Betonarme Taşıyıcı Sistem Çelik Kafes Çatı Etkileşimi: Deprem Davranışı

Transkript

1 Betonarme Taşıyıcı Sistem Çelik Kafes Çatı Etkileşimi: Deprem Davranışı Ö. Karagöz, H. Özbaşaran *, M. Doğan, H. Gönen, E. Ünlüoğlu Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Mühendislik Mimarlık Fakültesi, İnşaat Mühendisliği Bölümü, 26480, Eskişehir/Türkiye * e-posta: ozbasaran@ogu.edu.tr ÖZ Büyük açıklıklar, estetik, imalat hızı ve ekonomi gibi sebeplerle, son dönemde modern betonarme yapılarda çelik kafes çatılar sıkça tercih edilmektedir. Çelik kafes çatı sistemlerinin projelendirilmesinde mühendisin düzlem ve uzay kafes sistem olmak üzere iki temel seçeneği bulunmaktadır. Özel durumlar dışında, mühendisin tercihini hesap ve imalat kolaylığı açısından düzlem kafes sistemlerden yana kullandığını söylemek doğru olur. Ülkemizde tercih edilen betonarme yapı tasarımı yazılımları, betonarme taşıyıcı sistem ve çelik çatı etkileşiminin istenilen şekilde modellenmesine izin vermemektedir. Sonlu elemanlar yöntemi ile analiz yapan genel amaçlı birkaç program dışında, piyasada yaygın olarak kullanılan yapı analiz ve tasarım programlarının neredeyse tamamı betonarme ya da çelik yapı sistemlerinden bir tanesini kullanacak şekilde tasarlanmıştır. Bu sebeple mühendislik pratiği, çelik çatının ve mesnet koşullarının bir çelik yapı tasarımı yazılımında ayrıca modellenerek analiz edilmesi ve mesnet tepkilerinin betonarme taşıyıcı sistemin ilgili noktalarına dış yük olarak etkitilerek betonarme yapı elemanlarının boyutlandırılması şeklinde gelişmiştir. Bu çalışmada, söz edilen kabulün çelik kafes sistem çatıların taşıyıcı elemanlarında kesit zorları açısından ne gibi değişikliklere sebep olduğu araştırılmıştır. Anahtar sözcükler: Çelik çatı, Kafes sistem, Üçgen kafes, Deprem, Çelik yapı tasarımı Giriş Çelik homojen ve izotrop bir malzemedir. Uluslararası standartlara uygun olarak üretilen çeliğin kalitesi, imalat sırasında sürekli kontrol edilir. Böylece üretim ve montaj aşamalarında malzemenin mekanik özelliklerine müdahale edilememekte, bu da teorik hesap değerlerine en iyi seviyede yaklaşabilmeyi sağlamaktadır. Türkiye de bir yapı malzemesi olarak çeliğin uygulamaları genelde endüstriyel yapılar, köprüler, depo veya tek çok katlı yapıların çatı sistemi olarak göze çarpmaktadır. Çelik, yüksek dayanımı, hafifliği ve sünekliğinin yanında maliyeti göz önüne alındığında depreme dayanıklı yapılar yapmak için en uygun yapı malzemesi olarak düşünülebilir. Çelik yapıların zayıf yönleri de bulunmaktadır. Korozyon, çelik yapıların dayanımını ve dayanıklılığını etkileyen en önemli parametrelerden biridir. Bazı sürülebilir ürünler ile korozyon oluşumu yavaşlatılabilir. Çelik yapı imalatındaki diğer bir güçlük ise, kısıtlı çelik profil seçenekleridir. Firmaların kataloglarında bulunan tüm kesit tipleri, tüm boyutlarda üretilmemektedir. Farklı geometrilere sahip ve/veya büyük boyutlu kesitler ile kesit grupları oluşturularak veya yapım kesitler kullanılarak bu güçlük giderilmeye çalışılmaktadır. Ancak bu çözüm ilave işçilik gerektirir, maliyeti ve imalat süresini artırır. 207

