EŞEYE BAĞLI KALITIM. ÜNİTE 2 KALITIMIN GENEL İLKELERİ BÖLÜM 1 Kalıtım ve Biyolojik Çeşitlilik
|
|
- Aysun Özer
- 7 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 EŞEYE BAĞLI KALITIM Cinsiyeti belirleyen kromozomlar X ve Y kromozomlarıdır. Bu kromozomların üzerinde yer alan genlere eşeye bağlı genler denir. Bu genler dişilerde X kromozomları, erkeklerde ise X ve Y kromozomları üzerinde taşınır. X X X Y Yukarıdaki şekilde de görüldüğü gibi dişilerdeki X gonozomları tam homologtur. Bu yüzden dişilerde tüm özellikler iki genle belirlenir. Erkeklerde ise X ve Y gonozomları tam homolog değildir. Bu yüzden erkeklerin X ve Y gonozomlarının homolog olmayan kısımlarında taşınan özellikler tek bir genle belirlenir. Başka bir ifadeyle, bu kısımlarda taşınan özellikler tek bir alel ile kontrol edilir. III I X kromozomu Hemofili Renk körlü ü Tam renk körlü ü Retinitis pigmentosa II I Y kromozomu Bal k pulluluk Yap fl k parmakl l k K ll kulak ÜNİTE 2 KALITIMIN GENEL İLKELERİ BÖLÜM Kalıtım ve Biyolojik Çeşitlilik I X ve Y nin homolog bölgesi: Bu kısımda taşınan özellikler biri anneden diğeri babadan gelen iki genle belirlenir. Bu özellikler hem dişi hem erkeklerde görülür. II Y kromozomunun homolog olmayan bölgesi: Bu kısımda taşınan özellikler babadan gelen tek bir gen ile belirlenir. Bu özellikler sadece erkeklerde görülür. Babada varsa erkek çocukta mutlaka görülür. Örneğin kulaklarında kıl bulunan bir babanın tüm erkek çocuklarının kulaklarında da kıl bulunur. III X kromozomunun homolog olmayan bölgesi: Bu kısımda taşınan özellikler hem dişi hem erkeklerde görülür. Dişilerde iki genle belirlenirken, erkeklerde tek gen ile belirlenir. X kromozomuna bağlı karakterler doğrudan babadan oğula geçemez. Çünkü babadan oğula sadece Y kromozomu aktarılır. 4
2 ÜNİTE 2 KALITIMIN GENEL İLKELERİ BÖLÜM Kalıtım ve Biyolojik Çeşitlilik Ishihara renk körü kartı: Kırmızı yeşil renk körü bireyler, normal görüşlü bireylerin gördüğü 8 rakamı yerine 3 rakamını görürler. Cinsiyete bağlı kalıtım X kromozomuna bağlı kalıtım ve Y kromozomuna bağlı kalıtım olmak üzere iki grupta incelenir.. X Kromozomuna Bağlı Kalıtım: X kromozomu üzerinde bulunan genler çekinik ya da baskın olabilir. a. X Kromozomuna Bağlı Çekinik Genlerin Kalıtımı: X kromozomuna bağlı çekinik genlerin kalıtımı ile ilgili en iyi bilinen iki örnek kırmızı yeşil renk körlüğü ve hemofilidir. Kırmızı yeşil renk körlüğü: X kromozomunun homolog olmayan kısmında taşınan çekinik bir gen ile belirlenir. Bu tip renk körü olan bireyler, kırmızı ve yeşil renkleri ayırt edemezler. Kalıtsal bir hastalıktır. Renk körlüğü çekinik bir gen olduğundan r harfi ile simgelenir. X kromozomu üzerinde taşındığından normal görme geni X R, renk körlüğü geni ise X r ile gösterilir. Dişilerde iki tane X kromozomu bulunduğundan X r X r genotipindeki bireyler renk körü olurken, X R X r genotipindeki bireyler taşıyıcıdır. Erkeklerde ise bir tane X kromozomu bulunduğundan X r Y genotipindeki bireyler renk körü, X R Y genotipindeki bireyler ise normal görüşlü olur. Eşey Genotip Fenotip X R X R Normal XDişi R : Normal görme geni X R X r X r : Renk körü geni Erkek X r X r X R Y X r Y Taşıyıcı Renk körü Normal Renk körü Dişi ve erkeklerde renk körlüğü bakımından genotip ve fenotip durumları Renk körlüğü X kromozomu üzerinde taşındığından erkek çocuklar renk körü genini sadece anneden alır. Kız çocuklar ise bu geni hem anne hem de babadan alırlar. Bu nedenle anne renk körü ise erkek çocukların hepsi renk körü olur. Kız çocuk renk körü ise baba da renk körüdür. Soru Renk körlüğü bakımından taşıyıcı anne ile sağlam babanın renk körü bir çocuğunun olma olasılığı kaçtır? P: G: F: 4 ^ hxrxr x XRY] g 2 XR Xr x XR Y XRXR X R X r X RY X ry Yukarıda görüldüğü gibi bu ailenin renk körü bir çocuğunun olma olasılığı /4 tür. 42
3 A kan grubunda renk körü olmayan bir anne ile B kan grubunda renk körü bir babanın O kan grubunda renk körü bir erkek çocukları doğmuştur. Bu aile ile ilgili aşağıdaki soruları cevaplayınız. a) Anne ve babanın genotiplerini bulunuz. b) Bu ailenin A kan grubunda renk körü bir kız çocuğunun doğma olasılığını hesaplayınız. Hemofili: Kan pıhtılaşması için gerekli olan bir ya da daha fazla proteinin eksikliğinde ortaya çıkan kalıtsal bir hastalıktır. X kromozomunun homolog olmayan kısmında taşınan çekinik bir gen (h) ile belirlenir. Dişlilerde X h X h genotipindeki, erkeklerde ise X h Y genotipindeki bireyler hemofili hastası olur. Dişi Erkek Hemofili olmayan anne ve babanın hemofili çocukları doğmuştur. Buna göre; I. Anne X H X h genotipindedir. II. Kız çocuklarında hemofili hastalığı görülmez. III. Hemofili olmayan bir çocuklarının olma olasılığı 3/4 tür. yorumlarından hangileri yapılabilir? Eşey Genotip Fenotip X H X H Normal X H X h X h : Hemofili geni X h X h X H Y X h Y Taşıyıcı Hemofili Normal Hemofili Soru a) Bu ailede O kan grubunda renk körü bir erkek çocuğun doğabilmesi için annenin AOX R X r, babanın ise BOX r Y genotipinde olması gerekir. b) P: AO x BO Gametler: F: P: Gametler: XRXr x Xr Y XR Xr Xr Y XRXr XrXr XRY Xr X H : Normal gen Dişi ve erkek bireylerde hemofili bakımından genotip ve fenotip durumları 2 A 2 O AB AO B 2 O BO OO 4 4 Bu ailenin A kan grubunda bir çocuğunun olma ihtimali /4, renk körü bir kız çocuklarının olma ihtimali de /4 tür. Buna göre bu ailede A kan grubunda renk körü bir kız çocuğun doğma ihtimali 4 4 = 6 dir. dır. Soru Hemofili olmayan anne ve babanın hemofili çocukları doğduğuna göre anne X H X h, baba ise X H Y genotipindedir. P: XHXh x XH Y Gametler: XH Xh XH Y F: X H X H X H X h X H Y X Y h Normal difli Taflıyıcı difli Normal erkek Hemofili erkek Çaprazlama sonuçlarından görüldüğü gibi bu ailenin kız çocukları hemofili olamaz. Hemofili olmayan bir çocuklarının olma olasılığı ise 3/4 tür. I, II ve III Y ÜNİTE 2 KALITIMIN GENEL İLKELERİ BÖLÜM Kalıtım ve Biyolojik Çeşitlilik 43
4 ÜNİTE 2 KALITIMIN GENEL İLKELERİ BÖLÜM Kalıtım ve Biyolojik Çeşitlilik : Difli birey : Erkek Yukarıdaki soyağacında hemofili bireyler taralı olarak verilmiştir. Buna göre; I. numaralı birey taşıyıcıdır. II. 3 numaralı birey hastalık genini 2 numaralı bireyden almıştır. III. 4 numaralı birey X H X H genotipinde olabilir. yorumlarından hangileri yapılabilir? Duchenne kas distrofisi: X kromozomunun homolog olmayan kısmında taşınan çekinik bir genle belirlenir. Hastalığın ortaya çıkmasına, kaslarda normal olarak bulunması gereken bir proteinin yokluğu neden olur. Bu hastalığa sahip bireylerin kasları gün gittikçe zayıflar ve hasta yirmili yaşlarda ölür. b. X Kromozomuna Bağlı Baskın Genlerin Kalıtımı: X kromozomuna bağlı baskın genlerin ortaya çıkardığı özellikler dişilerde erkeklere göre daha yaygın olarak görülür. X kromozomuna bağlı baskın özelliklere bozuk dentin hastalığı örnek olarak verilebilir. Bu hastalığa sahip bireylerde dişteki dentin maddesi tam oluşmadığından çarpık diş yapısı görülür. Bozuk dentine neden olan baskın geni D ile gösterelim. Dişilerin hasta olması için X kromozomlarından sadece biri üzerinde bozuk dentin genini (D) taşıması yeterlidir. Buna göre, hasta bir dişinin genotipi X D X D veya X D X d olabilir. Erkeğin hasta olması için anneden D genini almış olması gerekir (X D Y). Cinsiyet Fenotip Genotip Bozuk dentin (Homozigot) X D X D Dişi Bozuk dentin (Heterozigot) X D X d Normal X d X d Erkek Bozuk dentin X D Y Normal X d Y Bozuk dentin hastalığı bakımından dişi ve erkek bireylerin fenotip ve genotip durumları Soru Soru 2 X H X h X h Y : Difli birey : Erkek 3 4 X h Y X H X h 3 numaralı bireyin hemofili olabilmesi için numaralı birey taşıyıcı olmalıdır. Erkek çocuklar hemofili genini anneden alırlar. Buna göre 3 numaralı birey hemofili genini 2 numaralı bireyden değil, numaralı bireyden almıştır. 4 numaralı birey bir X genini babasından alacağından X H X H genotipinde olamaz. Yalnız I Sağlam bir anne ile bozuk dentinli bir babanın doğacak kız ve erkek çocuklarının bozuk dentinli olma olasılığı kaçtır? P: G: ^ h XdXd x XD Y] g Xd x XD Y 2 2 F: X D X d 2 X d Y 2 Yukarıda da görüldüğü gibi bu ailenin erkek çocukları normal iken, kız çocukları bozuk dentinli olur. 44
5 Hem kız hem de erkek çocukları renk körü olabilen bir aile ile ilgili, I. Anne renk körüdür. II. Baba renk körüdür. III. Annede renk körlüğü geni vardır. yargılarından hangileri kesin olarak doğrudur? ABRrX H X h genotipindeki anne ile BORrX H Y genotipindeki bir babanın ARh + kan grubunda hemofili bir erkek çocuğunun olma olasılığı kaçtır? a özelliği X kromozomunun homolog olmayan kısmında taşınan çekinik bir hastalıktır. Bu özellik bakımından taşıyıcı bir anne ile hasta bir babanın sağlıklı bir çocuklarının olma olasılığı kaçtır? M K N P L R : Difli birey : Erkek Yukarıdaki soyağacında renk körü olan bireyler taralı olarak verilmiştir. Bu soyağacı ile ilgili, I. M ve N nin evliliğinden doğacak tüm erkek çocuklar renk körü olur. II. K renk körlüğü bakımından taşıyıcıdır. III. P ve R nin evliliğinden doğacak erkek çocukların hiçbirinde renk körlüğü görülemez. IV. M ve N nin evliliğinden doğacak tüm kız çocuklar renk körlüğü bakımından taşıyıcıdır. yorumlarından hangilerinin doğruluğu kesin değildir? Bir ailenin kız çocuklarının renk körü olabilmesi için babanın renk körü olması şarttır. Erkek çocuklar renk körü genini anneden aldığı için annede renk körlüğü geni mutlaka bulunmalıdır. Anne taşıyıcı da olabileceği için annenin renk körü olması zorunlu değildir. II ve III M K N P L R Yalnız III ÜNİTE 2 KALITIMIN GENEL İLKELERİ BÖLÜM Kalıtım ve Biyolojik Çeşitlilik 45
