T.C KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "T.C KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ"

Transkript

1 T.C KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ LİSANS BİTİRME PROJESİ YILDIRIM DEDEKTÖRÜ Adı Soyadı BURKAY TAŞCI SAMET SOĞUKSULU Danışman YRD.DOÇ.DR. HAYDAR KAYA Mayıs 2012 TRABZON

2 T.C KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ LİSANS BİTİRME PROJESİ YILDIRIM DEDEKTÖRÜ Adı Soyadı BURKAY TAŞCI SAMET SOĞUKSULU Danışman YRD.DOÇ.DR. HAYDAR KAYA Mayıs 2012 TRABZON

3 LİSANS BİTİRME PROJESİ ONAY FORMU BURKAY TAŞCI VE SAMET SOĞUKSULU tarafından YRD.DOÇ.DR HAYDAR KAYA yönetiminde hazırlanan YILDIRIM DEDEKTÖRÜ başlıklı lisans bitirme projesi tarafımızdan incelenmiş, kapsamı ve niteliği açısından bir Lisans Bitirme Projesi olarak kabul edilmiştir. Danışman : Unvanı Adı ve SOYADI Yrd. Doç. Dr. Haydar KAYA Jüri Üyesi 1 : Unvanı Adı ve SOYADI Prof. Dr. İ.Hakkı ÇAVDAR Jüri Üyesi 2 : Unvanı Adı ve SOYADI Yrd. Doç. Dr. Adnan CORA Bölüm Başkanı : Unvanı Adı ve SOYADI Prof. Dr. İ.Hakkı ALTAŞ

4 ÖNSÖZ Öncelikle bize projemizde hiçbir zaman destek ve yardımlarını esirgemeyen hocamız Sayın Yrd.Doç.Dr. Haydar KAYA ya her şey için teşekkürü bir borç biliriz. Bize her zaman projemizle ilgili sorunlarımızda yardımcı olan Karadeniz Teknik Üniversitesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölüm Başkanlığına içten teşekkürlerimizi sunarız. Projemizde bizimle bilgi paylaşımı ve verileri internet üzerinden kendi sitesinde görüntülememize izin veren Egon WANKE ye teşekkürü bir borç biliriz. Proje süresince maddi ve manevi desteklerini bizden esirgemeyen ailelerimize ve bölüm hocalarımıza teşekkür ederiz. Mayıs 2012 Burkay TAŞCI Samet SOĞUKSULU iv

5 İÇİNDEKİLER Lisans Bitirme Projesi Onay Formu iii Önsöz iv İçindekiler v Özet vii Semboller ve Kısaltmalar viii Şekiller Dizini ix 1. Giriş Projenin Amacı Projenin Konusu ve Kapsamı Yöntem Çalışma Takvimi Teorik Altyapı 5 2.1Yıldırım Yıldırım Olayı Yıldırım Sinyalleri Yıldırım Dedektörünün Tarihi Yıldırımın Yer Tesibiti Ferrit Çubuk Anten VLF Amplifikatör Yapısı Filtre Seçenekleri Kazanç Seçenekleri Eklentiler NE 5534 OP-AMP CAT5 Network Kablo Kontrol Paneli Yapısı ve Çalışması Voltaj Regülatörü FT232R USB UART Dönüştürücüsü ATmega644A Serisi Mikroişlemci DC Güç Kaynağı EM-406A GPS Alıcısı.. 22 v

6 3.Sistem Tasarımı ve Çalışması Kontrol Paneli LED leri Kontrol Paneli Baud Hızı Ayarı Veri Yükleme Sonuçlar 27 Kaynaklar 28 EKLER Özgeçmiş 30 vi

7 ÖZET Öncelikle projemizin adını söyleyecek olursak projemizin adı Yıldırım Dedektörü. Adından da anlaşılacağı gibi projemizde Trabzonda ki yıldırım aktivitelerini gözlemleyip yıldırım düşümünün olup olmayacağı ve eğer olacaksa da nerede ve ne zaman olacağı ile ilgili araştırmalar yaptık. Öncelikle neden yıldırım dedektörü ile ilgili bir proje hazırladığımızı söylecek olursak, en önemli nedeni yıldırımların dünya üzerinde önemli bir can ve mal kayıplarına neden olduğudur. Ayrıca araştırmalarımıza göre ciddi bir proje olarak henüz Türkiye de yapılmamış olması bize bu proje hakkında önemli araştırmalar yapmaya teşvik etti. Proje temel olarak, havada var olan ve olması beklenen yıldırım aktivitelerinin gözlemlenmesi, yer tespiti, tespit edilen verilerin anlık olarak işlenerek bilgisayar sistemleri için anlamlı sayısal verilere dönüştürülmesi ve bu verinin açık-kaynak yayın yapan blitzortung.org sitesine aktarımı ve bu siteden yayını üzerine kurulmuştur. Projemiz temel olarak Avrupa dan çıkmış bir projedir. Nedeni ise Avrupa nın büyük kısmının önemli yağış ve yıldırım potansiyeli olmasıdır. Projenin amacı birbirine yakın aralıklarla oluşturmayı temel alan,düşük bütçeli bir yıldırım konumu ağı kurmak(50 km- 250 km ayrılmış).ağı oluşturmak için gereken donanım ferrit çubuk anten,bir VLF amplifikatör, kontrol paneli,bir PPS sağlayan GPS alıcısı(saniyede bir pulse)sinyali,bir sürekli internete bağlı kişisel bilgisayardır. Temel olarak projemizde kullandığımız ferrit çubuk anten yıldırım işaretlerinin tespitini, VLF amplifikatör antenden alınan işareti kullanabilmemiz için yükseltme işlemi, kontrol paneli bu işareti sayısal olarak kullanabilmemizi, GPS yer tespiti ve son olarak PC ise elde ettiğimiz son işareti internette görüntülemek üzere upload işlemini yapmaktadır. vii

8 SEMBOLLER VE KISALTMALAR VLF: Very Low Frequency GPS: Global Positioning System EMD: Elektromanyetik Dalga OP-AMP: Operational Amplifier Km: Kilometre Hz: Hertz V: Volt A: Amper C: Coulomb C: Santigrad derece RF: Radyo Frekansı db: Desibel DC: Doğru Akım AC: Alternetif Akım ADC: Analog-Dijital Dönüştürüzü USB: Universal Serial Bus viii

9 ŞEKİLLER DİZİNİ Şekil 1. Yıldırım dedektörü çalışma diyagramı Şekil 2. Yıldırım dedektörü blok diyagramı Şekil 3.Dört alıcılı bir sistemin oluşturduğu 3 hiperbolik eğrinin kesim noktası yıldırım kaynağını verdiğini gösteren şekil Şekil 4. Ferrit Çubuk Anten Şekil 5. VLF Amplifikatör Şekil 6. NE 5534 serisi OP-AMP Şekil 7. CAT5 Network Kablo Şekil 8. Kontrol Paneli Şekil 9. FT232R USB UART Dönüştürücüsü Şekil 10. Kullandığımız ATmega644A serisi mikroişlemci Şekil 11. EM-406A GPS Modülü ix

10 1.GİRİŞ 1.1.Projenin Amacı Yıldırım olayları çok eski yıllardan beri çok ciddi can ve mal kayıplarına neden olmuştur. Ayrıca çoğu zamanlarda yıldırımlar yağmur gibi doğa olaylarının habercisi olmuştur. Bu nedenler insanları yıldırım dedektörü yapmaya teşvik etmiştir. Bizde projemizde yıldırımların meydana gelmeden önce yer tespitini ve zaman tespitini yaptık. Projemizin günlük hayattaki kullanıma bakacak olursak meteoroloji en önemli örneğidir. Yapılan bu ölçümler günlük hayatta önemli yer tutmaktadır. Hava trafiğinde ve denizcilikte yıldırım aktivitelerinin tespiti önemli yer tutar ve sürekli bu aktiviteler gözlemlenir veya bilgi alınır. Bizim bu projeyi yapmakta ki temel amaçlarımızdan biri henüz ülkemizde bu sistemi bizim kadar geniş çaplı ve kapsamlı yapılmamış olmasıdır. Yıldırım dedektörümüz ile Trabzon şehrinde ki yıldırım aktivitelerini gözlemleyerek internet üzerinden şehrimizde yaşayan insanlara bilgi vermek diğer temel amacımızdır. Yıldırım olayları birçok kez yağmurun da habercisi olduğu için Trabzon şehrinin yağmur durumu hakkında da bize bilgi sağlayacaktır. 1.2.Projenin Konusu ve Kapsamı Projemizin konusu birbirine yakın aralıklarla oluşturmayı temel alan, düşük bütçeli bir yıldırım konumu ağı kurmaktır(50 km- 250 km ayrılmış). Projemiz, yer yüzeyinden, belli bir bölgede olan veya olması beklenen yıldırım aktivitelerinin yer ve zaman tespiti üzerine kurulmuştur.elde ettiğimiz bu verileri anlık olarak işleyerek bilgisayar sistemler için anlamlı sayısal verilere dönüştürülmesi ve bu verilerin internet üzerinden yıldırım olaylarının anlık yayılımı ile ilgili veri yayını yapan blitzortung.org sitesinden yayını üzerine kurulmuştur. Bu işlemleri yapmak için ferrit çubuk anten, VLF amplifikatör, kontrol paneli, GPS ve kişisel bilgisayarımızı kullandık. Yıldırım dedektörümüzde ferrit çubuk anten ile yıldırımlar boşalmadan önce yaydıkları elektromanyetik dalgaları(emd) aldık. Daha bu EMD yi sayısal olarak işleyebilmek için önce VLF amplifikatör ile yeteri kadar yükselttik. Yükselttiğimiz işareti CAT5 Network kablo ile kontrol panelimize ilettik. Kontrol panelimizde bu işareti sayısal olarak işleyerek 1

11 FT232R ile kişisel bilgisayarımıza iletiyoruz. Son olarak bilgisayarımıza kurduğumuz program ile internette yayımlanmak üzere internete upload ediyoruz. Burada GPS bizim bulunduğumuz konumu belirliyor. Yani elde ettiğimiz veriler internette gösterileceği zaman GPS ile elde edilen konum verileri sayesinde harita da ki yeri gösteriliyor. Bu anlattığımız bilgileri bir diyagram olarak Şekil 1 de ki gibidir. Anten VLF Yükselteci Kontrol Devresi GPS Bölümü ADC Bölümü Bilgisayar Verilerin izlenmesi Yer tespiti için verilerin yorumlanması* Verilerin bir data merkezine aktarılması* Şekil 1. Yıldırım dedektörü çalışma diyagramı Yıldırım dedektörümüzde kullandığımız VLF amplifikatörü devremizde antenden elde ettiğimiz işaretleri kullanabilmek için yeteri kadar yükseltmek için OP-AMP lar, kazanç elemanları, dirençler, kapasitörler, endüktanslar ve diğer devrelerle iletişim kurmak için bazı aparatlar kullandık. Projemizin en önemli kısmı olan kontrol panelinde direnç, endüktans, kapasite, OP- AMP ların yanı sıra işlemci ve FT232R gibi önemli elemanlar kullandık. 2