2 Kafes sistemler, çok yaygın olarak kullanılan çelik yapı sistemlerinden biridir. Geniş açıklıklı yapıları betonarme ve/veya dolu gövdeli çelik sistemlerle yapmanın ekonomik olmadığı durumlarda tercih edilen, hazır ve/veya yapma kesitler ile oluşturulan sistemlerdir. Doğru eksenli çubukları düğüm noktalarında birleştirerek üretilen kafes sistem elemanları taşınan yük / kullanılan malzeme miktarı göz önünde bulundurulduğunda son derece ekonomik çözümler sunmaktadır (Şekil 1). Şekil 1. Kafes sistemler Kafes sistemi oluşturan elemanların düğüm noktalarında birleştirilmesi ve yüklerin de bu düğüm noktalarına etkiyecek şekilde tasarlanması kafes sistemlerin tasarım ve imalatındaki en önemli noktalardır. Kafes sistemler ile ekonomik çözümlerin sunulabilmesinin temel sebebi, kafes sistem elemanlarının sadece eksenel yüklere maruz bırakılacak şekilde düzenlenmesidir. Kafes sistemler geometrileri bakımından Düzlem ve Uzay kafes sistemler olmak üzere ikiye ayrılırlar. Kafes sistemi oluşturan elemanlar bir düzlem oluşturacak şekilde birleştirilmişse bu yapı düzlem kafes sistem olarak adlandırılır. Üç boyutlu sistemler olan uzay kafes sistemler ise bu çalışmanın kapsamına girmemektedir. Kafes sistemler çatı sistemlerinde sıkça kullanılmaktadır. Birçok farklı uygulamanın yanında betonarme çok katlı yapıların spor salonu, konferans salonu vb. amaçlarla kullanılan ve bu sebeple açıklıkların bölünmesi istenmeyen üst katlarını örtmek için de ideal bir çözümdür. Bu tür bir sistemde en üst katın kullanım alanını bozmayacak şekilde bazı kolonlar devam ettirilerek çelik çatı bu kolonlara mesnetlendirilir. Günümüzde piyasada kullanılan bilgisayar destekli tasarım yazılımları, betonarme taşıyıcı sistem ile çelik kafes çatı sistemini beraber modellemeye ve analiz etmeye izin vermemektedir. Bu sebeple bu tür yapıların tasarımında izlenen genel yol, önce çelik çatının uygun bir yazılım ile modellenerek analiz edilmesi, daha sonra elde edilen mesnet tepkilerinin betonarme tasarım yazılımında kolon uçlarına etkitilerek betonarme taşıyıcı sistemin analizi şeklindedir. Bu tasarım yönteminin mevcut koşulları yansıtıp yansıtmadığı, üzerinde düşünülmesi gereken bir konudur. Çelik çatıların söz edilen şekilde tasarımında tartışmalı bir kabul yapılır. Bu kabule göre çatının mesnetleri hareket etmeyen, rijit bir platform üzerine oturuyormuş gibi düşünülür. Oysa söz edilen çelik çatı, deprem sırasında zemin ivmesi, yapı rijitliği ve yüksekliği gibi parametrelere bağlı olarak salınımlar yapan betonarme bir taşıyıcı sistem üzerine oturtulmuştur. Konu ile ilgili olarak; Duran (2007), betonarme çerçeve üzerine çelik kafes çatı sistemi kullanılarak yapılan bir spor salonunun çatısının sismik izolasyonu üzerine bir yüksek lisans tezi hazırlamıştır. Çalışmasında farklı izolatör tiplerinin ve mesnet koşullarının etkilerini inceleyerek söz edilen spor salonu için en etkili izolasyon yöntemini 208

