TÜRKİYE DE BU HAFTA. 18 Nisan Son ekonomik gelişmeler...

Transkript

1 18 Nisan 2014 TÜRKİYE DE BU HAFTA Son ekonomik gelişmeler... Ocak-Mart 2014 dönemi bütçe verilerine bakıldığında, kaydedilen bütçe açığının geçen yıla göre arttığını görmekteyiz. Bu dönemde bütçe açığı 1.5 milyar TL olurken; faiz dış fazla ise 12.5 milyar TL olarak gerçekleşti. Bütçe 2013 yılının aynı döneminde 897 milyon TL açık verirken; faiz dışı fazla ise 14.3 milyar TL ydi. Bütçe açığındaki artışta bütçe giderlerinin gelirlerden daha hızlı artması etken oldu. Gider tarafında faiz harcamaları gerilerken, sermaye transferleri, sermaye giderleri ve SSK devlet primi giderleri reel bazda önemli oranda arttı. Gelir tarafında ise vergi dışı gelirlerdeki artış vergi gelirlerinden daha hızlı oldu. İşsizlik oranı Aralık 2013, Ocak, Şubat aylarını kapsayan Ocak döneminde geçen yılın aynı dönemine göre 0.5 puan azalışla yüzde 10.1 oldu. Tarım dışı işsizlik oranı aynı dönemde 0.6 puanlık azalışla yüzde 12.3 olarak gerçekleşti. Mevsim etkilerinden arındırılmış işsizlik oranı ise 0.3 puan azalış ile yüzde 9.1 oldu. Özel sektörün yurtdışından sağladığı uzun vadeli kredi borcu, Şubat sonu itibarıyla 2013 yıl sonuna göre 656 milyon dolar artarak milyar dolar düzeyinde gerçekleşti. TCMB verilerine göre, bir önceki yıl sonuna göre bankaların kredi biçimindeki borçlanmalarının 515 milyon dolar arttığı, tahvil ihracı biçimindeki borçlanmalarının 24 milyon dolar azaldığı gözlendi. Aynı dönemde, bankacılık dışı finansal kuruluşların kredi biçimindeki borçlanmaları 146 milyon dolar azalırken, tahvil ihracı biçimindeki borçlanmaları ise 1.5 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti. Şubat sonu itibarıyla, özel sektörün yurtdışından sağladığı kısa vadeli kredi borcu (ticari krediler hariç), 2013 yıl sonuna göre 11 milyon dolar artarak 41.6 milyar dolar olarak gerçekleşti. Borçluya göre dağılım incelendiğinde ise 2013 yıl sonuna göre bankaların kredi biçimindeki borçlanmaları 812 milyon dolar azalış, finansal olmayan kuruluşların kredi biçimindeki borçlanmaları ise 1.1 milyar dolar artış gösterdi. Özel sektörün yurtdışından sağladığı toplam kredi borcu, Şubat sonu itibarıyla kalan vadeye göre incelendiğinde, 1 yıl içinde gerçekleştirilecek olan anapara geri ödemeleri toplam 72.8 milyar dolar tutarında oldu. Kısa vadeli dış borç stoku, Şubat sonu itibariyle 2013 yılı sonuna göre yüzde 3.7 azalışla milyar dolar olarak gerçekleşti. TCMB verilerine göre, bu dönemde, bankalar kaynaklı kısa vadeli dış borç stoku yüzde 3.9 azalarak 87.5 milyar dolar olurken, diğer sektörlerin kısa vadeli dış borç stoku yüzde 3.3 azalarak 37.4 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti. Bankaların yurtdışından kullandıkları kısa vadeli krediler, 2013 yıl sonuna göre yüzde 2.8 azalışla 41.9 milyar dolar, yurtdışı yerleşiklerin döviz tevdiat hesabı yüzde 0.5 azalışla 11.4 milyar dolar olarak gerçekleşti. Banka mevduatı, 2013 yıl sonuna göre yüzde 5.6 azalışla 24 milyar dolar ve yurtdışı yerleşiklerin TL cinsinden mevduatları 1

2 2013 yıl sonuna göre yüzde 7.8 azalarak 10.2 milyar dolar oldu. Borçlu bazında incelendiğinde, tamamı kamu bankalarından oluşan kamu sektörünün kısa vadeli borcu 2013 yıl sonuna göre yüzde 0.8 azalarak 17.5 milyar dolar olurken, özel sektörün kısa vadeli dış borcu yüzde 4.2 azalarak milyar dolar oldu. Başçı ya göre yıl sonunda enflasyon %5'in üzerinde, cari açık/gsyh %5-6 arasında, büyüme %4'ün hafif altında olabilir... Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı, yıl sonunda enflasyonun yüzde 5 olan hedefin üzerinde, cari açığın GSYH'ye oranının yüzde 5-6 arasında, büyümenin de yüzde 4'ün hafif altında gerçekleşebileceğini söyledi. Başçı, TCMB'nin 82'inci Olağan Genel Kurul toplantısında yaptığı, "Ekonomik Görünüm ve Para Politikası" konulu konuşmada, enflasyonun tek haneye indirilmesinin çok önemli bir kazanım olduğunu ancak fiyat istikrarından tam olarak söz edebilmek için enflasyonun yüzde 4.5 ve altına inmesi gerektiğini söyledi. Enflasyonun bu yıl Haziran ayından itibaren aşağı yönlü bir trend izleyeceğini belirten Başçı, yılın ise yüzde 5 olan hedefin oldukça üzerinde tamamlanacağını söyledi. Büyümenin bu yıl yüzde 4'ün hafif altında olabileceğini de belirten Başçı, ancak büyüme tahminlerinde aşağı yönlü revizyon için bir gerekçe görmediklerini belirtti. Merkez Bankası'nın Nisan beklenti anketi... Merkez Bankası'nın Nisan beklenti anketinde, yıl sonu TÜFE beklentisi bir önceki anketteki yüzde 7.98'den yüzde 8.12'ye yükseldi yılı GSYH artışı beklentisi de yüzde 2.60 dan yüzde 2.70 e çıktı. Yıl sonu cari açık beklentisi 51.9 milyar dolardan 50.7 milyar dolara geriledi sonu dolar kuru beklentisi ise den e indi. Bankacılık sektörü kredileri 4 Nisan'da haftalık %1.04 azaldı... Bankacılık sektörü kredileri 4 Nisan itibarıyla bir önceki haftaya göre yüzde 1.04 azalarak 1.09 trilyon lira olurken, yılın başında yüzde 32 seviyesinde olan yıllık artış oranı yüzde 29'a geriledi. