PAZARLAMA İLETİŞİMİNDE SOSYAL MEDYA. Salih Seçkin Sevinç

Transkript

1 PAZARLAMA İLETİŞİMİNDE SOSYAL MEDYA Salih Seçkin Sevinç

2 ISBN Optimist Yayın ve Dağıtım, 2012 Optimist Yay nlar Telefon : Faks : e-posta: optimist@optimistkitap.com facebook.com/optimistkitap twitter.com/optimistkitap Optimist yay n no. : 312 Konu : Satış ve Pazarlama Yayına Hazırlayan : Utku Umut Bulsun Bas m Düzelti Düzenleme Kapak tasarım Bask ve cilt : Kasım 2012, stanbul : Ahmet Ant : Nermin Uçar Vatan : Ulaş Uğur : Tor Ofset San. Tic. Ltd. Şti. Hadımköy Yolu Akçaburgaz Mah. 4. Bölge 9. Cadde 116. Sokak. No: 2 Esenyurt - STANBUL Tel:

3 Peyami Gürel e

4 İçindekiler Teşekkür 9 Önsöz 11 Giriş 15 Değişim Başladı Geleneksel medya miadını doldurdu 25 Sosyal medyadayım, öyleyse varım 29 Değişime direnenlere 35 İçerik, Samimiyet ve İlk Adım Bloglar 56 Facebook 68 Facebook ta etik olarak takipçi sayısı artırmanın yolları 78 Firmaların sosyal medya hakkında yanıldıkları 10 şey 97 Twitter 101 Twitter Search 104 Sosyal video paylaşım platformları 109 Youtube 109 Sosyal sunum paylaşım platformları 119 Slideshare ve Scribd 119

5 8 Pazarlama İletişiminde Sosyal Medya Sosyalgörselpaylaşımplatformları 121 Flickr 121 Picasa 122 Pinterest 123 Instagram 128 Linkedin:Sosyalmedyanınağırağabeyi 131 Foursquare 135 Mekanist 140 Nişmecralardanbirkaçörnek 142 Getglue 142 Foodspotting 144 Couchsurfing 147 Sosyalmedyanınbilginleriveentelleri 148 Wikipediaüzerine 148 Quoraüzerine 150 EkşiSözlük 151 SosyalAyraçlar 152 Google+ 154 Yol Haritası Mobiluygulamalarvepazarlamailetişimi 159 Güncelineredentakipetmeliyiz? 160 Yolharitası 163 Kimdirbusosyalmedyacı? 161

6 TEŞEKKÜR Bu kısım önemli! Farkında olmadan bana yazar ismi koyan anne ve babama, kitap yazarken her türlü kaprisimi çeken ve bitirebilmem için öne sürdüğüm akıllı akılsız her sözüme Evet diyen eşim Bahar a, bu kitabı yazmamı öneren biricik hocam Peyami Gürel e, kitabı yazmaya başladığımı söylediğim andan itibaren beni her gördüğünde, Hani, çıktı mı? diye soran şaşkın kardeşim Çağatay a, ofiste kitabı yazarken çıkardığım saçma sapan sesleri duymazdan gelerek çalışmalarına devam eden ve bana her konuda olduğu gibi bu konuda da destek olan sevgili ortaklarım, dostlarım Mehmet Ali Altıparmak ve Serdar Gençer e, Twitter dan kitabı bitirebilmem için bana düzenli taciz tweetleri gönderen sevgili Betül Becit e, yazıya ara verdiğimde ansızın karşıma çıkan ve bana kitabı tamamlamamın hayatımdaki en önemli gerçek olduğunu kendisi de farkında olmadan hatırlatan üniversite arkadaşım Didem Ülfer e, kitabın çıkacak, gel adam gibi fotoğraflarını çekeyim diyen ve çektiği fotoğraflarla ortalığı kasıp kavuran Burak Bulut Yıldırım a, benimle iletişime geçerek bu kitabın Optimist Kitap tan basılmasına vesile olan Tuba Çakır a, kitabın tasarımının bu hale gelmesinde emeği geçen Mutlu Dinçer e (Bostancı Yaşar Usta da dondurma borcum var size) ve editöryel süreçteyken kitabımı gözden geçirdiğim esnada yeni bir şeyler eklediğimi söylediğim halde bana mısın demeden Ne var canım, ben günde iki kitap okuyorum diyerek beni hayretler içinde bırakan editörüm Utku Umut Bulsun a çok teşekkür ederim. Kitap, ekip işi. Büyüksünüz.