3 araştırmıştır. Korkmaz ve Ay (2007), betonarme çerçeveler ve çelik uzay çatı sistemli üç adet yapı modelinin, farklı deprem bölgeleri ve zemin sınıfları için davranış spektrumları kullanarak deprem analizlerini yapmışlardır. Söz edilen türde yapılarda deprem davranışını etkileyen önemli unsurun çelik çatı değil betonarme çerçeveler olduğunu vurgulamışlardır. Yuan (2011), Bir spor salonunun üzerini kapatan dairesel kesitli elemanlardan yapılmış kemer kafes sistem elemanlarından oluşan bir çelik çatının doğal titreşim periyotlarını bulmuştur ve zaman tanım alanında analizini yapmıştır. Deprem kaydı olarak El-Centro (1940) kaydını seçen yazar sistemin rijitliğinin uygun ve en büyük düğüm deplasmanının kabul edilebilir olduğu sonucuna varmıştır. Parisi ve diğ. (2012), ahşap çatıların yığma yapıların deprem davranışı üzerindeki etkisini araştırmışlardır. Bu yapıların güçlendirilmesi sırasında çatılarda yapılan düzenlemelerin olumsuz etkilere yol açtığını vurgulayarak, çatı ve taşıyıcı sistem ilişkisini örnekler vererek açıklamışlardır. Li ve Li (2013), Çin deki Shuzou tren istasyonunun paralel başlıklı uzak kafes sistem olarak tasarlanmış olan çatısını SAP2000 sonlu elemanlar analizi yazılımı incelemişlerdir. Yapı planı düzlemindeki iki yönde ve düzleme dik diğer yönde üç farklı deprem için tepki spektrumlarını belirlemişler ve elemanların iç kuvvet dağılımlarını tartışmışlardır. Piroğlu ve diğ. (2014), kuvvetli rüzgârlar ve yağmur etkisi ile çöken betonarme taşıyıcı sistem ve çelik uzay kafes çatı sisteminden oluşan bir yapıyı incelemişlerdir. TS498 ve TS648 standartlarının yağmur yükü ile ilgili eksikliğine dikkat çekmişler ve bu konuda hızlı bir düzenleme yapılması gerektiğini vurgulamışlardır. Yuanming ve Zhixiang (2014), betonarme kolonlar üstüne oturan çelik kafes sistem kirişler ve betonarme platformdan oluşan bir otoyol köprüsünün sismik performansı çalışmışlardır. 50 yılda 1, 2 ve 3 ihtimallerine sahip üç deprem ivme kaydı kullanılarak yapılan çalışmada yapının titreşim modları incelenmiştir. Han ve diğ. (2015), bir tren istasyonunun kemer formundaki kafes sistemini temel alarak daha küçük ölçekli bir model üstünde sarsma tablası testleri yapmışlardır. Sarsma tablası testlerinde daha önce olmuş bazı yıkıcı deprem kayıtlarını kullanmışlar ve sonuçları tartışmışlardır. Bu çalışmada, betonarme taşıyıcı sistem ve çelik düzlem kafes sistem çatıların deprem sırasındaki etkileşimi çok katlı yapılar için incelenmiştir. Çatıların deprem sırasındaki davranışları, önce tercih edilen yöntem olan taşıyıcı sistemden ayrı ve sonra betonarme taşıyıcı sistem ile beraber analiz edilmesi durumları için belirlenerek aradaki farklar sunulmuştur. Tipik bir betonarme taşıyıcı sistem belirlenerek, bu yapının farklı geometride düzlem kafes çatı sistemlerine sahip olması durumu için davranışı ortaya konmuştur. Belirlenen yükler altında kafes sistem elemanlarına gelen eksenel kuvvetler bulunarak, betonarme taşıyıcı sistem ile çelik kafes sistemi ayrı düşünerek analiz etmenin tasarımı nasıl etkilediği ortaya konmuştur. Düzlem Kafes Sistem Çatılar Tipik bir düzlem kafes sistem çatı, kafes