VOB DA BSMV KALKIYOR KONUK YAZAR HABERTÜRK GAZETESİ YAZARI ABDURRAHMAN YILDIRIM PİYASALARININ ANİ ÇÖKÜŞÜ 6 MAYIS TA NELER OLDU?

Transkript

1 Temmuz 2010 VOB DA BSMV KALKIYOR KONUK YAZAR HABERTÜRK GAZETESİ YAZARI ABDURRAHMAN YILDIRIM PİYASALARININ ANİ ÇÖKÜŞÜ 6 MAYIS TA NELER OLDU? DEMİR ÇELİK VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMELERİ DOLAR / ONS ALTIN VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMELERİ KREDİ TEMERRÜT SWAPLARI

2

3 Yönetim Kurulu Başkanı nın Mesajı Değerli Okurlar, Türkiye, küresel krizle birlikte bir süre için askıya aldığı, artık bir klasik halini alan sıcak para ve değerli TL tartışmasına yeniden döndü. Özellikle dış satımla uğraşanlar ve ihracatçı sanayiciler, TL nin değerlenmesinin, Türkiye nin rekabet gücünü olumsuz etkilediğini, Türkiye yi ithalat cenneti yaparak cari açık sorunu yarattığını öne sürüyor. Eleştiri oklarının yöneldiği Merkez Bankası ise artık kuru bir avantaj aracı olarak kullanmaktan vazgeçerek verimliliğe odaklanılması gerektiğini belirtiyor. Merkez Bankası Reel Kur Endeksi, Haziran ayı itibariyle TL nin son bir yılda TÜFE bazında yüzde 10.8, gelişmekte olan ülkeler bazında yüzde 4.5 ve gelişmiş ülkeler bazında yüzde değerlendiğini gösteriyor. İhracatının önemli bir kısmını gelişmiş ülkelere yapan Türkiye için TL nin yüzde değerlenmesi, gerçekten bir sorun. İhracatın, ithalat kadar iyi bir performans gösterememesi de bunu teyit ediyor. Türkiye dalgalı kur sisteminde ve bu sistemden vazgeçmeyeceği açık. Bu nedenle kurda sürekli bir oynaklık yaşanacağını söylemek için kahin olmaya gerek yok. Dış ticaretle uğraşan ya da bir şekilde kur riski taşıyan girişimcilerimizin VOB daki döviz vadeli kontratlarını kullanarak dalgalanmalardan korunma ve gelirlerini sabitleme şansları var. Girişimcilerimize, bir kez daha VOB u kullanmaları çağrısı yapmak istiyorum. Vobjektif okurları hatırlayacaktır. Geçen sayılarda lisanslı depoculuk şirketinin kuruluşunda sona yaklaşıldığını paylaşmıştım. VOB daki tarım vadeli sözleşmelerini hareketlendirmesini beklediğimiz Ege Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk A.Ş. nin (ELİDAŞ) alan arayışları hızlandı. Yakın bir gelecekte faaliyete başlamayı umuyoruz. Yeni yazılım, opsiyon ve yeni vadeli kontrat çalışmaları sürerken VOB un katlanarak büyümeye devam etmesi bizi sevindiriyor. Borsamızın işlem hacmi, yılın ilk altı ayında geçen seneye göre yüzde 51 artışla 215 milyar TL yi aştı. VOB un günlük ortalama işlem hacmi 1.7 milyar TL yi geçti. Borsamızda açılan hesap sayısı da işlem hacmine paralel olarak artıyor. Profesyonel kadromuz, yeni yazılım ve opsiyon çalışmalarını sürdürürken bir yandan da yeni vadeli kontrat üretimi için yoğun bir şekilde çalışıyor. Elektrik vadeli kontratları için mesafe alındığını daha önce açıklamıştık. Son dönemde artan et fiyatları ve açılan ihalelerle gündeme gelen canlı hayvan, VOB kadrolarının da ilgi alanında. Bir vadeli canlı hayvan kontratının nasıl hayata geçirileceği konusunda çalışmalar yürütülüyor. VOB, dinamik bir kurum ve her geçen gün daha kurumsal bir yapıya doğru gidiyor. Kısa sürede dünyanın sayılı vadeli işlem piyasalarından biri haline gelişimiz bunun kanıtı. Yakın bir gelecekte daha büyük adımlar atmak için çalışıyoruz. Umarım şartlar bizi istediğimiz hıza ulaştırır. Saygılarımla 1

