VOLUMETRİ(TİTRASYON) (Temel Kavramlar)
|
|
- Berkant Özsoy
- 7 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 VOLUMETRİ(TİTRASYON) (Temel Kavramlar) Prof. Dr. Mustafa DEMİR M.DEMİR(ADU) TİTRASYON (Temel Kavramlar) 1
2 VOLUMETRİK ANALİZİN GENEL ESASLARI Analitik kimya, elementlerin veya bileşiklerin nitel ve nicel tayinleri ile ilgilenen kimyanın bir dalıdır. Aletli analizler, maddenin atomik veya fizikokimyasal özelliklerinden yararlanarak yapılan analizler olduğundan dayandıkları temeller gravimetrik ve volumetrik yöntemlerden farklıdır. M.DEMİR(ADU-2003) 18-TİTRASYON (Temel Kavramlar) 2
3 Gravimetrik analizlerde bir çözeltideki aranan madde, ayıracın fazlası eklenerek çöktürülüp ortamdan ayrıldıktan sonra doğrudan ya da dolaylı olarak tartılırken, volumetrik analizde ayıracın fazlası değil aranan maddeye eşdeğer olan kadarı eklenir. M.DEMİR(ADU-2003) 18-TİTRASYON (Temel Kavramlar) 3
4 Ayıracın derişimi ve hacmi yardımıyla aranan madde hesaplanır. Görüldüğü gibi volumetrik analizlerde sürekli olarak hacim ölçülür. Volumetri adı da volume (hacim) sözcüğünden gelmektedir. M.DEMİR(ADU-2003) 18-TİTRASYON (Temel Kavramlar) 4
5 Volumetrik analizlerde aranan maddenin belli bir miktarı veya belli bir hacimdeki çözeltisi, derişimi belli başka bir çözeltinin (ayıracın) aranan maddeye eşdeğer madde içeren hacmi ile tepkimeye sokulur. Burada en önemli nokta derişimi bilinen ayıracın ne kadarının çözeltideki aranan maddeye eşdeğer olduğudur. M.DEMİR(ADU-2003) 18-TİTRASYON (Temel Kavramlar) 5
6 Bu nokta, çözeltideki aranan madde ile ayıraç arasındaki tepkimenin tam bitim noktasıdır. Tepkimenin tam bitim noktasının belirlenebilmesi için, indikatör adı verilen ve bu noktada ortamı farklı renge boyayan, ortamın kirliliğini değiştiren veya ortamdaki iyon derişimini gösteren belirteçler kullanılır. M.DEMİR(ADU-2003) 18-TİTRASYON (Temel Kavramlar) 6
7 VOLUMETRİK ANALİZİN KOŞULLARI Volumetrik analizin gravimetrik analizlere göre birçok üstünlükleri vardır. Bunların en önemlisi, ayıraç ve örnek analize hazırlandıktan sonra analizin çok kısa sürede tamamlanabilmesidir. M.DEMİR(ADU-2003) 18-TİTRASYON (Temel Kavramlar) 7
8 Bu konuda beceri kazanmış bir kimyacı, günde yüzlerce analiz yapabilir. Ancak, bütün kimyasal olaylar volumetrik analiz için uygun değildir. Bir kimyasal olaydan volumetride yararlanabilmek için, o kimyasal olayın bazı koşulları sağlaması gerekir. M.DEMİR(ADU-2003) 18-TİTRASYON (Temel Kavramlar) 8
9 Tepkime stokiometrik olmalıdır Kimyasal olay kesin bir şekilde ve tek bir kimyasal denklemde tanımlanabilmelidir. Yani, aa + bb ürün türü bir tepkimede "a" ve "b" kesin tam sayılar olmalıdır. Derişimi bilinen çözelti ile olan tepkime tam olarak bilinmiyorsa veya aynı anda birden fazla tepkime oluyorsa, ayarlı çözelti ile madde arasındaki ilişkiyi kurmak mümkün olmaz. M.DEMİR(ADU-2003) 18-TİTRASYON (Temel Kavramlar) 9
10 Tepkime hızlı olmalıdır Eğer tepkime yeterince hızlı değilse uzun süre beklemek gerekir ki bu da zaman kaybına neden olur. Tepkimenin yavaş olması ortamdaki diğer maddeler ile istenmeyen bazı tepkimelerin olmasına da neden olabilir. M.DEMİR(ADU-2003) 18-TİTRASYON (Temel Kavramlar) 10
11 Tepkime tam olmalıdır Derişimi belli çözelti eklendiğinde, tepkime en az %99.9 oranında gerçekleşmelidir. Aksi hâlde stokiometrik ilişkiyi kurmak mümkün olmaz. M.DEMİR(ADU-2003) 18-TİTRASYON (Temel Kavramlar) 11
12 Uygun bir indikatör bulunabilmelidir Kimyasal olayın sonucunu, yani derişimi bilinen çözeltiden ne kadar eklemek gerektiğini, belirleyecek uygun bir indikatör bulunabilmelidir. M.DEMİR(ADU-2003) 18-TİTRASYON (Temel Kavramlar) 12
13 VOLUMETRİDE BAZI TERİMLERİN ANLAMLARI Bazı terimler volumetride belli anlamlarda kullanılır. Bu nedenle bu terimlerin tanımlarının doğru olarak yapılması ve verdikleri anlamların çok iyi bilinmesi gerekir. 1. Titrasyon ve Geri Titrasyon 2. Ayarlama ve Ayarlı Çözelti 3. Birincil (Primer) ve İkincil (Sekonder) Standart 4. Eşdeğerlik Noktası ve Dönüm Noktası 5. İndikatör M.DEMİR(ADU-2003) 18-TİTRASYON (Temel Kavramlar) 13
14 Titrasyon ve Geri Titrasyon Bir maddenin, derişimi bilinen bir çözeltinin belirli hacmi ile tam olarak tepkimeye sokularak miktarının bulunması olayının tamamına titrasyon denir. Bu işlemde, iki maddenin tepkimeye sokulması bölümüne ise titre etmek denir. M.DEMİR(ADU-2003) 18-TİTRASYON (Temel Kavramlar) 14
15 Bütün titrasyonlarda derişimi bilinen ve bilinmeyen iki ayrı çözeltinin, belirli hacimleri tepkimeye sokulur. Tepkimenin tam olarak bittiği noktanın iyi belirlenebilmesi için, derişimi bilinen çözeltinin (ayıracın) damla damla eklenmesi gerekir. Bazı hâllerde ise, belli hacimde derişimi bilinen çözelti (ayıraç) çözeltiye eklenir. M.DEMİR(ADU-2003) 18-TİTRASYON (Temel Kavramlar) 15
16 Ayıracın fazlası, aranan maddenin veya başka bir maddenin derişimi belli çözeltisi ile titre edilir. Bu işleme geri titrasyon denir. Bu durumda ayıracın eklenen miktarından, geri titre edilen miktarı çıkarılarak işlem yapmak gerekir. M.DEMİR(ADU-2003) 18-TİTRASYON (Temel Kavramlar) 16
17 Ayarlama ve Ayarlı Çözelti Volumetrik analizde kullanılan derişimi bilinen çözeltiye ayarlı çözelti denir. Çözeltinin derişiminin tam olarak hesaplanması için yapılan işleme ise o çözeltinin ayarlanması denir. Örneğin; demir tayininde kullanılan normallik potasyum permanganat çözeltisine ayarlı permanganat çözeltisi, gerçek derişimi elde edebilmek için sodyum okzalat ile yapılan işleme ise permanganatın ayarlanması denir. M.DEMİR(ADU-2003) 18-TİTRASYON (Temel Kavramlar) 17
18 Birincil (Primer) ve İkincil (Sekonder) Standart Volumetride, çözeltiyi ayarlayabilmek için kullanılan çok saf maddeye birincil standart (veya primer standart) denir. Örneğin; permanganat çözeltisinin ayarlanması, saf ve kuru sodyum okzalatın belli bir miktarının çok duyarlı bir şekilde tartılması ve bunu permanganatla tepkimeye sokulmasıyla yapılabilir. Bu ayarlamada kullanılan çok saf sodyum okzalata, birincil standart denir. Aynı şekilde asit çözeltisinin sodyum karbonat ile ayarlanmasında veya gümüş nitrat çözeltisinin sodyum klorür ile ayarlanmasında, sodyum karbonat ve sodyum klorür birer birincil standart maddelerdir. M.DEMİR(ADU-2003) 18-TİTRASYON (Temel Kavramlar) 18
19 Her bileşik birincil standart olarak kullanılamaz. Bir maddenin birincil standart olarak kullanılabilmesi için bazı koşulları sağlaması gerekir. 1. Maddenin bileşimi tam olarak bilinmeli ve oldukça saf olmalıdır. 2. Ayarlanacak çözelti ile hızlı ve stokiometrik bir tepkime vermelidir. 3. Oda sıcaklığında mutlaka kararlı olmalı, bir etüvde kurutulabilmeli ve su veya karbondioksit gibi maddeleri soğurucu özelliği olmamalıdır. 4. Eşdeğer ağırlığı, eğer mümkün ise büyük olmalıdır. Çünkü küçük tartımlardaki hata oranı büyük tartımdakinden daha büyüktür. M.DEMİR(ADU-2003) 18-TİTRASYON (Temel Kavramlar) 19
20 Çözelti ayarlamada çok saf madde yerine ayarı belli başka bir çözeltide kullanılabilir. Kullanılan bu ayarı belli çözeltiye ikincil standart (veya sekonder standart) denir. Örneğin; ayarlı bir asit çözeltisi ile bir baz çözeltisinin ayarlanmasında veya gümüş nitrat çözeltisinin ayarı belli sodyum klorür ile ayarlanmasında, asit ve sodyum klorür çözeltileri birer ikincil standart maddelerdir. M.DEMİR(ADU-2003) 18-TİTRASYON (Temel Kavramlar) 20
21 Ayarlama işlemlerinde ikincil standart kullanmak, birincil standartdaki kurutma ve tartma gibi bazı işlemleri içermediğinden, daha az zaman alır ve bu nedenle birçok lâboratuvarlarda ayarlı çözeltiler bulundurulur. Ancak bu çözeltilerin zamanla bozulmama, bulundukları kaptan ve güneşten etkilenmeme, gibi özelliklere sahip olması gerekir. Aksi hâlde ayarlı olarak bilinen çözeltinin derişimi değişeceğinden birçok hatalara sebep olabilir. M.DEMİR(ADU-2003) 18-TİTRASYON (Temel Kavramlar) 21