7 ÖNSÖZ Bu kitabın ortaya çıkması aslında bir sosyal medya mucizesidir. Kitabı 2011 yazında sevgili hocam ressam Peyami Gürel in önerisiyle yazmaya başladım ancak işler yüzünden ara verince uzun bir süre (10 ay) tekrar yazmaya elim gitmedi. Anlaşılan, kitap bana küsmüştü. Arkadaş sohbetlerinde sosyal medya üzerine bir kitap yazmaya başladığımı söylediğimde genelde ilk tepkiler, herhangi bir yayıneviyle görüşüp görüşmediğim ya da hangi kanalları kullanarak kitabın satışını yapacağım hakkındaydı. Konuşmalarımızın çoğu sanki kitap yazılıp da yayınlanmış gibi bir havada sürüyordu. Oysa benim yayınevi ya da kitabın pazarlanma süreçlerinden daha önce halletmem gereken bir iş vardı: Kitabı yazıp bitirmek. İşin en zorlu kısmı da buydu zaten. Önce kendime verdiğim sözü tutup kitabı bitirmeliydim. Yayınevi elbette önemliydi ve gönlümde iyi bir yayıneviyle çalışmak vardı ama önce içerik ortaya çıkmalıydı. Bu yüzden sektör profesyonelleri ve arkadaş çevresi ortamlarında kitaptan bahsetmekten vazgeçtim. İnsan, çoğu zaman hayalinde oluşturduğu projeleri kelimelere döktüğünde, o işi yapıp bitirmişçesine bir yanılsama içine girebiliyor. Bir de sürekli ve (kendi açınızdan bakınca) haklı olduğunuz sebepler (bahaneler) yüzünden kelimeleri kitaba dönüştürmek daha da güç olabiliyor. 11

8 12 Pazarlama İletişiminde Sosyal Medya Benim bahanelerim şunlardı: işlerden vakit bulamıyorum, konsantre olamıyorum, uzaklara gitmem gerekiyor, ıssız bir ev bulayım da orada yazayım (yazar modu), kitap işi yoğunlaşma işi, of çoluk çocuktan vakit yok vb. Bu yüzden, 2012 Nisan ve Mayıs aylarında bütün cesaretimi topladım ve kitabı tamamlayabilmek için danışmanlığını yaptığım bütün sosyal medya müşterilerimi tasfiye ettim. Görüşmekte olduğum potansiyel müşterileri de başka ajanslara yönlendirdim. Şirket ortaklarıma kitabı ofiste yazacağımı ve yazarken başka bir işe yoğunlaşmayacağımı söyledim. Haziran ve Temmuz aylarında bütün mesaimi yazmaya harcadım ve ancak bu sayede elinizde tuttuğunuz kitabı tamamlayabildim. Kitabın sonlarına yaklaştığımı hissettiğimde kalbimi bir heyecan dalgası sarmaya başladı. Tam da artık yayınevleri ile görüşmenin zamanı geldi diye düşünürken Optimist Kitap medya ve iletişim editörü Tuba Çakır dan About.me sitesinde hazırladığım kişisel sayfam üzerinden aşağıdaki i aldım: Merhaba Salih Bey, nasılsınız? Yayınevimizin 2011 yılı yayınlarından Buyology hakkında kişisel blogunuzda yayınladığınız yazınızı beğeniyle okuduk; yayınevimizin sosyal medya hesaplarında paylaştık. Lindstrom ün son kitabı Brandwashed da yayınevimiz tarafından Mayıs 2012 de yayınlandı. Açık adresinizi verebilirseniz size bir kopyasını iletmek isteriz. Saygılarımla, iyi çalışmalar dilerim, Tuba Çakır Cevaben teşekkür edip iletişim bilgilerimi paylaştım. Martin Lindstrom ün Brandwashed u ertesi gün Optimist Kitap genel yayın yönetmeni Mutlu Dinçer in nazik teşekkür mektubu ile birlikte masamdaydı. Hediye gelen kitaba elbette çok sevindim (Martin Lindstrom ün Buyology kitabının okuduğum tüm pazarlama kitapları içinde çok özel bir yeri vardır) ama o anda gözlerimin dolmasına engel de olamadım. Sanırım kitabımı basacak yayınevini bulmuştum. Optimist Kitap genel yayın yönetmeninin telefon numarası önümde duruyordu ve tek yapmam

