Bruselloz; Ondülan ateş; Malta humması; Bang s hastalığı;

Transkript

1 BRUSELLA Bruselloz; Ondülan ateş; Malta humması; Bang s hastalığı; Ateş atakları ile seyreden bulaşıcı mikrobik hastalık. Bruselloz insanlara da bulaşabilen bir hayvan hastalığıdır. Koyun, keçi, sığır at ve köpekler arasında sık görülür. Gripal şikayetler ile başlar ancak uzun süren yakınmalara yol açar. Birçok hastalığı taklit eder. Mikrop hayvan artıklarında bol bulunur. Hayvan çıkartılarıyla temas etmek, kontamine gıdaların yenmesi, pastörize olmayan süt, süt ürünü ve peynir yemek, açık yaraya temas, kontamine havayı solumak ile bulaşır. İnsandan insana zor bulaşır. Hastalık en çok çiftçilerde, veterinerlerde, kesimhane çalışanlarında, hayvan bakıcılarında görülür. Sığırlar için aşısı vardır. İnsanlar için aşısı yoktur. Brusella hayvanlarda özellikle üreme problemlerine ve düşüklere neden olur. Brusella nasıl bulaşır? Pastörize olmamış süt ve süt ürünleri, Hasta inek, koyun ve keçilerin et ve sütleri, Hasta hayvanların salgıları, dışkıları ve çıkartıları ile direk temas, Hasta hayvanların olduğu kirli ortamda nefes alarak havadan, Anne sütüyle anneden bebeğe bulaşabilir. Brusella hastalığı nın belirtileri nelerdir? Hastalığın kuluçka süresi 5 ila 60 gün arasında değişir. İnsanlarda Yüksek ateş atakları, Üşüme titreme terleme atakları, Şiddetli kas eklem ağrıları,

2 Kilo kaybı, Bulantı, kusma, ishal, Baş ağrısı ile seyreder. Hastalık geceleri 40 dereceyi bulan, titreme ile yükselen ve terleme ile düşen ateş atakları ile karakterizedir. Ateş sabah normale döner hasta iyi hisseder ancak akşam tekrar başlar. bu ateş atakları 1 ila 5 hafta kadar sürer. Daha sonra 2 gün ile 2 hafta arasında değişen ateşsiz dönem olur. Ardından yine ateşli dönem gelir. Hastalık kronik faza girer ve ateş atakları aylarca devam edebilir. Ateş atakları yıpratıcıdır, bu dönemde hastada: İştah kaybı, Kilo kaybı, halsizlik, Karın ağrıları, Baş ağrıları, Sırt ağrısı, Eklem ağrıları, Huzursuzluk, Uykusuzluk görülür. Brusella birçok hastalığı taklit edebilir. Hastalar genellikle 5 haftada toparlanır ancak nadiren komplikasyonlar ortaya çıkar. En sık görülen komplikasyonlar: Karaciğer ve dalakta apse, Karaciğer, dalak ve lenf bezlerinde büyüme, İç organlarda infeksiyon ve iltihaplar: Kalp zarında iltihap( endokardit ), Beyin ve beyin zarlarının iltihabı ( menenjit ), Kemik iltihapları ( osteomyelit ): özellikle omurlarda olur. Brusella gebelerde ilk 3 ayda düşüklere neden olur. Brusella hastalığının teşhisi nasıl konur? Brusella laboratuar testleri ile teşhis edilir:

3 Kan testleri ile brusella antijeni bakılır, Kan, idrar, kemik iliği ve dokularda bursella kültürü yapılır, Film ve tomografi ile doku ve organlarda apse ve iltihap araştırılır. Tanı koymak zor olabilir. Kan kültürleri, kemik iliği kültürleri ile bakteriyi tespit etmek yada kanda antikor göstererek tanı koymaya çakışılır. Antikor testi başta negatif ise 2 hafta sonra tekrarlanarak artış gösterilebilir. Brucella hastalığı nasıl tedavi edilir? Erken tanı ve tedavi komplikasyonları önlemek için önemlidir. Hastalık antibiyotikler ile tedavi edilir. Tedavisi zordur uzun süre antibiyotik almak gerekir, tekrarlama şansı yüksektir. Tedaviye rağmen hastanın toparlanması aylar sürebilir. Ölüm oranı düşüktür, ölümlerin çoğu kalp zarlarının iltihaplanmasına bağlıdır. Brusella dan korunma: Sütü kaynatmadan içmeyin, Pastörize olmamış sütlerden yapılmış peynir, tereyağı, ve süt ürünlerini yemeyin, Açıkta satılan etleri almayın, Çiftçi iseniz hayvanlara eldivensiz dokunmayın çiftlik işlerinden sonra ellerinizi yıkayın. Referanslar: 1. Centers for Disease Control and Prevention 2. National Foundation for Infectious Diseases 3. United States Department of Agriculture 4. Communicable Disease Control Unit 5. Public Health Agency of Canada

4 6. Brucellosis. Division of Bacterial and Mycotic Diseases, Centers for Disease Control and Prevention website. at: op. February 14, Brucellosis. Division of Bacterial and Mycotic Diseases, Centers for Disease Control and Prevention website. at: November 11, Facts about brucellosis. US Department of Agriculture website. at: February 14, Facts about brucellosis. US Department of Agriculture website. at: November 11, The Merck Manual of Medical Information. Simon and Schuster, Inc.; 2000 BOĞMACA Wooping Cough; Pertussis. Bulaşıcı bakteriyel akciğer ve solunum yolları hastalığıdır. Bakteri solunum yollarına yayılarak iltihap, mukus artışı ve tıkanmaya neden olur. Hapşırıl, öksürük ile havadan bulaşır. Çok bulaşıcıdır, salgınlar yapar. Boğmaca nın etkeni Bordetella pertussis adında bir bakteridir. Boğmaca en sık Çocuklarda özellikle erken çocukluk döneminde, Aşı olmamış çocuklarda, Hasta ile aynı ortamı paylaşan kişilerde, Yuva, kreş, okul, vb. ortamlarda,

5 Kalabalık ve sanitasyonu bozuk ortamlarda yaşayanlarda, Hamilelerde daha sık görülür. Son zamanlarda erişkinlerde de giderek artan sıklıkta görülmeye başlanmıştır. Boğmaca ne şikayete neden olur? Hastalık mikrop bulaşmasından 1-2 hafta sonra başlar. En sık görülen şikayetler: Burun tıkanıklığı ve burun akıntısı, Hapşırma, Göz kızarıklığı ve gözlerde sulanma, Hafif ateş, Kuru öksürük; Öksürük günler içinde giderek artar ve 2-6 hafta kadar sürebilir, Öksürük nöbetleri olur, çocuk bir nefeste defalarca öksürür, sonunda boğulur gibi olup derin bir nefes alır. Boğulur tarzda ard arda öksürük krizi ve ardından derin nefes alma hastalığa adını koydurur ( boğmaca, wooping cough ), Küçük çocuklarda derin nefes alma kısmı duyulmayabilir. Küçük çocuklarda öksürüklerin ardından iç çekme, öğürme veya kusma şeklinde sonlanma olabilir. İlerlemiş vakalarda çocuk öksürük nöbetleri sırasında havasız kalıp morarabilir, bayılabilir, Öksürük nöbetlerini takiben bulantı kusma çok görülür. Boğmaca hastalığı ne şikayetlere yol açar? Boğmaca ciddi ve sık komplikasyonlara neden olan bir hastalıktır. Öksürük krizleri sırsında artan basınç nedeniyle göz aklarında kızarıklık ve kanamalar olabilir ayrıca boğmaca atakları sırasında çocuklarda ciddi ve hayatı tehdit eden