22 Eşdeğerlik Noktası ve Dönüm Noktası Bir titrasyonda ayarlı maddenin titre edilen maddeyi tam olarak tükettiği noktaya eşdeğerlik noktası denir. Örneğin; kuvvetli bir asitle kuvvetli bir bazın titrasyonunda ph'ın 7 olduğu nokta, eşdeğerlik noktasıdır. Demirin permanganatla titrasyonunda ise, ortamdaki demirin tamamının permanganatla tepkimeye girdiği nokta eşdeğerlik noktasıdır. Eşdeğerlik noktası belli bir stokiometrik eşitliğe dayandığından, teorik olarak hesaplanabilir. M.DEMİR(ADU-2003) 18-TİTRASYON (Temel Kavramlar) 22
23 Örneğin; demirin permanganatla titrasyonu tepkimesinde, titrasyonun eşdeğerlik noktası, ortamdaki bütün demirin her beş mol üne eşdeğer olan bir mol permanganattır MnO 4 + 5Fe + 8H Mn + 5Fe + 4H 2O M.DEMİR(ADU-2003) 18-TİTRASYON (Temel Kavramlar) 23
24 Dönüm noktası ise, titrasyonda eşdeğerlik noktasını belirlemek için kullanılan indikatörün renginin değiştiği noktaya denir. Eşdeğerlik noktası ve dönüm noktası aynı nokta gibi görünmekle birlikte farklı noktalar da olabilir. M.DEMİR(ADU-2003) 18-TİTRASYON (Temel Kavramlar) 24
25 Ayarlı bir asit çözeltisi ile baz tayininde indikatör olarak çoğunlukla fenolftaleyn çözeltisi kullanılır. Damla damla asit ekleyerek yapılan analizde, damlanın düştüğü noktada kırmızı renk meydana gelir, ancak bu dönüm noktası değildir. Çünkü çalkalandığında kaybolur. Titrasyona devam edildiğinde öyle bir noktaya gelinir ki asitin bir damla fazlası bütün çözeltiyi kırmızı renge boyar. Bu noktaya dönüm noktası denir. M.DEMİR(ADU-2003) 18-TİTRASYON (Temel Kavramlar) 25
26 Bu titrasyonda dönüm noktası ile eşdeğerlik noktası aynı değildir. Çünkü fenolftaleyn ph yaklaşık 8.5 iken kırmızı renge döner. Eşdeğerlik noktası ise ph 7 iken söz konusudur. Öte yandan demirin permanganatla titrasyonunda ortamdaki bütün demir(ii) iyonları yükseltgendikten sonra permanganatın bir damla fazlası çözeltiyi mor renge boyadığından, bu titrasyonda eşdeğerlik noktası ve dönüm noktası aynı kabul edilir. M.DEMİR(ADU-2003) 18-TİTRASYON (Temel Kavramlar) 26
27 Dönüm noktasının eşdeğerlik noktasından farklı olduğu durumlarda titrasyon hatası söz konusudur. Eşdeğerlik noktası ile dönüm noktası ne kadar farklı ise, ayarlı çözeltiden o kadar eksik (veya fazla) harcanacağından, bulunacak sonuç da o kadar farklı olacaktır. Bu şekildeki titrasyon hatası hesaplanabilir, büyük olması hâlinde gerekli düzeltme yapılabilir M.DEMİR(ADU-2003) 18-TİTRASYON (Temel Kavramlar) 27
28 İNDİKATÖR Bir titrasyonda eşdeğerlik noktasını veya ona en yakın noktayı belirlemek için kullanılan maddelere indikatör denir. İndikatörün etkisi çözeltide birkaç şekilde olabilir: 1. Eşdeğerlik noktasında veya ona en yakın noktada çözeltinin rengini değiştirir. 2. Çözeltide bir çökelti meydana getirir veya var olan çökeltiyi giderir. 3. Renkli bir çökelti meydana getirir veya renkli çökelti kaybolur. 4. Çökeltinin rengi başka bir renge döner. M.DEMİR(ADU-2003) 18-TİTRASYON (Temel Kavramlar) 28
29 Bazen kullanılan çözelti veya ayıracın kendisi indikatör görevi yapabilir. Örneğin; permanganat ile yapılan titrasyonlarda, ayıracın bir damla fazlasının çözeltiyi mor renge boyaması dönüm noktasını gösterir. Bunun tersi de bazen geçerlidir. Örneğin; tiyosülfat ile iyot titrasyonunda, çözeltideki iyodun sarı renginin kaybolması titrasyonun dönüm noktasını belirtir. Yukarıdaki türde bazı örneklerin dışında çoğu kere çözeltiye indikatör maddesinin eklenmesi gerekir. M.DEMİR(ADU-2003) 18-TİTRASYON (Temel Kavramlar) 29
30 VOLUMETRİK ANALİZLERİN SINIFLANDIRILMASI 1. Nötrleşmeye Dayanan Analizler 2. Çöktürmeye Dayanan Analizler 3. Kompleksleşmeye Dayanan Analizler 4. Yükseltgenme-İndirgenmeye Dayanan Analizler M.DEMİR(ADU-2003) 18-TİTRASYON (Temel Kavramlar) 30
31 Nötrleşmeye Dayanan Analizler Buna asidimetri-alkalimetri veya nötrleştirme yöntemi de denir. Burada olayın temeli, var olan veya bazı işlemlerden sonra meydana getirilen hidrojen (veya hidroksit) iyonunun, ayarı belli baz (veya asit) çözeltisi ile tepkimeye girip, ürün olarak suyu meydana getirmesidir. M.DEMİR(ADU-2003) 18-TİTRASYON (Temel Kavramlar) 31
32 Birçok organik ve inorganik bileşikler, bunları asidik veya bazik özelliklerinden yararlanarak, bu yöntemle tayin edilebilirler. Burada indikatör olarak ph 7 dolayında renk değiştiren fenolfıtaleyn veya metil kırmızısı gibi indikatörler kullanılabileceği gibi akım ölçer veya ph ölçerler de kullanılabilir. M.DEMİR(ADU-2003) 18-TİTRASYON (Temel Kavramlar) 32
33 Çöktürmeye Dayanan Analizler Burada amaç ayarlı bir çözelti ile zor çözünen bir çökeltinin meydana getirilmesidir. Ayarlı klorür çözeltisi ile gümüş tayini bu temele dayanır. M.DEMİR(ADU-2003) 18-TİTRASYON (Temel Kavramlar) 33
34 Kompleksleşmeye Dayanan Analizler Burada amaç, ayarlı bir çözelti ile kararlı bir kompleks bileşik meydana getirmektir. Bu özellikten yararlanarak birçok metal katyonları ayarlı EDTA çözeltisi ile tayin edilebilir. Ayıracın fazlası uygun bir indikatör ile izlenir. M.DEMİR(ADU-2003) 18-TİTRASYON (Temel Kavramlar) 34
35 Yükseltgenme-İndirgenmeye Dayanan Analizler Bundan önceki üç grup analizde, değerlik elektronlarında bir değişiklik olmadığı hâlde, bu tür analizlerde yükseltgenme veya indirgenme söz konusudur. Birden fazla yükseltgenme basamağı bulunan elementler ayarlı bir yükseltgen veya indirgenler ile titre edilerek analiz edilebilirler. Demirin permanganatla tayini bu tür bir volumetrik analizdir. M.DEMİR(ADU-2003) 18-TİTRASYON (Temel Kavramlar) 35
36 EŞDEĞER GRAM SAYISI, HESAPLANMASI Bütün kimyasal tepkimelerde bir eşdeğer gram madde, diğer maddenin bir eşdeğer gramı ile tepkimeye girer ve ürün verir. Bir başka deyişle A + B C şeklindeki bir tepkime ele alınacak olursa A bileşeninin bir eşdeğer gramı B bileşeninin bir eşdeğer gramıyla birleşir ve C ürününü meydana getirir. Dolayısıyla eşdeğer gram kavramı volumetrik analizlerde çok önemlidir. Eşdeğer gram, derişim birimlerinden olan Normalite ile yakından ilgilidir. Hatırlanacağı gibi normalite bir litre çözeltide çözünen maddenin eşdeğer-gram sayısı olarak tanımlanmaktadır. Dolayısıyla volumetrik analizlerde çözeltilerin normalite biriminden hazırlanması hesaplamalarda kolaylıklar sağlar. Örneğin; N KMnO4 çözeltisiyle demir tayini yapılmış ve 14.0 ml KMnO4 çözeltisi harcanmış ise, buradaki demir miktarını hesaplamak oldukça kolaydır. M.DEMİR(ADU-2003) 18-TİTRASYON (Temel Kavramlar) 36
37 Eşdeğer gram KMnO4 = 1eşdeğer gram Fe Eşdeğer gram KMnO = N Mili eşdeğer gram KMnO 4 4 KMnO4 = N x V KMnO4 KMnO4 xv (L) KMnO4 (ml) Fe, olduğundan 0.112x14.0 = mili eşdeğer gram KMnO 4 = mili eşdeğer gram veya demirin eşdeğer ağırlığı olan ile çarpılacak olursa 1.568x = mg Fe olarak kolaylıkla hesaplanabilir. Yine hatırlayacağımız gibi normalite, N = Çözünen maddenin eşdeğer gram sayısı Çözelti hacmi (Litre) bağıntısıyla, eşdeğer gram sayısı ise Eşdeğer gram sayısı = Çözünen maddenin miktarı (g) Çözünen Maddenin eşdeğer ağırlığı M.DEMİR(ADU-2003) 18-TİTRASYON (Temel Kavramlar) 37
38 bağıntısıyla hesaplanmaktadır. Dolayısıyla eğer maddenin eşdeğer ağırlığı biliniyorsa, eşdeğer gram sayısını hesaplamak sorun olmamaktadır. Eşdeğer ağırlığın hesaplanması volumetrik analizlerin türüne göre, yani cereyan eden tepkimenin nötrleştirme, çöktürme, kompleksleştirme veya redoks tepkimesi oluşuna göre farklı şekilde yapılır. M.DEMİR(ADU-2003) 18-TİTRASYON (Temel Kavramlar) 38
39 Nötrleştirme Tepkimelerinde Asitin formül ağırlığı Asitlerde Eşdeğer Ağırlık = + Çözeltiye verdiği H sayısı Bazlarda Eşdeğer ırlık Ağ= Bazın formül ağırlığı Çözeltiye verdigi OHsayıs - Örneğin; HCl, H 2 SO 4, Ca(OH) 2, H 3 PO 4 ağırlıkları sırasıyla, HCl H 2 SO, 4, , 98.08, 1 2 Ca(OH) 2 H 3 PO, , 98.00, 2 3 ve CH 3 COOH in eşdeğer CH 3 COOH veya M.DEMİR(ADU-2003) 18-TİTRASYON (Temel Kavramlar) 39,
40 Çökelme ve Kompleksleştirme Tepkimelerinde Katyonun eşdeğer ağırlığı = Katyonun molekül ağırlığı Katyonun değerliği Anyonun eşdeğer ağırlığı = Bir eşdeğer gram katyonla tepkimeye giren miktar Ag Cl AgCl AgNO 3 Ag SO NaCl BaCl AlCl, 2 4,, 2, , AlOCl 1 M.DEMİR(ADU-2003) 18-TİTRASYON (Temel Kavramlar) 40