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) verilerine göre, krediler geçen yıl 5 Nisan dönemindeki milyar liraya göre yüzde 29 arttı. Kredilerde 2013 sonuna göre artış ise yüzde 3.35 oldu. DÜNYA EKONOMİSİ ABD ekonomisinde gelişmeler... ABD Merkez Bankası (Fed) Başkanı Janet Yellen ısrarla düşük seyreden enflasyonun, ABD ekonomisi için fiyat artışlarından daha acil bir tehdit oluşturduğunu belirtirken, bankanın destekleyici politikalarının bir süre daha devam edeceğini vurguladı. Yellen yaptığı konuşmada, "Enflasyonun yüzde 1 civarında olduğu bir ortamda, enflasyonun hedefinin altında kalması ve bu oranı yeniden yüzde 2'nin üzerine çıkarmamız riskinin daha büyük olduğunu düşünüyorum" dedi. Yellen, faiz oranlarının bulunduğu sıfıra yakın tarihi düşük seviyeden ne zaman yükselmeye başlayacağı konusunda tahmin yürütmemeye özen gösterdiği görüldü. Yellen bu konuda verilecek kararın, 2

3 istihdam alanında görülecek iyileşmeye ve enflasyonun Fed'in yüzde 2'lik hedefine hangi hızda yükseleceğine bağlı olduğunu ifade etti. Fed'in enflasyonun fazla ileri gitmesini engellemek için bir noktada politikasını elbette sıkılaştırması gerekeceğini belirten Yellen, "Enflasyonda hedefin aşılması, düzeltilmesi çok zor bir durum olur" dedi. Yellen, "Bu noktada enflasyon hedefini yakalayamamış olduğumuz açıkça görülüyor olsa da çok anlamlı bir ilerleme gözleniyor. Doğru zamanı geldiğinde, sağlanan desteklerin geri çekilmesi ciddi olarak odaklanacağımız bir konu" dedi. Yellen ayrıca öngörülemeyen gelişmelerin yaşanması halinde bunların bankanın izlemekte olduğu yolu değiştirebileceğini de vurguladı. Fed Başkanı Janet Yellen, ABD'de finansal istikrara yönelik risklerin azaltılması için kısa vadeli toptan fonlama piyasasına yönelik bazı önlemlerin değerlendirildiğini söyledi. Yellen yayımlanan konuşmasında, "Fed yetkilileri kısa vadeli fonlama piyasasında kalan risklerin giderilmesi için aktif olarak ek önlemleri değerlendiriyor" dedi. Konuşmasında büyük küresel bankalarının uyması gereken yeni likidite kurallarını öven Yellen, ancak söz konusu kuralların finans sisteminin genelinde uygulanmadığı uyarısında bulundu. Fed, ülkede soğuk havanın etkisini kaybetmesiyle birlikte ekonomik faaliyetlerin son haftalarda hızlandığını açıkladı. Beige Book adı verilen, merkez bankasının bağlantıda olduğu iş alanlarına dair raporda Fed'i oluşturan 12 bölgenin sekizinde ekonomik büyüme hızı "mütevazi ile ılımlı arasında" olarak nitelendi. Raporda, "Fed'e bağlı 12 bölgeden gelen bilgilere göre ülkenin büyük bölümünde ekonomik faaliyetlerin bir önceki rapora kıyasla arttığı görülmüştür" denildi. En yoğun büyümenin Chicago Fed'i oluşturan bölgede gözlendiği belirtilen rapora göre, New York ve Philadelphia'da hüküm süren sert kış koşullarının hafiflemesiyle beraber ekonominin toparlanmaya başladığı ifade edildi. Richmond Fed tarafından 7 Nisan tarihine kadar derlenen verileri içeren rapor, havaların ısınmasıyla birlikte ekonominin hızlandığını gösteren perakende satışlar ve sanayi üretimi verileriyle paralellik arzediyor. Yılın başında ülke genelinde gözlenen kar fırtınaları ve aşırı soğuk hava ABD ekonomisinin yavaşlamasına neden oldu. Boston Fed Başkanı Eric Rosengren, merkez bankasının faiz oranlarının muhtemel rotası hakkında daha belirgin bir yönlendirmeye geçmesi gerektiğini belirtti. Bangor, konuşmasında, "Fed, ekonominin tam istihdama ve yüzde 2 enflasyona ulaşmasına bir yıl kalana dek kısa vadeli faiz oranlarını çok düşük tutma sözü verebilir," diyen Rosengren, yüzde 5.25'lik işsizlik oranının tam istihdamı temsil ettiğini belirtti. "Ekonominin yavaşça iyileşmesine rağmen, yüzde 6.7'lik işsizlik oranı ve yüzde 1'e yakın enflasyon oranı normal ekonomik durumlardan çok uzak," diyen Rosengren, "ABD'nin hala sıradışı bir şekilde genişlemeci bir parasal politika duruşu sergilemesi lazım," şeklinde görüş bildirdi. Rosengren kendi yeni yönteminin, "yüzde 6.5 eşiğini baz alan önceki yönlendirmeden biraz daha az belirgin" olduğunu belirtti. Fed'in hem enflasyon hem de istihdam hedeflerini yakalayamadığını söyleyen Minneapolis Fed Başkanı Narayana Kocherlakota, ABD merkez 3