kirişler (makaslar), aşıklar, gergi çubukları ve yanal rijitlik elemanlarından oluşur. Kafes kirişler kendi yükleri ve çatı kaplama yüklerinin yanında, deprem yükleri, kar yükleri ve rüzgâr yükleri gibi etkiler altındadır. Ayrıca inşaat, bakım ve onarım sırasında da farklı yüklere maruz kalırlar. Düzlem kafes sistemler iyi tasarlanmadığında, çeşitli etkiler sebebiyle ağır hasar görebilir veya tamamen çökebilir. Şekil 2 de kusurlu imal edilmiş çelik çatıların enkazları görülmektedir. 209

4 Şekil 2. Göçmüş çelik çatılar (Huixian ve diğ., 2002) Bir kafes kiriş, üst başlık, alt başlık, diyagonal ve dikme elemanlarından oluşmaktadır. Kafes kirişlerde çubukların birbirine mafsallı olarak birleştirildiği ve birbirlerine moment aktarmadıkları kabul edilerek hesap yapılsa da bu koşulu pratikte sağlamak çok zordur. Çubuklar birbirlerine bulonlu ve/veya kaynaklı olarak birleştirilir ve moment aktaran birleşimler ile birbirlerine bağlanırlar. Kafes kirişlere gelen yüklerin düğüm noktalarından sisteme aktarılması, kafes sistem elemanlarının sadece eksenel kuvvet etkisi altında olmalarını sağlar. Yüklerin yayılı olduğu durumlarda, yayılı yük düğüm noktalarından geçen aşıklar ile sisteme tekil yükler olarak aktarılır. Bu durumda teorik olarak çubuklarda oluşan eğilme momentinin kendi ağırlıklarından kaynaklanan ihmal edilebilir momentler olduğu düşünülebilir. Çelik çatı sistemlerine kullanılan çok çeşitli kafes kiriş geometrileri vardır. Şekil 3 te üçgen geometriye sahip en çok kullanılan kafes kirişlerden örnekler verilmiştir. 210

5 HOWE PRATT BELGIAN FINK SCISSORS Şekil 3. Üçgen geometriye sahip kafes kiriş çeşitleri Şekil 3 te görülen üçgen geometriye sahip kafes kirişler, ülkemizde çelik çatı imalatında en çok kullanılan kafes kiriş tipleridir. Bu kafes kirişlerin üst başlıkları, istenen çatı eğiminin oluşturulmasında büyük kolaylık sağlar. Tek dikkat edilmesi gereken şey kafes kirişin üst başlığının çatı eğimini sağlayacak açıda tasarlanmasıdır. Şekil 4 te ise üçgen haricindeki geometrilere sahip düzlem kafes kirişlerinden örnekler verilmiştir. VAULTED PARALLEL CHORD BOWSTRING SLOPING FLAT FLAT MANSARD Şekil 4. Farklı geometrilerde kafes kirişler Şekil 4 teki Vaulted Parallel Chord formu, kat yüksekliğinden kazanç sağlanması sebebiyle depolar için uygun olurken, Bowstring formu ise estetiği sebebiyle farklı yapılarda tercih edilmektedir. Geometrisi ne olursa olsun, iyi tasarlandığında dolu gövdeli kiriş kesitlerine göre çok daha uygulanabilir ve ekonomik çözümler elde edilebilmektedir. Bir sonraki kısımda, yukarıda tanıtılan kafes kiriş tiplerinden en çok kullanılanları ele alınmış ve yazıya konu olan problemin irdelenmesine ilişkin yöntem ve elde edilen sonuçlar tanıtılmıştır. Yöntem ve Hesaplamalar Çelik kafes çatı sisteminin kütlesinin betonarme yapıya göre çok daha az olması sebebiyle, betonarme taşıyıcı sistemin titreşim modlarındaki önceki bölümde tanıtılan analiz yöntemlerine bağlı değişimlerin kayda değer büyüklüklerde olmaması beklenir. Diğer bir deyişle taşıyıcı sistem ve çatının ayrı analiz edilerek, taşıyıcı sistem için bulunan deprem kuvvetleri ile birlikte analiz yapılarak bulunan değerler benzerlik gösterir. Ancak yapılan kabuller, çelik kafes çatı sistem elemanlarındaki kesit zorlarını 211