4 2

5 Genel Müdür ün Mesajı Değerli VOBJEKTİF Okurları; Bu sayıda da yine dolu dolu bir içerikle karşınızdayız. Vobjektif i yayımlamaktaki temel amacımız hem dünyadaki hem borsamızdaki gelişmelerden sizleri haberdar etmek, hem de son derece eğitici öğretici olduğunu düşündüğümüz farklı konuları ele alan makaleler ve söyleşiler ile yatırımcıyı bilgilendirmek. Bu temel eksen çerçevesinde Vobjektif in mevcut içeriğini de tekrar gözden geçiriyoruz. Yayımlanan bazı makaleler ve çalışmalar bazı okuyucularımız açısından fazla teorik veya matematiksel gelebilir, ancak aynı makaleler diğer bazı okuyucularımız açısından da teorik açıdan doyurucu olup, ilgiyle okunabiliyor. Konu üzerinde yoğun bir şekilde düşünüyoruz, tartışıyoruz. Vobjektif i belki biraz daha farklılaştırıp içeriğini tabir yerindeyse biraz daha light hale getirmek ve daha geniş kitleler tarafından okunabilir hale getirmek bir çözüm olabilir veya Vobjektif dergisini hakemli bir dergi haline getirerek tamamen bilimsel bir yayın olarak yayımlamak ve sizlere belki de daha kısa aralıklarla newsletter türü yeni bir yayın ile ulaşmak da bir çözüm olabilir. Konuyla ilgili olarak bizler kafa yormaktayız ayrıca siz Vobjektif okurlarına da bunu sormayı planlıyoruz. Nasıl bir Vobjektif daha uygun olur, doyurucu olur? sorusuna okurlarımızın cevapları da bizler için son derece değerli bir kaynak olacak. Malum olunduğu üzere, endeks vadeli işlem sözleşmelerinde gerçekleştirdiğimiz başarılı işlem hacmini diğer finansal enstrümanlara yayma gayretlerimiz yanında tarıma dayalı ürünlerde de vadeli piyasayı canlandırma çabalarımız devam ediyor. Tekrar ifade etmekte fayda gördüğüm önemli bir husus bu tür ürünlere dayalı vadeli piyasaları geliştirmenin sadece bizim çabamızla olamayacağı, başka birtakım piyasa aktörlerinin de bunu istemeleri ve bu yönde çalışmalarının son derece önemli olduğudur. Biz VOB olarak elimizden geldiğince piyasa aktörlerini bu doğrultuda motive etmek için, bizimle işbirliği yapmaları için teşvik ediyoruz. Bu yönde atılmış önemli bir adım yine VOB un kuruluşunda geçmişte önemli işlevleri yerine getirmiş olan İzmir den ve İzmir li girişimcilerden geldi. İzmir Ticaret Borsası, lisanslı Çetin Ali Dönmez depo şirketi kuruluşu için Sanayi ve Ticaret Bakanlığı na başvurdu. VOB olarak biz de bu şirkette önemli oranda pay sahibi olduk. Bu şirketin faaliyete geçmesi ile birlikte özellikle pamuk vadeli işlem sözleşmelerinin halen gerçekleştirilemeyen fiziki teslimat yapısına kavuşması mümkün olacak, ve bu da piyasa işlem hacmini son derece olumlu etkileyecek. Tabii, bu konular tartışılırken geçmişte de neler olmuş diye, tarihin tozlu raflarına bir bakmak lazım diye düşündüm ve araştırırken 1935 yılında yapılan 1. Ulusal Fındık Kongresi tutanaklarına ulaştım. Tutanaklara Toprak Mahsulleri Ofisi nin web sitesinden sizler de ulaşabilirsiniz. Kongrenin niçin toplandığı kongre tutanağında şöyle ifade edilmekte: Türlü çıkat ürünlerimizin tarladan müstehlike arzına kadar geçen bütün durumlarını geliştirmek için alınacak tedbirlerin karar haline sokulmasından evvel bu işlerle uğraşan üretmen ve tecimerlerle konuşmağı, onların her husustaki istifadeli fikirlerini almayı Ekonomi Bakanlığı kendisine bir prensip ittihaz etmiştir. İşte bu esas göz önünde tutularak önemli çıkat ürünlerimizden biri olan fındık işinde rasyonal çalışma yollarını üretmen ve tecimerlerle birlikte aramak üzere 10 İlkteşrin 1935 Perşembe günü Ekonomi Bakanımız Celâl Bayar ın riyaseti 3

6 altında Birinci Ulusal Fındık Kongresi toplanmıştır. Fındık kongresinde görüşülen konular yedi başlık altında toplanmış, bunlardan beşincisi Borsamızı ilgilendiren vadeli işlemler konusu ve başlık Kongre tutanağındaki şekliyle aynen şöyle: Fındıkların alivre satışlarından doğan vaziyet ve â la baisse hareketler dolaysile alınması gereken tedbirler. O dönem ekonomi bilgisi en yüksek olan kişilerden biri de dönemin Ekonomi Bakanı Celal Bayar. Celal Bayar konuşmasının bir bölümünde bakın ne diyor: Bazıları nasılsa zannediyorlar ki, biz alivre vadeli satışları tenkit etmek istiyoruz; bu tamamen yanlıştır. Bir an evvel umumileştirmek istediğimiz rasyonelleştirme savaşının en büyük netice ve hedeflerinden birisi de bu nevi satışların inkişafı olacaktır. Biz alivre satışlarla değil â la baisse* alivre satışı bir anane haline getirmiş tüccarla mücadeledeyiz ve mücadele edeceğiz. Bu zatlar, müstahsilin teşkilâtsız olmasından, kredi ihtiyacından istifade etmekte ve diledikleri fiyata mal alabileceklerinden emin, birbirinden daha düşkün fiyatlarla memleket ekonomisini yıkmaktadırlar. Meşru bir spekülâsyon telâkkisine imkân verebilecek ve â la baisse ve en baisse vaziyetlerini meşru gösterebilecek hiçbir sebep yoktur. Bundan tam yetmiş beş yıl önce toplanan ve şu aralar da lisanslı depo konuları konuşulurken sıkça dile getirdiğimiz standardizasyon konusunun bile tartışıldığı Fındık Şura sında dönemin Ekonomi Bakanı nın söylediği şeyler bizim devamlı anlatmaya çalıştığımız konuların çok güzel bir özeti. Ancak maalesef bu konular halen çözülmüş durumda değil, tabir yerindeyse bir arpa boyu kadar yol bile alamamışız. Ben de şimdi şu soruyu sormakta haklı değil miyim? Artık bazı şeyleri değiştirmenin, piyasalaşmanın, şeffaflaşmanın, daha rasyonel bir tarım ticareti mekanizması kurmanın zamanı gelmedi mi? Sağlıcakla kalın. * Aşağı yönlü 4