6 ÜNİTE 2 KALITIMIN GENEL İLKELERİ BÖLÜM Kalıtım ve Biyolojik Çeşitlilik : Difli birey : Erkek Yukarıdaki soyağacında hemofili olan bireyler taralı olarak verilmiştir. Buna göre; I. Hastalık geni numaralı bireyden 4 numaralı bireye, 4 numaralı bireyden de 6 numaralı bireye geçmiştir. II. 5 numaralı bireyin genotipi tam olarak bulunamaz. III. 3 ve 7 numaralı bireyler hemofili bakımından taşıyıcıdır. yorumlarından hangileri doğrudur? Aile no. çocuk 2. çocuk I Renk körü erkek Renk körü kız II Sağlam erkek Taşıyıcı kız III Renk körü kız Sağlam erkek Yukarıdaki tabloda üç farklı ailenin. ve 2. çocuklarının renk körlüğü ile ilgili fenotipleri verilmiştir. Tabloya göre hangi ailelerdeki anne ve babanın renk körlüğü ile ilgili genotipleri kesin olarak belirlenebilir? : Difli birey : Erkek X H X h X H Y X H X h X h Y X H X H ya da X H X h X h Y X H X h Hemofili X kromozomunun homolog olmayan kısmında taşınan çekinik bir hastalıktır. Erkek bireyler X kromozomunu anneden aldığından, 6 numaralı birey hemofili genini 4 numaralı bireyden değil, 3 numaralı bireyden almıştır. 5 numaralı birey X H X H ya da X H X h genotipinde olabilir. 3 ve 7 numaralı bireyler ise X H X h genotipindedir. 2 II ve III Yalnız III Yukarıdaki soyağacında taralı olan bireylerin fenotipinde X e bağlı çekinik bir özellik görülmüştür. a) Kaç numaralı bireyler mutasyon sonucu oluşmuştur? b) Kaç numaralı erkek bireyin gamet oluşumu sırasında mutasyon gerçekleşmiştir? a) 5 ve 7 b) 2 46
7 2. Y Kromozomuna Bağlı Kalıtım: Balık pulluluk, kulak kıllığı ve yapışık parmaklılık Y kromozomunun homolog olmayan kısmında taşınan özelliklere örnek olarak verilebilir. Bu özellikler sadece erkeklerde görülür ve tek gen ile kontrol edilir. Erkek çocuklar Y kromozomunu babalarından aldığından, babada görülen özellik erkek çocukta da görülür. Bu durumda Y kromozomunun homolog olmayan bölgesinde taşınan özelliğin baskın ya da çekinik olması farketmez. Yapışık parmaklılıkta, bireyin ikinci ve üçüncü ayak parmakları ördeklerde olduğu gibi bir zarla birbirine bağlanmıştır. Balık pullulukta, bireyin vücudunu örten deri balık puluna benzer şekilde kuruyup kalınlaşır. Yapışık parmaklılık gibi balık pulluluk da Y kromozomunun homolog olmayan kısmında taşındığından bireyin erkek çocukları ve erkek torunlarında da görülür. Bu hastalığın mutasyon sonucu oluştuğu varsayılır. Aşağıda balık pullu bir erkeğin soyağacı verilmiştir. Akraba Evliliği Balık pullu bir erkeğin soyağacı : Difli : Balık pullu erkek Aralarında kan bağı olan kişiler arasında yapılan evliliklere akraba evliliği denir. Akraba evliliği, zararlı olan baskın ve çekinik genlerin bir araya gelme olasılığını artırdığından kalıtsal hastalıkların görülme sıklığını da artırır. Kalıtsal hastalıkların çoğu çekinik genler ile taşınır. Bu hastalıkların ortaya çıkması için iki hastalık geninin yan yana gelmesi yani homozigot durumda olması gerekir. Hastalığa yol açan çekinik alel çok nadir olduğu zaman, aynı zararlı aleli taşıyan iki bireyin karşılaşıp evlenme ihtimali çok düşüktür. Fakat akraba evliliklerinde hastalığa neden olan genlerin yan yana gelme olasılığı artar. Bunun sonucunda genetik olarak kusurlu çocuklara sahip olma ihtimali artar. ÜNİTE 2 KALITIMIN GENEL İLKELERİ BÖLÜM Kalıtım ve Biyolojik Çeşitlilik Yapılan araştırmalar, insanlardaki yakın akraba evliliklerinin kalıtsal hastalık riskini artırdığını ortaya koymaktadır. Çoğu zararlı alel, oldukça şiddetli etkiye sahiptir ve doğumdan önce homozigot embriyoların kendiliğinden düşürülmesine neden olur. Pek çok toplum ve kültürde yakın akraba evliliklerini yasaklayan kanunlar ya da tabular vardır. Bu tip kurallar bir çok popülasyonda büyük bir olasılıkla yıllar boyunca yapılan gözlemler sonucu yakın akraba evliliklerinin doğum öncesi kayıplara ve doğum sonrası bazı özürlere neden olduğunun anlaşılması ile ortaya çıkmıştır. Ayrıca, sosyal ve ekonomik etkenler de yakın akraba evliliklerine karşı olan yasa ve geleneklerin gelişmesinde etkili olmuştur. 47
8 ÜNİTE 2 KALITIMIN GENEL İLKELERİ BÖLÜM Kalıtım ve Biyolojik Çeşitlilik Y kromozomunun homolog olmayan kısmında taşınan balık pulluluk hastalığı ile ilgili, I. Erkek bireylerde tek gen ile fenotipe yansır. II. Dişilerde homozigot durumda iken etkisini fenotipte gösterir. III. Babada var ise erkek çocukta mutlaka görülür. yargılarından hangileri doğrudur? a özelliği Y kromozomunun homolog olmayan kısmında taşınan çekinik bir genin kontrolünde ortaya çıkmaktadır. Buna göre a özelliğini fenotipinde taşıyan bir babanın kız ve erkek çocuklarının fenotipinde bu özelliğin görülme olasılığı kaçtır? : Difli birey : Erkek Yukarıdaki soyağacında taralı olan bireyler belirli bir özelliği fenotipinde göstermektedir. Soyağacında aktarılan bu özellik, I. X e bağlı çekinik, II. otozomal çekinik, III. Y ye bağlı çekinik genlerinden hangileri ile taşınıyor olabilir? : Difli birey : Erkek Balık pulluluk Y kromozomunun homolog olmayan kısmında taşındığına göre sadece erkeklerde görülür ve tek bir genin kontrolünde etkisini fenotipte gösterir. Erkek çocuklar Y kromozomunu babalarından aldığı için baba balık pullu ise tüm erkek çocukları balık pullu olur. I ve III kız: 0, erkek: I, II ve III : Difli birey : Erkek Yukarıdaki soyağacında taralı olan bireyler belirli bir özelliği fenotipinde göstermektedir. Soyağacında aktarılan bu özellik, I. X e bağlı çekinik, II. Y ye bağlı çekinik, III. X e bağlı dominant genlerinden hangileri ile aktarılıyor olabilir? Yalnız I 48
9 Varyasyonun diğer bir nedeni de mutasyonlardır. Kromozomlar üzerindeki genlerde meydana gelen değişimlere mutasyon denir. Mutasyonların çoğu ölümcüldür. Bunlara öldürücü (letal) mutasyon denir. Mutasyonların çok az bir kısmı yararlıdır. Radyasyon, ultraviyole, bazı ışınlar (X, gama, beta), nitrik asit, hardal gazı, formaldehit, uyuşturucular ve bazı ilaçlar mutasyona neden olabilir. Mutusyona neden olan faktörlere mutajen denir. Kromozom sayısı ve yapısındaki değişiklikler kromozom mutasyonları olarak adlandırılır. KROMOZOM SAYISINDAKİ DEĞİŞMELER KALITIMIN GENEL İLKELERİ Aynı türe ait bireyler arasındaki farklılıklara varyasyon denir. Varyasyonlar kalıtsal olduğundan nesilden nesile aktarılabilir. Tür içindeki varyasyon mayoz bölünme, döllenme ve mutasyon gibi olaylar sonucunda artar. Mayoz bölünme sırasında meydana gelen kromozomların bağımsız dağılması ve krossing over olayları tür içinde yeni gen kombinasyonlarının ortaya çıkmasını sağlar. Döllenmenin rastgele olma özelliği, mayozdan gelen kalıtsal varyasyonlara katkı sağlar. ÜNİTE 2 VARYASYONLAR Mayoz bölünme sırasında ana hücredeki kromozomlar gametlere eşit olarak dağıtılır. Fakat bazı bölünmelerde gerçekleşen ayrılmama olayı ile bu durum bozulur ve kromozom sayısı bir fazla (n + ) ya da bir eksik (n ) olan gametler oluşur. Dolayısıyla kromozom sayısı normalden eksik ya da fazla olan bireylerin meydana gelmesine yol açabilir. Bu olay genelde mayoz I sırasında homolog kromozomların ayrılmaması sonucu oluşur. Nadiren mayoz II sırasında kardeş kromatidler de ayrılmayabilir. Ayrılmama olayı otozom ve gonozom kromozomlarda görülebilir. BÖLÜM Mayoz I Kalıtım ve Biyolojik Çeşitlilik Ayr lmama Mayoz II Ayr lmama Gametler n+ n+ n n n+ n n n Kromozom sayısı (a) Mayoz I de homolog kromozomlar n ayr lmamas (b) Mayoz II de kardefl kromatitlerin ayr lmamas Mayoz bölünme sırasında gerçekleşen ayrılmama olayı sonucunda kromozom sayısı (n + ) ya da (n ) olan gametler oluşur. Otozomlarda Ayrılmama: Genellikle 3, 8, 2 ve 22. kromozom çiftlerinde görülür. En fazla ayrılmamaya 2. kromozom çiftinde rastlanır. Genelde 40 yaşın üstündeki kadınlarda bu kromozom çiftinin ayrılmaması sonucunda 24 ve 22 kromozomlu yumur49
10 ÜNİTE 2 KALITIMIN GENEL İLKELERİ BÖLÜM Kalıtım ve Biyolojik Çeşitlilik talar oluşur. 24 kromozomlu yumurtalar normal bir spermle döllendiğinde 47 kromozomlu dişi ya da erkek çocuklar oluşur. 22 kromozomlu yumurtalar normal bir spermle dölenmesiyle oluşan 45 kromozomlu zigot ise ölür. P : Gametler : 23 + X 44 + XX 2 + X ve 3 döllenirse: 45 + XX (Mongol dişi) ve 4 döllenirse: 45 + XY (Mongol erkek) 2 ve 3 döllenirse: 43 + XX (Ölür) 2 ve 4 döllenirse: 43 + XY (Ölür) XY 22 + X 22 + Y kromozomlu bireylerde ortaya çıkan bu duruma Down sendromu (mongolizm) adı verilir. Bunun sebebi, bu sendromu ilk defa 866 yılında John Langdon Down ın tanımlamasıdır. Bu bireyler geniş yüzlü, kısa parmaklı ve zeka geriliğine sahip olurlar. Genelde kısır olup, yaşam süreleri normal bireylere göre daha kısadır X X Down sendromu: (a) Down sendromlu bir bireyin karyotipi. Şekilde de görüldüğü gibi üç adet 2. kromozom içerirler. (b) Down sendromunun karakteristik yüz özelliklerini gösteren bir çocuk Klinefelter sendromlu (44 + XXY) bir bireyin karyotipi. Gonozomlarda Ayrılmama: Mayoz bölünme sırasında gonozomların ayrılmaması sonucu iki gonozom içeren ya da gonozom içermeyen gametler oluşur. Örneğin dişilerdeki XX gonozomlarının ayrılmaması sonucu, 22 + XX ve 22 + O kromozomlu yumurtalar oluşur. Bu yumurtaların normal spermler ile döllenmesiyle aşağıdaki durumlar ortaya çıkar. 50
11 Turner sendromlu (44 + XO) bir bireyin karyotipi Fetüs (4 6 haftal k) Plasenta Amniyotik s v P : Gametler : 22 + XX 44 + XX ve 3 döllenirse: 44 + XXX (Süper dişi) ve 4 döllenirse: 44 + XXY (Klinefelter erkek) 2 ve 3 döllenirse: 44 + XO (Turner dişi) 2 ve 4 döllenirse: 44 + YO (Ölür) 44 + XY 22 + X 22 + Y 3 4 Süper dişi: Dişi bireylerde fazladan bir X kromozomunun bulunması sonucu ortaya çıkan genetik bir hastalıktır. Süper dişiler XX yerine XXX genotipine sahiptir. Bu sendroma sahip bireyler genelde normal olup XX gonozomu taşıyan dişilerden ayırt edilemezler. Nadiren gelişmemiş ikincil özellikler, kısırlık ve zeka geriliği görülebilir. Klinefelter sendromu: Erkek bireylerde fazladan bir X kromozomu bulunması durumunda ortaya çıkan genetik bir hastalıktır. Klinefelter erkekler, XY yerine XXY genotipine sahiptir. Testistleri oldukça küçük olup kısırdırlar. Bu sendroma sahip erkekler genellikle uzun boylu, uzun kollu ve bacaklı olup büyük el ve ayaklara sahiptirler. Göğüslerin hafifçe büyümesi yaygın olup, zeka düzeyleri sıklıkla normal değerin altındadır. Turner sendromu: Dişilerde görülen ve 44 + XO genotipinin yol açtığı genetik bir hastalıktır. Yumurtalıkları gelişemediği için kısırdırlar. Kısa boyluluk (genellikle,55 cm nin altı), kısa ve küt parmaklar ile boyunlarının yanlarında bulunan deri kıvrımları bu sendromun karakteristik özellikleridir. Bir hücrenin sahip olduğu kromozomların büyüklüğüne ve şekline göre dizilmesi ile oluşturulan yapıya karyotip adı verilir. Karyotip hazırlama yöntemi ile Down sendromu ve Klinefelter sendromu gibi kromozom anormallikleri tespit edilebilir. Örneğin anne karnındaki fetüsten amniyosentez yöntemiyle alınan hücrelerin karyotipi çıkarılarak kromozom sayısındaki anormallikler önceden tespit edilebilir. Anne ve babanın isteğine bağlı olarak hamilelik sonlandırılabilir. Böylece sakat çocukların doğması önlenebilir. Yanda Turner sendromu bir bireyin karyotipi verilmiştir. Santrifügasyon S v Fetal hücreler Haftalar sonra Biyokimyasal testler Karyotip analizi ÜNİTE 2 KALITIMIN GENEL İLKELERİ BÖLÜM Kalıtım ve Biyolojik Çeşitlilik Uterus Serviks (Rahim ağzı) Hücre kültürü Amniyosentez: Amniyotik boflluktan alınan sıvı fetüsün oluflturdu u ve belirli hastalıkların varlı ını gösteren kimyasalların varlı ı için hızlıca test edilebilir. Sıvıdaki hücreler baflka hastalıklar açısından kontrol edilmeden önce ya da karyotip analizi yapmak için hızla kültüre alınmalıdır. Karyotip analizleri fetüsün kromozomlarının yapı ve sayıları açısından normal olup olmadı ını gösterir. 5
