«Intellectual Property and Strategic R&D Management» Conference

Transkript

1 «Intellectual Property and Strategic R&D Management» Conference M. Kaan DERİCİOĞLU Ankara Patent Bürosu

2 How to protect ideas? How to protect expressions? Intellectual Property Patents Utility Models Computer Programs Trade Secrets From idea to product- The process How to protect ideas Patent, utility models, other applications 2

3 HOW TO PROTECT IDEAS «Fikirler değil fikir ürünleri korunur» bu uluslararası kuralı sizlere sunmadan önce bir web araştırma motorunda «fikirler nasıl korunur?» sorusunu sordum. Aldığım yanıtı sunabilirim. fikirlerin korunmadığının kanıtı olarak 3

4 HOW TO PROTECT IDEAS Basic principles Copyright does not protect ideas or concepts in their own right. Copyright applies to work that is fixed in a tangible form, (i.e. written documents, musical recordings, etc.). It does not directly apply to the idea of something. You cannot copyright an idea, but copyright will apply to a recorded work that realizes your ideas. 4

5 HOW TO PROTECT IDEAS Uzun yıllardır bilinen ve uygulanan bu kurala rağmen tartışmaların sürmesi, yaşanan bazı olayların yargıya kadar gitmesi, sorunun temelden çözülmesi gereksinimini ortaya koymuştur. İki uluslararası düzenleme ile getirilen hükümlerle sorun çözülmeye çalışılmıştır. 1) WTO World Trade Organization, TRIPS (1994) 2) WIPO World Intellectual Property Organization, WCT World Copyright Treaty (1996) 5

6 TRIPS Trade-Related Aspects of Intellectual Property Rights Article 9 Relation to the Berne Convention 1. Members shall comply with Articles 1 through 21 of the Berne Convention (1971) and the Appendix thereto. However, Members shall not have rights or obligations under this Agreement in respect of the rights conferred under Article 6bis of that Convention or of the rights derived therefrom. 2. Copyright protection shall extend to expressions and not to ideas, procedures, methods of operation or mathematical concepts as such. 6 «.. koruma fikirleri değil, ifadeleri kapsayacaktır» hükmü, yeterince açıktır.

7 WIPO Copyright Treaty Article 2 Scope of Copyright Protection Copyright protection extends to expressions and not to ideas, procedures, methods of operation or mathematical concepts as such TRIPS metnindeki hüküm bu andlaşmada da aynen yer almıştır. 7

8 Bu özel hükümlere rağmen günlük yaşamımızda bu sorunla karşılaşmamız sürüyor. Fikirlerinin korunmasını isteyenlerin istekleri oluyor ve büyük olasılıkla da her zaman olacaktır. Bu istekleri karşılamak amacıyla «Fikirler nasıl korunur?» sorusunun karşılığı için, fikirleri doğal olarak koruyan bir bilgiyi sizlerle paylaşmak istiyorum. 8

9 FİKİRLERİNİZİN KORUNMASINI İSTİYORSANIZ KİMSEYE SÖYLEMEYİN DO YOU WANT TO PROTECT YOUR IDEAS DO NOT EXPRESS TO ANY BODY 9

10 protection shall extend to expressions and not to ideas Bu hükümden hareket ederek soruyu şu şeklide soracağım ve daha sonra görüşlerimi açıklayacağım: How to protect expressions? Bu sorunun yanıtı WIPO ve WTO metinlerinde «Intellectual Property» başlığı altında sunulmaktadır. 10

11 Intellectual Property What is Intellectual Property? Intellectual property (IP) refers to creations of the mind: inventions, literary and artistic works, and symbols, names, images, and designs used in commerce. IP is divided into two categories: Industrial property, which includes inventions (patents), trademarks, industrial designs, and geographic indications of source; and Copyright, which includes literary and artistic works such as novels, poems and plays, films, musical works, artistic works such as drawings, paintings, photographs and sculptures, and architectural designs. Rights related to copyright include those of performing artists in their performances, producers of phonograms in their recordings, and those of broadcasters in their radio and television programs. Bu açıklama ve tanım Avrupa Birliği nde de aynıdır. 11