4 bankasının daha sağlıklı seviyelere dönmek için daha fazla çaba göstermesi gerektiğini savundu. Kocherlakota, enflasyonun Fed'in yüzde 2 enflasyonunun bir hayli altında olduğunu ve uzun yıllar da öyle kalacak gibi göründüğünü söyledi. İstihdamın da düşük seyrettiğini ve uzun yıllar o seviyelerde kalacağını ileri süren Kockerlakota, "Bu sonuçlar olması gerektiği kadar iyi değil. Enflasyonda hedefin altında kalıyoruz, istihdamda da düşük performasyon gösteriyoruz" dedi. Politika yapıcılara daha önce de birçok kez işsizliği aşağı çekmek ve enflasyonu desteklemek için tedbir alma çağrısında bulunmuş olan Kocherlakota, "Daha iyi makroekonomik sonuçlara ulaşmak için para politikası araçlarımızı kullanmak için meslektaşlarım ile çalışmayı dört gözle bekliyorum" sözleriyle aynı mesajı bir kez daha verdi. ABD Hazine Bakanı Jacob Lew, Ukrayna'ya sağlanacak olan 1 milyar dolarlık kredi garantisini onaylarken, kredi garantisinin Uluslararası Para Fonu'nun (IMF) bir süre önce kabul ettiği Ukrayna'ya destek paketinin tamamlayıcısı olacağı bildirildi. Kredi garantisinin imzalanmasının ardından Lew yaptığı açıklamada "ABD Ukrayna'ya uluslararası desteğin sağlanmasında ve Rusya'nın Ukrayna'nın egemenliğini ihlal ve istikrarsızlaştırıcı eylemlerine karşı durmada başrolde bulunmaktadır" dedi. Ukrayna Maliye Bakanı Oleksandr Shlapak'dan da IMF'yle işbirliği içerisinde kapsamlı bir reform planı ortaya çıkarmasından dolayı övgüyle söz eden Lew, Ukrayna'nın refaha kavuşması yolunda destek vermekte kararlı olduklarını vurguladı. ABD'nin Ukrayna'ya sağlamış olduğu ve içinde teknik desteği de barındıran 1 milyar dolarlık kredi garantisi bu ülkenin yürüteceği reform sürecinde hükümetin sağlayacağı kritik hizmetlerin yerine getirilmesinde ve reformlardan etkilenecek kırılgan kesimlerin korunması amacıyla kullanılacak. Citigroup bu yılın birinci çeyreğinde hisse başına 1.23 dolar ile beklentilerin üzerinde kâr açıkladı. Bankanın hisse başına ortalama 1.14 dolar kâr etmesi bekleniyordu. Bankanın çeyrek dönemlik toplam gelirleri de 20.1 milyar dolar ile milyar dolar olan beklentinin üzerinde yer aldı. Morgan Stanley yılın ilk çeyreğinde devam faaliyetlerden hisse başına 0.72 dolar ile beklentilerin üzerinde kâr açıkladı. Bankanın gelirleri ise 8.9 milyar dolar oldu. Bankanın hisse başına ortalama 0.59 dolar net kâr etmesi ve 8.52 milyar dolar gelir açıklaması bekleniyordu. Bank of America yılın birinci çeyreğinde kâr beklentilerine karşılık hisse başına 0.05 dolar olmak üzere 276 milyon dolar zarar etti. Bankanın ilk çeyrekteki gelirleri ise 22.8 milyar dolar olarak açıklandı. Bankanın hisse başına ortalama 0.05 dolar kâr elde etmesi bekleniyordu. Goldman Sachs yılın ilk çeyreğinde hisse başına 4.02 dolar ile beklentilerin üzerinde kâr ederken, 9.33 milyar dolar da gelir açıkladı. Bankanın hisse başına ortalama 3.45 dolar net kâr ve 8.7 milyar dolar gelir elde etmesi bekleniyordu. ABD'de perakende satışlar Mart'ta yüzde 1.1 ile beklentilerin üzerinde artarken, otomotiv dışındaki çekirdek satışlar yüzde 0.7 ile yine beklentilerin üzerinde artış kaydetti. Perakende satışlarda Mart'ta görülen artış Eylül 2012'den beri görülen en büyük artış oldu. Perakende satışların 4

5 AB ekonomilerinde gelişmeler... AB: Mart'ta yüzde 0.8 artması, çekirdek endeksteki yükselişin de yüzde 0.5 seviyesinde açıklanması bekleniyordu. Daha önce yüzde 0.3 artış olarak açıklanan Şubat ayı perakende satışlar verisi yüzde 0.7 artışa revize edilirken, yüzde 0.3 yükseldiği açıklanan çekirdek endekste ise revizyon yapılmadı. ABD'de tüketici fiyatları endeksi Mart'ta yüzde 0.2, enerji ile gıda fiyatlarındaki değişimleri içermeyen çekirdek endeks de yine yüzde 0.2 ile beklentilerin üzerinde artış kaydetti. Tüketici fiyatları ve çekirdek endeksteki yükselişin yüzde 0.1 olarak açıklanması bekleniyordu. ABD'nin New York eyaletindeki üretim büyümesi verisi Nisan'da 1.29'a gerileyerek beklentilerin altında açıklandı. Endeksin 8 seviyesinde açıklanması bekleniyordu. ABD'de yeni konut inşaatları Mart'ta 946,000 adet ile; inşaat ruhsatları ise 990,000 adet ile beklentilerin altında açıklandı. Mart'ta yeni konut inşaatlarının 973,000; ruhsat sayısının milyon adet olacağı tahmin ediliyordu. Daha önce Şubat'ta 907,000 adet olarak açıklanan yeni konut inşaatları 920,000'e revize edilirken; milyon adet olarak açıklanan inşaat ruhsatlarında revizyon yapılmadı. ABD'de sanayi üretimi Mart'ta yüzde 0.7 ile beklentilerin üzerinde yükselirken, imalat sanayi kapasite kullanım oranı ise yüzde 79.2 ile Haziran 2008'den bu yana en yüksek düzeye çıktı. Sanayi üretiminin yüzde 0.5 artacağı, kapasite kullanımının ise yüzde 78.7 olacağı tahmin ediliyordu. Daha önce yüzde 0.6 olarak açıklanan Şubat ayı sanayi üretimindeki artış yüzde 1.2'ye revize edilirken, yüzde 78.4 olan kapasite kullanım oranı ise yüzde 78.8'e revize edildi. ABD'de işsizlik maaşı başvuruları 12 Nisan'da sona