7 Bu sayıda... Yıl:5 Sayı: Temmuz 2010 VOBJEKTİF VADELİ İŞLEM VE OPSİYON BORSASI HABER BÜLTENİ Sahibi: Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası A.Ş. Temsilci: Çetin Ali Dönmez Sorumlu Müdür: Tolga Uysal Mahiyeti: İktisadi Konular Yayın Türü: Yerel Süreli Yayın Yönetim Yeri: Akdeniz Caddesi Birsel İş Mrk. No:14 K:6 Alsancak İZMİR Te l: Fax: Reklam: Aslı Ekiz Tel: Grafik & Basım Yeri: Toprak Ofset Mat. İnş.İhr. San. Tic. Ltd. Şti. Bornova Cad. No:9/Z-36 Öztim İş Mrk. Işıkkent-İZMİR Tel : Fax : Basım Tarihi: Yönetim Kurulu Başkanı nın Mesajı Genel Müdür ün Mesajı VOB dan Haberler Etkinlikler VOB dan Veriler Dünyadan Haberler Güncel Piyasaların Ani Çöküşü: 6 Mayıs ta Neler Oldu? Konuk Yazar Abdurrahman Yıldırım Habertürk Gazetesi Yazarı Uzman Görüşü N. Nuri Sevgen Alternatif Yatırım A.Ş. Vadeli İşlemler Müdürü Araştırma Demir Çelik Vadeli İşlem Sözleşmeleri Dolar/Ons Altın Vadeli İşlem Sözleşmeleri EUR/USD Vadeli İşlem Sözleşmeleri Akademik Makaleler Kredi Temerrüt Swapları 5

8 VOB dan Haberler VOB dan Haberler VOB BÜYÜMEYE DEVAM EDİYOR VOB büyümesini 2010 yılı ilk yarısında da hızla sürdürmüştür. VOB un bu dönemdeki toplam işlem hacmi 2009 yılı ilk yarısı toplam işlem hacmine göre %51 oranında artarak TL ye ulaşmıştır. Ayrıca bu gelişmelere bağlı olarak, 2009 yılının ilk yarısında Borsamızın günlük ortalama işlem hacmi TL iken bu değer bu yılın ilk yarısında TL ye yükselmiştir. VOB KADROSUNU GENİŞLETİYOR Türk ve Dünya piyasalarında artan önemiyle VOB her geçen gün yepyeni projeleri ve daha yüksek hedefleriyle büyüyor. İşte bu büyümeye paralel şekilde doğan personel ihtiyacına yönelik olarak VOB geçtiğimiz aylarda bir işe alım sınavı yaptı. VOB faaliyetlerine bundan böyle dokuz yeni personeliyle birlikte devam edecek. Bu gelişmeyle birlikte toplamda 76 ya ulaşan personel sayısıyla VOB istihdama da katkıda bulunmaya devam ediyor. ALIM SATIM SİSTEMİ YENİLEME ÇALIŞMALARINDA YOLUN YARISINA GELİNDİ Yeni bir alım satım sistemine geçilmesi konusunda geçtiğimiz yıl içinde atılan tohumlar filizlenmeye başladı. Bilindiği gibi, geçtiğimiz yıl içinde bu konuda bir İngiliz firmasıyla, Patsystems, ile el sıkışılmıştı. Bugün yol haritasına bakıldığında, yazılım sisteminin ilk versiyonunun 2011 yılı Şubat ayında kullanıma alınacağı görülmektedir. Bu versiyonda vadeli işlem sözleşmelerinin yanı sıra opsiyon sözleşmeleri de yer alacaktır. İkinci versiyonu ise ilk versiyonun devreye alınmasını takip eden altı ay içinde tamamlanıp kullanıma alınacaktır. İkinci versiyonla birlikte diğer sözleşme türleri de VOB da alınıp satılır hale gelecektir. 6