12 TRIPS Trade-Related Aspects of Intellectual Property Rights Intellectual Property Rights 1. Copyright and Related Rights 2. Trademarks 3. Geographical Indications 4. Industrial Designs 5. Patents 6. Layout-Designs (Topographies) of Integrated Circuits 7. Protection of Undisclosed Information 8. Control of Anti-Competitive Practices in Contractual Licences 12

13 FİKİR ÜRÜNÜ ÇEŞİTLERİ (1) Fikir ürünleri, biçimlenme şekillerine göre, iki grupta adlandırılabilir: ESERLER (WORKS) BULUŞLAR (INVENTIONS) ENDÜSTRİYEL TASARIMLAR (INDUSTRIAL DESIGNS) ENTEGRE DEVRE TOPOGRAFYALARI (TOPOGRAPHIES OF INTEGRATED CIRCUIT) YENİ BİTKİ ÇEŞİTLERİ (NEW VARIETIES OF PLANTS ) vb. 13 yaratılar creations -

14 FİKİR ÜRÜNÜ ÇEŞİTLERİ (2) TİCARET UNVANLARI (TRADENAMES) MARKALAR (TRADEMARKS) İNTERNET ALAN ADLARI (INTERNET DOMAIN NAMES) COĞRAFİ İŞARETLER (GEOGRAPHICAL INDICATIONS OF SOURCE) vb. işaretler de Ayırt Edici İşaretler distinctive signs - olarak fikir ürünleri kapsamındadır. 14

15 Bu programda bana verilen görev «Patent, utility models, other applications» ile sınırlıdır. 15

16 PATENT Patent, tarım dâhil sanayinin her hangi bir alanında uygulanabilen YENİ BULUŞLARA verilen bir belgenin adıdır. Başvuru tarihinden başlayan 20 yıl koruma sağlar. Bazı ülkelerde «suplemantry protection» kapsamında özellikle tıbbi ürünler için ve en çok 5 yıllık bir ek koruma tanınmaktadır. 16

17 PATENT Patent verilmesi felsefesinin temeli, buluş yapan kişiye, buluşunu topluma açıklaması karşılığında, buluşu üzerinde belirli bir süre için kendisine kişiye özel hak tanınmasına dayanır. [Uluslararası alanda bu konu için, münhasır hak anlamında exclusive right terimi kullanılmaktadır.] 17

18 Ürün Patenti Usul Patenti Eğer buluş; bir ürün ile ilgisi ise verilen patent; ürün patenti product patent, bir usul ile ilgili ise verilen patent; usul patenti process patent olarak adlandırılır. 18

19 19 HANGİ KONULARA PATENT VERİLİYOR?

20 IPC International Patent Classification IPC, sekiz bölüm ve yaklaşık alt bölümü kapsayan, uluslara rası patent sınıflandırma sistemidir. 20

21 IPC International Patent Classification SECTION A SECTION B SECTION C SECTION D SECTION E SECTION F SECTION G SECTION H HUMAN NECESSITIES PERFORMING OPERATIONS; TRANSPORTING CHEMISTRY; METALLURGY TEXTILES; PAPER FIXED CONSTRUCTIONS MECHANICAL ENGINEERING; LIGHTING; HEATING; WEAPONS; BLASTING PHYSICS ELECTRICITY 21

22 CPC Cooperative Patent Classification Avrupa Patent Ofisi ve Birleşik Devletler Patent ve Marka Ofisi tarafından kullanılan CPC sınıflandırma sistemi dokuz bölüm ve yaklaşık alt bölümü kapsamaktadır. IPC de yer almayan «GENERAL TAGGING OF NEW TECHNOLOGICAL DEVELOPMENTS» konusu CPC de «Y» bölümü olarak bölümlere eklenmiştir. 22

