavan kanalları gerekmesi durumunda en az 150 mm üst üste bindirilip her bir kenarına özel civata ve somunla birbirine 2 kez sabitlenerek veya kanalların kenarları iç içe katlanarak birleştirilerek birbirine eklenir. İşaretlenen çizgiler ile oluşturulan karolaja uyularak diğer ana taşıyıcı kanallar monte edilir. Ana taşıyıcı ve yardımcı kanalların kesişim yerlerinde kanallara ekleme yapılmaması sağlanmalıdır. Aksi takdirde bağlantı klipslerin birleşimleri bozulur. 43

45 Yardımcı tavan kanalların ana kanallara klipsler ile işaretlenen çizgiler ile oluşturulan karolaja uyularak monte edilmesi ile taşıyıcı ızgara uygulaması tamamlanır. Taşıyıcı metal konstrüksiyonun tamamlanmasının ardından; gerekmesi durumunda açık gözenekli ses yalıtım malzemeleri yerleştirilir. Hava kanalları, tesisatlar, elektrik kabloları ve kablo tavaları; taşıyıcı ızgara ile tavan arasında oluşan boşluktan geçirilebilir. Buna karşılık hava kanalları, havalandırma üniteleri vb. elemanların bağımsız olarak yapıya monte edilmelidir. Şekil 68: Tavan kanalların montajı Alçı levhaların uzun kenarları tavan kanallarına dik olacak şekilde bitişik kenarlar hafifçe birbiri ile birleştirilerek konumlandırılır ve 230mm aralıklarla özel vidalar ile sabitlenir. Levhaların birleşim yerlerinin; mümkün olduğunca yarım levha uzunluğunda şaşırtmalı olarak tavan kanalın ortasında oluşması sağlanmalıdır. Şekil 69: Alçı levhaların yerleşim planı Alçı levhaların orta bölgelerinde en fazla 230mm aralıklarla, levha sonlarında ise en fazla 150mm mesafeler ile tavan kanalına kendinden diş açan özel vidalar (self tapping) ile sabitlenir. Benzer şekilde alçı levhalar 150mm aralıklarla asma tavan çevre (kenar) profiline vidalanır. Levhaların birleşim yerlerinde sabitlenmiş levhaya 10mm den, kesilmiş köşelere ise 13mm den yakın vidalama yapılmamalıdır. İç yüzey kaplamasının iki kat yapılması durumunda; birinci kat alçı levhanın birleşim yerleri ile ikinci kat alçı levha birleşim yerleri birbirine göre şaşırtılmalıdır. 44

46 Şekil 70: Alçı levhaların montajı Alçı levhaların montajının ardından derz dolgu alçısı üreticilerinin tavsiyeleri doğrultusunda temiz kap içerindeki suya serpilerek önerilen süreler boyunca özel karıştırıcılar ile karıştırılarak hazırlanır. Yeterli uzunlukta kendinden yapışkanlı file derz bandı levha birleşim ve duvar-tavan kesişim yerlerinde meydana gelen derzlere düzgün olarak yapıştırılır. İlk kat derz dolgusu, bandın üzerine, derzden içeri girecek şekilde 10cm genişlikte bolca çekilir. Tüm vida başları derz dolgusu ile kapatılır ve en az iki saat beklendikten sonra, ikinci kat alçı 20 cm genişliğinde uygulanır. Derz dolgu uygulamalarında kenarlardaki dolgu artıkları, nemli bir süngerle kurumadan silinerek alınır. İkinci katın prizini almasını takiben üçüncü kat alçı yaklaşık 30 cm genişliğinde ve çok ince bir tabaka halinde uygulanır. Üçüncü kat uygulama esnasında kenarlarda oluşan fazlalıklar nemli bir süngerle temilenir. Son kat kuruduktan sonra hafifçe zımparalanarak boyaya hazır hale getirilir. Derzlere yapılan uygulamalar tamamlandıktan sonra saten alçı sıva, perdah malası kullanılarak tüm yüzeye ince bir tabaka (yaklaşık 0,3mm kalınlıkta) halinde çekilir. Saten alçı sıva kuruduktan sonra zımparalanıp son kat boya uygulamaları için hazır hale getirilir. Şekil 71: Derz dolgu uygulamaları Herhangi bir yönde tavan genişliğinin 10m nin üzerinde olduğu durumlarda veya yapısal genleşme derzleri ya da dilatasyon ile tavanın kesiştiği yerlerde taşıyıcı kanalların ve alçı levhaların sürekliliği özel genleşme elemanları ile sağlanmalıdır. Genleşme elemanları tavan kanallarına paralel veya dik olarak yerleştirilebilir. 45

