NÖROLOJİK MUAYENE. Uzm.Dr. Hilal Hocagil Kartal Eğitim Araştırma Hastanesi Acil Tıp 1/11/2011 KEAH ACİL TIP KLİNİĞİ - UZM.DR.

Transkript

1 NÖROLOJİK MUAYENE Uzm.Dr. Hilal Hocagil Kartal Eğitim Araştırma Hastanesi Acil Tıp 1/11/2011 KEAH ACİL TIP KLİNİĞİ - UZM.DR.HİLAL HOCAGİL

2 NÖROLOJİK MUAYENE 1- Mental durum 2- Yüksek serebral fonksiyon 3- Kranial sinirler 4- Duyu muayenesi 5- Motor sistem 6- Refleksler 7- Serebellar testler 8- Yürüme ve duruş 1/11/2011 KEAH ACİL TIP KLİNİĞİ - UZM.DR.HİLAL HOCAGİL

3 Mental durum Duygusal ve entellektüel fonksiyonu gösterir Düşünce bozuklukları Dikkat Hafıza Bilinç durumu Oryantasyon 1/11/2011 KEAH ACİL TIP KLİNİĞİ - UZM.DR.HİLAL HOCAGİL

4 Yüksek serebral fonksiyon Dominant hemisfer sol hemisfer Konuşma dominant hemisferdedir Vizüel dikkatsizlik, ele verilen cismin tanınması ve iki nokta ayırımı nondominant hemisferdedir 1/11/2011 KEAH ACİL TIP KLİNİĞİ - UZM.DR.HİLAL HOCAGİL

5 Yüksek serebral fonksiyon Konuşma bozuklukları Disartri Disfazi 1/11/2011 KEAH ACİL TIP KLİNİĞİ - UZM.DR.HİLAL HOCAGİL

6 Konuşma bozuklukları Disartri Oral veya fasial kasların koordinasyon bozukluğu veya güçsüzlüğünden kaynaklanır Periferik tip konuşma bozukluğu 1/11/2011 KEAH ACİL TIP KLİNİĞİ - UZM.DR.HİLAL HOCAGİL

7 Konuşma bozuklukları Disfazi (afazi) Santral tip konuşma bozukluğu Mesaj iletmek ve iletileni alma yeteneğinin beyin hasarına bağlı bozulması 1/11/2011 KEAH ACİL TIP KLİNİĞİ - UZM.DR.HİLAL HOCAGİL

8 Afazi muayenesi Konuşulanı anlama Emirlerin yerine getirilmesi Cisimlerin gösterilmesi Spontan konuşma Akıcılık İçerik 1/11/2011 KEAH ACİL TIP KLİNİĞİ - UZM.DR.HİLAL HOCAGİL

9 Konuşma bozuklukları Broca (motor) afazisi Spontan konuşma akıcı değil Konuşamaz veya yavaş ve tek tek konuşur Sadece anahtar kelimeleri kullanırlar, ekler ve tamlamalar yoktur Hatalarının farkındadırlar İşittiklerini ve okuduklarını anlar Yazma ve tekrarlama bozuktu 1/11/2011 KEAH ACİL TIP KLİNİĞİ - UZM.DR.HİLAL HOCAGİL

10 Konuşma bozuklukları Wernicke (duysal) afazisi Konuşma akıcı fakat anlamsız Parafazik hatalar Hatalarının farkında değildir Anlama ileri derecede bozuktur Tekrarlama, isimlendirme, okuma ve yazma ileri derecede bozuk 1/11/2011 KEAH ACİL TIP KLİNİĞİ - UZM.DR.HİLAL HOCAGİL

11 1. Olfaktorius 2. Opticus 3. Oculomotorius 4. Troklear 5. Trigeminal 6. Abdusens 7. Facial 8. Vestibulocohlearis 9. Glossofaringeus 10.Vagus 11.Aksesorius 12.Hipoglossus Kranial sinirler 1/11/2011 KEAH ACİL TIP KLİNİĞİ - UZM.DR.HİLAL HOCAGİL