eren haftada 304,000 ile beklentilerin altında açıklandı. İşsizlik maaşı başvurularının 315,000 olması bekleniyordu. Önceki hafta için 300,000 olarak açıklanan işsizlik maaşı başvuru sayısı 302,000'e revize edildi. ABD'nin Philadelphia Fed endeksi Nisan'da 16.6'ya yükselerek beklentilerin üzerinde açıklandı. Mart'ta 9 değerini alan endeksin 10'a yükselmesi bekleniyordu. Avrupa Birliği, Rusya ve Ukrayna ile doğalgaz güvenliği konusunu müzakere etmeye hazır olduğunu bildiren bir mektubu, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'e gönderdi. Avrupa Komisyonu, başkanı Jose Manuel Barroso'un Putin'e gönderdiği cevap mektubunu açıkladı. Barroso mektubunda, "Bu yaklaşımın Rusya Federasyonu ve üçüncü taraflar için en uygun sürecin gerçekleşmesine izin vereceğine inanıyoruz" dedi. Putin bir hafta önce AB liderlerine yazdığı mektupta, eğer Ukrayna doğalgaz borcunu ödemezse, bu ülkeye gaz akışını durduracağını ve bunun da Ukrayna üzerinden Avrupa'ya ulaşan sevkiyatta azalmaya neden olabileceğini söylemişti. Avrupa Parlamentosu Genel Kurulu, Strasbourg'da düzenlediği oturumda, AB içindeki bankacılık birliği konusunda öngörülen reformlara onay verdi. Küresel mali krizin AB ülkeleri içindeki bankacılık sistemini zor duruma 5

6 düşürmesi üzerine gündeme gelen reform, bankacılık birliği ile üye ülkelerdeki bankacılık sektörünün sağlam bir yapıya oturtulması hedefleniyor. AB içinde öngörülen bankacılık birliği reformu, Euro Bölgesi nde zordaki bankaların kurtarılmasında kullanılmak üzere 2025 yılında 55 milyar euro büyüklüğe ulaşacak ortak fon oluşturulmasını amaçlıyor. Reform uyarınca, Avrupa Merkez Bankası'na, kasım ayından itibaren Euro Bölgesi nin büyük bankalarını denetleme yetkisi tanınacak. AB içindeki yoğun tartışmaların ardından, AB Komisyonu'nun hazırladığı reformları üye ülke liderleri yoğun tartışmaların ardından kabul etmişti. Avrupa Merkez Bankası Başkanı (ECB) Mario Draghi, Uluslararası Para Fonu (IMF) buluşmaları sırasında yaptığı basın toplantısında euronun daha fazla değer kazanmasına izin vermeyeceklerini söyledi. Draghi, Döviz kurunun daha da yükselmesi ek parasal genişleme önlemleri gerektirir. Bu bizim fiyat devamlılığımızın önemli bir boyutu dedi. Draghi'nin açıklamalarına güçlü euro yüzünden Fransa'da iş aktivitesinin azaldığını ve bunun endişe verici olduğunu savunan Fransa Maliye Bakanı Michel Sapin'den destek geldi. ECB icra kurulu üyelerinden Christian Noyer, bankanın çok uzun sürebilecek bir düşük enflasyon sürecine karşı durabilmek için geleneksel olmayan politika adımlarına hazır olduğunu söyledi. Noyer'in bu sözleri, ECB'den bu ayın başında gelen ve ekonomiye destek sağlanması için daha fazla para basılmasına kapıyı açık bırakan mesajı büyük ölçüde yansıtır nitelikte.. Noyer, enflasyonun belirlenen hedefine "tedricen döneceği" görüşünü ifade etti. Euro bölgesinde sanayi üretimi Şubat'ta yüzde 0.2 ile beklentiler seviyesinde artış kaydetti. Daha önce yüzde 0.2 olarak açıklanan Ocak ayı sanayi üretimindeki düşüş "değişim kaydetmediği" şeklinde revize edildi. Euro bölgesi Mart enflasyonu yıllık bazda nihai yüzde 0.5 ile öncü veri ve beklentiler seviyesinde gerçekleşti. Mart'ta enflasyon Kasım 2009'dan bu yana en düşük seviyeye geriledi. Enerji ve işlenmemiş gıda fiyatlarındaki değişimleri içermeyen çekirdek endeks de yüzde 0.9 ile beklentilerin hafif üzerinde açıklandı. Enflasyonun Mart'ta yüzde 0.5 ile öncü veri ile aynı düzeyde, çekirdek endeksteki yükselişin de yüzde 0.8 seviyesinde açıklanması bekleniyordu. Almanya: Almanya'da yatırım güveni endeksi Nisan ayında düşüşünü sürdürdü. ZEW Avrupa Ekonomik Araştırma Merkezi, yatırımcı ve analist beklentileri endeksinin Mart ayındaki 46.6 puandan 43.2 puana indiğini açıkladı. Gösterge endeksi Aralık'ta 7 yılın zirvesi olan 62 puana çıkmıştı. Bundesbank Alman ekonomisinin ilk çeyrekte güçlendiğini söylemesine rağmen, iş dünyası güveni düştü ve imalat hareketleri Ukrayna ve Çin haberleriyle yavaşladı. Fransa: Fransa Maliye Bakanı Michel Sapin, ekonominin bu yıl beklenenin üzerinde büyüyerek, Paris hükümetinin Avrupa Birliği'nin bütçe açığı hedeflerini tutturmasına yardımcı olabileceğini söyledi. Washington'daki IMF toplantılarında konuşan Sapin, 6