9 Önsöz 13 gereken Bir kitap yazdım diyerek kendisiyle görüşmeyi başlatmaktı. Aynen de böyle yaptım. Kişisel blogumda 2010 Haziran ayında Martin Lindstrom ün Buyology kitabı hakkında yazdığım tanıtım metni bakın bana nasıl bir sürpriz hazırlamıştı. Bir yayıneviyle nasıl bağlantıya geçerim, nasıl konuşurum, nereye giderim, nereden başlarım, nasıl izah ederim gibi oldukça önemli soruları sosyal medya sayesinde çözmüş oldum. Kitabın basılma aşamasına geliş sürecinde hissettiklerimi yazmak herhalde bir iş kitabı için pek doğru olmayacaktır. Sosyal medya üzerine kurgulanmış bir kitap, yine sosyal medya üzerinden (yazar açısından) mutlu sona ulaşıyordu. Bu da bana asla unutamayacağım bir hikâye bırakıyordu. Elinizdeki kitap genel anlamda üç bölümden oluşmaktadır: Birinci bölüm sosyal medya nedir, sosyal medya ekonomisi nasıl işler, hayatımıza kattığı artılar nelerdir (aynen bu kitabın ortaya çıkışı gibi), hayatımızı nasıl değiştirir ve konvansiyonel medya anlayışından nasıl farklılaşır üzerine yazıldı. İkinci bölüm ise önemli sosyal medya enstrümanları, bunların dijital pazarlama iletişiminde tuttuğu mevziler, nasıl kullanılacakları, beğenme/beğenilme çılgınlığı ve bu çılgınlığın etik olarak nasıl yönetileceği (Facebook ta nasıl beğeni artırırım), sosyal medya reklamlarının nasıl kullanılacağı üzerine düşünceler ve örnekleri içeriyor. Bu bölümde, bahsedilen bütün enstrümanları kullanarak ve sosyal medya çılgınlığında kaybolmadan, nasıl bir sosyal medya stratejisi izlemeniz gerektiğine dair bilgi sahibi olacaksınız. Yani markam için hangi sosyal medya mecrasını kullanırsam doğru olur, sosyal medyanın markam/ kurumum için anlamı nedir, markam için sosyal medyada ne gibi stratejiler geliştirmeliyim, sosyal ayraçlar ne işe yarar vb. sorularınızın ilham verici cevapları burada. Son bölümle birlikte bilgisayar (desktop) hızından mobil hıza geçtiğimiz şu günlerde mobil cihazların pazarlama ileti-

10 14 Pazarlama İletişiminde Sosyal Medya şimindeki etkileri, dijital iletişimde güncel kalmak için hangi yayınları takip etmeniz gerektiği, sosyal medya uzmanının kim olduğu, sosyal medyada izlemeniz gereken yol haritası, bilginin ışık hızında ve ara vermeden üstümüze geldiği bu dönemde bilgi çöplüğüne düşmeden ve değişim körlüğüne yakalanmadan nasıl hareket etmeniz gerektiği, dahası Higgs Bozonu (evet, yanlış duymadınız Higgs Bozonu) üzerine okumanızı sonlandırmış olacaksınız. Bu kitabı yazmaya başladığım ilk andan itibaren içeriğin akademik tatlarda bir kitaptan çok keyifle okunan bir kitap ortaya çıkarmasını istedim. Bu yüzden şu anda kitabı elinde tutan ister bir sosyal medya dahisi, ister sosyal medyaya henüz ilgi duymaya başlayan biri olsun, okurken yeni şeyler öğrenmesinin yanı sıra keyif alması birincil önceliğimdir. Afiyetle okuyunuz. Salih Seçkin Sevinç

11 GİRİŞ Harbiyiyorum a nasıl başladım 2009 yılının Ağustos ayında Harbiyiyorum.com da 1 ilk yazımı yazdım: Neden Harbi Yiyorum İçiyorum? Kriz zamanıydı. O sırada çalışmakta olduğum İstanbul Sanat Evi nde süreç zorluydu. İnsanların bu ortamda düşüneceği son şey duvarlarına asacakları resimdi. İşlerin tatsız olması kafamı epey meşgul ediyordu ve bir iş geliştirmeci, pazarlamacı olarak sürekli yeni açılımlar bulmaya çalışmak oldukça yorucuydu. Uzun zaman önce bizden alışveriş yapmış, Gaziantep in önde gelen firmalarından Naksan a yine bir takım açılımlar sağlayabilmek umuduyla bir iş gezisi yapacaktım. Ama aslında bilinçaltım, zihnimi dağıtmak ve bu gezinin keyfini çıkarmak konusunda beni zorluyordu. Yapacağım görüşmenin hatları belliydi. Ziyaretin detayları açıktı. E, öyleyse gitmeden önce bana sadece orada nerelerde ne yenir, onu araştırmak kalıyordu. Antep denince de akla gelen ilk şey belliydi: Kebap. Bunun üzerine ilk işim Mehmet Yaşin in Lezzet Durakları kitabına el atmak oldu. Ancak Mehmet Yaşin hemen her yeri yazmış, Antep i es geçmişti. Hemen klavyeme davrandım ve Antep te nerede ne yenir? diye Google ladım