6 komplikasyonlara sık rastlanır en sık: Epilepsi atakları, Nefessiz kalma, Zatürre Akciğerlerde kollaps sonucu akciğerlerin bir kısmının kapanması ve iş görememesi, Karın ve kasık fıtıkları, Beyin ödemi, Beyin kanamaları ( ciddi nörolojik izler ve sakatlıklara neden olur ), Ölüm nadirdir ancak bebeklerde ölüm oranı %2 ye kadar çıkar. Öksürük ataklarının şiddeti ve süresi zamanla azalarak kaybolur. Hastalık normalde 6 hafta kadar sürer, nadiren 3 ay kadar sürdüğü olur. Boğmaca teşhisi nasıl konur? Boğmaca teşhisi koymak zordur. Özellikle büyük çocuklarda ve erişkinlerde hastalığı teşhis etmek daha da zor olur. Hastalık şikayetleri öksürük yapan bütün hastalıklar ile karışır ve grip sanılarak geçiştirilir. Geç dönemde ortaya çıkan şikayetler ise bronşitle karışır. Grip ve bronşit ilaçları şikayetleri baskılar ve teşhisi geciktirir. Kesin teşhis laboratuvar testleri ile konur. Kan testleri: Hemogram, CRP ( inflamasyonun göstergesidir), Sedimantasyon, Burun, Boğaz kültürü ( boğmaca için ), Akciğer filmi teşhise götüren testlerdir. Boğmaca tedavisi: Boğmaca antibiyotikler ile tedavi edilir. Özellikle makrolid gurubu antibiyotikler kullanılır. Antibiyotik erken dönemde

7 başlanır ise etkilidir. Geç dönemde antibiyotik öksürük krizlerini azaltamayabilir. Antibiyotiklerin dozu ve süresi ile oynanmamalıdır. Çocukların öksürük nöbetleri e ardından gelen kusma atakları sırasında az az ve sık sık beslenmesi, bol sulu gıdalar alması önerilir. Aşağıdaki durumlarda çocuğun hastanede yatırılarak tedavisi gerekir. Bol iltihaplı veya kanlı balgam gelmeye başlaması, Çocuğun şuurunun bozulması, Sürekli uykuya meyil olması, Ateşin sürekli 40 derece olması, Nefes almakta zorluk çekmesi, Sık sık nefes almaya başlaması, Morarması, Gözde kanama olması, Karnında şişme olması ve dışkı yapmakta zorlanması ( fıtık ve boğulma nedeniyle ), Sürekli kusması hastaneye yatma sebebidir. Boğmacadan korunma: Boğmaca aşı ile önlenebilen bir hastalıktır. Boğmaca aşısı çocukluk aşı programının önemli bir parçasıdır ve karma aşı içinde ( Boğmaca Difteri Tetanos ) yapılmaktadır. Boğmaca olduğu kesin bir kişi ile temas durumunda koruyucu antibiyotik başlanması gereklidir. Evde boğmaca geçiren bir hasta var ise aşılı olsalar dahi tüm ev halkının koruyucu olarak antibiyotik alması gerekir. Boğmaca özellikle bir yaş altı çocuklarda çok tehlikeli olan ve aşı ile önlenebilen bir hastalıktır. Referanslar: 1. American Medical Association 2. Center for Disease Control and Prevention 3. Health Canada

8 4. Healthy U 5. American Medical Association website. at: 6. Behrman RE, Kliegman RM, Jenson HB, eds. Nelson Textbook of Pediatrics. 17th ed. Philadelphia, PA: Saunders; Berkow R. The Merck Manual of Medical Information. New York, NY: Simon and Schuster, Inc; Centers for Disease Control and Prevention website. at: 9. Harrisons Online website. at: Kleigman RM, Behrman RE, Jenson HB, eds. Nelson Textbook of Pediatrics. 18th ed. Philadelphia PA: Saunders; Pertussis. EBSCO DynaMed website. at: Updated April May 22, Recommended adult immunization schedule United States, Centers for Disease Control and Prevention, MMWR website. at: Published January 15, January 24, Recommended immunization schedule for persons aged 0 through 6 years United States Centers for Disease Control and Prevention website. at: 0/10_0-6yrs-schedule-pr.pdf. January 24, Recommended immunization schedule for persons aged 7 through 18 years United States Centers for Disease Control and Prevention website. at: 0/10_7-18yrs-schedule-pr.pdf. January 24, Tetanus, diphtheria (Td) or tetanus, diphtheria, pertussis (Tdap) vaccine: what you need to know. Centers for Disease Control and Prevention website. at: 0/10_0-6yrs-schedule-pr.pdf. Published November 18, 2008.

9 January 24, Virginia Department of Health website. at: /31/2008 DynaMeds Systematic Literature Surveillance : Centers for Disease Control and Prevention. Recommended immunization schedules for persons aged 0-18 years United States, MMWR. 2008;57;Q1-Q4. Centers for Disease Control and Prevention, MMWR website. at: Updated January 10, January 28, /24/2011 DynaMeds Systematic Literature Surveillance DynaMeds Systematic Literature Surveillance: Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Updated recommendations for use of tetanus toxoid, reduced diphtheria toxoid and acellular pertussis (tdap) vaccine from the advisory committee on immunization practices, MMWR Morb Mortal Wkly Rep. 2011;60 BEŞİNCİ HASTALIK Eritema İnfeksiyosum; Fifth Disease; Parvovirus B19; Parvo virüs B 19 adli virüs ile meydana gelen bulaşıcı enfeksiyon hastalığıdır. Eritema İnfeksiyozum yada 5. Hastalık denir. Yüz göğüs ve kollarda kızarıklık ve ateş ile seyreder, sağlıklı insanlarda kendi kendine geçer. Hamilelerde, immün sistemi zayıflamış kişilerde, kansız kişilerde ve kan hastalığı olanlarda ağır seyreder komplikasyonlara yol açar.

10 Beşinci hastalığın etkeni nedir? Hastalığın etkeni Parvovirüs B19 dur. Sadece insanlarda hastalık yapar. insanların yarısı bu hastalığı geçirmiştir. Hastalık öksürük, hapşırıkla, havadan solunumla bulaşır. Genellikle çocuklarda görülür, hastalar ile temas sonucu bulaşır, okul, kreş, yuva gibi yerlerde salgınlar yapar. Beşinci hastalık belirtileri nelerdir? Virüs bulaştıktan 4-14 gün sonra şikayetler ortaya çıkmaya başlar. en sık görülen şikayetler Hafif ateş, Başağrısı, Burun akıntısı dır. Bu şikayetler birçok hastalıkla karışabilir. Bu şikayetleri takiben birkaç gün sonra yüzde şamar yemiş gibi kızarıklık başlar. Birkaç gün içinde bu kızarıklık gövde ve ekstremitelere yayılır. Fiske şeklinde kızarıklıklar görülür. Kızarıklıklar kaşıntılı olabilir, 7 10 gün içinde kendi kendine geçer. Hastalık büyüklere de bulaşabilir. Büyüklerde döküntü ile seyretmez, eklem ağrıları ve şişliği görülür. Beşinci hastalığın teşhisi nasıl konur? Hastanın şikayetleri ve görüntü teşhise yardımcıdır. Özellikle birkaç gün süren ateş ve gripal şikayetlerin ardından şamar yemiş gibi döküntünün çıkması 5. Hastalığı düşündürür. Kesin teşhis kan testleri ve laboratuvar incelemeleri ile konur. 5. Hastalık şüphesinde hastadan aşağıdaki testler istenir: Hemogram, CRP, Sedimentasyon, Prokalsitonin, Parvovirüs B19 IgG ve IgM ( akut ve geçirilmiş enfeksiyonun tespiti için ) Parvovirüs B19 DNA PCR ( immün sistemi baskılanmış