12 ÜNİTE 2 KALITIMIN GENEL İLKELERİ BÖLÜM Kalıtım ve Biyolojik Çeşitlilik (a) Delesyon, bir kromozom parças n ortadan kald r r. (b) Duplikasyon, bir kromozom parças n tekrarlat r. (c) nversiyon, kromozom içerisinde bir parçay tersine çevirir. (d) Translokasyon, bir parçay bir kromozomdan homolog olmayan bir baflka kromozoma tafl r. Translokasyonun en yayg n tipi karfl l kl (resiprokal) olan d r. Bu tür translokasyonda homolog olmayan kromozomlar aras nda parça de iflimi olur. Parça almadan parça verilmesinin gerçekleflti i karfl l kl olmayan (nonresiprokal) translokasyon da olur. KROMOZOM YAPISINDAKİ DEĞİŞMELER Kromozom sayısındaki değişiklikler gibi kromozom yapısındaki değişikliklerde bir takım hastalıkları beraberinde getirir. Bir kromozomun kırılması, kromozom yapısında dört çeşit değişime yol açabilir. Sentromer taşımayan bir kromozom parçası hücre bölünmesi sırasında kaybolursa buna delesyon denir. Parçası kopan bu kromozom bundan sonra belirli genleri taşımayacaktır. Mayoz bölünme sırasında kopan bir parçanın ilave bir segment olarak kardeş kromatide yapışmasına duplikasyon adı verilir (Kopan parça homolog kromozomada yapışabilir). Bir kromozom parçası, koptuğu kromozoma ters yönde yapışarak inversiyona neden olur. Kromozomal kırılmanın dördüncü olası sonucu, kromozom parçasının homolog olmayan bir kromozoma yapışarak translokasyon adı verilen yeni düzenlemeye neden olmasıdır. Aşağıda kromozom yapısında değişime neden olan bu dört olay şematik olarak gösterilmiştir. A B C D E F G H A B C D E F G H A B C D E F G H A B C D E F G H M N O P Q R Delesyon Duplikasyon Karşılıklı Translokasyon A B C E F G H A B C B C D E A D C B E M N O C D E A B P Q R F G H F G H Kromozom yapısındaki değişiklikler: Dikey oklar kromozomların kırılma noktalarını göstermektedir. Koyu mor boyanmış yerler, yeniden düzenlenmenin etkilediği kromozomal kısımlardır. F G H Kromozom yapısındaki değişimler insanlarda bazı hastalıklara neden olabilir. İnsan kromozomlarındaki çoğu kopma (delesyon), fiziksel ve zihinsel problemlere yol açar. Cri du chat ( cry of the cat yani kedi miyavlaması) sendromu bu duruma örnek olarak verilebilir. 5. otozom kromozom üzerinde meydana gelen özel bir kopma bu duruma neden olur. Bu sendroma sahip çocukların sıradışı bir siması olup kafa yapıları küçüktür. Ağlama sesleri kedi miyavlamasına benzer. Zeka geriliği olan bu bireyler bebekken ya da çocukluk döneminin başında ölürler. 52
13 Paketlenmifl alyuvarlar ve akyuvarlar (lenfositleri içerir) Santrifüj Üstte kalan s v Cri-du-chat Cri-du-chat sendromlu sendromlu bir bir çocuğun çocuğun karyotipi karyotipi ve ve fotoğrafı: fotoğrafı: Karyotipteki Karyotipteki ok, ok, kromozom kromozom 5 homoloğundan 5 homoloğundan birinin kısa birinin kolundaki kısa kolundaki küçük bir küçük bölümün bir bölümün noksanlığını noksanlığını göstermektedir. göstermektedir. Bir insan karyotipinin hazırlanması: Bir bireyin kromozomlarının sıralanarak gösterilmesi olan karyotip, çoğunlukla bir akyuvar çeşiti olan lenfositler kullanılarak hazırlanır. Bu hücreler, mitozu uyaran bir ilaçla işleme tabi tutulur ve ondan sonra bir kaç gün süreyle kültür içerisinde geliştirilirler. Daha sonra, mitozu metafaz evresinde durduran başka bir ilaç ilave edilir; bu evrede kromozomların her biri, birbirine bağlı kardeş iki kromatit içermektedir ve kromozomlar oldukça yoğun olup mikroskop altında kolayca teşhis edilebilir. Aşağıdaki şekil, karyotipin hazırlanmasında daha sonraki adımları özetlemektedir. Karyotip hazırlama, anormal kromozom sayılarını ya da Down sendromu gibi doğuştan gelen bazı hastalıklarla birlikte görülen kusurlu kromozomları gözden geçirmek için kullanılabilir. Hipotonik çözelti Kan kültürü, kan hücrelerinin 2 Üstte kalan s v at l r; ve hipotonik çöktürmek için santrifüj edilir. bir çözelti, hücrelerle kar flt r l r. Akyuvarlar flifler ve kromozomlar d flar ya do ru yay l r. Alyuvarlar patlar. Sentromer Kardefl kromatitler Tespit edici Akyuvarlar Boya 3 Bir di er santrifüj ifllemiyle akyuvarlar çöktürülür. S v k sm at l r ve bir tespit edici (koruyucu), hücreler ile kar flt r l r. Tespit edici ortam içerisindeki bir damla hücre süspansiyonu, mikroskop lam üzerine yay l r, kurutulur ve boyan r. ÜNİTE 2 KALITIMIN GENEL İLKELERİ BÖLÜM Kalıtım ve Biyolojik Çeşitlilik Homolog kromozom çifti 4 Lam, mikroskap alt nda incelenir ve kromozomlar n 5 Ortaya ç kan görüntü karyotiptir. Boyanm fl bantlar n desenleri, foto raflar çekilir. Foto raflar, bilgisayara aktar l r; kromozomlar, büyüklüklerine ve biçimine göre elektronik olarak çiftler halinde yeniden düzenlenir. özgün kromozomlar n ve kromozom k s mlar n n teflhis edilmesine yard m eder. Karyotipte ay rt etmek güç olmas na karfl n, her kromozom, uzunluklar boyunca birbirlerine yak ndan tutunmufl iki kardefl kromatitten meydana gelmifltir. 53
14 ETKİNLİKLER ÜNİTE 2 KALITIMIN GENEL İLKELERİ BÖLÜM Kalıtım ve Biyolojik Çeşitlilik ETKİNLİK (Kalıtım) Boşluk Tamamlama Soruları antijen homozigot eşeye bağlı eksik baskınlık heterozigot soy ağacı down çarpım dihibrit Rh negatif alel gen bağımsız karyotip delesyon bağlı krossing over dominant resesif kontrol renk körlüğü hemofili otozomal Rh pozitif monohibrit Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri tabloda verilen kavramlar ile tamamlayınız.. Biri anneden diğeri babadan gelen ve aynı karaktere etki eden genlere denir. 2. Bir karaktere ait anne ve babadan aynı alelleri alan bireyler, farklı alelleri alan bireyler ise genotiptedir. 3. Şansa bağlı iki bağımsız olayın aynı anda gerçekleşme olasılıkları kuralı uygulanarak hesaplanır. 4. Farklı karakterlere ait genlerin farklı kromozomlar üzerinde bulunmasına genler, aynı kromozom üzerinde bulunmasına genler denir. 5. çaprazlamada F 2 nin fenotip ayrışım oranı 9 : 3 : 3 : iken, çaprazlamada F 2 nin fenotip ayrışım oranı 3 : dir. 6. Kalıtsal bir özelliğin kuşaklar boyunca aktarılışını, ebeveyn ve çocuklarda ortaya çıkışını gösteren şemaya denir. 7. Baskın özelliği gösteren bireyin genotipini öğrenmek amacıyla aynı karakter bakımından homozigot çekinik bir bireyle çaprazlanmasına çaprazlaması denir. 8. Kırmızı ve beyaz çiçek rengine sahip akşam sefalarının çaprazlanması sonucunda pembe çiçekli bireylerin oluşması olarak adlandırılır. 9. O kan grubundaki bir bireyin alyuvarlarının zarlarında A ve B leri bulunmaz. 0. bir anne ile bir babadan Rh + kan grubunda bir çocuğun oluşması durumunda kan uyuşmazlığı ortaya çıkar.. X ve Y gonozomları üzerinde bulunan genlere genler denir. 2. ve X kromozomunun homolog olmayan kısmında taşınan çekinik hastalıklardır XX ya da 45 + XY kromozomlu bireylerde ortaya çıkan duruma sendromu denir. 4. Bir hücrenin sahip olduğu kromozomların büyüklüğü ve şekline göre dizilmesine adı verilir. 5. Cinsiyeti belirleyen kromozomlar dışındaki kromozomlara kromozomlar denir. 6. Bağlı genler ancak mayoz bölünme sırasında meydana gelen olayı ile birbirinden ayrılabilir. 7. Hücre bölünmesi sırasında bir kromozom parçasının koparak ayrılmasına denir. 8. Bir karatere ait iki farklı alele sahip bireyde fenotipte etkisini gösteren gene gen, fenotipte etkisini gösteremeyen gene gen adı verilir. 54
15 ETKİNLİK 2 (Kalıtım) Aşağıdaki ifadelerden doğru olanların yanına D, yanlış olanların yanına Y harfi yazınız.. DNA molekülü üzerinde bulunan ve belirli bir proteinin sentezinden sorumlu olan bölüme gen denir. 2. Homolog kromozomların karşılıklı lokuslarında aynı karaktere ait genler bulunur. 3. Bir karakterle ilgili heterozigot genotipteki bir birey tek çeşit gamet oluşturabilir. 4. AaBb genotipindeki iki bireyin çaprazlanması sonucu dört çeşit fenotip, dokuz çeşit genotip oluşur. 5. Pembe renkli iki aslanağzı bitkisinin çaprazlanması sonucunda kırmızı, beyaz veya pembe çiçek rengine sahip bitkiler oluşabilir. 6. Alyuvarının zarında kan grubu ile ilgili antijen taşımayan birey ABRh + kan grubundadır. 7. Bir insan popülasyonunda A, B ve O sistemi ile ilgili dört çeşit fenotip ve altı çeşit genotip oluşur. 8. Rh kan grubunda bireylerin alyuvarında Rh antijeni bulunurken, akyuvarları Rh antikorunu oluşturamaz. 9. Uygun olmayan kan alış verişlerinde çökelmenin asıl nedeni vericiden alıcıya giden antijenlerdir. 0. Bağlı genlerin arasındaki mesafe arttıkça, krossing over olasılığı azalır.. Erkek çocuklar hemofili genini anne ya da babasından alabilirler. 2. Y kromozomunun homolog olmayan kısmında taşınan kıllı kulaklılık geni dişi bireylerde bulunmaz. 3. Renk körü bir annenin tüm çocukları renk körü olur. Doğru Yanlış Soruları 4. X kromozomunun homolog olmayan kısmında taşınan baskın bir özelliğin erkeklerde görülme oranı dişilerden fazladır. ÜNİTE 2 KALITIMIN GENEL İLKELERİ BÖLÜM Kalıtım ve Biyolojik Çeşitlilik X kromozom formülüne sahip bir yumurta hücresi ile 22 + XY kromozom formülüne sahip bir sperm hücresinin döllenmesi sonucu oluşan bireyde Klinefelter sendromu görülür. 6. Duplikasyon, inversiyon ve translokasyon kromozom yapısındaki değişikliklere örnek olarak verilebilir. 7. Bir canlının karyotipine bakılarak Down ve Klinefelter sendromu gibi anormallikler tespit edilebilir. 8. A ve B genlerinin bağlı olduğu AaBb genotipindeki bir bireyde krossing over sonucu ab gameti oluşabilir. 55