12 16 Pazarlama İletişiminde Sosyal Medya Karşıma çıkan sonuçlar, birçok forumda insanların öylesine yazdığı subjektif görüşlerden öteye gitmiyordu ve işin en ilginç kısmı, Google ın ilk üç sayfasında (daha ileri gitmedim) ciddi anlamda ele alınarak yazılmış bir tane bile makalenin olmamasıydı. Düşünsenize, Türkiye nin en önemli mutfağı hakkında dev bir külliyat olması gerekirken birer cümlecik içeren forum yazılarında, bilgi kırıntılarının izini sürüyordum. Sitelerdeki bölük pörçük yazıları bir araya topladım ve notlar aldım. Bu esnada zihnimde bazı şeyler belirmeye başlamıştı. Öncelikle bunun bir eksiklik olduğu kanaatine vardım. Daha sonra en azından bir hissiyat olarak yıllardır içimde taşıdığım yazma duygusu iyice belirginleşmeye başladı. Bu alandaki (yeme-içme) boşluğu dolduracak çalışmayı kendi başıma gerçekleştirebileceğimi düşündüm. Bir kere blog denen bir şey vardı. Bunu yapabilmemin önündeki tek engel, araştırıp bu konular hakkında yazı yazmaktı. Bir web tasarımcısına ihtiyacım yoktu. Bir fotoğrafçıya ihtiyacım yoktu. Yazacağım yazıların üslubuna ve uzunluğuna dair bir sınırlamam yoktu. Yazılarımı yazıp yayınladığım anda tüm dünya ile paylaşabilirdim. Yazdıklarımın okunması için bir yayıneviyle anlaşmama da gerek yoktu. İhtiyacım olan bir bendim, benden içeri Her şeyin yalan olduğu bir dünyada Evet, bir gazetenin gurme köşe yazarı değildim ama bunu bir şekilde gerçekleştiremezsem kendimi noksan hissedecektim. Üstelik yemeyi çok seviyordum. O sıralar her şeyin yalan olduğu bir dünyada, kendim için en büyük mutluluk kaynağının ve en sahici şeyin yemek olduğunu biliyordum. Her şey doğal olarak gelişti. Uçağım Gaziantep e saat 9:30 da indi. 10:30 da soluğu meşhur İmam Çağdaş ta aldım. Antep e gittiğinizde size parmakla gösterilen ilk yemek destinasyonu İmam Çağdaş tır. Burada her çeşit kebabı bulabilirsi-

13 Giriş 17 niz. Forumlardaki yazılardan mekânın nezihliği, köklülüğü ve tadılmış yiyeceklerin lezzeti hakkında yorumlar bulabilirsiniz. Ancak benim kafamda su yüzüne çıkmayı bekleyen, yılların birikimi bir teori vardı: Bir yer her yemeği iyi yapamaz. Bir mekân ancak bir, hadi bilemediniz en fazla iki yemek çeşidini iyi yapabilir ve insanların zihinlerinde bu yemek çeşitleriyle kalır. Bu konuyu şöyle açıklamaya çalışayım. Örneğin ailemle birlikte canımız köfte yemek isterse Kadıköy deki Ekpress İnegöl Köftecisi ne gideriz. İşkembe çorbası içeceksek Beyoğlu ndaki Cumhuriyet İşkembecisi ne Şimdi projeksiyonu markalara yöneltelim. Levi s denince aklınıza kot pantolondan başka bir şey geliyor mu? Coca-Cola denince aklınıza Cappy yi getiriyor musunuz mesela? Muhtemelen getirmiyorsunuzdur. Sonra bu teorimin doğruluğunu Gaziantep yerlisine sorarak kendime ispatlamaya çalıştım. Bir sürü kebapçı, lahmacuncu, ciğerci, katmerci ve baklavacı arasından en meşhur veya en iyi olanlarını insanlar zihinlerinde ayırıyor ve hepsinin yerini parmakla gösteriyorlardı. Katmer denince Antep yerlisi doğrudan Katmerci Zekeriya yı işaret ediyordu. Yani bu, şu anlama geliyordu; Gaziantep e gidince katmer yiyeceksen boşuna başka yerlerde vakit kaybetme ve doğrudan Katmerci Zekeriya ya git. Lezzet hafiyeliğine devam Antep te bulunduğum diğer günlerde tam bir lezzet hafiyesi gibi dolaştım. Elbette sürekli yedim. Patlayıncaya kadar yedim. Her şeyi denedim. Bu seyahat mide patlatıcı bir etkinlik olduğu kadar aynı zamanda eğlenceli bir süreçti. Sohbet ediyor, gittiğim yerlerin ve yediğim yemeklerin fotoğraflarını çekiyor, yemekler hakkında sorular soruyor, insanların bilgi vermeye ne kadar istekli olduklarını görünce bu işten daha da büyük bir