11 hastada aktif enfeksiyonu göstermek için ) istenir. Beşinci hastalığın tedavisi Beşinci hastalık viral bir hastalıktır, tedavide antibiyotiklerin yeri yoktur. Hastalığın tedavisinde etkili bir anti viral ilaç da yoktur. Hastalığın tedavisinde istirahat ve destek tedavisi en önemlisidir. Ateş, eklem ağrıları ve gripal şikayetler için basit ağrı kesiciler kullanılır. Kızarıklıklar kaşıntılı ise tedaviye kaşıntı önleyici ilaçlar eklenebilir. Kronik kansızlığı ve kan hastalığı olanlarda beşinci hastalık tedavisi: Beşinci hastalık kronik kansızlığı olanlar ve kan hastalarında çok ağır seyreder. Hastalık sırasında şiddetli ve derin kansızlık gelişebilir, hastaneye yatırmak ve kan nakli gerekebilir. İmmün sistemi baskılanmış hastada beşinci hastalık: İmmün sistemi baskılanmış hastalarda beşinci hastalık çok ağır seyreder, hastanın hastaneye yatırılması ve immün globülin verilerek desteklenmesi gerekebilir. Hamilelerde beşinci hastalık: Gebelerde beşinci hatalık bebekte ani kansızlığa ve düşüğe yol açabilir. Bu durum nadir görülse de sonuçları tehlikelidir. Beşinci hastalıktan korunma: Beşinci hastalık hasta kişilerin öksürük, aksırıkları ile havadan bulaşır. Hasta döküntülerden çok önce hastalığı bulaştırmaya başladığından hastalıktan korunmak güçtür. Hijyen ve sanitasyon kurallarına dikkat etmek bulaşmayı en aza indirir. Referanslar: 1. American Academy of Family Physicians

12 2. Nemours Foundation 3. US Centers for Disease Control and Prevention 4. AboutKidsHealth 5. BC Health Guide 6. Fifth disease. Nemours Foundation website. at: html. July 14, Fifth disease in the child-care setting. Medem website. at: M_ContentItem&mstr=/M_ContentItem /ZZZRHOZUHCC.html&soc=CDC&srch_typ=NAV_SERCH. July 14, Parvovirus B19 (fifth disease). US Centers for Disease Control and Prevention website. at: July 14, Parvovirus B19 infection and pregnancy. US Centers for Disease Control and Prevention website. at: July 14, Parvovirus B19 infection and pregnancy. US Centers for Disease Control and Prevention website. at: December 1, 2006 BEHÇET

13 Behçet Hastalığı; Behçet Sendromu; Behçet hastalığı ilerleyici kronik damar iltihabıdır. Behçet hastalığı; ağız ve genital bölgede tekrarlayan ülserler ile birlikte göz iltihapları ile karakterize dir. Behçet hastalığının sebebi nedir? Behçet hastalığının sebebi bilinmemektedir. Hastalık vücudun kendi damarlarına saldırması sonucu ortaya çıkar. Behçet hastalığı otoimmün bir hastalıktır ( vücudun kendi kendine saldırması sonucu ortaya çıkan rahatsızlıklara otoimmün hastalıklar diyoruz ). Vücut kendi damarlarına saldırır. Hastalık genetik olarak geçer. Genetik olarak hastalığa meyilli olan kişilerde çevresel faktörler, hastalıklar, geçirilen viral- bakteriyel hastalıklar Behçet hastalığını tetikler. Behçet hastalığı kimlerde görülür: Behçet hastalığı genetik bir hastalıktır. Her ne kadar sebebi ve hastalığı başlatan faktörler tam olarak bilinmese de Behçet hastalığı aşağıdaki durumlarda daha sık görülmektedir: Coğrafya: Ortadoğulular, Asyalılar, Japonlar. Cins: Amerika da erkeklerde kadınlardan daha sık görülür, Orta doğu, Asya ve Japonya da ise kadınlarda erkeklerden daha sık görülür. Yaş: yaş arasında görülür. Behçet hastalığının belirtileri nelerdir? Behçet hastalığının belirtileri çok değişken olabilir. Şikayetlerin biri geçerken diğeri başlar. Ataklar aylar yıllar sürebilir. Zaman zaman şiddetlenme ve alevlenmeler görülür. En

14 sık görülen şikayetler: Ağızda ülserler ( aftlar ). Behçet hastalarının tamamında AFT görülür, Behçet hastalığının ilk şikayeti aft dır, Aftların iyeleşmesi gün sürer, Ağrılıdır, İz bırakır. Dişetleri iltihapları ve ülserleri: Genital bölgede ülserler, Erkeklerde penis ve testislerde görülür, Kadınlarda vulva ve vajinada görülür, Ağrılıdır, İz bırakır, Cinsel yolla bulaşan hastalılarla çok karışır. Göz iltihapları: UVEİTİS: gözün orta bölümü ve iris kısmının iltihabıdır. Gözde kızarıklık, görmede bulanıklık, ışığa karşı hassasiyet, göz yaşarması olur. Tedavi edilmez ise kısmi körlük veya körlük yapar. Cilt problemleri ve iltihapları: Ciltte kızarıklıklar yada kırmızı apseler şeklinde görülür, En sık bacaklarda ve gövdede ortaya çıkar. Behçet hastalarında görülen diğer belirtiler: Ataklar sırasında aşırı halsizlik, Damar tıkanmaları: Özellikle bacaklardaki venlerde tromboflebit nedeniyle tıkanma olur. (iltihaplı venler nedeniyle tıkanma). Hemen tedavi edilmez ise çok ciddi sonuçlar doğurur. Anevrizmalar ( damar balonlaşmaları ): Damar patlamaları ve ani ölümlere neden olabilir.

15 Serebral anevrizmalar kanama ve ani felçlere yol açar, Aort anevrizmaları ani ölümlere neden olur. Kalp problemleri: Ritim bozukluklarına, Kalp kasının iltihaplanmasına ( myokardit) neden olabilir. Merkezi sinir sistemi hastalıkları: Beyin ve zarlarının iltihaplanması (meningoensefalit), Epilepsi atakları, Konfüzyon, sersemlik hali, Felç, Hafıza ve hatırlama problemleri, Başağrısına neden olur. Sindirim sistemi: Behçet hastalığı nadiren sindirim sisteminde ülserlere ve iltihaplanmalara nende olur. Behçet hastalığının teşhisi: Behçet hastalığının spesifik bir testi olmadığı için hastalık hastanın şikayetleri ve kliniğine bakılarak teşhis edilmektedir. Ancak Behçet hastalığının tanısını koymak güçtür çünkü hem şikayetler aylar yıllar içinde ortaya çıkmakta hem de birçok hastalıkla karışabilmektedir. Behçet hastalığı aşağıdaki kriterlere bakılarak teşhis edilebilir: Bir yıl içinde 3 kez ağız ülserleri ortaya çıkması, ve aşağıdakilerden en az iki tanesinin görülmesi tanı koydurur: Göz iltihaplanması, Genital ülser, Deri lezyonları. Behçet hastalığından şüphelenildiğinde diğer hastalıkları elemek için testler yapılır.