7 2014'te, hükümetin mevcut büyüme tahmini olan yüzde 0.9'un üzerinde performans gösterileceğini söyledi. Fransa'nın bütçe açığı/gsyh oranı 2013'te yüzde 4.3 ile AB ortalamasının üzerinde gerçekleşti. Borç krizi sonrasında konulan AB kuralları uyarınca Hollande, geçtiğimiz yıl, bu yıl bütçe açığı/gsyh oranını yüzde 3.6'ya, 2015'te de AB sınırı olan yüzde 3'e indireceğini söylemişti. AB, 2015'te hedefi tutturacağını söyleyen Fransa'ya borç krizinden bu yana ikinci kez erteleme vermişti. İngiltere: İngiltere'de tüketici fiyatlarındaki artış Mart'ta yıllık bazda yüzde 1.6 ile beklentiler seviyesinde açıklandı. Tüketici fiyatlarında aylık bazda ise yüzde 0.2 ile yine beklentiler seviyesinde artış gerçekleşti. İngiltere'de tüketici fiyatları Şubat'ta yıllık bazda yüzde 1.7, bir önceki aya göre ise yüzde 0.5 artmıştı. Diğer ekonomilerde gelişmeler... İsviçre: İsviçre bankası Credit Suisse bu yılın birinci çeyreğinde net kârının yıllık bazda üçte birden fazla azaldığını, düşüşte tahvil-bono işlemlerinden elde edilen gelirin azalmasının etkili olduğunu açıkladı. İsviçre'nin ikinci büyük bankası olan Credit Suisse bir süredir Amerikan vatandaşlarının vergiden kaçırmış olabileceği hesaplar nedeniyle ABD adli makamlarınca yakından izleniyor. Credit Suisse tarafından yapılan açıklamaya göre, banka birinci çeyrekte 859 milyon İsviçre frankı ( milyon dolar) ile beklentilerin altında net kâr elde etti. Bankanın milyar frank kâr açıklaması bekleniyordu. Japonya: Japonya'da tüketici güveni Mart ayında Ağustos 2011'den beri en düşük seviyeye geriledi. Endeksin 1 Nisan'daki vergi artışından sonra bu ay daha da düşüş göstermesi bekleniyor. Tokyo'daki Kabine Ofisi'nin yaptığı açıklamada tüketici güveni Şubat ayındaki 38.5 puandan 37.5 puana geriledi. Tüketici güveni endeksi, Abe'nin göreve geldiği Aralık 2012'de 39.9 puandı ve geçen sene Mayıs'ta başbakan olduğundan beri en yüksek seviye olan 45.7 puana çıkmştı. Topix hisse senedi endeksi 2013'teki yüzde 51 artıştan sonra bu yıl yüzde 10'dan daha fazla kayıp yaşadı. Çin: Çin'de ekonomik büyüme yılın ilk çeyreğinde yüzde 7.4 ile 18 ayın en düşük seviyesine gerilemesine rağmen, beklentilerin üzerinde gerçekleşti. Gayrı safi yurtiçi hasılanın (GSYH) Ocak-Mart döneminde bir önceki yıla göre yüzde 7.3 büyümesi bekleniyordu. Ülke geçen yılın son çeyreğinde yüzde 7.7 büyümüştü. Çin 2012'nin üçüncü çeyreğinde gerçekleşen yine yüzde 7.4'lük düzeyden bu yana en zayıf büyümeyi kaydetti. Çin de konut satışları ve yeni emlak inşaatı ilk çeyrekte kredideki sıkılaşmaya bağlı olarak yüzde 25 düşerek, ülke ekonomisindeki yavaşlama sinyallerine bir yenisini daha ekledi. Satılan konutların değeri Mart'ta sonlanan çeyrekte yüzde 7.7 gerileyerek 1.1 trilyon yuana (177 milyar dolar) indi. Satılan konutlarının değeri ilk çeyrekte en son 2012'de düşmüştü. Yeni konu inşaatı 1. çeyrekte 291 milyon metrekareye geriledi. Çin'in en geniş kapsamlı kredi göstergesi Mart'ta bir önceki yıldan yüzde 19 düşerken, para 7

8 arzı da 2001'den bu yana en ağır artışını kaydetti. Çin'in en geniş kapsamlı kredi göstergesi Mart'ta bir önceki yıldan yüzde 19 düşerken, para arzı da 2001'den bu yana en ağır artışını kaydetti. Çin Merkez Bankası'nın verilerine göre toplam finansman 2.05 trilyon yuan (333 milyar dolar) ile beklenti olan 1.85 trilyon yuanın üzerinde gelse de, bir önceki yılın aynı dönemindeki 2.55 trilyon yuandan düşüşe işaret etti. Yeni yuan kredileri de 1.05 trilyon yuan ile 1 trilyon yuan tahminini aştı. Çin'in en geniş kapsamlı para arzı göstergesi ise Mart'ta yıllık bazda yüzde 12.1 artış kaydederek Şubat'taki yüzde 13.3 düzeyinin ve yüzde 13 artış beklentisinin altında kaldı. Bu arada, Çin'in dünyanın en büyüğü olan döviz rezervleri Aralık sonundaki 3.82 trilyon dolardan, Mart sonunda 3.95 trilyon dolara çıktı. Rusya: Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, doğu Ukrayna'ya Rus birlikleri gönderme ihtimalinin bulunduğunu ancak buna gerek kalmadan krizin diplomatik yollardan çözümleneceği umudunu taşıdığını söyledi. Putin halkın sorularını canlı yayında yanıtladığı televizyon programında, ülkesinin "doğu Ukrayna'daki Rusça konuşan halka yardım için mümkün olan her şeyi yapacağını" söyledi. Bölgede Rusya yanlısı ayrılıkçı gruplar yerel boyutta isyan hareketleri başlattılar. Uluslararası ilişkilerde güç kullanımın tüm sorunları çözebileceğini sanmanın bir yanılsama olduğunu söyleyen Putin, Cenevre'de Ukrayna krizi konusunda yapılan müzakerelere de önem verdiğini belli etti. Putin, ABD'nin önderliğindeki tek kutuplu dünyada ülkelerin güce başvurmaktan başka çaresi kalmadığı görüşünü savunarak, büyük devletlerin uluslararası sorunları çözümlemek için yeni bir uluslararası mekanizma yaratmaları gerektiğini söyledi. ABD ile Rusya arasındaki Ukrayna anlaşmazlığı ekonomik alana da yansıyor. Kırım meselesi ile başlayan ABD ve Rusya arasındaki soğuk rüzgarlar, Rus holdinglerin ellerinde tuttukları Amerikan devlet tahvillerini azaltmaları ile sürüyor. Yaklaşık 4 aydır Amerikan tahvillerini elinden çıkaran Rus şirketlerin ABD tahvili tutma oranı Şubat 2011'den bu yana en düşük düzeyine indi. Ocak ayında