47 Tavan kanallarına paralel olarak genleşme derzinin yerleştirilmesi durumunda; genleşme elemanı boyunca bırakılan boşluğun merkezinden her iki tarafa 60mm mesafede tavan kanalları konumlandırılır. Bağlantı klipsleri vasıtasıyla tavan kanalları ana taşıyıcı kanallara bağlanır. Ana taşıyıcı kanal boyunca genleşme elemanının genişliğine eşit olacak şekilde 12,5mm boşluk bırakılır ve ana taşıyıcı kanal bitişleri askılarla desteklenir. Alçı levha montajı esnasında genleşme elemanı hizası boyunca 12,5mm kesintisiz boşluk bırakılır. Tavan kanallarına dik olarak genleşme derzinin yerleştirilmesi durumunda ise; genleşme elemanının her iki tarafından 60mm mesafede bulunan taşıyıcı kanallarla desteklenen genleşme elemanı boyunca 12,5mm boşluk bırakılır. İki adet tavan kanalı birbiri üzerine mekanik sabitleme yapılmaksızın 50mm bindirilir. Asma tavan sisteminde ses yalıtımı ve yangın güvenliği anlamında bütünlüğün sağlanması için genleşme elamanının arkasında bırakılan boşluğa 60mm kalınlığında uygun yoğunlukta taşyünü yerleştirilir. Alçı levha montajı esnasında genleşme elemanı hizası boyunca 12,5mm kesintisiz boşluk bırakılır. Şekil 72: Genleşme elemanı uygulaması Asma tavan uygulamalarının ısıtılan ve ısıtılmayan veya dış ortama bakan iki hacmi birbirinden ayırması durumunda yoğuşma riskleri göz önüne alınmalıdır. Nitekim asma tavan sistemlerinde iç yüzey kaplaması olarak kullanılan alçı levhaların ve açık gözenekli ses yalıtım malzemelerinin su buharı geçişine karşı dirençleri düşüktür. Buna karşılık vinil kaplamalı levhalar daha etkin su buharı kontrol katmanı oluştursa da levhaların oturdukları metal profil sisteminde de bütünlüğün sağlanması gerekli olabilir. Bu amaçla iç yüzey kaplamaları monte edilmeden önce metal kanal yüzeylerine buhar kesici özelliğe sahip bir mastiğin kesintisiz olarak uygulanması ile sağlanabilir. Mastiğin vinil yüzeye zarar vermemesi için gerekli olan önlemler alınmalıdır. Mastik uygulamasının yanı sıra iç kaplama veya yalıtım malzemesi ara yüzeyinde yoğuşma riskinin azaltılması için asma tavan boşluğunun havalandırılması gerekli olabilir. Asma tavan sistemlerinde boşluk içerisinde yer alan mekanik tesisat ve elektrik tesisatının onarılması veya yenilenmesi gerekli olabilir. Bu amaçla asma tavan sistemlerinde müdahale kapakları bulunmalıdır. Genel hatları ile müdahale kapakları; çelik kaide ve iç yüzey kaplamasından elde edilen tel bağlantılı kapak olmak üzere iki ayrı parçadan oluşur. Müdahale kapağının konumlandırılacağı yerin işaretlenmesi için çelik kaide levha üzerine yatırılır ve kaidenin sınırları iç taraftan 46

48 işaretlenir. İnce dişli el testeresi kullanarak hassas olarak kılavuz çizgilerin dış tarafından levha dikkatlice kesilir. Bu aşamada levha kolayca zarar göreceğinden kesim işlemine özel önem verilmelidir. Bu uygulamaya alternatif olarak levhalar tamamen profillere monte edildikten sonra işaretlenen kısım kesilerek çıkarılabilir. Kesim işlemi esnasında oluşan alçı tozları yumuşak kıllı fırça ile süpürülerek levhadan uzaklaştırılır. Şekil 73: Müdahale kapağı boşluğunun oluşturulması Müdahale boşluğunun kesilerek oluşturulduğu levha, profillere vidalanır. Müdahale kapağının etrafında vidalama işlemi 100mm aralıklarla gerçekleştirilmelidir. Montaj işleminin ardından müdahale boşluğunun gerekli konumda olup olmadığı kontrol edilir. Çelik kaidenin çerçevesinin üzerinde özel kendinden yapışkanlı bant bulunur. Çelik kaide monte edilmeden önce kendinden yapışkanlı bandın üzerinde bulunan koruyucu katman çıkarılır. Çelik kaide eğik bir biçimde tutularak alçı levha üzerinde oluşturulan boşluğun içerisinden geçirilerek yerleştirilir ve tüm çevresi boyunca aşağıya doğru sıkıca çekilerek yapıştırılır. Kaidenin levha üzerindeki boşluğa tam ölçülerinde oturup oturmadığı kontrol edilir. Çelik kaide montajında kesinlikle vida kullanılmaz. Şekil 74: Çelik kaidenin tutturulması Görsel olarak müdahale kapağının göze batmamasının sağlanması için kapak asma tavan sisteminde kullanılan alçı levhalardan oluşturulmalıdır. Çelik kaide ile müdahale kapağı arasındaki boşluğun örtülmesi için maskeleme bandı kullanılır. Çelik kaide ile kapak arasındaki boşluğun tamamen kapatılması ve artık malzeme dolgu alanından uzaklaştırılarak düz bir yüzeyin elde edilmesi sağlanmalıdır. Monte edilmiş çelik kaide ile alçı levhalar arasındaki boşluğun doldurulması gereklidir. Bu amaçla dolgu malzemesi artıklarının iç yüzey kaplamalarına bulaşmaması için boşluğun etrafına maskeme bandı yapıştırıldıktan sonra çelik kaide ile alçı levhaların arasına dolgu malzemesi uygulanır. Aradaki boşluğun tamamen doldurulması 47