6 önemli ölçüde değiştirir. Problemi incelemek için planda düzenli, 14.4 x 18 m 2 büyüklüğündeki alana oturan bir betonarme taşıyıcı sistem düşünülmüştür. 50 cm x 50 cm kolonlardan ve 25 cm x 50 cm kirişlerden oluşan modelde tüm döşemelerin 12 cm kalınlığında olduğu kabul edilmiştir (Şekil 5) m 3.40 m 5.50 m 6.00 m 6.00 m Boşluk 6.00 m 6.00 m Şekil 5. Taşıyıcı sistem planı Şekil 5 te verilen taşıyıcı sistem planı kullanılarak 3 m. kat yüksekliğine sahip 3, 5 ve 7 katlı yapı modelleri türetilmiştir. Son katların toplantı salonu, spor salonu vb. amacı ile kullanıldığı ve bu sebeple oluşan geniş açıklıkların kafes kirişlerle geçilmeye çalışıldığı düşünülerek yapı modellerinin son katlarında, köşe ve kenar kolonları haricindeki kolonlar devam ettirilmemiştir. Kafes kirişler köşe ve kenar kolonlara mesnetlendirilerek yapı davranışı incelenmiştir. Şekil 6 da, Howe tipi kafes kirişler ile örtülmüş yapı modelleri görülmektedir. Şekil 6. Farklı kat sayılarına sahip yapıların modellenmesi 212

7 Piyasada genel olarak uygulanan tasarım yöntemin sonuçlarını karşılaştırmalarda kullanabilmek için, incelenen tüm çatı tipleri, kolonlara mesnetlendiği noktalara yer değiştirmeye tutulu ancak dönmeye serbest mesnetler konarak ayrıca tekrar modellenmiştir ve analiz sonuçları not edilmiştir. Şekil 7 de Howe tipindeki kafes kirişlerle tasarlanmış çatı sisteminin, taşıyıcı sistemden ayrı oluşturulmuş modeli verilmiştir. Şekil 7. Çelik çatının taşıyıcı sistemden ayrı olarak modellenmesi Aşıklar, çatı kaplamasından gelen yükleri kafes kirişlerin düğüm noktalarına iletecek şekilde modellenmiştir. Yapının taşıyıcı sistemine veya çatı sistemine başka bir katkı sağlamazlar. Ülkemizde en çok kullanılan, üçgen ve çeşitli geometrilere sahip 5 çatı tipi incelenmiştir. Bu çatı tipleri; Howe, Pratt, Scissors, Vaulted Parallel Chord ve Bowstring olarak belirlenmiş ve sırasıyla Tip 1, Tip 2, Tip 3, Tip 4 ve Tip 5 olmak üzere yeniden adlandırılmıştır (Şekil 8). Tip 1 Tip 2 Tip 3 Tip 4 Tip 5 Şekil 8. İncelenen çelik çatı tipleri Her çatı tipinin 3, 5 ve 7 katlı yapılar üzerinde bulunması ve çatının ayrı analiz edilmesi durumları için toplam 20 model oluşturulmuştur. Tüm modeller ve analizler SAP2000 sonlu elemanlar analizi yazılımı ile yapılmıştır. DBYBHY 2007 de 1. Derece deprem bölgesi ve Z2 sınıfı için sunulan tepki spektrumu kullanılarak yapıların deprem yükleri bulunmuştur. Çatıya etkiyen kar yükü TS498 de en düşük kar bölgesine önerilen yük 213