12 Kranial sinirler 1.Nervus Olfaktorius Her bir burun deliğine ayrı ayrı koku koklatılır (sabun, kahve, tütün) Anosmi frontal lob tm ler anevrizmalar travmaya bağlı kesiler genellikle tek taraflı 1/11/2011 KEAH ACİL TIP KLİNİĞİ - UZM.DR.HİLAL HOCAGİL

13 Kranial sinirler 2.Nervus Opticus Muayene görme keskinliği görme alanı ışık refleksi 1/11/2011 KEAH ACİL TIP KLİNİĞİ - UZM.DR.HİLAL HOCAGİL

14 2.Nervus Opticus Kranial sinirler Görme Keskinliği Her göz için ayrı yapılmalı Snellen benzeri kartlar Okuyamıyorsa parmak sayma, el hareketlerini ve ışığı görüp göremediği sorulmalı Görme Alanı Konfrantasyon testi 1/11/2011 KEAH ACİL TIP KLİNİĞİ - UZM.DR.HİLAL HOCAGİL

15 Kranial Sinirler 2.Nervus Opticus Işık Refleksi aff yol 2. CNS, eff yol 3. CNS Direkt IR:optik sinir ve retina lezyon kaybolabilir Indirekt IR 1/11/2011 KEAH ACİL TIP KLİNİĞİ - UZM.DR.HİLAL HOCAGİL

16 Kranial Sinirler 3, 4 ve 6. CNS muayenesi 25-30cm mesafeden gösterilen objeyi hastanın gözleriyle takip etmesi istenir Obje her yönde en uca bakacak şekilde hareket ettirilmeli 1/11/2011 KEAH ACİL TIP KLİNİĞİ - UZM.DR.HİLAL HOCAGİL

17 1/11/2011 KEAH ACİL TIP KLİNİĞİ - UZM.DR.HİLAL HOCAGİL

18 Kranial Sinirler 3.Nervus Oculomotorıus Med. sup.ve inf. rektus ile oblikus inf. kasları Levator palpebra sup., sfinkter pupilla ve silier kasları (parasempatik lifler) 3. CNS felci pitozis sadece dışa ve aşağı hareket olduğundan bu yöne şaşılık ışık refleksi ve akomodasyon bozukluğu 1/11/2011 KEAH ACİL TIP KLİNİĞİ - UZM.DR.HİLAL HOCAGİL

19 Kranial Sinirler 4.Nervus Trochlearıs Superior oblik kas (gözü aşağı ve içe baktırır) 4. CNS felci aşağı bakış bozukluğu göz dışa döner horizontal planda aşağı bakarken diplopi 1/11/2011 KEAH ACİL TIP KLİNİĞİ - UZM.DR.HİLAL HOCAGİL

20 Kranial Sinirler 6.Nervus Abducens Lateral rektus kası (gözü dışa baktırır) 6. CNS felci dışa bakış kısıtlılığı diplopi içe şaşılık 1/11/2011 KEAH ACİL TIP KLİNİĞİ - UZM.DR.HİLAL HOCAGİL

21 Kranial Sinirler 5.Nervus Trigeminus Motor ve duyu dalları vardır Motor fonksiyon muayenesi: Diş sıktırılarak masseter kaslar palpe edilir 5. CNS Felci: Çene karşı tarafa kayar Duyusal fonksiyon muayenesi: Pamuk dokunma testi 1/11/2011 KEAH ACİL TIP KLİNİĞİ - UZM.DR.HİLAL HOCAGİL

22 Kranial Sinirler Kornea refleksi aff n.trigeminus eff n.facialis Hasta dışa ve yukarı baktırılırken pamuk ile kornea lateraline dokunulur her iki gözünde kapanması gerekir 1/11/2011 KEAH ACİL TIP KLİNİĞİ - UZM.DR.HİLAL HOCAGİL