16 PATERJİ deri testi: Steril bir iğne batırıldığında deride kabartı oluşmasıdır. Behçet hastalarının çoğunda pozitiftir ancak hastalığa özel bir test değildir. Behçet hastalığı tedavisi: Behçet hastalığının spesifik bir tedavisi yoktur. Hastalık kendi kendine tamamen gerileyebilir. Behçet hastalığında tedavinin amacı alevlenmekleri durdurmak ve komplikasyonları önlemektir. Uygun tedavi ile hastalık kontrol altında tutulabilir. Tedavide ilaçlar, egzersiz ve istirahat vardır. İlaçlar: Hem yüzeysel hem sistemik ilaçlar kullanılır. Krem, losyon yada ağız çalkalama suları, kortizonlu ilaçlar aftların tedavisi amacıyla kullanılır. Sistemik ilaçlar: Kortizon içeren ilaçlar ( inflamasyonu ve ağrıyı azaltmak amacıyla kullanılır), İmmuno süpressif ilaçlar ( aşırı saldırgan immün sistemi yatıştırmak amacıyla kullanılır); İnterferon, Azatiopürin, Klorambusil, Cyclosporin, Kolsişin, Metotreksat, Dapson, İnfliximab, Thalidomid, Behçet hastalığının tedavisinde kullanılan birçok ilacın yan etkisi vardır. Bu ilaçların kullanımı laboratuar testleri ile yakın takip gerektirir. İstirahat ve egzersiz: Alevlenme dönemlerinde kesin istirahat hastalığın yayılmasını durdurur,

17 Semptomların geçmeye başlaması ile birlikte artan egzersiz eklemlerin kireçlememsini ve kas gücünün yerine gelmesini sağlar. Korunma: Behçet hastalığı genetik kökenli otoimmün bir hastalıktır. Yani ailesel yatkınlık vardır, hastalık vücudun kendi damarlarına saldırması ile ortaya çıkar. Behçet hastalığı bulaşıcı bir hastalık değildir. Genetik meyli olan kişilerde hastalığı neyin başlattığı bilinmemektedir. Referanslar: 1. American Behcet s Disease Association 2. National Institute of Arthritis and Musculoskeletal and Skin Diseases 3. The Arthritis Society 4. Health Canada 5. Abu El Asrar, ABoooud EB, ALbibhi H, Al-Arfaj A. Long-term safety and efficacy of infliximab therapy in refractory uveitis due to Behcets disease. Int Ophthalmol. Sep 23, Cakir O, Eren N, Ulka R, Nazaroghi H. Bilateral subclavian arterial aneurysm and ruptured abdominal aorta pseudoaneurysm in Behcets disease. Ann Vasc Surg. 2002,16: The Medical Letter. 1996;38: The Merck Manual of Diagnosis and Therapy. Simon & Schuster; National Organization of Rare Disorders, Inc. website. Available at: National Institute of Arthritis and Musculoskeletal and Skin Diseases website. Available at: Okada AA. Behcets disease: general concepts and recent advances. Curr Opin Ophthalmol. 2006;17:

18 BETA MİKROBU Beta; Beta Mikrobu; Beta Hastalığı;A Gurubu Beta Hemolitik Streptokok Enfeksiyonu; GABHS; Beta enfeksiyonu basit bir soğuk algınlığı gibi başlar fakat kalıcı kalp hastalıklarının, böbrek yetmezliklerinin ve eklem hastalıklarının en önemli sebebidir. Beta enfeksiyonu laboratuvar testleriyle kolayca teşhis edilebilir. A gurubu Beta Hemolitik Streptokok (halk arasındaki adıyla Beta mikrobu ) doğada yaygın olarak bulunan bir mikroptur. Beta enfeksiyonu basit bir boğaz enfeksiyonu gibi başlasa da kalp, beyin, böbrekler ve eklemler de kalıcı hasarlar yapan çok ciddi sonuçlar doğurabilir. Beta mikrobu nasıl bulaşır? Beta mikrobu kişiden kişiye bulaşır. Bulaşma genellikle çocuklar arasında oyunlar sırasında temas ile, öpüşme ile yada gıdalar aracılığıyla olur. Kreş, yuva, okul gibi kalabalık ortamlar bulaşmayı kolaylaştırır. Beta mikrobu hangi hastalıklara neden olur? A Gurubu Beta Hemolitik Streptokoklar Boğaz enfeksiyonlarına ( Farenjit ) Romatizmal ateş ( kalp kapakları, böbrek yetmezliği, eklem hasarı ve beyin tutulumuyla seyreden sistemik hastalık ) Kızıl hastalığına ( farenjit ile beraber döküntü ) Yara ve cilt enfeksiyonlarına ( Sellülit, Lenfanjit, Piyodermi ) İnvaziv Beta enfeksiyonuna ( Kas ve derin dokulara

19 kadar ilerleyen şiddetli enfeksiyon, bakteriyemi, toksik şok ) neden olur. Beta enfeksiyonu ve taşıyıcılığı nasıl tespit edilir? Beta mikrobu insanların boğazında hastalık yapmadan uzun süre bulunabilir. Bu kişiler taşıyıcıdır. Taşıyıcılık ve beta anjini boğaz kültürü ve hızlı beta testiyle tespit edilebilir. Beta enfeksiyonu aile içinde ya da okullarda kişiden kişiye atlayabilir, çocuklarda sık ve tekrarlayan anjin ve farenjite neden olabilir. Bu nedenle hastalık şikayeti olmasa bile aile bireylerinin veya okul mevcudunun beta taşıyıcılığı yönünden taranması gerekebilir. ANOREKSİYA NERVOSA Nevrotik iştahsızlık; Yeme bozukluğu; Anoreksi; Anoreksi bir yeme bozukluğudur. Kişilerin aşırı kilolu olduklarına yönelik takıntıları sonucu ortaya çıkan iştahsızlık ve egzersiz yapma durumudur. İdeal vücut ağırlığının %85 ve altında olmasına rağmen kendini kilolu sayan herkes anoreksiya nervosa kabul edilir. Hastalık ciddi rahatsızlıklara ve ölüme neden olabilir. Anoreksiya nervosa neden olur? Anoreksiyanın sebebi bilinmemektedir. Genetik meyil ve çevresel faktörler hastalığın ortaya çıkışında rol oynar. Kişinin kendi vücudu hakkındaki algısı bozulur ve kendini sürekli olarak kilolu görür.

20 Anoreksiya nervosa hastalığı için risk faktörleri nelerdir? Hastalık aşağıdaki durumlarda daha sık ortaya çıkmaktadır: Bayanlar, Adolesan dönemi ve erken gençlik dönemi, Kendine güveni olmayan kişiler, Çaresizlik duygusu içinde olanlar, Mükemmeliyetçi olanlar, Şişmanlık korkusu olanlar, Aile tarafından zayıflama baskısı olanlar, Aşırı koruyucu, sert, çatışma içinde olan aile çocukları, Ailesinde yeme bozukluğu olan kişiler, Duygusal stres içinde olan kişiler, Depresyon, anksiyete gibi psikolojik rahatsızlık çeken kişiler, Kişilik bozuklukları olanlar, Zayıflığı ve inceliği vurgulayan sosyal eğilim ve moda trendlerine karşı duyarlı olmak, Anoreksiya nervosa ne şikayete neden olur? Hastalık sinsi seyirlidir. Hasta ideal kilosunun % 85 i ve altına inmesine rağmen kendini halen aşırı kilolu görür ve bu amaçla diyet ve egzersiz yapar. Hastada görülen bulgu ve şikayetler: Kilo kaybı, Kalorili, yağlı gıdalardan korku derecesinde çekinme, Kilo kaybına rağmen diyet yapma, Kilo almaktan aşırı korkmak, Aksi yöndeki bütün bulgulara rağmen vücut algısında bozukluk, kendini kilolu olarak görme ( body dismorphia), Aşırı egzersiz yapmak, Vücut kilosu ve şekli konusunda algı bozukluğu, kendini