9 Sistem ile ilgili detaylar Eylül ayından itibaren üyelerimizle paylaşılacaktır. Kasım ayından sonra ise yine üyelerimizle birlikte sistemin test edilmesine geçilecektir. VOB UN VERİ YAYINCI KURULUŞLARI SAYISI 6 YA YÜKSELDİ VOB un veri yayıncıları sayısı CQG nin de aralarına katılmasıyla 6 ya yükseldi. Ağustos 2010 itibarıyla Foreks Bilgi İletişim Hizmetleri A.Ş., Matriks Bilgi Dağıtım Hizmetleri A.Ş., Plato Veri Dağıtım Hizmetleri A.Ş., Reuters Enformasyon Ltd. Şti.ve Bloomberg in vermiş olduğu bu hizmet artık CQG tarafından da verilecek. Yatırımcılarına VOB da işlem gören İMKB-100, İMKB 30, Euro ve Dolar sözleşmelerine ilişkin verilerin dağıtımını yapacak olan CQG, 30 yıllık deneyime sahip bir veri yayın şirketi yılında kurulan şirketin merkezi Colorado da, ancak faaliyetlerini Chicago, New York, Denver, Glenwood Springs, Londra, Frankfurt, Tokyo, Sydney, Singapur, Moskova ve Doğu Avrupa nın çeşitli yerlerindeki ofisleri vasıtasıyla sürdürüyor. CQG yaklaşık 60 ülkedeki yatırımcıya hizmet veriyor. VOB DAN COWPARADE ORGANİZASYONUNA DESTEK Bugüne kadar 58 farklı ülkenin önemli kentlerinde organize edilen CowParade İnek Heykelleri Açıkhava Sergisi bu yıl ilk kez İzmir de gerçekleştirildi. Beyaz Sosyal Sorumluluk BYZ İzmir in Konak Belediyesi ile ortaklaşa yürüttüğü çalışmaya destek veren VOB etkinliğe, tasarımı Ali Yaldır tarafından yapılan Gladyatör inek ile katıldı. CowParade, farklı desen ve şekillerde İnek Heykelleri nin sergilendiği uluslararası bir açık hava sanat etkinliği. Dünyanın ilk ve en önemli halka açık dev boyutlu sanat etkinliklerinden biri olan CowParade, ilk olarak 1998 yılında CowParade International Corporation tarafından Zürih de gerçekleştirilmiştir. Etkinlik kapsamında 3 farklı modeldeki, fiberglastan yapılma gerçek ebatlı inek heykelleri üzerine şehrin sanatçıları tarafından grafik ve artistik uygulamalar yapılmış ve bu inek heykelleri şehrin halka açık alanlarında 3 ay boyunca sergilendikten sonra açık artırma ile satılan ineklerden elde edilen gelirin çoğu yardım derneklerine verilmiştir. Dünya çapında bir organizasyon olan CowParade güzel ve etkileyici bir aktivite olmanın yanı sıra; yapıldığı her şehirde çok ses getirmek, şehrin turizm amaçlı olarak tanıtımını yaparak şehrin turizm açısından da büyük gelir elde etmesini sağlamak, çevre kentlerden, ülkelerden milyonlarca turisti de şehre çekmeyi başarmak, şehrin halkına nefis bir görsel ziyafet sunmak, şehrin sahip olduğu marka zenginliğine, sanat ve tasarım alanındaki yaratıcılığına, sanata olan ilgisine, espri anlayışına dikkat çekmeyi amaçlamaktadır. 7

10 VOB da BSMV Kalkıyor! Sermaye Şirketlerine, Yatırım Fon ve Ortaklıklarına da Stopaj Uygulanmayacak! Gelir Vergisi Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair 6009 sayılı Kanun (Kanun) 1 Ağustos 2010 tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiş olup, söz konusu Kanun ile VOB da gerçekleşen işlemlere ilişkin BSMV ve Stopaj uygulamasında önemli değişiklikler yapılmıştır. Yayımlanan Kanunun 2. maddesinde yapılan düzenleme ile başta bankalar ve aracı kurumlar olmak üzere BSMV mükellefi kurumların VOB da gerçekleşen işlemlerinden doğan karlarına uygulanmakta olan Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi (BSMV) kaldırılmıştır. Düzenlemenin yürürlüğe gireceği tarih olarak 1 Eylül 2010 belirlenmiştir. Buna göre 1 Eylül 2010 tarihinden itibaren VOB da yapılan işlemlerden elde edilen karlar BSMV ten muaf hale gelecektir. Özellikle döviz sözleşmelerinde haksız rekabete yol açan ve Borsamız işlem hacmine olumsuz etki yapan BSMV nin kalkmasının başta döviz vadeli işlem sözleşmeleri olmak üzere VOB da likiditeyi ve derinliği arttıracağı düşünülmektedir. Ayrıca yine yayımlanan Kanunun 4. maddesinde yapılan düzenleme ile birlikte 1 Ekim 2010 tarihinden itibaren stopaj uygulaması aşağıdaki şekilde yeniden düzenlenmiştir. 193 sayılı Kanunun geçici 67 nci maddesinin (1) numaralı fıkrasının birinci paragrafında yer alan Dar mükellef gerçek kişi ve kurumlar için bu oran %0 olarak uygulanır. cümlesi 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 2 nci maddesinin birinci fıkrası kapsamındaki mükellefler ile münhasıran menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası aracı getirileri ile değer artışı kazançları elde etmek ve bunlara bağlı hakları kullanmak amacıyla faaliyette bulunan mükelleflerden 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanununa göre kurulan yatırım fonları ve yatırım ortaklıklarıyla benzer nitelikte olduğu Maliye Bakanlığınca belirlenenler için bu oran %0 olarak uygulanır. şeklinde ve (17) numaralı fıkrasında yer alan her bir kazanç ibaresi her bir sermaye piyasası aracı, kazanç şeklinde değiştirilmiştir. Düzenlemede bahsi geçen 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 2. maddesine bakıldığında sermaye şirketi tanımının aşağıdaki şekilde yapıldığı görülmektedir. Sermaye şirketleri: 29/6/1956 tarihli ve 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre kurulmuş olan anonim, limited ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler ile benzer nitelikteki yabancı kurumlar sermaye şirketidir. Bu Kanunun uygulanmasında, Sermaye Piyasası Kurulunun düzenleme ve denetimine tâbi fonlar ile bu fonlara benzer yabancı fonlar sermaye şirketi sayılır. 8