41 Redoks Tepkimelerinde Eşdeğer ağırlığının hesaplanması yükseltgenme indirgenme titrasyonları için de önemlidir. Çünkü bu tür analizlerde eşdeğer ağırlık, meydana gelen kimyasal tepkimeye, yani verilen veya alınan elektron sayısına bağlıdır. Bu tür kullanımlar için eşdeğer ağırlık, maddenin formül ağırlığının o maddenin verdiği veya aldığı elektron sayısına bölümüyle bulunur. Örneğin; KMnO4, koşullara göre MnO42-, MnO2, Mn2O3 veya Mn2+ ürünlerini verebilir. Buna göre KMnO4 ın eşdeğer ağırlığı sırasıyla KMnO 4, KMnO4, KMnO4, KMnO M.DEMİR(ADU-2003) 18-TİTRASYON (Temel Kavramlar) 41
42 İNDİKATÖRLER Bir titrasyonda eşdeğerlik noktasını veya ona en yakın noktayı belirlemek için kullanılan maddelere indikatör denir. İndikatörün etkisi çözeltide birkaç şekilde olabilir: 1. Eşdeğerlik noktasında veya ona en yakın noktada çözeltinin rengini değiştirir. 2. Çözeltide bir çökelti meydana getirir veya var olan çökeltiyi giderir. 3. Renkli bir çökelti meydana getirir veya renkli çökelti kaybolur. 4. Çökeltinin rengi başka bir renge döner. Özellikle soğurma indikatörlerinde bu durum gözlenir. M.DEMİR(ADU-2003) 18-TİTRASYON (Temel Kavramlar) 42
43 Genel olarak; indikatörler eşdeğerlik noktasında veya ona en yakın bir noktada çözeltide gözle görülebilir değişiklik yapan maddelerdir. Bazen kullanılan çözelti veya ayıraçın kendisi indikatör görevi yapabilir. Örneğin; permanganat ile yapılan titrasyonlarda, ayıracın bir damla fazlasının çözeltiyi mor renge boyaması dönüm noktasını gösterir. Bunun tersi de bazen geçerlidir. Örneğin; tiyosülfat ile iyot titrasyonunda, çözeltideki iyodun sarı renginin kaybolması titrasyonun dönüm noktasını belirtir. Yukarıdaki türde bazı örneklerin dışında çoğu kere çözeltiye indikatör maddesinin eklenmesi gerekir. M.DEMİR(ADU-2003) 18-TİTRASYON (Temel Kavramlar) 43
44 İNDİKATÖRLER 1 Asit-Baz İndikatörleri 2 Çökelme-Kompleksleşme Titrasyonu İndikatörleri 3 Yükseltgenme-İndirgenme Titrasyonu İndikatörleri M.DEMİR(ADU-2003) 18-TİTRASYON (Temel Kavramlar) 44
45 Asit-Baz İndikatörleri Asit-baz indikatörlerinin hemen hemen tamamı organik boyalar olup belli ph aralıklarında renk değiştirirler. Her indikatörün ph aralığı farklıdır. Titrasyonun eşdeğerlik noktasını dikkate alarak hangi indikatörün kullanılacağına analizcinin karar vermesi gerekir. M.DEMİR(ADU-2003) 18-TİTRASYON (Temel Kavramlar) 45
46 Bütün kuvvetli asit ve bazların titrasyonlarında dönüm noktası genellikle indikatörün renk değiştirmesiyle anlaşılır. İndikatörler organik bileşikler olup herbiri birer asit veya bazdırlar. Asit ve baz şekillerinin rengi birbirinden farlıdır. Bir renkten ikincisine geçiş çok keskin değildir, belli bir ph aralığında gerçekleşir. Ki bu da titrasyon hatasına neden olur. İkinci bir hata nedeni ise, indikatörün tam eşdeğerlik noktasında renk değiştirmemesidir. M.DEMİR(ADU-2003) 18-TİTRASYON (Temel Kavramlar) 46
47 Kuvvetli asit ve bazların titrasyonunda eşdeğerlik noktası ph=7 dolayıdır. Oysa en çok bilinen indikatörler listesinde bu ph da renk değiştiren bir indikatör yoktur. Renk değişiminin belli bir ph aralığında olması farklı analizcinin, farklı sonuçlar bulmasına neden olur. Bazı hallerde indikatör karışımlarının kullanılmasıyla indikatörün renk değişim aralığı daha dar bir aralığa indirilebilir. Örneğin ; Fenol kırmızısı ve brom kresol yeşili indikatörleri 2/1 oranında karıştırıldığında ph=7.2 civarında, 0.2 birimlik bir ph değişiminde renk değişimi yeşilden griye ve oradan da parlak viyoleye döner. M.DEMİR(ADU-2003) 18-TİTRASYON (Temel Kavramlar) 47
48 ÖNEMLİ ASİT-BAZ İNİDİKATÖRLERİ M.DEMİR(ADU-2003) 18-TİTRASYON (Temel Kavramlar) 48
49 M.DEMİR(ADU-2003) 18-TİTRASYON (Temel Kavramlar) 49
50 M.DEMİR(ADU-2003) 18-TİTRASYON (Temel Kavramlar) 50
51 M.DEMİR(ADU-2003) 18-TİTRASYON (Temel Kavramlar) 51
52 Organik indikatörler zayıf asit veya zayıf bir baz özelliğindedirler ve ortamın asitliğine göre farklı renktedirler. Bir organik indikatör HIn olarak tanımlanırsa, suda dengesi kurulur. Dengenin sağa veya sola kayması ortamda bulunan hidrojen iyonlarının derişimine bağlıdır. M.DEMİR(ADU-2003) 18-TİTRASYON (Temel Kavramlar) 52
53 Hidrojen iyonu derişiminin artması yani ortamın asitli olması dengenin sola, azalması yani ortamın bazik olması dengenin sağa kaymasına sebep olur. Buna göre ortamda ya HIn veya In - çoğunlukta olur. Hın ve In - farklı renklerde olduklarından, ortam bunlardan birinin rengini alır. M.DEMİR(ADU-2003) 18-TİTRASYON (Temel Kavramlar) 53
54 Yukarıdaki organik indikatör HIn için denge sabiti şeklinde yazılabilir. Burada K sabit olduğuna göre [In - ] /[HIn] oranının yalnız [H + ] derişimine bağlı olduğu anlaşılır M.DEMİR(ADU-2003) 18-TİTRASYON (Temel Kavramlar) 54
55 Bir ortamda, indikatörün her iki şeklide şüphesiz bulunur. Ancak hangisi çoğunlukta ise ortam onun rengini alır. Çıplak bir göz, birinin diğerine oranı en az 10 kat olduğunda rengi fark edebilir. Örneğin; HIn şekli sarı, In - şekli kırmızı olan bir indikatörde, ortamdaki [HIn] / [In] oranı 10 veya daha büyük olduğunda rengin sarı, 0.1 veya daha küçük olduğunda ise rengin kırmızı olduğu görülür. Oran iki aralığın içinde ise, hangisinin çok olduğuna göre her iki rengin karışımı olan portakal renginin tonları görülür. M.DEMİR(ADU-2003) 18-TİTRASYON (Temel Kavramlar) 55
56 Yukarıdaki eşitlik tekrar düzenlenirse, bulunur. + K [ ] [ HIn] H = [ In ] + K [ ] [ HIn] log H = log [ In ] + [ ] [ HIn] log H = logk log [ In ] ph = PK - log [ HIn] [ In ] M.DEMİR(ADU-2003) 18-TİTRASYON (Temel Kavramlar) 56
57 Burada [HIn] / [In-] oranının en az 10 olması gerektiği düşünürse PH pk -1 Oranın 1/10 yani 0.1 olması hâlinde ise ph = pka +1 bulunur. Buna göre genel olarak ph = pk ± a 1 yazılır. Bu eşitlik indikatörlerin en iyi kullanım aralığının pka ±1 olduğunu gösterir. Bu kural bazik indikatörler için de geçerlidir. Yani = a yazılabilir. poh = pk b ± 1 M.DEMİR(ADU-2003) 18-TİTRASYON (Temel Kavramlar) 57
58 Çökelme-Kompleksleşme Titrasyonu İndikatörleri Bu tür titrasyonlar için kullanılan indikatörler başlıca üç grupta incelenebilir 1. Çözeltide renk değişimi meydana getiren indikatörler 2. Dönüm noktasında çökelti meydana gelmesi veya çökeltinin kaybolması 3. Soğurma indikatörleri M.DEMİR(ADU-2003) 18-TİTRASYON (Temel Kavramlar) 58
59 Çözeltide renk değişimi meydana getiren indikatörler Titrasyon sonunda asidik bir ürünün meydana gelmesi hâlinde, asit-baz indikatörlerinden biri bu amaç için kullanılabilir. Örneğin; KCN ile Hg 2+ titrasyonunda indikatör olarak fenolfıtaleyn kullanılabilir. Ancak pratikte başvurulan yöntem, daha çok, analiz edilen madde veya ayıraç ile renkli bir bileşik veren indikatörlerin kullanılmasıdır. Bu tür indikatörlerde, analiz edilen maddenin ortamdaki derişimi o kadar azalır ki artık indikatörle renkli bileşik vermez (veya tepkime sonunda ayıracın derişimi arttığından indikatörle renkli bir bileşik verir). M.DEMİR(ADU-2003) 18-TİTRASYON (Temel Kavramlar) 59
60 Gümüşün tiyosiyanür ile asitli ortamda titrasyonunda, demir (III) ün indikatör olarak kullanılması buna bir örnektir. Burada, eklenen ayarlı tiyosiyanür çözeltisi gümüşle hemen gümüş tiyosiyanür kompleksini verir. Bu kompleksin iyonlaşmasıyla meydana gelecek tiyosiyanür iyonları, demir (III) ile bileşik vermeyecek kadar az olduğundan, renk değişimi olmaz. Ancak, ortamdaki gümüş iyonları bittikten sonra tiyosiyanürün bir damla fazlası ile demir (III), kırmızıkahverengi bir kompleks verir. M.DEMİR(ADU-2003) 18-TİTRASYON (Temel Kavramlar) 60
61 Dönüm noktasında çökelti meydana gelmesi veya çökeltinin kaybolması Ortama eklenen madde ile meydana getirilen çökeltinin, titrasyon sonunda kaybolması veya ayıraç ile bir çökeltinin oluşması, indikatör olarak kullanılabilir. Örneğin klorürün gümüş iyonları ile tayininde, ortama eklenen kromat iyonlarının titrasyon sonunda turuncu renkte Ag 2 CrO 4 çökeltisini meydana getirmesi, titrasyonun sonunu gösterir ve indikatör işlevi görür. M.DEMİR(ADU-2003) 18-TİTRASYON (Temel Kavramlar) 61
62 Soğurma indikatörleri Buradaki olay, organik boya maddelerinin titrasyon sonunda meydana getirilen çökelti tarafından soğurtulup belirgin bir rengin görülmesidir. Gümüş nitrat ile halojenürlerin tayininde bu tür indikatörlerden yararlanılır. M.DEMİR(ADU-2003) 18-TİTRASYON (Temel Kavramlar) 62