milyar dolarlık ABD Hazine tahvili tutan Rus şirketler, bunu milyar dolara kadar düşürdü. Amerikan Merkez Bankası verilerine göre, 12 Mart ile biten haftada yabancı merkez bankaların tuttuğu ABD tahvili oranı 104 milyar dolar azalarak 2.86 trilyon dolara geriledi. Çin, elindeki ABD tahvili miktarını 2.7 milyar dolar azaltarak 1.27 trilyon dolara indirmesine rağmen, hala en büyük ABD Hazine tahvili tutan ülke konumunda bulunuyor. Japonya ise elindeki ABD Hazine tahvillerini 9.1 milyar dolar artırarak, 1.21 trilyon dolara genişletti. Hindistan: Hindistan'da toptan satış enflasyonu, Mart ayında beklentilerinin üzerinde yükselerek, üç ayın zirvesine ulaştı ve ülke merkez bankasının üzerinde faiz oranlarını yüksek tutma baskısını sürdürdü. Hindistan'ın toptan satış fiyat endeksi bir yıl önceye göre yüzde 5.7 artış gösterirken, Şubat ayında bu oran yüzde 4.68 seviyesindeydi. Enflasyonun yüzde 5.30 artacağı tahmin ediliyordu. 8

9 Ukrayna: ABD, Rusya, Ukrayna ve Avrupa Birliği arasında Perşembe günü yapılan toplantı sonunda Ukrayna'daki şiddete derhal son verilmesi çağrısı yapıldı. ABD Başkanı Barack Obama Cenevre görüşmesinin umut verici olduğunu söyledi ancak ABD ve müttefiklerinin durum düzelmezse Rusya'ya karşı yeni yaptırımlara hazır olduklarını vurguladı. Moskova'da konuşan Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ise, Ukrayna liderlerinin ülkenin doğusundaki ayrılıkçı olayları bastırmak için orduyu devreye sokmasını vahim bir suç olarak niteledi. Ukrayna'ya Rus askeri gönderme olasılığını göz ardı etmeyen Putin, böyle bir adıma gerek kalmayacağını umduğunu söyledi. Cenevre toplantısına katılan Rus, Ukraynalı ve Batılı diplomatlar yaptıkları yazılı açıklamada, "Tüm taraflar her türlü şiddet, sindirme veya kışkırtmadan kaçınmalıdır" denildi. "Tüm yasadışı silahlı gruplar dağıtılmalı, yasadışı olarak ele geçirilen tüm binalar meşru sahiplerine iade edilmeli, Ukrayna kent ve kasabalarında yasadışı olarak işgal edilmiş tüm sokaklar, meydanlar ve kamuya açık yerler boşaltılmalıdır." Obama Cenevre görüşmesinden sonra yaptığı açıklamada, "Diplomasi yoluyla durumdaki tırmanmanın tersine çevrilebilmesi ihtimali vardır" dedi. "Sorun, Rusların düzeni bozucu yıkıcı biçimde kullandıkları etkilerini artık, düzenin yeniden kurulmasına ve Ukraynalıların bir seçime giderek önerdikleri reformları yapmasına izin verecek biçimde kullanıp kullanmayacaklarıdır." Ülkenin doğusundaki karışıklık ve Rusya ile gerilim devam ederken, Ukrayna sert bir faiz artışına gitti. Ukrayna Merkez Bankası, kurdaki tansiyonun önüne geçmek için politika faizini %6.5'tan 9.5'a yükseltti. Grivna bu yıl dolar karşısında yüzde 35 kayıp ile en fazla değer yitiren ülke parası olurken, Ukrayna ekonomisi 2008'den bu yana üçüncü kez resesyona doğru ilerliyor ve ülkenin rezervleri ise azalıyor. Ukrayna Merkez Bankası nın Nisan 2012'de 31,7 milyar dolar olan rezervi şubat rakamlarına göre 15,1 milyar dolara kadar düştü. Rus rublesi de son günlerde artan gerilime ile 3 haftanın dibini görmüş, Brent petrol 5 haftanın zirvesine yükselmişti. BU HAFTA PİYASALAR Dolar/TL hafif yükselirken; faizler geriledi... Hafta başında Rusya ve Ukrayna arasındaki gerginliğin etkisi ve Çin ekonomisine ilişkin endişelerle diğer gelişmekte olan ülke para birimlerine paralel olarak dolar/tl yükseldi, gösterge faiz de yukarı yönlü hareket etti. Dolar/TL paritesi hafta başında 2.13; sepet bazında TL de 2.53 düzeyindeydi. 24 Şubat 2016 itfalı gösterge tahvilde bileşik faiz %10 un üzerinde kaldı. 20 Mart 2024 itfalı 10 yıllık yeni gösterge tahvil ise %10.20 düzeyindeydi. Salı günü TCMB'nin repo ihalesi yoluyla piyasaya ihtiyacının üzerinde likidite sağlaması ardından düşük hacimli piyasada dolar/tl yükselirken, gösterge faiz geriledi. Dolar/TL 2.14 e dayanırken, gösterge tahvilin bileşik faizi %9.78 e geriledi. Ukrayna ve Rusya arasındaki gerginlik de gelişmekte 9

10 olan piyasalar üzerinde baskı yaratmaya devam etti ve Türkiye piyasalarını olumsuz etkiledi. TL diğer gelişmekte olan ülke para birimlerinden negatif ayrıştı. Çarşamba günü Paskalya tatilinin öncesi piyasada hacimlerin azalmasıyla kur ve faiz dar bantta seyretti, gelişmekte olan ülkelere yönelik sınırlı iyimserlik gözlendi. Çin deki büyüme verileri de gelişmekte olan ülke piyasalarını olumlu etkiledi. TCMB'nin repo ihalesinde tutarın azaltılması ise piyasayı sınırlı da olsa pozitif etkiledi. Perşembe günü ise dolar/tl; Merkez Bankası'nın genel kurul toplantısında sürpriz bir gelişme olmaması ve Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı'nın sosyal medyada yer alan ve bazı üst düzey TCMB yöneticilerinin istifa edeceğine dair söylentileri yalanlaması sonrası yönünü aşağıya çevirdi. Başçı'nın açıklaması öncesi 2.13 seviyelerinde bulunan dolar/tl, kademeli olarak 'ye kadar geriledi. Faizlerde de hafif gerileme oldu. Haftanın son gününde ise dolar/tl paritesi hafif yükseldi, ancak Paskalya tatili nedeniyle piyasada düşük hacimli bir seyir oldu. Faizlerde önemli bir değişim olmadı. ABD, Rusya, Ukrayna ve Avrupa Birliği arasında dün yapılan toplantı sonunda Ukrayna'da konusundaki gerginlikte hafif bir azalma kaydedilmesi piyasaları olumlu etkiledi. Sonuçta 11 Nisan da Merkez Bankası kurlarıyla olan dolar/tl paritesi, 18 Nisan da TL ye yükseldi; TL düzeyinde olan euro/tl paritesi ise TL ye çıktı. 