11 Bu çerçevede TTK hükümlerine göre kurulmuş olan anonim, limited ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler ile benzer nitelikteki yabancı kurumlar için stopaj oranının % 0 olarak uygulanacağı hükme bağlanmıştır. Ayrıca Sermaye Piyasası Kanunu na göre kurulan yatırım fon ve ortaklıkları ile benzer nitelikte oldukları Maliye Bakanlığınca belirlenenler için de stopaj oranı %0 olarak uygulanacaktır. Uygulamanın yürürlüğe giriş tarihi 1 Ekim 2010 olarak belirlenmiştir. Diğer taraftan hisse senedi veya hisse senedi endeksine dayalı vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinden elde edilen gelirler için tam mükellef gerçek kişi ve kurumlar için uygulanmakta olan %0 stopaj oranında bir değişiklik olmamıştır. Yapılan yeni stopaj düzenlemesi ile özellikle VOB daki döviz vadeli işlem sözleşmelerinde işlem yapmayı düşünen reel sektör şirketlerine % 0 oranında stopaj uygulaması ile, VOB döviz vadeli işlem sözleşmelerine ilginin artması beklenmektedir. 9

12 ABD li Tüm Yatırımcılar Artık VOB da İşlem Yapabilecek Türkiye nin ilk ve tek türev borsası olan Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası nda (VOB), Amerika Birleşik Devletleri kökenli tüm yatırımcıların yatırım yapmasının önü açıldı. ABD türev piyasalar düzenleyici otoritesi Commodity Futures Trading Commission (CFTC), Amerikalı bireysel yatırımcıların ve yatırım fonlarının VOB-İMKB-30 sözleşmesinde alım satım yapmalarına imkan sağlayacak olan No-Action Letter belgesini VOB a verdi. Bütün bu kriterlere uygun olduğu CFTC tarafından kabul edilen VOB-İMKB 30 sözleşmesi ile ilgili resmi açıklama 18 Ağustos 2010 tarihinde CFTC nin resmi web sitesinde yayımlanmıştır. CFTC, ABD li yatırımcıların ülke dışındaki borsalarda işlem gören vadeli işlem sözleşmelerini alıp satabilmeleri için, gelişmiş veya gelişmekte olan ülke ayrımı yapmaksızın tüm borsaların CFTC den No-Action Letter adı verilen bir onay yazısı almasını şart koşmaktadır. Özellikle tabi oldukları düzenlemeler daha esnek olan hedge fund lar dışındaki yatırım fonları ve gerçek kişi ABD li yatırımcılar portföylerine CFTC nin onay vermediği finansal enstrümanları alamamaktadır. Bu sebeple CFTC den alınan No-Action Letter belgesinin VOB-İMKB-30 sözleşmesinin Amerika da daha fazla yatırımcı tarafından alınıp satılmasının önünü açması ve işlem hacmimize olumlu katkı sağlaması beklenmektedir. CFTC onay verirken başvuruya konu olan endeks sözleşmelerinin önceden belirlenmiş olan bir çok kritere uygunluğunu sorgulamaktadır. 10

13 Etkinlikler Etkinlikler Küresel Kriz Sonrası Sermaye Piyasalarında Yeni Düzen 3 Mayıs tarihinde Four Seasons İstanbul Otel inde Küresel Kriz Sonrası Sermaye Piyasalarında Yeni Düzen konu başlıklı konferans VOB un sponsorluğunda gerçekleşti. VOB Genel Müdürü Çetin Ali Dönmez in de konuşmacı olarak katıldığı konferansta Türkiye de ve dünyada yaşanan finansal kriz, sermaye piyasalarında yapılan ve yapılması gereken düzenlemeler tartışıldı. VOB un da stand açtığı organizasyonda, katılımcılara VOB hakkında bilgi verildi. Halka Arz Seferberliği İstanbul Zirvesi 6-7 Mayıs tarihlerinde İstanbul Haliç Kongre Merkezi nde düzenlenen Halka Arz Seferberliği İstanbul Zirvesi, birçok sektör temsilcilerini bir araya getirdi. İMKB, Sermaye Piyasası Kurulu (SPK), Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) ve Türkiye Sermaye Piyasası Aracı Kuruluşları Birliği (TSPAKB) nin yürüttüğü işbirliği kapsamında düzenlenen zirvede VOB da bir stand ile temsil edildi. VOB standında yatırımcılara ve şirket yöneticilerine VOB hakkında bilgi verildi. VOB Ormanı 2010 yılına girerken yeni yıl armağanı olarak Ege Orman Vakfı nın hediyelik ürün kutularını tercih eden Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası Şirince de 10 bin fidana can verdi. Yeni yıl armağanı olarak Ege Orman Vakfı nın hediyelik ürün kutularından armağan eden Borsamız, Vakfın Ege esintileri taşıyan ürünlerinin yanında kutuları gönderdikleri kişiler adına 10 adette fidan hediye etti. Böylelikle hediyelik kutularla Şirince ağaçlandırma sahasında 10 bin fidanlık VOB Ormanı oluştu. Bu çerçevede VOB Başkanı Işınsu Kestelli ve Ege Orman Vakfı Genel Müdürü Metin Gençol un da katılımıyla temsili fidan dikiminin yapıldığı bir açılış gerçekleştirildi. International Derivatives Expo The Futures Industry Association (FIA) ve Futures and Options Association (FOA) ın her yıl düzenlediği International Derivatives Expo 8-9 Haziran 11