63 Yükseltgenme-İndirgenme Titrasyonu İndikatörleri Burada maddenin yükseltgenme ve indirgenme potansiyellerinin farklı oluşundan yararlanılır. Bir titrasyonda yan yana bulunan iki indirgenden, indirgenme potansiyeli daha yüksek olanı önce yükseltgenir. Bunun yükseltgenmesinin bitiminden sonra ikinci madde yükseltgenmeye başlar. M.DEMİR(ADU-2003) 18-TİTRASYON (Temel Kavramlar) 63
64 Ortama eklenecek ikinci indirgen (veya yükseltgen) renkli bir bileşik meydana getirirse, bu madde indikatör olarak kullanılabilir. İyot ile yapılan titrasyonlarda kullanılan nişasta çözeltisinin iyot ile mavi renk vermesi, bu tür indikatörlere bir örnektir. İndikatörlere, sırası geldikçe ilgili bölümlerde tekrar yer verilecektir. M.DEMİR(ADU-2003) 18-TİTRASYON (Temel Kavramlar) 64
65 AYARLI ÇÖZELTİLERİN HAZIRLANMASI Bütün volumetrik analizler için ayarlı çözelti gerekir. Ayarlı çözeltideki herhangi bir yanlışlık, analiz sonucunu tamamen etkileyeceğinden, ayarlı çözeltinin hazırlanması volumetrik analizin en önemli bölümüdür. Ayarlı çözelti yalnız bir analiz için kullanılacaksa, ayarlama o maddeye göre yapılabilir. Örneğin; bir gümüş analizi için kullanılacak NaCl çözeltisi öyle ayarlanır ki, 1ml NaCl çözeltisi 1 g Ag e karşılık olur. Bu tür ayarlama sık başvurulan bir yöntem değildir. Ancak her gün ve günde birkaç kere yinelenen analizler için bu tür ayarlı çözeltiler kullanılabilir. Bunun yerine daha çok molar veya normal çözeltiler hazırlanır. Bütün kimyasal tepkimelerde, bir eşdeğer gram madde diğer maddenin bir eşdeğer gramı ile tepkimeye girdiğinden, ayarlı çözeltiyi normaliteye göre hazırlamak hesaplamalarda kolaylıklar sağlar. Normal çözeltilerin hazırlanmasında en önemli kısım, önceki bölümlerde anlatılan eşdeğer gramın hesaplanmasıdır. Maddenin eşdeğer gramının hesaplanmasından sonra çözeltinin hazırlanması iki şekilde yapılabilir M.DEMİR(ADU-2003) 18-TİTRASYON (Temel Kavramlar) 65
66 Primer Standart Maddeden Hazırlama Çözeltisi hazırlanacak maddenin birincil standart olabilecek özellikte bir bileşiği bulunabiliyorsa, istenen normaliteye göre belli bir miktar çok duyarlı bir şekilde tartılır ve belli bir hacime yine çok duyarlı bir şekilde tamamlanır. Örneğin; gümüş analizinde kullanılacak N NaCl çözeltisi, etüvde kurutulmuş saf NaCl den gram tartılıp bir litrelik balona konması ve işaret çizgisine kadar su eklenmesiyle hazırlanabilir. M.DEMİR(ADU-2003) 18-TİTRASYON (Temel Kavramlar) 66
67 Yaklaşık Derişimde Çözelti Hazırlayıp Ayarlama Maddenin birincil standart özelliğine sahip bir bileşiğinin bulunmaması hâlinde, o maddeden istenen normaliteye göre belli bir miktar duyarlı şekilde tartılır ve belli bir hacime tamamlanarak çözeltisi hazırlanır. Daha sonra birincil standart özellikteki başka bir madde veya ayarı bilinen bir başka çözelti (ikincil standart çözelti) kullanılarak, çözeltinin gerçek normalitesi hesaplanır. Örneğin; demir tayininde kullanılacak 0.1 N KMnO4 çözeltisi KMnO4 ten ( /5= ) gram duyarlı olarak tartılıp litrelik çözeltisini hazırlayarak hazırlanmaz. Çünkü KMnO4 birincil standart özelliklerine sahip bir madde değildir. Bu durumda 3.16 gram civarında bir tartım yapılır ve bununla litrelik çözelti hazırlanır. Hazırlanan bu bir litrelik KMnO4 çözeltisi, daha sonra saf demir veya sodyum okzalata karşı ayarlanarak gerçek normalitesi bulunur. M.DEMİR(ADU-2003) 18-TİTRASYON (Temel Kavramlar) 67
68 VOLUMETRİK ANALİZDE GENEL HATA KAYNAKLARI Bütün analizlerde olduğu gibi titrasyon analizlerinde de belli işlemlerde hata yapma olasılığı vardır. Nerelerde hata yapılabileceği bilinirse, bu işlemlerde daha dikkatli olmakla hata olasılığı en aza indirilebilir. Volumetrik analizlerdeki önemli hata kaynakları şu şekilde sıralanabilir. 1. Analiz çözeltisinde bulunan ve ayıraçla tepkime veren maddeler (analizi bozan maddeler) : Analiz ortamında bulunan yabancı maddeler, bu maddelerin özelliklerine göre gerçek değerden daha çok veya daha az sonuç bulunmasına neden olabilir. Bunu önlemek için analiz çözeltisinin bileşiminin tam olarak bilinmesi, bu amaçla gerekirse daha önce nitel analizinin yapılması gerekir. 2. Kullanılan ayıracın derişimindeki değişiklikler : Ayıracın ayarlanması en az üç kez yinelenmeli ve üç analizin sonundaki değerlerin farkı ± ten büyük olmamalıdır. Farklı olması hâlinde bu aralık içinde en az üç değer buluncaya kadar titrasyona devam edilmelidir. Ayıracın ayarlanması ile titrasyonun yapılacağı zaman arasında 3-4 gün olması hâlinde, ayıracın ayarı kontrol edilmelidir. Ayarlı çözeltinin konacağı kaplarda su bulunmamasına, eğer varsa aynı çözelti ile birkaç kere çalkalamaya özen göstermek gerekir. M.DEMİR(ADU-2003) 18-TİTRASYON (Temel Kavramlar) 68
69 3. Kullanılan kapların temizliği: Kullanılan kapların temiz olmaması, kullanılan ayıracın derişiminin değişmesine veya kirlilik maddesi ile bir tepkimenin meydana gelmesine neden olabilir. Bu durum sonucun gerçek değerden daha az veya daha çok bulunmasına neden olabilir. Bu nedenle analize başlamadan önce kaplar, mutlaka deterjan veya sülfürik asitli potasyum bikromat çözeltisi ile yıkanmalıdır. 4. Tartım veya okumada yapılan hatalar: Hata kaynaklarının en önemlilerinden biri de bizzat analizcinin dikkatsizliğinin neden olduğu tartım veya okuma sırasında yapılan hatalardır. Tartım yapılmadan önce terazinin sıfır ayarı mutlaka kontrol edilmeli ve terazinin gösterdiği tartım deftere doğru kaydedilmelidir. Büret okumaları analizin hemen bitiminde yapılmalı, analize başlamadan önce büretin sıfır ayarı kontrol edilmelidir. Okuma renksiz çözeltiler için yarım dairenin alt sınırı, renkli çözeltilerde ise üst sınırı esas alınarak yapılmalıdır. 5. Analiz sırasında yapılan hatalar: Analiz anında çalkalamanın düzenli olmayışı nedeniyle çözeltinin sıçraması, analize başlamadan önce büretteki damlanın alınmamış olması, analiz sonunda son damlanın bürette bırakılması, kabın çeperlerindeki ayıracın yıkanmaması veya ayıracın çözeltiye damla damla yerine hızla katılması gibi nedenler, analiz sonucunu önemli ölçüde etkileyen hatalardır. M.DEMİR(ADU-2003) 18-TİTRASYON (Temel Kavramlar) 69
70 6. Yanlış indikatörün seçilmesi: Analizde kullanılacak indikatörün doğru seçilmiş olması gerekir. Dönüm noktası ile eşdeğerlik noktasının farklı olması, analiz sonucunu tamamen değiştirir. Bu nedenle, analizde hangi indikatörlerin kullanılabileceği araştırılmalı ve bunlardan eşdeğerlik noktasını en iyi belirleyeni seçilmelidir. Uygun bir indikatör bulunamaması hâlinde, indikatörün dönüm noktası ile eşdeğerlik noktası arasındaki fark dikkate alınarak eksik (veya fazla) kullanılan ayıraç miktarı hesaplanıp gerekli düzeltmeler yapılmalıdır. 7. Hesaplama hataları: Baştan sona kadar mükemmel yapılan bir analizde, hesaplamada yapılan bir hata bazen sonucun yanlış bulunmasına neden olabilir. Hesaplama yapılırken kimyasal olayın denklemi yazılmalı ve stokiometrik ilişki doğru bir şekilde kurulmalıdır. Hesaplamada işlem ve birim hatası yapmamaya özen gösterilmelidir. 8. Sıcaklık değişimi: Gerek cam kapların, gerekse ayıraç çözeltilerinin ayarlanması ile analiz işlemlerinin hemen hemen aynı sıcaklıklarda yapılması gerekir. Aksi hâlde sıcaklık değişiminin neden olduğu derişim değişimi analiz sonucunu etkiler. M.DEMİR(ADU-2003) 18-TİTRASYON (Temel Kavramlar) 70
1 SUDA SERTLİK ve CO2 TAYİNİ 1.SUDA SERTLİK TAYİNİ Suyun sertliği kavramı ile kalsiyum (Ca +2 ) ve magnezyum (Mg +2 ) iyonlarının toplamı anlaşılır ve 1 litre suyun içerdiği Ca ve Mg iyonlarının kalsiyum
DetaylıİYON DEĞİŞİMİ AMAÇ : TEORİK BİLGİLER :
Gazi Üniversitesi Kimya Mühendisliği Bölümü KM 482 Kimya Mühendisliği Laboratuvarı III DENEY NO : 3b İYON DEĞİŞİMİ AMAÇ : İyon değişim kolonunun yükleme ve/veya geri kazanma işlemi sırasındaki davranışını
DetaylıÜçüncü Tek Saatlik Sınav 5.111
Sayfa 1 /10 Üçüncü Tek Saatlik Sınav 5.111 İsminizi aşağıya yazınız. Sınavda kitaplarınız kapalı olacaktır. 6 problemi de çözmelisiniz. Bir problemin bütün şıklarını baştan sona dikkatli bir şekilde okuyunuz.