23 Kranial Sinirler 7.Nervus Facıalıs Motor lifler: levator palpebra sup. kası dışında yüz ve skalptaki tüm kaslar ile platisma Muayenesinde: gözler sıkıca kapattırılır kaşların kaldırılması istenir dişlerini göstermesi istenir 1/11/2011 KEAH ACİL TIP KLİNİĞİ - UZM.DR.HİLAL HOCAGİL

24 Kranial Sinirler 7.Nervus Facıalıs 7. CNS felci Aynı tarafta göz kapatılamaz veya zorlama ile kolay açılır kaş yukarı kaldırılamadığından alında kırışıklıklar oluşmaz sağlam taraf ağzı kendine çeker, lezyon tarafında nazolabial oluk silinir 1/11/2011 KEAH ACİL TIP KLİNİĞİ - UZM.DR.HİLAL HOCAGİL

25 Kranial Sinirler 7.Nervus Facıalıs Duyusal lifler: dilin 2/3 önde tat duyusu (korda timpani), göz yaşı bezi, submandibular ve sublingual tükrük bezleri (parasempatik sekretuar) Muayenesinde: Dil dışarı çıkartılarak, dilin 2/3 önüne değişik tattaki solüsyonlar damlatılır 1/11/2011 KEAH ACİL TIP KLİNİĞİ - UZM.DR.HİLAL HOCAGİL

26 Kranial Sinirler 8.Nervus Vestibulocochlearıs N.cochlearis işitme Muayenesi: her iki kulakta ayrı ayrı fısıltı sesi (90cm) diapozonla Weber ve Rinne testi (hava ve kemik yol ile işitme testi) 1/11/2011 KEAH ACİL TIP KLİNİĞİ - UZM.DR.HİLAL HOCAGİL

27 8.Nervus Vestibulocochlearıs Kranial Sinirler N. Vestibularis denge Muayenesi: Nyllen-Barany testi (boyun bir tarafa derece çevrildikten sonra, baş muayene masasından 30 derece aşağı sarkacak şekilde sırt üstü yatırılır) 1/11/2011 KEAH ACİL TIP KLİNİĞİ - UZM.DR.HİLAL HOCAGİL

28 Kranial Sinirler 9.Nervus Glossofarıngeus Motor lifler stilofaringeus kası Duysal lifler uvula, yumuşak damak, tonsilla, farinks, östaki borusu, dilin 1/3 arkası (tat) Muayenesi: Farinks ve yumuşak damak duyusu, kusma refleksi, dilin 1/3 arka kısım duyusu ve tat duyusu 1/11/2011 KEAH ACİL TIP KLİNİĞİ - UZM.DR.HİLAL HOCAGİL

29 10. Nervus Vagus 1/11/2011 Kranial Sinirler Motor lifler yumuşak damak, farinks ve larinks kasları Parasempatik lifler akciğer, kalp, sindirim sistemi Muayene: uvulanın pozisyonuna ve plikaların hareketine bakılır, öğürme refleksi kontrol edilir 10.CNS felci: Disfaji, disartri, disfoni KEAH ACİL TIP KLİNİĞİ - UZM.DR.HİLAL HOCAGİL

30 Kranial Sinirler 11.Nervus Accesorıus Motor lifler SCM ve trapezius kası 11.CNS felci: omuz kaldırılamaz, SCM atrofik başı rahatlıkla döndürülebilir 1/11/2011 KEAH ACİL TIP KLİNİĞİ - UZM.DR.HİLAL HOCAGİL

31 Kranial Sinirler 12.Nervus Hipoglossus Motor lifler dil kasları Muayene: Dilini dışarı çıkartması ve 4 yöne oynatması, yanağı diliyle itmesi istenir 12.CNS felci: Dil kaslarında atrofi, fasikulasyon, disartri, dil lezyon tarafına kayar Bilateral ise dil hareket etmez ve dışarı çıkarılamaz 1/11/2011 KEAH ACİL TIP KLİNİĞİ - UZM.DR.HİLAL HOCAGİL