49 sağlandıktan sonra dolgu malzemesi artıkları yüzeyden uzaklaştırılarak düz bir satıh elde edilir. Şekil 75: Müdahale kapağının hazırlanması Dolgu işleminin ardından müdahale kapağı ve iç yüzey kaplamaları üzerinde olan maskeleme bantları sökülür. Müdahale boşluğunda çapakların olması durumunda zımpara kâğıdı ile yüzey düzgün hale getirilir. Levha ve müdahale kapağı bir rulo yardımıyla boyanmalıdır. Dekoratif boyama işleminin ardından müdahale kapağı ile monte edilmiş çelik kaide güvenli kullanım sağlanması için bir tel ile bağlanır. Kapak, çelik kaideye oturtularak uygulama tamamlanır. Askı Çubuklu Uygulamalar Şekil 76: Müdahale kapağının takılması Uygulamaya başlamadan önce asma tavan yüksekliği belirlenir ve çevre kanallarının yerleştirileceği seviye duvarlara çırpı ipi yardımıyla işaretlenir. Daha sonra askı çubuklarının monte edileceği yerler duvarlardan 100mm mesafeden başlamak üzere en fazla 850mm aralıklar ile tavan üzerine çırpı ipi kullanılarak işaretlenir. Çevre profilleri ( U profil) duvarlara işaretlenen seviyenin üzerine gelecek şekilde 600mm aralıklar ile vidalanır. Şekil 77: Duvar ve tavan üzerine yapılan işaretlemeler ve çevre kanalının montajı 48

50 Askı çubuklarının betonarme tavana tespit edilebilmesi için çelik vida ve dübel kullanılır. Dik açılı askı elemanı tavana çelik vida ve dübel ile sabitlenir. Askı elemanı üzerinde bulunan delikten askı çubukları geçirilir. Askı çubuklarının diğer uçları askı maşasına geçirilir. Ana taşıyıcı C profiller 700mm ila 1.100mm aralıklarla çevre kanallarının üzerine yerleştirilir ve askı maşaları ana taşıyıcı C profillere kenetlenerek sabitlenir. Montaj kanalları ( C profil) çevre kanallarının içerisine oturtulur ve ana taşıyıcı kanallara dik olacak şekilde alçı levha boyutlarına uygun aralıklarda yerleştirilerek tekli veya çiftli klipler yardımıyla ana taşıyıcı kanallara bağlanır. Şekil 78: Ana taşıyıcı kanallarının montajı Kurulan metal konstrüksiyon teraziye alınır. Mekanın ses yalıtımı ihtiyaçları doğrultusunda ana taşıyıcı kanalların arasına uygun kalınlıkta açık gözenekli ses yalıtım malzemeleri yerleştirilir. Montaj profillerinin arasındaki mesafe alçı levha genişliğinden küçük ise alçı levhalar bu profillere paralel yönde levha genişliğinden büyükse dik yönde monte edilir. Alçı levhaların, deformasyona uğramamaları için bir kenardan öbür kenara doğru şaşırtmalı olarak konstrüksiyona vidalanmaları gereklidir. Alçı levhaların kısa kenarlarında oluşan derzler şaşırmalı olmalı ve levhaların enlemesine olan derzleri en az 400mm kaydırılarak şaşırtılmalıdır. Alçı levhalar metal konstrüksiyona bastırılarak paralel veya dik olarak 200mm aralıklarla vidalanır. Vida başlarının alçı levha yüzeyindeki kağıt tabakasına zarar vermeden yaklaşık 1mm içeriye gömülmelidir. Vidalama işlemi sonunda alçı levhalar taşıyıcı konstrüksiyona tam olarak tam olarak temas etmesi sağlanmalıdır. Alçı levhaların montajının tamamlanmasının ardından dolgu astarı çekilir ve saten alçı uygulaması yapılarak boyaya hazır yüzeyler elde edilir. Şekil 79: Alçı levhaların montajı 49