DetaylıT.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MALZEME BİLİMİ VE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MALZEME ÜRETİM LABORATUVARI- I TEMEL KAVRAMLAR. TİTRASYON DENEYİ (volumetrik analiz)
T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MALZEME BİLİMİ VE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MALZEME ÜRETİM LABORATUVARI- I TEMEL KAVRAMLAR TİTRASYON DENEYİ (volumetrik analiz) DENEY FÖYÜ Harun ARKAZ Kayseri,2012 Deneyin Adı: Asit
DetaylıMALZEME BİLGİSİ. Atomlar Arası Bağlar
MALZEME BİLGİSİ Dr.- Ing. Rahmi ÜNAL Konu: Atomlar Arası Bağlar 1 Giriş Atomları bir arada tutarak iç yapıyı oluştururlar Malzemelerin mukavemeti, elektriksel ve ısıl özellikleri büyük ölçüde iç yapıya
DetaylıİSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BİLGİSAYAR SİSTEMLERİ LABORATUARI YÜZEY DOLDURMA TEKNİKLERİ
İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BİLGİSAYAR SİSTEMLERİ LABORATUARI YÜZEY DOLDURMA TEKNİKLERİ Deneyde dolu alan tarama dönüşümünün nasıl yapıldığı anlatılacaktır. Dolu alan tarama
DetaylıKATEGORİSEL VERİ ANALİZİ (χ 2 testi)
KATEGORİSEL VERİ ANALİZİ (χ 2 testi) 1 Giriş.. Değişkenleri nitel ve nicel değişkenler olarak iki kısımda inceleyebiliriz. Şimdiye kadar hep nicel değişkenler için hesaplamalar ve testler yaptık. Fakat
DetaylıİÇİNDEKİLER. 1 Projenin Amacı... 1. 2 Giriş... 1. 3 Yöntem... 1. 4 Sonuçlar ve Tartışma... 6. 5 Kaynakça... 7
İÇİNDEKİLER 1 Projenin Amacı... 1 2 Giriş... 1 3 Yöntem... 1 4 Sonuçlar ve Tartışma... 6 5 Kaynakça... 7 FARKLI ORTAMLARDA HANGİ RENK IŞIĞIN DAHA FAZLA SOĞURULDUĞUNUN ARAŞTIRILMASI Projenin Amacı : Atmosfer
Detaylı11. TASARIM ŞABLONU KULLANARAK SUNU HAZIRLAMAK
BÖLÜM 10 11. TASARIM ŞABLONU KULLANARAK SUNU HAZIRLAMAK Powerpoint programında hazır bulunan bir dizi renk ve metin özelliğine sahip sunu dosyalarına Tasarım şablonu ismi verilir. Kullanıcı bu dosyaları
DetaylıBOYAR MADDELERDE AKTİF KARBONUN ADSORPLANMA ÖZELLİĞİNE HİDROJEN PEROKSİTİN ETKİSİ
TÜBİTAK BİDEB KİMYA LİSANS ÖĞRENCİLERİ KİMYAGERLİK, KİMYA ÖĞRETMENLİĞİ, KİMYA MÜHENDİSLİĞİ BİYOMÜHENDİSLİK ARAŞTIRMA PROJESİ KİMYA 3 (Çalıştay 2012) KİMYA PROJE RAPORU GRUP AKTİF PROJE ADI BOYAR MADDELERDE
Detaylıuzman yaklaşımı Branş Analizi öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı Dr. Levent VEZNEDAROĞLU
Branş Analizi öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı de yer alan öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı sorularının çoğunluğu kolay, bir kısmı da orta düzeydedir. Sınavda siz öğretmen adaylarını
DetaylıALKALİNİTE TAYİNİ 30 4.9 8.3 150 4.6 8.3 500 4.3 8.3. fosfat ve silikatlar 4.5 8.3. Rutin analizler 4.5 8.3. kompleks sistem 4.5 8.
ALKALİNİTE TAYİNİ YÖNTEMİN ESASI VE PRENSİPLERİ Örnekte bulunan hidroksil iyonları, standart asitlerin ilavesi ile çözünebilir maddelerin hidrolizi ve ayrılmasının sonucunda reaksiyona girerler. Alkalinite
DetaylıAltın sandığım bileziğim neden karardı?
Altın sandığım bileziğim neden karardı? Kimya konusu: Karışımlar Konu başlığı ile kimya konusu arasındaki ilişki: Soy metal olan altının gümüş ile karıştırıldığında gümüşün havadaki SO2 ile etkileşimiyle
DetaylıCebir Notları. Bağıntı. 1. (9 x-3, 2) = (27, 3 y ) olduğuna göre x + y toplamı kaçtır? 2. (x 2 y 2, 2) = (8, x y) olduğuna göre x y çarpımı kaçtır?
www.mustafayagci.com, 003 Cebir Notları Mustafa YAĞCI, yagcimustafa@yahoo.com (a, b) şeklinde sıra gözetilerek yazılan ifadeye sıralı ikili Burada a ve b birer sayı olabileceği gibi herhangi iki nesne
DetaylıAlmanca da Sıfatlar (Adjektive) ve Sıfat Tamlamaları - Genç Gelişim Kişisel Gelişim
- I. SIFATLAR Varlıkların durumlarını, renklerini, biçimlerini, sayılarını, sıralarını, yerlerini vs. özelliklerini belirten sözcüklere sıfat denir. Sıfatlar, isimlerden önce gelir ve isimlerle birlikte
DetaylıYSÖP KULLANIM KILAVUZU
YSÖP KULLANIM KILAVUZU 1. Yetiştirici Sınıf Açılacak Okul İşlemleri (İlin Kullanacağı Ekran) İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Yetiştirici Sınıf Öğretim Programını uygulayacak okul/okulları Yetiştirici Sınıf
DetaylıTest Geliştirme. Testin Amacı. Ölçülecek Özelliğin Belirlenmesi 08.04.2014. Yrd. Doç. Dr. Çetin ERDOĞAN 08.04.2014 3 08.04.
BÖLÜM 7 Test Geliştirme Yrd. Doç. Dr. Çetin ERDOĞAN cetinerdogan@gmail.com Test Geliştirme Testler gözlenemeyen özelliklerin gözlenebilir hale getirilmesi veya hedef kazanımların kazandırılıp kazandırılmadığını
DetaylıANALOG LABORATUARI İÇİN BAZI GEREKLİ BİLGİLER
ANALOG LABORATUARI İÇİN BAZI GEREKLİ BİLGİLER Şekil-1: BREADBOARD Yukarıda, deneylerde kullandığımız breadboard un şekli görünmektedir. Bu board üzerinde harflerle isimlendirilen satırlar ve numaralarla
DetaylıEk 1. Fen Maddelerini Anlama Testi (FEMAT) Sevgili öğrenciler,
Ek 1. Fen Maddelerini Anlama Testi (FEMAT) Sevgili öğrenciler, Bu araştırmada Fen Bilgisi sorularını anlama düzeyinizi belirlemek amaçlanmıştır. Bunun için hazırlanmış bu testte SBS de sorulmuş bazı sorular
DetaylıVeri Toplama Yöntemleri. Prof.Dr.Besti Üstün
Veri Toplama Yöntemleri Prof.Dr.Besti Üstün 1 VERİ (DATA) Belirli amaçlar için toplanan bilgilere veri denir. Araştırmacının belirlediği probleme en uygun çözümü bulabilmesi uygun veri toplama yöntemi
DetaylıÇÖKELME SERTLEŞTİRMESİ (YAŞLANDIRMA) DENEYİ
ÇÖKELME SERTLEŞTİRMESİ (YAŞLANDIRMA) DENEYİ 1. DENEYİN AMACI Çökelme sertleştirmesi işleminin, malzemenin mekanik özellikleri (sertlik, mukavemet vb) üzerindeki etkisinin incelenmesi ve çökelme sertleşmesinin
Detaylıt xlo ) boyutlarında bir alan yükü etkir (P k ). t xlo )+( 2 t xlo ) boyutlarında bir alan yükü etkir (P m ).
3. KES (KİRİŞ) SİSTEM HESI 3.1 Kafes Sistem Yük nalizi Kafes kirişler (makaslar), aşıkları, çatı örtüsünü ve çatı örtüsü üzerine etkiyen dış yükleri (rüzgar, kar) taşırlar ve bu yükleri aşıklar vasıtasıyla
DetaylıGenel Kimya. Bölüm 1: Maddenin Özellikleri ve Ölçümü. Yrd. Doç. Dr. Mustafa SERTÇELİK Kafkas Üniversitesi Kimya Mühendisliği Bölümü
Genel Kimya Bölüm 1: Maddenin Özellikleri ve Ölçümü Yrd. Doç. Dr. Mustafa SERTÇELİK Kafkas Üniversitesi Kimya Mühendisliği Bölümü Kimya Nedir? Kimya maddeleri ve maddelerin uğradıkları değişiklikleri inceleyen
DetaylıCSD-OS İşletim Sistemi Projesi - Fonksiyon Açıklama Standardı
CSD-OS İşletim Sistemi Projesi - Fonksiyon Açıklama Standardı C ve Sistem Programcıları Derneği Kasım 2002 İçindekiler: 1 -GIRIŞ 3 1.1.NEDEN STANDARTLARA IHTIYACIMIZ VAR? 3 2 -İMLA VE YAZIM 3 2.1.TÜRKÇE
DetaylıLABORATUVAR KİMYASI DERSİ
LABORATUVAR KİMYASI DERSİ Dersin Modülleri Numune Alma Kazandırılan Yeterlikler Numune almak Su Analizi 1 Su Analizi 2 Su analizi yapmak Su Analizi 3 Asit Baz Titrasyonları 1 Asit Baz Titrasyonları 2 Tekstil
DetaylıDöküm. Prof. Dr. Akgün ALSARAN
Döküm Prof. Dr. Akgün ALSARAN Döküm Döküm, sıvı haldeki akıcı olan malzemelerin, üretilmek istenen parçanın biçiminde bir boşluğa sahip olan kalıplara dökülerek katılaştırıldığı bir üretim yöntemidir.