32 Duyu muayenesi Yüzeyel Duyu Muayenesi Dokunma, ağrı, ısı Yüzden başlanarak, gövde ve ekstremitelere geçilir İki taraf karşılaştırılarak yapılır Dermatom ile uyumluluğuna bakılır Meme başı-t4, göbek-t10, inguinal bölge-l2 1/11/2011 KEAH ACİL TIP KLİNİĞİ - UZM.DR.HİLAL HOCAGİL

33 Spinal kord basısı Servikal kord basısında duyu muayenesi meme hizasında seviye verir Alt sırt ağrısı ve idrar inkontinansı olan hastada 100 cc üzeri rezidü idrar spinal kord basısı için anlamlı olabilir Perine bölgesinde duyusu korunmuş alanların olması inkomplet spinal kord yaralanmasını gösterir Hiperaktif refleks olmaması spinal kord hasarını ekarte ettirmez 1/11/2011 KEAH ACİL TIP KLİNİĞİ - UZM.DR.HİLAL HOCAGİL

34 Duyu muayenesi Derin Duyu Muayenesi Pozisyon duyusu Hastanın gözleri kapalıyken, ayak baş parmağı veya el işaret parmağı hareket ettirilir ve bunun yönü sorulur Periferal nöropati için en iyi test Vibrasyon duyusu Diapozon yardımı ile yapılır 1/11/2011 KEAH ACİL TIP KLİNİĞİ - UZM.DR.HİLAL HOCAGİL

35 Duyu muayenesi Kortikal Duyu Muayenesi Gözler kapalıyken yapılmalıdır Stereognozi avuç içine cisim konur Grafestezi bir cisimle avuç içine harf, rakam yazılır İki nokta ayrımı aynı anda birbirine yakın 2 yere uyarı 1/11/2011 KEAH ACİL TIP KLİNİĞİ - UZM.DR.HİLAL HOCAGİL

36 Motor sistem muayenesi Kas tonusu Kuvveti İstemsiz hareketleri (tremor) 1/11/2011 KEAH ACİL TIP KLİNİĞİ - UZM.DR.HİLAL HOCAGİL

37 Motor sistem muayenesi Kas Tonusu Kasın istirahat halindeki gerginlik durumu Piramidal ve ekstrapiramidal sistem tarafından düzenlenir 1/11/2011 KEAH ACİL TIP KLİNİĞİ - UZM.DR.HİLAL HOCAGİL

38 Motor sistem muayenesi Spastisite: Piramidal sistem lezy. oluşan hipertonisite Üst ekst. fleksör, alt ekst. ekstansör kaslar baskın Rijidite Ekstrapiramidal sistem lezy. oluşan hipertonisite Hem agonist hem de antagonist kaslarda tonus 1/11/2011 KEAH ACİL TIP KLİNİĞİ - UZM.DR.HİLAL HOCAGİL

39 1/11/2011 Motor sistem muayenesi Kas Kuvveti Modifiye Medical Research Skalası 5 normal 3 yer çekimine karşı hareket ettirir 5- hafif kuvvetsizlik 3- yerçekimine karşı hareket var tamamlayacak güç yok 4+ 4e benzer fakat daha güçlü 4 dirence karşı hareket ettirir 4-4e benzer fakat daha güçsüz 3+ geçici direnç gösterir 2 yerçekimi elimine edilince hareket eder 1 çok hafif kasılma 0 hareket yok KEAH ACİL TIP KLİNİĞİ - UZM.DR.HİLAL HOCAGİL

40 Motor sistem muayenesi Triceps: N. Radialis medulla spinalis C6-C8 Deltoid: N. Aksillaris medulla spinalis C5-C6 Biceps: N. 1/11/2011 Musculocutaneus,C5-C6 KEAH ACİL TIP KLİNİĞİ - UZM.DR.HİLAL HOCAGİL