51 Kelepçeli Asma Tavan Uygulamaları Kelepçeli asma tavan uygulamaları hem betonarme hem de ahşap tavanlara uygulanabilir. Bu uygulamalarda ana taşıyıcı kanal olarak U profiller kullanılır. Taşıyıcı kanallar tavana yerleştirilmiş kelepçelere sabitlenerek ve çevre kanallarına oturtularak sabitlenir. Bağlantı kelepçeleri asma tavan boşluğunda kullanılacak olan ses yalıtım malzemelerinin ve bırakılacak olan boşluğa uygun olmalıdır. İç yüzey kaplamaları taşıyıcı U profillerin altına sabitlenir. Bu uygulamalarda kullanılan gereçler aşağıda verilmiştir. Şekil 80: Uygulama detayları Asma Tavan Ana Taşıyıcı Kanal Bağlantı Kelepçeleri Ahşap Kiriş Çevre Profili Bağlantı Elemanı Geniş ve ince başlıklı vida Alçı levha Dübel Metal Kesme Makası montaj vidaları Şekil 81: Uygulamada kullanılan gereçler Betonarme Yüzeylerde Yapılan Kelepçeli Asma Tavan Uygulamaları Uygulama sonucunda oluşacak olan asma tavan yüksekliği belirlenerek çevre kanallarının yerleştirileceği seviye duvarlara işaretlenir. Asma tavan çevre (kenar) kanalları, uzun olan kenar alt tarafta kalacak şekilde 600mm aralıklarla uygun tespit elemanları ile duvara sabitlenir. Sistemde kullanılacak olan ses yalıtım malzemeleri 50

52 ve alçı levha katmanlarının oluşturacakları yük ve yatay kanalların taşıma kapasitesi göz önüne alınarak taşıyıcı kanalar arasındaki mesafeler belirlenerek betonarme tavanın alt yüzeyine çizilir. Tavan alt yüzeyinde bulunan ve yatay taşıyıcı kanalların yerleşimini belirten çizgilerden faydalanarak bağlantı kelepçelerinin montaj aralıkları; sistemde kullanılacak olan katman sayısı ve kalınlığına göre belirlenerek işaretlenir. Genel olarak bağlantı kelepçeleri ihtiyaç duyulan taşıma kapasitesine göre en fazla 1200 mm aralıklarda yatay taşıyıcı kanallara dik olacak şekilde yerleştirilir. Belirlenen noktalara yerleştirilen kelepçeler, yuvalarından özel bir dübel vasıtasıyla tavana sabitlenir ve kelepçe kolları 90 bükülür. Şekil 82: Asma tavan çevre kanallarının ve bağlantı kelepçelerinin montajı Taşıyıcı kanallar tavan uzunluğundan 5mm daha kısa kesilir. İşaretlenen çizgilerin üzerinden asma tavan çevre kanalı içerisine oturtulur. Kelepçelere sabitlenmeden önce bütün yatay kanalların aynı hizada olması sağlanmalıdır. Kelepçenin ortasından geçen yatay taşıyıcı kanallara her bir kelepçe kolu geniş başlıklı özel vidalar ile sabitlenir. Yatay taşıyıcı kanalın alt hizasını geçen kelepçe kolları çıkıntı oluşmasına neden olarak, alçı levhaların montajını engeller. Bu gibi durumda kelepçe kollarının taşıyıcı kanalı geçen kısımları geri katlanarak aynı hizaya getirilmesi sağlanmalıdır. Şekil 83: Yatay taşıyıcı kanalların montajı Tavan ölçülerinin kanal boyunu geçmesi durumunda; kanallar özel bir bağlantı elemanıyla birbirine bağlanır. Tüm yatay kanalların monte edilmesiyle taşıyıcı metal konstrüksiyon imalatı tamamlanır. Ses yalıtım gereksinimleri doğrultusunda gerekmesi durumunda metal konstrüksiyonun üzerine açık gözenekli ses yalıtım malzemeleri aralarında boşluk kalmayacak şekilde serilir. Ses yalıtım malzemelerinin serilmesinin ardından alçı levhalar, uzun kenarları yatay kanal 51