DetaylıKuvvetli Asit ve Kuvvetli Baz Titrasyonları
Kuvvetli Asit ve Kuvvetli Baz Titrasyonları Prof. Dr. Mustafa DEMİR http://web.adu.edu.tr/akademik/mdemir/ M.DEMİR(ADU) 2009-06-KUVVETLİ ASİT VE BAZ TİTRASYONLARI 1 Sulu çözeltilerde [H 3 O ] kaynağı 1)
DetaylıGenel Kimya BÖLÜM 8: GAZLAR. Yrd. Doç. Dr. Mustafa SERTÇELİK Kafkas Üniversitesi Kimya Mühendisliği Bölümü
Genel Kimya BÖLÜM 8: GAZLAR Yrd. Doç. Dr. Mustafa SERTÇELİK Kafkas Üniversitesi Kimya Mühendisliği Bölümü Gaz Basıncı ve Ölçülmesi Barometre: açık hava basıncını ölçmeye yarayan alet Manometre: kapalı
DetaylıOksijen, flor ve neon elementlerinin kullanıldığı alanları araştırınız.
Oksijen, flor ve neon elementlerinin kullanıldığı alanları araştırınız. 3.2 KİMYASAL BAĞLAR Çevrenizdeki maddeleri inceleyiniz. Bu maddelerin neden bu kadar çeşitli olduğunu düşündünüz mü? Eğer bu çeşitlilik
DetaylıHANGİSİNDE VİTAMİN C VAR? NE KADAR VAR?
HANGİSİNDE VİTAMİN C VAR? NE KADAR VAR? Efe Kaan Fidancı VİTAMİN C C vitamini olarak bilinen askorbik asit besinlerle alınması gereken önemli bir vitamindir. Kuvvetli indirgeyici ve etkili bir antioksidandìr.
DetaylıASĐT BAZ TĐTRASYONLARI TUZLAR
NÖTRALLEŞME ASĐT BAZ TĐTRASYONLARI TUZLAR SÜRE Teorik 4 ders saati Pratik 2 ders saati Toplam 6 ders saati HEDEF VE DAVRANIŞLAR HEDEF 1: Asit ve bazların nötralleşme tepkimelerini kavrayabilme DAVRANIŞLAR:
DetaylıDENEY NO: 9 ÜÇ EKSENLİ BASMA DAYANIMI DENEYİ (TRIAXIAL COMPRESSIVE STRENGTH TEST)
DENEY NO: 9 ÜÇ EKSENLİ BASMA DAYANIMI DENEYİ (TRIAXIAL COMPRESSIVE STRENGTH TEST) 1. AMAÇ: Bu deney, üç eksenli sıkışmaya maruz kalan silindirik kayaç örneklerinin makaslama dayanımı parametrelerinin saptanması
DetaylıAlasim Elementlerinin Celigin Yapisina Etkisi
Alasim Elementlerinin Celigin Yapisina Etkisi Karbonlu çeliklerden normal olarak sağlanamayan kendine has özellikleri sağlayabilmek amacıyla, bir veya birden fazla alaşım elementi ilave etmek suretiyle
DetaylıHİZMET ALIMLARINDA FAZLA MESAİ ÜCRETLERİNDE İŞÇİLERE EKSİK VEYA FAZLA ÖDEME YAPILIYOR MU?
HİZMET ALIMLARINDA FAZLA MESAİ ÜCRETLERİNDE İŞÇİLERE EKSİK VEYA FAZLA ÖDEME YAPILIYOR MU? Rıza KARAMAN Kamu İhale Mevzuatı Uzmanı 1. GİRİŞ İdareler, personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımlarına çıkarken
Detaylıhttp://acikogretimx.com
09 S 0- İstatistik sorularının cevaplanmasında gerekli olabilecek tablolar ve ormüller bu kitapçığın sonunda verilmiştir.. şağıdakilerden hangisi istatistik birimi değildir? ) Doğum B) ile C) Traik kazası
DetaylıFizik ve Ölçme. Fizik deneysel gözlemler ve nicel ölçümlere dayanır
Fizik ve Ölçme Fizik deneysel gözlemler ve nicel ölçümlere dayanır Fizik kanunları temel büyüklükler(nicelikler) cinsinden ifade edilir. Mekanikte üç temel büyüklük vardır; bunlar uzunluk(l), zaman(t)
DetaylıBölüm 3. Işık ve Tayf
Bölüm 3 Işık ve Tayf Işığın Doğası 1801 de de, Thomas Young, ışığın dalga yapısını buldu. 1905 de de, Albert Einstein,, ışığın foton olarak adlandırılan küçük dalga paketleri şeklinde yol aldığını fotoelektrik
DetaylıYükseltgenme-indirgenme tepkimelerinin genel ilkelerinin öğrenilmesi
DENEY 6 KMNO4 İLE Fe 2+ MİKTAR TAYİNİ 6.1. AMAÇ 6.2. TEORİ Yükseltgenme-indirgenme tepkimelerinin genel ilkelerinin öğrenilmesi Yükseltgenme bir atomun yükseltgenme sayısının cebirsel olarak arttığı bir
DetaylıVektör Uzayları ÜNİTE. Amaçlar. İçindekiler. Yazar Öğr.Grv.Dr.Nevin ORHUN
Vektör Uzayları Yazar Öğr.Grv.Dr.Nevin ORHUN ÜNİTE 4 Amaçlar Bu üniteyi çalıştıktan sonra; Matematik ve mühendislikte birçok uygulamaları olan cebirsel yapılardan vektör uzayı ve alt uzay kavramlarını
DetaylıPROJE DANIŞMANI Prof. Dr. MEHMET AY
TÜBİTAK-BİDEB KİMYA LİSANS ÖĞRENCİLERİ KİMYAGERLİK, KİMYA ÖĞRETMENLİĞİ, KİMYA MÜHENDİSLİĞİ, BİYOMÜHENDİSLİK ARAŞTIRMA PROJESİ EĞİTİMİ ÇALIŞTAYI KİMYA-3 ( Çalıştay 2012 ) GRUP ADI: SÜRPRİZ YUMURTA PROJE
DetaylıYrd. Doç. Dr. Hüseyin Odabaş
Yrd. Doç. Dr. Hüseyin Odabaş Araştırma tasarımı, araştırma konusunu belirleme sürecinden raporlama sürecine kadar araştırmayı tanımlayan bütün unsurları inceleme ve yürütülecek bütün adımları planlama
DetaylıProje konularından istediğiniz bir konuyu seçip, hazırlamalısınız.
5. SINIF MATEMATİK PROJE KONULARI (2012-2013) Atatürk ün geometri alanında yaptığı çalışmaların ülkemizdeki geometri öğretimine katkılarını açıklayınız. Geometrik cisimlerin (prizmalar ve piramitler) günlük
DetaylıİYON TEPKİMELERİ. Prof. Dr. Mustafa DEMİR. (Kimyasal tepkimelerin eşitlenmesi) 03-İYON TEPKİMELERİ-KİMYASAL TEPKİMELERİN EŞİTLENMESİ 1 M.
İYN TEPKİMELERİ (Kimyasal tepkimelerin eşitlenmesi) Prof. Dr. Mustafa DEMİR 0İYN TEPKİMELERİKİMYASAL TEPKİMELERİN EŞİTLENMESİ 1 Bir kimyasal madde ısı, elektrik veya çözücü gibi çeşitli fiziksel veya kimyasal
Detaylı5. ÜNİTE KUMANDA DEVRE ŞEMALARI ÇİZİMİ
5. ÜNİTE KUMANDA DEVRE ŞEMALARI ÇİZİMİ KONULAR 1. Kumanda Devreleri 2. Doğru Akım Motorları Kumanda Devreleri 3. Alternatif Akım Motorları Kumanda Devreleri GİRİŞ Otomatik kumanda devrelerinde motorun
DetaylıMADDE VE ÖZELLİKLERİ. Katı-Sıvı-Gaz-Plazma / Özkütle /Dayanıklılık/Adezyon Kuvveti / Kohezyon / Kılcallık /Yüzey Gerilimi. Sorular
MA V ÖZLLİKLRİ Katı-Sıvı-Gaz-Plazma / Özkütle /ayanıklılık/adezyon Kuvveti / Kohezyon / Kılcallık /Yüzey Gerilimi Sorular MA GAZ PLAZMA ÖZKÜTL Maddenin 4 hali bulunmaktadır. KATI Tanecikler arası boşluk
DetaylıAraştırma Notu 15/177
Araştırma Notu 15/177 02 Mart 2015 YOKSUL İLE ZENGİN ARASINDAKİ ENFLASYON FARKI REKOR SEVİYEDE Seyfettin Gürsel *, Ayşenur Acar ** Yönetici özeti Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yapılan enflasyon
DetaylıAgarose ve Akrilamid Jellerde Nükleik asitlerin Gözlenmesi
Agarose ve Akrilamid Jellerde Nükleik asitlerin Gözlenmesi Elektroforez, Moleküler Biyoloji ve Biyokimya deneylerinde sıklıkla kullanılan, makro molekülleri ayrıştırmamızı ve bazı durumlarda saflaştırmamızı
DetaylıII- İŞÇİLERİN HAFTALIK KANUNİ ÇALIŞMA SÜRESİ VE FAZLA MESAİ ÜCRET ALACAKLARI
I- GİRİŞ 1475 sayılı İş Kanunu nun 61. maddesinde işçilerin haftalık çalışma süresi 48 saat olarak belirlendiği için, 30.07.1983 tarihine kadar, 1475 sayılı Kanunu na göre çalışan işçilere, bir aylık dönemde,
DetaylıMAKÜ YAZ OKULU YARDIM DOKÜMANI 1. Yaz Okulu Ön Hazırlık İşlemleri (Yaz Dönemi Oidb tarafından aktifleştirildikten sonra) Son aktif ders kodlarının
MAKÜ YAZ OKULU YARDIM DOKÜMANI 1. Yaz Okulu Ön Hazırlık İşlemleri (Yaz Dönemi Oidb tarafından aktifleştirildikten sonra) Son aktif ders kodlarının bağlantıları kontrol edilir. Güz ve Bahar dönemindeki
DetaylıVİTRİN KUYUMYULUĞU DALI MESLEK DERSLERİ DEĞER BİÇME. 1. +4 C sıcaklıkta 1 dm3 (1 litre) hacimli saf suyun kütlesi aşağıdakilerden hangisidir?