23 CPC Cooperative Patent Classification SECTION A SECTION B SECTION C SECTION D SECTION E SECTION F SECTION G SECTION H SECTION Y HUMAN NECESSITIES PERFORMING OPERATIONS; TRANSPORTING CHEMISTRY; METALLURGY TEXTILES; PAPER FIXED CONSTRUCTIONS MECHANICAL ENGINEERING; LIGHTING; HEATING; WEAPONS; BLASTING PHYSICS ELECTRICITY GENERAL TAGGING OF NEW TECHNOLOGICAL DEVELOPMENTS 23

24 Patent sayılarındaki dağılım konusunda bir bilgi vermek amacıyla, makine ve motorların IPC sınıfı olan «F01B» için bir araştırma yapılmış ve aşağıdaki sonuç alınmıştır. F01B MACHINES OR ENGINES, IN GENERAL OR OF POSITIVE-DISPLACEMENT TYPE, e.g. STEAM ENGINES Approximately 48,070 results found in the Worldwide database for: cl = F01B using Smart search Only the first 500 results are displayed. 24

25 2011 YILI PATENT BAŞVURUSU VE VERİLEN PATENT SAYILARI Patent applications worldwide doubled from approximately 1.05 million in 1995 to around 2.14 million by The total numbers of patents granted worldwide have recorded uninterrupted growth since 2001 (Figure A.1.2.1). In 2011, grants worldwide approached the one million mark, with 606,800 resident and 390,000 non-resident grants. (996,800) 2011 yılında dünya çapında toplam 2,140,000 patent başvurusu yapılmış ve aynı yıl 996,800 patent verilmiştir. 25

26 DÜNYA ÇAPINDA PATENT BAŞVURU SAYILARI 26

27 DÜNYA ÇAPINDA VERİLEN PATENT SAYILARI 27

28 HER BULUŞ İDDİASINA PATENT VERİLMİYOR 28

29 ÖLÇÜTLER 551 sayılı KHK MADDE 5 1) yeni (new) 2) tekniğin bilinen durumunu aşan (to involve an inventive step) (bir buluş basamağı içeren) ve 3) sanayiye uygulanabilir (industrial applicability) olan buluşlar, patent verilerek korunur. 29

30 European Patent Convention Article 52(1) EPC reads (bold-printing added): "(1) European patents shall be granted for any inventions which are susceptible of industrial application, which are new and which involve an inventive step." From this article, it follows that there are four basic requirements for patentability: (i) there must be an invention; (ii) the invention must be new; (iii) the invention must involve an inventive step; and (iv) the invention must be susceptible of industrial application. Kaynak: Fred van der Voort, European patent protection for business methods and software? TÜBİTAK Konferans, Ankara 12 December

31 Yasal olarak üç olarak bilinen (yeni, sanayiye uygulanabilir, bir buluş basamağı içeren) ölçütler, hükümsüzlük kurallarında altı olarak sayılabilir: 0. Bir buluş olacaktır. 1. Bu buluş yeni olacaktır. Teneke Kutu Örneği 2. Bu buluş sanayiye uygulanabilir olacaktır. yumurta 3. Bu buluş bir buluş basamağını içerecektir. WO A1 4. Bu buluş uygulamayı sağlayacak biçimde başvuruda yeterince açık ve tam tanımlanacaktır. WO A1 5. Patent verilmesini isteyen gerçek buluşçu olacak veya buluşçunun adı belirtilecektir. 6. Patent isteği yalnız bir buluşu kapsayacaktır. Bu ölçüt veya kural buluşun bütünlüğü unity of invention olarak açıklanabilir. ARÇELİK KAHVE MAKİNESİ EP A3 31