14 18 Pazarlama İletişiminde Sosyal Medya keyif almaya başlıyordum. Araştırmacı ruhla yaptığım gezide, Gaziantep yemek kültürü ve bu kültürün arkasındaki ustalar hakkında inanılmaz bilgiler edindim. Dönünce artık bloguma neyi, nasıl yazacağımı biliyordum. Alanı iyice daraltacaktım. Bir bölgede, sadece bir yiyeceğin ön plana çıktığı tek bir yer hakkında olacaktı yazılarım. Tıpkı Antep e gelmeden Google da yaptığım arama gibi spesifik bir içeriğe sahip olacaktı. Ayrıca o zamanlar Google Friendly, SEO Arama Motoru Optimizasyonu veya Niş gibi kavramlardan haberim dahi yoktu. (Bilmeyenler için niş küçük bir tüketici kitlesinin isteklerini daha iyi karşılamak için geliştirilen hücrelere verilen isimdir. Örneğin, sadece Şili şarapları hakkında bilgi verip satış yapan bir web sitesi, niş bir sitedir.) Sonrasında bu kavramların hepsi Harbiyiyorum için kullanıldı. Böylece ilk yazılarımın başlıkları: Gaziantep te Lahmacun Nerede Yenir?, Gaziantep te Baklava Nerede Yenir?, Gaziantep te Katmer Nerede Yenir? vb. şeklinde oldu. Antep ten dönünce derhal klavyeye sarıldım. Öncelikle projeme bir isim vermem gerekiyordu. Gerçekten herkes yiyerek yaşıyordu. Ancak herkes yediği yemeğin lezzeti ya da anlamlandırılması hususunda yetkin değildi. Öyleyse biz (yani ben ve benim gibiler), öyle sıradan yiyenler güruhundan değildik. Harbi Harbi yiyorduk. Derhal Google ın 2003 yılında satın aldığı bir blog servisi olan Blogger dan com isimli bir blog açtım. Sloganımı da köşe başlarını tutan ve içi boşaltılmış Gurme sıfatına sahip insanlarla dalga geçmek için Halk Gurmesi yaptım yılının Ağustos ayında Harbiyiyorum.com daki ilk yazıma Neden Harbi Yiyorum İçiyorum? ismini verdim. Başlangıç cümlesi ise şöyleydi: Ahir zamanda baktık ki her şey yalan olmuş, dedik ki bari yeme içmede doğruları söyleyen birileri olsun da şu kısacık ömürde yakınlarında bir lezzet arayan zevk sahibi her insan hakkıyla yiyip içsin.

15 Giriş 19 Yukarıdaki metinden anlamışsınızdır. O vakitler krizden ve iş dünyasının balon görüntüsünden oldukça sıkılmıştım. Bu yüzden Harbiyiyorum ilk başta bir kaçıştı. Ama bunun benim için pazarlama iletişimi alanında yeni bir açılım olduğunu çok sonraları fark edecektim. Başlangıç o başlangıç. O günden bu yana Harbiyiyorum. com da halen aynı zihniyetle yeme-içme yazılarımı yazmaya devam ediyorum. Samimiyetsiz, içi boşaltılmış pazarlama Harbiyiyorum a yazarken aklıma işimle ilgili enteresan fikirlerin gelmesi de çok zaman almadı. Ürünlerimizi daha iyi ortaya çıkarabilmek adına, pazarlama mesajlarımı sürekli süslemek zorunda hissettiğim bir dönemde, Harbiyiyorum benim için bir terapiydi. Burada insanlara bir şeyler satmaya çalışmak zorunda değildim. Kimsenin istediği şekilde yazmak zorunda da değildim. Canım nasıl isterse öyle yazıyordum işte. Öte yandan iş hayatımda firmaların bana sürekli bir şeyler satmaya çalıştıkları, tek taraflı bencil mesajları tarafından taciz ediliyordum. Gerçi oyunun kuralı buydu ve ben de çoğu zaman kendimi aynısını yapmak zorunda hissediyordum. Ama bu hem moral bozucu hem de yorucuydu yılının sonlarına doğru pazarlama süreçlerinin tamamı, bana üniversitede anlatılandan son derece farklı, samimiyetsiz ve içi boşaltılmış kavramlar olarak geliyordu. Tam bir yıl sonra Ahmet Örs, Harbiyorum.com u, Sabah gazetesinin Lezzet Eki nde Türkiye nin En İyi Yeme İçme Blogları arasında duyurdu. IstanbulEats in sahipleri Amerikalı gazeteciler Yigal ve Ansel, Harbiyiyorum.com daki yazıları kullanmaya ve İngilizceye çevirmeye başladılar Şubat ayında Savaş Özbey benimle röportaj yapmak için aradığında Hürriyet in Cumartesi ekinde tam sayfa yer ayıracağını nere-