53 doğrultusuna dik olacak şekilde, aralarında boşluk bırakmadan orta bölgelerde en fazla 230mm aralıklarla, levha birleşim yerlerinde ve duvar kenarlarında ise en fazla 150mm aralıklarla yatay taşıyıcı kanallara şaşırtmalı olarak vidalanır. Alçı levhaların montajında kullanılacak olan vidaların levha kalınlığına bağlı olarak metal konstrüksiyona en az 10mm girecek uzunlukta seçilmesi gereklidir. Levhaların birleşim yerlerinde levhalara 10mm den, kesilmiş köşelere ise 13mm den yakın vidalama yapılmamalıdır. Levhaların birleşim yerleri şaşırtmalı olacak şekilde levhalar monte edilmelidir. İç yüzey kaplamasının iki kat yapılması durumunda; birinci kat alçı levhanın birleşim yerleri ile ikinci kat alçı levha birleşim yerleri birbirine göre şaşırtılmalıdır. Şekil 84: Taşıyıcı kanalların birleştirilmesi ve alçı levha montajı Ahşap Yüzeylerde Yapılan Kelepçeli Asma Tavan Uygulamaları Asma tavan sisteminde kullanılacak olan katmanların kalınlık ve sayıları göz önüne alınarak gerekli olan asma tavan yüksekliği belirlenerek duvar çevresi boyunca işaretlenir. Asma tavan çevre kanalları, uzun olan kenar alt tarafta kalacak şekilde 600mm aralıklarla uygun tespit elemanları ile duvara ve kolonlara sabitlenir. Ahşap kiriş bağlantılarının yapılacağı yerlerin belirlenebilmesi için asma tavan çevre kanalının altından ahşap kirişlere dik, taşıyıcı profillere ise paralel olacak şekilde ip çekilir. Sistemde katmanların oluşturacakları yüke bağlı olarak ahşap kiriş bağlantı elemanları arasındaki mesafeler belirlenir. Ahşap kiriş bağlantı elemanları arası mesafe 1200mm den az olmalıdır. Şekil 85: Çevre kanallarının montajı ve ahşap kiriş bağlantı elemanlarının hizalanması Bağlantı elemanlarının hizada olması sağlanmadan vidalama işlemine geçilmemelidir. Çünkü vidalama işleminden sonra bağlantı elemanlarında ayarlama yapılması mümkün olmamaktadır. Bu amaçla asma tavan derinliğine bağlı olarak 52

54 tüm ahşap kiriş bağlantı elemanlarının aynı hizada olması için ip çekilir. Çekilen ip ile aynı hizada olacak şekilde ahşap kiriş bağlantı elemanları uygun aralıklarla ahşap kirişlerin yan taraflarına 2 adet ahşap vidası ile sabitlenir. Bağlantı elemanlarının ahşap kirişlere vidalanması esnasında bağlantı elemanının türüne göre vida deliklerinden bir veya iki tanesi boş bırakılmalıdır. Taşıyıcı kanal monte edilmeden önce tavan boyundan 5mm kısa olacak şekilde kesilir. Kesilen taşıyıcı kanal bir tarafından sıra halindeki ahşap kiriş bağlantı elemanlarına geçirilir ve çevirilerek tam oturma sağlanır. Bağlantı elemanlarına takılmış olan taşıyıcı kanal itilerek asma tavan çevre kanallarına oturtulur. Taşıyıcı kanal boyunun tavan genişliğinden az olması durumunda; kanallar özel bir bağlantı elemanıyla birbirine bağlanır. Diğer yatay kanallar yukarıda anlatıldığı gibi monte edilir ve metal taşıyıcı sistemin montajı tamamlanır. Uygulama detayına göre yatay kanalların üzerine açık gözenekli ses yalıtım malzemeleri aralarında boşluk kalmayacak şekilde serilir. Şekil 86: Ahşap kiriş bağlantı elemanları ve yatay taşıyıcı kanalları montajı Ses yalıtım malzemelerinin serilmesinin ardından alçı levhaların montajına geçilir. Alçı levhaların uzun kenarlarının yatay kanal doğrultusuna dik olacak şekilde, aralarında boşluk bırakılmadan ve levha birleşim yerleri ahşap kiriş bağlantı elemanı ile çakışmayacak şekilde yerleştirilmelidir. Alçı levhalar orta bölgelerde en fazla 230mm aralıklarla, levha birleşim yerlerinde ve duvar kenarlarında ise en fazla 150mm aralıklarla yatay taşıyıcı kanallara şaşırtmalı olarak vidalanır. İç yüzey kaplamasının iki kat yapılması durumunda; birinci kat alçı levhanın birleşim yerleri ile ikinci kat alçı levha birleşim yerleri birbirine göre şaşırtılmalıdır. Şekil 87: Alçı levhaların montajı 53

