YENİLEME FONU MUHASEBE KAYITLARI R A P O R 08/ TEMMUZ

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "YENİLEME FONU MUHASEBE KAYITLARI R A P O R 08/25-26-27-28 15 TEMMUZ 2008 5"

Batur Yavaş
7 yıl önce
İzleme sayısı:

1 YENİLEME FONU MUHASEBE KAYITLARI 5

2 YENİLEME FONU MUHASEBE KAYITLARI Giriş ve Yasal Düzenleme: Vergi Usul Kanununda, Amortismana tabi iktisadi kıymetlerin satışından doğan kar ve yine amortismana tabi iktisadi kıymetlerin doğal afetler nedeni ile hasara uğraması halinde sigortadan alınan tazminat fazlasının bazı koşullarda dönem karı ile ilişkilendirilmeyip pasifte geçici bir hesapta tutulabileceğini düzenlemiştir. Uygulamada bu hesap Yenileme Fonu dur. 213 Sayılı V.U.K. 328.maddesi amortismana tabii malların satılması ile ilgili düzenleme;.. Şu kadarki satılan iktisadi kıymetlerin yenilenmesi işin mahiyetine göre zaruri bulunur veya bu hususta işletmeyi idare edenlerce karar verilmiş ve teşebbüse geçilmiş olursa bu takdirde, satıştan tahassül eden kar, yenileme giderlerini karşılamak üzere pasifte geçici bir hesapta azami üç yıl süre ile tutulabilir. Her ne sebeple olursa olsun bu süre içinde kullanılmamış olan karlar üçüncü yılın vergi matrahına eklenir. Üç yıldan önce işin terki, devri veya işletmenin tasfiyesi halinde bu karlar o yılın matrahına eklenir şeklindedir. Yine V.U.K. 329.maddesinde de aynı ifadeler sigortadan alınan tazminat fazlası için kullanılmaktadır. Her iki maddenin son bendinde ise; Yukarıdaki esaslar dahilinde yeni değerlerin iktisabında kullanılan kar/tazminat fazlaları yeni değerler üzerinden bu kanun hükümlerine göre ayrılacak amortismanlara mahsup edilir. Bu mahsup tamamlandıktan sonra itfa edilmemiş olarak kalan değerlerin amortismanına devam olunur. Denilmektedir. Belirtmek istediğimiz görüşümüz yukarıda belirtilen yasal düzenleme karşısında yenileme fonunun kaydı ile ilgilidir. Örnek ; Bu konuda yayınlanan yazılar veya kitaplarda genelde.../. 102 Bankalar xxx 257 B.Amortismanlar xxx 253 Makine ve Cihazlar xxx 391 Hes.Ed.Kdv xxx 679 Diğ.Ol.Dışı Gelir ve Karlar xxx Makine Satışı Kaydı./. 679 Diğ.Olağan Dışı Gelir/Karlar xxx 549 Özel Fonlar xxx Yeni makine almak veya teşebbus / 6

Uygulamada bu hesap Yenileme Fonu dur. 213 Sayılı V.U.K. 328.maddesi amortismana tabii malların satılması ile ilgili düzenleme;.

3 / 549 Özel Fonlar xxx Yenileme Fonu 730 G.Ü.G xxx 06 Amortisman Tük.Payl. 257 Birikmiş Amortisman xxx 01 Mak.Tes. Yeni makine Amortismanımızın Fona Mahsubu ve kalan fon bakiyesi kaydı./ Özel Fonlar Yenileme Fonu 679 Diğer Olağandışı Gelir/Karlar ATİK in yenilenmemesi nedeni ile kara ilave. /. şeklindedir. Yukarıda belirtilen kayıtlarla ilgili düşüncemizi ifade etmeden önce satılan iktisadi kıymetin yenilenmesi halinde yeni iktisadi kıymetin değerinin belirlenmesi, yine amortismana tabi iktisadi kıymetlerin kullanımı ile üretilen mamullerin değerlerinin belirlenmesi ile ilgili ve tüm bu işlemlerin kayıt altına alma koşullarını belirleyen Muhasebe Sistemi Uygulama Genel tebliğine bakmamız gerekmektedir. VUK 313.maddesine göre amortisman mevzuu; İşletmede bir yıldan fazla kullanılan ve yıpranmaya aşınmaya veya kıymetten düşmeye maruz bulunan iktisadi kıymetlerin, alet, edevat, mefruşat, demirbaş ve sinema filmlerinin birinci kısımdaki esaslara göre tespit edilen değerinin, bu kanun hükümlerine göre yok edilmesi amortisman mevzuunu teşkil eder. VUK 261.maddesi değerleme ölçülerini belirlemiş ve bu ölçülerden 1.sırada bulunan Maliyet bedeli VUK 262 maddesinde tanımlanmıştır. Buna göre Maliyet bedeli; iktisadi bir kıymetin iktisap edilmesi veyahut değerinin artırılması münasebetiyle yapılan ödemelerle bunlara müteferri bilumum giderlerin toplamını ifade eder şeklindedir. VUK 275 maddesinde de imal edilen emtianın maliyet bedeli aşağıda yazılı unsurları ihtiva eder Genel imal giderlerinden mamule düşen hisse