12 Yer tespiti için EM-406A serisi GPS kullandık. Bu elemanlar ile ilgili daha geniş bilgileri ilerleyen bölümlerde verdik. Projemizi bir blok olarak Şekil 2 de ki gibi gösterebiliriz. Anten VLF Amplifikatör Kontrol Paneli GPS PC Şekil 2. Yıldırım dedektörü blok diyagramı 1.3.Yöntem Projemizin aşamalarını belirtecek olursak; 1- Yıldırım nedir 2- Elektromanyetik dalga olarak yıldırım 3- Yıldırım dedektörünün tarihçesi 4- Yıldırım olaylarının ve havaya yaydıkları etkilerin araştırılması 5- Yıldırım dedektörünün ana parçalarının tespiti 6- Ana parçalar teorik ve yapımı hakkında bilgiler 7- Bu olayların ve etkilerin tespit edilebileceği ölçüm düzeneklerin oluşturulması 8- Yıldırımlamanın konumu için çalışmaların yapılması 9- Bu düzeneklerden elde edilecek verilerin sayısal olarak işlenmesi 10-Sayısal olarak işlenen bilgilerin yayınlanması, bir harita üzerinde anlık olarak aktarılmasıdır. Yıldırım dedektörümüzü tasarlarken yukarıda sıraladığımız adımları takip ettik. 3

13 1.4.Çalışma Takvimi Projemizi yaparken belirlediğimiz bir yol haritası ile düzenli ve disiplinli bir süreç uyguladık. Bu süreç aşağıda ki Çizelge 1 de verilmiştir. Çizelge 1: Proje Çalışma Takvimi AY YAPILAN Proje Hakkında Bilgi Araştırma Projenin Teorik Tasarımı Malzemelerin Seçilmesi ve Temin Edilmesi Donanım Olarak Tasarımı Projenin Son Kontrolleri ve Test Aşaması Tez Yazımı ŞUBAT 2012 MART 2012 NİSAN 2012 MAYIS 2012 x x x x x x x x x 4

14 2.Teorik Altyapı 2.1.Yıldırım Yıldırım Olayı İlk olarak projemizin temeli olan yıldırım hakkında bilgiler edindik. Yıldırımın nasıl meydana geldiği hala bir tartışma konusudur. Bilim adamları atmosferik tedirginliklerden(rüzgar,nem,sürtünme,atmosferik basınç), güneş rüzgârının etkisi ve yüklü güneş parçacıklarının birikimine kadar birçok konuyu incelediler. Bir bulutun içindeki buzun yıldırımın oluşmasında önemli bir unsur olduğu düşünülmektedir ve bulutun içindeki pozitif ve negatif yüklerin zorla ayrışmasına neden olabilir ve böylece yıldırım oluşumuna yardımcı olur. Elektrik akımının havada akışı olmadığından,yıldırımın elektrikle ilgili olması çok belirgin değildir. Yıldırım Dünya atmosferinde birbirinden zıt yüklenmiş iki geniş, yüklü yüzeyin arasında bir biri arasındaki yük farklılıkları nedeniyle oluşturduğu son derece yüksek akımın aniden kilometrelere ulaşan akım yollarıyla boşalmasıdır. Bir yıldırım boşalımı geniş bir frekans bölgesinde radyo dalgaları yaymaktadır. En güçlü yayılımlar VLF frekans bölgesinde oluşmaktadır. VLF, (Very low frequency- Çok düşük Frekans) bölgesi 3 khz'den 30 khz 'e tekabül eden radyo frekans bölgesi aralığını tanımlamaktadır. Düşük freakansların önemli bir avantajı, yüksek frekansların aksine bu frekansdaki dalgalar iyonosferden yeryüzene varıncaya kadar binlerce kilometrelerde yansıyabilirler. Genel olarak ışıma atımı olayı, çok kısa sürede iki zıt yüklenen bulut arasında (şimşek) veya yer ile bulut arasındaki (yıldırım) yük boşalımıdır. Bu olayda akan akım, akım yönüne paralel bir elektrik alanı oluşturmaktadır, elektrik alana dik manyetik alan da bulunmaktadır. Yıldırım olayı iki polaritede, negatif ve pozitif polaritede meydana gelmektedir. Ortalama bir yıldırım atımı 20 ka lik bir akım taşır, 15 C lük bir elektrik yükü ve 500 mega-joule lük bir enerji transferi oluşturur. Daha büyük yıldırım atımlarında 120 ka lik ve 350 C luk değerlere ulaşıldığı görülmüştür. Bir atımın pozitif polaritesi negatif polaritesinden yaklaşık 10 kat daha büyük akım taşımaktadır. İki polaritede oluşan gerilim, atımın büyüklüğü ile doğru orantılıdır. Bununla birlikte ortalama 1 megavolt/metre elektrik gradyanında oluşan ilk başlangıç atımı iletkenlik kaybından ötürü meydana gelmez. İlk atım için gerekecek ortamdaki elektrik alan, iletkenlik yitimi değerinden az ve bir kaç 10-2 düzeyinde olmaktadır. Gradyanın gerilimi 5

15 iyi geliştirilmiş gerilim boşalım kanalı için 100 V 'lar mertebesinde, aşırı kanal yüklenmesinden dolayı, 1 ka'ler düzeyindeki geri boşalma akımı ile 1 megawatt/metrelik bir güç çıkışı ile sonuçlanmakta. Ortalama tepe gücü çıkışı tek bir ışıma-atımı için yaklaşık bir terawatt (1012 W) ve atımın süresi ise 30 mikro saniyeler düzeyindedir. Yıldırım esasen havaya aktardığı bu son derece yüksek güç çıkışı ile havanın ısısını arttırır. Yıldırım atımı ile birlikte yıldırımın oluştuğu çevrede hava son derece hızlı bir biçimde yaklaşık 20,000 C 'lere kadar ısınmaktadır. Bu son derece yüksek sıcaklık değeri, güneş yüzeyinin ısından 3 kat daha büyüktür. Ani sıcaklık yükselmesi ve bununla başlayan sıcaklığın havada yayılımı bir süpersonik şok dalgasının havada oluşmasını sağlamaktadır. Bu şok dalgası daha sonra ses dalgasına sönümlenmekte, bu da yıldırım ve benzeri hava olaylarından sonra duyduğumuz gök-gürültüsünün kaynağını oluşturmaktadır.[1] Yıldırım Sinyalleri 3 Khz ve 30 Khz frekans aralığındaki dalgalar 10 km ve 100 km aralığında bir uzunluğa sahiptir. Bu frekanslar için uygun anten dalga boyu boyutu 1/10000 den az bir küçük döngü antenidir. Fakat biz projemizde daha uygun ve daha az yer kaplayan ferrit çubuk anteni tercih ettik. Küçük döngüler ayrıca manyetik döngü olarak da adlandırılır çünkü elektromanyetik dalgaların manyetik bileşenine daha duyarlılardır ve düzgün korunduklarında yakın elektrik alanı seslerine daha az duyarlılardır. Yıldırım deşarjlarının elektromanyetik sinyalleri sabit bir frekansın dalgaları değildir. Sinyaller bir darbenin daha az veya daha çok olan haline sahiptirler ve bu dalgaları geniş bir frekans aralığı üzerinden yayar. Her bir darbe benzersizdir ve farklı görünümdedir. Bir yıldırım boşalmasının varış zamanını hesaplamak için ayarlı bir sisteme değil geniş bir bant alıcı sistemine ihtiyacımız vardır. Elekromanyetik alan değişikliğinden kaynaklanan Yüksek gerilim elde etmek için anten büyük olmalıdır. Fakat çubuk ferrit anten küçük olmasına rağmen bunları sağlayabilmektedir. Antenin rezonans frekansı yaklaşık olarak 1000 khz(1mhz) dir. Kullanılan ampflikatör 1000Khz frekansı 72 Db(4000 kere) azaltır. Ayarlı anten frekansı yaklaşık 10 khz dir.yıldırım darbeleri genellikle 10 khzden fazla enerji içerir. 6

16 Yıldırım Dedektörünün Tarihi Yıldırım dedektörünün tarihini inceleyecek olursak bu konuda ilk örneklerden biri Benjamin Franklin'in yağmurlu ve yıldırımlı bir günde yaptığı deneylerde, uçan bir uçurtma ve uçurtmanın bağlı olduğu telin sonundaki bir iletkenle şimşek ve yıldırımın elektriksel bir olay olduğunu ortaya koymasıyla başlamaktadır. Daha sonra Franklin bir fırtına öncesi tahmin mekanizması olarak, bir dedektör geliştirmiştir. Kendi evinde kurduğu bu alet, elektrostatik prensiplerlerden yararlanarak çalışan basit bir elektrik çanıdır. Uyarı amacıyla kullanılmıştır.[2] Yıldırım ve şimşek boşalımları geniş kapsamlı bir elektromanyetik radyasyon yayılımı oluştururlar. Bu yayılım radyo-frekans darbeleri de içermektedir. Bu dalgalardan yayılan darbeler gözetleyici alıcılara ulaştığı zaman atım-boşalmasının yeri ve kaynağı tespit edilmektedir. Amerika Birleşik Devletlerinde yıldırım ve şimşek gözlemleme için ulusal bir yer ağı sistemi kurulmuştur. Bu sistem eş-zamanlı tüm Birleşik devletler toprakları üzerindeki şimşek ve yıldırım faaliyetlerini gözlemlemektedir. Yer-tabanlı yıldırım dedektörlerinin yanında, başlıca bir kaç uydu da bu konuda görev yapmakta, yıldırım ve şimşek dağılımlarını gözlemlemek için görevlendirilmişlerdir. Bu uydulardan Optik Geçici Detektör (OTD) içeren OrbView-1 uydusu 1995'te görevine başlamıştır. 1997'de bu amaçla uzaya gönderilen TRMM uydusu ise Yıldırım Görüntüleme Sensör'lüdür (LIS) Yıldırımın Yer Tespiti Projenin ana amacı yıldırımlama olaylarının yer tespitidir. Yer tespiti için en önemli, doğruluğu artıran etken birden fazla istasyon bulunmasıdır. Tek istasyonla yapılabilecek yer tespiti çok büyük hatalarla saptamalar yapılacaktır. Doğru bir veri elde etmek için hesaplanan belli uzaklıklara kurulacak istasyonlar arası verilerin karşılaştırması, istasyonlarca saptanan yıldırımlama olayının dünya üzerinde hangi alanda olduğu konusunda daha kesin bilgiler verecektir. Proje için bir yer belirleme sistemi belirlemek için çalışmalar yapılmıştır. Araştırmalarda hiperbolik eğriler üzerine kurulan bir sistemle yapılan çalışmaların sistem için uygun olacağı düşünülmüştür. Bu sistemde hiperbolik eğriler kullanılarak, her istasyondan alınan verilerin oluşturduğu hiperbolik eğrinin kesişim noktası yıldırımlama 7

17 olayının gerçek yeri ve gerçek zamanı hakkında bilgi vermektedr. Data merkezince Alınan her sinyal bir zaman zaman damgası alımaktadır. ta(s) ya A istasyonundan alınan sinyalin zaman damgası dersek, B istasyonundan alınan sinyalin zaman damgası tb(s) olur. Zaman dalgaları GPS tarafından oluşturulduğu için UTC (Coordinated Universal Time - Eşgüdümlü Evrensel Zaman) ile eşdeğerlidir. Bu iki farklı istasyonda alınan aynı sinyal için iki farklı zaman damgası ve istasyonların yerleri bir hiperbolik eğri tanımlamaktadır. da(p) ışımanın olduğu bir p noktasının A istasyonuna metre cinsinden uzaklığı olsun. db(p) ise p noktasının B istasyonuna metre cinsinden uzaklığıdır. Bu durumda bu iki uzaklık arasındaki fark da(p) db(p) aradaki zaman damgalarının farkının, sinyalin hızı olan ışık hızıyla çarpımına eşittir. Bu durumda aradaki eşitlik aşağıdaki gibi olur. da(p)-db(p)=(ta(s)-tb(s))*300 (1) Sinyal kaynağı bu hiperbolik eğri üzerinde bir yerde olmalıdır. İki, üç veya daha fazla alıcı kaynağının eğrilerinin kesişim noktası tam olarak sinyal kaynağının yerini belirlemektedir. 3 adet alıcı kaynak yer belirlemesi için yeterli sonuç vermektedir. Aşağıda Şekil 3 de görülen yaklaşım yer belirleme sisteminde kullanılması için önerilebilir. Şekil 3.Dört alıcılı bir sistemin oluşturduğu 3 hiperbolik eğrinin kesim noktası yıldırım kaynağını verdiğini gösteren şekil 8