55 Ahşap Kiriş veya Merteklere Yapılan Boşluksuz Tavan Uygulamaları Bu uygulamalarda ses yalıtım malzemeleri ahşap kiriş ve merteklerin arasına yerleştirilir. İç yüzey kaplamaları ise doğrudan ahşap kiriş veya merteklerin altına sabitlenebildiği gibi profiller vasıtasıyla oluşturulan ızgaralara da monte edilebilir. Doğrudan iç yüzey kaplamalarının ahşap elemanlara monte edilmesi ses köprülerine neden olur. Buna karşılık iç yüzey kaplamalarının ahşap kiriş veya merteklere doğrudan monte edilmesi yerine esnek bağlantı elemanlı profiller vasıtasıyla dolaylı olarak bağlanması ilave ses yalıtım performansı sağlar. Ahşap kiriş ve merteklerde yapılan boşluksuz tavan uygulamalarında kullanılan gereçler aşağıda verilmiştir. Esnek bağlantı Çivi Dolgu/Mastik Ahşap vidası Elemanlı Profil Şekil 88: Uygulamada kullanılan gereçler Doğrudan ahşap kiriş veya mertek üzerine yapılan uygulamalar Bu uygulamalarda alçı levhalar; ahşap kiriş veya merteklerin alt yüzeyine sabitlenir. Başlangıç olarak ahşap kiriş veya merteklerin bulunmadığı duvar birleşim bölgelerinde alçı levhaların desteklenmesi için tavan çevresine ahşap latalar çakılır. Doğrudan ahşap kiriş veya mertek üzerine yapılan uygulamalarda alçı levhaların tüm kenarlarının taşıyıcı ahşap elemanlara sabitlenmesi gereklidir. Bu sebeple gerekmesi durumunda kirişlerin arasına, kiriş veya merteklere dik yönde ilave ahşap latalar çakılır. Ahşap lataların kalınlıkları; kullanılacak olan alçı levha kalınlığı ve ahşap kiriş veya mertekler arasındaki mesafeye bağlı olarak belirlenir. Genel olarak ahşap kiriş ve merteklerin arasında kullanılacak olan lataların en az 44mm x 44mm kesitli olması gereklidir. Şekil 89: Latasız levha yerleşim planı 54

56 Şekil 90: Sadece duvar birleşim yerlerinde latalı uygulamalarda levha yerleşim planı Şekil 91: Latalı levha yerleşim planı Ses yalıtım ihtiyaçlarına bağlı olarak gerekmesi durumunda ahşap kiriş veya mertekler arasına açık gözenekli ses yalıtım malzemeleri yerleştirilir. Ses yalıtım malzemelerinin serilmesinin ardından alçı levhalar; uzun kenarları ahşap kirişlere dik olacak şekilde ve levha birleşim yerleri ahşap kiriş veya lataların üzerine gelecek şekilde yerleştirilir. Alçı levhaların montajına duvar birleşim yerlerinden başlanmalıdır. Alçı levhaların birleşim yerleri arasındaki boşluk 3mm yi geçmemelidir. Alçı levhalar orta bölgelerde en fazla 230mm aralıklarla, levha birleşim yerlerinde ve duvar kenarlarında ise en fazla 150mm aralıklarla ahşap kiriş ve latalara şaşırtmalı olarak vidalanır. Şekil 92: Alçı levhaların montajı 55

57 Vidalama işlemleri levhaların birleşim yerlerinde levhalara 10mm den, kesilmiş köşelere 13mm den, ahşap kiriş ve lataların köşelerine 6mm den yakın olmamalıdır. Alçı levhaların ahşap kiriş ve latalara sabitlenmesinde özel vida elemanları yerine çivi kullanılması durumunda çivileme işleminin 150mm aralıklarla yapılması gereklidir. İç yüzey kaplamasının iki kat yapılması durumunda; birinci kat alçı levhanın birleşim yerleri ile ikinci kat alçı levha birleşim yerleri birbirine göre şaşırtılmalıdır. Düzgün yüzeyler elde edilebilmesi için levhaların kesilen kenarları ve iç köşeler zımpara ile düzeltilmelidir. Esnek bağlantı elemanları ile ahşap kiriş/mertek üzerine yapılan uygulamalar İlave akustik performans sağlaması gereken mekânlarda; arzu edilen ses yalıtım değerlerine ulaşmak içim özel esnek bağlantı elemanlı profiller kullanılmalıdır. Duvar birleşim bölgelerinde alçı levhaların desteklenmesi için tavan çevresine ahşap latalar çakıldıktan sonra ahşap kiriş veya mertekler arasına açık gözenekli ses yalıtım malzemeleri yerleştirilir. Esnek bağlantı elemanları; kullanılacak olan iç yüzey kaplamasının sayısı, ebatları ve kalınlığına bağlı olarak 400mm ila 600mm aralıklarla ahşap kiriş veya merteklere dik yönde yerleştirilerek vidalanır. İlk ve son esnek bağlantı elemanları mümkün olduğu kadar duvar birleşim yerlerine yakın olacak şekilde sabitlenmelidir. Buna karşılık en üst seviyede ses yalıtım performansının sağlanması için esnek bağlantı elemanlarının duvar elemanlarına temas etmemesi gerektiği unutulmamalıdır. Şekil 93: Esnek bağlantı elamanlarının montajı Ayrıca; duvar birleşim yerlerinde bulunan ahşap çevre latalarına kiriş veya merteklere paralel olacak şekilde elastik bağlama elemanlarından kesilen parçalar sabitlenir. Benzer şekilde kesilen bu parçaların kirişlere dik olarak yerleştirilmiş olan esnek bağlantı elemanlarına temas etmemesi gereklidir. Tavan uzunluklarının esnek bağlantı elemanı boyundan büyük olması durumunda esnek bağlantı elemanlarının birleştirilmesi gerekir. Bu amaçla; esnek bağlantı elemanları birbirleri üzerine 75 ila 200 mm bindirilerek ahşap kiriş veya merteklere vidalanır. 56