Yukarıda belirtilen kayıtlarla ilgili düşüncemizi ifade etmeden önce satılan iktisadi kıymetin yenilenmesi halinde yeni iktisadi kıymetin değerinin belirlenmesi, yine amortismana tabi iktisadi

4 Bu yasal düzenlemeye ilave olarak Maliye Bakanlığı yasadan aldığı yetki ile MSUG tebliği yayınlamıştır. Bu tebliğin; Muhasebenin Usul ve Esasları Bölümünde; Muhasebenin temel kavramlarını belirlemiştir. Bu kavramlardan; Sosyal sorumluluk, işletmenin sürekliliği, dönemsellik, maliyet esası kavramı ve özün önceliği kavramlarında ve diğer mali tabloların düzenlenmesinde önemli olan kavramları açıklamıştır. Sosyal sorumluluk kavramında ;mali tabloların düzenlenmesi ve sunulmasında belli kişi veya grupların değil tüm toplumun çıkarlarının gözetilmesi.. İşletmenin sürekliliği kavramında; İşletmenin sürekliliği kavramı MALİ- YET ESASININ temelini oluşturur. Dönemsellik kavramı işletmenin sınırsız kabul edilen ömrünün,belli dönemlere bölünmesi ve bu dönemin faaliyet sonuçlarının diğer dönemlerden bağımsız olarak saptanmasıdır. Gelir ve giderlerin tahakkuk esasına göre muhasebeleştirilmesi hasılat,gelir ve karların aynı döneme ait maliyet,gider ve zararlarla karşılaştırılması bu kavramın gereğidir. Maliyet Esası Kavramı: Maliyet esası kavramı; para mevcudu, alacaklar ve maliyetinin belirlenmesi mümkün veya uygun olmayan diğer kalemler hariç, işletme tarafından edinilen varlık ve hizmetlerin muhasebeleştirilmesinde, bunların elde edilme maliyetlerinin esas alınması gereğini ifade eder. Özün önceliği kavramı işlemlerin muhasebeye yansıtılmasında ve onlara ilişkin değerlendirmelerin yapılmasında biçimlerinden çok ÖZLERİNİN esas alınması gereğini ifade eder. Ve aynı Tebliğ Gelir Tablosu ilkelerinde Amaç satışların, gelirlerin, satışların maliyetinin, giderlerin kar ve zararlara ait hesapların ve belli dönemlere ait işletme faaliyeti sonuçlarının sınıflandırılmış ve gerçeğe uygun olarak gösterilmesini sağlamaktır. Brüt satışlar, gelir ve karlar ile maliyet gider ve zararlar brüt tutarları üzerinden gösterilir ve hiçbir satış,gelir ve kar kalemi bir maliyet,gider ve zarar kalemi ile tamamen veya kısmen karşılaştırılmak suretiyle gelir tabloları kapsamından çıkarılamaz. M.S.U.G Tebliği tek düzen hesap planını belirlemiş ve işletmelere 7/A ve 7/B seçeneği sunmuştur. Bir gider/maliyet unsuru olan amortismanlar için 7/B seçeneğinde 796 Amortismanlar ve Tükenme Payları 7/A seçeneğinde hesap kodunu belirlemiştir. Tebliğin gider çeşitleri ile ilgili kısmında; Gider hesapları grupları 6- Amortisman ve tükenme payları gruplandırılmıştır ve açıklamalarında Maddi ve Maddi olmayan duran varlıklar ile Özel tükenmeye tabi varlıklar için ayrılan amortisman gideri ile tükenme paylarını kapsar olarak belirlenmiştir. 8

Bu kavramlardan; Sosyal sorumluluk, işletmenin sürekliliği, dönemsellik, maliyet esası kavramı ve özün önceliği kavramlarında ve diğer mali tabloların düzenlenmesinde önemli olan kavramları