18 Şekil 3 de ki 3 hiperbolik eğri 3 farklı zaman farkından tanımlı olarak tc(s)- ta(s), td(s)- tb(s) ve ta(s) olarak 4 alıcından (A,B,C,D) verilerle belirlenmiştir. Bu 3 eğrinin kesişim noktası radyo sinyalinin kaynağını tanımlamaktadır. Eğrilerin genişlikleri 5µs lik bir toleransa sahip olabilir. Bu eğrilerin kapsamının genişlemesine ve azalmasına böylelikle kesişim noktasının da gerçek bölgeden uzaklaşmasına sebep olabilir. (ta(s)-tb(s))*300-5 da(p)-db(p) (ta(s)-tb(s))*300+5 (2) Fakat burada temel olarak bir sorun vardır. Zamandaki 100 mikro saniyelik bir kayma, yer farkı olarak yaklaşık 30 kilometrelik bir kaymaya tekabül etmektedir. Bu, eğer A alıcısı sinyali B den 100 mikro saniye daha erken alırsa A ya yakın 30 km lik bir alan hiperbolik eğrinin içinde olmalıdır. Eğer zaman damgasının doğruluğunun ±1µs ve bir kare oluşturacak şekilde konumlandırılmış 4 istasyon bulunduğunu ve sinyal kaynağının da bu karenin tam ortasında yer aldığını farz edersek sinyal kaynağının gerçek konumu ile hesaplanan konumu arasındaki sapma olmaktadır. Zamanlama ile yer belirleme ile ilgili temel sorunlardan biri de uzun mesafeler kateden sinyallerin güzergâhlarının sabit olmaması çevresel faktörle değişimidir. 2.2.Ferrit Çubuk Anten Yıldırım dedektörümüzde ferrit çubuk anten kullanarak istediğimiz yıldırım EMD lerini alabiliriz. Bu anteni kullanmakta ki başlıca amacımız boyut olarak oldukça küçük fakat istediğimiz işaretleri oldukça iyi algılayabilmesidir. Ferrit çubuk antenler RF anten yapımlarında kullanılan transistörlü yayın alıcılarının yanında uzun orta ve bazen kısa dalgaboylarında kullanılan RF antenidir. Ferrit çubuk antenler RFID gibi alanlarda kablosuz uygulamalarda giderek artan biçimde kullanılmaktadır. Burada gerekli anten hacimleri çok büyük olabilir.antenlerin kompakt ve etkili olması gerektiği yerlerde, ferrit çubuk anten ideal bir çözümdür. Adından da anladığımız gibi ferrit çubuk antenler, demir bazlı bir manyetik malzemeden oluşur. Bir bobin bu manyetik malzemenin etrafında sarılı durumdadır. Bu bobinler bizim projemizde kullandığımız ferrit antende ise kemer şeklindeki plastik içinde bulunan sargılardır. Bu sargılar ile antenin rezonansı ayarlamak için bulunan değişken ayarlı kapasitör ile rezonans ayarlanır. Bu sargıları lehimle bir kablo üzerinde birleştirerek 9

19 RF ayarını oluşturmuş oluruz. Bu aslında parçaların sayısını azaltarak maliyetide düşürmeyi sağlar. Projemizde döngü antende kullanabiliriz. Fakat ferrit çubuk anten döngü antene gore daha küçük olması ve daha düşük rezonans frekansına sahip olmasından dolayı ferrit çubuk anteni tercih ettik. Bu düşük frekans bizim ölçümlerimizi yapabilmemiz için yeterlidir. İstersek antenimizin tellerini bükerek öz rezonansını azaltabiliriz. Çünkü teller bükerek bir kapasite oluşturmuş oluruz ve bu da öz rezonansın azalmasını sağlar. Projemizde kullandığımız ferrit çubuk anten Şekil 4 de gösterilmiştir. Şekil 4. Ferrit Çubuk Anten 2.3.VLF Amplifikatör Yapısı Ferrit çubuk antenimizden gelen EMD leri kontrol paneline göndermeden önce VLF(very low frequency-çok küçük frekans) amplifikatörümüzde yükseltme işlemini yapıyoruz. VLF amplifikatörümüzde kullandığımız elemanlar aşağıdaki Çizelge 2 de ki gibidir. 10

20 Çizelge 2: VLF Amplifikatör Malzeme Listesi[3] Malzeme Adı Adet NE5534 OP-AMP 4 5mm kırmızı LED 1 1N4001 diyot 1 1MΩ direnç 2 100kΩ direnç 12 47kΩ direnç 4 10kΩ direnç kΩ direnç kΩ direnç 2 1kΩ direnç 9 82Ω direnç 4 47Ω direnç 4 330µF kapasite 3 100µF kapasite 1 100nF kapasite 13 22nF kapasite 6 100pF kapasite 8 47pF kapasite 4 330mH endüktans 3 Bizim VLF ampflikatörümüz standart operasyonel ampflikatörler tarafından gerçekleştirilmektedir(op-amp). Çizelge 2 de gösterildiği gibi NE 5534 tipi OP-AMP kulladık.bu OP-AMP hakkında ileride daha fazla bilgi verdik. Operasyonel ampflikatörler yüksek giriş empedansı ve düşük çıkış empedansına sahiptir.bir op-amp çıkışı pozitif ve negatif girişler arasındaki fark tarafından kontrol edilir.bir op-amp ın maksimum kazancı dir.kazanç negatif veya pozitif geri besleme yoluyla kontrol edilir. Negatif geri besleme büyük ölçüde çıktı gerilim kazancının büyüklüğünü belirlerken, pozitif geri besleme rejeneratif kazanç ve salınımı kolaylaştırır. 11

21 Kullanacağımız VLF amplifikatör, iki kanal tek kaynağı iki aşamalı amplifikatörü gerçekleştirir. Basit olması için, bizim ampflikatör non-inverting zayıflama ile tek kaynak modunda çalışmaktadır. Yaptığımız VLF Amplifikatörün fotoğrafı aşağıda Devrenin tam şeması Şekil 5 de görülmektedir. Simetrik girdi olarak fark yükselteç devresinin iki sıcak ucunu kullanıyoruz. Şekil 5. VLF Amplifikatör Filtre Seçenekleri Ampflikatörümüz 17khz lik veya 34 khz lik frekanslar ile birinci dereceden aktif low-pass(düşük geçiş) filtre kullandık.bunun formülü : f= 1/2ΠR1C1 (3) İlk aşamada elimizde olanlar sırasıyla R1=47 kω ve C1=100 pf veya C1 = 2_100 pf. İkinci aşamada elimizde olanlar sırasıyla R1=100 kω ve C1=47 pf veya C1 = 2_47 pf Her OP-AMP da, low-pass filtresi sinyal genliğini yarıdan yarıya azaltır(yaklaşık -6dB) ve her zaman frekans 2 katına çıkar. Filtremiz esas olarak yakınındaki ferrit anteninin kendi rezonans frekansının sinyallerini azaltmak için kullanılmaktadır. Ferrit çubuk antenimiz kapasiteye bağlı olarak 12

22 self-rezonans(kendi rezonansı)frekansına sahiptir. Ferrit çubuk antenimiz için 17 khzlik kesim frekansı kullanmaktayız Kazanç Seçenekleri Ampflikatör kazancımızı gerilim bölücü ile belirliyoruz. (R1/R2) ve 1+(R1/R2) ile bulunur. Birinci aşamamızın kazancı yaklaşık 48 dir. İkinci aşamadaki kazanç gainjumpers ile bulunabilir. Dört direnci bağlamak için 15 olası kombinasyonumuz vardır.kazanç her aşamada yaklaşık 1.6 artar. Kazançlarımızı gain-jumpers ile istediğimiz gibi kendimiz ayarlayabiliriz Eklentiler DC jak girişi, merkezde pozitif kutuplaşma ile güç kaynağı için kullanılabiliriz. Ampflikatör gücünü, kontrol paneli veya tam tersi ile temin edilebiliriz. Gerilimimiz 6 voltun altına düşmemeli ve 15 voltun üstüne çıkmamalıdır.normal operasyon 12 voltdur. Zaten biz de devremize DC kaynak ile 12 Voltluk bir gerilim verdik. R1 seri direnç LED güç kontrolü sağlanan voltaja ayarlanyabiliriz. 12 volt için ve standart LED 330 ve 4.7 K arasında bir dizi direnç bizim için yeterlidir. R1 için 1KΩ yi tercih ederiz.eğer antenden uzak bir yere yerleştirirsek,ayrıca anahtarlı güç kaynağı kullanabiliriz.stereo kulaklık bağlamak için 3.5 mm lik jack soket kullanılabilir.bu müdahale cihazlarını tespit etmek için kolay ve etkili bir yol sağlar ve böylece en iyi yer bulunur NE 5534 OP-AMP VLF Amplifikatörümüzde NE 5534 serisi OP-AMP lardan 4 adet kullandık. Bu OP-AMP ları kullanmamızın en önemli nedeni hem DC hem de AC işaretlerde oldukça yüksek performans göstermesidir. Ayrıca bu yükselteçler oldukça az gürültü özelliğine sahiptirler. Yüksek çıkış kullanım özelliğine sahiptirler. Özelliklerini listeleyecek olursak: -Giriş gürültü gerilimi 3.5 nv/hz dir. -Kazanç bantgenişliği 10MHz dir. -Ortak mod çıkarma oranı 10 db dir. -Yüksek DC voltaj kazancı 100 V/mV dur. -Yüksek çevirme oranı 13 V/µs dir. -Geniş voltaj aralığı 3V-20V arasındadır. -Küçük harmonic distorsiyona sahiptir. 13

23 -Tepeden tepeye çıkış gerilimi salınımı Vcc= ±18 V R L =600Ω dur.[4] Şekil 6 da NE 5534 bağlantısı gösterilmiştir. Şekil 6. NE 5534 serisi OP-AMP CAT5 Network Kablo CAT5 network kablo ile antenden aldığımız işareti VLF amplifikatöre, burada yükseltilen işareti de CAT5 network kablo ile bir sonra ki aşama için kontrol paneline göndermeye yaramaktadır. CAT5 network kablo UTP kablo çeşitlerinden biridir. UTP kablolar daha çok bilgisayarlarda kullanılan veri transferini sağlayan kablolardır. Yapısı koaksiyel kabloya göre oldukça basit olan bir bakır kablo çeşitidir. İçerisinde 4 çift bakır kablo bulunmaktadır. Kabloların birbirleri üzerindeki elektromanyetik etkisini azaltmak için, bakır kablolar ikişer ikişer sarılı durumdadırlar. Çevresinin diğer kablolara oranla daha küçük olmasından dolayı kablo kananllarında daha az yer kaplamakta ve büyük ağ kurulumlarında çok avantaj sağlamaktadır. UTP kablolar, STP kablonun tam tersine çevredeki gürültüden etkilenmektedir. Daha önceden daha yavaş bilgi iletimi yapabilirken yeni geliştirilen teknolojilerle UTP kablo üzerinden Gigabit hızlı iletişim sağlanabilmektedir. Bu da UTP kablonun daha yaygın kullanımını beraberinde getirmiştir. 14