16 ÜNİTE 2 KALITIMIN GENEL İLKELERİ BÖLÜM Kalıtım ve Biyolojik Çeşitlilik ETKİNLİK 3 (Kalıtım) Aşağıda AaBb genotipinde bir bireyin oluşturabileceği gamet çeşitleri çatallandırma yöntemi kullanılarak verilmiştir. A a B b B b Oluflturabilece i gametler AB 4 Ab 4 ab 4 ab 4 Bu yöntemi kullanarak RrNnGg genotipinde olan bireyin oluşturabileceği gamet çeşitlerini bulunuz. ETKİNLİK 4 (Kalıtım) Gamet Çeşidi Bulma Monohibrit Çaprazlama Heterozigot düzgün tohumlu iki bezelyenin çaprazlanmasına ait aşağıdaki Punnet karesini doldurup, istenilen sonuçları yazınız. Fenotip Genotip Gametler Düzgün tohum Dd 2 D 2 d Düzgün tohum Dd 2 D 2 d Fenotip çeşidi : Fenotip oranı : Genotip çeşidi : F kufla 2 D 2 d Genotip oranı : 2 D 2 d 56
17 ETKİNLİK 5 (Kalıtım) Kan gruplarına ait aşağıdaki tabloyu doldurunuz. ETKİNLİK 6 (Kalıtım) ETKİNLİK 7 (Kalıtım) Tablo Doldurma Fenotip Genotip Alyuvardaki antijen Plazmadaki antikor A B O AB Sendromları Tanımlama Aşağıda verilen sperm ve yumurtanın döllenmesi ile oluşan her bir bireyin kromozom formülü ile ortaya çıkan sendromu yazınız. Sperm Yumurta Oluşan bireyin kromozom formülü Sendrom X 22 + XX X 22 + X XY 22 + X O 22 + X Doğru Yanlış Soruları Kromozom teorisi ile ilgili aşağıdaki ifadelerden doğru olanların yanına D, yanlış olanların yanına Y harfi yazınız.. Aynı karaktere etki eden gen çifti aynı kromozom üzerinde bulunur. ÜNİTE 2 KALITIMIN GENEL İLKELERİ BÖLÜM Kalıtım ve Biyolojik Çeşitlilik 2. Cinsiyeti belirleyen kromozomlara gonozom, diğer kromozomlara ise otozom adı verilir. 3. Aynı kromozom üzerinde bulunan genlere bağlı genler adı verilir. 4. Canlıların gelişmişlik düzeyi arttıkça kromozom sayısı da artar. 5. Aynı kromozom üzerinde bulunan genler arasındaki mesafe arttıkça krossing over ihtimalide artar. 6. Bağlı genler sadece mitoz bölünme sırasında gerçekleşen krossing over ile birbirinden ayrılabilirler. 57
18 ÜNİTE 2 KALITIMIN GENEL İLKELERİ BÖLÜM Kalıtım ve Biyolojik Çeşitlilik ETKİNLİK 8 (Kalıtım) a) Karyotipi tanımlayınız. b) Karyotip oluşturmanın amacı nedir? c) Yanda karyotipi verilen insanın cinsiyeti nedir? ETKİNLİK 9 (Kalıtım) Açık Uçlu Soru Tanılayıcı Dallanmış Ağaçlar Aşağıda birbiri ile bağlantılı Doğru/Yanlış tipinde ifadeler içeren tanılayıcı dallanmış ağaç tekniğinde bir soru verilmiştir. a ifadesinden başlayarak her Doğru ya da Yanlış cevabınıza göre çıkışlardan sadece birini işaretleyiniz. Örneğin; a ifadesinin Doğru/Yanlış olduğu belirtilir. Doğru ise b ifadesine, yanlış ise c ifadesine ulaşılır. b ifadesinin Doğru/Yanlış olduğu belirtilir. Doğru ise d ifadesine, yanlış ise e ifadesine ulaşılır. d ifadesinin Doğru/Yanlış olduğu belirtilir. Doğru ise. çıkışa, yanlış ise 2. çıkışa ulaşılır. b D D Renk körlü ü geni X ve Y gonozomlar n n homolog k sm nda bulunur. a Y nsanlarda X ve Y gonozomlar üzerinde tafl nan genlere efleye ba l genler denir. c D Y K ll kulak geni Y kromozomunun homolog olmayan k sm nda bulunur. Y d e f g K z çocu un renk körü olmas için baban n renk körü olmas flartt r. Renk körü annenin erkek çocuklar renk körü olmayabilir. K z çocuklar k ll kulak genini babadan al rlar. K ll kulakl bir baban n tüm erkek çocuklar k ll kulakl olur. D Y D Y D Y D Y. ç k fl 2. ç k fl 3. ç k fl 4. ç k fl 5. ç k fl 6. ç k fl 7. ç k fl 8. ç k fl 58
19 Soru. Bezelyelerle yaptığı çalışmalar sonucunda kalıtım esaslarını açıklayan bilim insanı aşağıdakilerden hangisidir? A) Peter Michell B) Hans Krebs C) Gregor Johann Mendel D) Melvin Calvin E) Theodor Wilhelm Engelmann 2. Aynı anda havaya atılan iki paranın ikisinin de yazı gelme olasılığı kaçtır? A) 2 B) 4 C) 3 4 D) 8 E) A karakteri bakımından homozigot dominant genotipteki bir anne ile heterozigot genotipteki bir babanın çocuklarının genotipi, I. AA II. Aa III. aa verilenlerden hangileri gibi olamaz? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) II ve III 4. Mendel sarı tohum rengine sahip iki bezelyeyi çaprazladığında, oluşan bireyler arasında sarı ve yeşil tohumlu bezelyelerin olduğunu görmüştür. Bu sonuca göre, I. Sarı tohum rengi yeşil tohum rengine baskındır. II. Çaprazlanan bireyler heterozigot genotiptedir. III. Oluşan yeşil tohumlu bireyler homozigot çekinik genotiptedir. ifadelerinden hangileri doğru olur? A) Yalnız II B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III TEST Mendel Genetiği 5. Aa bb Rr NN Hh genotipindeki bir bireyin oluşturabileceği gamet çeşidi sayısı kaçtır? (Genler bağımsız) A) 2 B) 4 C) 8 D) 6 E) Bezelyelerde aşağıda verilen gen çiftlerinden hangisi homolog kromozomların karşılıklı lokuslarında yer almaz? A) Mor çiçek geni Beyaz çiçek geni B) Sarı tohum geni Yeşil tohum geni C) Uzun gövde geni Kısa gövde geni D) Düzgün tohum geni Yeşil tohum geni E) Yuvarlak tohum geni Buruşuk tohum geni 7. Fenotipi D, R, n, H olan bir canlının genotipi aşağıdakilerden hangisi olamaz? A) Dd Rr nn HH B) DD RR nn Hh C) Dd RR nn HH D) Dd Rr nn Hh E) DD Rr Nn HH 8. Genotipi Ddss şeklinde olan bir bezelyenin kendileşmesi sonucu oluşan yavru döllerle ilgili, I. Dört farklı fenotip oluşabilir. II. ddss genotipinde bir bezelye oluşma ihtimali 4 tür. III. Düzgün ve sarı tohumlu bir bezelye oluşamaz. ifadelerinden hangileri doğrudur? (D: düzgün, d: buruşuk; S: sarı, s: yeşil) A) Yalnız II B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III ÜNİTE 2 KALITIMIN GENEL İLKELERİ BÖLÜM Kalıtım ve Biyolojik Çeşitlilik So 59
20 ÜNİTE 2 KALITIMIN GENEL İLKELERİ BÖLÜM Kalıtım ve Biyolojik Çeşitlilik 9. Mor çiçekli ve sarı tohumlu bir bezelye bitkisinin genotipini öğrenmek için aşağıda genotipi verilen bireylerden hangisi ile çaprazlanması gerekir? (M: mor, m: beyaz; S: sarı, s: yeşil) A) MmSS B) MMSS C) MMss D) MMSs E) mmss 0. ( ) Mm Nn rr Mm nn Rr ( ) Yukarıdaki çaprazlama sonucunda m, N, r fenotipinde bir çocuğun doğma olasılığı nedir? A) 4 B) 8 C) 6 D) 3 6 E) abc genotipindeki bir sperm hücresi ile abc genotipindeki bir yumurta hücresinin döllenmesi ile oluşacak zigotun genotipi aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir? A) aa Bb Cc B) Aa BB Cc C) aa BB CC D) aa BB Cc E) aa bb Cc 2. Aşağıda otozomal çekinik bir özelliği fenotipinde gösteren bireyler taralı olarak verilmiştir : Difli : Erkek Soyağacındaki numaralı bireylerden hangilerinin genotipi tam olarak bulunamaz? A) ve 2 B) ve 3 C) 2 ve 3 D) 2 ve 4 E) 3 ve 4 3. Kontrol çaprazlaması, I. baskın, II. eş baskın, III. çekinik fenotipteki bireylerden hangilerinin genotipini öğrenmek için yapılır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III : Difli : Erkek Farelere ait yukarıdaki soyağacında taralı olan bireyler kahverengi tüylü, diğer bireyler siyah tüylüdür. Buna göre; I. Siyah tüy geni kahverengi tüy genine baskındır. II. Taralı bireyler homozigot çekinik genotiptedir. III. Taralı olmayan bireyler heterozigot genotiptedir. yargılarından hangileri kesin olarak doğrudur? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III Aksiyal I Aksiyal III Terminal II Çiçeklenme durumu aksiyal (A) ve terminal (a) olan iki bezelyenin çaprazlanması sonucu aksiyal çiçekli bir birey oluşmuştur. Buna göre numaralı bireylerin genotipi aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir? I II III A) Aa aa Aa B) AA Aa Aa C) AA Aa AA ya da Aa D) AA ya da Aa aa Aa E) Aa aa AA 60. C 2. B 3. C 4. E 5. C 6. D 7. E 8. D 9. E 0. C. D 2. E 3. A 4. B 5. D
21 Soru. B kan grubundaki bir insanın kanında, I. A antijeni, II. B antijeni, III. A antikoru, IV. B antikoru proteinlerinden hangileri bulunur? A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) II ve IV E) III ve IV 2. İnsanlarda kan grubu belirleyen A, B ve O genleri arasındaki baskınlık durum A = B > 0 şeklindedir. Buna göre bir insan popülasyonunda A, B ve O sisteminde oluşabilecek fenotip çeşidi (I) ve genotip çeşidi (II) sayıları aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir? I A) 4 4 B) 4 6 C) 6 4 D) 6 6 E) Alyuvar zarında A antijeni olup B antijeni olmayan bir bireyle ilgili, I. A kan grubundadır. II. Plazmasında B antikoru bulunur. III. Genotipi AA ya da AO dır. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III 4. A kan grubundaki bir anne ile B kan grubundaki bir babanın çocuklarının genotipi aşağıdakilerden hangisi olamaz? A) OO B) BO C) AB D) BB E) AO II TEST 2 Kan Grupları 5. Aşağıda anne ve babanın kanlarının, Anti A ve Anti B içeren kan serumları ile verdiği çökelme reaksiyonları gösterilmiştir. Anne Anti A Anti B Baba Anti A Anti B : Çökelme var : Çökelme yok Bu tabloya göre anne ve babanın kan grupları aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir? Anne Baba A) A 0 B) B AB C) A AB D) B 0 E) A B 6. ( ) BORr # AORr ( ) 7. Yukarıdaki çaprazlama sonucunda oluşabilecek fenotip çeşidi (I) ve genotip çeşidi (II) sayıları aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? I II A) 8 9 B) 8 2 C) 6 9 D) 8 8 E) 6 2 Fenotip Genotip Alyuvar zarındaki antijen Plazmadaki antikor Rh + RR, Rr Rh antijeni Rh rr Rh antikoru oluşturabilir Rh faktörü ile ilgili yukarıdaki tabloya göre, I. Rh antikoru oluşturabilen bireylerin alyuvarında Rh antijeni bulunamaz. II. Rh + bireylerin genotipi homozigot ya da heterozigot olabilir. III. Rh + bireylerin plazmasında Rh antikoru bulunamaz. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız III B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III ÜNİTE 2 KALITIMIN GENEL İLKELERİ BÖLÜM Kalıtım ve Biyolojik Çeşitlilik So 6
22 ÜNİTE 2 KALITIMIN GENEL İLKELERİ BÖLÜM Kalıtım ve Biyolojik Çeşitlilik 8. Aşağıda dört farklı ailenin Rh kan grubu ile ilgili genotipleri verilmiştir. Aile no Anne Baba I rr rr II Rr Rr III rr RR IV rr Rr Tabloya göre hangi ailelerin çocuklarında, alyuvarların parçalanmasıyla sonuçlanan kan uyuşmazlığının görülme ihtimali vardır? A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) II ve IV E) III ve IV 9. ARh + kan grubunda olan bir bireyin AORR genotipinde olma olasılığı kaçtır? A) 4 B) 2 C) 3 4 D) 2 3 E) Alyuvarlarının zarında A, B ve Rh antijenlerini bulunduran bir bireyin kan grubu aşağıdakilerden hangisidir? A) 0Rh B) ABRh C) ARh + D) BRh + E) ABRh + 2. Plazmasında A, B ve Rh antikorları bulunan bir insan için, I. ABRh (+) kan gruplu bireyden kan alabilir. II. Anne ve babası O ve Rh negatif genini taşır. III. ORh(+) kan grubundadır. 3. ifadelerinden hangileri yanlıştır? A) Yalnız III B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III X A Kan gruplarıyla ilgili yukarıdaki soyağacında X bireyi için; I. AO genotipinde olma olasılığı 4 dir. II. AB kan grubunda olma olasılığı 4 tür. III. Alyuvarının zarında antijen taşıma olasılığı 4 tür. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II O D) I ve III E) II ve III B 4. AB Rh + ARh +. Her iki karakter açısından da heterozigot BRh + kan gruplu birey, homozoigot ARh kan gruplu bir bireyle evleniyor. Bu ailenin AOrr genotipinde bir erkek çocuğunun olma olasılığı kaçtır? A) 2 B) 4 C) 8 D) 3 4 E) 3 2 A Rh B Rh + X Yukarıdaki soyağacında X bireyinin alyuvar zarında A ve Rh antijenlerinin beraber bulunma olasılığı kaçtır? A) 4 B) 3 8 C) 3 6 D) 9 6 E) C 2. B 3. E 4. D 5. B 6. B 7. E 8. E 9. A 0. E. C 2. C 3. A 4. D