16 20 Pazarlama İletişiminde Sosyal Medya den bilebilirdim? Harbiyiyorum.com bugün (tam iki yılda) ayda 12 bin tekil ziyaretçiye sahip ve toplamda 45 bin hite ulaşmış ve hâlâ blog kafasında devam eden bir site. Belki bazılarınız Bu da rakam mı canım? Övündüğün şeye bak! diyebilirsiniz ancak şu satırları yazdığımda içerikte sadece yetmiş adet yazı olduğunu ve ayda ortalama iki yazı yazdığımı söylersem sanırım fikriniz biraz olsun değişecektir. İçerikçiler bilirler; bu gerçekten bir başarıdır. Her ay eklenen iki yazı ile izleyici kitlesinin günbegün artması önemli bir göstergedir. Dahası ilk yılında geleneksel medyanın ilgisini çekmesi de büyük bir başarıdır. İnternette başarının anahtarı: süreklilik ve sabır Evet, elimdeki yetmiş yazı ile hâlâ basılı bir kitap çıkartamam belki. Ama ilk önce bir kitap çıkartmış olsaydım, Harbiyiyorum herhalde bu kadar ünlü olamazdı. Şunu da biliyorum ki, yazmaya devam ettiğim sürece Harbiyiyorum.com başarısını artırmaya devam edecektir. Çünkü internette başarı tam manasıyla süreklilik ve sabır ister. Peki neydi Harbiyiyorum un başarısının sırrı? Bu kitapta bunların arkasında yatan nedenleri sizlerle paylaşıyor olacağım. Elbette, kaliteli ve özgün bir içerik oluşturmak başarının ilk adımıydı. Ama Harbiyiyorum ile başlayan ve benim ilk kez deneyimlediğim süreçler, pazarlama iletişimi üzerine bildiğim her şeyi yerle bir edip en baştan şekillendirdi. Bu kitabı ummadığım bir zamanda, hiç beklemediğim bir süreçle başlayan ve beni sosyal medya üzerine çalışmalarımı derinleştirerek kurumlara danışmanlıklar ve eğitimler vermeye kadar götüren tüm bilgilerimi paylaşmak için yazıyorum. Sanıyorum esas başarı bu paylaşım isteğinden geliyor. Biliyorum ki bilgi paylaştıkça çoğalır.

17 Değişim Başladı 21 DEĞİŞİM BAŞLADI

18 BİR PAZARLAMA VE İŞ GELİŞTİRME TUTKUNU OLARAK, Harbiyiyorum.com un ilk başlarda anlam veremediğim başarı sürecini, elimde olmadan, kendi iş hayatımda nasıl kullanırım diye düşünmeye başladığımda zaten çoktan sosyal medya üzerine çalışan, bu alanda projeler ve uygulamalar geliştiren bir oluşum içinde buldum kendimi. Her şey kendiliğinden gelişti. Bir pazarlamacı olarak ortaya çıkan bu Yeni Medya ile birlikte harekete geçmemek pek akıllıca bir tercih olmazdı zaten. İşin garibi, geleneksel medya sakinleri taştan kalelerinin içinde mutlu mesut yaşarken, bambaşka yönden gelen bu rüzgârın ne olduğu hakkında pek de fikir sahibi değillerdi. Güzel olan bir şey varsa bu, sürecin toplumsal bir yaşanmışlık sonrası ortaya çıkmış ve felsefi bir altyapı ile temellendirilmiş olmasıdır. Evet, 2009 yılındaki ekonomik kriz sosyal medyanın itici gücü olmuştur. Krizleri işte bu yüzden seviyorum. Gerçekten köklü değişimlerin başlangıcı oluyorlar. By-Pass gibi, detoks gibi İyice dibe vurunca, kuvvetli bir hissiyat ile gerçekten ihtiyacımız olan şeyleri içselleştirip anlamlandırmaya ve bu anlamlandırdığımız yeni- Gelenekselmedya sakinleritaştan kalelerininiçinde mutlumesutyaşarken, bambaşkayöndengelenbu rüzgârınneolduğuhakkında pekdefikirsahibideğillerdi. 23