24 CAT5 network kablo günümüzde en çok kullanılan UTP kablo türüdür. 100 MHz lik bir frekans geçişine elverişlidir. Saniyede 100 Mbit lik veri taşır BASE-T gigabit ethernet sistemlerinde tercih edilir. 90 m üzerinde kullanılması tavsiye edilmez. Yerel ağ bağlantıları için kullanılır. Günümüzde neredeyse tüm yerel ağ bağlantıları Kategori 5 UTP kablolarıyla yapılmaktadır. 100 metrelik mesafe aşılmadığı müddetçe 100 Mbps lik veri aktarım kapasitesine sahiptir. Bu nedenle 100 Mbps hızını destekleyen Ethernet kartı ile çalışabilecek en uyumlu kablodur. [5] Projemizde kullandığımız CAT5 network kablo aşağıda Şekil 7 de gösterilmiştir. Şekil 7. CAT5 Network Kablo 15

25 2.4. Kontrol Paneli Kontrol devresi projede kullanılan ferrit çubuk antenden belli kapsama alanından alınan sinyalleri yükseltilip ulaştığı bilgisayar üzerine aktarılmak üzere sayısal verilere çevrildiği aşamadır. Bu aşamada ayrıca sinyalin konum bilgilerini de kullanmak için bir GPS cihazından alınacak bilgi kullanılacaktır. Kontrol devresinin tasarımı antenden alınıp ilk aşamada yükseltilen analog sinyallerin sayısal tabana çevrilmesi üzerine kurulacaktır. Bunun için bir ya da birkaç analogdan sayısala dönüştürücü (ADC) kullanılacaktır. Konum belirleme cihazı devre üzerine konuşlanacaktır. GPS alıcıdan alınacak coğrafik pozisyon, rakım gibi bilgiler geçerli anlık zaman ile birlikte bir sonraki aşama için diğer sinyal verileri ile birlikte çıkış verisi olarak aktarılacaktır. Yaptığımız kontrol paneli aşağıda Şekil 8 de gösterilmiştir. Şekil 8. Kontrol Paneli 16

26 Kontrol panelimiz yaparken kullandığımız malzemeler çizelge 3 de gösterilmiştir. Çizelge 3: Kontrol paneli malzeme listesi[6] Malzeme Adı Adet 100 kω direnç 1 10 kω direnç 10 2 kω direnç 2 1 kω direnç Ω direnç µf kapasite µf kapasite nf kapasite 7 15 pf kapasite 2 1N4001 diyot 1 5mm kırmızı LED 1 5mm sarı LED 1 5mm yeşil LED 1 5mm mavi LED MHz Kristal 1 osilatör Voltaj regülatörü 1 karşılaştırıcı 1 ADC 2 FT232R 1 Mikroişlemci 1 17

27 2.4.1.Yapısı ve Çalışması Kontrol panelinimiz MHz saat frekansı ile çalışan bir Atmel 8-bit AVR ATmega644A mikroişlemcidir. Kontrol panelimiz ayrıca yüksek hız modunda çalışan iki ayrı 8 bit lik ADC 0820 CCN analogdan dijitale çeviricisi vardır. Bu operasyon modunda dönüştürücüler 500 ksps= örnek / saniye ye varan bir verimlilik sağlama kapasitesine sahiptir. Giriş sinyali ( ) Volt eşiğini aşması durumunda, bir TCL374 dörtlü dönüştürücü analogdan dijitale dönüşümü aktifleştirir. Mikroişlemcimiz şöyle çalışır: 8 e bölünmüş saat frekansı ile çalıştırmak için bir iç zamanlayıcı çalıştırılır ve bu GPS alıcısından, 1 PPS sinyalinin yükselen kenarı ile tetiklenecektir. 2 tane 1 PPS sinyalinin arasındaki sayaç farkı yaklaşık olarak ünitedir. Bir sayaç ünitesi 400 ns ye tekabül eder. Alıcıdan gelen sinyaller eğer ( ) eşiklerine ulaşırsa, mikroişlemcimiz sinyali yakalar ve analogdan dijitale dönüşümü başlatır. Bundan sonra,mikroişlemcimiz her AD dönüştürücüsünün 256 tane örneğini alır. Bu yaklaşık olarak 500 US lik bir örnekleme süresine tekabül eder. Ayrıca,mikroişlemcimiz daima GPS in GPRMC ve GPGGA verilerini okur ve zaman,coğrafi konum,rakım yani yükseklik,uydu sayısı gibi bilgileri depolar.bu her saniye ve her kaydedilen veri serisi için veri mesajı çıktısı verir. Kontrol panelimiz FT232RL ile seri Breakout paneli için bir USB kullanır. Bu sadece 5 Voltluk güç kaynağı ve seri TTL arayüzü destekler. Kontrol panelimiz EM-406A GPS modülü ile çalıştırdık. Bu ayrıca AVR sistem içi programcısı arayüzü(isp arayüzü) için 6-pin başlığa sahiptir.bu arayüz mikroişlemcimizi yeniden programlamak içinde kullanılabiliriz. Amplifikatör ve kontrol panelimizi bire bir CAT5 network kablo ile RJ45 jakları üzerinden bağladık. Biz kalkanlanmış CAT 5 kabloyu tercih ettik.. Bu kablo ile ayrıca her iki panel için aynı güç kaynağını kullanma imkanını sağlamış olduk. DC jakı merkezdeki pozitif kutuplaşma ile ayrı bir güç kaynağı için kullanılabilir. Voltajımız 10 voltun altına düşmemelidir ve 15 voltun üzerine de çıkmamalıdır. Normal çalışma 12 Voltdur. Bu yüzden bizde 12 V da çalıştırdık. 18

İÇİNDEKİLER Lisans Bitirme Projesi Onay Formu iii Önsöz. iv İçindekiler

İÇİNDEKİLER Lisans Bitirme Projesi Onay Formu iii Önsöz. iv İçindekiler İÇİNDEKİLER Lisans Bitirme Projesi Onay Formu iii Önsöz iv İçindekiler v Özet vii Semboller ve Kısaltmalar viii Şekiller Dizini ix 1. Giriş 1 1.1 Projenin Amacı.... 1 1.2 Projenin Konusu ve Kapsamı...

Detaylı

T.C KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

T.C KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ T.C KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ LİSANS BİTİRME PROJESİ YILDIRIM DEDEKTÖRÜ Adı Soyadı 210382 BURKAY TAŞCI 210344 SAMET SOĞUKSULU Danışman

Detaylı

KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ ELEKTRONİK VE HABERLEŞME MÜHENDİSLİĞİ ELEKTRONİK LAB 1 DERSİ İŞLEMSEL KUVVETLENDİRİCİ 1 DENEYİ. Amaç:

KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ ELEKTRONİK VE HABERLEŞME MÜHENDİSLİĞİ ELEKTRONİK LAB 1 DERSİ İŞLEMSEL KUVVETLENDİRİCİ 1 DENEYİ. Amaç: KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ ELEKTRONİK VE HABERLEŞME MÜHENDİSLİĞİ ELEKTRONİK LAB 1 DERSİ İŞLEMSEL KUVVETLENDİRİCİ 1 DENEYİ Amaç: Bu laboratuvarda, yüksek giriş direnci, düşük çıkış direnci ve yüksek kazanç özellikleriyle

Detaylı

BÖLÜM X OSİLATÖRLER. e b Yükselteç. Be o Geri Besleme. Şekil 10.1 Yükselteçlerde geri besleme

BÖLÜM X OSİLATÖRLER. e b Yükselteç. Be o Geri Besleme. Şekil 10.1 Yükselteçlerde geri besleme BÖLÜM X OSİLATÖRLER 0. OSİLATÖRE GİRİŞ Kendi kendine sinyal üreten devrelere osilatör denir. Böyle devrelere dışarıdan herhangi bir sinyal uygulanmaz. Çıkışlarında sinüsoidal, kare, dikdörtgen ve testere

Detaylı

KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ Mühendislik Fakültesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü ELK 2008 DEVRELER II LABORATUARI

KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ Mühendislik Fakültesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü ELK 2008 DEVRELER II LABORATUARI DİRENÇ-ENDÜKTANS VE DİRENÇ KAPASİTANS FİLTRE DEVRELERİ HAZIRLIK ÇALIŞMALARI 1. Alçak geçiren filtre devrelerinin çalışmasını anlatınız. 2. Yüksek geçiren filtre devrelerinin çalışmasını anlatınız. 3. R-L

Detaylı

DENEY 21 IC Zamanlayıcı Devre

DENEY 21 IC Zamanlayıcı Devre DENEY 21 IC Zamanlayıcı Devre DENEYİN AMACI 1. IC zamanlayıcı NE555 in çalışmasını öğrenmek. 2. 555 multivibratörlerinin çalışma ve yapılarını öğrenmek. 3. IC zamanlayıcı anahtar devresi yapmak. GİRİŞ

Detaylı

KISA MESAFE RADYO TELEMETRİ CİHAZLARI

KISA MESAFE RADYO TELEMETRİ CİHAZLARI TÜM SEBINETECH RADYO MODEMLERDE AŞAĞIDAKİ ÖZELLİKLER ORTAKTIR; KASA ÇALIŞMA SICAKLIĞI RF ÖZELLİKLERİ PERFORMANS ANTEN ARAYÜZÜ ÜRÜN SEÇİMİ Alüminyum kasa -10 C ~ +60 C Frekans: 433MHz, 25KHz kanal aralığı

Detaylı

Mühendislik Fakültesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü

Mühendislik Fakültesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü HAZIRLIK ÇALIŞMALARI İŞLEMSEL YÜKSELTEÇLER VE UYGULAMALARI 1. 741 İşlemsel yükselteçlerin özellikleri ve yapısı hakkında bilgi veriniz. 2. İşlemsel yükselteçlerle gerçekleştirilen eviren yükselteç, türev

Detaylı

Sabit Gerilim Regülatörü Kullanarak Ayarlanabilir Güç Kaynağı

Sabit Gerilim Regülatörü Kullanarak Ayarlanabilir Güç Kaynağı Sabit Gerilim Regülatörü Kullanarak Ayarlanabilir Güç Kaynağı Sabit değerli pozitif gerilim regülatörleri basit bir şekilde iki adet direnç ilavesiyle ayarlanabilir gerilim kaynaklarına dönüştürülebilir.