23 Soru. Renk körü bir baba ile renk körlüğü bakımından taşıyıcı olan bir annenin çocuklarının genotipi aşağıdakilerden hangisi olamaz? A) X r Y B) X R X R C) X R X r D) X r X r E) X R Y 2. Aşağıda erkek bir bireye ait X ve Y gonozomları verilmiştir. II I I numaralı kısım X ve Y gonozomların homolog kısmını gösterdiğine göre, numaralı kısımlarda bulunan genlerle ilgili aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi doğrudur? I II III A) Renk körlüğü Hemofili Balık pulluluk B) Hemofili Retinitis pigmentosa III Yapışık parmaklılık C) Balık pulluluk Renk körlüğü Hemofili D) Retinitis pigmentosa E) Yapışık parmaklılık Hemofili Balık pulluluk Kıllı kulak Renk körlüğü 3. Renk körlüğü X kromozomunun homolog olmayan kısmında taşınan çekinik bir özelliktir. Bu özellik ile ilgili, I. Çekinik geni taşıyan erkek bireyler renk körü olur. II. Kız çocuğun renk körü olabilmesi için babanın renk körü olması şarttır. III. Renk körü olmayan bir dişi bireyde renk körü geni bulunamaz. IV. Erkek çocuklar renk körü genini anneden alır. ifadelerinden hangileri doğru değildir? A) Yalnız III B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) III ve IV TEST 3 Eşeye Bağlı Kalıtım 4. Kız çocuklarının renk körü olduğu bir ailede anne ve babanın renk körü olma olasılıkları aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir? Anne Baba A) B) /2 C) /2 D) /2 /2 E) /4 /2 5. ( ) BO X H X h AB X H Y ( ) Genotipleri verilen anne ve babanın B kan grubunda hemofili bir çocuğunun olma olasılığı nedir? A) 4 B) 8 C) 6 D) 3 4 E) Annenin taşıyıcı, babanın hemofili olduğu bir ailede, hemofili bir kız çocuğunun doğma olasılığı kaçtır? A) B) 2 C) 4 D) 3 4 E) Aşağıda verilen ailelerden hangisinin hem kız hem de erkek çocuklarının renk körü olma ihtimali vardır? Baba Anne A) X R Y X r X r B) X r Y X R X R C) X R Y X R X r D) X R Y X R X R E) X r Y X R X r ÜNİTE 2 KALITIMIN GENEL İLKELERİ BÖLÜM Kalıtım ve Biyolojik Çeşitlilik So 63
24 ÜNİTE 2 KALITIMIN GENEL İLKELERİ BÖLÜM Kalıtım ve Biyolojik Çeşitlilik 8. Sağlıklı bir erkek bireyde, I. X ve Y gonozomlarının homolog kısmında, II. X kromozomunun homolog olmayan kısmında, III. Y kromozomunun homolog olmayan kısmında taşınan özelliklerden hangileri tek gen ile fenotipi belirler? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) II ve III 9. Kedilerde post rengi X kromozomunun homolog olmayan kısmında taşınır. Sarı ve siyah renk oluşturan aleller eş başkın olup alacalı kedi oluşur. Buna göre siyah bir erkek ile alacalı dişi bir kedinin çaprazlanması sonucunda oluşabilecek yavruların genotipi aşağıdakilerden hangisi olamaz? (X A Siyah, X B Sarı) A) X A Y B) X A X A C) X B Y D) X B X B E) X A X B 0. Y kromozomunda taşınan kıllı kulaklılıkla ilgili, I. Sadece erkek bireylerde görülür. II. X kromozomunda aleli bulunabilir. III. Babada varsa erkek çocukta mutlaka görülür. ifadelerinden hangileri doğru değildir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III. Bozuk dentin X kromozomuna bağlı baskın bir genle (X D ) kontrol edilir. Bu hastalığa sahip bireylerde dişteki dentin maddesi tam oluşmadığı için çarpık diş yapısı görülür. Buna göre X D X d genotipindeki bir anne ve X d Y genotipindeki bir babanın çocuklarının bozuk dentinli olma olasılığı kaçtır? A) B) 2 C) 2 3 D) 4 E) Aşağıdaki soyağacında renk körü bireyler taralı olarak verilmiştir. 2 : Difli : Erkek Numaralandırılmış bireyler ile ilgili aşağıda verilenlerden hangisi doğru değildir? A) numaralı birey taşıyıcıdır. B) 3 numaralı birey homozigot genotiptedir. C) 4 numaralı birey hastalık genini taşımaz. D) 5 numaralı birey hastalık genini taşımaz. E) 4 numaralı birey sağlam olma genini numaralı bireyden almıştır. 3. Hemofili ve renk körlüğü ile ilgili, I. X kromozomunun homolog olmayan kısmında taşınma. II. Dişilerde homozigot durumda fenotipte etkisini gösterme. III. Erkek çocuklara anneden aktarılma. 4. özelliklerinden hangileri ortaktır? A) Yalnız II B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III : Difli : Erkek 6 7 Yukarıdaki soyağacında hemofili bireyler taralı olarak verilmiştir. Buna göre; I. 3 numaralı birey hemofili genini numaralı bireyden almıştır. II. 7 numaralı birey X H X H genotipindedir. III. 2 numaralı bireydeki hemofili geni önce 4, sonra 6 numaralı bireye geçmiştir. yargılarından hangileri kesin olarak doğrudur? A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III 64. B 2. D 3. A 4. B 5. B 6. C 7. E 8. E 9. D 0. B. B 2. D 3. E 4. D
25 Soru. Kalıtımla ilgili aşağıdaki kavramlardan hangisi doğru değildir? A) Belirli bir proteinin sentezinden sorumlu DNA parçasına gen adı verilir. B) Bir organizmanın sahip olduğu genlerin tamamına genotip denir. C) Aynı kromozom üzerinde bulunan genlere bağımsız genler adı verilir. D) Aynı karaktere etki eden genlere alel gen adı verilir. E) Heterozigot durumda etkisini fenotipte gösteren gen dominant gen olarak adlandırılır. 2. Aa bb Rr genotipindeki bir canlının abr genotipinde bir gamet oluşturma olasılığı kaçtır? (Genler bağımsızdır.) A) 2 B) 4 C) 3 4 D) 8 E) 6 3. Mendel mor ve beyaz çiçekli bezelyeleri çaprazladığında birinci kuşaktaki bireylerin tamamının mor renkli olduğunu görmüştür. Birinci kuşaktaki heterozigot genotipli mor çiçeğin kendi kendini döllemesi ile elde edilen ikinci kuşaktaki bireyler ile ilgili, I. Mor çiçekli bir bireyin oluşma ihtimali 3 4 tür. II. Homozigot genotipte birey oluşma ihtimali 4 tür. III. Beyaz çiçekli bir birey oluşamaz. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III E) II ve III 4. Akşam sefalarında kırmızı çiçek rengi (Ι K ) ve beyaz çiçek rengi (Ι B ) eksik baskın olup aynı bireyde bulunduklarında pembe çiçek rengi oluşur. Buna göre pembe ve kırmızı akşam sefalarının çaprazlanması ile oluşan birinci kuşaktaki bireylerin genotipleri, I. Ι K Ι K, II. Ι K Ι B, III. Ι B Ι B verilenlerden hangileri gibi olamaz? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III TEST 4 Karma 5. İnsanlarda Rh faktörü ile ilgili aşağıda verilenlerden hangisi doğru değildir? A) Biri baskın (R), diğeri çekinik (r) iki gen ile kontrol edilir. B) Rh antijeni içermeyen bireyler Rh negatif (Rh ) kan grubundadır. C) Rh pozitif (Rh + ) bireylerin plazmasında Rh antikoru bulunmaz. D) Rh pozitif bireyler Rh negatif bireylere kan verebilir. E) Rh negatif bireyler Rh antijeni ile karşılaşınca Rh antikoru üretirler. 6. ( ) AORr # BORr ( ) Yukarıdaki çaprazlama sonucunda ORh + fenotipinde bir çocuğun doğma olasılığı kaçtır? A) 4 B) 3 4 C) 3 8 D) 3 6 E) 6 7. Aşağıda fenotipleri verilen bireylerden hangisinin alyuvar zarında bulunan antijen çeşidi diğerlerinden fazladır? A) ORh + B) ABRh C) ARh + D) BRh E) ABRh + 8. Mendel bezelyelerde yedi karakter üzerinde çalışmıştır. Mendel çalıştığı karakterlerin farklı alelleri arasında, I. eksik baskınlık, II. tam baskınlık, III. eş baskınlık durumlarından hangileri bulunmaktadır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III ÜNİTE 2 KALITIMIN GENEL İLKELERİ BÖLÜM Kalıtım ve Biyolojik Çeşitlilik So 65
26 ÜNİTE 2 KALITIMIN GENEL İLKELERİ BÖLÜM Kalıtım ve Biyolojik Çeşitlilik 9. HhNn genotipindeki bir bireyde h ve N genleri bağlıdır. Bu bireyde, I. HN, II. Hn, III. hn, IV. hn gametlerinden hangileri krossing over sonucu oluşur? A) I ve II B) I ve III C) I ve IV D) II ve III E) III ve IV 0. İki gonozom taşıyan bir yumurta ile normal bir spermin döllenmesi sonucunda, I. mongol erkek, II. turner dişi, III. klinefelter erkek, IV. süper dişi. sendromuna sahip bireylerden hangileri oluşabilir? A) I ve II B) I ve III C) I ve III D) II ve IV E) III ve IV 2 3 : Difli : Erkek Yukarıdaki soyağacında belirli bir özelliği feotipinde gösteren bireyler taralı olarak verilmiştir. Soyağacında aktarılan bu özellik, I. X kromozomunun homolog olmayan kısmında taşınan çekinik, II. Y kromozomunun homolog olmayan kısmında taşınan baskın, III. otozomal kromozomlarda taşınan çekinik verilenlerden hangileri olabilir? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III 2. Bir hücrenin sahip olduğu kromozomların şekil ve büyüklüğüne göre dizilmesi ile oluşturulan yapıya karyotip adı verilir. Buna göre karyotip analizleri, I. canlının nükleotit diziliminin belirlenmesi, II. kromozom sayısındaki anormalliklerin tespiti, III. kromozomlardaki kopmaların belirlenmesi olaylarından hangilerinde kullanılabilir? A) Yalnız II B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III 3. Hemofili olmayan bir anne ve babanın hemofili çocukları doğmuştur. Bu aile ile ilgili, I. Anne taşıyıcıdır. II. Hemofili çocuk erkektir. III. İkinci çocuklarının hemofili olma olasılığı 2 dir ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III 4. BRh + bir anne ile AB Rh + bir babanın çocukları ARh kan grubundadır. Bu aile ile ilgili, I. Babanın genotipi ABRr dir. II. BRh + fenotipinde bir çocuklarının olma ihtimali 3 8 dir. III. Annenin genotipi BBRr dir. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III E) II ve III 66. C 2. B 3. A 4. C 5. D 6. D 7. E 8. B 9. C 0. E. D 2. D 3. B 4. C
2014-2015 II.DÖNEM BİYOLOJİ 10. SINIF ÇALIŞMA SORULARI (I )
2014-2015 II.DÖNEM BİYOLOJİ 10. SINIF ÇALIŞMA SORULARI (I ) 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. Kahverengi gözlü anne ve babanın ilk çocukları yeşil gözlü
DetaylıA. EġEYĠN BELĠRLENMESĠ
Modern Genetik Biyoloji Ders Notları A. EġEYĠN BELĠRLENMESĠ Bazı omurgasız hayvanlarda ve tam çiçek bulunduran bitkilerin büyük çoğunluğunda hem dişi hem de erkek organ birlikte bulunur. Bazı canlılarda
DetaylıMutasyon: DNA dizisinde meydana gelen kalıcı değişiklik. Polimorfizm: iki veya daha fazla farklı fenotipin aynı tür popülasyonunda bulunmasıdır.