19 24 PazarlamaİletişimindeSosyalMedya liklerle birlikte süratle yüzeye çıkmaya başlıyoruz. Verdiğimiz onca emekten sonra kendi başımıza kaldığımızda yapacağımız en doğru şey, özümüze karşı samimi olmak. O zaman zaten zemberek boşalıyor ve eteğimizdeki taşlar bir bir dökülmeye başlıyor. Bütün bunlar bir takım yeniliklerin habercisi oluyor. Büyük krizler her zaman yeni oluşumlara ve değişimlere zemin hazırlar, üstelik son derece süratli bir biçimde. İşte sosyal medya, tam da bu noktada iyice zahir oldu. Yani bu kriz, sıkılma, buhran anlarından hemen sonra Sosyal medya, bugünkü kadar ilgi çekmeden evvel çalıştığım alan (sanat piyasası) bir balondu. Üstelik bu balon sadece benim sektörüm için de geçerli değildi. Krizin emlak (Mortgage) piyasası yüzünden çıkmış olduğunu hatırlatmamda fayda var. Her şey olduğundan farklı gösterilmeye çalışılıyor, geleneksel medyanın kullanımı ise tamamen pembe bir yalan üzerine kurgulanıyordu. Televizyonlarda, gazetelerde ve dergilerde tek taraflı mesajlar içeren reklamlar artık insanları usandırmaya başlamıştı. Köşebaşları kapılmış, sıkıcı reklam piyasasında ciddi bir rant sağlanıyordu. Onca süslü cümle ve yaratıcı metin arasında, markaların tüm klasik reklam mecralarında söylediği şey aslında aynıydı: Benim malımı alın, çünkü benim malım en iyisi! Tüketiciler ise artık kendilerine bir şeyler satılmaya zorlanmasından usanmışlardı. İki kredi kartınız varken hiç alakasız bir kredi kartının daha adresinize gönderilmesi ya da özel sağlık sigortanıza zaten prim ödüyorken yeni çalışmaya başladığınız bir bankanın size Ne olur bir ikincisini de bizimle yapın. Ne olur, lütfen, lüüüütfeeen diye ağlaması, sizleri olağanüstü bir sağlık hizmeti ile tanıştıracağız diyerek ayda sadece 20 TL ye sağlık sigortası satmaya çalışan ve 20 TL yi nerelere vermiyoruz ki! diye çalışılmış satış cümleleri ile tavlayan sigorta firmalarının ortaya çıkması; kısacası Sizi düşünüyoruz ve önemsiyoruz sözünün arkasında bariz bir şekilde Sizin cebinizdeki parayı düşünüyoruz ve önemsiyoruz olan ikiyüzlü bir

20 DeğişimBaşladı 25 zihniyet ile karşı karşıyaydık. (Halen de karşı karşıyayız ama dikkat edin, azalıyor.) Geleneksel medya miadını doldurdu Geleneksel medya miadını çoktan doldurmuştu ve en nihayetinde dur denilmeden şişen balon patladı. Balon patladığında değişim zaten çoktan başlamıştı. İnsanlar artık kendilerine bir şeyler satılsın istemiyor, kendi özgür iradeleriyle, tabiatlarına uygun olan ve yalnızca ihtiyaçlarınca şekillenmiş isteklerini tatmin etmek istiyorlardı. Bu koşulu da ancak kendilerini samimi bir şekilde sunan (ne sattığını değil neyi sattığını izah eden-ama satan değil-), kendini içtenlikle tanıtacak iletişim kanallarını bulan ve insanlara üstün bir tüketici deneyimi yaşatan markalar sağlayabilirdi. Günümüzde bireyler artık bir ürün ya da hizmeti satın almadan önce gerçek kullanıcı deneyimlerini içeren bloglardan, Facebook tan, wikilerden, sözlüklerden bilgi alıp bu bilgileri değerlendiriyorlar. Hatta bununla da yetinmeyip kendi başlarından geçen satın alma deneyimlerini de olduğu gibi internette paylaşıyorlar. Ayrıca bu içeriğin yalnızca satın alma hareketini tetikleyen bir içerik olması da gerekmiyor. İnternet ilk defa Web 2.0. ile doğru kullanımının ne olacabileceğini gösteriyor. Tüm dünya da elbette bu cümbüşe katılıyor. İnternetin öncü olduğu bilgi çağı, ikinci evrimini ilk defa 2004 sonlarında O Reilly Medya tarafından ortaya atılan Web 2.0. kavramı ile yaşadı li yılların başında firmaların yaşadığı.com nokta.com çılgınlığı (2000 li yılların başında web sitelerinin ortaya çıkması ile birlikte herkes.com uzantılı alan adlarını toplamaya başlamıştı.) sonrasında web sitelerinin gelişmesi ve internet üzerinden alışveriş ile başlayan bu süreç, tamamen kullanıcıların ürettiği/deneyimlediği paylaşımların üzerine kurgulanmış durumda. İnsanların içerik ürettikleri