14 Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Ali Babacan yaptı. Borsamız da ayrıca etkinliğe bir stand kurarak katıldı. Boğaziçi Üniversitesi Sponsorluğu Boğaziçi Üniversitesi nin düzenlemiş olduğu yılsonu etkinlikleri kapsamında, Borsamız 2010 yılı mezunları için düzenlenen andaça sponsor oldu ve bu sponsorluk kapsamında Boğaziçi Üniversitesi Kampüsü nde 2-4 Haziran tarihleri arasında tanıtıcı bir stand açıldı tarihlerinde İngiltere nin Londra kentinde gerçekleştirildi. VOB un da bir stand ile temsil edildiği organizasyonda türev piyasalarda yaşanan son gelişmeler ve türev piyasaların geleceğine dair beklentiler tartışıldı. IDX in katılımcıları arasında uluslararası türev ve finans piyasalarında yer edinmiş birçok önemli borsa, aracı kurum, banka, teknoloji şirketi, basın/yayın kuruluşu ve yöneticileri yer aldı. VOB standı konferansların düzenlendiği iki gün boyunca yabancı yatırımcılar tarafından yoğun ilgi gördü. İKSEV İzmir Festivali Sponsorluğu Borsamız 21 Haziran 2010 tarihinde Ahmet Adnan Saygun Kültür ve Sanat Merkezi nde geleneksel olarak düzenlenen, İKSEV İzmir Festivali kapsamında sahnelenen Uçan Hollandalı operasına sponsor oldu. Opera öncesinde tanıtıcı bir stand açılarak katılımcılara VOB hakkında bilgi verildi. Ege İhracatçı Birlikleri VOB Tanıtım Toplantısı 30 Haziran 2010 tarihinde Ege İhracatçı Birlikleri binasında düzenlenen toplantıda VOB un işlevinin ihracatçılar tarafından daha iyi anlaşılması, riskten korunma amacıyla vadeli işlem sözleşmelerinin ne şekilde kullanılabileceğinin açıklanması ve bu sözleşmelerin sağladığı faydaların vurgulanması amaçlandı. Toplantıda özellikle döviz vadeli işlem sözleşmelerinin reel sektör şirketleri açısından kullanımı ve faydaları üzerinde duruldu. VOB Genel Müdür Yardımcısı Güzin Sarıoğlu, Prof. Dr. Yaşar Uysal ve İş Yatırım Pazarlama Müdürü Can Pamir in konuşmacı olarak katıldığı toplantıda türev piyasalar ve bu piyasaların ülkemizdeki uygulamaları tartışıldı. Balçova Rotary Kulübü VOB Tanıtım Toplantısı 20 Temmuz 2010 tarihinde İzmir Hilton Otelinde Balçova Rotary Kulübü - VOB tanıtım toplantısı düzenlendi. Genel Müdür Yardımcımız Güzin Sarıoğlu nun katıldığı toplantıda katılımcılara VOB sözleşmeleri ve türev piyasalar hakkında bir sunum yapıldı. Forum İstanbul 2010 Forum İstanbul, Yarının Kurulması- Hedef 2023 konseptiyle, Küresel Kriz, Yeniden Yapılanma, Ulusal Dönüşüm ana teması çerçevesinde İstanbul da düzenlendi. Genel Müdürümüz Çetin Ali Dönmez in de konuşmacı olarak katıldığı Forum İstanbul 2010 un açılış konuşmasını, Devlet 12

15 VOB dan Veriler VOB dan Veriler VOB Piyasa ve Takas Müdürlüğü Yoğun bir hazırlık döneminden sonra 2005 yılında işlemlere başlayan Borsamızın büyüme trendi 2010 yılı ilk yarısında da artarak devam etmiş durumdadır yılları arasındaki dönemde işlem hacmi 111 kat artarak 2009 yılında 334 milyar TL lik işlem hacmine ulaşan Borsamız, 2010 yılı ilk yarısında geçen yılın aynı dönemine göre % 51 büyümüştür. Aşağıda Borsamızda 2010 yılının ilk yarısına ilişkin gelişmeler ve değerlendirmeler yer almaktadır. İşlem Hacmi Aşağıdaki grafikte 2009 yılı sonlarından başlayarak 2010 yılının ilk yarısında gerçekleşen aylık işlem hacmi ve aylık işlem hacmi değişim değerleri gösterilmektedir: İşlem Hacmi Borsamızda 2009 yılında gerçekleşen aylık ortalama işlem hacmi 27,8 milyar TL civarında iken 2010 yılının ilk yarısında gerçekleşen aylık ortalama işlem hacmi değeri %28,8 artış göstererek 35,9 milyar TL ye ulaşmıştır yılı Borsamız günlük ortalama işlem hacmi milyon TL iken bu yılın ilk yarısında bu değer %28 artış göstererek milyon TL olarak gerçekleşmiştir yılının ilk yarısında Borsamız toplam işlem hacminin %97,42 si hisse senedi endeks sözleşmelerinde, %2,36 sı ise döviz sözleşmelerinde gerçekleşmiştir. Aynı dönemde emtia ve faiz sözleşmelerinde gerçekleştirilen işlem hacmi toplamı toplam işlem hacminin %0,22 si oranındadır yılının ilk yarısında gerçekleşen toplam işlem hacminin dayanak varlık bazında yüzdesel dağılımı aşağıdaki grafikte gösterilmektedir: Dayanak Varlık Bazında İşlem Hacminin (TL) Yüzdesel Dağılımı (2010 İlk Yarı) 2010 yılının ilk yarısında Borsamız işlem hacmi 2009 yılının aynı dönemine göre %51 artışla TL olarak gerçekleştirmiştir. 13