58 Şekil 94: Esnek bağlantı elemanlarının birleştirilmesi Esnek bağlantı elemanlarının ahşap kiriş veya merteklere vidalanmasının ardından alçı levhalar; orta bölgelerde en fazla 230mm, levha birleşim yerlerinde ve duvar kenarlarında ise en fazla 150mm aralıklarla esnek bağlantı elemanlarına şaşırtmalı olarak vidalanır. Vidalama işleminin birleşim yerlerinde levhalara 10mm den, kesilmiş köşelere 13mm den yakın olmaması ve ses yalıtım performansının azalmaması için alçı levhaların vidalamasında kullanılan özel vidaların ahşap kirişle temas etmemesi gereklidir. İki kat alçı levha uygulanması durumunda; birinci kat ile ikinci kat alçı levha birleşim yerleri birbirine göre şaşırtılmalıdır. Bu amaçla; ikinci kat alçı levhanın kısa kenarları esnek bağlantı elemanına dik olacak şekilde vidalanmalıdır. Şekil 95: Alçı levhaların montajı Betonarme Yüzeylerde Yapılan T Profilli Uygulamalar Betonarme yüzeylere yapılan bu uygulamalar asma tavan derinliğine bağlı olarak boşluklu veya boşluksuz olarak gerçekleştirilebilir. Konut vb. kat yüksekliği sınırlı olan yapılarda boşluksuz uygulamalar tercih edilirken ofis binaları, alış veriş merkezleri gibi özel ses yalıtım performansının arandığı veya havalandırma kanalı, elektrik kabloları vb. tesisat elemanlarının tavanda yoğun olarak konumlandırıldığı yapılarda ise boşluklu uygulamalar tercih edilir. Bu uygulamalarda T profiller betonarme yüzeye asılarak veya çevre profillere oturtulur. Ses yalıtım malzemeleri T profillerin arasına yerleştirilir. Genel olarak boşluksuz olarak gerçekleştirilen uygulamalara yük taşıtılmamalıdır. Bu uygulamada kullanılan gereçler aşağıda gösterilmektedir. 57

59 Ana Taşıyıcı L Profil Çevre Profilleri Metal Mesnet T Profil Elemanı Klips Ana Taşıyıcı T Profil T Profil Birleşim Metal Kesme Elemanı Makası Şekil 96: Uygulamada kullanılan gereçler Askı Elemansız ve T Profilli Uygulamalar Açık gözenekli ses yalıtım malzemelerinin kalınlıkları ve bırakılacak boşluklar göz önüne alınarak asma tavan yüksekliği belirlenir ve çevre kanallarının yerleştirileceği seviye duvarlara işaretlenir. Çevre (kenar) kanalları, uzun ve kademeli olan kenar alt tarafta kalacak şekilde 300mm aralıklarla uygun tespit elemanları ile duvara sabitlenir. Ana taşıyıcı T profiller uygulamanın gerçekleştirileceği odanın genişliğinden en fazla 10mm daha kısa olacak şekilde kesilir. Kesilen ana taşıyıcı T profiller, kademeli çevre kanalının üst basamağına oturtulur. Genel olarak bu uygulamalarda; köşeler dışında T profillerin taşıtılması için ayrı bir askı sistemi kullanılması gerekmemektedir. Ayrıca askısız T profilli bu sistemlerde ana taşıyıcı T profillerin hiçbir şekilde birleştirilmemesi gerekmektedir. Şekil 97: Kademeli çevre kanallarının ve asma tavan levhalarının montajı Ana taşıyıcı T profiller yerleştirilmesinin ardından; profiller arası mesafeye uygun olarak dekoratif kaplamalı açık gözenekli ses yalıtım malzemeleri hassas bir şekilde kesilir. Kesilen ses yalıtım malzemeleri kademeli çevre profilinin alt kanalına yerleştirilir. Köşelerde ilave destekler ve askı sistemi uygulanması gereklidir. Bu amaçla; iki adet kademeli çevre profili sırt sırta getirilerek 600mm aralıklarda geniş başlıklı özel vidalar ile sabitlenir. Bu vida ile birleştirilmiş profiller tavana sabitlenmiş olan askı elemanlarına monte edilir. Duvar kenarına yakın olan ilk askı elemanının en fazla 300mm mesafeden tavana monte edilmesi gereklidir. Orta bölgelerdeki diğer askı elemanları ise 600mm aralıklar ile tavana sabitlenir. Köşelerde yapılan uygulamalarda askı elemanlarına 58