Allel: Bir genin seçenekli biçimi Wild Tip: Normal allel. Bireylerin çoğunda bulunan Mutasyon: DNA dizisinde meydana gelen kalıcı değişiklik Polimorfizm: iki veya daha fazla farklı fenotipin aynı tür popülasyonunda
Detaylı10.Sınıf Biyoloji. Genetik. cevap anahtarı
10.Sınıf Biyoloji 4 Genetik cevap anahtarı 4 1 KALITIM Canlı bireylere ait olan özelliklerin, yavru bireylere aktarılmasını inceleyen bilim dalına kalıtım denir. Aristo m.ö. 350 yılında kalıtımın kan yoluyla
Detaylı14 HhBbeeAa X HhBbEeAa genotipli bireylerin çaprazlanmasından oluşacak bireyler kaç farklı genotipte olabilir? A) 16 B) 54 C) 27 D) 11 E) 4
KALITIM 1 AaBb X AaBb şeklindeki çaprazlanmadan 256 oğul birey oluşmuştur. ab fenotipindeki bireyler oluştuktan kısa bir süre A) 32 B) 64 C) 128 D) 192 E) 240 2 2) Bir karakter üzerinde A, B, C, D, E şeklinde
Detaylı8. Sınıf Fen ve Teknoloji
Canlı vücudunu oluşturan karakterleri üremeyle nesilden nesile aktarılmasını inceleyen kalıtım birimine genetik denir. Anne ve babadan gelen eşey hücreleri zigotu oluşturur. Bu hücrelerle birlikte gelen
DetaylıKALITIMIN GENEL İLKELERI. Modern Genetik Eşeye Bağlı Kalıtım-1
KALITIMIN GENEL İLKELERI Modern Genetik Eşeye Bağlı Kalıtım-1 Eşey Tayini Kromozoma dayalı eşey saptanması çok hücreli canlılarda gerçekleştirilebilir. Otozomal kromozomlar üzerinde her iki eşeye ait özellikleri
DetaylıMendel Genetiği ve Uzantıları {Test(1-4)}... 141. Kan Grupları {Test(5-8)}... 149. Eşeye Bağlı Kalıtım {Test-(9-12)}... 157
2 KALITIMIN GENEL İLKELERİ BÖLÜM- KALITIM VE BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİK... 9 BÖLÜM-2 MODERN GENETİK UYGULAMALARI... 95 Kalıtımla İlgili Kavramlar... 9 Mendel İlkeleri ve Uygulamaları... 9 Modern Genetik... 22
DetaylıCİNSİYETE BAĞLI KALITIM
CİNSİYETE BAĞLI KALITIM *Cinsiyetin belirlenmesi: Eşeyli üreyen hayvanlarda cinsiyetin belirlenmesi farklı şekillerde olabilmektedir. Bazı hayvanlarda cinsiyetin belirlenmesi, çevre koşulları tarafından
DetaylıBÖLÜM 2 MODERN GENETİK UYGULAMALARI... 169
2 KLITIMIN BÖLÜM KTILIM VE BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİK.... 07 GENEL İLKELERİ BÖLÜM 2 MODERN GENETİK UYGULMLRI.... 69 Genetik Nedir?... 07 Olasılık İlkeleri ve Uygulamaları... 08 Mendel İlkeleri ve Uygulamaları...
Detaylı10. Sınıf II. Dönem Biyoloji Dersi 1. Yazılı Sınavı
Ad Soyadı: No: Tarih: 10. Sınıf II. Dönem Biyoloji Dersi 1. Yazılı Sınavı 1) Modern genetik veya biyoteknoloji çalışmalarına 4 örnek veriniz. İstediğiniz birini açıklayınız. (10p) 2) Diploit bir erkek
Detaylı*Soy ağacı: Bireylerin atalarını şekil ya da sembollerle gösteren tabloya soy ağacı denir. Dişiler; yuvarlak erkekler ise kare şekli ile gösterilir.
SOY AĞAÇLARI *Soy ağacı: Bireylerin atalarını şekil ya da sembollerle gösteren tabloya soy ağacı denir. Dişiler; yuvarlak erkekler ise kare şekli ile gösterilir. Evlenmeler, iki birey arasında yatay çizgiyle
Detaylı1. EKSİK BASKINLIK 2. EŞ BASKINLIK 3. ÇOK ALLELLİLİK
1. EKSİK BASKINLIK 2. EŞ BASKINLIK 3. ÇOK ALLELLİLİK Eksik baskınlık (ekivalentlik): Bazı karakterlerde allel genler, birbirine tam baskınlık göstermezler. Bireyler, bu karakterler yönünden heterozigot
Detaylı2KALITIM, GEN MÜHENDİSLİĞİ
T T ÜNİTE KLITIM, GEN MÜHENDİSLİĞİ VE BİYOTEKNOLOJİ Bölüm Kalıtım BÖLÜM KLITIM....................05 Kalıtımla İlgili Kavramlar................05 Mendel İlkeleri ve Uygulamaları..........05 Modern Genetik.......................08
DetaylıBunları Biliyor musunuz? MİTOZ
MİTOZ Canlının en küçük yapı biriminin hücre olduğunu 6. sınıfta öğrenmiştik. Hücreler; hücre zarı, sitoplazma ve çekirdekten meydana gelmiştir. Hücreler büyüme ve gelişme sonucunda belli bir olgunluğa
Detaylı8. SINIF FEN ve TEKNOLOJİ
8. SINIF FEN ve TEKNOLOJİ 1.Ünite : Hücre Bölünmesi ve Kalıtım 2. KONU: KALITIM Canlılardaki karakterlerin oluşumunu, yavru döllere geçişini ve canlılarda gözlenen çeşitliliğin nedenlerini inceleyen bilim
DetaylıKalıtım. Mendel in Çalışmaları
Canlı vücudunu oluşturan karakterleri üremeyle neilden neile aktarılmaını inceleyen kalıtım birimine genetik denir. Anne ve babadan gelen eşey hücreleri zigotu oluşturur. Bu hücrelerle birlikte gelen kromozomlar
Detaylı8. Sınıf Fen ve Teknoloji
KONU:8. Sınıf 1. Ünite SBS Deneme Sınavı 1- Mitoz bölünme için aşağıdaki öğrencilerden hangisinin söylediği bilgi yanlıştır? Tek hücreli canlılarda üremeyi sağlar. Önce sitoplazma bölünmesi sonra çekirdek
DetaylıSınıf ; Çalışma yaprağı 4
Öğrencinin Adı ve soyadı ; Sınıf ; Çalışma yaprağı 4 F.8.2.2. Kalıtım Önerilen Süre: 10 ders saati Konu / Kavramlar: Gen, genotip, fenotip, saf döl, melez döl, baskın, çekinik, çaprazlama, cinsiyet, akraba
Detaylı*Bağlı genler: *Krossing over oranı ve kromozom haritası: BAĞLI GENLER VE KROMOZOM HARİTASI
BAĞLI GENLER VE KROMOZOM HARİTASI *Bağlı genler: Bağlı genler, aynı kromozom üzerinde bulunan genlerdir. Örnek: Aşağıda bağlı genlerin krossing over oranları verilmiştir. Kromozom haritasını çıkarınız.
DetaylıFEN ve TEKNOLOJİ / KALITIM KALITIM İLE İLGİLİ KAVRAMLAR
KALITIM İLE İLGİLİ KAVRAMLAR 1 Kalıtım : Bir canlının sahip olduğu özelliklerin nesilden nesile aktarılması olayına kalıtım denir. Genetik: Canlı soyları arasındaki benzerlik ve farklılıkların ortaya çıkmasını
Detaylıİstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji AD Prof. Dr. Filiz Aydın
İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji AD Prof. Dr. Filiz Aydın X kromozomu üzerindeki genler için; Erkekler X e bağlı karakterler için hemizigottur Dişiler iki X kromozomuna sahip oldukları için mutant
DetaylıADIM ADIM YGS LYS. 91. Adım KALITIM -17 GENETİK VARYASYON MUTASYON MODİFİKASYON ADAPTASYON - REKOMBİNASYON
ADIM ADIM YGS LYS 91. Adım KALITIM -17 GENETİK VARYASYON MUTASYON MODİFİKASYON ADAPTASYON - REKOMBİNASYON GENETİK VARYASYON Aynı türün bireyleri arasındaki farklılığa VARYASYON denir. Varyasyonların hepsi
DetaylıFenotip: Bir canlının gözle görülebilen tüm özelliklerine fenotip adı verilir. Canlının dış görünüşüdür. Genotip ve çevre etkisiyle meydana gelir.
Kalıtım(Genetik) Nedir? İnsanlar çevreleriyle ilgilenmeye başladıktan sonra her dölün daima atasına benzediğini gözlemişlerdir. Bir çocuğun bazı halleri, davranışları, yetenekleri anne ve babasına benzer.
Detaylı3) Aşağıda verilen ifadelerden hangisi mayoz bölünmenin sebep olduğu faydalardan değildir?
1) 3) Aşağıda verilen ifadelerden hangisi mayoz bölünmenin sebep olduğu faydalardan değildir? A) Genetik yapısı aynı hücreler oluşur. B) Tür içi çeşitliliğin ortaya çıkmasını sağlar. C) Eşeyli üreme için
DetaylıEksik baskınlık sığırlarda da görülür. Kırmızı bir sığır ile beyaz bir sığır çiftleştirilirse, meydana gelen yavrular demir kırı rengin de olur.
ALELLER ARASINDAKİ DOMİNANTLIĞIN DERECESİ 1. EKSİK BASKINLIK Bazı özelliklerin ortaya çıkmasında genlerden biri diğerine tam baskınlık kuramaz. Bu nedenle heterozigot bireylerde her iki genin özelliği
DetaylıÖĞRENME ALANI : CANLILAR VE HAYAT ÜNİTE 1 : HÜCRE BÖLÜNMESİ VE KALITIM
ÖĞRENME ALANI : CANLILAR VE HAYAT ÜNİTE 1 : HÜCRE BÖLÜNMESİ VE KALITIM B KALITIM (6 SAAT) 1 Gen 2 Kalıtım ve Kalıtsal Özelliklerin Kazanılması 3 Mendel in Kalıtıma Kazandırdığı Bilgiler ve Mendel Yasaları
DetaylıKALITIMLA İLGİLİ KAVRAMKAR
KALITIMLA İLGİLİ KAVRAMKAR KALITIM Anne ve babanın karakterlerinin oğul döllere nasıl aktarıldığı, döller arasında benzerlik ve farklılıkların nasıl ortaya çıktığını araştıran bilim dalına kalıtım veya
DetaylıKALITIM-2 MENDEL İN ÇALIŞMALARI SELİN HOCAYLA BİYOLOJİ DERSLERİ
KALITIM-2 MENDEL İN ÇALIŞMALARI SELİN HOCAYLA BİYOLOJİ DERSLERİ Gregor MENDEL kalıtımın esaslarını belirleyen bilim adamıdır. Kalıtımın kurucusu olarak bilinir.yaptığı çalışmalar MENDEL KANUNLARI adını
DetaylıMendel Genetiği, Kalıtım, Gen Mühendisliği ve Biyoteknoloji
Mendel Genetiği, Kalıtım, Gen Mühendisliği ve Biyoteknoloji MENDEL GENETİĞİ Ebeveyn (ana-baba) ile oğul bireyler arasındaki benzerlik ve farklılıkların nasıl veya hangi oranlarda ortaya çıkabileceğini
DetaylıBÖLÜM 2 MODERN GENETİK UYGULAMALARI... 169
2 KALITIMIN BÖLÜM KATILIM VE BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİK.... 07 GENEL İLKELERİ BÖLÜM 2 MODERN GENETİK UYGULAMALARI.... 69 Genetik Nedir?... 07 Olasılık İlkeleri ve Uygulamaları... 08 Mendel İlkeleri ve Uygulamaları...
DetaylıKALITIM- FATIH GIZLIGIDER SORULARI. 4. Rabia renkkörlüğü yönünden bir ailenin soy ağacını şekilde verilen
KALITIM- FATIH GIZLIGIDER SORULARI 1. Fatma, melez sarı bezelyeleri birbiri ile çaprazladığında oluşabilecek ihtimalleri pasta grafik ile gösteriyor. Fatma nın çizmiş olduğu grafik aşağıdakilerden hangisi
DetaylıAyxmaz/biyoloji. genotipine sahip organizma kaç çeşit gamet. yapılabilir? a. 4 b. 8 c. 16 d. 32 e. 64
Mor çiçekli bir bitki kendini polenleri ile tozlaştırıldığında, sadece mor çiçekli yeni nesil üretilmiştir. Bu çaprazlama.. örnektir 1. hibridleşmeye. 2. eksik baskınlığa 3. Trihibrid kalıtıma. 4. ayrılma
DetaylıEşem tayini ve eşeme bağlı kalıtım
Eşem tayini ve eşeme bağlı kalıtım Eşem tayini Bir çok taksonda eşem kromozomları eşem tayininde görev alırlar. Memeliler X ve Y eşem kromozomlarını taşırlar. XX = Dişi, XY = Erkek Diğer kromozomlar otozom
DetaylıHÜCRE BÖLÜNMESİ. 1-Amitoz (Amitosis) bölünme, 2-Mitoz (Mitosis) bölünme, 3- Mayoz (Meiosis) bölünme.
HÜCRE BÖLÜNMESİ 1-Amitoz (Amitosis) bölünme, 2-Mitoz (Mitosis) bölünme, 3- Mayoz (Meiosis) bölünme. Amitoz Bölünme Önce nukleolus, sonra nukleus, daha sonra sitoplazmanın uzayıp ortadan boğulması ile ikiye
DetaylıLABORATUVAR-6 KONU-2 Hücre - IV.Kromozomlar ve Genler
LABORATUVAR-6 KONU-2 Hücre - IV.Kromozomlar ve Genler Biçimlenmiş ve yoğunlaşmış kromatin materyaline kromozom denir. Kromozomlar Mitoz ve/veya Mayoz bölünmenin Profaz safhasında görülmeye başlar ve Metafaz
DetaylıKILAVUZ SORU ÇÖZÜMLERİ Fen ve Teknoloji
MİTOZ -. Ünite 6. Deniz yıldızının kopan parçasının yenilenmesi (onarım), ağaç gövdesinin büyümesi (büyüme) ve zigotun embriyoya dönüşmesi mitoz bölünme ile gerçekleşirken insanlarda yumurta hücresinin
DetaylıLABORATUVAR-6 KONU-2 Hücre - IV.Kromozomlar ve Genler
LABORATUVAR-6 KONU-2 Hücre - IV.Kromozomlar ve Genler Biçimlenmiş ve yoğunlaşmış kromatin materyaline kromozom denir. Kromozomlar Mitoz ve/veya Mayoz bölünmenin Profaz safhasında görülmeye başlar ve Metafaz
Detaylı8.Sınıf. FEN ve TEKNOLOJİ. Mitoz Bölünme Konu Testi. Test-01. 1. Mitoz bölünme ile ilgili bilgilerden hangisi yanlıştır?