8 olan 0.75 kn/m 2 olarak seçilmiştir ve herhangi bir azaltma yapılmamıştır. Tablo 1 de çelik çatı tiplerinin taşıyıcı sistem periyoduna etkisi özetlenmiştir. Tablo 1. Çelik çatı tipinin taşıyıcı sistem periyoduna etkisi 3 Katlı 5 Katlı 7 Katlı Sadece Çatı Tip Tip Tip Tip Tip Tablo 1 de verilen değerler saniye cinsindendir. Görülmektedir ki; Çatı tipinin değişmesi taşıyıcı sistemin periyodu üzerinde anlamlı değişikliklere sebep olmamaktadır. İlk karşılaştırma, çatının ayrıca modellenip analiz edilmesi ile yapının taşıyıcı sistemi ile birlikte analiz edilmesi durumu arasındaki farkı gözlemlemek amacı ile yapılmıştır. Şekil 9 da farklı kat sayılarına sahip yapı modellerinin üzerinde ve taşıyıcı sistemden ayrı modellenmiş farklı tipteki çelik çatıların, söz edilen deprem yüküne maruz kalmaları durumu için karşılaştırma grafiği sunulmuştur. Göreli Eksenel Kuvvet 1,0 0,8 0,6 0,4 0,2 0,0 Tip 1 Tip 2 Tip 3 Tip 4 Tip 5 3 Katlı 5 Katlı 7 Katlı Sadece Çatı Şekil 9. Deprem yükleri etkisinde çelik çatılar Şekil 9 da seriler mesnet koşullarını göstermektedir. İncelenen durumlar arasında, üzerine en çok eksenel kuvvet gelen kafes kiriş elemanının eksenel yük değeri 1 kabul edilerek, diğer durumlar için hesaplanan yükler buna göre ölçeklenmiştir. Örneğin Tip 2 kafes kirişleri ile yapılan çelik çatının, 5 katlı yapı modeli üzerinde bulunması durumu için kafes kiriş elemanlarında oluşan en büyük eksenel kuvvet, söz edilen kontrol elemanının üzerine gelen yükün 0.83 katıdır. Şekil 9 da göstermektedir ki çelik çatıların taşıyıcı sistemden bağımsız modellenmesi ile taşıyıcı sistem ile birlikte modellenmesi durumları arasında önemli farklar vardır. Çelik çatıların taşıyıcı sistemden ayrı düşünülerek tasarlanması, deprem yüklerinden kaynaklanan kuvvetlerin olduğundan çok daha az hesaplanmasına sebep olur. İkinci karşılaştırma, deprem yüklerinden kaynaklanan kesit zorları ile çelik çatıların tasarımında önemli bir parametre olan kar yükünden kaynaklanan kesit zorları arasında yapılmıştır (Şekil 10). Yukarıda bahsedildiği üzere, yönetmelikteki en düşük kar yükü olan 0.75 kn/m 2 tasarım yükü olarak seçilmiştir. 214

9 Göreli Eksenel Kuvvet Tip 1 Tip 2 Tip 3 Tip 4 Tip 5 3 Katlı 5 Katlı 7 Katlı Sadece Çatı Şekil 10. Çelik çatıda kar ve deprem yükünden kaynaklanan kesit zoru oranları Şekil 10 dan görüldüğü üzere kar yükleri ile karşılaştırıldığında, deprem yüklerinin etkisi önemsiz kalmaktadır. İncelenen en uç koşulda bile kar yükünün etkisi, deprem yükünün etkisine göre yaklaşık 20 kat daha büyüktür. Şekil 11 ise üzerine gelen yükleri taşıyabilecek şekilde boyutlandırılan çelik çatı sistemlerinin ölü yükünden kaynaklanan kesit zorlarının deprem yüklerinden kaynaklanan kesit zorlarına oranını göstermektedir. Göreli Eksenel Kuvvet Tip 1 Tip 2 Tip 3 Tip 4 Tip 5 3 Katlı 5 Katlı 7 Katlı Sadece Çatı Şekil 11. Çelik çatıda ölü ve deprem yüklerinden kaynaklanan kesit zoru oranları Zati yüklerin etkisi için de durum, kar yükü için olan durumla benzerdir. Böylece, çelik çatıların taşıyıcı sistem ile birlikte ve taşıyıcı sistemden ayrı modellenmesi durumları arasında farklar olmasına rağmen, deprem yüklerinin çelik çatı elemanlarının tasarımında önemli bir rol oynamadığı gösterilmiş olur. Yapı düzensizlikleri ve diğer özel durumlar (kafes kirişlerin mesnetlenme kusurları) gibi olumsuzluklar haricinde deprem bölgesi, zemin sınıfı ve taşıyıcı sistem periyodu gibi parametrelerin söz edilen durumu değiştirecek büyüklükte bir katkı yapmaları olası gözükmemektedir. 215