16 2010 yılı ilk yarı itibarıyla işlem hacmimizin %89,62 si yerli yatırımcılar, %10,38 i ise yabancı yatırımcılar tarafından gerçekleştirilmiştir yılının ilk yarısında, Borsamız işlem hacminin yerli ve yabancı yatırımcılar arasındaki yüzdesel dağılımı aşağıdaki grafikte gösterilmektedir: İşlem Hacmi Yerli /Yabancı Dağılımı (2010 İlk Yarı) Emir Sayısı İşlem Sayısı Aşağıdaki grafikte 2010 yılının ilk yarısında alımsatım sistemine girilen emir sayıları ve bu emirler sonucunda gerçekleşen işlem sayıları aylar itibarı ile gösterilmektedir: Emir Sayısı - İşlem Sayısı Aylık Değişim Açık Pozisyon 2010 yılının ilk yarısında aylık bazda günlük ortalama açık pozisyon değerlerinin gelişimi 2009 son çeyrekle birlikte aşağıdaki grafikte gösterilmektedir: Aylık Bazda Günlük Ortalama Açık Pozisyon Değerinin Gelişimi Aralık ayında vade sonu açık pozisyonların kapanmasıyla 2010 yılına düşük bir açık pozisyon değeri ile başlayan Borsamızda, açık pozisyon değeri ilerleyen aylarda yükselişine devam etmiştir. Borsamızda, 2010 ilk yarı verilerine göre aylık bazda günlük ortalama açık pozisyon değeri milyon TL olmuştur yılının ilk yarısında günlük ortalama açık pozisyon sayısı adet olmuştur. Aynı dönemde en yüksek açık pozisyon sayısına adet ile 27 Nisan 2010 tarihinde ulaşılmıştır. Borsamızın her yıl bir önceki yıla göre sürekli bir artış eğilimi kaydeden emir ve işlem sayıları 2010 yılında da yükselişlerine devam etmektedir. Borsamızda 2010 yılı ilk yarı verilerine göre alımsatım sistemimize girilen emir sayısı 2009 yılı aynı döneme göre %4 artış göstererek adet olmuştur. Benzer şekilde, işlem sayısı da 2009 yılı aynı döneme gerçekleşen işlem sayısına göre %2 oranında artmıştır yılı ilk yarıda sistemimizde toplam adet (tek taraflı) işlem gerçekleşmiştir yılının ilk yarısında alım-satım sistemimize girilen günlük ortalama emir sayısı adet ve sistemimizde gerçekleşen günlük ortalama işlem sayısı adet olmuştur yılı aynı dönemine göre günlük ortalama emir sayısı %4, günlük ortalama işlem sayısı ise %1, oranında artmıştır yılında sistemde emir gerçekleşme oranı yaklaşık %57,87 iken, bu oran 2010 yılının ilk yarısı itibarı ile %56,53 olarak gerçekleşmiştir. Günlük en yüksek emir ve işlem sayısı rekoru 21 Şubat 2010 tarihlerinde kırılmıştır. Bu tarihte sisteme toplam adet emir gönderilmiş ve sistemimizde adet (tek taraflı) işlem geçekleşmiştir. 14

17 Hesap Sayıları Aşağıdaki grafikte Ocak 2009 dan itibaren Borsamızdaki toplam hesap sayısının gelişimi aylar itibarı ile gösterilmektedir: Hesap Sayısı yüzeysel, derinlikli ve kapsamlı derinlikli veri yayını kullanıcı sayıları sırasıyla %30, %-5 ve %11 oranlarında değişim göstermiş olup toplam kullancı sayısı %14 oranında artarak e ulaşmıştır. Veri yayıncılarımız aracılığıyla yayınlanmakta olan Borsamız verilerine ilişkin kullanıcı sayıları 2010 Haziran ayı sonu itibarıyla aşağıdaki tabloda gösterilmektedir: Haziran 2010 sonu itibarı ile Borsamızda işlem yapmak isteyen yatırımcıların Borsamıza üye aracı kuruluş ve vadeli işlem aracılık şirketleri aracılığıyla Takasbank nezdinde açtırdıkları toplam vadeli işlem hesap sayısı ye ulaşmıştır. Garanti Fonu Borsamız tarafından herhangi bir üyenin temerrüde düşmesi durumunda takas yükümlülüklerinin yerine getirilmesinde işlem teminatlarının yanı sıra Garanti Fonu da kullanılmaktadır. VOB bünyesine katılan yeni üyeler tarafından ödenen asgari katkı payı tutarları ve VOB da tutulan açık pozisyonlara göre yapılandırılan değişken katkı payları ile söz konusu fonun değeri değişmektedir. Haziran 2010 sonu itibarıyla Garanti Fonu değeri 74 milyon TL yi geçmiştir. Veri Yayını Borsamızda oluşan veri ve bilgilerin yayınını yapan veri yayıncılarımızın listesi aşağıda alfabetik olarak yer almaktadır: Aşağıdaki grafikte veri yayını toplam kullanıcı sayısının 2010 yılının ilk yarısındaki gelişimi 2009 ilk yarısından itibaren gösterilmektedir: Sanal Ortamda VOB Veri Yayın Kullanıcı Sayısı Haz. Tem. Ağu. Eyl. Eki. Kas. Ara. Oca. Şub. Mar. Nis. May. Haz yılının ilk yarısında Borsamız internet adresi olan günde ortalama kez hit almış, günlük ortalama kişi tarafından ziyaret edilmiştir. Borsamız İngilizce internet adresi olan ise aynı dönemde günde ortalama kez hit almış, günlük ortalama 307 kişi tarafından ziyaret edilmiştir. Bloomberg L.P. CQG Foreks Bilgi İletişim Sistemleri A.Ş. Matrix Bilgi Dağıtım Hizmetleri A.Ş. Plato Veri Dağıtım Hizmetleri A.Ş. Reuters Enformasyon Ltd. Şti yılı ilk yarı sonuna kıyasla 2010 ilk yarı sonu 15