Mitoz Bölünme Konu Testi FEN ve TEKNOLOJİ 8.Sınıf Test-01 1. Mitoz bölünme ile ilgili bilgilerden hangisi yanlıştır? A) Mitoz bölünme çok hücreli canlılar için büyüme ve gelişmeyi sağlar. B) Mitoz bölünme
Detaylı*Biyoteknoloji: Canlılar ve Canlıların ürünleri üzerinde, bilimsel teknikler uygulayarak yapılan çalışmalara; biyoteknoloji denir.
BİYOTEKNOLOJİ *Biyoteknoloji: Canlılar ve Canlıların ürünleri üzerinde, bilimsel teknikler uygulayarak yapılan çalışmalara; biyoteknoloji denir. Biyoteknolojik çalışmalarda, en çok bakteriler kullanılır.
DetaylıÖĞRENME ALANI: Canlılar ve Hayat 1.ÜNİTE: Hücre bölünmesi ve Kalıtım. Bir hücreden, birbirinin aynısı iki hücre oluşur.
ÖĞRENME ALANI: Canlılar ve Hayat 1.ÜNİTE: Hücre bölünmesi ve Kalıtım Üreme: Canlıların kendilerine benzer bireyler oluşturarak nesillerini devam ettirmeleri olayı üreme olarak adlandırılır. Üreme olayı;
Detaylı2015-2016 EĞİTİM ÖĞRETİM YILI IŞIKLI ORTAOKULU FEN VE TEKNOLOJİ DERSİ 8. SINIF 1. DÖNEM 1. YAZILI SORULAR
dı: Soyadı: Numarası: Sınıfı: 8/ 2015-2016 EĞİİM ÖĞREİM YILI IŞIKLI OROKULU FEN VE EKNOLOJİ DERSİ 8. SINIF 1. DÖNEM 1. YZILI SORULR şağıdaki çoktan seçmeli soruları cevaplayınız.(20x5=100 Puan) 4. 1. Kromozom
DetaylıKALITIMIN GENEL İLKELERI. Mendel Genetiği Eksik baskınlık Eş baskınlık Çok alellilik Kontrol Çaprazlaması
KALITIMIN GENEL İLKELERI Mendel Genetiği Eksik baskınlık Eş baskınlık Çok alellilik Kontrol Çaprazlaması Kontrol Çaprazlaması Çekinik fenotipli bir bireyin genotipi kesinlikle bellidir ve homozigot çekiniktir
DetaylıHÜCRE BÖLÜNMESİ VE KALITIM
HÜCRE BÖLÜNMESİ VE KALITIM Mitoz Bölünme Hücreler neden mitoz bölünme geçirir? 1 Büyüme ve gelişme için 2 Yıpranan doku ve organların onarılması için 3 Eşeysiz üreyen canlılarda üremenin sağlanması için.
DetaylıMEV KOLEJİ ÖZEL ANKARA OKULLARI 10. SINIF BİYOLOJİ DERSİ YAZ TATİLİ EV ÇALIŞMASI
2014 2015 MEV KOLEJİ ÖZEL ANKARA OKULLARI 10. SINIF BİYOLOJİ DERSİ YAZ TATİLİ EV ÇALIŞMASI Ödevin Veriliş Tarihi: 12.06.2015 Ödevin Teslim Tarihi: 21.09.2015 1. Bir canlının mitoza hazırlanan hücresinde
Detaylı8. Sınıf. TEOG Tutarlılık. Fen ve Teknoloji 2015-2016
2015-2016 8. Sınıf TEOG Tutarlılık Fen ve Teknoloji Sorularımızın TEOG sorularıyla benzeşmesi, bizler için olduḡu kadar, bu kaynaklardan beslenen yüz binlerce öḡrenci ve yüzlerce kurum için büyük bir güven,
DetaylıT.C. 8. SINIF I. DÖNEM. ORTAK SINAVI 27 KASIM 2014 Saat: 09.00
T.C. 8. SIIF I. ÖEM ORTAK SIAVI KASIM 1 Saat: 9. FE VE TEKOLOJİ 1. Canlıların belirli çevre koşullarında yaşama ve üreme şansını artıran kalıtsal özellikleri sayesinde ortama uyum sağlamasına adaptasyon
DetaylıERKEN ÇOCUKLUKTA GELİŞİM
ERKEN ÇOCUKLUKTA GELİŞİM Gelişimin Biyolojik Temelleri Öğr. Gör. Can ÜNVERDİ Konular kod kalıtım örüntüleri Down sendromu Fragile x sendromu Turner sendromu Klinefelter sendromu Prader willi sendromu danışma
DetaylıMayoz, Eşeyli Üreme. Metafaz I: Homolog kromozomlar tetratlar halinde ekvator düzlemine sıralanırlar.
Mayoz, Eşeyli Üreme Ökaryot canlıların mitoz yoluyla eşeysiz olarak çoğaldığını ve bu çoğalmada canlının kendisiyle aynı genetik bilgiye sahip yavrular meydana getirdiğini öğrendik. Eşeyli üreme sonucunda
DetaylıBU BÖLÜMÜN AMAÇLARI. NASIL ÇALIfiMALIYIZ?
ÜN TE I KALITIM I. KALITIM NED R? II. OLASILIK LKELER VE UYGULAMALARI III. MENDEL LKELER VE UYGULAMALARI A.Monohibrit Çaprazlama B. Dihibrit Çaprazlama IV. ÇOK ALELL L K V. EKS K BASKINLIK VI. GENOT PLER
DetaylıBir çiftin dört çocuğunun kan grubu yukarıdaki gibidir. Buna göre aşağıdakilerden hangisi anne ve babanın kan gruplarından olamaz?
4) İnsanlarda kahverengi gözlülük yeşil gözlülüğe baskındır.aşağıda verilen göz genotiplerinden hangisine sahip olan aileden, yeşil gözlü çocuk olma ihtimali yoktur? 1) Himalaya tavşanı, tüyü kazınıp buz
DetaylıT.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI ÖLÇME, DEĞERLENDİRME VE SINAV HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SINIF DEĞERLENDİRME SINAVI - 1
T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI 2015-2016 8.SINIF DEĞERLENDİRME SINAVI - 1 2015-2016 8.SINIF DEĞERLENDİRME SINAVI - 1 FEN VE TEKNOLOJİ Adı ve Soyadı :... Sınıfı :... Öğrenci Numarası :... SORU SAYISI : 20
DetaylıFen ve Teknoloji 8 1.ÜNİTE: HÜCRE BÖLÜNMESİ VE KALITIM 2. KALITIM MENDEL İN ÇALIŞMALARI. ? Mendel in bezelye bitkisini kullanma nedenleri
1.ÜNİTE: HÜCRE BÖLÜNMESİ VE KALITIM 2. KALITIM Anahtar Kavramlar: Gen Genetik Fenotip Genotip Kalıtım Canlılardaki karakterlerin oluşumunu, yavru döllere geçişini ve canlılarda gözlenen çeşitliliğin nedenlerini
Detaylınükleotit "adenin nükleotit", guanin bazını içeren nükleotit "guanin nükleotit" olarak adlandırılır. 1. ÜNİTE İNSANLARDA ÜREME BÜYÜME VE GELİŞME
1. ÜNİTE İNSANLARDA ÜREME BÜYÜME VE GELİŞME KONU KAVRAMLAR KAZANIMLAR DNA ve Genetik Kod *DNA`nın yapısı *DNA`nın kendini eşlemesi *Nükleotid *Gen *Kromozom 1. Nükleotid, gen, DNA ve kromozom kavramlarını
DetaylıO Gelişim, organizmanın döllenmeden başlayarak bedensel, zihinsel, dil, duygusal ve sosyal yönden en son aşamaya ulaşıncaya kadar sürekli ilerleme
BİREY GELİŞİMİ O Gelişim, organizmanın döllenmeden başlayarak bedensel, zihinsel, dil, duygusal ve sosyal yönden en son aşamaya ulaşıncaya kadar sürekli ilerleme kaydeden değişimidir. O Gelişim; organizmanın
DetaylıKROMOZOM DÜZENSİZLİKLERİ
KROMOZOM DÜZENSİZLİKLERİ KROMOZOM ANOMALİLERİ 1- Sayısal kromozom anomalileri 2- Yapısal kromozom anomalileri SAYISAL KROMOZOM ANOMALİLERİ 1- Öploidi: Bir organizmanın hücrelerinde normal kromozom sayısının
Detaylı11. SINIF BİYOLOJİ YAZ TATİLİ ÖDEV KİTAPÇIĞI
11. SINIF BİYOLOJİ YAZ TATİLİ ÖDEV KİTAPÇIĞI *** Sevgili öğrenciler; yorucu bir çalışma döneminden sonra hepiniz tatili hak ettiniz. Ancak sizlerin de bildiği gibi konu tekrarı yapmak, soru çözerek pekiştirmek,
Detaylı1. EKSİK BASKINLIK 2. EŞ BASKINLIK 3. ÇOK ALLELLİLİK 4. KONTROL ÇAPRAZLAMASI
1. EKSİK BASKINLIK 2. EŞ BASKINLIK 3. ÇOK ALLELLİLİK 4. KONTROL ÇAPRAZLAMASI Eksik baskınlık (ekivalentlik): Bazı karakterlerde allel genler, birbirine tam baskınlık göstermezler. Bireyler, bu karakterler
DetaylıLYS ANAHTAR SORULAR #7. Kalıtım
LYS ANAHTAR SORULAR #7 Kalıtım 1) Bir bitki türünde mavi çiçek rengi geni (A), gri çiçek rengi genine (a) baskındır. Bu bitki türünde çiçek rengi karakteri açısından farklı fenotiplere sahip bitkilerin
DetaylıHardy Weinberg Kanunu
Hardy Weinberg Kanunu Neden populasyonlarla çalışıyoruz? Popülasyonları analiz edebilmenin ilk yolu, genleri sayabilmekten geçer. Bu sayım, çok basit bir matematiksel işleme dayanır: genleri sayıp, tüm
DetaylıMENDEL DIŞI KALITIM. Doç. Dr. Bengi ÇINAR KUL. Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Genetik Anabilim Dalı
MENDEL DIŞI KALITIM Doç. Dr. Bengi ÇINAR KUL Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Genetik Anabilim Dalı Kalıtımla ilgili olarak Mendel kurallarına uymayan durumları içermektedir. Gen etkileşimleri Bağlı
DetaylıYGS YE HAZIRLIK DENEMESi #4
YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #4 1) Bir hücrenin X maddesini difüzyonla almakta olduğu görülmüştür. Bu hücre ve içerisinde bulunduğu ortamla ilgili, I. Ortamdaki X yoğunluğu hücreden daha fazladır. II. X in
DetaylıLYS ANAHTAR SORULAR #6. Mitoz ve Mayoz Bölünme Eşeyli ve Eşeysiz Üreme İnsanda Üreme
LYS ANAHTAR SORULAR #6 Mitoz ve Mayoz Bölünme Eşeyli ve Eşeysiz Üreme İnsanda Üreme 1) 2n = 40 kromozomlu memeli türünde, Dişinin ovaryumlarında yumurta hücresi oluşurken anafaz I evresinde gonozomların
DetaylıMAYOZ VE EŞEYLİ YAŞAM DÖNGÜLERİ
MAYOZ VE EŞEYLİ YAŞAM DÖNGÜLERİ Kalıtıma giriş Ebeveynler yavrularına gen adı verilen kodlanmış bilgileri verirler. Genler DNA parçalarıdır. Çoğu gen, hücreyi özgün enzimler ve diğer proteinleri sentezlemesi
DetaylıÇAPRAZLAMALAR ve MENDEL KURALLARI
ÇAPRAZLAMALAR ve MENDEL KURALLARI Bir canlının erkek üreme hücreleri (sperm veya polen) ile diğer bir canlının yumurtalarının birleştirilmesine çaprazlama denir. A. ÇAPRAZLAMALARIN ELEMANLARI P : Çaprazlanacak
DetaylıHAFTA II Mendel Genetiği
GENETĐK 111-503 HAFTA II Mendel Genetiği Doç. Dr. Hilâl Özdağ 1865 Gregor Mendel kalıtım kurallarının temellerini attı. http://www.dnaftb.org/dnaftb/1/concept/ 1 Seçilen Özellikler Hartl DL, Jones EW,
DetaylıKalıtım X R X R Sağlıklı dişi. X R X r Sağlıklı (taşıyıcı) dişi. 6. Y 44 + XXX (Triple X sendromu) Cevap B. G 44 + XXY (Klinifelter erkek)
Kalıtım 1 1. Mendelin bezelyeleri tercih etme nedenleri arasında; Kolay yetişmesi 5. X R X R Sağlıklı dişi X R X r Sağlıklı (taşıyıcı) dişi X R Y Sağlıklı erkek X r Y Hasta erkek Kısa zamanda çok döl vermesi
DetaylıÖĞRENME ALANI : CANLILAR VE HAYAT ÜNİTE 1 : HÜCRE BÖLÜNMESİ VE KALITIM
ÖĞRENME ALANI : CANLILAR VE HAYAT ÜNİTE 1 : HÜCRE BÖLÜNMESİ VE KALITIM B- KALITIM (6 SAAT) 1- Gen 2- Kalıtım ve Kalıtsal Özelliklerin Kazanılması 3- Mendel in Kalıtıma Kazandırdığı Bilgiler ve Mendel Yasaları
Detaylı3. Şekilde DNA, Kromozom, Gen ve Nükleotidi temsil eden vagonlar verilmiştir. basit yapılı vagondan en karmaşık yapılı vagona doğru takmak istiyor.