32 Patent Başvuru Sistemleri & Üye Ülke Sayıları Kısa Adı Adı (EN) Adı (TR) Ülke sayısı PCT Patent Cooperation Treaty Patent İşbirliği Andlaşması (Uluslararası Patent Başvurusu) 147 EPC European Patent Convention Avrupa Patenti Sözleşmesi 38 EAPC Eurasian Patent Convention Avrasya Patenti Sözleşmesi 9 UPP Unitary Patent Protection Uniter Patent Koruması (2014) 25 (İspanya ve İtalya dışındaki Avrupa Birliği Ülkeleri) ARIPO African Regional Intellectual Property Organization Afrika Bölgesel Fikri Haklar Örgütü 17 OAPI Organisation Africain de la Propriete Intellectuelle Afrika Fikri Haklar Örgütü GCC Gulf Cooperation Council Patent Office Körfez İşbirliği Konseyi Patent Ofisi 6

33 FAYDALI MODEL BELGESİ İkinci sıradaki örnekte görülen silgide uçlar değişebilmektedir. Patent başvuru için sorgu yapıldığında; Bu tür bir silgi var mıdır? Bu silgi birden çok üretilebilir mi? sorularının yanıtı evet olduğu halde, birinci sıradaki örnekteki kurşun kalem ile karşılaştırıldığında, bu kalemdeki teknik özellik burada kolayca uygulanabileceği için, buluş basamağı yoktur ve patent verilemez niteliktedir. Ancak, buluş basamağı ölçütü Faydalı Model sisteminde olmadığı için Faydalı Model Belgesi verilebilecektir. 33

34 TÜRKİYE DEKİ UYGULAMA ŞEMASI PATENT BAŞVURUSU(54) BULUŞ FAYDALI MODEL Başvurusu (159) ŞEKLİ İNCELEME(54) ARAŞTIRMA RAPORU (57) KRİTER YENİLİK SANAYİYE UYGULANMA (154) Patent ve faydalı model başvuruları belirli aşamalarda değiştirilebilir. İNCELEMESİZ PATENT SİSTEMİ (60) GÖRÜŞ BİLDİRME (6 AY) (60/1) BELGE (60/5) İNCELEMESİZ PATENT (7 YIL) YAYIN (55 ve 57) ŞEKLİ İNCELEME (160) SİSTEM TERCİHİ (59) YAYIN (160/4) İNCELEMELİ PATENT SİSTEMİ (62) KRİTER YENİLİK SANAYİYE UYGULANMA BULUŞ BASAMAĞI(7, 9,10) İTİRAZ (6 AY) (62/2) ESAS İNCELEME (62/5) İTİRAZ (3 AY) (161) BELGE (162) FAYDALI MODEL BELGESİ (10 YIL) 34 İNCELEMELİ PATENT (20 YIL)

35 BULUŞ TBMM deki Kanun Tasarısı na göre Sistem Şeması PATENT BAŞVURUSU(54) ŞEKLİ İNCELEME(54) ARAŞTIRMA RAPORU (57) YAYIN (55 ve 57) FAYDALI MODEL Başvurusu (159) KRİTER YENİLİK SANAYİYE UYGULANMA (154) ŞEKLİ İNCELEME (160) İNCELEME TALEBİ ARAŞTIRMA RAPORU ( KRİTER YENİLİK SANAYİYE UYGULANMA BULUŞ BASAMAĞI(7, 9,10) YAYIN (160/4) ESAS İNCELEME (62/5) İNCELEME (3 AY) (161) 35 PATENT (20 YIL) BELGE (162) FAYDALI MODEL BELGESİ (10 YIL)

36 36 Other Applications

37 BİLGİSAYAR YAZILIMLARI COMPUTER PROGRAMS Yukarıdaki listede yer almayan ve bilgi toplumunun önemli unsurlarından olan bilgisayar yazılımları, söz konusu fikir ürünlerinden ESERLER içinde yorumlanmaktadır. Bilgisayar yazılımları, teknik özellik içermedikleri ve sanayiye uygulanabilirlik ölçütünü taşımadıkları gerekçeleriyle buluş ve patent konusu dışında kabul edilmiştir. (*) (*) WTO-TRIPS: Article 10 Computer Programs and Compilations of Data 1. Computer programs, whether in source or object code, shall be protected as literary works under the Berne Convention (1971). WTO TRIPS 10 37