Detaylı

Antenler, Türleri ve Kullanım Yerleri

Antenler, Türleri ve Kullanım Yerleri Antenler, Türleri ve Kullanım Yerleri Sunum İçeriği... Antenin tanımı Günlük hayata faydaları Kullanım yerleri Anten türleri Antenlerin iç yapısı Antenin tanımı ve kullanım amacı Anten: Elektromanyetik

Detaylı

Bölüm 14 Temel Opamp Karakteristikleri Deneyleri

Bölüm 14 Temel Opamp Karakteristikleri Deneyleri Bölüm 14 Temel Opamp Karakteristikleri Deneyleri 14.1 DENEYİN AMACI (1) Temel OPAMP karakteristiklerini anlamak. (2) OPAMP ın ofset gerilimini ayarlama yöntemini anlamak. 14.2 GENEL BİLGİLER 14.2.1 Yeni

Detaylı

KISMİ DEŞARJ CİHAZLARI

KISMİ DEŞARJ CİHAZLARI KISMİ DEŞARJ CİHAZLARI XDP-II Kısmi Deşarj Cihazı XDP-II cihazı kısmi deşarjla oluşan elektriksel alandaki hızlı değişiklikleri algılayarak hassas ölçümler yapar. Aynı zamanda izole ekipmanlardaki kısmi

Detaylı

KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ ELEKTRONİK VE HABERLEŞME MÜHENDİSLİĞİ ELEKTRONİK LAB 1 DERSİ İŞLEMSEL KUVVETLENDİRİCİ - 2 DENEYİ

KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ ELEKTRONİK VE HABERLEŞME MÜHENDİSLİĞİ ELEKTRONİK LAB 1 DERSİ İŞLEMSEL KUVVETLENDİRİCİ - 2 DENEYİ KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ ELEKTRONİK VE HABERLEŞME MÜHENDİSLİĞİ ELEKTRONİK LAB 1 DERSİ İŞLEMSEL KUVVETLENDİRİCİ - 2 DENEYİ Amaç: Bu deneyde terslemeyen kuvvetlendirici, toplayıcı kuvvetlendirici ve karşılaştırıcı

Detaylı

6. DİJİTAL / ANALOG VE ANALOG /DİJİTAL ÇEVİRİCİLER 1

6. DİJİTAL / ANALOG VE ANALOG /DİJİTAL ÇEVİRİCİLER 1 6. DİJİTAL / ANALOG VE ANALOG /DİJİTAL ÇEVİRİCİLER 1 Günümüzde kullanılan elektronik kontrol üniteleri analog ve dijital elektronik düzenlerinin birleşimi ile gerçekleşir. Gerilim, akım, direnç, frekans,

Detaylı

BÖLÜM 4 RADYO ALICILARI. 4.1 Süperheterodin Alıcı ANALOG HABERLEŞME

BÖLÜM 4 RADYO ALICILARI. 4.1 Süperheterodin Alıcı ANALOG HABERLEŞME BÖLÜM 4 RADYO ALIILARI 4. Süperheterodin Alıcı Radyo alıcıları ortamdaki elektromanyetik sinyali alır kuvvetlendirir ve hoparlöre iletir. Radyo alıcılarında iki özellik bulunur, bunlar ) Duyarlılık ) Seçicilik

Detaylı

Aşağıdaki formülden bulunabilir. S16-Kesiti S1=0,20 mm²,uzunluğu L1=50 m,özdirenci φ=1,1 olan krom-nikel telin direnci kaç ohm dur? R1=?

Aşağıdaki formülden bulunabilir. S16-Kesiti S1=0,20 mm²,uzunluğu L1=50 m,özdirenci φ=1,1 olan krom-nikel telin direnci kaç ohm dur? R1=? S1-5 kw lık bir elektrik cihazı 360 dakika süresince çalıştırılacaktır. Bu elektrik cihazının yaptığı işi hesaplayınız. ( 1 saat 60 dakikadır. ) A-30Kwh B-50 Kwh C-72Kwh D-80Kwh S2-400 miliwatt kaç Kilowatt

Detaylı

Şekil Sönümün Tesiri

Şekil Sönümün Tesiri LC Osilatörler RC osilatörlerle elde edilemeyen yüksek frekanslı osilasyonlar LC osilatörlerle elde edilir. LC osilatörlerle MHz seviyesinde yüksek frekanslı sinüsoidal sinyaller elde edilir. Paralel bobin

Detaylı

DY-45 OSĐLOSKOP KĐTĐ. Kullanma Kılavuzu

DY-45 OSĐLOSKOP KĐTĐ. Kullanma Kılavuzu DY-45 OSĐLOSKOP KĐTĐ Kullanma Kılavuzu 01 Kasım 2010 Amatör elektronikle uğraşanlar için osiloskop pahalı bir test cihazıdır. Bu kitte amatör elektronikçilere hitap edecek basit ama kullanışlı bir yazılım

Detaylı

KISIM 1 ELEKTRONİK DEVRELER (ANALİZ TASARIM - PROBLEM)

KISIM 1 ELEKTRONİK DEVRELER (ANALİZ TASARIM - PROBLEM) İÇİNDEKİLER KISIM 1 ELEKTRONİK DEVRELER (ANALİZ TASARIM - PROBLEM) 1. BÖLÜM GERİBESLEMELİ AMPLİFİKATÖRLER... 3 1.1. Giriş...3 1.2. Geribeselemeli Devrenin Transfer Fonksiyonu...4 1.3. Gerilim - Seri Geribeslemesi...5

Detaylı

T.C. ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRONİK LABORATUVARI-II DENEY RAPORU

T.C. ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRONİK LABORATUVARI-II DENEY RAPORU T.C. ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRONİK LABORATUVARI-II DENEY RAPORU İŞLEMSEL KUVVETLENDİRİCİLER ADI SOYADI: ÖĞRENCİ NO: GRUBU: Deneyin

Detaylı

KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ ELEKTRONİK VE HABERLEŞME MÜHENDİSLİĞİ ELEKTRONİK LAB 1 DERSİ İŞLEMSEL KUVVETLENDİRİCİ - 2 DENEYİ

KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ ELEKTRONİK VE HABERLEŞME MÜHENDİSLİĞİ ELEKTRONİK LAB 1 DERSİ İŞLEMSEL KUVVETLENDİRİCİ - 2 DENEYİ KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ ELEKTRONİK VE HABERLEŞME MÜHENDİSLİĞİ ELEKTRONİK LAB 1 DERSİ İŞLEMSEL KUVVETLENDİRİCİ - 2 DENEYİ Amaç: Bu deney, tersleyen kuvvetlendirici, terslemeyen kuvvetlendirici ve toplayıcı

Detaylı

Çizgi İzleyen Robot Yapımı

Çizgi İzleyen Robot Yapımı Çizgi İzleyen Robot Yapımı Elektronik Elektronik tasarım için yapılması gerek en önemli şey kullanılacak malzemelerin doğru seçilmesidir. Robotun elektronik aksamı 4 maddeden oluşur. Bunlar; 1. Sensörler

Detaylı

Elektrik Devre Lab

Elektrik Devre Lab 2010-2011 Elektrik Devre Lab. 2 09.03.2011 Elektronik sistemlerde işlenecek sinyallerin hemen hepsi düşük genlikli, yani zayıf sinyallerdir. Elektronik sistemlerin pek çoğunda da yeterli derecede yükseltilmiş

Detaylı

Deniz Elektronik Laboratuvarı www.denizelektronik.com Tel:0216-348 65 21 D7220_RV5

Deniz Elektronik Laboratuvarı www.denizelektronik.com Tel:0216-348 65 21 D7220_RV5 STEREO FM VERİCİ delab Deniz Elektronik Laboratuvarı Tel:0216-348 65 21 D7220_RV5 2013 PC üzerinden frekans ve kişisel bilgi kaydı. RS232 ve RDS sistem girişli.stereo-mono seçme özellikli,yüksek performanslı

Detaylı

Multivibratörler. Monastable (Tek Kararlı) Multivibratör

Multivibratörler. Monastable (Tek Kararlı) Multivibratör Multivibratörler Kare dalga veya dikdörtgen dalga meydana getiren devrelere MULTİVİBRATÖR adı verilir. Bu devreler temel olarak pozitif geri beslemeli iki yükselteç devresinden oluşur. Genelde çalışma

Detaylı

ELM202 ELEKTRONİK-II DERSİ LABORATUAR FÖYÜ

ELM202 ELEKTRONİK-II DERSİ LABORATUAR FÖYÜ TC SAKARYA ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ ELM202 ELEKTRONİK-II DERSİ LABORATUAR FÖYÜ DENEYİ YAPTIRAN: DENEYİN ADI: DENEY NO: DENEYİ YAPANIN ADI ve SOYADI: SINIFI: OKUL

Detaylı

10/100Base-TX den 100Base-FX e Medya Dönüştürücüsü

10/100Base-TX den 100Base-FX e Medya Dönüştürücüsü 10/100Base-TX den 100Base-FX e Medya Dönüştürücüsü Kullanım Kılavuzu 1. Genel Bakış IEEE802.3u Ethernet, 10/100Base-TX ve 100Base-FX gibi ağ bağlantısı için iki tür medyayı destekler. Köprü medya dönüştürücüsü,

Detaylı

KIRIKKALE ÜNİVERSİTESİ

KIRIKKALE ÜNİVERSİTESİ KIRIKKALE ÜNİVERSİTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ SAYISAL ELEKTRONİK LAB. DENEY FÖYÜ DENEY 4 OSİLATÖRLER SCHMİT TRİGGER ve MULTİVİBRATÖR DEVRELERİ ÖN BİLGİ: Elektronik iletişim sistemlerinde

Detaylı

DENEY 6- Dijital/Analog Çevirici (DAC) Devreleri

DENEY 6- Dijital/Analog Çevirici (DAC) Devreleri DENEY 6- Dijital/Analog Çevirici (DAC) Devreleri DENEYİN AMACI 1. Dijitalden Analog a çevrimin temel kavramlarının ve teorilerinin anlaşılması GENEL BİLGİLER Şekil-1 Şekil-1 de bir direnç ağıyla gerçekleştirilmiş

Detaylı

MİKROİŞLEMCİ İLE A/D DÖNÜŞÜMÜ

MİKROİŞLEMCİ İLE A/D DÖNÜŞÜMÜ KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BİLGİSAYAR ORGANİZASYONU LABORATUVARI MİKROİŞLEMCİ İLE A/D DÖNÜŞÜMÜ 1. GİRİŞ Analog işaretleri sayısal işaretlere dönüştüren elektronik devrelere

Detaylı

Analog Sayısal Dönüşüm

Analog Sayısal Dönüşüm Analog Sayısal Dönüşüm Gerilim sinyali formundaki analog bir veriyi, iki tabanındaki sayısal bir veriye dönüştürmek için, az önce anlatılan merdiven devresiyle, bir sayıcı (counter) ve bir karşılaştırıcı

Detaylı

Bir devrede dolaşan elektrik miktarı gibi elektriksel ifadelerin büyüklüğünü bize görsel olarak veren bazı aletler kullanırız.