41 Motor sistem muayenesi Bilek fleksörleri:n. Medianus ve N. Ulnaris, C6-C7 Abduktor pollicis brevis:n. Medianus,C8-T1 Palmar interossei:n. Ulnaris C8-T1 Bilek ekstansörleri: N. Radialis,C5-C6 1/11/2011 ve N.Ulnaris, C7-C8 KEAH ACİL TIP KLİNİĞİ - UZM.DR.HİLAL HOCAGİL Dorsal interossei: N. Ulnaris C8-T1

42 Motor sistem muayenesi İliopsoas: N. femoralis, medulla spinalis L1-L2 Gluteus maksimus: N. Gluteus inf., L1-L3 1/11/2011 KEAH ACİL TIP KLİNİĞİ - UZM.DR.HİLAL HOCAGİL

43 Motor sistem muayenesi Quadriceps femoris: N. Femoralis, L2-L4 1/11/2011 Hamstring grup kasları: Biceps femoris, semitendinozus ve semimembranozus. N. Siaticus,L5-S1 KEAH ACİL TIP KLİNİĞİ - UZM.DR.HİLAL HOCAGİL

44 Motor sistem muayenesi Ayağın plantar fleksiyonu: N. Tibialis,L5-S2 Ayağın dorsifleksiyonu: KEAH ACİL TIP KLİNİĞİ - UZM.DR.HİLAL N. 1/11/2011 Peronealis prof., L4-S1 HOCAGİL

45 Motor sistem muayenesi Ayağın eversiyonu: N. Per.sup.,L5-S1 Ayağın inversiyonu: N. Tibialis ve Peronealis prof., L4- L5 Ayak parmaklarının dorsifleksiyonu: N.peronealis prof., L5-S1 Ayak parmaklarının plantar fleksiyonu: N. Tibialis, L5-S1 1/11/2011 KEAH ACİL TIP KLİNİĞİ - UZM.DR.HİLAL HOCAGİL

46 Motor sistem muayenesi Tremor Aksiyon tremoru Hipertiroidizm Kafein Alkol Sedatif çekilmesi Esansiyel ailesel tremor İstirahat tremoru parkinson 1/11/2011 KEAH ACİL TIP KLİNİĞİ - UZM.DR.HİLAL HOCAGİL

47 Refleksler Bir aff. duyusal uyarıya karşı hemen ortaya çıkan motor veya sekretuvar cevaptır Santral veya periferal hasarı gösterir 0- refleks yok 1- hipoaktif (2.motor nöron,kas hasarı) 2,3- normal 4- hiperaktif (1.motor nöron hasarı) 1/11/2011 KEAH ACİL TIP KLİNİĞİ - UZM.DR.HİLAL HOCAGİL

48 Refleksler A) Normal refleksler: 1. Derin (tendon) refleksler 2. Yüzeyel (deri) refleksler B) Patolojik refleksler: 1. Babinski işareti 2. Babinski eşdeğerleri 3. Klonus 1/11/2011 KEAH ACİL TIP KLİNİĞİ - UZM.DR.HİLAL HOCAGİL

49 ReflekslerR A-NORMAL REFLEKSLER 1-Derin (tendon)refleksler Biceps Refleksi Triceps Refleksi Stiloradial Refleksi 1/11/2011 KEAH ACİL TIP KLİNİĞİ - UZM.DR.HİLAL HOCAGİL

50 Refleksler A-NORMAL REFLEKSLER Jendrassik manevrası Patella Refleksi 1/11/2011 KEAH ACİL TIP KLİNİĞİ - UZM.DR.HİLAL HOCAGİL