21 26 PazarlamaİletişimindeSosyalMedya siteler hangileri mi? Bir çırpıda ilk aklıma gelenleri sayacak olursam; Facebook, Youtube, Twitter, Bloglar, Flickr, Linkedin, Foursquare, Pinterest Web 2.0. ın ne olduğu hakkında daha fazla yazmayacağım, zira internette arattığınız zaman sizi tatmin edecek birçok cevap ile karşılaşacaksınız. Sonuç olarak; her geçen gün bu tip servisler daha da spesifikleşiyor ve bu bağlamda daha fazla detaylandırılıyor. Ademoğlunun her haline ve her ihtiyacına göre bir Web 2.0. projesi ya da onun mobil uygulamasıyla karşı karşıya kalıyoruz. Her ilgi alanına, her ihtiyaca göre topluluklar bu projelerde bir araya gelmeye başlıyor. Bu bir araya gelişler, pazarlamacılar için nurtopu gibi Yeni Pazarlama Alanları nın ortaya çıkması demek oluyor. Yani nam-ı diğer sosyal medya alanlarının. Evet. Bu yeni tren hâlâ tam anlamıyla kalkmış değil. Hâlâ duraklardan yolcularını toplamaya devam ediyor. Nefes kesici bir hızla ilerlemeden önce bu trende yerlerini alanlar gerçekten şanslı kişiler. Çünkü bundan sonra artık pazarlamanın ne 4P si kalacak, ne de babalarımızdan kalma geleneksel medya bir daha eski günlerine dönecek. Şu da bir gerçek, annelerimizin babalarımızın zamanında anlattıkları dürüst ticaretin, hani hep o bahsedilen adam gibi esnaflığın, her şeyden önemlisi samimiyetin ön planda olacağı bir çevrimiçi sürece doğru yol alıyoruz. Yardımlaşmanın, paylaşmanın, dürüstlüğün ön planda olduğu bir sürece Tüm toplulukların çevrimiçi birer köye dönüştükleri ve sadece doğru Tümtoplulukların çevrimiçibirer köyedönüştükleri vesadecedoğruolanların buişihakkıylabaşardığı birsüreçleyüzleşeceğiz. olanların bu işi hakkıyla başardığı bir süreçle yüzleşeceğiz. Her zaman olduğu gibi bu işi yanlış uygulayanlar, tam olarak idrak edemeyenler veya art niyetliler olacaktır. Ama bundan böyle bu yeni iletişim biçiminden kaçış yok.

22 Değişim Başladı 27 Yani demek istediğim, siz geleneksel medyadan edindiğiniz alışkanlık ile kendinizi olduğunuzdan başka türlü anlatmaya çalışsanız bile, başkaları çoktan sizin hakkınızdaki gerçekleri tweetliyor olacak. Üzerinde yıllardır oturduğunuz baba yadigârı halınız altınızdan hızla çekilmek üzere. Sosyal medya ile ayaklarınızın yerden kesilmesine hazırlıklı olun! Sosyal medya ekonomisi ve değişim İşletmeler ve tüketiciler için çok yeni ve geleceği oldukça parlak bir çağın henüz başlangıcındayız: Sosyal Medya Ekonomisi. Sosyal medya, insanları aynı işleri tekrar tekrar yapmaktan kurtarıyor. Böylece bireysel farkındalığınızı artırmak ya da sevdiklerinizle daha fazla vakit geçirmek için size bolca zaman kalıyor. Eğer bir anne sosyal medyada on beşe yakın arkadaşının aynı model bebek arabasını satın aldığını görürse, yeni bebek arabası almak için araştırmaya daha fazla vakit harcamayacaktır. Çünkü bu zaten daha önce arkadaşları tarafından yapılmıştır. Bu şekilde toplamda milyarlarca saatlik araştırma yapılacak zaman, bireyler için kendi adlarına kullanabilecekleri daha anlamlı ve kaliteli zaman haline dönüşür. Bundan sonra kazanacaklar geleneksel medya ile köşebaşlarını tutanlar değil, bilginin bu kadar kolay ve hızlı dağılımının bir sonucu olarak ürün ve hizmetlerini sosyal medyada en iyi şekilde sunabilenlerdir. Bu da aslında en nihayetinde, gerçek kazananların tüketiciler olduğunu gösteriyor. Peki üç yıldan kısa bir süre içinde internette fenomen olan sosyal medya nereden çıktı? Artık televizyon reklamlarında bile markaların insanları sosyal medya adreslerine yönlendirdiğini görüyoruz. Neredeyse kuyruklu yıldız çarpmışçasına bir hızla yayılan sosyal medyada bilgi transferi, bundan 5 yıl öncesine göre baş döndürücü bir hal aldı. (Gerçi bütün dünyada her