60 ilave olarak her bir üçüncü ana taşıyıcı T profilin dik açılı takozlar vasıtasıyla kademeli çevre profiline sabitlenmesi gereklidir. Şekil 98: Ana taşıyıcı T profillerinin çevre profiline sabitlenmesi Temel olarak bu sistemlerde kullanılan dekoratif ses yalıtım malzemelerinin üzerine yük uygulanmaması gereklidir. Tavanla dekoratif kaplama arasındaki boşlukta yer alan armatür, hava kanalı, elektrik kabloları ve tesisat elemanları bağımsız olarak uygulamanın yapıldığı betonarme yapıya bağlanarak taşıtılmalıdır. Dekoratif kaplamalı ses yalıtım malzemeleri yerine iç yüzey kaplaması olarak alçı levhalar kullanılıp tavan boşluğuna ayrı olarak açık gözenekli ses yalıtım malzemeleri serilecek ise; ana taşıyıcı T profillerin maksimum kendini taşıma mesafesi 1800mm ye azaltılmalı veya daha büyük genişliklerde askılar kullanılmalıdır. Dekoratif iç yüzey kaplamaları istenirse bir rulo yardımıyla uygun bir emülsiyon esaslı boya ile boyanabilir. Boyama işleminden önce yüzeyde homojen renk dağılımını sağlamak amacıyla astar uygulanması gerekebilir. Akustik düzenleme amacıyla perfore iç yüzey kaplamalarının tercih edildiği tavanlarda, sistemin ses yutma performansının azalmaması için sprey boya uygulaması yapılmamalıdır. Askı Elemanlı ve T Profilli Uygulamalar Uygulamaya başlamadan önce kullanılacak olan yalıtım malzemelerinin genişlikleri göz önüne alınarak bir karolaj planı hazırlanır. Asma tavan yüksekliği belirlenerek (L profil) çevre kanallarının yerleştirileceği seviye duvarlara işaretlenir. L profil çevre kanalları 300mm aralıklarla uygun tespit elemanları ile duvara sabitlenir. Metal mesnet elemanlarının tavana sabitleneceği noktalar karolaja uygun olarak belirlenerek uygun tespit elemanları ile tavana monte edilir. Metal mesnet elemanları duvara en fazla 100mm mesafede, ana taşıyıcı T profillerin birleşim ve kesişim yerlerine yakın olacak şekilde konumlandırılmalıdır. Duvar üzerine L profillerin sabitlenmesinin ardından karolaj planına uygun olarak ana taşıyıcı T profiller L profillere oturtulur. İlk ana taşıyıcı T profil duvara mm mesafeye yerleştirilmelidir. Metal askı telleri; kullanılmadan önce düzleştirilerek teldeki gizli gerilmeler alınmalıdır. Bağlama işlemi için yeterli olacak uzunlukta askı telleri kesilir ve bir ucundan 90 bükülerek metal mesnet elemanı üzerindeki delikten geçirilir. Metal mesnet elemanından geçirilen tel kendi üzerine 3 tur sarılarak bağlanır. Daha sonra telin alt ucu 90 bükülür ve ana taşıyıcı T profil üzerindeki delikten geçilip kendi üzerinde 3 tur sarılarak bağlanır. 59

61 Şekil 99: Ana taşıyıcı T profillerinin asılması Ana taşıyıcı T profillerinde bulunan diş ve yuva sistemi profillerin birleştirilmesini kolaylaştırır. Uygulama uzunluğunun profil boyunu geçmesi durumunda iki ana taşıyıcı T profil alın alına getirilerek profillerde bulunan dişlerin yuvalara kilitlenmesi ile profiller birleştirilir. Birleştirilen parçaların birbirinden ayrılması içim birleşim yerinde bulunan kilitleme sekmesine hafifçe bastırılması yeterlidir. Şekil 100: Ana taşıyıcı T profillerinin birleştirilmesi Şekil 101: Ana taşıyıcı T profillerinin kesişim detayları Karolaj düzenine uygun olarak ana taşıyıcı profillerin monte edilmesinin ardından odanın merkezinden başlayarak asma tavan panelleri dik konuma getirilerek profillerden oluşan kasetlerin arasından asma tavan boşluğuna alınır ve ana taşıyıcı T profillerin kanatları üzerine yerleştirilir. Duvar yanındaki kenar bölgelerde uygulama yapılırken asma tavan panelleri en fazla 2mm duvar ile arasında mesafe kalacak şekilde kesilir. Asma tavan levhası başına 2 adet klips duvar ile levha arasına yerleştirilerek tüm levhaların aynı hizada olması sağlanır. 60