1. 3. Şekilde DNA, Kromozom, Gen ve Nükleotidi temsil eden vagonlar verilmiştir. Yusuf bu vagonları lokomotife, en basit yapılı vagondan en karmaşık yapılı vagona doğru takmak istiyor. Yusuf un yapması
DetaylıAMNİ YOSENTEZ. Amniyosentez nedir? Bu test nasıl yapılır? Alınan sıvı ile ne yapılır?
AMNİ YOSENTEZ AMNİYOSENTEZ nedir?, gelişmekte olan bebeğin çevresinden alınan, bir miktar sıvı örneği üzerinde yapılan bir testtir. Bu sıvı test edildiğinde bebekte belirli birtakım anormallikler olup
DetaylıGENETİK I BİY 301 DERS 7
GENETİK I BİY 301 DERS 7 İçerik Kısım 1: Genler, Kromozomlar ve Kalıtım Kısım 2: DNA-Yapısı, Replikasyonu ve Varyasyonu Kısım 3: Genetik bilginin ifadesi ve düzenlenmesi Kısım 4: Genomik Analiz Kısım 5:
DetaylıMARKER KROMOZOM. adı verilir. Daha büyük olanlar dengesizlik oluşturabilir.
MARKER KROMOZOM Normal kromozom setine ek olarak metafaz plaklarında gözlenir. Fazla sayıdaki kromozom ya da yapısal olarak anormal fazladan kromozom (extra structurally abnormal chromosome EISAC) adı
DetaylıYAZILIYA HAZIRLIK TEST SORULARI. 10. Sınıf
YAZILIYA HAZIRLIK TEST SORULARI 10. Sınıf 1) Hücre döngüsünün interfaz evresini yeni tamamlamış bir hücre ile bu hücrenin döngü sonunda oluşturduğu yeni hücrelerde; I. DNA miktarı II. Gen Sayısı III. Gen
DetaylıMAHMUT ASLAN - FEN BİLİMLERİ ÖĞRETMENİ
1. Mayoz bölünme aşağıda verilenlerden hangisinde gerçekleşebilir? A) B) Yumurta Polen ana C) D) Mide Deri 4. Üreme ana hücrelerinde, biri anneden, biri babadan gelen iki takım (2n) kromozom bulunur. Aşağıda
DetaylıKROMOZOM HARİTALARI ve MAYOZ BÖLÜNME HATALARI
KROMOZOM HARİTALARI ve MAYOZ BÖLÜNME HATALARI MBG 111 BİYOLOJİ I Hazırlayan: Yrd.Doç.Dr. Yosun MATER GİRİŞ Mendel kalıtımında eğer genler bağımsız ise kalıtıldıklarında kabaca belli oranlarda ve sıklıkla
DetaylıA) Her ikisi de doğru bilgidir. B) 1. doğru, 2. yanlış bilgidir. C) 1. yanlış, 2. doğru bilgidir. D) Her ikisi de yanlış bilgidir. 5.
SINIF Mitoz - Mayoz Bölünme TEST. Mitoz bölünme, çekirdek bölünmesi ile başlar ve birbirini takip eden evrelerle devam eder. 4. Aşağıda mayoz bölünmenin özellikleriyle ilgili bilgiler veriliyor.. Bir ana
DetaylıThis information (23) on X-linked genetic disorders is in Turkish X bağlantılı Genetik Hastalıklar (İngilizce'si X-linked Genetic Disorders)
This information (23) on X-linked genetic disorders is in Turkish X bağlantılı Genetik Hastalıklar (İngilizce'si X-linked Genetic Disorders) Genetik (genetic) hastalıklara bir veya daha fazla hatalı gen
Detaylı1- Aşağıda verilen mayoz bölünme geçirmekte olan hücrelerin evrelerini ve her birinin kromozom sayısını yazınız. (6*1,5=9 ) 5- Mayoz bölünmede kalıtsal çeşitliliği sağlayan olaylar nelerdir? (2*4=8 ) Profaz_I
DetaylıGENEL ÖZELLİKLERİ: Tüm canlılarda sudan sonra en fazla bulunan moleküllerdir. Canlının kuru ağırlığının %50 si proteindir. Oldukça büyük ve kompleks
PROTEİNLER GENEL ÖZELLİKLERİ: Tüm canlılarda sudan sonra en fazla bulunan moleküllerdir. Canlının kuru ağırlığının %50 si proteindir. Oldukça büyük ve kompleks maddelerdir. Hücrede ribozom organelinde
DetaylıYGS YE HAZIRLIK DENEMESi #2
YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #2 1) Aşağıdaki grafikte, ph derecesi ile X, Y ve Z enzimlerin tepkime hızı arasındaki ilişki gösterilmiştir. 2) Aşağıdaki şemada kloroplast ile mitokondri arasındaki madde alış
DetaylıAABB X aabb F1 ler daima AaBb
Mendel kurallarına uymayan durumlar: BAĞLI GENLER Mendel in dihibrid çaprazlamasına göre İki farklı karakter ile ilgili olarak, farklı kromozomlarda bulunan iki farklı gen varsa P AABB X aabb F1 ler daima
Detaylı10. SINIF KONU ANLATIMI 6 MAYOZ BÖLÜNME-3
10. SINIF KONU ANLATIMI 6 MAYOZ BÖLÜNME-3 Mayoz Bölünmenin Genel Özellikleri Üreme ana hücrelerinde görülür. Üreme hücrelerinin oluşmasını sağlar. Sadece 2n kromozomlu hücrelerde görülür. 4 yeni hücre
DetaylıKROMOZOMLAR ve KALITIM
KROMOZOMLAR ve KALITIM 2 https://en.wikipedia.org/wiki/chimpanzee_genome_project GENETİK KOD RNA da üçlü gruplar halinde bulunan ve protein sentezleme sırasında üretilen aminoasit dizilerinin düzenini
Detaylıayxmaz/biyoloji 2. DNA aşağıdaki sonuçlardan hangisi ile üretilir Kalıp DNA yukarıdaki ana DNAdan yeni DNA molekülleri hangi sonulca üretilir A B C D
1. DNA replikasyonu.. için gereklidir A) sadece mitoz B) sadece mayoz C) mitoz ve mayoz D) sadece gamet oluşumu E) sadece protein sentezi 2. DNA aşağıdaki sonuçlardan hangisi ile üretilir Kalıp DNA yukarıdaki
DetaylıKonu 4 Mendel Genetiğinin Uzantıları
Konu 4 Mendel Genetiğinin Uzantıları Copyright Copyright 2009 Pearson 2009 Pearson Education, Education, Inc. Inc. Konular 4.1 Alleller fenotipi farklı şekillerde etkiler 4.2 Eksik baskınlık 4.3 Eşbaskınlık
DetaylıCanlılarda mitoz, amitoz ve mayoz olmak üzere üç çeşit bölünme görülür.
HÜCRE BÖLÜNMELERİ Canlılarda mitoz, amitoz ve mayoz olmak üzere üç çeşit bölünme görülür. I. MİTOZ BÖLÜNME Mitoz bölünme tek hücreli canlılardan, çok hücreli canlılara ve insana kadar bir çok canlı grubu
Detaylıİstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji ABD Prof.Dr. Filiz AYDIN
İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji ABD Prof.Dr. Filiz AYDIN Fertilizasyonda 46 kromozom Her bir kromozom çift kromadit-(92) Hücre bölündükten sonra her hücre de 46 kromozom bulunur Mitoz bölünme G1
DetaylıOtozomal Baskın Kalıtım (Autosomal Dominant Inheritance) nedir?
This information (1) on Autosomal Dominant genetic disorders is in Turkish Otozomal Baskın Genetik Hastalıklar (Kadınlar İçin) (İngilizce si Autosomal Dominant Genetic Disorders) Genetik (genetic) hastalığa,
DetaylıBesin Zinciri, Besin Ağı ve Besin Piramidi
Besin Zinciri, Besin Ağı ve Besin Piramidi Besin Zinciri, Besin Ağı ve Besin Piramidi Bir ekosistemde üreticilerden tüketicilere doğru besin aktarımı meydana gelir. Üreticilerden başlayarak bir trafik
DetaylıKromozom nedir? kromozom mikronla
KROMOZOM 2 Kromozom nedir? Çekirdeğin içinde ipliksi halde bulunan parçalara kromozom adı verilir. Çift olarak bulunup 2n ile gösterilirler. Kromozomlar, elektron mikroskobunda İ, V, J harfleri gibi biçimlerde
Detaylı1. BÖLÜM: GENETİK BİLİMİNE GİRİŞ 2. BÖLÜM: MENDEL VE KALITIMIN İLKELERİ
İÇİNDEKİLER 1. BÖLÜM: GENETİK BİLİMİNE GİRİŞ 1.1. Genetiğin Tanımı... 1 1.2. Genetik Biliminin Tarihçesi... 2 1.2.1. Mendel Öncesi Dönem... 3 1.2.1.1. Linne ve Türlerin Değişmezliği Doktrini... 3 1.2.1.2.
DetaylıMayoz Bölünmenin Oluşumu
MAYOZ BÖLÜNME NEDİR? 03 Ocak 2012, 23:39 Osman BEDEL MAYOZ BÖLÜNME NEDİR? Kromozom sayılarının nesiller boyu sabit tutulması mayoz bölünme ile sağlanır. Mayoz özel bir hücre bölünmesidir. Bu bölünme ile
DetaylıMITOZ. Çözüm. Kazanımlar 4. Kazanımlar HÜCRE BÖLÜNMESİ. Örnek -1 <$> Bu bölümü bitirdiğimde; 1.1 Canlılarda büyüme ve üremenin hücre bölünmesi
MITOZ Kazanımlar 4 Bu bölümü bitirdiğimde; 1.1 Canlılarda büyüme ve üremenin hücre bölünmesi ile meydana geldiğini, öğrenmiş olacağım. HÜCRE BÖLÜNMESİ Hücreler büyüyüp gelişirken madde ve enerji gereksinimleri
DetaylıADIM ADIM YGS LYS Adım EVRİM
ADIM ADIM YGS LYS 191. Adım EVRİM EVRİM İLE İLGİLİ GÖRÜŞLER Evrim, geçmiş ile gelecekteki canlıların ve olayların yorumlanmasını sağlayarak, bugün dünyada yaşayan canlılar arasındaki akrabalık derecesini
DetaylıPopulasyon Genetiği. Populasyonlardaki alel ve gen frekanslarının değişmesine neden olan süreçleri araştıran evrimsel bilim dalı.
Bu dersin içeriği, Populasyonun tanımı, Alel ve genotip frekansı, Gen havuzu, Gen frekansı, Gerçek/Doğal populasyonlar ve ideal populasyonlar, Populasyon genetiğinin çalışma alanları, HW kanunu -giriş,
DetaylıKALITIM MENDEL VE GEN FİKRİ
KALITIM MENDEL VE GEN FİKRİ Orak hücreli anemi hastalığına sahip olan bireyler sıtma hastalığına karşı dirençli bireylerdir. Avrupa kraliyet ailelerinde akraba evlilikleri sonucu, hemofili hastalığı büyük
DetaylıDNA ve Özellikleri. Şeker;
DNA ve Özellikleri Hücrelerdeki hayatsal olayların yönetimini çekirdek sağlar. Çekirdek içinde, hücrenin beslenme, solunum, üreme gibi canlılık faaliyetlerin yönetilmesini sağlayan genetik madde bulunur.
DetaylıBağlantı ve Kromozom Haritaları
Bağlantı ve Kromozom Haritaları Prof. Dr. Sacide PEHLİVAN 3. Mart. 2017 Bir kişide DNA nın şifrelediği özelliklerin tümü kalıtsal özelliklerdir. DNA üzerinde nükleotitlerden yapılı en küçük ifade edilebilir
DetaylıAşağıda mitoz bölünme safhaları karışık olarak verilmiştir.
2015/2016 EĞİTİM ÖĞRETİM YILI FEN VE TEKNOLOJİ DERSİ ÖRNEK 8.SINIFLAR 1.DÖNEM 1.YAZILI Adı Soyadı : No: Sınıf: Resimdeki türlerin bazı hücrelerindeki kromozom sayılarını yazınız. (4x2p) Aşağıda mitoz bölünme
DetaylıYGS YE HAZIRLIK DENEMESi #18
YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #18 1) Bakterilerin gerçekleştirdiği, I. Kimyasal enerji sayesinde besin sentezleme II. Işık enerjisini kimyasal bağ enerjisine dönüştürme III. Kimyasal bağ enerjisini ATP enerjisine
Detaylı