11 Nisan da %9.97 olan gösterge tahvilin ortalama bileşik faizi ise bu haftanın son günü %9.72 oldu. Döviz, petrol ve altın fiyatları... Döviz: Euro, Avrupa Merkez Bankası'nın (ECB) eurodaki yükselişin sürmesi halinde para politikasını daha da gevşetmek zorunda kalabileceğini belirtmesinin ardından hafta başında düştü. Euro/dolar paritesi haftaya düzeyinde başladı; dolar/yen paritesi ise dolaylarındaydı. Dolar daha sonra ABD'de açıklanan perakende satışlar verisinin ekonomi için daha olumlu bir görünüme işaret etmesinin ardından değer kazandı. Euro ise ECB Başkanı Mario Draghi'nin de aralarında bulunduğu bazı ECB yetkililerinin hafta sonunda yaptıkları açıklamaların ardından baskı altında kaldı. Geçen Cuma günü 1.39 a kadar yükselmiş olan euro/dolar paritesi e geriledi. Hafta içinde Japon yeni, Maliye Bakanı Taro Aso'nun hükümetin sosyal güvenlik fonuna ilişkin belirsizlik içeren açıklamaları sonrası borsada görülen yükselişin ardından geriledi ve dolar/yen paritesi nin üzerine yükseldi. Fed Başkanı Yellen ın Fed'in tahvil alım programının sonlandırılmasının ardından bile enflasyonun hedefin altında, işsizliğin ise yüksek seviyede kaldığı sürece faizleri düşük tutmayı sürdüreceğini bir kez daha teyit etmesinden sonra ise dolar, euroya karşı değer kaybına uğradı ve euro/dolar paritesi ye kadar yükseldi, daha sonra tekrar geriledi. Japon yeni ise ABD'de açıklanan güçlü verilerin ardından ve 10

11 Ukrayna'da şiddete son verecek bir diplomatik girişim beklentisiyle dolar karşısında düşük seyrini sürdürdü. Paskalya nedeniyle birçok piyasa tatile girdi. Cuma günü itibariyle Euro/dolar paritesi ; Dolar/yen paritesi düzeyindedir. Petrol: Brent ham petrolünün varil fiyatı Ukrayna'ya ilişkin jeopolitik gerginliğe bağlı olarak hafta başında yükselerek yaklaşık 108 dolar seviyesinde işlem gördü. ABD hafif petrolünün varili de 104 doların üzerinde haftaya başladı. Brent ham petrolünün varil fiyatı, Ukrayna daki krizin etkisiyle haftanın ilk günlerinde dolara kadar yükseldi. Çin de açıklanan büyüme verisi de petrol fiyatlarını destekledi. ABD de stokların yükselmesiyle ABD hafif petrolünün varili ise 104 doların altına geriledi, ancak ABD ekonomisine ilişkin olumlu veriler fiyatların tekrar yükselmesini sağladı. Haftanın son gününde Brent ham petrolünün varil fiyatı ABD, Rusya, Ukrayna ve AB'nin, Ukrayna'da şiddete son verilmesi için ortak çağrı yapmalarının ardından piyasada risk priminin bir miktar azalmasıyla düştü. ABD ham petrolü ise ABD'de açıklanan güçlü ekonomik verilerin ardından yükseldi. Cuma günü itibariyle Brent ham petrolünün varili dolar düzeyinde; ABD hafif ham petrolünün varili dolar civarında seyretmektedir. Altın: Altın Ukrayna'daki gerginligin yatırımcıların risk iştahını azaltmasına bağlı olarak gelen güvenli liman alımlarıyla hafta başında son üç haftanın en yüksek seviyesinde işlem gördü. Altının ons fiyatı 1328 dolara yükseldi. Daha sonra ise altın fiyatları borsalardaki kazanımların ve güçlü perakende satışlar verisinin, Ukrayna'da artan gerginliğin getirdiği güvenli liman alımlarını bastırmasıyla geriledi ve altının onsu 1300 doların altına düştü. Hafta içinde altın Ukrayna'daki gerginliğin sağladığı destekle 1300 dolar seviyesinin üzerinde yatay işlem gördü, ancak altına dayalı fonlardan çıkışlar görüldü. Haftanın son gününde altın fiyatlarında Ukrayna konusunda yapılan toplantıdan sonra yapılan temkinli açıklamalardan sonra gerileme görüldü ve fiyatlar tekrar 1300 doların altına indi. ABD kıymetli metaller piyasası bugün tatil nedeniyle kapalıydı. Cuma günü itibariyle altının spot fiyatı ons başına 1295 dolar civarındadır. (1) DÖVİZ KURLARINDAKİ GELİŞMELER (2) (3) (2)/(1) % değişim (2)/(1) reel % değişim (3)/(2) % değişim ABD doları/tl* 2,1343 2,1596 2,1322 1,2-2,3-1,3 Euro/TL* 2,9397 2,9753 2,9464 1,2-2,3-1,0 Döviz Sepeti ** 2,5370 2,5675 2,5393 1,2-2,3-1,1 Euro-dolar paritesi 1,3774 1,3777 1,3819 0,0-0,3 * TCMB döviz satış kuru. ** 0,5 dolar euro. *** Reel % değişim için tüketici fiyat endeksi kullanılmıştır. 11