VİTRİN KUYUMYULUĞU DALI MESLEK DERSLERİ DEĞER BİÇME 1. +4 C sıcaklıkta 1 dm3 (1 litre) hacimli saf suyun kütlesi aşağıdakilerden hangisidir? A) 1 g B) 1 kg C) 1 cg D) 1 hg 2. 2 kg elma ile 4000 gram elma,
DetaylıAlgoritmalara Giriş 6.046J/18.401J
Algoritmalara Giriş 6.046J/18.401J DERS 13 Amortize Edilmiş Analiz Dinamik Tablolar Birleşik Metod Hesaplama Metodu Potansiyel Metodu Prof. Charles E. Leiserson Kıyım tablosu ne kadar büyük olmalı? Amaç
DetaylıDers içeriği (10. Hafta)
Ders içeriği (10. Hafta) 10. Makro ekonomik kavramlar 10.1. Mikro Ekonomi ve Makro Ekonomi Ayrımı 10.2. Makro Ekonominin İlgilendiği Konular 10.3. Ekonomik Süreç 10.1. Mikro Ekonomi ve Makro Ekonomi Ayrımı
DetaylıAlıştırma Toleransı -TERMİNOLOJİ
Alıştırma Toleransı -TERMİNOLOJİ Mil: Dış şekli belirtir. Silindirik olmayan şekilleri de kapsar. Normal Mil (Esas Mil): Bir alıştırma ş sisteminde esas olark seçilen mil. Delik: İç şekli belirtir. Silindirik
DetaylıBÖLÜM 7 BİLGİSAYAR UYGULAMALARI - 1
1 BÖLÜM 7 BİLGİSAYAR UYGULAMALARI - 1 Belli bir özelliğe yönelik yapılandırılmış gözlemlerle elde edilen ölçme sonuçları üzerinde bir çok istatistiksel işlem yapılabilmektedir. Bu işlemlerin bir kısmı
DetaylıSİRKÜLER. 1.5-Adi ortaklığın malları, ortaklığın iştirak halinde mülkiyet konusu varlıklarıdır.
SAYI: 2013/03 KONU: ADİ ORTAKLIK, İŞ ORTAKLIĞI, KONSORSİYUM ANKARA,01.02.2013 SİRKÜLER Gelişen ve büyüyen ekonomilerde şirketler arasındaki ilişkiler de çok boyutlu hale gelmektedir. Bir işin yapılması
DetaylıKAPLAMA TEKNİKLERİ DERS NOTLARI
KAPLAMA TEKNİKLERİ DERS NOTLARI PVD Kaplama Kaplama yöntemleri kaplama malzemesinin bulunduğu fiziksel durum göz önüne alındığında; katı halden yapılan kaplamalar, çözeltiden yapılan kaplamalar, sıvı ya
DetaylıBiçimli ve güzel bacaklara sahip olmak isteyen kadınlar, estetik cerrahların
Plastik Cerrahlar Biçimli Bacaklar için Çalışıyor Biçimli ve güzel bacaklara sahip olmak isteyen kadınlar, estetik cerrahların kapısını çalıyor. Estetik ve Plastik Cerrahi Uzmanı Prof. Dr. Akın Yücel,
DetaylıGAZİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK-MİMARLIK FAKÜLTESİ KİMYA MÜHENDİSLİGİ BÖLÜMÜ KM 482 KİMYA MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI III. DENEY 1b.
GAZİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK-MİMARLIK FAKÜLTESİ KİMYA MÜHENDİSLİGİ BÖLÜMÜ KM 482 KİMYA MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI III DENEY 1b. SICAKLIK KONTROLÜ Denevin Amacı Kontrol teorisini sıcaklık kontrol sistemine
DetaylıVEZNE PROGRAMINDA POSTA ÜCRETİ İLE İLGİLİ YAPILAN DÜZENLEMELER (Vezne Sürüm: 4.3.0.5) 02.09.2010
VEZNE PROGRAMINDA POSTA ÜCRETİ İLE İLGİLİ YAPILAN DÜZENLEMELER (Vezne Sürüm: 4.3.0.5) 02.09.2010 İÇİNDEKİLER 1. EK ÜCRETLERDE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER... 2 a. Tarife ve Kademe Ayarları (F4) Ekranında Yapılan
DetaylıKimyasal Bağ. Atomları birarada tutan kuvvetlere kimyasal bağ denir
Kimyasal Bağlar Kimyasal Bağ Atomları birarada tutan kuvvetlere kimyasal bağ denir İyonik bağ Kovalent bağ Polar Kovalent bağ Apolar Kovalent bağ Metalik bağ Lewis bağ teorisi Kimyasal bağlanma için atomun
DetaylıELITE A.G. KS100/HEFM SICAK-SOĞUK ETĐKET BOY KESME VE ĐŞARETLEME MAKĐNASI KULLANIM KILAVUZU
ELITE A.G. KS100/HEFM SICAK-SOĞUK ETĐKET BOY KESME VE ĐŞARETLEME MAKĐNASI KULLANIM KILAVUZU ANA EKRAN Makinenin şalteri açıldığında 5 sn boyunca açılış ekranı gelir. Daha sonra ana ekrana geçilir. Bu ekranda
DetaylıMALZEMELERİN FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ
MALZEMELERİN FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ (Ders Notu) Manyetik Özellikler Doç.Dr. Özkan ÖZDEMİR MANYETİK ÖZELLİK Giriş Bazı malzemelerde mevcut manyetik kutup çiftleri, elektriksel kutuplara benzer şekilde, çevredeki
DetaylıR.G. 27 26.02.2016 UBAN (ULUSAL BANKA HESAP NUMARASI) TEBLİĞİ
R.G. 27 26.02.2016 UBAN (ULUSAL BANKA HESAP NUMARASI) TEBLİĞİ İÇİNDEKİLER BİRİNCİ BÖLÜM 1 Amaç, Kapsam ve Tanımlar 1 Madde 1 - Amaç 1 Madde 2 - Kapsam 1 Madde 3 - Tanımlar 1 İKİNCİ BÖLÜM 2 UBAN Yapısı,
DetaylıDERS 1. ki De i kenli Do rusal Denklem Sistemleri ve Matrisler
DERS ki De i kenli Do rusal Denklem Sistemleri ve Matrisler.. Do rusal Denklem Sistemleri. Günlük a amda a a dakine benzer pek çok problemle kar la r z. Problem. Manavdan al veri eden bir mü teri, kg armut
DetaylıSatış Amaçlı Elde Tutulan Duran Varlıklar ve Durdurulan Faaliyetlere İlişkin Türkiye Finansal Raporlama Standardı (TFRS 5)
Birsen Özdemir - Müdür / Audit Satış Amaçlı Elde Tutulan Duran Varlıklar ve Durdurulan Faaliyetlere İlişkin Türkiye Finansal Raporlama Standardı (TFRS 5) Amaç (a) Satış amaçlı elde tutulan olarak sınıflandırılma
Detaylı1.0. OTOMATİK KONTROL VANALARI UYGULAMALARI
1.0. OTOMATİK KONTROL VANALARI UYGULAMALARI Otomatik kontrol sistemlerinin en önemli elemanları olan motorlu vanaların kendilerinden beklenen görevi tam olarak yerine getirebilmeleri için, hidronik devre
DetaylıDENEY 4 KUVVETLİ ASİT İLE KUVVETLİ BAZ TİTRASYONU
DENEY 4 KUVVETLİ ASİT İLE KUVVETLİ BAZ TİTRASYONU 4.1. AMAÇ Asit ve baz çözeltilerinin hazırlanması, nötralleşme tepkimelerinin yapılışlarının öğrenilmesi. 4.2.TEORİ Asit ve baz kavramı günlük hayatta
DetaylıTEKNOLOJİNİN BİLİMSEL İLKELERİ. Öğr. Gör. Adem ÇALIŞKAN
TEKNOLOJİNİN BİLİMSEL İLKELERİ 2 Malzeme İnsanların ihtiyaçlarını karşılayan her şeye MALZEME denir. Teknik anlamda malzemenin tanımı ise Üretim yapmak için kullanılan taşınabilir her türlü araç ve gerece
DetaylıBISTEP nedir? BISTEP ne yapar?
BISTEP nedir? BISTEP, şirketlerin kurumsallaşma sürecine destek olmak amacıyla Borsa İstanbul ve Koç Üniversitesi tarafından tasarlanmış bir programdır. Program, şirketlerin kurumsallaşma basamaklarını
DetaylıX +5 iyonunda; n = p + 1 eflitli i vard r. ATOM VE PER YOD K CETVEL ÖRNEK 15: ÖRNEK 16:
A ÖRNEK 15: I. X +5 iyonunun proton say s, nötron say s ndan 1 eksiktir II. 14 Y 2 iyonunun elektron say s, X +5 iyonunun elektron say s ndan 6 fazlad r Buna göre X elementinin izotopunun atom ve kütle
DetaylıDoç. Dr. Cengiz ÇETİN, BEK166 Taş Malzeme Bilgisi ve Bozulmalar Ders Notu DERS 9
DERS 9 Resim 1. Kapadokya - Zelve Vadisi nde bir peri bacası. (, Kapadokya, 2012) 4. TAŞ ESERLERDE BOZULMA TÜR VE NEDENLERİ Koruma biliminde taş eserlerde bozulma terimi, doğal taşların bünyesinde taşın
DetaylıAĞRI İBRAHİM ÇEÇEN ÜNİVERSİTESİ FEN-EDEBİYAT FAKÜLTESİ BİTİRME TEZİ YÖNERGESİ
Amaç AĞRI İBRAHİM ÇEÇEN ÜNİVERSİTESİ FEN-EDEBİYAT FAKÜLTESİ BİTİRME TEZİ YÖNERGESİ I. BÖLÜM GENEL Madde 1- Bu yönergenin amacı, Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesinden mezun olacak öğrencilerin
DetaylıKAMU İHALE KANUNUNA GÖRE İHALE EDİLEN PERSONEL ÇALIŞTIRILMASINA DAYALI HİZMET ALIMLARI KAPSAMINDA İSTİHDAM EDİLEN İŞÇİLERİN KIDEM TAZMİNATLARININ
8 Şubat 2015 PAZAR Resmî Gazete Sayı : 29261 YÖNETMELİK Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığından: KAMU İHALE KANUNUNA GÖRE İHALE EDİLEN PERSONEL ÇALIŞTIRILMASINA DAYALI HİZMET ALIMLARI KAPSAMINDA BİRİNCİ
DetaylıMADDE 2 (1) Bu Yönetmelik, 20/6/2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamında yer alan işyerlerini kapsar.
18 Haziran 2013 Tarihli Resmi Gazete Sayı: 28681 Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığından: İŞYERLERİNDE ACİL DURUMLAR HAKKINDA YÖNETMELİK BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1 (1)
DetaylıPATOLOJİ DERNEKLERİ FEDERASYONU ETİK YÖNERGE TASLAĞI. GEREKÇE: TTB UDEK kararı gereğince, Federasyon Yönetim
PATOLOJİ DERNEKLERİ FEDERASYONU ETİK YÖNERGE TASLAĞI GEREKÇE: TTB UDEK kararı gereğince, Federasyon Yönetim Kurulunun önerileri doğrultusunda bu çalışma yapılmıştır. GENEL KONULAR: Madde 1.Tanım: 1.1.