Bir devrede dolaşan elektrik miktarı gibi elektriksel ifadelerin büyüklüğünü bize görsel olarak veren bazı aletler kullanırız. ÖLÇME VE KONTROL ALETLERİ Bir devrede dolaşan elektrik miktarı gibi elektriksel ifadelerin büyüklüğünü bize görsel olarak veren bazı aletler kullanırız. Voltmetre devrenin iki noktası arasındaki potansiyel

Detaylı

BÖLÜM 1 RF OSİLATÖRLER

BÖLÜM 1 RF OSİLATÖRLER BÖÜM RF OSİATÖRER. AMAÇ. Radyo Frekansı(RF) Osilatörlerinin çalışma prensibi ve karakteristiklerinin anlaşılması.. Osilatörlerin tasarlanması ve gerçeklenmesi.. TEME KAVRAMARIN İNEENMESİ Osilatör, basit

Detaylı

Deney 10: Analog - Dijital Dönüştürücüler (Analog to Digital Converters - ADC) Giriş

Deney 10: Analog - Dijital Dönüştürücüler (Analog to Digital Converters - ADC) Giriş Deney 10: Analog - Dijital Dönüştürücüler (Analog to Digital Converters - ADC) Analog - Dijital Dönüştürücülerin ADC0804 entegre devresi ile incelenmesi Giriş Sensör ve transdüser çıkışlarında genellikle

Detaylı

Endüstriyel Sensörler ve Uygulama Alanları Kalite kontrol amaçlı ölçme sistemleri, üretim ve montaj hatlarında imalat sürecinin en önemli aşamalarındandır. Günümüz teknolojisi mükemmelliği ve üretimdeki

Detaylı

ÜÇ-FAZLI TAM DALGA YARI KONTROLLÜ DOĞRULTUCU VE ÜÇ-FAZLI EVİRİCİ

ÜÇ-FAZLI TAM DALGA YARI KONTROLLÜ DOĞRULTUCU VE ÜÇ-FAZLI EVİRİCİ KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ Mühendislik Fakültesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü Güç Elektroniği Uygulamaları ÜÇ-FAZLI TAM DALGA YARI KONTROLLÜ DOĞRULTUCU VE ÜÇ-FAZLI EVİRİCİ Hazırlık Soruları

Detaylı

ELEKTRİK ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ SAYISAL TASARIM LABORATUVARI DENEY 6 ANALOG/DİGİTAL DÖNÜŞTÜRÜCÜ. Grup Numara Ad Soyad RAPORU HAZIRLAYAN:

ELEKTRİK ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ SAYISAL TASARIM LABORATUVARI DENEY 6 ANALOG/DİGİTAL DÖNÜŞTÜRÜCÜ. Grup Numara Ad Soyad RAPORU HAZIRLAYAN: ELEKTRİK ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ SAYISAL TASARIM LABORATUVARI DENEY 6 ANALOG/DİGİTAL DÖNÜŞTÜRÜCÜ DENEYİ YAPANLAR Grup Numara Ad Soyad RAPORU HAZIRLAYAN: Deneyin Yapılış Tarihi Raporun Geleceği Tarih Raporun

Detaylı

EEM 202 DENEY 9 Ad&Soyad: No: RC DEVRELERİ-II DEĞİŞKEN BİR FREKANSTA RC DEVRELERİ (FİLTRELER)

EEM 202 DENEY 9 Ad&Soyad: No: RC DEVRELERİ-II DEĞİŞKEN BİR FREKANSTA RC DEVRELERİ (FİLTRELER) EEM 0 DENEY 9 Ad&oyad: R DEVRELERİ-II DEĞİŞKEN BİR FREKANTA R DEVRELERİ (FİLTRELER) 9. Amaçlar Değişken frekansta R devreleri: Kazanç ve faz karakteristikleri Alçak-Geçiren filtre Yüksek-Geçiren filtre

Detaylı

T.C. DÜZCE ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BMT103 ELEKTRİK DEVRE TEMELLERİ DERSİ LABORATUVARI DENEY NO: 7

T.C. DÜZCE ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BMT103 ELEKTRİK DEVRE TEMELLERİ DERSİ LABORATUVARI DENEY NO: 7 T.C. DÜZCE ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BMT103 ELEKTRİK DEVRE TEMELLERİ DERSİ LABORATUVARI DENEY NO: 7 KONDANSATÖRLER VE BOBİNLER Doç. Dr. İbrahim YÜCEDAĞ Arş. Gör. M.

Detaylı

Strike 5.50 R Proximity Kart Okuyucu Kullanım Kılavuzu

Strike 5.50 R Proximity Kart Okuyucu Kullanım Kılavuzu Strike 5.50 R Proximity Kart Okuyucu Kullanım Kılavuzu Bu kılavuz Strike 5,50 R kullanım ve bilgisayar bağlantısı ile cihaz tanımlamalarına yönelik doğru çalışma alışkanlıkları konusunda bilgiler vermektedir.

Detaylı

EET349 Analog Haberleşme Güz Dönemi. Yrd. Doç. Dr. Furkan Akar

EET349 Analog Haberleşme Güz Dönemi. Yrd. Doç. Dr. Furkan Akar EET349 Analog Haberleşme 2015-2016 Güz Dönemi Yrd. Doç. Dr. Furkan Akar 1 Notlandırma Ara Sınav : %40 Final : %60 Kaynaklar Introduction to Analog and Digital Communications Simon Haykin, Michael Moher

Detaylı

BESLEME KARTI RF ALICI KARTI

BESLEME KARTI RF ALICI KARTI BESLEME KARTI Araç üzerinde bulunan ve tüm kartları besleyen ünitedir.doğrudan Lipo batarya ile beslendikten sonra motor kartına 11.1 V diğer kartlara 5 V dağıtır. Özellikleri; Ters gerilim korumalı Isınmaya

Detaylı

4. 8 adet breadboard kablosu, 6 adet timsah kablo

4. 8 adet breadboard kablosu, 6 adet timsah kablo ALINACAK MALZEMELER 1. 0.25(1/4) Wattlık Direnç: 1k ohm (3 adet), 100 ohm(4 adet), 10 ohm (3 tane), 1 ohm (3 tane), 560 ohm (4 adet) 33k ohm (1 adet) 15kohm (1 adet) 10kohm (2 adet) 4.7 kohm (2 adet) 2.

Detaylı

DERİN BAS HOPARLÖRLÜ BLUETOOTH "SOUNDBAR"

DERİN BAS HOPARLÖRLÜ BLUETOOTH SOUNDBAR DERİN BAS HOPARLÖRLÜ BLUETOOTH "SOUNDBAR" Hızlı Kurulum Kılavuzu DA-10295 Hoş Geldiniz Digitus Derin Bas Hoparlörlü Bluetooth Soundbar cihazını satın aldığınız için teşekkür ederiz! İster çoklu ortam yürütme

Detaylı

DY-45 OSİLOSKOP V2.0 KİTİ

DY-45 OSİLOSKOP V2.0 KİTİ DY-45 OSİLOSKOP V2.0 KİTİ Kullanma Kılavuzu 12 Ocak 2012 Amatör elektronikle uğraşanlar için osiloskop pahalı bir test cihazıdır. Bu kitte amatör elektronikçilere hitap edecek basit ama kullanışlı bir

Detaylı

DENEY 5: İŞLEMSEL YÜKSELTEÇLER ve UYGULAMA DEVRELERİ

DENEY 5: İŞLEMSEL YÜKSELTEÇLER ve UYGULAMA DEVRELERİ DENEY 5: İŞLEMSEL YÜKSELTEÇLER ve UYGULAMA DEVRELERİ Amaç: İşlemsel yükselteç uygulamaları Kullanılan Cihazlar ve Devre Elemanları: 1. Dirençler: 1k, 10k, 100k 2. 1 adet osiloskop 3. 1 adet 15V luk simetrik

Detaylı

DENEY NO 3. Alçak Frekans Osilatörleri

DENEY NO 3. Alçak Frekans Osilatörleri DENEY NO 3 Alçak Frekans Osilatörleri Osilatörler ürettikleri dalga şekillerine göre sınıflandırılırlar. Bunlardan sinüs biçiminde işaret üretenlerine Sinüs Osilatörleri adı verilir. Pek çok yapıda ve

Detaylı

DENEY 6a- Dijital/Analog Çevirici (DAC) Devreleri

DENEY 6a- Dijital/Analog Çevirici (DAC) Devreleri DENEY 6a- Dijital/Analog Çevirici (DAC) Devreleri DENEYİN AMACI 1. Dijitalden Analog a çevrimin temel kavramlarının ve teorilerinin anlaşılması GENEL BİLGİLER Şekil-1 Şekil-1 de bir direnç ağıyla gerçekleştirilmiş

Detaylı

KLEA Enerji Analizörü

KLEA Enerji Analizörü KLEA Enerji Analizörü Kolay panel montajı sistem bağlantısı Modüler tasarım Soket kablosu gerektirmez Tespit vidası gerektirmez En yeni teknoloji Veri Toplama Platformu Tüm enerji tüketimleri bir KLEA

Detaylı

Doç. Dr. Sabri KAYA Erciyes Üni. Müh. Fak. Elektrik-Elektronik Müh. Bölümü. Ders içeriği

Doç. Dr. Sabri KAYA Erciyes Üni. Müh. Fak. Elektrik-Elektronik Müh. Bölümü. Ders içeriği ANTENLER Doç. Dr. Sabri KAYA Erciyes Üni. Müh. Fak. Elektrik-Elektronik Müh. Bölümü Ders içeriği BÖLÜM 1: Antenler BÖLÜM 2: Antenlerin Temel Parametreleri BÖLÜM 3: Lineer Tel Antenler BÖLÜM 4: Halka Antenler

Detaylı

Bölüm 10 İşlemsel Yükselteç Karakteristikleri

Bölüm 10 İşlemsel Yükselteç Karakteristikleri Bölüm 10 İşlemsel Yükselteç Karakteristikleri DENEY 10-1 Fark Yükselteci DENEYİN AMACI 1. Transistörlü fark yükseltecinin çalışma prensibini anlamak. 2. Fark yükseltecinin giriş ve çıkış dalga şekillerini

Detaylı

ÜNİTE 5 KLASİK SORU VE CEVAPLARI (TEMEL ELEKTRONİK) Transformatörün tanımını yapınız. Alternatif akımın frekansını değiştirmeden, gerilimini

ÜNİTE 5 KLASİK SORU VE CEVAPLARI (TEMEL ELEKTRONİK) Transformatörün tanımını yapınız. Alternatif akımın frekansını değiştirmeden, gerilimini ÜNİTE 5 KLASİK SORU VE CEVAPLARI (TEMEL ELEKTRONİK) Transformatörün tanımını yapınız. Alternatif akımın frekansını değiştirmeden, gerilimini alçaltmaya veya yükseltmeye yarayan elektro manyetik indüksiyon

Detaylı

BQ300 RF Röle Kontrol Ünitesi. Kullanım Kılavuzu. Doküman Versiyon: 1.1 18.11.2015 BQTEK

BQ300 RF Röle Kontrol Ünitesi. Kullanım Kılavuzu. Doküman Versiyon: 1.1 18.11.2015 BQTEK RF Röle Kontrol Ünitesi Kullanım Kılavuzu Doküman Versiyon: 1.1 18.11.2015 BQTEK İçindekiler İçindekiler... 2 1. Cihaz Özellikleri... 3 2. Genel Bilgi... 4 2.1. Genel Görünüm... 4 2.2 Cihaz Bağlantı Şeması...