21 şişman ve kilolu algılamak, El ve ayaklarda üşüme, Yiyeceklerden tiksinti duymak, Saç dökülmesi, vücutta kıllanma, Aşırı halsizlik, yorgunluk, bayılma atakları, Kabızlık, Depresyon ve / veya anksiyete, Çarpıntı en sık görülen şikayetlerdir. Tedavi edilmeyen anoreksiya nervosa ciddi yan etkilere yol açar özellikle adet kesilmesi ( amenore ), kemik erimesi ( osteoporoz ), ve kalpte ritim bozuklukları ( aritmi ) sık görülür. Kardiyak problemler ölüme neden olabilir. Anoreksiya nervosa teşhisi nasıl konur? Hastanın şikayetleri ve muayene bulguları ile teşhis koymak mümkündür. Muayene ve laboratuar testleri ile kesin teşhis konur. Muayenede aşağıdaki bulgular dikkat çeker: Vücut yağ dokusunun kaybı, Kas dokusunda azalma, Kalp ritim bozuklukları ve kalp ritminde yavaşlama, Tansiyon düşüklüğü, Ayağa kaktığnda tansiyonda belirgin düşme, Kemik yoğunluğuna azalma, Yavaşlamış metabolizma belirtileri en göze batan bulgulardır. Anoreksiya nervosa tedavisi: Anoreksiya tedavisi hastayı sağlıklı olabileceği kilosuna getirmek ve orada tutmaktır. Hastanın sağlıklı olabileceği kilo ideal kilosunun % 85 i dir. Bu amaçla hastanın aldığı kalori miktarı azar azar artırılır. Bu amaca aşağıdaki gibi bir dizi girişim ile ulaşılmaya çalışılır. A- Nutrisyonel konsültasyon ( diyetisyen konsültasyonu): Diyetisyen sağlıklı beslenmenin bileşenleri hakkında bilgi

22 verir. Ulaşılmak istenen kilo hedefleri konusunda yardımcı olur. Bu hedefe ulaşmada beslenme öğeleri ve öğünler konusunda pratik yaklaşımlar çizer. B- Kognitif davranış psikolojisi tedavisi: Davranış psikolojisi tedavisi sağlıklı ve realistik vücut algısı sağlamaya yardımcı olur. Hastanın kendi vücudu, diyet ve egzersiz konusunda yeni bakış açısı geliştirmesini sağlamaya çalışır. C- Birebir tedavi: kişilerin endişeleri ve algıları ile başa çıkmasına yardımcı olmak için yapılan psikoterapidir. D- Aile tedavisi: yeme bozukluklarının atında büyük oranda aile bulunmaktadır. Birçok anoreksiya hastası aile tedavisi olmadan davranışını düzetemez. Bu nedenle ailenin tamamen tedaviye alınması gerekebilir. Ailenin ısrarcı davranışı, aşırı koruyucu davranışı, aile içi çelişki ve çatışmalar dindirilmeden hastanın tedavisi çoğu zaman başarısız olur. Anoreksiya nervosa hastalarının aileleri bu hastalığın sebebini, seyrini, aile davranışının bu hastalıktaki yerine ve tedavisini anlamalıdır. E- Antidepresan tedavi: Antidepresan ilaçların tek başına kullanımı pek bir sonuç vermez. Ancak bazı durumlarda anoreksiya hastaları psikoterapi ile birlikte antidepresan ilaç tedavisinden çok fayda görürler. Özellikle selektif serotonin geri alım inhibitörü antidepresan ilaçlar kullanılır. F- Kemik erimesi ve metabolik takviye: özellikle kemik erimelerini durdurmak amacıyla tedaviye kalsiyum ve mineraller eklenmeli, hormon eksiklikleri takviye edilmelidir. G- Hastaneye yatma: a. Eğer ideal vücut kilosunun % 25 ila % 30 u kaybedildi ise, b. Ciddi kalp rahatsızlıkları ve ritim bozuklukları varsa, c. Ciddi fiziksel hastalık bulguları varsa, d. Ciddi psikolojik rahatsızlık bulguları varsa hasta hastaneye yatırılmalıdır.

23 Anoreksiya nervosa erken teşhis ve tedavisi başarılı sonuçlar vermektedir. Geç kalınan vakalar ciddi komplikasyonlara ve ölüme neden olabilir. anoreksiya nervosa dan bilinen bir korunma yolu yoktur. Referanslar: 1. National Association of Anorexia Nervosa and Associated Disorders 2. National Eating Disorders Association 3. Canadian Mental Health Association 4. National Eating Disorder Information Center 5. Anorexia nervosa. National Eating Disorders Association website. Available at: Accessed June 19, Anorexia nervosa. National Women s Health Information Center website. Available at: Accessed June 19, Beers MH, Fletcher AJ, et al. The Merck Manual of Medical Information Home Edition. 2nd ed. Whitehouse Station, NJ: Simon and Schuster, Inc; Casper RC. How useful are pharmacological treatments in eating disorders? Psychopharmacol Bulletin. 2002;36: Ferri F, ed. Ferri s Clinical Advisor Philadelphia, PA: Mosby Elsevier; Goldman L, Ausiello D, eds. Cecil Textbook of Internal Medicine. 23rd ed. Philadelphia, PA: Saunders; Jacobson JL, Jacobson AM. Psychiatric Secrets. 2nd ed. Philadelphia, PA: Hanley & Belfus; Lenders JW, Eisenhofer G, Mannelli M, et al. Phaeochromocytoma. Lancet. 2005;20-26, Lock J, le Grange D, Dare C, et al. Treatment Manual for

24 Anorexia Nervosa. New York, NY: Guilford Press; Noble J, Green H. Textbook of Primary Care Medicine. 3rd ed. St. Louis, MO: Mosby; Rakel R. Textbook of Family Medicine. 7th ed. Philadelphia, PA: Saunders Elsevier; Rakel RE, Bope ET, Conn H. Conn s Current Therapy. Philadelphia, PA: Saunders Elsevier; Stern TA. Massachusetts General Hospital Comprehensive Clinical Psychiatry. Philadelphia, PA: Mosby Elsevier; AMİLOİDOZ Amiloid; Primer Amiloidoz; Sekonder Amiloidoz; Herediter Amiloidoz Amiloidoz nadir görülen bir gurup hastalığın sonucudur. Amiloid adı verilen protein in dokularda birikmesi ve metabolizmayı bozmasıdır. Amiloid proteini vücut dokuları ve organları tarafından üretilir ancak atılamaz ve dokularda birikerek dokuların fonksiyonunu bozar. Üç tip amiloidoz vardır: Primer amiloidoz: akciğer, kalp, deri, dil, tiroid bezi, iç organlar, karaciğer, böbrek ve damarlarda birikir, Sekonder amiloidoz: dalak, böbrek, karaciğer, böbrek üstü bezleri ve lenf bezlerinde birikir, Herediter amiloidoz: sinirler, kalp, kan damarları ve böbreklerde birikir. Amiloid birikmesi doku ve organların çalışmasını bozar. Amiloid birikmesine sebep olan hastalıklar ise amiloidozun tipine göre değişir:

25 Primer amiloidoz: biriken amiloid proteini antikor parçalarıdır ve kemik iliğini ilgilendiren hastalıkların sonucu olarak ortaya çıkar. ( örneğin Multipl Myeloma hastalığı gibi), Sekonder amiloidoz: kronik iltihabi hastalıklar ve romatizma gibi kronik İnflamatuar hastalıkların sonucunda ortaya çıkar, Herediter amiloidoz: amiloid gen mutasyonu sonucu ortaya çıkar, aileseldir. Amiloidoz kimlerde görülür? Primer amiloidoz: Erkeklerde daha sık görülür, 40 yaş üstünde görülür, En sık Multipl Myeloma gibi kemik iliğini ilgilendiren hastalıklarda görülür. Sekonder amiloidoz: Erkeklerde daha sık görülür, 40 yaş üstünde görülür, Kronik iltihabi hastalıklar ve romatizmal hastalıklarda ortaya çıkar, en sık; Tüberküloz, Romatoid artrit, Osteomyelit, Akdeniz ateşi, Hemodiyaliz hastaları, Aile öyküsü bulunabilir, Herediter amiloidoz: Etnik özellik taşır: Portekizli, İsveçli, Japon vb. Akdeniz ateşi olanlarda görülür. Amiloidoz ne şikayete neden olur? Amiloid biriktiği dokuya göre şikayete sebep olur. Böbrek te birikim böbrek yetmezliğine yol açar, kalpte birikim kalp yetmezliğine yol açar ancak tüm amiloidoz formlarının ortak

26 şikayetleri ise: Halsizlik, Kilo kaybı, Karaciğerde büyüme, Dalakta büyüme, Kalp yetmezliği dir. Hastalığın ilerlemesi ve organ tutulumları bu şikayetlerin üstüne eklenir. Böbrekte birikim böbrek yetmezliğine, Ciltte birikim kolay zedelenme, purpura tarzında döküntüye, Lenfatik sistemde birikmesi lenf bezlerinin büyümesi ve lenf ödeme, Endokrin sistemde birikmesi tiroid bezinin ve böbrek üstü bezinin büyümesine, Sindirim sisteminde birikmesi Yutma güçlüğü, Dilde büyüme, Karaciğer büyümesi, İshal, Barsak tıkanıklıkları, Beslenme bozukluğu, Renksiz açık renkli dışkılamaya neden olur. Nörolojik sistemde birikmesi: Demans, El ve ayaklarda karıncalanma, uyuşma, güçsüzlük, El bileği sinirlerinin şişmesi ve Karpal Tunel sendromuna yol açar, Kalp damar sisteminde birikmesi: Dokularda sıvı birikmesi ve ödeme, Kalp ritminin bozulmasına ( aritmi), Kalp büyümesine, Kalp yetmezliğine, Ani ölüme, Solunum sıkıntısına neden olur.

27 Amiloidoz teşhisi nasıl konur? Amiloidoz teşhisi koymak zordur çünkü bu şikayetler çok uzun zaman içinde gelişir. Son dönemde ise amiloidoz teşhis edilse de tedavi şansı çok azalır. Bu nedenle erken teşhis önemlidir. Hastanın şikayetleri teşhis koymaya yardımcı olur. Amiloidoz düşünülen hastada aşağıdaki testler yapılır: Böbrek fonksiyon testleri: erken dönemde amiloidoz teşhisi için en önemli testtir. İdrarda fazla protein çıkması amiloidoz düşündürür. Protein elektroforezi: fazla protein ve bunun kaynağının tespit edilmesinde çok önemli bir testtir. Biyopsi: doku biyopsisi teşhise yardımcı olur, EKG: kalp elektrosu kalp yetmezliği ve ritm bozukluğunu gösterir, sebebini göstermez, Ekokardiyografi: kalp detayını görüntülü olarak gösterir. Amiloidoz düşündürecek bulguların tespitinde önemlidir. Amiloidoz tedavisi: Amiloidoz un kesin tedavisi yoktur. Amaç altta yatan hastalığın tespiti ve tedavisidir. Altta yatan hastalığın tedavisi ile amiloidoz ilerlemesi durdurulur. Kemoterapi: kemoterapi ile amiloidin üretimi ve birikimi kontrol altına alınmaya çalışılır: Sekonder amiloidozda agresif tedaviler ile altta yatan İnflamatuar hastalıklar durdurulmaya çalışılır. Kök hücre tedavisi: hasta olan hücrelerin yerine kök hücre yerleştirmek Primer ve herediter amiloidoz tedavisinde kullanılmaktadır. Organ transplantasyonu: amiloidoz nedeni ile fonksiyonu bozulan organ yerine sağlan organ naklidir. Özellikle böbrek amiloidozu sonucu gelişen böbrek yetmezliğinin tedavisinde böbrek nakli tek çözümdür.

28 Splenektomi: dalağın alınmasıdır. Amiloid madde üretimini azaltmak amacıyla dalağın alınmasıdır. Primer ve sekonder amiloidoz tedavisinde yapılabilir. Tüm amiloid formları için kullanılan ortak ilaçlar ise : Diüretikler: fazla suyu atmak amacıyla kullanılır, Steroid ilaçlar: amiloid üretimini azaltmak için kullanılır, Diyet değişiklikleri: organ tutulumuna göre diyet ayarlaması yapılmalıdır, Ağrı kesici ilaçlar gerektiği zaman kullanılmalıdır. AMİLOİDOZ HİÇBİR SEBEBE BAĞLI OLMADAN YADA BİRÇOK HASTALIĞIN SONUCU OLARAK ORTAYA ÇIKABİLİR. BİRÇOK ORGANIN FONKSİYONUNU VE ÇALIŞMASINI BOZARAK ÖLÜME YOL AÇAR. ERKEN TEŞHİS AMİLOİDOZU DURDURMANIN EN ETKİLİ YOLUDUR. Referanslar: 1. Amyloidosis Support Groups 2. Amyloidosis Support Network 3. Canadian Organization for Rare Disorders 4. The Kidney Foundation of Canada 5. Amyloidosis. Amyloidosis Support Network. Available at: 6. Dambro MR. Griffith s 5-Minute Clinical Consult. Philadelphia, PA: Lippincott Williams & Wilkins; DynaMed Editorial Team. Amyloidosis. EBSCO DynaMed website. Available at: Updated October 11, Mayo Clinic. Amyloidosis. Mayo Clinic website. Available at: Updated July 8, Merlini G, Bellotti V. Molecular mechanisms of amyloidosis.

29 N Engl J Med. 2003; 349: Special subjects amyloidosis. Merck Manual website. Available at: jsp. 11. Westermark P, Benson MD, Buxbaum JN, et al. Amyloid: toward terminology clarification. Report from the Nomenclature Committee of the International Society of Amyloidosis. Amyloid 2005; 12:1 ALZHEİMER Alzheimer Hastalığı; Azheimer s disease; Alzheimer demans Alzheimer hastalığı beyin dokularını tahrip eden, hızlı ilerleyen ve bunamaya neden olan bir hastalıktır. Hastalar düşünme, karar verme, hatırlama kabiliyetlerini kaybederler. Demans: beyin fonksiyonlarının azalmasıdır. Yaşlanmaya ve birçok sebebe bağlı olarak ortaya çıkabilir. Alzheimer hastalığı hızlı ilerleyen, hafıza düşünme ve ruhsal durumu hızla bozan bir demans hastalığıdır. Hafıza kapasitesinin bozulması, konuşma güçlüğü, karar verme zorluğu, muhakeme ve kişilik bozulması hastalığın en çarpıcı özellikleridir. Alzheimer hastalığının sebebi nedir? Hastalığın nedeni bilinmemektedir. Genetik ve çevresel etkilerin hastalığı başlattığı düşünülmektedir. İki mekanizma hastalıktan sorumlu tutulmaktadır. 1- Plaklar: beynin çeşitli bölgelerinde biriken amiloid