10 SONUÇLAR Bir betonarme taşıyıcı sistem planı oluşturularak, çelik kafes sistem çatıların farklı kat sayılarına sahip taşıyıcı sistemler ile birlikte veya taşıyıcı sistemden ayrı olarak analiz edilmesinin çelik çatıyı oluşturan elemanlar üzerindeki kesit zorlarına olan etkisi araştırılmıştır. Deprem yükleri altında, kafes sistemi taşıyıcı sistemden ayrı analiz etmenin aslında olduğundan daha küçük eksenel kuvvetler bulunmasına sebep olduğu tespit edilmiştir. Ancak kafes kiriş tipi, taşıyıcı sistemin kat sayısı gibi parametrelerden bağımsız olarak deprem yüklerinden kaynaklanan kesit zorlarının, zati yükler, kar yükleri gibi diğer etkiler yanında çok küçük kaldığı ve ihmal edilebileceği sonucuna varılmıştır. Piyasada yaygın olarak kullanılan yöntem olan, çelik çatının ayrı analiz edilip, bulunan mesnet tepkilerinin bir betonarme yapı tasarımı yazılımında kolon uçlarına etki ettirerek analize devam edilmesinin pratikte bir olumsuzluğa sebep olmadığı anlaşılmıştır. Ancak plan düzensizliği bulunan yapılarda çelik çatının taşıyıcı sistem ile birlikte analiz edilmesi ve sonuçların irdelenmesi beklenmedik etkilerin tespitinde faydalı olacaktır. Kaynaklar Bayındırlık ve İskân Bakanlığı, (2007), Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik, T.C. Bayındırlık ve İskân Bakanlığı Afet İşleri Genel Müdürlüğü Deprem Araştırma Dairesi, Ankara Duran, C. K. (2007) Seismic Roof Isolation of Halkapinar Gymnasium, Yüksek Lisans Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Han, Q., Xu, Y., Lu, Y., Xu, J. and Zhao, Q. (2015) Failure mechanism of steel arch trusses: Shaking table testing and FEM analysis. Engineering Structures, 82, pp Huixian, L., Housner, G. W., Lili, X. and Dixin, H. (2002) The Great Tangshan Earthquake of 1976, California Institute of Technology, Pasadena, California, U.S.A. Korkmaz, A. ve Ay, Z. (2007) Çelik uzay çatı sistemli hal yapıların deprem davranışlarının incelenmesi. Journal of Yasar University, 2(8), pp Li, L. and Li, T. (2013) The flat truss dynamic characteristics and seismic response analysis. Applied Mechanics and Materials, , pp Parisi, M. A., Chesi, C. and Tardini, C. (2012) The Role of Timber Roof Structures in the Seismic Response of Traditional Buildings, 15th World Conference of Earthquake Engineering, Lisbon, Portugal. Piroğlu, F., Ozakgul, K., Iskender, H., Trabzon, L. and Kahya, C. (2014), Site investigation of damages occurred in a steel space truss roof structure due to ponding, Engineering Failure Analysis, 36, pp Türk Standartları Enstitüsü (TSE). (1997), TS498: Yapı Elemanlarının Boyutlandırılmasında Alınacak Yüklerin Hesap Değerleri, Ankara Yuan, J. (2011) Dynamic performance analysis of roof structure with steel tubular arch-truss. Advanced Materials Research, , pp Yuanming, L. and Zhixiang, Z. (2014) Earthquake performance analysis of steel truss-concrete continuous rigid frame bridge. International Journal of Engineering Research and Applications, 4(4), pp