Detaylı

Deniz Elektronik Laboratuvarı www.denizelektronik.com Tel:0216-348 65 21 D7220_RV4

Deniz Elektronik Laboratuvarı www.denizelektronik.com Tel:0216-348 65 21 D7220_RV4 STEREO FM VERİCİ delab Deniz Elektronik Laboratuvarı Tel:0216-348 65 21 D7220_RV4 7-2008-5-2010-2-2011 REV4 PC üzerinden frekans ve kişisel bilgi kaydı. RS232 ve RDS sistem girişli.stereo-mono seçme özellikli,yüksek

Detaylı

326 ELEKTRİK MAKİNALARI LABORATUVARI II ÜÇ-FAZ SİNCAP KAFESLİ ASENKRON (İNDÜKSİYON) MOTOR DENEY 326-04

326 ELEKTRİK MAKİNALARI LABORATUVARI II ÜÇ-FAZ SİNCAP KAFESLİ ASENKRON (İNDÜKSİYON) MOTOR DENEY 326-04 İNÖNÜ ÜNİERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜH. BÖL. 26 ELEKTRİK MAKİNALARI LABORATUARI II ÜÇ-FAZ SİNCAP KAFESLİ ASENKRON (İNDÜKSİYON) MOTOR DENEY 26-04. AMAÇ: Üç-faz sincap kafesli asenkron

Detaylı

Teknik Katalog [Osiloskop]

Teknik Katalog [Osiloskop] Teknik Katalog [Osiloskop] [OX 7204] PCE Teknik Cihazlar Paz. Tic. Ltd.Şti. Halkalı Merkez Mah. Pehlivan Sok. No 6/C 34303 Küçükçekmece/ İstanbul Türkiye Mail: info@pce-cihazlari.com.tr Telefon: +90 (0)

Detaylı

SICAKLIK KONTROLLÜ HAVYA

SICAKLIK KONTROLLÜ HAVYA SICAKLIK KONTROLLÜ HAVYA Dirençler sıcaklığa bağımlıdır. Havyanın ısıtıcı direnci de istisna değildir. Böylece her havyanın sıcaklığı kontrol edilebilir. Ancak, elde 24V la çalışan bir havya olmalıdır

Detaylı

Bölüm 20 FBs-4A2D Analog Giriş/Çıkış Modülü

Bölüm 20 FBs-4A2D Analog Giriş/Çıkış Modülü Bölüm 20 FBs-4A2D Analog Giriş/Çıkış Modülü FBs-4A2D, FATEK FBs'nin PLC serilerinin analog I/O modullerinden biridir. Analog çıkışları için 2 kanallı 14bitlik D/A çıkışı sağlar. Farklı jumper ayarlarına

Detaylı

TRANSİSTÖRLÜ YÜKSELTEÇLERDE GERİBESLEME

TRANSİSTÖRLÜ YÜKSELTEÇLERDE GERİBESLEME TRANSİSTÖRLÜ YÜKSELTEÇLERDE GERİBESLEME Amaç Elektronikte geniş uygulama alanı bulan geribesleme, sistemin çıkış büyüklüğünden elde edilen ve giriş büyüklüğü ile aynı nitelikte bir işaretin girişe gelmesi

Detaylı

Hazırlayan: Tugay ARSLAN

Hazırlayan: Tugay ARSLAN Hazırlayan: Tugay ARSLAN ELEKTRİKSEL TERİMLER Nikola Tesla Thomas Edison KONULAR VOLTAJ AKIM DİRENÇ GÜÇ KISA DEVRE AÇIK DEVRE AC DC VOLTAJ Gerilim ya da voltaj (elektrik potansiyeli farkı) elektronları

Detaylı

Fatih Üniversitesi Elektrik ve Elektronik Mühendisliği Bölümü EEM 316 Haberleşme I LAB SINAVI DARBE GENLİK MODÜLASYONU (PWM)

Fatih Üniversitesi Elektrik ve Elektronik Mühendisliği Bölümü EEM 316 Haberleşme I LAB SINAVI DARBE GENLİK MODÜLASYONU (PWM) Fatih Üniversitesi Elektrik ve Elektronik Mühendisliği Bölümü EEM 316 Haberleşme I LAB SINAVI DARBE GENLİK MODÜLASYONU (PWM) 9.1 Amaçlar 1. µa741 ile PWM modülatör kurulması. 2. LM555 in çalışma prensiplerinin

Detaylı

BÖLÜM IX DALGA MEYDANA GETİRME USULLERİ

BÖLÜM IX DALGA MEYDANA GETİRME USULLERİ BÖLÜM IX DALGA MEYDANA GETİRME USULLERİ 9.1 DALGA MEYDANA GETİRME USÜLLERİNE GİRİŞ Dalga üreteçleri birkaç hertzden, birkaç gigahertze kadar sinyalleri meydana getirirler. Çıkışlarında sinüsoidal, kare,

Detaylı

ADC Devrelerinde Pratik Düşünceler

ADC Devrelerinde Pratik Düşünceler ADC Devrelerinde Pratik Düşünceler ADC nin belki de en önemli örneği çözünürlüğüdür. Çözünürlük dönüştürücü tarafından elde edilen ikili bitlerin sayısıdır. Çünkü ADC devreleri birçok kesikli adımdan birinin

Detaylı

Register your product and get support at www.philips.com/welcome SDV6120/10 TR Kullanim talimatlari İçindekiler 1 Önemli 4 Güvenlik 4 Geri dönüşüm 4 2 SDV6120 ürününüz 5 Genel Bakış 5 3 Başlangıç 6 Kurulum

Detaylı

Bölüm 14 FSK Demodülatörleri

Bölüm 14 FSK Demodülatörleri Bölüm 14 FSK Demodülatörleri 14.1 AMAÇ 1. Faz kilitlemeli çevrim(pll) kullanarak frekans kaydırmalı anahtarlama detektörünün gerçekleştirilmesi.. OP AMP kullanarak bir gerilim karşılaştırıcının nasıl tasarlanacağının

Detaylı

Register your product and get support at www.philips.com/welcome SDV6122/10 TR Kullanim talimatlari İçindekiler 1 Önemli 4 Güvenlik 4 Geri dönüşüm 4 2 SDV6122 ürününüz 5 Genel Bakış 5 3 Başlangıç 6 Kurulum

Detaylı

ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ LABORATUARI

ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ LABORATUARI ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ LABORATUARI DENEY FÖYÜ DENEY ADI FOTOVOLTAİK PANELLERİN ÇEŞİTLERİ VE ÖLÇÜMLERİ DERSİN ÖĞRETİM

Detaylı

DERS NOTLARI. Yard. Doç. Dr. Namık AKÇAY İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi

DERS NOTLARI. Yard. Doç. Dr. Namık AKÇAY İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi DERS NOTLARI Yard. Doç. Dr. Namık AKÇAY İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Ders-3 11.10.2016 555-Zaman Entegresi 555 Zaman Entegre Devresi monastable multivibratör (asimetrik kare dalga osilatör), astable

Detaylı

Teknik Katalog [Gürültü Ölçer]

Teknik Katalog [Gürültü Ölçer] Teknik Katalog [Gürültü Ölçer] [PCE-428-KIT] PCE Teknik Cihazlar Paz. Tic. Ltd.Şti. Halkalı Merkez Mah. Pehlivan Sok. No 6/C 34303 Küçükçekmece/ İstanbul Türkiye Mail: info@pce-cihazlari.com.tr Telefon:

Detaylı

PROJE RAPORU. Proje adı: Pedalmatik 1 Giriş 2 Yöntem 3 Bulgular 6 Sonuç ve tartışma 7 Öneriler 7 Kaynakça 7

PROJE RAPORU. Proje adı: Pedalmatik 1 Giriş 2 Yöntem 3 Bulgular 6 Sonuç ve tartışma 7 Öneriler 7 Kaynakça 7 PROJE RAPORU Proje Adı: Pedalmatik Projemizle manuel vitesli araçlarda gaz, fren ve debriyaj pedallarını kullanması mümkün olmayan engelli bireylerin bu pedalları yönetme kolu (joystick) ile sol el işaret

Detaylı

MST. SERİSİ kva 1-30 kva 3:3 FAZ 1:1 FAZ STATİK VOLTAJ REGÜLATÖRÜ. Tüm Elektrikli Cihazlar için Güvenilir Statik Dizayn

MST. SERİSİ kva 1-30 kva 3:3 FAZ 1:1 FAZ STATİK VOLTAJ REGÜLATÖRÜ. Tüm Elektrikli Cihazlar için Güvenilir Statik Dizayn MST SERİSİ 0-000 kva -0 kva : MEDİKAL ENDÜSTRİ ULAŞIM TOWER PF= 0.8 GÜÇ FAKTÖRÜ Service SERVİS ÖZELLİKLER Mikroişlemci Kontrollü Voltaj Regülasyonu Hassas Çıkış Voltaj Kontrolü Tristör ve SMPS Teknolojisi

Detaylı

ATBRFN. Radyo Frekansı (RF) Tabanlı Dorse Takip Birimi. Bilgi Dokümanı (ATBRFN) www.dtsis.com 1

ATBRFN. Radyo Frekansı (RF) Tabanlı Dorse Takip Birimi. Bilgi Dokümanı (ATBRFN) www.dtsis.com 1 Radyo Frekansı (RF) Tabanlı Dorse Takip Birimi (ATBRFN) Bilgi Dokümanı www.dtsis.com 1 İçindekiler 1. Genel Tanım... 3 2. Sistem Tanımı... 4 2.1. Master Cihaz... 4 2.1.1. Blok Diyagram... 4 2.1.2. Teknik

Detaylı

ADIYAMAN ÜNĠVERSĠTESĠ MÜHENDĠSLĠK FAKÜLTESĠ ELEKTRĠK-ELEKTRONĠK MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ DEVRE ANALĠZĠ LABORATUVARI-II DENEY RAPORU

ADIYAMAN ÜNĠVERSĠTESĠ MÜHENDĠSLĠK FAKÜLTESĠ ELEKTRĠK-ELEKTRONĠK MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ DEVRE ANALĠZĠ LABORATUVARI-II DENEY RAPORU ADIYAMAN ÜNĠVERSĠTESĠ MÜHENDĠSLĠK FAKÜLTESĠ ELEKTRĠK-ELEKTRONĠK MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ DEVRE ANALĠZĠ LABORATUVARI-II DENEY RAPORU DENEY NO : DENEYĠN ADI : DENEY TARĠHĠ : DENEYĠ YAPANLAR : RAPORU HAZIRLAYANIN

Detaylı

Transformatör nedir?

Transformatör nedir? Transformatörler Transformatör nedir? Alternatif akımın gerilimini veya akımını alçaltmaya veya yükseltmeye yarayan devre elemanlarına "transformatör" denir. Alternatif akım elektromanyetik indüksiyon

Detaylı

Kızılötesi. Doğrudan alınan güneşışığı %47 kızılötesi, %46 görünür ışık ve %7 morötesi ışınımdan oluşur.

Kızılötesi. Doğrudan alınan güneşışığı %47 kızılötesi, %46 görünür ışık ve %7 morötesi ışınımdan oluşur. Kızılötesi Kızılötesi (IR: Infrared), nispeten daha düşük seviyeli bir enerji olup duvar veya diğer nesnelerden geçemez. Radyo frekanslarıyla değil ışık darbeleriyle çalışır. Bu nedenle veri iletiminin

Detaylı

DCS DCS ENDÜSTRİYEL KONTROL SİSTEMLERİ & YAZILIM

DCS DCS ENDÜSTRİYEL KONTROL SİSTEMLERİ & YAZILIM DCS RF İLE UZAKTAN KONTROL SİSTEMLERİ UZAKTAN MOTOR KONTROL SİSTEMLERİ SU DEPOSU & KUYU OTOMASYONU VERİ AKTARIM ÜNİTELER ( DATA TRANSFER ) RF ISM 433 / 868 /915 Mhz Alıcı & Verici ünitesi ( Etki alanı

Detaylı

SAKARYA ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRONİK DEVRELER LABORATUARI

SAKARYA ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRONİK DEVRELER LABORATUARI SAKARYA ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRONİK DEVRELER LABORATUARI DENEYİ YAPTIRAN: DENEYİN ADI: DENEY NO: DENEYİ YAPANIN ADI ve SOYADI: SINIFI: OKUL NO: DENEY GRUP NO:

Detaylı

İletişim Ağları Communication Networks

İletişim Ağları Communication Networks İletişim Ağları Communication Networks Hazırlayan: M. Ali Akcayol Gazi Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü Bu dersin sunumları, Behrouz A. Forouzan, Data Communications and Networking 4/E, McGraw-Hill,

Detaylı

OFF-GRID veya STAND-ALONE INVERTER NEDİR?