30 maddesine bağlı olarak ortaya çıkan plaklar, 2- Sinir yumakları (Neurofibrillary tangles ): sinirler içinde kıvrılmış fibrirllere bağlı sinir yumaklarının oluşması hastalıktan sorumlu tutulmaktadır. Alzheimer Kimlerde görülür? Ailede Alzheimer hastalığı olması önemli bir risk faktörüdür. Kadınlarda erkeklerden daha sık görülür. Hastalık için risk faktörleri şunlardır: 65 yaş üstünde, Geçirilmiş kafa travması olanlarda, Düşük eğitim seviyeli kişilerde, Down sendromu olanlarda, Yakın akrabalar içinde Down sendromu olanlarda, 35 yaşından önce Down sendromlu bebeği olan kadınlarda, Sigara içenlerde, Ailesinde Alzheimer hastalığı olanlarda, Birtakım protein genlerinde anormallik olan kişilerde, Depresyon hastalarında, Homosistein miktarı yüksek olan kişilerde, Kalp hastalarında, Uzun süre yüksek tansiyonu olanlarda daha sık görülmektedir. Ayrıca hastalığın: Çocuklukta vitamin eksikliği ve beslenme bozukluğu çekenlerde, Kanda metal miktarı yüksek olanlarda ( demir, kurşun, çinko, alüminyum ve demir), Bazı virüs enfeksiyonlardan sonra, Diyabet hastalarında ve Yüksek kolesterol hastalarında daha sık görüldüğü tespit edilmiştir. Alzheimer belirtileri: Hastalık başlangıçta hafif hatırlama güçlükleri, karar verme zorlukları ile başlar. Hasta kelime bulmakta ve bazı şeyleri hatırlamakta güçlük çeker. Daha sonra şikayetler derinleşerek

31 ilerler. Hastalık 3 bölümde incelenir: Erken dönem Alzheimer hastalığı: hafıza ve bilinç bulanıklıkları olur, ancak kendi işini görecek kadar bilinçlidir. Orta dönem Alzheimer hastalığı: hafıza kayıpları ile birlikte kişilik değişiklikleri görülmeye başlanır. Temel ihtiyaçlarını ancak karşılar. İleri dönem Alzheimer hastalığı: hafıza ve zeka becerileri büyük oranda bozulur. Kişi kendi ihtiyaçlarını karşılayamaz. Bakıma muhtaç haldedir. Alzheimer gelişiminde en sık görülen belirtiler: Hatırlama güçlüğü; Tanıdık yerleri hatırlamakta güçlük çeker, Aile ve arkadaş isimlerini hatırlamakta güçlük çeker, Her gün kullanılan eşyaların isimlerini, ne işe yaradıklarını unutur, Basit matematik işlemlerini yapamaz, Günlük işlerini yaparken aksamaya başlar, giyinme, soyunma, pişirme, banyo yapma gibi. Bir konuya konsantre olamaz, Konuşurken kelimeleri unutur, konuşması zorlaşır ve bu bazen konuşmayı tamamen imkansız hale getirebilir. Günü, zamanı hatta mevsimi unutabilir, Tanıdık bir ortamda bile kaybolabilir, Ruhsal durumu dalgalanır, kısa sürede kişiliği değişebilir, Günlük olağan etkinliklere karşı ilgisini kaybeder, içine kapanır, Yavaş ve düşecekmiş gibi yürür, ayağını sürümeye başlar, Koordinasyonunu kaybeder, amaçlı hareketleri tamamlamakta güçlük çeker.

32 Alzheimer hastalığının teşhisi: Hastalığın teşhisinde kesin bir test yoktur. Şikayetler ve klinik muayene ile teşhis konur. Teşhise yardımcı olmak amacıyla aşağıdaki incelemeler yapılır: Psikolojik ve mental testler, CT tomografi, MRI EEG beyin elektrosu, Kan testleri, PET scan Alzheimer tedavisi: Hastalığın tamamen tedavisi mümkün değildir. Tedavi ile hastalığın yavaşlatılması da pek mümkün olamamaktadır. Tedavi ile hastalığın şikayetleri yavaşlatılmaya çalışılmaktadır. Alzheimer hastaları için hayat tarzı değişiklikleri: Hastanın bulunduğu ortamı daha uygun hale getirmek gerekir. Günlük bakım için gerekli ortamı kolaylaştırmak, Hastanın takılıp düşeceği engelleri ve basamakları ortadan kaldırmak, Kendi ihtiyaçlarını daha kolay karşılamasını sağlamak, kıyafetlerini bu açıdan düzenlemek, Sakin sessiz ve güvenilir bir ortam yaratmak, Yardıma kolay ulaşabilmesini sağlamak, Uygun görme, işitme, yürüme araçları sağlamak, Kolay görebileceği saat, takvim ve yazı tahtası koymak, Sakinleştirici müzikler sağlamak, Hafif egzersiz programı sunmak, Yakın akraba ve eş, dost ziyaretleri ile yalnız bırakmamak yapılabilecek en önemli değişikliklerdir. Alzheimer hastalarında depresyon, anksiyete, endişe, paranoya, hallüsinasyon lar ve konfüzyon sık görülen psikiyatrik

33 şikayetlerdir. Hastanın bu açıdan en uygun psikiyatrik tedavi alması sağlanmalıdır, hastalar bu açıdan tedavisiz bırakılmamalıdır. Referanslar: 1- Alzheimer s Association 2- Alzheimer s Disease Education and Referral Center 3- Alzheimer Society 4- Health Canada 5- Alzheimer s disease. EBSCO DynaMed website. Available at: Updated October Alzheimer s disease medications fact sheet. National Institute on Aging website. Available at: tm. Updated September Alzheimer s disease and non-alzheimer s dementia. EBSCO Natural and Alternative Treatments website. Available at: Updated September American Academy of Neurology website. Available at: 9- Carillo MC, Blackwell A, Hampel H, et al. Early risk assessment for Alzheimer s disease. Alzheimers Dement. 2009;5(2): Dementia. EBSCO Health Library website. Available at: Updated November Deweerdt S. Prevention: activity is the best medicine. Nature. 2011;475:S16-S Goetz CG. Textbook of Clinical Neurology. Philadelphia, PA: WB Saunders Company; Green RC, Cupples LA, Go R, et al. Risk of dementia among

34 white and African-American relatives of patients with Alzheimer disease. JAMA. 2002;287: Hampel H, Frank R, Broich K, et al. Biomarkers for Alzheimer s disease: academic, industry and regulatory perspectives. Nat Rev Drug Discov. 2010;9: Hayden KM, Welsh-Bohmer KA. Epidemiology of cognitive aging and Alzheimer s disease: contributions of the Cache County Utah study of memory, health, and aging. Curr Top Behav Neurosci Aug Kasper DL, Braunwald E, Fauci AS, et al. Harrison s Principles of Internal Medicine. 16th ed. New York, NY: The McGraw-Hill Companies; Neugroschl J, Sano M. An update on treatment and prevention strategies for Alzheimer s disease. Curr Neurol Neurosci Rep. 2009;9: Rakel RE, Bope ET. Conn s Current Therapy. 53rd ed. Philadelphia, PA: WB Saunders Company; Rowland LP, Merritt HH. Alzheimer s disease and related dementias. Merritt s Neurology. Philadelphia, PA: Lippincott Williams and Wilkins; 2000: chap /8/2010 DynaMed s Systematic Literature Surveillance DynaMed s Systematic Literature Surveillance : Snitz BE, O Meara ES, Carlson MC, et al. Ginkgo biloba for preventing cognitive decline in older adults: a randomized trial. JAMA. 2009;302: AİLEVİ AKDENİZ ATEŞİ FMF; Paroksismal Poliserözit; Periyodik Peritonit;