51 Refleksler A-NORMAL REFLEKSLER Aşil Refleksi 1/11/2011 KEAH ACİL TIP KLİNİĞİ - UZM.DR.HİLAL HOCAGİL

52 Refleksler 2-Yüzeyel Refleksler Refleks Muayene Sonuç M.Spin seviyesi Abdominal Kosta-iliak fossa arası Kremaster 1/11/2011 Uyluğun iç kısmı Kasılma Testis çekilir L1-2 Plantar Taban derisi Parmak fleksiyonu Anal Perianal deri Sfinkterde kasılma KEAH ACİL TIP KLİNİĞİ - UZM.DR.HİLAL HOCAGİL Th7-Th12 S1 S5

53 Refleksler B-Patolojik Refleksler Babinski işareti: Piramidal yol hast. için patognomoniktir ekstensor plantar cevap Normal plantar cevap 1/11/2011 KEAH ACİL TIP KLİNİĞİ - UZM.DR.HİLAL HOCAGİL

54 Refleksler B-Patolojik Refleksler Gordon refleksi Babinski eşdeğerleri: Schaeffer refleksi (aşil tendonu sıkılır) Oppenheim refleksi Chaddock refleksi 1/11/2011 KEAH ACİL TIP KLİNİĞİ - UZM.DR.HİLAL HOCAGİL

55 B-Patolojik Refleksler Refleksler Klonus: Gerilen bir kasta çıkan sürekli ritmik kasılma Metabolik hastalık ve primer nörolojik disfonksiyonda Spasitenin bir bulgusu olabilir 1/11/2011 KEAH ACİL TIP KLİNİĞİ - UZM.DR.HİLAL HOCAGİL

56 Refleksler B-patolojik Refleksler Klonus: Aşil klonusu 1/11/2011 KEAH ACİL TIP KLİNİĞİ - UZM.DR.HİLAL HOCAGİL

57 Serebellar muayene Kas hareket ve koordinasyonunu sağlar Hızla değişen hareketlerle değerlendirilir Nistagmus serebellar disfonksiyon için anlamlı 1/11/2011 KEAH ACİL TIP KLİNİĞİ - UZM.DR.HİLAL HOCAGİL

58 Serebellar muayene Diadokokinezi Parmak-parmak testi 1/11/2011 Parmak-burun testi KEAH ACİL TIP KLİNİĞİ - UZM.DR.HİLAL HOCAGİL

59 Serebellar muayene Diz-topuk testi Rebaund fenomeni (kol dirsekten flek + supin hastanın eli çekilir ve bırakılır kol yüze çarpar) 1/11/2011 KEAH ACİL TIP KLİNİĞİ - UZM.DR.HİLAL HOCAGİL

60 Yürüme ve duruş muayenesi Travma hastasında tek tüp kan alacaksanız hangi tetkiki isterdiniz? 1/11/2011 KEAH ACİL TIP KLİNİĞİ - UZM.DR.HİLAL HOCAGİL

61 Yürüme ve duruş muayenesi Serebellar iskemi veya hemoraji ani gelişen yürüme bozukluğuna neden olur. 1/11/2011 KEAH ACİL TIP KLİNİĞİ - UZM.DR.HİLAL HOCAGİL

62 Yürüme ve duruş muayenesi Ataksi: Koordinasyon bozuktur En sık serebellar bozukluklarda görülür Serebeller tipte gözler açık ve kapalıyken aynı tarafta denge bozukluğu Arka kord lezyonda ise gözler açıkken denge korunabilirken, kapalıyken ataksi olur (Romberg testi +) 1/11/2011 KEAH ACİL TIP KLİNİĞİ - UZM.DR.HİLAL HOCAGİL

63 SONUÇ Nörolojik muayene FM nin ayrılmaz bir parçası İyi bir anamnez ile muayene çoğunlukla tanı koydurucu Her hekim kendi için uygun olan baştan ayağa veya sistematik muayene yöntemini kendi belirlemeli 1/11/2011 KEAH ACİL TIP KLİNİĞİ - UZM.DR.HİLAL HOCAGİL

64 teşekkürler 1/11/2011 KEAH ACİL TIP KLİNİĞİ - UZM.DR.HİLAL HOCAGİL