38 BİLGİSAYAR YAZILIMLARI ve PATENT Birleşik Devletlerde ve Avrupa Patenti Sistemi nde bilgisayar yazılımlarına, bazı özel durumlarda, patent verildiği bilinmektedir. Ancak patent başvurusunun genellikle Apparatus for vb., olarak sunulduğu da görülmüştür. Bunun anlamı, için cihaz konusunda patent talep edilmektedir. 38

39 BİLGİSAYAR YAZILIMLARI ve PATENT US 2001/ A1 sayılı Birleşik Devletler patent başvurusu örneğinde, Pamuk Alışveriş Forumu başlığı ile açıklanan bir buluş, patent başvurusunda Bu buluş, ham pamuk ticaretini kolaylaştıran yeni bir veri işleme aparatı ile ilgilidir olarak sunulmuştur. (This invention relates to novel data processing apparatus which facilitates the trading of raw cotton) Kaynak: &NR= A1&DB=EPODOC&locale=en_EP&CC=U S&FT=D 39

40 ESER ve PATENT KORUMASI ARASINDAKİ FARK Eser koruması, yazılımın izinsiz çoğaltılması, yayını, topluma sunulması, işlenmesi, kamuya iletimi konularında münhasır bir hak sağlar. Yazılım sahipleri, yazılımı kullanmak isteyenlere, yazılımın belirlenen sayıda kullanımı için izin verir. Bu özgün ürünün izinsiz kullanımları, Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu hükümlerine göre önlenebilir. 40

41 ESER ve PATENT KORUMASI ARASINDAKİ FARK Patent ile korumada ise, patent tarifnamesinde açıklanan ve istemlerinde kapsamı belirlenen buluşun izinsiz kullanılmasında münhasır hak söz konusudur. Patent sahibi, patent metninde açıklanan buluşa ilişkin usul veya ürün için lisans (kullanım izni) verir. Burada eserlerde olduğu gibi üretilmiş özgün bir ürün henüz oluşmamış olabilir. Patent metnine göre lisans alan usulü kullanır veya ürünü üretir. Patent konusu buluşun izinsiz kullanımı, ilgili yasal düzenleme (551 sayılı KHK) hükümlerine göre önlenebilir. 41

42 42

43 43

44 44

45 45

46 TİCARET SIRLARI TRADE SECRETS Bir üründen veya yöntemden en verimli ve kolay biçimde yararlanabilmek için oluşturulan o konudaki deneyime ve uygulamaya dayalı, genellikle gizli olmakla birlikte, böyle bir nitelik taşıması zorunlu olmayan ve bir patent ile korunmayan, teknik bilgi birikimi olarak açıklanabilen Ticaret Sırları önemli bir hak konusunu oluşturur. WTO-TRIPS metni bu konuyu açıklanmamış bilgilerin korunması başlığı altında Bölüm 7 de vermektedir. Madde 39 da Paris Sözleşmesi 10bis maddedeki Haksız Rekabetin Korunması kaynak gösterilmektedir. 46

47 Article In the course of ensuring effective protection against unfair competition as provided in Article 10bis of the Paris Convention (1967), Members shall protect undisclosed information in accordance with paragraph 2 and data submitted to governments or governmental agencies in accordance with paragraph

48 TİCARET SIRLARI ve PATENT KORUMASI ARASINDAKİ FARK Patent olayında kişiler geliştirdikleri buluşu topluma açıklamalarının karşılığında kendilerine verilen patent ile korunurken, ticaret sırlarında bilgi gizli kaldığı sürece korunur. Uluslararası üne sahip bir içeceğin üretim yöntemi bu konuya örnek olarak verilebilir lı yıllarda üretilen ve günümüze kadar üretim yöntemi gizli tutulabilen bu içecek, üreticisinin gizli tutabilmek konusundaki başarısı için, iyi bir örnektir. 48

49 TEŞEKKÜRLER THANK YOU M. Kaan DERİCİOĞLU