35 Periyodik Hastalık; Periyodik Ateş. Ailevi Akdeniz ateşi aralıklı ateş, karın ağrısı, göğüs ağrısı ve eklem ağrıları ile seyreden genetik hastalıktır. Hastalık karın, göğüs ve eklem zarlarında iltihaplanma, ağrı, şişme ve ateşe neden olur. Genetik bir hastalıktır, aileden geçer, sonradan olmaz. Genetik bozukluk MEFV geninde ortaya çıkar bu gen iltihaplardan sorumlu olan proteinin kodlayan gendir. Hastalık kimlerde görülür? FMF hastalığı genetik bir hastalıktır, daha çok Akdeniz kökenli insanlarda görülür. Özellikle Askenaz olmayan Musevilerde, Ermenilerde, Yunanlılarda ve Türklerde görülür. FMF ne şikayete sebep olur? Hastalık genellikle 5 ila 15 yaş arasında belirti vermeye başlar. Karın içini, göğüs iç duvarını ve eklemleri kaplayan zarlarda iltihaplanma (serözit ) ve ateş ortaya çıkar. Ataklar 2-3 saat içinde başlar ve 4 gün içinde azalarak kaybolur. Atakların her biri aynı olmaz, kimi zaman karın ağrılı kimi zaman eklem ağrılı vb. olabilir. En sık görülen şikayetler: Karın ağrısı, hastaların %95 inde karın ağrılı ataklar görülür, çok şiddetli karın ağrısı görülür ve apandisit ile karışır. Birçok hasta bu nedenle gereksiz ameliyat olmuştur. Göğüs ağrısı, çok şiddetli keskin bir ağrı olur ve nefes alınca artar, hasta yatağından kalkamaz, Ateş, üşüme, titreme, ateş atakları olur, özellikle çocuklarda başlangıçta ateş dışında belirti olmaz, Eklem ağrısı, şişme ve kızarıklık olabilir, kalça diz eklemi gibi büyük eklemlerde olur. Bir eklemde başlar. Nadiren testisleri kaplayan zarların iltihabı olur. Testislerde kızarıklık ateş ve şişme olur. Testis torsiyonu ve iltihapları şile karışır. Deri lezyonları: 5 ila 20 cm çapında kırmızı kabarık lezyonlar görülür.

36 Hastalar ataklar arasında gayet iyidir. Çocuklarda ataklar sırasında sadece ateş olabilir, 2-3 yıl içinde ateşler klasik FMF krizleri haline döner. Ataklar sırasında bol miktarda amiloid protein üretilir ve bu birikerek amiloidoz a neden olur. FMF nasıl teşhis edilir? Hastanın şikayetleri ve muayene bulguları teşhis e yardımcı olur. Teşhis laboratuar incelemeleri ile konur. FMF düşünülen hastaya aşağıdaki testler yapılır: Tam kan sayımı, C-Reaktif Protein, Eritrosit Sedimantasyon Hızı, Lökosit sayımı, İdrar tahlili ( idrarda kan ve protein görülür), Fibrinojen yüksek bulunur. Ailevi Akdeniz Ateşi krizleri sırasında iltihabi reaksiyonları gösteren bu testler yüksek bulunur. Bu şikayetlere neden olabilecek diğer hastalıklar elenmeye çalışılır. Şikayetler ve klinik görünüm Ailevi Akdeniz Ateşi ne uyuyor ise genetik mutasyon analizi yapılır. FMF genetik mutasyon analizi testi: büyük doğrulukla Ailevi Akdeniz Ateşi teşhisi koyduran en önemli genetik testtir. FMF Tedavisi: Ailevi Akdeniz Ateşi tedavisinde amaç atakları bastırmak ve şikayetleri kontrol altına almaktır. Kolsişin adlı ilaç hem zarlardaki iltihaplanmayı azaltarak akut atakları bastırır hem de sürekli alınır ise atak sayısını anlamlı derecede azaltır. FMF hastalığının en büyük tehlikesi ataklar sırasında bol miktarda üretilen Amiloid proteini nin birkmesi sonucu ortaya çıkan amiloidoz dur. Kolsişin atakları azaltarak amiloid birikmesini ve amiloidozu da önlemektedir.

37 Hastalığın tedavisinde kalıcı bir reçete yoktur. Önemli olan atakların sayısını ve şiddetini azaltmaya çalışmaktır. Referanslar: 1. Gershoni-Baruch R, Brik R, Shinawi M, Livneh A. The differential contribution of MEFV mutant alleles to the clinical profile of familial Mediterranean fever. Eur J Hum Genet. Feb 2002;10(2): [Medline]. [Full Text]. 2. Tomiyama N, Higashiuesato Y, Oda T, et al. MEFV mutation analysis of familial Mediterranean fever in Japan. Clin Exp Rheumatol. Jan-Feb 2008;26(1):13-7. [Medline]. 3. Kim S, Ikusaka M, Mikasa G, et al. Clinical study of 7 cases of familial Mediterranean fever with MEFV gene mutation. Intern Med. 2007;46(5): [Medline]. [Full Text]. 4. Lidar M, Livneh A. Familial Mediterranean fever: clinical, molecular and management advancements. Neth J Med. Oct 2007;65(9): [Medline]. [Full Text]. 5. Lidar M, Kedem R, Langevitz P, et al. Intravenous colchicine for treatment of patients with familial Mediterranean fever unresponsive to oral colchicine. J Rheumatol. Dec 2003;30(12): [Medline]. 6. Mor A, Pillinger MH, Kishimoto M, et al. Familial Mediterranean fever successfully treated with etanercept. J Clin Rheumatol. Feb 2007;13(1): [Medline]. 7. Roldan R, Ruiz AM, Miranda MD, et al. Anakinra: new therapeutic approach in children with Familial Mediterranean Fever resistant to colchicine. Joint Bone Spine. Jul 2008;75(4): [Medline]. 8. Tunca M, Akar S, Soyturk M, et al. The effect of interferon alpha administration on acute attacks of familial Mediterranean fever: A double-blind, placebo-controlled trial. Clin Exp Rheumatol. Jul-Aug 2004;22(4 Suppl 34):S [Medline]. 9. Tweezer-Zaks N, Rabinovich E, Lidar M, et al. Interferonalpha as a treatment modality for colchicine- resistant familial Mediterranean fever. J Rheumatol. Jul 2008;35(7):

38 ASTIM Astım; Asthma; Asthma Bronchiale; Astım solunum yollarının alerjik hastalığıdır. Hırıltılı solunum, nefes darlığı, göğüste sıkışma hissi, öksürük, çabuk yorulma şikayetleri ile seyreder. Sebebi ve risk faktörleri: Astım solunum yollarının iltihabi reaksiyonudur. Alerjiye, irritasyona, ilaca, kimyasal maddelere, dumana bağlı olabilir. astım sırasında bronşlarda kasılma, şişme, ödem, mukus birikmesi ve daralma olur. En sık rastlanan astım sebepleri: Ev tozu, Hayvan tüyleri, Hava değişimi ( en sık soğuk hava ), Kirli hava, Eğersiz, Küf, Polen, Solunun sisteminin iltihabi hastalıkları ve soğuk algınlığı, grip vb. Aşırı stres, Sigara dumanıdır. Hassas kişilerde aspirin astım ataklarını başlatabilir. Astım hastalarının çoğunda genetik yatkınlık vardır. Ailede genellikle egzama, saman nezlesi, gıda alerjisi vb. alerjik hastalar görülür.