18 Alım Satım Takvimi (Temmuz 2010 itibari ile) * İlgili tarihte yurt dışı piyasaların kapalı olması nedeniyle teslimat tarihi 1 Haziran 2010 olarak belirlenmiştir.

19 2010 Yılı Resmi Tatil Günleri Toplam İşlem Hacminde İlk 20 Üye (Ocak - Haziran) 17

20 Endeks Sözleşmeleri Toplam İşlem Hacminde İlk 20 Üye (Ocak - Haziran) Döviz Sözleşmeleri Toplam İşlem Hacminde İlk 20 Üye (Ocak - Haziran) 18

21 Dünyadan Haberler TEMMUZ 2010 VADELİ İŞLEM VE OPSİYON BORSASI VOBJEKTİF Dünyadan Haberler CBOE, S&P 500 Yıllık Temettü Endeks Opsiyonlarını İşleme Açtı 25 Mayıs 2010 tarihinde, CBOE S&P 500 yıllık temettü endeks opsiyonlarını işleme açtı. Bu yeni opsiyonların, bir yıl boyunca temettü hareketlerini inceleyen piyasa oyuncularına hitap etmesi amaçlanıyor. CBOE, Haftalık Borsa Yatırım Fonu Opsiyonlarını İşleme Açtı CBOE, 4 Haziran 2010 tarihinde dayanak varlığı dört farklı borsa yatırım fonu (S&P depo sertifikası, Nasdaq- 100 Endeksini Baz Alan, DIAMONDS yatırım ortaklığı ve ishares Russell 2000 Endeks Fonu) olan haftalık opsiyonları işleme açtı. İlk olarak CBOE tarafından Ekim 2005 de işleme açılan haftalık opsiyonlar, aylık veya yıllık vadesi olan geleneksel opsiyonlardan farklı olarak, bir haftalık opsiyonlardır. Avrupa Birliği Karbon Emisyon İstihkak Payları Vadeli İşlem Sözleşmeleri Üçüncü Alım Satım Periyodunda İşleme Açıldı Avrupa Birliği Emisyon Ticaret Sistemi nin üçüncü alım satım periyodunda, Avrupa Enerji Borsası ve Eurex, Avrupa Birliği istihkak payları vadeli işlem sözleşmelerini 30 Haziran dan itibaren işleme açarak emisyon ürünleri portföylerini genişlettiler. Mevcut vadeli işlem sözleşmeleriyle birlikte önümüzdeki 5 yıla ilişkin vadeleri olan bu sözleşmeler de işlem görebilecek. CME, Mısır-Buğday Fark Opsiyonlarını Piyasaya Çıkaracak CME, 26 Temmuz 2010 tarihinde işleme açılacak Mısır- Buğday fark opsiyonları ile tarımsal türev ürünlerinin çeşitliliğini arttırmayı hedefliyor. Kullanılabilir ekim alanları, gıda talebi ve hava şartları gibi unsurların iki ürün için benzerlik göstermesi sebebiyle yakından ilişkili olan bu ürünlerin ilişkisi üzerine açılacak opsiyonlar, piyasa katılımcılarına yeni bir alternatif yaratacaktır. CME Demir Cevheri Swap Vadeli İşlem Sözleşmelerini İşleme Açtı Global demir çelik endüstrisinde değişen dinamiklerle birlikte 11 Temmuz tarihinde, CME 62% Fe CFR Çin demir cevheri swap vadeli işlem sözleşmeleri işleme açılmıştır. NYMEX tarafından kote edilmekte olan bu sözleşmeler, NYMEX ve CME kural ve düzenlemelerine tabidir. Bükreş Borsası Enerji Türev Ürünler Piyasası nı Sunmaya Hazırlanıyor. Bükreş Borsası Prag Borsası işbirliği ile enerji üzerine bir türev ürünler piyasası kurmaya hazırlanıyor. Bükreş Borsası nda işlem görecek enerji vadeli sözleşmeleri büyük enerji tüketicilerine uzun vadede fiyatları sabitleme ve fiyat dalgalanmalarından korunma imkanı sağlayacaktır. Romanya da halihazırda OPCOM tarafından yönetilen bir spot elektrik piyasası mevcuttur. 19