OFF-GRID veya STAND-ALONE INVERTER NEDİR? ON-GRID veya GRID-TIE INVERTER NEDİR? On-Grid solar fotovoltaik sistem, şebekeye bağlı (paralel) bir sistem anlamına gelir. Güneş enerjisi kullanılabilir olduğu zaman, sistem şebekeye güneş tarafından

Detaylı

TEK FAZLI VE ÜÇ FAZLI KONTROLSÜZ DOĞRULTUCULAR

TEK FAZLI VE ÜÇ FAZLI KONTROLSÜZ DOĞRULTUCULAR KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ Mühendislik Fakültesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü Power Electronic Circuits (Güç Elektroniği Devreleri) TEK FAZLI VE ÜÇ FAZLI KONTROLSÜZ DOĞRULTUCULAR 1. DENEYİN

Detaylı

Kullanım Kılavuzu / User s Guide Garanti Belgesi / Guarentee Certificate

Kullanım Kılavuzu / User s Guide Garanti Belgesi / Guarentee Certificate Pratik-C series Kullanım Kılavuzu / User s Guide Garanti Belgesi / Guarentee Certificate PRATİKKART, PRATİK-C SERİSİ PratikKart, Kartlı Geçiş Sistemi Pratik-C serisi, KGS (Kartlı Geçiş Sistemi) mantığında

Detaylı

Yumuşak Yolvericiler. Kalkış için kontrollü yol verme fonksiyonları. Duruş için özellikle pompa uygulamalarına yönelik yumuşak duruş fonksiyonları

Yumuşak Yolvericiler. Kalkış için kontrollü yol verme fonksiyonları. Duruş için özellikle pompa uygulamalarına yönelik yumuşak duruş fonksiyonları Yumuşak Yolvericiler Vektör kontrollü AKdem dijital yumuşak yol vericisi, 6-tristör kontrollü olup, 3 fazlı sincap kafesli motorlarda yumuşak kalkış ve duruş prosesleri için tasarlanmıştır. Vektör kontrol,

Detaylı

ANALOG ELEKTRONİK - II. Opampla gerçekleştirilen bir türev alıcı (differantiator) çalışmasını ve özellikleri incelenecektir.

ANALOG ELEKTRONİK - II. Opampla gerçekleştirilen bir türev alıcı (differantiator) çalışmasını ve özellikleri incelenecektir. BÖLÜM 6 TÜREV ALICI DEVRE KONU: Opampla gerçekleştirilen bir türev alıcı (differantiator) çalışmasını ve özellikleri incelenecektir. GEREKLİ DONANIM: Multimetre (Sayısal veya Analog) Güç Kaynağı: ±12V

Detaylı

4-Deney seti modüler yapıya sahiptir ve kabin içerisine tek bir board halinde monte edilmiştir.

4-Deney seti modüler yapıya sahiptir ve kabin içerisine tek bir board halinde monte edilmiştir. MDS 8051 8051 AİLESİ DENEY SETİ 8051 Ailesi Deney Seti ile piyasada yaygın olarak bulunan 8051 ailesi mikro denetleyicileri çok kolay ve hızlı bir şekilde PC nizin USB veya Seri portundan gönderdiğiniz

Detaylı

T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRONİK SİSTEMLER LABORATUVARI 1 OPAMP DEVRELERİ-1

T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRONİK SİSTEMLER LABORATUVARI 1 OPAMP DEVRELERİ-1 T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRONİK SİSTEMLER LABORATUVARI 1 OPAMP DEVRELERİ-1 DENEY SORUMLUSU Arş. Gör. Memduh SUVEREN MART 2015 KAYSERİ OPAMP DEVRELERİ

Detaylı

Op-Amp Uygulama Devreleri

Op-Amp Uygulama Devreleri Op-Amp Uygulama Devreleri Tipik Op-amp devre yapıları şunları içerir: Birim Kazanç Arabelleği (Gerilim İzleyici) Evirici Yükselteç Evirmeyen Yükselteç Toplayan Yükselteç İntegral Alıcı Türev Alıcı Karşılaştırıcı

Detaylı

1. PROGRAMLAMA. PDF created with pdffactory Pro trial version www.pdffactory.com

1. PROGRAMLAMA. PDF created with pdffactory Pro trial version www.pdffactory.com . PROGRAMLAMA UTR-VC Windows altında çalışan konfigürasyon yazılımı aracılığıyla programlanır. Programlama temel olarak kalibrasyon, test ve giriş/çıkış aralıklarının seçilmesi amacıyla kullanılır. Ancak

Detaylı

ART S602W Standalone Kart Okuyucu

ART S602W Standalone Kart Okuyucu ART S602W Standalone Kart Okuyucu ART S602W Standalone kart okuyucuya ait genel bilgiler, montaj, kablolama, programlama bilgileri ve teknik özellikleri hakkında detaylı açıklama. www.artelektronik.com

Detaylı

Yazılım Tabanlı HF Telsiz Ailesi.

Yazılım Tabanlı HF Telsiz Ailesi. Yazılım Tabanlı HF Telsiz Ailesi www.aselsan.com.tr YAZILIM TABANLI HF TELSİZ AİLESİ HF TELSİZLER ASELSAN HF Telsiz Ailesi, 1.6-30 MHz bandında Kara, Deniz ve Hava Platformlarında, güvenilir ve emniyetli

Detaylı

YENİLENEBİLİR ENERJİ EĞİTİM SETİ

YENİLENEBİLİR ENERJİ EĞİTİM SETİ YENİLENEBİLİR ENERJİ EĞİTİM SETİ Yenilenebilir enerji sistemleri eğitim seti temel olarak rüzgar türbini ve güneş panelleri ile elektrik üretimini uygulamalı eğitime taşımak amacıyla tasarlanmış, kapalı

Detaylı

Şekil 1: Zener diyot sembol ve görünüşleri. Zener akımı. Gerilim Regülasyonu. bölgesi. Şekil 2: Zener diyotun akım-gerilim karakteristiği

Şekil 1: Zener diyot sembol ve görünüşleri. Zener akımı. Gerilim Regülasyonu. bölgesi. Şekil 2: Zener diyotun akım-gerilim karakteristiği ZENER DİYOT VE AKIM-GERİLİM KARAKTERİSTİĞİ Küçük sinyal diyotları, delinme gerilimine yakın değerlerde hasar görebileceğinden, bu değerlerde kullanılamazlar. Buna karşılık, Zener diyotlar delinme gerilimi

Detaylı

Şekil 5.1 Opamp Blok Şeması ve Eşdeğer Devresi

Şekil 5.1 Opamp Blok Şeması ve Eşdeğer Devresi DENEY NO :5 DENEYİN ADI :İşlemsel Kuvvetlendirici - OPAMP Karakteristikleri DENEYİN AMACI :İşlemsel kuvvetlendiricilerin performansını etkileyen belli başlı karakteristik özelliklerin ölçümlerini yapmak.

Detaylı

DENEY NO: 7 İŞLEMSEL KUVVETLENDİRİCİ VE UYGULAMALARI. Malzeme ve Cihaz Listesi:

DENEY NO: 7 İŞLEMSEL KUVVETLENDİRİCİ VE UYGULAMALARI. Malzeme ve Cihaz Listesi: 1 DENEY NO: 7 İŞLEMSEL KUVVETLENDİRİCİ VE UYGULAMALARI Malzeme ve Cihaz Listesi: 1. 70 direnç 1 adet. 1 k direnç adet. 10 k direnç adet 4. 15 k direnç 1 adet 5. k direnç 1 adet. 47 k direnç adet 7. 8 k

Detaylı

6. Osiloskop. Periyodik ve periyodik olmayan elektriksel işaretlerin gözlenmesi ve ölçülmesini sağlayan elektronik bir cihazdır.

6. Osiloskop. Periyodik ve periyodik olmayan elektriksel işaretlerin gözlenmesi ve ölçülmesini sağlayan elektronik bir cihazdır. 6. Osiloskop Periyodik ve periyodik olmayan elektriksel işaretlerin gözlenmesi ve ölçülmesini sağlayan elektronik bir cihazdır. Osiloskoplar üç gruba ayrılabilir; 1. Analog osiloskoplar 2. Dijital osiloskoplar

Detaylı

Şekil 5-1 Frekans modülasyonunun gösterimi

Şekil 5-1 Frekans modülasyonunun gösterimi FREKANS MODÜLASYONU (FM) MODÜLATÖRLERİ (5.DENEY) DENEY NO : 5 DENEY ADI : Frekans Modülasyonu (FM) Modülatörleri DENEYİN AMACI :Varaktör diyotun karakteristiğinin ve çalışma prensibinin incelenmesi. Gerilim

Detaylı

DENEY FÖYÜ 5: Diyotlu Doğrultma Devreleri

DENEY FÖYÜ 5: Diyotlu Doğrultma Devreleri Deneyin Amacı: DENEY FÖYÜ 5: Diyotlu Doğrultma Devreleri Alternatif akımı doğru akıma dönüştürebilmek, yarım dalga ve tam dalga doğrultma kavramlarını anlayabilmek ve diyot ve köprü diyotla doğrultma devrelerini

Detaylı

PEY-D810 SĠNYALĠZASYON SĠSTEMĠ

PEY-D810 SĠNYALĠZASYON SĠSTEMĠ PEY-D810 SĠNYALĠZASYON SĠSTEMĠ AÇIKLAMALAR-KULLANIM-BAĞLANTILAR Sayfa 1 ĠÇĠNDEKĠLER SAYFA 1-) Sistemin Genel Tanıtımı 3 2-) Sistemin ÇalıĢma ġekli.4 3-) Sistem Yazılımı 5 4-) Sistemin Elektrik ve Bağlantı

Detaylı

Yazılım Tabanlı HF Telsiz Ailesi.

Yazılım Tabanlı HF Telsiz Ailesi. Yazılım Tabanlı HF Telsiz Ailesi www.aselsan.com.tr HF TELSİZLER ASELSAN HF Telsiz Ailesi, 1.6-30 MHz bandında Kara, Deniz ve Hava Platformlarında, güvenilir ve emniyetli haberleşme imkanını Yazılım Tabanlı

Detaylı

İÇİNDEKİLER. Önlemler Önemli Bilgiler Ürün İnceleme LCD ekran Telsiz şeması açıklamaları Temel işlemler- Gelişmiş özellikler

İÇİNDEKİLER. Önlemler Önemli Bilgiler Ürün İnceleme LCD ekran Telsiz şeması açıklamaları Temel işlemler- Gelişmiş özellikler İÇİNDEKİLER Önlemler Önemli Bilgiler Ürün İnceleme LCD ekran Telsiz şeması açıklamaları Temel işlemler- Gelişmiş özellikler 2 3-4 5 5 6 1 Değerli Müşterimiz LUITON LT- 002 ürününü tercih ettiğiniz için

Detaylı

DENEY FÖYÜ 7: Seri ve Paralel Rezonans Devreleri

DENEY FÖYÜ 7: Seri ve Paralel Rezonans Devreleri DENEY FÖYÜ 7: Seri ve Paralel Rezonans Devreleri Deneyin Amacı: Seri ve paralel rezonans devrelerini incelemek, devrelerin karakteristik parametrelerini hesaplamak ve ölçmek, rezonans eğrilerini çizmek.

Detaylı