5 Vergi Yasaları Muhasebenin Temel Kavramlarını Etkilemelimi? Ticari hayatta esas olan işletmelerin ekonomik ticari ve mali faaliyetleridir. Kar bu faaliyetler neticesi oluşur. Vergi yasaları bu faaliyetlere yönelik yasal düzenlemeleri içermekte ve bu düzenlemeler neticesi vergilenecek kar tespit edilmektedir. Muhasebe ise yukarıda belirtilen faaliyetlerin bir (disiplin) sistem içerisinde kayıt altına alınmasıdır. Konumuz olan yenileme fonunun yeni iktisadi kıymet amortismanından mahsup kaydıdır. Yukarıda arz etmeye çalıştığımız yasal düzenlemelerde maliyetin ne kadar önemli olduğu görülmektedir. Maliyet işletme sahipleri için önemli ve işletme ile ilgili kararların ilk ve en önemli dayanağıdır. Bir gider/maliyet unsuru olan amortismanın işletmenin ürün maliyetini tespitte ve buna bağlı ürün satış fiyatını belirlemedeki rolü ortadadır. Ayrıca işletmelerin seneler itibariyle mali tablolarının karşılaştırılmasında aynı özelliklerin mevcudiyeti de bir başka gerçektir. Bu bakımdan yeni iktisadi kıymetin amortismanının mutlaka gider veya maliyet olarak kaydedilmesi gerektirmektedir. VUK 328. maddesindeki yeni değerlerin iktisabında kullanılan kar yeni değerler üzerinden bu kanun hükümlerine göre ayrılacak amortismanlara mahsup edilir şeklindeki kanun maddesine dayanarak yapılan mahsup maddesi yine yasalardaki diğer maddelerle çelişmektedir. Yasamızda birçok maddede ifade edilen gider/maliyet unsuru olan amortismanın mahsup kelimesi anlamına hapsetmek sağlıklı ve gerçek bir mali tablo oluşumuna mani olmaktadır. Biz mahsup kelimesini fondan o dönem mahsup edilecek bir başka deyişle vergi matrahına ilave edilecek tutar olarak düşünmekteyiz. Yenileme fonu bir vergi ertelemesidir. Fonun vergisi yıl içinde alınacaktır. Amortisman dönemler için tutar belirlemektedir SONUÇ : Yenileme fonu işletmelerce vergi yolu ile sağlanan teşviktir. Muhasebenin ve vergilemenin en önemli unsurlarından biri MALİYET kavramıdır. Bu nedenle yani iktisadi kıymet amortismanı ile ilgili muhasebe kayıtlarımız şöyle olmalıdır. Örnek; X işletmesi ATİK ni 01/08/2006 tarihinde satmış ve YTL kar elde etmiştir. Gerekli teşebbüste bulunmuş ve YTL karı Yenileme Fonuna aktarmıştır. Anılan firma 01/11/2007 tarihinde Aktifleştirdiği Yeni İktisadi kıymetin bedeli 2.400,000- YTL dir. Amortisman oranı %10 ve normal amortisman usulüdür. 9

Muhasebe ise yukarıda belirtilen faaliyetlerin bir (disiplin) sistem içerisinde kayıt altına alınmasıdır. Konumuz olan yenileme fonunun yeni iktisadi kıymet amortismanından mahsup kaydıdır.

6 1.Yıl / G.Ü.G / Çalışmayan Kısım Gid / Birikmiş Amortismanlar % / Özel Fonlar Diğer Olağandışı Gelir/Karlar Yenileme fonundan karşılanan amortisman tutarı / Yıl 730 Genel Üretim Giderleri Birikmiş Amortismanlar ATIK amortismanı / Özel Fonlar Diğer Olağandışı Gelir/Karlar Yenileme fonundan karşılanan amortisman tutarı / Yıl 730 Genel Üretim Giderleri Birikmiş Amortismanlar Atık Amortismanı / Özel Fonlar Diğer Olağandışı Gelir/Karlar Yenileme fonu (kullanılan amort.ve kalan) /

000 Yenileme fonundan karşılanan amortisman tutarı -----------------------------/------------------------------ 2.Yıl 730 Genel Üretim Giderleri 240.0000 257 Birikmiş Amortismanlar 240.

7 4.Yıl 730 Genel Üretim Giderleri Birikmiş Amortismanlar Atık Amortismanı / Özel Fonlar Diğer Olağandışı Gelir/Karlar Fon bakiyesi /

------------------------------------/----------------------- 549 Özel

8 12

Benzer belgeler

Yenileme Fonu Ayırma Koşulları ve Muhasebe Kaydı

Yenileme Fonu Ayırma Koşulları ve Muhasebe Kaydı I GİRİŞ 213 sayılı Vergi Usul Kanunun 328 ve 329. maddelerinde düzenlenen yenileme fonu, amortismana tabi iktisadi değerlerin satılmasından ya da hasara