12 PARA PİYASALARINDA GELECEK HAFTA Merkez Bankası ve küresel piyasalar izlenecek... Küresel piyasalarda bu hafta Ukrayna-Rusya gerginliğinin yarattığı gerilim, ABD Merkez Bankası ndan (Fed) ve Avrupa Merkez Bankası ndan (ECB) gelen açıklamalar ve Çin deki büyüme verileri izlendi. Fed Başkanı Yellen in yaptığı açıklamalar bankanın tahvil alım programının azaltılması ve faiz artırımı konusunda aceleci olmayacağına işaret etti ve bu durum gelişmekte olan ülke piyasalarını biraz rahatlattı. Dolarda da hafif gerileme oldu. Ancak diğer yandan ECB yetkililerinden gelen parasal genişleme sinyalleri ise euroyu olumsuz etkiledi. Ukrayna-Rusya arasındaki gerginlik de hafta boyunca piyasaları etkiledi. Perşembe günü Ukrayna, Rusya, ABD ve AB yetkililerinden arasında varılan anlaşma geçici olarak piyasaları biraz rahatlattı. Ancak konunun önümüzdeki dönemde sıcaklığını koruması ve piyasaları etkilemeye devam etmesini bekliyoruz. Rusya nın Ukrayna konusunda kendi çıkarlarına yakın bir çözüm sağlamadan uyguladığı bilinçli gerginlik politikasından vazgeçmesini beklemiyoruz. Öte yandan Çin ekonomisinin yavaşlasa da beklentilerin üzerinde büyümesi bu hafta gelişmekte olan ülke piyasaları için olumlu bir haberdi. Bu haftanın son günlerinde birçok ülkede Paskalya tatiline girilmesi özellikle gelişmiş ülke piyasalarındaki hareketlerin daha az hacimli ve sakin geçmesine neden oldu. Bu hafta altın fiyatları gerilerken, petrol fiyatları yükseldi. Euro/dolar paritesi civarında seyrederken; dolar/yen paritesi dolaylarında. Altının onsu 1295 dolar düzeyinde. Brent ham petrolünün varili dolar; ABD hafif ham petrolünün varili ise dolar civarında. Bu hafta Türkiye de bütçe ve işsizlik verileri açıklandı. Ocak-Mart dönemi bütçe verileri, geçen yılın aynı dönemine göre bütçede hafif bir bozulmaya işaret etse de, mevcut bütçe performansı yine de başarılı sayılabilir. İşsizlik oranında ise geçen yılın son çeyreğindeki büyümenin etksiyle Ocak döneminde gerileme kaydedildi. Ancak önümüzdeki aylarda bütçe açığındaki artışın devam etmesini ve işsizlik oranında da yükselme olmasını beklemekteyiz. Piyasalarda ise gerek Ukrayna olaylarının yarattığı gerginlik, gerek Merkez Bankası nın piyasayaya ihtiyacından çok likidite vermesiyle dolar/tl de artış kaydedildi. Faizlerde ise iniş eğilimi devam etti. Bu arada Merkez Bankası Başçı ve banka üst yönetiminde değişiklik olacağı yolundaki söylentiler hafta boyunca piyasaları tedirgin etti. Ancak 17 Nisan da yapılan Genel Kurul da olağanüstü gelişmeler yaşanmaması haftanın son günlerinde piyasaları rahatlattı. Haftaya 24 Nisan da Merkez Bankası nın PPK toplantısı var. Burada banka yönetiminin faiz indirimi konusunda yapılan siyasi baskılara nasıl bir yanıt vereceği merak konusu. Normal şartlar altında bankanın enflasyonist baskılar ve küresel koşulların etkisiyle faizlerde herhangi bir indirime gitmemesini beklemekteyiz. Zaten banka mevcut durumda piyasalara verdiği likiditeyi çoğaltarak örtülü bir faiz indirimi yapmış durumda. Bunun da üstünde yapılacak bir faiz indirimi bankanın kredibilitesine zarar verebilecektir. Ancak zorunlu karşılıklar oranlarında değişiklik olabileceğini ve zorunlu karşılıklara faiz uygulanması konsunda da yeni adımlar atılabileceğini düşünmekteyiz. Haftaya buna ek olarak Nisan ayı kapasite kullanım 12

13 oranları açıklanacaktır. Önümüzdeki hafta küresel piyasalardaki gelişmelerin ve Ukrayna olaylarının piyasaları etkilemeye devam edeceğini düşünüyoruz. Ayrıca Mayıs başındaki faiz toplantısı öncesinde ECB yetkililerinden gelebilecek parasal genişlemeye yönelik açıklamalar önem taşımakta. Öte yandan, TCMB nin para politikası kurulu toplantısında yeni bir faiz indirim yapılmasını düşük olasılık olarak görmekteyiz. Bu çerçevede, dolar/tl paritesinin aralığında hareket etmeye devam edeceğini tahmin ediyoruz. Gösterge tahvilin bileşik faizinin ise %9.60-%9.90 aralığında seyretmesini beklemekteyiz. Daha fazla bilgi için: Dr. M.Veyis Fertekligil, Baş Ekonomist e-posta: Tel: UYARI NOTU: Bu rapor Turkland Bank A.Ş. (T-Bank) tarafından güvenilir olduğuna inanılan kamuya açık kaynaklardan elde edilen bilgiler kullanılmak suretiyle, sadece bilgilendirme amacıyla hazırlanmış olup, hiçbir şekilde finansal enstrümanların alım veya satımı konusunda tavsiye veya finansal danışmanlık hizmeti sağlanması olarak yorumlanmamalıdır. T-Bank bu raporda yer alan bilgilerin doğru ve tam olması konusunda herhangi bir şekilde garanti vermemektedir. T-Bank bu raporda yer alan bilgilerde herhangi bir bildirimde bulunmaksızın değişiklik yapma hakkına sahiptir. Bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan T-Bank hiçbir şekilde sorumluluk kabul etmemektedir. 13