DetaylıTEMEL İSTATİSTİK KAVRAMLAR
TEMEL İSTATİSTİK KAVRAMLAR Y.Doç.Dr. İbrahim Turan Mart 2011 İSTATİSTİK NEDİR? Bir olay veya olguyu sayısal verilere dayanarak açıklamaktır. Metod Olarak İstatistik: İstatistiğe konu olabilen olaylara
DetaylıÖLÇÜ TRANSFORMATÖRLERİNİN KALİBRASYONU VE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR
447 ÖLÇÜ TRANSFORMATÖRLERİNİN KALİBRASYONU VE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR Hüseyin ÇAYCI Özlem YILMAZ ÖZET Yasal metroloji kapsamında bulunan ölçü aletlerinin, metrolojik ölçümleri dikkate alınmadan
DetaylıDavranışçı Yaklaşımda Öğrenme Kuramları
Davranışçı Yaklaşımda Öğrenme Kuramları K LASİK K O ŞULLA M A : I. PAVL O V E D İMSE L K O ŞULLAMA: B U R K HUS F R E D E R IC SKıNNER KLASİK KOŞULLAMA Pavlov un, köpeklerin mide ve tükürük salgılarını
DetaylıBiresin CR120 Kompozit reçine sistemi
Ürün Bilgi Formu Versiyon 07 / 2010 Biresin CR120 Kompozit reçine sistemi Tooling & Composites Kullanma yerleri Vakum infüzyon ve enjeksiyon için Özellikle yüksek sıcaklık dayanımı gerektiren uygulamalarda
DetaylıProf. Dr. Ahmet TUTAR Organik Kimya Tel No: 2956040 Oda No: 813
Prof. Dr. Ahmet TUTAR Organik Kimya Tel No: 2956040 Oda No: 813 Organik moleküllerin üç boyutlu yapılarını ve özelliklerini inceleyen kimya dalına Stereokimya adı verilir. Aynı molekül formülüne sahip
DetaylıSoru3) 2KMnO 4 5H 2 C 2 O 4 3H 2 SO 4 K 2 SO 4 2MnSO 4 10CO 2 8H 2 O
Soru 1) Mn(OH) 2 (k) H 3 AsO 4 (suda) Mn 3 (AsO 4 ) 2 (k) H 2 O(s) Yukarıdaki kimyasal tepkime en küçük tamsayılarla denkleştirilirse su molekülünün katsayısı kaç olur? a) 6 b) 2 c)12 c) 3 < Soru3) 2KMnO
DetaylıMAK 4026 SES ve GÜRÜLTÜ KONTROLÜ. 6. Hafta Oda Akustiği
MAK 4026 SES ve GÜRÜLTÜ KONTROLÜ 6. Hafta Oda Akustiği Sesin Oda İçerisinde Yayınımı Akustik olarak sesin odada yayınımı için, sesin dalga boyunun hacmin boyutlarına göre oldukça küçük olması gerekmektedir.
DetaylıOlasılık ve İstatistik Dersinin Öğretiminde Deney ve Simülasyon
Olasılık ve İstatistik Dersinin Öğretiminde Deney ve Simülasyon Levent ÖZBEK Fikri ÖZTÜRK Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi İstatistik Bölümü Sistem Modelleme ve Simülasyon Laboratuvarı 61 Tandoğan/Ankara
DetaylıKesirler. Yrd.Doç. Dr. Güney HACIÖMEROĞLU BAHAR 2011
Kesirler Yrd.Doç. Dr. Güney HACIÖMEROĞLU BAHAR 2011 Kesirler Kesirlere neden ihcyaç duyarız? Neden gereklidir? Kesirler Doğal sayılarla ifade edemeyeceğimiz değerleri ifade ihcyacından kesir kavramı doğmuştur.
DetaylıMADDE 3 (1) Bu Yönetmelik, 4/11/1981 tarihli ve 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 14 ve 49 uncu maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır.
AĞRI İBRAHİM ÇEÇEN ÜNİVERSİTESİ YABANCI DİLLER YÜKSEKOKULU EĞİTİM, ÖĞRETİM VE SINAV YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1 (1) Bu Yönetmeliğin amacı Ağrı İbrahim Çeçen
DetaylıTürk Musikisinde Makamların 53 Ton Eşit Tamperamana Göre Tanımlanması Yönünde Bir Adım
Türk Musikisinde Makamların 53 Ton Eşit Tamperamana Göre Tanımlanması Yönünde Bir Adım Türk musikisinde makam tanımları günümüzde çoğunlukla Çargâh makamı temelinde 24 perdeli Arel Ezgi Uzdilek () sistemine
DetaylıMühendislikte Deneysel Metodlar I Dersi Deney Föyü
Mühendislikte Deneysel Metodlar I Dersi Deney Föyü Uygulama Alanı Uygulama Alt Alanı Toplam Uygulama Uzunluğu (Saat) : Uygulamayı Yapacak Görevli: Yapılacağı Yer Kaynak Elektrot Kaynağı 4 Saat Yrd. Doç
DetaylıPAS oyununda, kırmızı (birinci oyuncu) ve beyaz (ikinci oyuncu) şeklinde adlandırılan 2 oyuncu vardır. Oyun şu şekilde oynanır:
PAS (PArola Serisi) Kişi Sayısı: 2 Yaş grubu: 10 yaş ve üstü Oyun Türü: Şifreleme PAS oyununda, kırmızı (birinci oyuncu) ve beyaz (ikinci oyuncu) şeklinde adlandırılan 2 oyuncu vardır. Oyun şu şekilde
Detaylı01 OCAK 2015 ELEKTRİK AKIMI VE LAMBA PARLAKLIĞI SALİH MERT İLİ DENİZLİ ANADOLU LİSESİ 10/A 436
01 OCAK 2015 ELEKTRİK AKIMI VE LAMBA PARLAKLIĞI SALİH MERT İLİ DENİZLİ ANADOLU LİSESİ 10/A 436 ELEKTRİK AKIMI VE LAMBALAR ELEKTRİK AKIMI Potansiyelleri farklı olan iki iletken cisim birbirlerine dokundurulduğunda
DetaylıKİMYASAL OKSİJEN İHTİYACI (KOİ) ANALİZ YÖNTEMİ
S a y f a 1 KİMYASAL OKSİJEN İHTİYACI (KOİ) ANALİZ YÖNTEMİ YÖNTEMİN ESASI VE PRENSİBİ Kimyasal Oksijen İhtiyacı (KOİ) kontrollü şartlar altında numune ile reaksiyona giren oksitleyicilerin miktarı olarak
DetaylıOPERATÖRLER BÖLÜM 4. 4.1 Giriş. 4.2. Aritmetik Operatörler
BÖLÜM 4. OPERATÖRLER 4.1 Giriş Turbo Pascal programlama dilinde de diğer programlama dillerinde olduğu gibi operatörler, yapılan işlem türüne göre aritmetik, mantıksal ve karşılaştırma operatörleri olmak
DetaylıDEZENFEKSİYON TEKNİK TEBLİĞİ
Orman ve Su İşleri Bakanlığından: DEZENFEKSİYON TEKNİK TEBLİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM Maksat, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Maksat MADDE 1 (1) Bu Tebliğin maksadı, küçük yerleşim yerlerinde son kullanıcıya ulaşan
DetaylıSoma Belediye Başkanlığı. Birleşme Raporu
Soma Belediye Başkanlığı Birleşme Raporu 2012 i GİRİŞ 1 MEVZUAT 2 2 SOMA NIN NÜFUSU 3 SOMA-TURGUTALP ARASINDAKİ MESAFE 4 GENEL İMAR DURUMU 5 TEMEL ALT YAPI HİZMETLERİ 8 DİĞER HUSUSLAR 13 25. Coğrafi Durum;
Detaylıhttp://acikogretimx.com
2009 VS 1321-1. Maliyet gideri ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? MLiYET MUHSEBESi 3. işletmede, (Y) Cinsi malzeme ile ilgili ayına ilişkin bilgiler şöyledir: ) işletmenin sahip olduğu
DetaylıEKONOMİ POLİTİKALARI GENEL BAŞKAN YARDIMCILIĞI Şubat 2014, No: 85
EKONOMİ POLİTİKALARI GENEL BAŞKAN YARDIMCILIĞI Şubat 2014, No: 85 i Bu sayıda; 2013 Cari Açık Verileri; 2013 Aralık Sanayi Üretimi; 2014 Ocak İşsizlik Ödemesi; S&P Görünüm Değişikliği kararı değerlendirilmiştir.
DetaylıBilardo: Simetri ve Pisagor Teoremi
Bilardo: Simetri ve Pisagor Teoremi Meral Tosun 30 Ağustos 2015 Bilardo, uzunluğu genişliğinin iki katı olan masalarda en az 3 top ile oynanır. Oyundaki toplam top sayısına ve vuruş kurallarına göre değişik
DetaylıANALİTİK KİMYA UYGULAMA II GİRİŞ
ANALİTİK KİMYA UYGULAMA II GİRİŞ 14.02.2017 KANTİTATİF ANALİTİK KİMYA PRATİKLERİ Kantitatif analiz yöntemleri, maddenin miktar tayinlerine dayalı analiz yöntemleridir. Günümüzde miktar tayinine yönelik
DetaylıALES / İLKBAHAR 2008 DİKKAT! SORU KİTAPÇIĞINIZIN TÜRÜNÜ "A" OLARAK CEVAP KÂĞIDINA İŞARETLEMEYİ UNUTMAYINIZ. SAYISAL BÖLÜM SAYISAL-2 TESTİ
LES / İLKHR 008 İKKT! SORU KİTPÇIĞINIZIN TÜRÜNÜ "" OLRK EVP KÂĞIIN İŞRETLEMEYİ UNUTMYINIZ. SYISL ÖLÜM SYISL- TESTİ Sınavın bu bölümünden alacağınız standart puan, Sayısal ğırlıklı LES Puanınızın (LES-SY)
DetaylıTİTRASYON. 01/titrasyon.html
7. HAFTA Titrasyon TİTRASYON Derişi i bilinen bir çözelti ASİT-BAZ) ile tepkimeye giren derişi i bilinmeyen çözeltinin ASİT-BAZ) iktarı ı ve konsantrasyonunun belirlenmesidir. Bir titrasyonda türlerden
DetaylıT.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI KİMYA TEKNOLOJİSİ ARJANTOMETRİ 524KI0051
T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI KİMYA TEKNOLOJİSİ ARJANTOMETRİ 524KI0051 Ankara, 2011 Bu modül, mesleki ve teknik eğitim okul/kurumlarında uygulanan Çerçeve Öğretim Programlarında yer alan yeterlikleri kazandırmaya
Detaylı